კერზო და საჯარო სამართალი 1-

კონტინენტურ სამართალს განეკუთვნება ქართული

სამართალიც რომელიც იყოფა ორად: კერძო და საჯარო
სამართალი.

სამართლის იმ ნაწილს რომელიც კერძო პირთა შორის

თანასწორუფლებიანობის საფუძველზე წარმოშობილ
ურთიერთობებს აწესრიგებს კერძო სამართალი ეწოდება, ამ
ურთიერთობას საფუძვლად უდევს პირთა თავისუფალი
ვნების გამოვლენა და პირებთან ურთიერთობის დამყარების
სურვილი.ეს მოვლენა არის კერძო ავტონიმია და საკუთრების
უფლებასთან ერთად კერძო სამართლის ფუნდამეტს
წარმოადგენს.

სახელმწიფოს საჯარო უფლებამოსილებათა

განხორციელებისას პირთა სუბ ორდინაციული
დაქვემდებარების ნიადაგზე .ამ ურთიერთობების წარმოშობა
უმთავრესად დამოკიდებულია ერთი პირის , როგორც წესი
სახელმწიფოს ან მისი ორგანოების ნებაზე .სამართლის ამ
ნაწილს საჯარო სამართალი ჰქვია და ეს არის
სახელმწიფოსთვის (დაწერილი) შექმნილი სამართალი.

სამოქალაქო სამართლის მოქმედების ფერო

სამოქალაქო სამართლის ცნებება და მისი რეგულირების სფერო
ზოგადათ განმტკიცებულია კოდექსის პირველ მუხლში

აწესრიგებს პირთა თანასწორობაზე დამყარებულ კერძო ხასიათის

ქონებრივ,საოჯახო და პირად ურთიეღტობებს.

სამოქალაო სამართლით რეგულირებული ურთიერთობები უნდა იყოს

დამყარებული პირთა თანასწორობაზე.
პირთა თანასწორობის არსებითად კერძო ავტონომიის სინონიმია.

კერძო ურთიერთობები
მიუხედავათ იმის რომ კერძო ურთიერთობაა სახელმწიფო
მაინც ერევა და განსაზღვრავს თავის წვრილს(მშობლების და
შვილების ურთიეღტობა).

ქონებრივი ურთიეღტობები
თუკი სახელმწიფო იყენებს სამოქალაქო კოდექსით
დადგენილ წესებსა და ურთიერთობათა სტანდარტებს მაშინ
,მიუხედავათ სახელმწიფო მონაწილეობისა ,ის
უურთიერთობები იქნება კერძო საამართლებრივი.

საოჯახო ურთიერთობები
საოჯახო ურთიერთობა შეიძლება იყოს პირადიც და
ქონებრივიც.

პირადი ურთიერთობები
სამოქალაქო სამართალი კერძო პირთა სამართალია.

გამიჯვნის პრაქტიკული მნიშვნელობა.

კერძო და საჯარო სამართალი არ არის ერთმანეთისგან
იზოლირებული ამიტომ მათი გამიჯვნა რთულია.

იურდიული პირის ცნება წარმოიშვა კერძო

სამართალში,მაგრამ დღეს ის საჯარო სამართლის იურდიული
პირების საახით საჯარო სამართლის მნიშვნელოვანი
ინსტიტუტიცაა.
მრავალი ინსტიტუტი რომელიც ადრე კერძო სამართალს
განეკუთვნებოდა შეივსო საჯარო შინაარსით,რამაც მთლიანად
ან ნაწილობრიმ გამოიწვია მათი გადასვლა საჯარო
სამართალში.211112121

ინტერესების თეორია
ინტერესების თეორიის მიხედვით გამიჯვნისთვის
გადამწყვეტია ის თუ ვისი ინტერესები სარგებლობს
უპირატესობით სამართლებრივი რეგულირებისას :კერძო
პირთა თუ საჯარო.

ინტერესების თეორის კრიტიკისას ხშირად უთითებენ შემდეგ

გარემოებებს:

1.მართალია სახელმწიფო ორგანოები მოქმედებენ საჯარო

ინტერესებისთვის.მაგრამ ისინი ხშირად საჯარო
ინსტიტუტებთან ერთად კერძო ინსტიტუტებსაც იყენებენ
,რისი უფლება მათ აქვთ და ისინი ამით საჯარო ინტერესებსაც
უზრუნველყოფენ.

2.კერძო პირებსაც შეუძლიათ კერძო სამართლისფორმირების

გამოყენებით საჯჯარო ინტერესები დაიცვან

3.საჯარო სამართლებრივი ნორმები შეიძლება ასევე კერძო

ინტერესებს ემსახურებოდეს.

სუბორდინაციის თეორია
სუბორდინაცის თორია სასამართლო პრაქტიკაში გამოიყენება
. სუბორდინაციული თეორის თანახმად საჯარო
სამართლისათვის დამახასიათებელია ურთიერთ დაფრო
ქვემდებარება ურთიერთობებში, მაშინ როცა კერძო სამართალი
აწესრიგებს თანასწორუფლებიანთა შორის წარმოშობილ
ურთიერთობებს.

სუბორდინაციის თეორის დიდი ნაკლია ის რომ სრულიად

იგნორირებას უკეთებს საჯარო სახელშეკრულებო
სამართალს.5555

სუბიექტის თეორია

სუბიექტის თეორის თანახმად,სამართლის დაყოფას

კერზო და საჯარო სამართლად საფუძვლად უდევს
ურთიერთობაში მონაწილე სუბიექტთა სტატუსი უფრო
ზუსტად ის თუ რა უფლება აქვს ურთიერთობის
მონაწილეს.თუ ურთიერთობაშოი ერთი მხრივ გამოდის
სახელმწიფოს საჯარო ხელისუუფლების წარმომადგენლად
მაშინ ეს არის საჯარო სამართალი და პირიქით თუ საჯარო
ორგანო ურთიერთობაში გამოდის როგორც კერძო პირი მაშინ
ეს არის კერძო სამართალი..

სუბიექტების თეორია გამიჯნავნისთვის გადამწყვეტად

მიჩნევს იმას თუ რა ფუნქცია აქვს სამართლებრივი
ურთიერთობების მონაწილეს და რა ამოცანას აღასრულებს იგი
ამ ურთიერთოაში.

სპეციალური სამართლის თეორია

სუბიექტების თეორიდან განვითარდა სპეციალური
სამართლის თეორია .რომლის თანახმადაც საჯარო სამართალი
არის სახელმწიფო ხელისუფლების სპეციალური სამართალი,
ხოლო კერძო სამართალი ზოგადი სამართალი ყველასთვის.
 თუ საჯარო სამართალი არ კრძალავს ,სახელმწიფოს შეუძლია
იყოს მეწარმე და თავისი საქმიანობის უზრუნველსაყოფად
გამოიყენოს ზოგადი კერძო სამართალი .ამ ყველაფერს
განამტკიცებს კოდექსის მე -8 მუხლის მეორე ნაწილი,რომლის
თანახმადაც სახელმწიფო ორგანოებისა და საჯარო სამართლის
იურდიული პირების კერძოსამართლებრივი ურთიერთობები
სხვა პირებთან წესრიგდება სამოქალაქო კანონებით თუკი ეს
ურთიერთობები , სახელმწიფოებრივი ან საზოგადოებრივი
ინტერესებიდან გამომდინარე ,არ უნდა მოწესრიგდეს საჯარო
სამართლი მაგალითად არარ

3კერძო თლის სისტემა

კერძო სამართლის შიგნით უნდა განვიხილოთ სამოქალაქო
სამართალი როგორც ზოგადი კერძო სამართალი და კერზო
სამართლის სპეციალური დარგები

კერძო სამართლის სპეციალურ დარგებს განეკუთვნება

:მეწარმეთა, ინტელექტუარული საკუთრების,შრომისა და სხვა
კორპორაციული სამართალი.

კერძო სამართლის მნიშვნელოვანი ნაწილია საკორპორაციო

სამართალი ,იგი არის პირთა კერძოსამართლებრივი
გაერთიანების მომწესრიგებელ სამართლის ნორმათა
ერთობლიობა . ეს გაერთიანებები შეიძლება იყვნენ იურდიული
ისე არა იურდიული პირები .მაგ:არარეგისტრილებული
კავშირი ან ამხანაგობა.

სავტორო სამართალი სამოქალაქო კოდექსის შემუშავებისა და

მიღებისას მთლიანად შევიდა მასში ცალკე წიგნად მაგრამ
შემდეგ ამოიღეს.
 შრომის სამართალი მიეკუთვნებოდა სამოქალაქო სამართალს
მაგრამ ის განვითარდა და ცალკე დარგად ჩამოყალიბდა.

კერძო სამართლის ნაწილია გაკოტრების სამართალი,

საერთაშორისო კერძო სამართალი.

სამოქალაქო სამართალი კერძო სამართლის ბირთვია ,ის

განსაზღვრავს ფუძემდებლურ დებულებებს რომელიც
კერძოსამართლებრივ დარგში გამოიყენება.

4.საჯარო სამართლის სისტემა

საჯარო სამართალს
განეკუთთვნება
:სახხელმწიფო,კონსტიტუციური,ადმინისტრაციული,საგადასახ
ადო, სისხლისა და საპროცედო სამართალი,სწორედ ამ
დარგებში მჟღავნდება საჯარო სამართლის პრინციპი
სუბორდინაცია.

საფინანსო სამართალი აწესრიგებს გადასახადების

განაწილებას ,საბიუჯეტო სამართალი კი გადასახადების
გამოყენებას

სასამართლო წყობილობისა და საპროცესო სამართალიც

საჯარო სამართალია.

საერთაშორისო სამართალი

საეკლესიო სამართალი.

როგორ იქმნებოდა სამოქალაქო კოდექსი

1997 წლის 26 იანვარს პარლამენტმა მიიღო

დამოუკიდებელი საქართველოს პირველი სამოქალაქო
კოდელიქსი. სამოქალაქო კოდექს ასევე უწოდებენ
ეკონომიკური ცხოვრების კონსტიტუციასაც.

1991 წელს როცა საქართველოს სახელმწიფოებრიბა აღდგა

შეიქმნა სამოქალაქო კოდექსის შემუშავებელი სამთავრებო
კომისია.

რუსეთში ალექსანდრე მაკოვსკმაც დაიწყო დსთ-ს შექმნა და

საქართველოც მოიწვიეს

სამოქალაქო კოდექსი არ დაწერილა როგორც გარდამავალი

ეპოქის კანონი .იგი იქმნებოდა როგორც კანონი რომელმაც
მრავალ ათწლეულს უნდა გაუძლოს მისთვის უცხოა ე.წ
კონიუქტურული ნორმები,რომელიც კონკრეტული
პარტიკულარულინ მიზნების მისაღწევად მიიღება ხოლმე და
კონკრეტული ჯგუფების ინტერესებს გმოხატავს.

სამოქალაქო კოდექსის გავლენა სამოქალაქო

სამართლის განვთარებაზე.
სამოქალაქო კოდექსმა ფუნდამეტი ჩაუყარა ქართველი
ცივილისტების განვითარებას

სამოქალაქო სამართლის გავლენა

კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის განვითარებაზე
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსმა სრულად მოაწესრიგა
იურრდიული პირების სამართლებრივი სტატუსი და დაყო
კერძო სამართლებრივი და საჯარო სამართლებრივი
იურდიული პირები.ცცცფდფტ

თუ სახელმწიფო ართმევს სახლს კერძო პირს ეს არა

სამოქალაქო სამართალი ესაა საჯარო სამართალი. მისი ეს
კომპენტენცია განისაზღვრება არა სამოქალაქო კოდექსით
არამედ , არამედ საჯარო სამართლით- კონსტიტუცითა და
საჯარო სამართლის სხვა კანონით.

გვ1-32 ზ.

კონსტიტუციური ნორმებისა და ღირებულებების

მოქმედება კერძო სამართალში
კონსტიტუცია არსებითად განსაზღვრავს იმ ფარგლებს
რომლებიც აუცილებელია კერძო სამართლის
განვითარებისთვის.

თავისუფლების გამოვლინება კერძო

სამართალში
თავისუფლება სამოქალაქო სამართლის ერთ-ერთი ძირითადი
საფუძველია..

თავისუფლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი გამოხატულება მეწარმეების

გამოხატულეებაა.კ

თავისუფლების შეზღუდვა კერძო

სამართალში
გარკვეულ შეზღუდვებს თვითონ კანონი აწესებს ე.წ
იმპერატიული ნორმების მეშვეობით,ხოლო მმეორე
შემთხვევაში თვითონ ხელშეკრულების მონაწიილები აწესებენ
გარკვეულ შეზღუდვებს.

თავისუფლების შეზღუდვის ფარგლებისას განსაზღვრისას

მნიშვნელოვანია რამდენიმე გარემოება:

1. კანონის საფუძველზე თავისუფლების შეზღუდვა არ უნდა

ხელჰყოფდეს ზოგადათ თავისუფლებას..შეზღუდვა უნდა
 იყოს გამონაკლისი,ხოლო თვისუფლება-გაბატონებული
წესი.(10 მუხლი 2 ნაწილი_)მის თანახმდ ‘ სამოქალაქო
ურთიერთობების მონაწილეებს შეუძლიათ გა
ნახორიელონ კანონით ამკრძალავი,მათ შორის კანონი|ტ
პირდაპირ გაუთვალისწინებელი ნებისმიერი მოქმედება’
ამ ზოგადი პრინციპის შეზღუდვა დაიშვება მაშინ,როცა
თავისუფლების განხორციელება ხელყოფს მესამე პირთა
უფლებებს.
2. როგორც წესი კანონი ეხება მხოლოდ ქმედობის გარეგნულ
გამოხატულებას და არა მის შინაგან ასპექტს .თუმცა
არსებობს გამონაკლისები როცა საკითხი დელიქტურ
სამართალში ბრალის ფორმებს ეხება ანდა გარიგების
ბათილობას მოტყუებას, არასერიოზულობას და სხვა...
დელიქტი და ხელშეკრულება.
თავისუფლების შეზღუდვის გამოვლენის მაგალითი
კერძო სამართალში დელიქტური
ვალდებულებებია.“ინდივიდის თავისუფლება უნდა
შეიიძრუდოს რომ სხვა ინდივიდი იყოს თავისუფალ’ ეს
პრინციპიი გამოიყენება კერძო სამართალშიც
პირი რომელიც სხვა პირს მართლსაიინააღმდეგო
,განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყყენებს
ზიანს,,ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი(992
მუხლი)
ხელშეკრულებისთვის აუცილებელია მხარეთა
ორმხრივი ნების გამოვლენა ,ე.ი თავისუფლების
შეზღუდვა სახელშეკრულებო სამართალში ემყარება
მხარეთა ნების თავისუფალ გამოვლენის პრინციპს.
ამყველაფერს განამტკიცებს 319 მუხლის 1 ნაწილი ‘
კერძო სამართლის სუბიექტებს კანონის ფარგლებში
თავისუფლად შეუძლიათ დადონ ხელშერულებები და
განსაზღვრონ ამ ხელშეკრულებათა შინაარსი.
კერძო ავტონომია და
ხელშეკრულების თავისუფლება
ა. კერძო ავტონოომის ცნება და შინაარსი.