მოქმედებს – განმცხადებელი პრაქტიკოსი მუსლიმია და თქვა, რომ ეცვა ბურქა და ნიქაბი,

რომელიც მთელ სხეულს ფარავდა თვალების გარდა, რათა ეცხოვრა მისი რელიგიური რწმენის,
კულტურისა და პირადი შეხედულებების შესაბამისად. მან დაამატა, რომ ამ ტანსაცმელს საკუთარი
სურვილით ეცვა საჯარო და პირადში, მაგრამ არა სისტემატურად. ამრიგად, იგი კმაყოფილი იყო
იმით, რომ არ ეცვა ის გარკვეულ გარემოებებში, მაგრამ სურდა მისი ტარება, როდესაც ეს აირჩია.
და ბოლოს, მისი მიზანი იყო არა სხვების გაღიზიანება, არამედ საკუთარ თავთან შინაგანი
სიმშვიდის გრძნობა. 2011 წლის 11 აპრილიდან, კანონის ძალაში შესვლის თარიღიდან. 2010-1192
წლებში, 2010 წლის 11 ოქტომბერს საფრანგეთში, საჯარო ადგილას სახის დამალვა კანონის
წინააღმდეგ იყო.

კანონი - მე-8 და მე-9 მუხლი: საჯარო ადგილებში ტანსაცმლის ტარების აკრძალვამ, რომელიც
შექმნილია სახის დასამალად, აჩენდა საკითხებს იმ ქალების პირადი ცხოვრების პატივისცემის
უფლებასთან დაკავშირებით (კონვენციის მე-8 მუხლი), რომელთაც სურთ აცვიათ ტანსაცმელი.
მთელი სახის ფარდა მათ რწმენასთან დაკავშირებული მიზეზების გამო; და რამდენადაც აკრძალვას
უჩიოდნენ ისეთი პირები, როგორიცაა განმცხადებელი, რომლებსაც ამგვარად აეკრძალათ საჯარო
ადგილებში ეცვათ ტანსაცმელი, რომელიც მათ რელიგიის მიხედვით მოეთხოვებოდათ, ეს
განსაკუთრებით აჩენდა საკითხს რელიგიის გამოხატვის თავისუფლებასთან დაკავშირებით. ან
რწმენა (მუხლი 9).

2010 წლის 11 ოქტომბრის კანონი განმცხადებელს დაუპირისპირდა დილემის წინაშე: ან მან

შეასრულა აკრძალვა და ამით თავი შეიკავა რელიგიისადმი მისი მიდგომის შესაბამისად ჩაცმისგან,
ან უარი თქვა შესრულებაზე და დაეკისრა სისხლის სამართლის სანქციები.* ამგვარად, იყო „
ჩარევა“ ან კანონით გათვალისწინებული „შეზღუდვა“ კონვენციის მე-8 და მე-9 მუხლებით დაცული
უფლებების განხორციელებასთან დაკავშირებით.

მთავრობა ამტკიცებდა, რომ ჩარევას ორი ლეგიტიმური მიზანი ჰქონდა: „საზოგადოებრივი

უსაფრთხოება“ და „ღია დემოკრატიული საზოგადოების ღირებულებების მინიმალური ნაკრების
პატივისცემა“. თუმცა, მე-8 და მე-9 მუხლების მეორე პუნქტი ცალსახად არ მიუთითებდა ამ
მიზნებიდან მეორეზე ან იმ სამ მნიშვნელობაზე, რომლებსაც მთავრობა ამ კუთხით მიმართავს.
სასამართლომ მიიღო, რომ კანონმდებელი ცდილობდა, აღნიშნული აკრძალვის მიღებით,
მოეგვარებინა „საზოგადოებრივი უსაფრთხოება“ მე-8 და მე-9 მუხლების მეორე პუნქტის
მნიშვნელობით.

რაც შეეხება მეორე მიზანს, „ღია დემოკრატიული საზოგადოების ღირებულებების მინიმალური

ნაკრების პატივისცემას“**, სასამართლო არ იყო დარწმუნებული მთავრობის მტკიცებით,
რამდენადაც იგი ეხებოდა გენდერული თანასწორობის პატივისცემას. მონაწილე სახელმწიფოს არ
შეუძლია გამოიყენოს გენდერული თანასწორობა, რათა აეკრძალოს პრაქტიკა, რომელსაც იცავდნენ
ქალები - როგორიცაა განმცხადებელი - ამ მუხლებში გათვალისწინებული უფლებების
რეალიზაციის კონტექსტში, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გაიაზრება, რომ ინდივიდები
შეიძლება დაცული იყვნენ. ამის საფუძველზე საკუთარი ძირითადი უფლებებისა და
თავისუფლებების განხორციელებიდან. უფრო მეტიც, რამდენადაც მთავრობა ამგვარად
ცდილობდა ეჩვენებინა, რომ გარკვეული ქალების მიერ სახის სრული ფარდის ტარებამ შოკში
ჩააგდო საფრანგეთის მოსახლეობის უმრავლესობა, რადგან ეს არღვევდა საფრანგეთში
საყოველთაოდ აღიარებულ გენდერული თანასწორობის პრინციპს, სასამართლომ მოიხსენია მისი
მსჯელობა (ქვემოთ) დანარჩენი ორი მნიშვნელობის შესახებ, რომელიც მათ გამოიძახეს.

მეორეც, ადამიანური ღირსების პატივისცემა არ შეიძლება კანონიერად გაამართლოს

საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში მთელი სახის ფარდის ტარების აბსოლუტური აკრძალვა.
სამოსი შეიძლება აღიქმებოდეს როგორც უცნაურად ბევრმა მათგანმა, ვინც მას აკვირდებოდა,
მაგრამ ეს იყო კულტურული იდენტობის გამოხატულება, რამაც ხელი შეუწყო დემოკრატიის
თანდაყოლილ პლურალიზმს.

მესამე, გარკვეულ პირობებში, ის, რაც მთავრობამ აღწერა, როგორც „საზოგადოებაში ცხოვრების
მინიმალური მოთხოვნების პატივისცემა“ - ან „ერთად ცხოვრება“, როგორც აღნიშნულია
კანონპროექტის თანმხლებ განმარტებით მემორანდუმში, შეიძლება უკავშირდებოდეს
კანონპროექტის ლეგიტიმურ მიზანს. „სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა“. მოპასუხე
სახელმწიფოს მიაჩნია, რომ სახე მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა სოციალურ ინტერაქციაში.
ამიტომ სასამართლომ შეძლო დაეთანხმებინა, რომ სხვათა წინააღმდეგ აღმართული ბარიერი სახის
დამალვით, მოპასუხე სახელმწიფოს მიერ აღიქმებოდა, როგორც სხვების უფლებას იცხოვრონ
სოციალიზაციის სივრცეში, რაც აადვილებდა ერთად ცხოვრებას. როგორც ითქვა, „ერთად
ცხოვრების“ ცნების მოქნილობისა და შეურაცხყოფის შედეგად მიღებული რისკის
გათვალისწინებით, სასამართლოს მოუწია სადავო შეზღუდვის აუცილებლობის საგულდაგულო
გამოკვლევა.

პირველ რიგში, კანონპროექტის თანმხლები განმარტებითი მემორანდუმიდან აშკარად ჩანს, რომ

აკრძალვის მთავარი მიზანი არ იყო ქალების დაცვა იმ პრაქტიკისგან, რომელიც მათზე იყო
დაწესებული ან მათთვის საზიანო იქნებოდა.

რაც შეეხება აუცილებლობის საკითხს საზოგადოებრივ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით, მე-8 და

მე-9 მუხლების მნიშვნელობით, სასამართლომ გააცნობიერა, რომ სახელმწიფოს შეიძლება
ჩათვალოს აუცილებელი პიროვნებების იდენტიფიცირება, რათა თავიდან აიცილოს საფრთხე
პირთა და საკუთრების უსაფრთხოებისთვის. პირადობის გაყალბების წინააღმდეგ საბრძოლველად.
თუმცა, იმ ქალების უფლებებზე ზეგავლენის გათვალისწინებით, რომლებსაც რელიგიური
მიზეზების გამო სურდათ სახის ფარდის ტარება, საჯარო ადგილებში ტანსაცმლის ტარების
აბსოლუტური აკრძალვა სახის დასამალად შეიძლება ჩაითვალოს პროპორციულად მხოლოდ
კონტექსტში. სადაც არსებობდა საზოგადოებრივი უსაფრთხოების ზოგადი საფრთხე. მთავრობას
არ აჩვენა, რომ 2010 წლის 11 ოქტომბრის კანონით შემოღებული აკრძალვა ასეთ კონტექსტში
მოექცა. რაც შეეხება ქალებს, ისინი ვალდებულნი იყვნენ სრულად დათმოთ თავიანთი იდენტობის
ის ელემენტი, რომელიც მათ მიიჩნიეს მნიშვნელოვანად, მათ მიერ არჩეული რელიგიის ან მრწამსის
გამოხატვის ხერხთან ერთად, მაშინ როცა მიზნის მიღწევა, რომელსაც მთავრობა მიუთითებს,
შეიძლება მიღწეულიყო მხოლოდ ვალდებულება აჩვენონ თავიანთი სახე და გამოავლინონ
საკუთარი თავი, სადაც დადგინდა პირთა და ქონების უსაფრთხოების რისკი, ან სადაც
კონკრეტული გარემოებები იწვევდა ეჭვს პირადობის გაყალბებაში. ამდენად, არ შეიძლება
დადგინდეს, რომ 2010 წლის 11 ოქტომბრის კანონით დაწესებული ზოგადი აკრძალვა აუცილებელი
იყო დემოკრატიულ საზოგადოებაში საზოგადოებრივი უსაფრთხოებისთვის, კონვენციის მე-8 და
მე-9 მუხლების მნიშვნელობით.
შემდეგ სასამართლომ განიხილა კითხვები, რომლებიც წამოჭრილია საზოგადოებაში ცხოვრების
მინიმალური მოთხოვნების დაკმაყოფილების აუცილებლობით, როგორც „სხვის უფლებებისა და
თავისუფლებების დაცვის“ ნაწილი. მან ჩათვალა, რომ აღნიშნული აკრძალვა შეიძლება ჩაითვალოს
გამართლებულად მისი პრინციპით მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც იგი ცდილობდა
გარანტირებულიყო „ერთად ცხოვრების“ პირობები.
დაინტერესებული ქალების რაოდენობის გათვალისწინებით, დაახლოებით 1900 ქალი
საფრანგეთის მოსახლეობის დაახლოებით სამოცდახუთი მილიონიან და საფრანგეთში მცხოვრები
მუსლიმების რაოდენობის გათვალისწინებით, შეიძლება გადაჭარბებული ჩანდეს ასეთ ვითარებაზე
პასუხის გაცემა აბსოლუტური აკრძალვის დაწესებით. . გარდა ამისა, ეჭვგარეშეა, რომ აკრძალვამ
მნიშვნელოვანი უარყოფითი გავლენა იქონია იმ ქალების მდგომარეობაზე, რომლებმაც,
განმცხადებლის მსგავსად, აირჩიეს მთელი სახის ფარდის ტარება თავიანთი შეხედულებების გამო.
ფუნდამენტური უფლებების დაცვის სფეროში მოქმედი აქტორების დიდმა ნაწილმა, როგორც
საერთაშორისო ისე ეროვნულმა, ცალსახა აკრძალვა არაპროპორციულად მიიჩნია. 2010 წლის 11
ოქტომბრის კანონმა, მის შემუშავებასთან დაკავშირებულ გარკვეულ დებატებთან ერთად,
შესაძლოა განაწყენებულიყო მუსლიმური თემის ნაწილი, მათ შორის ზოგიერთი წევრი, რომლებიც
არ იყვნენ მომხრენი სახის ფარდის ტარებაზე. ამასთან დაკავშირებით სასამართლო ძალიან
შეშფოთებული იყო იმით, რომ დებატები, რომელიც წინ უძღოდა 2010 წლის 11 ოქტომბრის
კანონის მიღებას, გამოირჩეოდა გარკვეული ისლამოფობიური შენიშვნებით. რა თქმა უნდა,
სასამართლოს არ ეკისრებოდა გადაწყვეტილება იმის შესახებ, იყო თუ არა კანონმდებლობა
სასურველი ასეთ საკითხებში. მიუხედავად ამისა, მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სახელმწიფო,
რომელიც შევიდა ამ ტიპის საკანონმდებლო პროცესში, რისკავს, ხელი შეუწყოს იმ სტერეოტიპების
კონსოლიდაციას, რომლებიც გავლენას ახდენდა მოსახლეობის გარკვეულ კატეგორიებზე და
წაახალისოს შეუწყნარებლობის გამოხატვა, როდესაც მას ჰქონდა მოვალეობა, პირიქით.
ტოლერანტობის ხელშეწყობა. შენიშვნები, რომლებიც წარმოადგენდა ზოგად, სასტიკი თავდასხმას
რელიგიურ ან ეთნიკურ ჯგუფზე, შეუთავსებელი იყო ტოლერანტობის, სოციალური მშვიდობისა და
არადისკრიმინაციის ღირებულებებთან, რომლებიც საფუძვლად უდევს კონვენციას და არ
მიეკუთვნებოდა გამოხატვის თავისუფლების უფლებას, რომელსაც ის იცავდა.

თუმცა, 2010 წლის 11 ოქტომბრის კანონი გავლენას არ მოახდენდა საჯაროდ აცვიათ ნებისმიერი
ტანსაცმლის ან ტანსაცმლის - რელიგიური კონოტაციით ან მის გარეშე - რომელსაც არ ქონდა
სახის დამალვის ეფექტი. სადავო აკრძალვა ძირითადად შეეხო მუსლიმ ქალებს, რომლებსაც
სურდათ ატარონ მთელი სახის ფარდა. მიუხედავად ამისა, აკრძალვა აშკარად არ ეფუძნებოდა
მოცემული ტანსაცმლის რელიგიურ კონოტაციას, არამედ მხოლოდ იმ ფაქტს, რომ იგი ფარავდა
სახეს.***

რაც შეეხება იმას, რომ აკრძალვას დაერთო სისხლის სამართლის სანქციები, საკანონმდებლო
ორგანოს მიერ გათვალისწინებული სანქციები იყო ერთ-ერთი ყველაზე მსუბუქი, რაც შეიძლება
ითვალისწინებდეს, რომელიც მოიცავდა ჯარიმას მეორე კლასის წვრილმან სამართალდარღვევებზე
(ამჟამად მაქსიმუმ 150 ევრო). სასამართლოს ჯარიმის გარდა ან მის ნაცვლად მოქალაქეობის
კურსის გავლის ვალდებულების დაკისრების შესაძლებლობით.
საჯარო ადგილებში სახის დასაფარად შექმნილი ტანსაცმლის ტარების აკრძალვით, მოპასუხე
სახელმწიფომ გარკვეულწილად შეზღუდა პლურალიზმის წვდომა, რადგან აკრძალვა ხელს უშლიდა
ზოგიერთ ქალს გამოეხატათ თავიანთი პიროვნული და მრწამსი მთელი სახის ფარდის ტარებით.
საჯარო. თუმცა, მთავრობამ მიუთითა, რომ ეს იყო კითხვაზე პასუხის გაცემა პრაქტიკაზე,
რომელსაც სახელმწიფო თვლიდა შეუთავსებლად, ფრანგულ საზოგადოებაში, სოციალური
კომუნიკაციის ძირითად წესებთან და უფრო ფართოდ „ერთად ცხოვრების“ მოთხოვნებთან. ამ
პერსპექტივიდან მოპასუხე სახელმწიფო ცდილობდა დაეცვა ინდივიდებს შორის ურთიერთქმედების
პრინციპი, რომელიც მისი აზრით არსებითი იყო არა მხოლოდ პლურალიზმის, არამედ
ტოლერანტობისა და გონიერების გამოხატვისთვის, რომლის გარეშეც არ არსებობდა
დემოკრატიული საზოგადოება. ამრიგად, შეიძლება ითქვას, რომ საკითხი, დაშვებული უნდა იყოს
თუ არა მთელი სახის ფარდის ტარება საჯარო ადგილებში, საზოგადოების არჩევანი იყო.

ასეთ ვითარებაში სასამართლოს ეკისრებოდა მოვალეობა გამოეყენებინა გარკვეული შეზღუდვა

კონვენციის შესაბამისობის განხილვისას, რადგან ასეთი განხილვა მიიყვანდა მას ბალანსის
შეფასებაში, რომელიც დამყარებული იყო დემოკრატიული პროცესის მეშვეობით მოცემულ
საზოგადოებაში. ზოგადი პოლიტიკის საკითხებში, რომლებზეც დემოკრატიულ საზოგადოებაში
მოსაზრებები შეიძლება გონივრულად განსხვავდებოდეს, განსაკუთრებული მნიშვნელობა უნდა
მიენიჭოს შიდა პოლიტიკის შემქმნელს. ამგვარად, წინამდებარე საქმეში საფრანგეთს ჰქონდა
შეფასების ფართო ზღვარი.

ეს განსაკუთრებით მართალი იყო, რადგან არ არსებობდა ევროპული კონსენსუსი საჯარო სამოსის

ტარების საკითხთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ მკაცრად ნორმატიული
თვალსაზრისით, საფრანგეთი ევროპაში ძალიან უმცირესობის პოზიციაში იყო, უნდა აღინიშნოს,
რომ საჯარო პირსახოცის ტარების საკითხი იყო ან იყო დებატების საგანი ბევრ ქვეყანაში. ევროპის
სახელმწიფოები. გარდა ამისა, ეს კითხვა, ალბათ, საერთოდ არ იყო საკითხი წევრი
სახელმწიფოების გარკვეულ რაოდენობაში, სადაც ეს პრაქტიკა იშვიათი იყო.

შესაბამისად, კონკრეტულად მოცემულ საქმეში მოპასუხე სახელმწიფოსათვის მინიჭებული

შეფასების ზღვრის სიგანის გათვალისწინებით, სასამართლომ დაადგინა, რომ 2010 წლის 11
ოქტომბრის კანონით დაწესებული აკრძალვა შეიძლება ჩაითვალოს დასახული მიზნის
პროპორციულად, კერძოდ, „ერთად ცხოვრების“ პირობების, როგორც „სხვის უფლებებისა და
თავისუფლებების დაცვის“ ელემენტის შენარჩუნება. ამიტომ სადავო შეზღუდვა „აუცილებელი იყო
დემოკრატიულ საზოგადოებაში“. ეს დასკვნა მართებულია როგორც კონვენციის მე-8 მუხლთან,
ასევე მე-9 მუხლთან მიმართებაში.
დასკვნა: დარღვევა არ არის (თხუთმეტი ხმა ორის წინააღმდეგ).

კონვენციის მე-14 მუხლი მე-8 ან მე-9 მუხლთან ერთად: განმცხადებელი ჩიოდა არაპირდაპირ
დისკრიმინაციაზე. როგორც მუსლიმი ქალი, რომელსაც რელიგიური მიზეზების გამო სურდა
საჯაროდ ეცვა სახის ფარდა, ის მიეკუთვნებოდა იმ პირთა კატეგორიას, რომლებიც
განსაკუთრებით ექვემდებარებოდნენ ამ აკრძალვას და სანქციებს, რომლებსაც იგი
ითვალისწინებდა.

ზოგადი პოლიტიკა ან ღონისძიება, რომელსაც არაპროპორციულად მავნე ზეგავლენა ჰქონდა

კონკრეტულ ჯგუფზე, შეიძლება ჩაითვალოს დისკრიმინაციულად მაშინაც კი, როდესაც ის
კონკრეტულად არ იყო მიმართული ამ ჯგუფის მიმართ და არ არსებობდა დისკრიმინაციული
განზრახვა. თუმცა, ეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში ხდებოდა, თუ ასეთ პოლიტიკას ან ზომას არ
გააჩნდა „ობიექტური და გონივრული“ გამართლება, ანუ ის არ ემსახურებოდა „ლეგიტიმურ მიზანს“
ან არ არსებობდა „პროპორციულობის გონივრული ურთიერთობა“ საშუალებებს შორის.
დასაქმებული და მიზნის რეალიზება. წინამდებარე საქმეში, მიუხედავად იმისა, რომ შეიძლება
ჩაითვალოს, რომ 2010 წლის 11 ოქტომბრის კანონით დაწესებულმა აკრძალვამ განსაკუთრებული
უარყოფითი გავლენა მოახდინა მუსლიმი ქალების მდგომარეობაზე, რომლებსაც რელიგიური
მიზეზების გამო სურდათ მთელი სახის ფარდის ტარება საჯაროდ, ეს ღონისძიება. ჰქონდა
ობიექტური და გონივრული დასაბუთება.