Wykład + ćwiczenia - neuronauka i neuropsychologia kliniczna

Drodzy,
Poniżej zamieszczam przykładowe zagadnienia do przygotowania się do egzaminu. Proszę
jeszcze spojrzeć po 15.01. czy czegoś nie dodam.
Egzamin obejmuje głównie treści z wykładów, które oczywiście przeplatają się z ćwiczeniami z
neuropsychologii.
- Ścięcie aksonalne/ rola mieliny
- Niedrożność tętnic a możliwe deficyty
- Niedowład a apraksja ruchowa
- Jądra podstawy (funkcje)/ dopamina/ PD
- Apraksja ruchowa a konstrukcyjna
- Neglect a hemianopsja
Przykładowe zagadnienia do przygotowania się do egzamin2u:
- fMRI a MRI co mierzy
- DTI- co badana- jaki proces
- Hemianopsja a agnozja wzrokowa
- Prozopagnozja
- Afazja Broki vs Wernickiego- na czym polega, gdzie uszkodzenie
- Pęczek podłużny-funkcje
- Płat czołowy a funkcje wykonawcze
- Zespoły czołowe
- Funkcje wykonawcze a jądra podstawy
- Dojrzewanie mózgu- co oznacza
- Kolce dendrytyczne- zjawisko synaptogenezy /przycinania a rozwój- pruning –znaczenie
- Rozwój mowy u dzieci/lateralizacja f. językowych
- deficyt fonologiczny

Nie zrobione, trzeba zrobić :

1. Rozwój mowy u dzieci/lateralizacja f. językowych

1. Fazy Rozwoju Mowy:
• Faza przedjęzykowa (0-12 miesięcy): Dzieci komunikują się za pomocą gestów,
dźwięków i mimiki, a także reagują na mowę otoczenia.
• Faza wczesnej mowy (12-24 miesiące): Rozpoczyna się produkcja pierwszych słów,
zwykle zrozumiałych tylko dla najbliższych opiekunów. Dzieci uczą się nazwy przedmiotów i
prostych poleceń.
 • Faza wczesnych zdań (2-3 lata): Dzieci zaczynają łączyć słowa w proste zdania,
rozwijając umiejętności gramatyczne i składniowe. Słownictwo staje się coraz bogatsze.
• Faza języka zaawansowanego (4+ lata): Dzieci rozwijają bardziej złożone zdania,
poszerzają słownictwo i potrafią komunikować się w różnych kontekstach społecznych i sytuacjach.
2. Lateralizacja Funkcji Językowych:
• Przebieg lateralizacji: Proces lateralizacji funkcji językowych zaczyna się w okresie
wczesnego dzieciństwa. U większości osób, przetwarzanie języka jest dominujące w lewej półkuli
mózgu.
• Stabilizacja lateralizacji: Lateralizacja funkcji językowych osiąga zazwyczaj
stabilność w okolicach wieku szkolnego, co oznacza, że większość osób ma przetwarzanie języka
skoncentrowane w lewej półkuli mózgu.
3. Znaczenie Lateralizacji dla Rozwoju Mowy:
• Lateralizacja funkcji językowych ma kluczowe znaczenie dla efektywnego
przetwarzania i rozumienia mowy. Stabilność tej lateralizacji jest istotna dla rozwijających się
umiejętności językowych i komunikacyjnych u dzieci.
Lateralizacja języka odnosi się do procesu, w którym przetwarzanie języka zostaje skoncentrowane w
jednej półkuli mózgu, najczęściej w lewej półkuli. Jest to zjawisko, które jest obserwowane u
większości ludzi i ma istotne znaczenie dla efektywnego przetwarzania i rozumienia mowy.

W typowym przypadku, lewa półkula mózgu jest dominująca w zakresie przetwarzania języka. To
właśnie w niej znajdują się obszary odpowiedzialne za rozumienie i produkcję mowy, analizę
gramatyczną, semantyczną i fonologiczną. Proces lateralizacji języka zazwyczaj rozpoczyna się w
okresie wczesnego dzieciństwa i osiąga stabilność w wieku szkolnym.

Lateralizacja języka może być zbadana za pomocą różnych metod neuroobrazowania, takich jak
rezonans magnetyczny (MRI) czy elektroencefalografia (EEG), które pozwalają na obserwację
aktywności mózgu podczas przetwarzania języka.

W przypadku osób leworęcznych, lateralizacja języka może być nieco bardziej zróżnicowana, ale
nadal często przetwarzanie języka znajduje się w lewej półkuli mózgu. Jednakże, istnieją również
przypadki lateralizacji prawej półkuli u pewnych osób, chociaż są one mniej typowe.

Wzorce lateralizacji u dzieci z ASD mogą być różnorodne i niejednoznaczne. Niektóre z

potencjalnych wzorców obejmują:
 1. Bilateralizacja: Niektóre dzieci z ASD mogą wykazywać aktywność językową w obu
półkulach mózgowych, co oznacza, że przetwarzanie języka jest rozproszone, a nie skoncentrowane w
jednej półkuli.
2. Brak Wyraźnej Lateralizacji: U niektórych dzieci z ASD obserwuje się brak wyraźnej
lateralizacji funkcji językowych. To oznacza, że aktywność mózgu związana z przetwarzaniem języka
może być rozproszona lub niejednoznaczna.
3. Prawostronność: W niektórych przypadkach, u dzieci z ASD, lateralizacja języka
może być zlokalizowana w prawej półkuli mózgu, co stanowi odchylenie od typowego wzorca
lateralizacji.
3. Pęczek podłużny - funkcje
Pęczek podłużny (ang. longitudinal fasciculus) to grupa włókien nerwowych biegnących
wzdłuż mózgu, łączących różne obszary. Istnieją dwa główne pęczki podłużne: górny (SLF -
superior longitudinal fasciculus) i dolny (ILF - inferior longitudinal fasciculus). Oto główne
funkcje pęczka podłużnego:

1. Integracja informacji: Pęczki podłużne są zaangażowane w integrację

informacji między różnymi obszarami mózgu. Działa to jako system łączący, pozwalając na
płynne przekazywanie informacji między obszarami odpowiedzialnymi za różne funkcje.
2. Funkcje poznawcze: Pęczki podłużne odgrywają rolę w funkcjach
poznawczych, takich jak uwaga, pamięć i planowanie. Integracja informacji między
obszarami mózgu wspomaga skomplikowane procesy poznawcze.
 3. Przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne: W szczególności, dolny pęczek
podłużny (ILF) jest związany z przetwarzaniem informacji wzrokowych i przestrzennych.
Pomaga w komunikacji między obszarami odpowiedzialnymi za widzenie i analizę
przestrzenną.
4. Funkcje językowe: Pęczek podłużny, zwłaszcza górny pęczek podłużny (SLF),
jest związany z funkcjami językowymi. Bierze udział w komunikacji między różnymi
obszarami mózgu zaangażowanymi w rozumienie i produkcję mowy.
5. Koordynacja ruchowa: Pęczki podłużne są zaangażowane w koordynację
ruchową poprzez przekazywanie sygnałów między obszarami odpowiedzialnymi za
planowanie i wykonanie ruchów.

Pęczki podłużne pełnią

złożone funkcje, łącząc
różne obszary mózgu i
umożliwiając
współpracę między
nimi. Ich rola obejmuje
zarówno funkcje
poznawcze, jak i
sensoryczno-ruchowe,
co sprawia, że są
kluczowe dla wielu aspektów funkcjonowania mózgu.

Uszkodzenie pęczków podłużnych w mózgu może prowadzić do różnych zaburzeń,

zależnych od obszarów i rodzaju pęczków podłużnych, które zostały dotknięte. Oto kilka
przykładów zaburzeń związanych z uszkodzeniem pęczków podłużnych:

1. Afazja: Uszkodzenie górnego pęczka podłużnego (SLF) związane jest z

zaburzeniami językowymi, takimi jak afazja. Może wpływać na zdolność rozumienia mowy,
produkcję mowy oraz na funkcje językowe ogólnie.
2. Dysleksja: Dysfunkcje w dolnym pęczku podłużnym (ILF) mogą przyczynić się
do zaburzeń czytania, takich jak dysleksja. Pęczek ten jest zaangażowany w przetwarzanie
informacji wzrokowych związanych z czytaniem.
3. Zaburzenia uwagi i pamięci: Uszkodzenie pęczków podłużnych może wpływać
na funkcje poznawcze, takie jak uwaga i pamięć. Integracja informacji międzyobszarowej,
którą pęczki podłużne wspomagają, jest kluczowa dla tych funkcji.
4. Zaburzenia przestrzenno-wzrokowe: Uszkodzenie dolnego pęczka
podłużnego (ILF), który jest związany z przetwarzaniem informacji wzrokowych i
przestrzennych, może prowadzić do zaburzeń związanych z rozumieniem i analizą
przestrzeni.
5. Zaburzenia koordynacji ruchowej: Uszkodzenie pęczków podłużnych może
wpływać na koordynację ruchową, co może objawiać się trudnościami w precyzyjnych
ruchach i planowaniu ruchów.
4. Funkcje wykonawcze a jądra podstawy
Jądra podstawy, zwłaszcza istota czarna i ciało prążkowane, są ściśle powiązane z funkcjami
wykonawczymi mózgu. Te struktury odgrywają kluczową rolę w regulacji i modulacji ruchów
oraz funkcji poznawczych. Oto, w jaki sposób jądra podstawy wpływają na funkcje
wykonawcze:

1. Planowanie i Kontrola Ruchów: Jądra podstawy uczestniczą w planowaniu,

kontroli i regulacji ruchów. Pomagają w dostosowywaniu ruchów do celów i sytuacji.
2. Regulacja Impulsywności: Jądra podstawy są zaangażowane w kontrolowanie
impulsywności i hamowanie ruchów niezwiązanych z obecnym celem czy zadaniem.
Pomagają w utrzymaniu kontroli nad własnymi reakcjami.
3. Uwaga i Koncentracja: Jądra podstawy współpracują z obszarami mózgu
odpowiedzialnymi za uwagę, umożliwiając utrzymanie i skupienie się na konkretnych
zadaniach.
4. Koordynacja Ruchowa: Te struktury wpływają na koordynację ruchową
poprzez regulację aktywności różnych grup mięśni i związane z tym aspekty ruchu.
5. Funkcje Pojęciowe i Pamięć Pracująca: Jądra podstawy wpływają na funkcje
poznawcze, takie jak pamięć pracująca, czyli krótkotrwała pamięć operacyjna niezbędna do
manipulacji i przetwarzania informacji w trakcie wykonywania zadań.
6. Procesy Decyzyjne i Planowanie Długoterminowe: Jądra podstawy są
zaangażowane w procesy decyzyjne i planowanie długoterminowe, co ma znaczenie dla
funkcji wykonawczych związanych z podejmowaniem świadomych decyzji i planowaniem na
przyszłość.

Uszkodzenia jąder podstawy mogą prowadzić do różnych zaburzeń ruchowych, takich jak w
chorobie Parkinsona, ale także wpływać na funkcje wykonawcze, co jest obserwowane w
różnych schorzeniach neurologicznych. Współpraca między jądrami podstawy a płatem
czołowym jest kluczowa dla skutecznej regulacji ruchowej i poznawczej.

Istota Czarna (Substantia Nigra):

Istota czarna to obszar w środkowej części mózgu, który zawiera istotne struktury, zwłaszcza
dwie części: pars compacta i pars reticulata. W pars compacta istoty czarnej znajdują się
komórki dopaminergiczne, które produkują neuroprzekaźnik znany jako dopamina. Te
komórki są kluczowe dla regulacji ruchów i funkcji poznawczych. Uszkodzenie istoty czarnej,
szczególnie komórek dopaminergicznych, jest związane z chorobami takimi jak choroba
Parkinsona, która charakteryzuje się zaburzeniami ruchowymi. Stąd te niepełne ruchy, to
pląsanie. Bez dopaminy nie jest się w stanie wykonać konkretnego, zdecydowanego ruchu.

Ciało Prążkowane (Corpus Striatum):

Ciało prążkowane to kompleks struktur znajdujący się w głębokich obszarach mózgu. W
skład ciała prążkowanego wchodzą różne jądra, z których dwa najważniejsze to jądro
soczewkowate (putamen) i gałka blade (caudate nucleus). Ciało prążkowane jest centralną
częścią układu pozapiramidowego i pełni kluczową rolę w kontroli ruchowej, planowaniu
ruchów oraz regulacji funkcji poznawczych. Jest ważnym elementem pętli neuronalnych,
które łączą różne obszary mózgu, w tym istotę czarną, płat czołowy i inne struktury.
Wspólnie, istota czarna i ciało prążkowane są integralnymi elementami układu
pozapiramidowego, który jest zaangażowany w regulację ruchów i funkcji poznawczych.
Nieprawidłowości w tych strukturach mogą prowadzić do różnych zaburzeń neurologicznych,
takich jak choroba Parkinsona czy zaburzenia ruchowe.

5. Funkcje wykonawcze a płat czołowy

Funkcje wykonawcze to procesy mentalne, które kierują i kontrolują zachowanie w celu
osiągnięcia określonych celów. Oto kilka głównych funkcji wykonawczych związanych z
płatem czołowym:

1. Planowanie i organizacja: Płat czołowy umożliwia zdolność do planowania

przyszłych działań oraz organizowania kroków potrzebnych do osiągnięcia określonego celu.
Jest kluczowy dla strategicznego podejścia do zadania.
2. Kontrola impulsywności: Płat czołowy reguluje kontrolę nad impulsami i
pomaga w hamowaniu natychmiastowych reakcji. Działa jako “hamulec”, który pozwala na
skoncentrowanie się na dłuższych celach pomimo obecności impulsów.
3. Uwaga i koncentracja: Ten obszar mózgu jest zaangażowany w utrzymanie
uwagi i koncentracji na danym zadaniu, ignorując jednocześnie nieistotne bodźce.
4. Przechodzenie między zadaniami (fleksybilność poznawcza): Płat czołowy
umożliwia elastyczność poznawczą, czyli zdolność do zmiany strategii lub przechodzenia
między różnymi rodzajami zadań.
5. Kontrola pamięci roboczej: Pamięć robocza to krótkotrwała pamięć
operacyjna, która umożliwia przechowywanie i manipulację informacjami w trakcie
wykonywania zadania. Płat czołowy odgrywa rolę w kontroli pamięci roboczej.
6. Samokontrola i ocena sytuacji: Płat czołowy pozwala na ocenę sytuacji,
przewidywanie konsekwencji działań i dokonywanie świadomych decyzji.

Uszkodzenia płata czołowego mogą prowadzić do zaburzeń funkcji wykonawczych, co może

mieć wpływ na zdolność osoby do efektywnego planowania, podejmowania decyzji, kontroli
impulsów i utrzymania uwagi. Takie zaburzenia są związane z różnymi schorzeniami, w tym
zespołem czołowym, ADHD (zaburzeniem deficytu uwagi z hiperaktywnością) czy chorobą
Alzheimera. W związku z tym, płat czołowy jest kluczowym obszarem mózgu dla wielu
aspektów kontroli i regulacji zachowań.

6. Dojrzewanie mózgu- co oznacza

Dojrzewanie mózgu to proces dynamicznych zmian strukturalnych i funkcjonalnych, które
zachodzą w mózgu w trakcie rozwoju jednostki od okresu prenatalnego do młodego
dorosłego wieku 25 lat. Proces ten obejmuje zarówno wzrost strukturalny, jak i rozwój funkcji,
a jest ściśle związany z różnymi etapami życia. Oto kilka kluczowych aspektów związanych z
dojrzewaniem mózgu:

1. Początkowe Etapy:
• W czasie prenatalnym, komórki nerwowe zaczynają migrować do swoich
określonych miejsc w mózgu.
 • Proces neurogenezy, czyli powstawania nowych neuronów, ma miejsce przed
narodzeniem, ale kontynuuje się również po urodzeniu.
2. Wzrost Synaptyczny:
• Wczesne etapy życia charakteryzują się intensywnym wzrostem
synaptycznym, czyli połączeń między neuronami. To okres, w którym powstaje ogromna ilość
synaps.
3. Przycinanie Synaps:
• W późniejszym etapie rozwoju, proces przycinania synaps, zwany także
apoptozą synaptyczną, eliminuje niepotrzebne lub słabe połączenia synaptyczne.
4. Migrujące Fale Dojrzewania:
• Różne regiony mózgu dojrzewają w różnym czasie. Na przykład, frontalne
obszary mózgu, odpowiedzialne za funkcje wykonawcze, dojrzewają później niż obszary
sensoryczne.
5. Rozwój Mielinizacji:
• Proces mielinizacji, czyli owijania osłonki mielinowej wokół aksonów
neuronów, postępuje w trakcie dojrzewania. Mielina poprawia efektywność przesyłania
sygnałów nerwowych.
6. Zmiany w Gęstości Neuronów:
• Niektóre obszary mózgu mogą doświadczać zmian w gęstości neuronów w
wyniku procesu apoptozy (programowanej śmierci komórkowej) lub neurogenezy.
7. Zmiany w Połączeniach Mózgowych:
• Dojrzewanie mózgu obejmuje także kształtowanie się połączeń między
różnymi obszarami mózgu, co wpływa na funkcje kognitywne.
8. Wpływ Doświadczeń i Środowiska:
• Faktory środowiskowe, jak edukacja, żywienie, stres czy bodźce sensoryczne,
mogą wpływać na proces dojrzewania mózgu.
as
fMRI a MRI co mierzy

fMRI, czyli funkcjonalny rezonans magnetyczny :

fMRI : to specjalistyczna odmiana rezonansu magnetycznego (MRI), która mierzy i mapuje
aktywność mózgu poprzez wykrywanie zmian w przepływie krwi. Podczas gdy tradycyjne
badanie MRI głównie dostarcza szczegółowych obrazów anatomicznych mózgu, fMRI dodaje
aspekt funkcjonalny, rejestrując dynamiczne zmiany w natlenieniu krwi i jej przepływie, które
zachodzą w odpowiedzi na aktywność neuronalną.

Podstawową koncepcją fMRI jest fakt, że gdy konkretne obszary mózgu stają się aktywne,
wzrasta przepływ krwi do tego obszaru. To zwiększenie przepływu krwi wiąże się ze zmianą
stężenia hemoglobiny utlenowanej i nieutlenowanej, co zmienia właściwości magnetyczne
krwi. fMRI wykrywa te zmiany i generuje obrazy, które wskazują na względny poziom
aktywności neuronalnej w różnych obszarach mózgu.
Analizując te obrazy funkcjonalne, badacze mogą identyfikować obszary mózgu związane z
określonymi zadaniami, zachowaniami czy procesami poznawczymi. fMRI jest powszechnie
używane w neuronauce i psychologii do badania różnych aspektów funkcji mózgu, takich jak
przetwarzanie języka, pamięć, uwaga czy percepcja sensoryczna. Znajduje również
zastosowanie w praktyce klinicznej, np. przy mapowaniu funkcji mózgu przed operacjami
neurochirurgicznymi czy ocenie nieprawidłowości mózgu w niektórych zaburzeniach.

fMRI - pozwala na określenie obszarów mózgu aktywnych podczas wykonywania

konkretnego zadania umysłowego. Źródłem sygnału jest zachowywanie się w polu
magnetycznym hemoglobiny: związanej i niezwiązanej z tlenem. Miejsca bardziej aktywne
wysyłają inny sygnał niż te, które nie są zaangażowane w wykonywanie określonego zadania.
Dzieje się tak ponieważ obszary mózgu aktywowane w danej sytuacji mają większe
zapotrzebowanie na tlen. Na przykład, podczas mówienia wzrasta aktywność w okolicy
Broca, co oznacza, że intensywnie pracujące komórki nerwowe tego obszaru wymagają
większych ilości tlenu, niezbędnego do uzyskiwania energii. Za jego transport wraz z krwią
do komórek odpowiedzialna jest hemoglobina. Różnica w sygnale rejestrowanym przez
skaner między obszarami aktywnymi i nieaktywnymi bierze się stąd, że oksyhemoglobina
posiada inne właściwości magnetyczne niż jej forma niezwiązana z tlenem
(deoksyhemoglobina). Zależność intensywności sygnału MRI od poziomu natlenienia krwi
określa się terminem BOLD (blood oxygen level dependent).

MRI (Magnetic Resonance Imaging): MRI to technika obrazowania nazywana również

jądrowym rezonansem magnetycznym (NMR - Nuclear Magnetic Resonance) wykorzystująca
silne pola magnetyczne i fale radiowe do uzyskania szczegółowych obrazów struktur
anatomicznych w ciele. MRI może pokazywać struktury mózgu, takie jak tkanki miękkie,
naczynia krwionośne i inne.

fMRI (functional Magnetic Resonance Imaging): fMRI jest specjalnym rodzajem MRI, który
mierzy aktywność mózgu poprzez obserwację zmian w przepływie krwi. Zmiany te
odzwierciedlają aktywność neuronów w określonych obszarach mózgu. Oznacza to, że fMRI
nie tylko obrazuje struktury mózgu, ale również pozwala na monitorowanie aktywności
mózgu w czasie rzeczywistym, co umożliwia badanie funkcji mózgu, takich jak myślenie,
percepcja, emocje itp.
DTI - co bada - jaki proces

DTI, czyli dyfuzyjna tomografia rezonansu magnetycznego (ang. Diffusion Tensor Imaging),
to technika obrazowania używana w medycynie, a szczególnie w neuroobrazowaniu, do
badania struktury i organizacji włókien nerwowych w mózgu.

DTI mierzy kierunek i stopień dyfuzji (ruchu molekuł wody) w tkankach. W mózgu, woda
porusza się bardziej swobodnie wzdłuż włókien nerwowych niż poprzecznie do nich. Dlatego
też, badanie dyfuzji wody pozwala uzyskać informacje na temat struktury istoty białej w
mózgu, czyli obszarów, gdzie przebiegają aksony (procesy komórkowe neuronów).

Na podstawie tych informacji, DTI generuje tzw. tensor dyfuzji, który jest trójwymiarowym
obrazem struktury włókien nerwowych. Wartości tensora są reprezentowane jako wektory,
które odzwierciedlają główne kierunki dyfuzji w danej tkance.

DTI jest używane do badania różnych obszarów neurologicznych i psychiatrycznych. Może

dostarczyć informacje na temat integrowania się włókien nerwowych, ścieżek połączeń
między obszarami mózgu, a także może być pomocne w diagnostyce schorzeń, takich jak
uszkodzenia nerwów, stany zapalne czy guzy mózgu.

W skrócie, DTI badana proces dyfuzji wody w tkankach mózgu, co pozwala na uzyskanie
informacji na temat struktury i organizacji włókien nerwowych.

Ścięcie aksonalne/rola mieliny

Akson to długi rodzaj wypustki odchodzącej od ciała komórki nerwowej. Odpowiedzialny za

przewodzenie sygnałów elektrycznych od ciała komórki do innych komórek. Aksony są
otoczone warstwą izolacyjną zwaną mieliną. Mielina pełni kluczową rolę w efektywnym
przewodzeniu impulsów nerwowych przez aksony. Ścięcie aksonalne oznacza przerwanie
ciągłości aksonu, co ma istotne konsekwencje dla przesyłania sygnałów nerwowych.

Oto kilka kluczowych aspektów dotyczących ścinania aksonalnego i roli mieliny:

Izolacja i przewodzenie: Mielina stanowi izolację elektryczną dla aksonu. Jest to warstwa
lipidowa, która otacza aksony, tworząc tzw. osłonkę mielinową. Działa jak izolator
elektryczny, zwiększając efektywność przewodzenia impulsów nerwowych. Dzięki mielinie,
sygnały nerwowe przemieszczają się szybciej i bardziej skoncentrowanie.

Ścięcie aksonalne: Jeśli akson zostanie przecięty, przerwane zostanie przewodzenie sygnałów
nerwowych w danym obszarze. To może prowadzić do utraty funkcji kontrolowanych przez te
neurony i może mieć różne konsekwencje w zależności od lokalizacji i rozległości ścinania.

Regeneracja: Zdolność do regeneracji aksonów jest zależna od wielu czynników, w tym od

rodzaju komórek nerwowych, lokalizacji uszkodzenia i otoczenia komórkowego. W
ośrodkowym układzie nerwowym (mózg i rdzeń kręgowy), regeneracja aksonów jest
zazwyczaj ograniczona, co sprawia, że uszkodzenia są trudniejsze do naprawy niż w
obwodowym układzie nerwowym.

Rola w funkcji poznawczej: Uszkodzenia mieliny lub ścinanie aksonalne mogą wpływać na
funkcje poznawcze, ruchowe czy sensoryczne. Na przykład w przypadku uszkodzenia
nerwów odpowiedzialnych za kontrolę mięśni, może wystąpić utrata funkcji ruchowej w
danym obszarze ciała.

W skrócie, mielina pełni kluczową rolę w przewodzeniu sygnałów nerwowych przez aksony,
a uszkodzenia mieliny lub ścinanie aksonalne mogą prowadzić do zakłóceń w przekazywaniu
sygnałów nerwowych, co ma istotne konsekwencje dla funkcji układu nerwowego.

Niedrożność tętnic a możliwe deficyty

Niedrożność tętnic, czyli ograniczenie lub całkowite zablokowanie przepływu krwi przez
tętnicę, może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia. Ograniczony przepływ
krwi oznacza ograniczoną dostawę tlenu i składników odżywczych do narządów i tkanek, co
może prowadzić do różnych deficytów i powikłań. Poniżej przedstawiam kilka potencjalnych
konsekwencji niedrożności tętnic:

1. Ograniczony przepływ krwi do mózgu:

 Może prowadzić do udaru mózgu, który charakteryzuje się nagłym zaburzeniem
funkcji mózgu z powodu przerwania przepływu krwi.
Objawy mogą obejmować utratę mowy, zaburzenia widzenia, utratę czucia lub ruchu
w jednej części ciała.

2. Niedrożność tętnic wieńcowych:

Może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca, co może objawiać się bólem w
klatce piersiowej (dławicą piersiową) i zwiększa ryzyko zawału serca.
Skutkiem może być również osłabienie serca i niewydolność serca.

3. Niedrożność tętnic obwodowych:

Może prowadzić do zaburzeń przepływu krwi do kończyn, co może objawiać się
bólem, mrowieniem, osłabieniem lub utratą czucia w nogach lub rękach.
W zaawansowanych przypadkach może prowadzić do owrzodzeń lub martwicy
tkanek.

4. Niedrożność tętnic nerkowych:

Może prowadzić do nadciśnienia tętniczego i zaburzeń funkcji nerek.
Skutkiem może być niewydolność nerek.

5. Niedrożność tętnic kończyn górnych:

Może prowadzić do zaburzeń przepływu krwi do rąk, co może objawiać się bólem,
mrowieniem lub osłabieniem rąk.

6. Niedrożność tętnic jelit:

Może prowadzić do niedokrwienia jelit, co może objawiać się bólem brzucha, utratą
apetytu, nudnościami i wymiotami.
W skrajnych przypadkach może dojść do niedokrwienia jelit, co jest stanem
zagrażającym życiu.

Niedowład a apraksja ruchowa

Niedowład i apraksja ruchowa to dwa różne pojęcia związane z zaburzeniami ruchowymi,
choć mogą występować jednocześnie lub być powiązane w pewien sposób. Poniżej
wyjaśnienie obydwu terminów:

Niedowład:
Niedowład to osłabienie siły mięśniowej, co prowadzi do trudności w kontrolowaniu ruchów.
Może dotyczyć jednej strony ciała (niedowład jednostronny) lub obu stron (niedowład
obustronny).
Może mieć różne przyczyny, takie jak uszkodzenia mózgu (np. udar), uszkodzenia rdzenia
kręgowego, choroby neurodegeneracyjne czy urazy.

Apraksja ruchowa:

Apraksja ruchowa to zaburzenie zdolności planowania i wykonania celowych ruchów,

mimo zachowanej siły mięśniowej.
Osoba z apraksją ruchową może mieć trudności w wykonywaniu skomplikowanych ruchów,
takich jak machanie ręką, używanie narzędzi czy wykonywanie sekwencji ruchów.
Apraksja ruchowa często jest związana z uszkodzeniem określonych obszarów mózgu,
zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za planowanie i kontrolę ruchów.
W praktyce, niedowład i apraksja ruchowa mogą współwystępować, zwłaszcza w przypadku
uszkodzeń mózgu. Niedowład może wynikać bezpośrednio z utraty kontroli nad mięśniami,
natomiast apraksja ruchowa wpływa na zdolność planowania i organizacji ruchów, co może
prowadzić do trudności w wykonywaniu nawet prostych czynności.

Na przykład, osoba po udarze mózgu może doświadczać jednocześnie niedowładu

jednostronnego (np. osłabienia mięśni w jednej ręce) i apraksji ruchowej, co sprawia, że
mimo istniejącej siły mięśniowej, ma trudności w precyzyjnych i skoordynowanych ruchach.

Leczenie i rehabilitacja w przypadku tych zaburzeń mogą obejmować fizjoterapię, terapię

zajęciową, logopedię oraz strategie adaptacyjne, aby pomóc osobie w radzeniu sobie z
trudnościami związanymi zarówno z niedowładem, jak i apraksją ruchową.

Jądra podstawy (funkcje)/ dopamina/ PD

Jądra podstawy to struktury mózgu odpowiedzialne za regulację ruchów, uczenie się
motoryczne i motywację.
Dopamina jest neurotransmiterem, który odgrywa kluczową rolę w przesyłaniu sygnałów
między neuronami w jądrach podstawy.
Choroba Parkinsona to neurodegeneracyjna choroba układu nerwowego, charakteryzująca się
niedoborem dopaminy i objawami, takimi jak drżenie, sztywność i trudności w kontroli
ruchowej.
Lokalizacja w mózgu: Jądra podstawy znajdują się głównie w obrębie półkul mózgowych,
głównie w prążkowiu.
Drogi w mózgu: Komunikacja między jądrami podstawowymi odbywa się za pośrednictwem
różnych dróg neuronowych.

Apraksja ruchowa a konstrukcyjna

Apraksja ruchowa: Apraksja ruchowa to zaburzenie polegające na trudności w
planowaniu i wykonywaniu celowanych ruchów mięśniowych, nawet jeśli osoba ma zdolność
fizyczną do wykonania tych ruchów. Objawy: Osoby z apraksją ruchową mogą mieć
trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak użycie narzędzi, gestykulacja,
ubieranie się czy jedzenie. Mogą także wykazywać dziwaczne i nieprawidłowe ruchy,
pomimo rozumienia, jakie ruchy powinny zostać wykonane.
Apraksja konstrukcyjna: Apraksja konstrukcyjna to zaburzenie polegające na
trudnościach w budowaniu, rysowaniu lub ocenie przestrzennej konstrukcji obiektów.
Objawy: Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć trudności z rysowaniem prostych
obiektów, kopertowaniem, układaniem puzzli czy konstruowaniem trójwymiarowych modeli.
Mogą popełniać błędy w proporcjach, orientacji przestrzennej, a ich prace konstrukcyjne
mogą wydawać się chaotyczne.
Apraksja konstrukcyjna - niemożność właściwej oceny relacji pomiędzy elementami obrazu,
polega na niezdolności składania pojedynczych elementów w jedną konstrukcję przestrzenną
Uszkodzenie okolicy ciemieniowej lewej i prawej półkuli
W skrócie, apraksja ruchowa dotyczy ogólnych trudności w wykonywaniu
celowanych ruchów, podczas gdy apraksja konstrukcyjna koncentruje się na trudnościach w
budowaniu, rysowaniu i ocenie przestrzennej konstrukcji

Neglect a hemianopsja
W neurobiologii termin "neglect" odnosi się zazwyczaj do zespołu zaniedbywania (ang.
neglect) przestrzennego, który jest zaburzeniem uwagi przestrzennej. Zespół ten może
wystąpić po uszkodzeniu określonych obszarów mózgu, zwłaszcza w obszarze parietalnym.
Zaniedbywanie przestrzenne manifestuje się tym, że osoba z tą dolegliwością może
ignorować lub nieświadomie zaniedbywać jedną stronę przestrzeni ciała lub środowiska.
Osoba taka może nie zdawać sobie sprawy z obiektów, osób lub bodźców występujących po
stronie ciała lub przestrzeni dotkniętej uszkodzeniem. Jest to zazwyczaj wynik uszkodzenia
mózgu, często związane z udarem mózgu lub innymi zaburzeniami neurologicznymi. Zespół
zaniedbywania przestrzennego jest interesującym obszarem badań neurobiologicznych,
ponieważ pomaga zrozumieć, w jaki sposób różne obszary mózgu są zaangażowane w
przetwarzanie informacji przestrzennej i jak ich uszkodzenie może wpływać na percepcję i
świadomość przestrzeni.
Hemianopia, hemianopsja lub widzenie połowicze jest to utrata połowy pola widzenia.
Pole widzenia człowiekaw poziomie to 180 stopni, a w pionie 160 stopni. W zależności od
miejsca uszkodzenia hemianopia może się różnie prezentować tzn. ubytki mogą dotyczyć
różnych części pola widzenia Uszkodzenie Pierwszorzędowej kory wzrokowej (Ubytek w
polu widzenia (każdego oka) przeciwnie do uszkodzenia).

Hemianopsja a agnozja wzrokowa

Hemianopsja:
Hemianopsja to utrata połowy pola widzenia w jednym lub obu oczach. Może dotyczyć
górnej lub dolnej połowy pola widzenia (hemianopsja górna lub dolna), a także lewej lub
prawej połowy pola widzenia (hemianopsja lewa lub prawa).
Przyczyny hemianopsji mogą obejmować uszkodzenie nerwu wzrokowego, obszaru
siatkówki, traktu wzrokowego w mózgu lub korowych obszarów wzrokowych.
Agnozja Wzrokowa:
Agnozja wzrokowa to zaburzenie polegające na trudności w rozpoznawaniu i identyfikowaniu
obiektów, mimo zachowanej zdolności widzenia. Osoba z agnozją wzrokową może widzieć
obiekt, ale nie jest w stanie przypisać mu właściwej nazwy, opisać go czy zidentyfikować
jego funkcji.
Agnozja wzrokowa jest często związana z uszkodzeniem obszarów korowych mózgu
odpowiedzialnych za analizę i interpretację bodźców wzrokowych, zwłaszcza obszaru zakrętu
czołowego dolnego.
Prozopagnozja - niezdolność do rozpoznawania znajomych twarzy. Uszkodzenie prawego
zakrętu wrzecionowatego. Rozpoznawanie tylko charakterystycznych cech twarzy (a nie
samej twarzy)

Afazja Broki vs Wernickego - na czym polega, gdzie uszkodzenie

Afazja Broki (zaburzenia ekspresji, płynności mowy) RUCHOWA

- pacjenci wiedzą co chcą powiedzieć, lecz nie mogą wyrazić tego mową
- spowolniona mowa
- z trudem generowane wypowiedzi
- agramatyzm
- im bardziej uszkodzenie penetruje w głąb do istoty białej tym cięższe zaburzenie
- Obszar uszkodzenia: Zazwyczaj uszkodzenie lokalizuje się w obszarze przedniego
zakrętu czołowego lewej półkuli mózgu, znanej jako zakręt Broki.

Afazja Wernickego (zaburzenia percepcji mowy): CZUCIOWA

- pacjenci mają zachowaną zdolność mówienia (ekspresja)
- kłopoty z wygenerowaniem zawartości wypowiedzi (treści)
- dużo słów funkcyjnych, mało treściowych
- wytwarzanie mowy pozbawionej sensu
- zaburzenia rozumienia mowy
- Obszar uszkodzenia: Uszkodzenie zazwyczaj lokalizuje się w obszarze zakrętu
potylicznego lewej półkuli mózgu, znanej jako pole Wernickego.

Zespoły czołowe (zespół płata czołowego) - To zespół zaburzeń po uszkodzeniu płatów

czołowych
Objawy :
1 grupa zmian i objawów : zmiany osobowości (związane raczej z uszkodzeniem okolic
nadczołowo - przyśrodkowych (czy podstawno-przyśrodkowych) )
- wzór zachowania antyspołecznego
- rozhamowanie, impulsywność, beztroska
- mania infantylnego dowcipkowania (tzw. Witzelsucht)
- zmiany osobowości, które towarzyszą obustronnemu uszkodzeniu płatów czołowych
 - zaburzenia motywacji i zachowania społecznego
- zachowania stereotypowe i rytualne bez objawów lękowych (obsesyjno - komplulsyjnymi)
2 grupa zmian i objawów: zmiany intelektualne (związane bardziej z uszkodzeniem okolic
grzbietowo- bocznych)
- zmiany intelektualne
- upośledzenie pamięci świeżej
- niezdolność planowania
- utrata zdolności myślenia abstrakcyjnego

3 grupa zmian (przy uszkodzeniu przyśrodkowych części pł.cz.)

- adynamia (która może się przejawiać całkowitym brakiem lub ograniczeniem zachowania
werbalnego lub ruchowego)

ASD a objętość mózgu -

Wyniki badań dot. objętości mózgu osób z autyzmem wskazują, że dzieci z autyzmem poniżej
3 r.ż. mają większy obwód głowy niż ich rówieśnicy. W momencie narodzin dzieci te mają
mózg prawidłowej wielkości, ale około czwartego miesiąca życia mózg ich rośnie znacznie
szybciej niż prawidłowo rozwijających się rówieśników. Takie tempo wzrostu utrzymuje się
od dwóch do czterech lat , dlatego większość czterolatków z autyzmem ma mózg o masie
znacznie większej niż przeciętnego równolatka. Różnice w wielkości dotyczą szczególnie
módżku i istoty białej.
Jak dotąd nie wyjaśniono przyczyny odmiennego tempa rozwoju tych struktur.
Nieprawidłowości mogą być efektem anomalii genetycznych , wpływających na rozwój i
rośnięcie mózgu. Prawdopodobne jest, że odmienne tempo przyrostu objętości mózgu
pozostaje w związku z zaburzonym poziomem białek i regulujących migrację neuronów lub
wytwarzanie i zanikanie synaps. W badaniach obrazowania szczególną uwagę poświęca się
strukturom tzw. mózgu społecznego, czyli ciału migdałowatemu i płatom czołowym.
(Neurofizjologiczne uwarunkowania rozwoju dziecka - K. Rymarczyk)

Płat czołowy a funkcje wykonawcze - Płaty czołowe są najpóźniej rozwiniętą częścią

mózgu. Płaty czołowe mają zasadnicze znaczenie dla wielu form zachowania się człowieka,
zwłaszcza dla regulacji czynności złożonych.
Można podzielić płat czołowy na 4 główne części :
1. okolica ruchowa
 2. okolica przedruchowa
3. okolica przedczołowa
4. podstawno - przyśrodkowa część płatów czołowych

Planowanie i rozwiązywanie problemów :

Łurii - koncepcja płatów czołowych jako szczytu w hierarchii organizacyjnego mózgu.
tworzenie zamiarów, formułowanie planów i programów działania , kontroluje ich wykonanie
oraz reguluje swoje zachowanie tak, by było zgodne z tymi planami i programami, weryfikuje
swoje świadome działanie porównując efekty z zamiarami i poprawiając błędy.

Charakterystyczne etapy :
1. okres wstępnej eksploracji
2. okres poszukiwań, poprzedzający rozwiązanie
3. okres myślowego sprawdzania rozwiązania
4. akt zakończenia i rejestrowanie śladu pamięciowego
5. odpowiednie działanie

Wszelkie trudności konstrukcyjne często określa się jako - apraksję konstrukcyjną

Łuria i Tsevetkova wykazali, że trudności konstrukcyjne u osób z uszkodzeniem płata

czołowego wynikają z zaburzenia jednego lub kilku etapów - zamiaru, programowania,
regulacji zachowania lub jego weryfikacji.
- Pacjenci czołowi uzyskają gorsze wyniki także w : dokonywaniu oszacowań
poznwczych
- Korygowanie błędów - nie zdają sobie oni także sprawy ze swoich błędów, brak
samokrytycyzmu i postawy krytycznej wobec swojego zachowania.
- płaty czołowe odpowiadają także za werbalną regulacje zachowania - czyli
werbalizacje
- elastyczność
- przy uszkodzeniu płatu czołowego - perseweracje ruchowe (1 typ perseweracji -
przymusowe powtarzanie zaczętego ruchu; 2 typ : wykonawszy wykonane zadanie
pacjent nie jest w stanie przejść na drugie = inercja samego programu czynności)
- “Amnezja czołowa” - zaburzenia pamięci
- adynamia - brak spontaniczności i działania dowolnego
 - echopraksja - proste naśladowanie ruchów badającego
- fluencja słowna

Podstawowo-przyśrodkowe części płata czołowego potwierdziły wcześnejszą myśl, że te

okolice są związane z życiem emocjonalnym człowieka i z kontrolą hamowania.

Płat czołowy odpowiedzialny jest za :

- stan czuwania organizmu
- organizowanie i wykonywanie najbardziej złożonych, ukierunkowanych na cel, czyli
celowych czynności człowieka

Uszkodzenie płata czołowego czyli zespół czołowy:

- zmiany osobowości w stronę impulsywności
- Uszkodzenie tylnej części płata cz.- powoduje zaburzenie organizacji ruchów
- dezintegracja programów ruchowych
- dezorganizacja czynności mowy i tych aktów zachowania
- Zaburzenia mowy spowodowane przez uszkodzenie dolno - tylnej części płata
czołowego (okolica Broki) noszą nazwę afazji ruchowej lub ekspresyjnej
- niezdolność do spontanicznego formułowania wypowiedzi dyskursywnej
- trudności z wyrażaniem myśli w mowie dyskursywnej oraz
- adynamia czołowa = czołowa afazja dynamiczna

Zapamiętywanie prospektywne - zapamiętywanie informacji istotnych dla czynności, które

mają być wykonane w przyszłości

Konfabulacja - oznacza tendencję pacjenta do udzielania błędnych odpowiedzi na pytania o

przeszłość, zarówno niedawną, jak i odległą . Mogą współwystępować z amnezją.

Kolce dendrytyczne - zjawisko synaptogenezy/przycinania a rozwój - pruning –

znaczenie
Kolce dendrytyczne odgrywają kluczową rolę w procesie synaptogenezy, a także w
przycinaniu dendrytów podczas rozwoju neuronalnego. Oto, jak te zjawiska wpływają na
rozwój neuronów:
Synaptogeneza:
Synaptogeneza to proces tworzenia nowych synaps na dendrytach komórek nerwowych. W
trakcie tego procesu neurony nawiązują połączenia synaptyczne z innymi komórkami
nerwowymi, co umożliwia przekazywanie sygnałów elektrycznych i chemicznych między
neuronami.
Rola kolców dendrytycznych: Kolce dendrytyczne to wypustki dendrytów, na których tworzą
się synapsy. Są miejscami kontaktu między dendrytem a aksonem innego neuronu,
umożliwiając komunikację neuronalną.
Przycinanie dendrytów (Pruning):
Przycinanie dendrytów to proces eliminacji niepotrzebnych synaps i dendrytów w trakcie
rozwoju neuronalnego. Jest to proces normalny, który zachodzi w mózgu w okresie
dojrzewania, prowadząc do ulepszania i modelowania struktury połączeń neuronów.
Rola kolców dendrytycznych: Kolce dendrytyczne pełnią rolę w przycinaniu dendrytów,
ponieważ są miejscami, gdzie synapsy tworzą się pierwotnie, a następnie podlegają procesowi
selekcji. Niektóre synapsy są utrzymywane, ponieważ są istotne dla prawidłowego
funkcjonowania, podczas gdy inne, które nie są aktywnie używane lub są niepotrzebne,
ulegają usunięciu.
Znaczenie dla rozwoju neuronalnego:

Dywersyfikacja połączeń: Poprzez synaptogenezę, neurony nawiązują różnorodne

połączenia, co umożliwiają kompleksową komunikację między komórkami nerwowymi.
Optymalizacja struktury połączeń: Przycinanie dendrytów pozwala na optymalizację
struktury połączeń neuronalnych, eliminując niepotrzebne połączenia i zwiększając
efektywność komunikacji w mózgu.
Plastyczność neuronalna: Procesy synaptogenezy i przycinania dendrytów są istotne dla
plastyczności neuronalnej, czyli zdolności mózgu do adaptacji i uczenia się.
W skrócie, kolce dendrytyczne odgrywają kluczową rolę w procesach synaptogenezy i
przycinania dendrytów, co jest istotne dla prawidłowego rozwoju neuronalnego, plastyczności
mózgu oraz funkcji komunikacyjnych między komórkami nerwowymi.
DEFICYT FONOLOGICZNY - Ze wszystkich teorii próbujących wyjaśnić mechanizm
dysleksji najmocniej udokumentowana jest teoria deficytu fonologicznego. Teoria ta
zakłada, że osoby z dysleksją mają trudność w zapamiętywaniu, przechowywaniu i
przypominaniu oraz posługiwaniu się reprezentacjami dźwięków mowy, czyli fonemami
i tzw. reprezentacjami fonologicznymi. Funkcje fonologiczne dotyczą wykonywania operacji
na elementach fonologicznych systemu języka – przede wszystkim na fonemach (najmniejszy
element językowy różnicujący znaczenie dwóch wyrazów, np. kura i góra, w praktyce
głoska), a także na sylabach i logotomach (cząstki słów, niebędące głoskami ani sylabami,
subsylaby, elementy śródsylabowe, które łączone tworzą wyrazy bezsensowne, np. czucza).
Operacje na cząstkach fonologicznych to analiza, synteza, porównywanie, abstrahowanie,
opuszczanie, dodawanie, zastępowanie, rozpoznawanie i tworzenie rymów czy aliteracji
(powtarzanie się jakiejś głoski lub cząstki wyrazu na początku wyrazów, np. lisy – lina).
Główną słabością teorii fonologicznej jest niezdolność do wyjaśnienia występowania
zaburzeń motorycznych i sensorycznych u osób z dysleksją.

Definicje:
A. Hemisferektomia: Chirurgiczne usunięcie lub odseparowanie jednej półkuli mózgu.
B. Hemipareza: Osłabienie lub utrata częściowej kontroli nad mięśniami po jednej stronie
ciała.
C. Hemineglect: Zaniedbywanie lub ignorowanie bodźców po jednej stronie ciała lub
przestrzeni, zwykle związane z uszkodzeniem mózgu.
D. Hemianopsja: Utrata widzenia w połowie pola widzenia, zazwyczaj po jednej stronie ciała,
spowodowana uszkodzeniem nerwu wzrokowego lub obszarów mózgu odpowiedzialnych za
przetwarzanie widzenia.

I. Przydatność skal MOCA i MNSE; testów, Stroopa, WCST,

Testów fluencji- co badają, różnice, w jakich zaburzeniach mają
zastosowanie. Który bardziej czuły?

Skala MOCA – montrealska skala funkcji poznawczych

1. Służy do oceny łagodnych funkcji poznawczych

2. Ma podskale dla uwagi i koncentracji ; funkcji wykonawczych ; pamięci ; funkcji

językowych ; pamięci ; funkcji językowych ; funkcji wzrokowo – przestrzennych ;
myślenia koncepcyjnego ; zdolności kalkulacyjnych i orientacji
 3. Wynik maksymalny 30. Powyżej 26 jest wynik prawidłowy

4. Wyniki osób z zaburzeniami słuchu i wzroku nie są w pełni adekwatne

Skala MMSE – Mini mental state

1. Polska normalizacja

2. Wysoka stabilność

3. Max 30 pkt, do 24 jest spoko.

4. Mniej podskal niż moca

II. Tętnice a możliwe deficyty- przednia, środkowa, tylna

Tętnica przednia – zaopatruje w krew część orbitalną i przyśrodkową kory czołowej,

przyśrodkową część kory ciemieniowej, korę zakrętu obręczy, głowę jądra ogoniastego,
przednią część gałki bladej.

Zaburzenia przy uszkodzenia: zaburzenie świadomych, celowych zachowań,

podejmowanie decyzji

Możliwy deficyt napędowo motywacyjny czyli zespół apatii, mutyzm

Dysregulacja zachowań afektywnych, patologiczna labilność emocji ( przechodzenie w

skrajne stany), osłabiona kontrola zachowań popędowych, empatii

Tętnica środkowa – przy udarach lewostronnych najczęstsze są afazje – dysfunkcje

językowe. Przy udarach prawostronnych najczęściej występują zaburzenia uwagi
przestrzennej (zwane zaniedbywaniem jednostronnym oraz dysfunkcje wzrokowe
przestrzenne.

Tętnica tylna – występują agnozje wzrokowe – niezdolność rozpoznania obiektu za pomocą

wzroku.

III. Urazy otwarte a zamknięte- charakterystyczne cechy

pojawiających się deficytów
 ● Zakmnięte
● "Ścięcie aksonalne" - warstwy mózgu mają inną gęstość, poruszają się z
różna prędkością - przerwanie aksonów
● Deficyt f.poznawczych - zaburzenia mowy, myślenia, pamięci,
intelektualne
● Def. Psychospoł. - motywacyjne, afektywne, osobowościowe

IV. Udar niedokrwienny a krwotoczny- co się dzieje w mózgu=

jaka przyczyna

Udar niedokrwienny – skrzep blokuje przepływ krwi, co sprawia, że komórki są

niedotlenione i zaczyna pojawiać się Penumbra czyli obszar niedotleniony. Z czasem
zaczyna on się zamieniać w ciało martwe)

Udar krwotoczny – pęknięcie ścianki tętnicy, krew zaczyna się wylewać z tętnicy.

V. Penumbra- jako objaw – to obszar niedotleniony w mózgu,

który z czasem zaczyna umierać. Dotlenienie tam wyższe niż tzw core
zawału, lecz mniejsze od prawidłowego dotlenienia. Inne nazwa:
strefa półcienia

VI. Rola okolic I, II i III rzędowych

a. Kora pierwszorzędowa (kora projekcyjna) – wstępna analiza napływających

informacji z bodźców

b. Kora drugorzędowa (projekcyjno- asocjacyjna) – organizowanie informacji w

sensowną całości, przetwarzane są bardziej złożone cechy obiektu

c. Kora trzeciorzędowa – integrowanie informacji ze wszystkich modalności

VII. Zaburzenia czucia- kiedy?

VIII. Niedowład a apraksja- lokalizacja i różnica pomiędzy nimi

Apraksja – problemy w generowaniu dowolnego ruchu, niezdolność wykonywania

celowych lub wyuczonych czynności ruchowych, brak niedowładu, objawów
 móżdżkowych i zaburzenia czucia. Związane z uszkodzeniem LEWEJ PÓŁKULI
(Przednie i tylne rejony)

Niedowład połowiczny jednostronny – uszkodzenie pierwszorzędowej kory

ruchowej, która jest odpowiedzialna za wykonanie ruchu.

IX. Agnozja-co to?, lokalizacja, objawy

Agnozja wzrokowa – niezdolność nadania sensu temu co się widzi. Spowodowana

uszkodzeniem kory asocjacyjnej (części płata ciemieniowego). Pacjent potrafi wykonać
ruch (na przykład przerysować obrazek), ale nie ma pojęcia co przedstawia owy
obrazek.

X. Możliwe zaburzenia wzrokowe –

achromatopsja – wybiórcze zaburzenia percpecji barwy wskutek uszkodzenia pola

v4. Problem z dostrzeganiem niektórych barw.

akinetopsja – wybiórcze zaburzenia percpecji ruchu. Problem z dostrzeganiem

niektórych ruchów.

XI. Afazja Broci/okolica Broci-lokalizacja, funkcje (jakie aspekty

mowy przetwarza), terapia

● Przednia część górnego zakrętu płata skroniowego lewego

● Afazja “ruchowego ośrodka mowy” - obniżona zdolność, albo brak, zdolności do
generowania mowy, przy dobrym jej rozumieniu
● Brak spontaniczności w mówieniu
● Często problemy z czytaniem i pisaniem
● Często sprawność mięśni aparatu zachowana jednak chory ma trudności z
wydawaniem dźwięku np. Gwizd
● Nie co, ale jak mówi

XII. Afazja Wernickiego -lokalizacja, funkcje; (jakie aspekty mowy

przetwarza),

● Tylna część tylna część zakrętu skroniowego lewego

● “Czuciowy ośrodek mowy” - przetwarzanie bodźców sensorycznych
● Zdolność do generowania mowy przy braku zahamowania w produkowaniu mowy -
chory może mówić szybko, nieskładnie, często w sposób nachalny (bez sensu i
losowo) - przy zachowaniu właściwej melodyki i intonacji
● Często brak zrozumienia treści słyszanej mowy
● Nie jak, ale co mówi

XIII. Afazja semantyczna- w czym problem

● powstaje w wyniku uszkodzenia okolicy na styku płatów ciemieniowego,

skroniowego i potylicznego.
● chory różnicuje fonemy, rozumie poszczególne słowa, pamięta to, co inne osoby
powiedziały przed chwilą, mimo to ma trudności w zrozumieniu tego, co mówią
inni

XIV. Funkcje językowe w lewej a w prawej półkuli

XV. Anozognozja –charakterystyka pacjenta

Anozognozja – zaprzeczanie objawom choroby. Negowanie własnych zaburzeń

pomijania lewostronnego i paraliżu lewej części ciała. 10% osób z neglectem
doświadcza także Anozognozji. Przekonanie, że lewa ręka jest sprawna. Osoby łapią
tacę z kieliszkami tak, jakby łapały ją obiema dłońmi. Zaprzeczają temu, że ręka nie
jest sprawna.

XVI. Neglect- czyli co i kiedy występuje - zaniedbywanie jednostronne.

W przypadku uszkodzenia dolnej części kory ciemieniowej po prawej
stronie pacjenci nie dostrzegają lewej strony ciała i przestrzeni, pomimo
sprawnego układu wzrokowego. Osoby chore na neglect pomijają lewą
stronę – zjadają połowę posiłków, ubierają jednego buta, golą połowę
twarzy, nie zauważają samochodów z lewej strony, nie zwracają uwagi na
osoby z lewej strony. Emocjonalność bodźca po lewej stronie sprzyja jego
przebiciu się.

Rodzaje: egocentryczny – dotyczy ignorowania wszystkich bodźców po lewej

stronie pola widzenia allocentryczny – ignorowanie lewej strony każdego
spostrzeganego obiektu.

XVII. Planowanie ruchu, wykonywanie i wyobrażenie ruchu – gdzie?

Kora przedruchowa – ukierunkowanie na cel, inicjowanie działanie, codzienne

zautomatyzowane czynności

XVIII. Funkcje, uszkodzenie móżdżku – móżdżek inaczej cerebellum –

odpowiedzialny za równowagę, integrację informacji zmysłowych
(płynność ruchów), zapewnia poczucie stabilności otaczającego świata,
 niezbędny podzas uczenia się, automatyzacji i wykonywania różnych
czynność – w procesie wyobrażania. Zapewnia zręczność. Praca
zaburzona między innymi w chorobie Parkinsona.

XIX. Percepcja twarzy- obszary istotne.

U osób zdrowych za rozpoznawanie i rozróżnianie twarzy odpowiada zakręt

wrzecionowaty. Dominuje prawa półkula mózgu.

Prozopagnozja – uszkodzenie zakrętu wrzecionowatego – skutkuje deficytami w

rozpoznawaniu twarzy

XX. Płaty czołowe a deficyty: grzbietowo-boczne a przyśrodkowo-

podstawne

Kora przedczołowa – odpowiedzialna jest za przetwarzanie wszystkich informacji i

ustalenie jak ostatecznie należy się zachować, podejmowanie decyzji, abstrahowanie,
kontrola zachowań emocjonalnych, bardzo długie dendryty.

Objawy uszkodzeń: Brak samokontroli, impulsywność, nadpobudliwość, labilność

emocjonalna, brak zainteresowania otoczeniem, nieumiejętność planowania, deficyty
w koncentracji.

Grzbietowo- boczna część kory przedczołowej odpowiada za funkcje

wykonawcze – pamięć, działania strategiczne, planowanie; Kora
przyśrodkowo-podstawna odpowiada za emocje, kontrole wykonywania,
przetwarzanie emocjonalne konfliktów w reakcjach, motywację.

XXI. Plastyczność rozwojowa-okresy krytyczne, lateralizacja funkcji

w mózgu

XXII. Choroba Parkinsona- zmiany w mózgu a zmiany w

funkcjonowaniu pacjenta

Dochodzi do obumierania komórek w obrębie istoty czarnej, objawia się zaburzeniami

pamięci niedeklaratywnej, zachowaniami amnestycznymi u pacjentów. Pamięć
deklaratywna jest stosunkowo dobrze zachowana

XXIII. Plastyczność a trening fizyczny- dlaczego pomaga; taniec- co

uaktywnia?
 XXIV. Rezerwy poznawcze

XXV. Metoda DTI i fMRI, TMS, EEG (fala P.300), test Wady- ogólnie
co mierzą, do czego służą.

Techniki obrazowania mózgu dzielimy na funkcjonalne i strukturalne

a. Techniki strukturalne –

Tomografia komputerowa (CT) – promieniowanie rentgena

Rezonans magnetyczny (MRI) – pole magnetyczne

b. Techniki funkcjonalne – Techniki obrazują miejsce gdzie zanotowano

największe zmiany

Emisyjna tomografia pozytonowa (PET) – monitoruje zużycie glukozy.

Podaje się substancje znakowaną radioaktywnie.

Funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) – monitoruje poziom

utlenowanej krwi. Aktywne rejony mózgu zawierają więcej utlenowanej
krwi. Kolor niebieski – spadek aktywności ; czerwony/pomarańczowy/ żółty
– wzrost aktywności.

c. Obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) – uwidacznia włókna nerwowe. U

osób autystycznych widać wyraźnie niższe unerwienie niż u osób zdrowych.

d. Elektroencefalografia (EEG) – kabelki do głowy, rejestracja czynności

bioelektrycznych mózgu. Rejestrują fale

Fala alfa - spokojna, zmienna częstotliwość o około 10Hz, dobrze widoczna

przy braku bodźców wzrokowych, stan relaksu, obniżony poziom aktywności
poznawczej,

fala beta – fala aktywności, 12-30Hz, obrazują zaangażowanie kory

mózgowej w aktywność poznawczą, występują podczas koncentracji uwagi

Fala delta – fale mózgowe o częstotliwości około 1-4hz, wiążą się ze snem
wolnofalowym. U noworodków dominująca fala. W czasie dorastania aktywność
fal wzrasta. Obecność zwiększonej aktywności delta u dorosłych w stanach
zatrucia lub delirium oraz z diagnozą demencji lub schizofrenii

Fale theta – częstotliwość od 4hz do 8hz. Aktywność rejestrowana podczas

stanów hipnotycznych takich jak trans, hipnoza, lekki sen

Fale gamma – częstotliwość 30-70hz, najszybsze z fal. Aktywność fal

związana z świadomą percepcją dotyczącą wrażeń zmysłowych i ich postrzegania,
a także integrowaniem zjawisk zmysłowych w jedną całość np. widzimy i
słyszymy mówiącą osobę jako spójną całość.
Fala P300 – pojawia się kiedy zastosujemy dla bodźce – bodziec tła na których pojawiają się
bodźce innego rodzaju, różniące się od bodźców tła. Osoba reaguje na bodziec wyróżniający
się. Np. koktajl party efekt

Epilepsja – napady padaczkowe, spowodowane zbyt dużą ilością glutaminianu

(neuroprzekaźnika stymulującego) a niedostatku GABA (odpowiedzialnego za hamowanie).
Powstają w hipokampie (58%) , Ciele migdałowatym (30%), zakręcie hipokampu (12%).
Dzielimy je na częściowe – bez utraty przytomności oraz uogólnione – z utratą świadomości

Pojęcia różne:

Reperfuzja - przywrócenie przepływu krwi w niedokrwionym narządzie (w przypadku

reperfuzji po zawale wzrost zdolności rozumienia mowy)

Aprozodia - zaburzenia dotyczące rozumienia i generowania intonacji i emocjonalnego

wyrazu wypowiedzi po prawostronnych uszkodzeniach mózgu.

Atrofia - zanik, stopniowe zmniejszanie się objętości komórek, narządu, tkanki, części ciała.

Apoptoza komórek - naturalny proces zaprogramowanej i podlegającej śmierci komórki.

Asymetria funkcjonalna = lateralizacja czynności półkul mózgowych

Asymetria strukturalna - dotyczy zróżnicowania wielkości niektórych obszarów mózgu

oraz ich orientacji przestrzennej.

Parafazja semantyczna - dotyczy nieprawidłowego użycia słów lub głosek - zastępowanie

właściwych słów słowami zbliżonymi znaczeniowo.

Transfer specyficzny – sytuacja, w której wpływ uprzedniego doświadczenia przejawia się w

sposób bezpośredni