MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

Mózgowe porażenie dziecięce to duża i bardzo różnorodna grupa chorób,

których wspólną cechą są zaburzenia dotyczące poruszania się. Mogą one
być wyrażone w różny sposób i w różnym nasileniu. U niektórych
pacjentów będzie to nieco niestabilny sposób chodzenia z koniecznością
dopasowania obuwia, u innych głównym problemem może być precyzyjne
posługiwanie się ręką, a u jeszcze innych konieczność używania specjalnego
sprzętu zastępującego samodzielne chodzenie. Postawione rozpoznanie
mózgowego porażenia dziecięcego nie określa stopnia sprawności dziecka.
W grupie pacjentów z tym rozpoznaniem znajdują się zarówno dzieci
zupełnie samodzielne, jak i te wymagające stałej opieki innej osoby.

Wspólną cechą każdej postaci mózgowego porażenia dziecięcego jest to, że

wynika ono z uszkodzenia tkanki mózgowej na etapie jej wczesnego
rozwoju. Uszkodzenie to ma charakter niepostępujący, a jego efektem są
nieprawidłowości w zakresie ruchu i postawy.

Do uszkodzenia tkanki mózgowej dochodzi w okresie jej rozwoju,

najczęściej jeszcze przed urodzeniem się dziecka, rzadziej w czasie
porodu lub po urodzeniu. Przyczyną uszkodzenia mogą być różne
czynniki, takie jak np. niedotlenienie, niedokrwienie, infekcje, urazy, wady
wrodzone i inne. Nie zawsze udaje się dokładnie określić, jaki czynnik
wywołał chorobę dziecka. Wiadomo jednak, że czynnik ten musiał zadziałać
w określonym czasie i ustąpił, pozostawiając po sobie ślad w postaci zmian
(często zmian określanych jako blizna) w tkance mózgowej. Zniszczona
tkanka nie może działać prawidłowo. Dlatego jeśli uszkodzone zostaje np.
miejsce, w którym przebiegają włókna nerwowe niezbędne do
prawidłowego chodzenia, ta funkcja zostanie zaburzona.

Nie ma możliwości naprawienia uszkodzonej tkanki, jednak można

liczyć na plastyczność mózgu dziecka. Jest to właściwość, dzięki której
zdrowa tkanka mózgu próbuje częściowo przejąć funkcję tkanki
uszkodzonej. Dzięki wieloprofilowej rehabilitacji terapeuci starają się
wykorzystać jak najlepiej potencjał rozwojowy dziecka, tak aby możliwie
zminimalizować skutki uszkodzenia. Efekty usprawniania są lepsze, jeśli
terapię rozpoczęto wcześnie.

Częstość występowania mózgowego porażenia dziecięcego to ok.

2 przypadki choroby na 1000 urodzonych dzieci.

Mózgowe porażenie dziecięce – postacie kliniczne

• spastyczna połowicza;
• obustronna połowicza;
• obustronna spastyczna;

Porażenie spastyczne połowiczne

Wiąże się z czynnikami przedurodzeniowymi (krwawienie, zawały

łożyska) i okołoporodowymi (niedotlenienie). Może być nabyte (urazy,
zakażenia).

Do pierwszych objawów zalicza się asymetrię ruchów, zwykle jedna rączka

zwinięta jest w pięść. Dziecko obraca się zawsze przez stronę chorą za
pomocą zdrowej, a w podparciu na brzuchu obraca się na jednej kończynie.
Dodatkowo występuje asymetria odruchu Moro - energiczne odrzucenie obu
rąk na boki po czym następuje przyciągnięcie ich z powrotem do ciała.

Obustronne porażenie połowicze

Postać ta wiąże się z przedporodowym uszkodzeniem ośrodkowego układu

nerwowego i to właśnie ona należy do najczęstszych (upośledzenie ssania,
mowy, widzenia, oczopląs, padaczka). Kończyny górne są bardziej
niedowładne niż dolne, charakterystyczne są również towarzyszące objawy
głębokiego upośledzenia umysłowego.

Obustronne porażenie spastyczne

Występuje u wcześniaków, ponieważ w ok. 50% rozpoznawane jest rzadko

przed 9. miesiącem życia, ze względu na tłumaczenie opóźnionego rozwoju
wcześniactwem. Najbardziej typowym objawem jest to, że kończyny dolne
są bardziej niedowładne niż górne.
Postać móżdżkowa

Przyczyną jest uszkodzenie przedporodowe, którym może być również

czynnik genetyczny. Zazwyczaj poziom umysłowy jest prawidłowy, jednak
postać ta występuje rzadko.

Zauważa się obniżenie napięcia mięśniowego, niemowlęta wykazują

wiotkość. Jednocześnie (co się z tym wiąże) chód jest niepewny i na
szerokiej podstawie, dlatego samodzielne chodzenie przypada między 2 a 5
rokiem życia. Ze względu na wiotkość przy próbie wstawania dziecko
wymaga podparcia lub trzymania. Dodatkowo gwałtowna zmiana pozycji
wyzwala drżenie.

Postać pozapiramidowa

Często przyczyną są zespoły hiperbilirubinemii, także u wcześniaków z

niedotlenieniem mózgu. W efekcie dziecko jest mało ruchliwe i wykazuje
obniżone napięcie mięśniowe.

W następstwie: ruchy mimowolne, nasilające się pod wpływem

przeżywania silnych emocji.

Klasyfikacja mózgowego porażenia dziecięcego

• monoplegia – porażenie jednej kończyny.
• diplegia / paraplegia – porażenie dwóch kończyn.
• hemiplegia – porażenie połowicze.
• triplegia – porażenie trzech kończyn.
• tetraplegia – porażenie czterech kończyn.