Ιστορία της Μουσικής

Εξεταζόμενες εποχές
 Κλασική
 Ρομαντική (Εθνικές Σχολές)
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ 1800 μέχρι το 1914 περίπου
1750 μέχρι το 1830 περίπου

ΕΘΝΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ
1830 μέχρι το 1914 περίπου
Τί πρέπει να θυμάμαι για κάθε εποχή
 Προσδιορισμός χρονικών πλαισίων
 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μουσικής περιόδου (πχ αν κυριαρχεί η πολυφωνία, η χρήση των δυναμικών κ.α.)
 Τους σημαντικότερους εκπροσώπους- συνθέτες (πχ. Mozart, Beethoven κ.α.)
 Τα αντιπροσωπευτικότερα είδη μουσικής σύνθεσης (πχ. όπερα, σονάτα, συμφωνία κ.α.)
 Την εξέλιξη των μουσικών οργάνων

Επαναληπτικές Ερωτήσεις

ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ

1) Πότε τοποθετείται χρονικά ο κλασικισμός; Αφού δώσετε έναν ορισμό της έννοιας της σχολής στις καλές τέχνες να αναφέρετε τις
κυρίαρχες σχολές που αναπτύσσονται στη διάρκειά του;
 Απο το 1750 μέχρι το 1830. Η εποχή μετά το Μπαροκ και πριν τον Ρομαντισμό
 Σχολή: oμάδα δημιουργών με κοινές αισθητικές αντιλήψεις και επιδιώξεις στις Καλές Τέχνες.
 Κυριάρχες σχολές κλασικισμού: Σχολή του Manheim και Σχολή της Βιέννης

2) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Σχολής του Mannheim; Αναφέρετε έναν εκπρόσωπό της.
Χαρακτηριστικά
  Καθιέρωση δυναμικών αποχρώσεων crescendo diminuendo) σύντομων εναλλαγών p- f.
 Διαφοροποίηση μέρους πνευστών από τα έγχορδα‐ προάγγελος της μεταγενέστερης ενορχήστρωσης.
 Διάφορες μιμήσεις: κελάηδισμα πουλιών κ.λπ.
 Μενουέτο ως 3ο μέρος Συμφωνίας
Κύριοι εκπρόσωποι
Johann και Carl Stamitz

3) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Σχολής της Βιέννης (αναφέρετε πέντε τουλάχιστον από αυτά); Ποιοι είναι οι τρεις σημαντικοί
εκπρόσωποί της;
Χαρακτηριστικά
 Ι. Ομοφωνική γραφή. Κυρίαρχη η μελωδία.
 ΙΙ. Ευκρινείς, λιτές και τονικά σαφείς μελωδίες.
 ΙΙΙ. Σαφείς μουσικές φράσεις που υποδηλώνονται με πτώσεις.
 ΙV. Συμμετρικές και ισορροπημένες δομές.
 V. Συνεχείς μεταβολές δυναμικών (crescendo‐ diminuendo).
 VI. Εναλλαγές ηχοχρωμάτων μεταξύ των μερών του έργου.
 VII. Ενσωμάτωση λαϊκών και παραδοσιακών στοιχείων.
 viii. Ισορροπία συναισθήματος και λογικής, μορφής και περιεχομένου.
 iΧ. Σύντομες περίοδοι και φράσειςX. Εναλλαγή συναισθημάτων και διάθεσης
 ΧΙ. Κατάργηση διακοσμητικών στοιχείων έκφρασης.
Κύριοι εκπρόσωποι
I. Franz Joseph Haydn: πατέρας της Συμφωνίας. Γράφει και Λειτουργίες και Ορατόρια.
II. Wolfgang Amadeus Mozart
III. Ludwig van Beethoven

4) Για ποιο μουσικό είδος θεωρείται θεμελιωτής Haydn; Αναφέρετε μερικά από τα έργα του.
 Θεωρείται πατέρας της Συμφωνίας
 Έγραψε πάνω από 100 συμφωνίες (Συμφωνία του Αποχαιρετισμού, Συμφωνία της Έκπληξης) αλλά και λειτουργίες και ορατόρια

5) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μουσικής του Mozart; Για ποιο μουσικό είδος θεωρείται θεμελιωτής; Αναφέρετε μερικά από
τα έργα του (τουλάχιστον πέντε από αυτά).
 Χρησιμοποιεί εκφραστική μελωδία στα γρήγορα μέρη της Συμφωνίας.
 Θεωρείται θεμελιωτής της Γερμανικής Οπερας
  Αντιπροσωπευτικά έργα: Μαγικός αυλός, Requiem, Μικρή Νυχτερινή Μουσική, Συμφωνία αρ.40, Οι γάμοι του Φίγκαρο, Ντον
Τζιοβάνι, Απαγωγή απο το Σεράι, Έτσι κάνουν όλες, 20 Σονάτες για πιάνο κλπ

6) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μουσικής του Beethoven; Για ποιο μουσικό είδος θεωρείται θεμελιωτής; Αναφέρετε μερικά
από τα έργα του (τουλάχιστον πέντε από αυτά).
 Στα έργα του χρησιμοποιεί στοιχεία που προαναγγέλουν το ρομαντισμό.
 Εισήγαγε την προγραμματική μουσική
 Αντιπροσωπευτικά έργα: 9 συμφωνίες (3η – Ηρωική, 9η – ωδή στη Χαρά), μία όπερα (Φιντέλιο), 16 κουαρτέτα εγχόρδων, 32
σονάτες για πιάνο, 5 κοντσέρτα για πιάνο, 22 παραλλαγές, 2 λειτουργίες, ένα ορατόριο

7) Τι ονομάζουμε “θεματικό κατάλογο” ; Πώς ονομάζεται ο θεματικός κατάλογος του έργου του Mozart και πώς του Haydn;
 Θεματικοί κατάλογοι: Κατάλογοι που περιέχουν τα έργα ενός συνθέτη κατά χρονολογική σειρά. Αναφέρουν το αρχικό θέμα του
κάθε μέρους καθώς και στοιχεία για το πόρε έγινε το κάθε έργο, την ιστορία του, τις εκδόσεις κλπ.
 Θεματικός κατάλογος για τα έργα του Mozart: Ονομάζεται Kochel και πρόκειται για τον πλήρη χρονολογικό κατάλογο των
έργων του Μozart σύμφωνα με τη χρονική σειρά γραφής τους. Συμβολίζεται με το KV .
 Θεματικός κατάλογος για τα έργα του Haydn: δημιουργήθηκε απο τον Xομποκεν και συμβολίζεται με το Hob

8) Τι γνωρίζετε για την Συμφωνία στον κλασικισμό;

Είναι έργο για πλήρη ορχήστρα συνήθως σε τέσσερις κινήσεις.
 Το πρώτο μέρος δίνει τον χαρακτήρα του έργου και είναι γραμμένο στη βασική τονικότητα του έργου.
 Το δεύτερο μέρος μπορεί να είναι μία αργή και λυρική κίνηση.
 Το τρίτο μπορεί να έχει χαρακτήρα χορού πχ μινουέτο.
 Το τέταρτο μέρος έχει συνήθως γρήγορο και ανάλαφρο χαρακτήρα, μπορεί να είναι ένα ροντό ή ένα θέμα με παραλλαγές ή
ακόμα και μορφή σονάτας.

9) Πώς διαμορφώθηκε το κοντσέρτο στον κλασικισμό;

Το κοντσέρτο στον κλασικισμό προέρχεται από το σόλο κοντσέρτο της εποχής Μπαρόκ. Ένα σόλο όργανο κάνει διάλογο με ολόκληρη
την ορχήστρα. Αποτελείται από τρείς κινήσεις (γρήγορο-αργό-γρήγορο) που αντιστοιχούν σε αυτές της συμφωνίας ή της σονάτας

10) Τι ονομάζουμε όπερα και ποιο είδος όπερας επικράτησε την κλασική εποχή;
Στην όπερα μια ιστορία παρουσιάζεται μέσα από τη μουσική και τη σκηνική δράση. Συνδυάζει την φωνητική και ενόργανη μουσική με
τον χορό, το θέατρο, τα σκηνικά, τα κουστούμια. Το είδος που αναπτύχθηκε κυρίως στην Βιέννη ήταν η όπερα Μπούφα (κωμική όπερα)

11) Να αναφέρετε τις σημαντικότερες αλλαγές που σημειώθηκαν στην κλασική ορχήστρα.
α. Καρδιά της ορχήστρας είναι τα έγχορδα
 β. Καθιερώνονται τα ξύλινα πνευστά (έχοντας δεύτερο ρόλο)
γ. Τα ξύλινα πνευστά συμμετέχουν στην παρουσίαση των μελωδιών
δ. Αρχίζουν να χρησιμοποιούνται τα χάλκινα πνευστά καθώς και τα τύμπανα
ε. το τσέμπαλο περνάει σε αχρηστία

Ρομαντισμός

1) Πότε τοποθετείται χρονικά ο ρομαντισμός;

Από το 1800 μέχρι το 1914 περίπου. Η εποχή́ μετά τον Κλασικισμό́ μέχρι την μετάβαση στην ατονικότητα και μέχρι την κήρυξη του Α ́
Παγκοσμίου Πολέμου.

2) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μουσικής του Ρομαντισμού (αναφέρετε πέντε τουλάχιστον από αυτά); Ποιοι είναι οι τρεις
σημαντικοί εκπρόσωποί της;
Χαρακτηριστικά

α. Καταιγισμός εξωμουσικών στοιχείων (H. Berlioz, F. Liszt και R. Wagner)

β. Απογείωση της απολυτής μουσικής (J. Brams).
γ. Διεύρυνση κλασσικής αρμονίας μέχρι και τα όρια της ατονικότητας.
δ. Κυρίαρχος ο ρόλος της μελωδίας.
ε. Δημιουργία έντονων χαρακτηριστικών, ψυχολογικών μοτίβων και θεμάτων.
στ.Ποικιλία ρυθμικών σχημάτων.
ζ.Μεγάλοι ηχητικοί όγκοι. Πολυάριθμες ορχήστρες και χορωδίες (H. Berlioz, R. Wagner, G. Mahler).
η. Υιοθέτηση ειδών κλασικής περιόδου και εισαγωγή νέων. Σύντομο κομμάτι για πιάνο, έντεχνο τραγούδι (F. Shumbert),
συμφωνικό ποίημα ( F. Liszt) και μουσικό δράμα ( R. Wagner)

Κύριοι εκπρόσωποι
 F. Mendelssohn,
 F. Chopin,
 F. Liszt,
 J. Brahms,
 H. Berlioz,
 R. Wagner,
 R. Schumann κ.α

3) Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην προγραμματική και απόλυτη μουσική;

 Προγραμματική περιγραφική μουσική: Μουσική που προσπαθεί να περιγράψει και να αφηγηθεί εξωμουσικά στοιχεία χωρίς τη βοήθεια
κειμένου.
Απόλυτη μουσική: καθαρή μουσική χωρίς εξωμουσικές προσμίξεις.

4) Γιατί η φανταστική συμφωνία του Berlioz είναι σημαντική για την εξέλιξη της Συμφωνίας και το πέρασμα στον Ρομαντισμό;

α. Είναι μία προγραμματική συμφωνία αφού απεικονίζει κατα τον συνθέτη “επεισόδια στη ζωή ενός καλλιτέχνη και αγνοεί την
παραδοσιακή μορφή της συμφωνίας
β. Βασίζεται στην έμμονη ιδέα Idee Fixed δηλαδή ένα βασικό θέμα το οποίο το παραλλάσει ως προς την αρμονία, το ρυθμό το ύφος
κλπ.
γ. Χρησιμοποιεί πλούσια τα ηχοχρώματα μίας ορχήστρας και εμπλούτισε την ορχηστρική μουσική με νέες αρμονίες και χρωματισμούς
στην ένταση.
δ. Η ενορχήστρωση του άνοιξε μία νέα εποχή για τους μετέπειτα συνθέτες.

5) Ποια η εξέλιξη των οργάνων την Ρομαντική εποχή;

α. Η τεχνική των εγχόρδων βελτιώνεται.
β.Τεχνικές βελτιώσεις πνευστών (κλειδιά, επιστόμια)
γ. Δημοφιλή όργανα το πιάνο, η κιθάρα, το φλάουτο, ο ποιμενικός αυλός, κόρνο.
δ. Όργανα κοντινά στους φυσικούς ήχους (κυνηγετικό κόρνο, φλάουτο).

Εθνικές Σχολές

1) Τι εννοούμε με τον όρο “Εθνική Σχολή” στην μουσική;

Η τάση των συνθετών να χρησιμοποιούν στην μουσική στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική της πατρίδας τους, όπως λαϊκά τραγούδια,
ρυθμούς, παραδοσιακά όργανα κλπ.
2) Τι γνωρίζετε για την ομάδα των πέντε;
Η ομάδα των πέντε ιδρύεται παράλληλα με το Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης όπου διδάσκει ο Rubinstein. Οι “πέντε” εκφράζουν την
πρωτοπορία και οι ακόλουθοι του Rubinstein τον συντηρητισμό. Την αποτελούν οι Balakirev, Borodin, Mussorgsky, Rimsky-Koraskov,
Cul.

3) Τι γνωρίζεται για τον Tchaikovsky;

Εντελώς προσωπικό ιδίωμα. Διασκευάζει ρωσικά λαϊκά τραγούδια για φωνή και πιάνο. Στα έργα του έντονο το ρωσικό χρώμα. Μουσική
αυτοβιογραφικού χαρακτήρα. Πάντρεψε την ευρωπαική με την ρώσικη μουσική. Έγραψε πολλά είδη μουσικής ανάμεσα τους όπερες,
κοντσέρτα, μουσική για μπαλέτο κ.α