1) Co to jest Królestwo Polskie?

Królestwo Polskie:

Car Aleksander I utworzył Królestwo Polskie. Powstało one na - namiestnik - gen. Józef
mocy postanowień kongresu wiedeńskiego. Zasady ustrojowe Zajączek
nowego państwa zostały zawarte w konstytucji opracowanej
przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, a w 1815 roku - faktyczny zarządca -
nastąpiło nadanie konstytucji przez cara Aleksandra I. Królestwo wielki książkę
Polskie było monarchią konstytucyjną połączoną unią personalną Konstanty Romanow
z Rosją.
- trójpodział władzy

USTRÓJ KRÓLESTWA POLSKIEGO

2) Wielkie Księstwo Poznańskie

Powstało po kongresie wiedeńskim (1815). Wielkie Księstwo Poznańskie było odrębną prowincją
państwa pruskiego. Możliwość posługiwania się językiem polskim w administracji, sądownictwie i
szkolnictwie. Namiestnik - Antonii Radziwiłł ( od 1827 roku zwoływanie sejmu prowincjonalnego). Gdy
władzę objął Edward Flotwell rozpoczął się proces ograniczania praw i germanizacji ziem polskich.
Stolica - Poznań

3) Rzeczpospolita Krakowska

Wolne Miasto Kraków nie wchodziło w skład Austrii. Było republiką o ograniczonej suwerenności.
Interesy na arenie międzynarodowej reprezentowały trzy państwa zaborcze. W 1818 roku nadano mu
konstytucję która zatwierdziła Sejm jako władzę ustawodawczą i Senat jako wykonawczą. Obywatele
cieszyli się różnymi swobodami, niedostępnymi w innych zaborach dlatego Kraków stał się ważnym
ośrodkiem kultury i nauki w Polsce.

Franciszek Ksawery Drucki - Lubecki - minister skarbu, miał wpływ na

rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego,, z jego inicjatywy w 1828 roku
powstał Bank Polski, rozpoczął budowę Kanału Augustowskiego, wskutek Galicja - powstała z
jego zabiegów doszło do zawarcia korzystnego układu celnego z Prusami nadanej tym terenom
oraz otwarcia rynku rosyjskiego przez Austrię oficjalnej
nazwy ,,Królestwo Galicji
i Lodomerii,, - składało
się z Galicji Wschodniej i
PRZYCZYNY WYBUCHU POWSTANIA LISTOPADOWEGO Zachodniej. W imieniu
cesarza Galicją
★ łamanie konstytucji przez cara Mikołaja I zarządzał gubernator,
★ prześladowanie działaczy patriotycznych siedziba - Lwów.
★ chęć odzyskania niepodległości
★ zapowiadał się kryzys gospodarczy spowodowany suszą
★ groźba wykrycia sprzysiężenia Piotra Wysockiego
 SYSTEM WIEDEŃSKI W POLSCE

1816 - 1823 - uwłaszczenie chłopów w zaborze pruskim

1818 - nadanie konstytucji Rzeczypospolitej Krakowskiej
1848 - zniesienie pańszczyzny w Galicji

Ziemie zabrane - tereny na wschód od Królestwa Polskiego zajętych przez Rosję w wyniku rozbiorów

Sejm prowincjonalny - może doradzać władcy w sprawach prowincji i opiniować przygotowane ustawy

Germanizacja - proces narzucenia niemieckiej kultury i języka ludności innego pochodzenia w tym
przypadku ludności polskiej

Kresy - kres cywilizacji łacińskiej, gubernie zachodnie, wprowadzono tam rosyjski podział
administracyjny

KRÓLESTWO POLSKIE

1815 - nadanie konstytucji Królestwu Polskiemu

1816 - utworzenie szkoły górniczej w Kielcach z inicjatywy Stanisława Staszica
1820 - początek konfliktu cara z polską opozycją
1821 - powstanie Towarzystwa Patriotycznego
1825 - powstanie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego
1828 - założenie Banku Polskiego

4) KALISZANIE

W 1820 roku car Aleksander I zapowiedział zmiany w konstytucji. Wywołało to sprzeciw polskich
liberałów, którym przewodzili posłowie na sejm z województwa kaliskiego skupieni wokół Wincentego i
Bonawentury Niemojewskich. Nazywano ich ,,Kaliszanie,, - wykorzystywali możliwość legalnej opozycji
w sejmie, protestowali przeciwko wprowadzeniu przez cara cenzury prewencyjnej oraz blokowali
przyjmowanie zmian w prawie karnym.

WALERIAN ŁUKASIŃSKI - major wojska polskiego, stworzył w 1819 roku Wolnomularstwo Narodowe,
przekształcone w 1821 roku w Towarzystwo Patriotyczne. Aresztowany za działalność spiskową w
1822 roku, skazany na więzienie i zdegradowany. Był pierwszym wielkim męczennikiem polskiej
konspiracji niepodległościowej

TOWARZYSTWO PATRIOTYCZNE - tajna organizacja, planowali walczyć o odbudowę w pełni niezależnego

państwa polskiego w przedrozbiorowych granicach. Po aresztowaniu Łukasińskiego na czele stanął
Seweryn Krzyżanowski
 POWSTANIE LISTOPADOWE
29.11.1830 - powstanie listopadowe
25.01.1831 - detronizacja Mikołaja I
25.02.1831 - bitwa pod Grochowem (Polska - gen. Józef Chłopicki potem Jan Skrzynecki z Rosją)
wygrana : Polska
26.05.1831 - bitwa pod Ostrołęką (decydująca bitwa Polski z Rosją ; Jan Skrzynecki, klęska polski)
6-8.09.1831 - obrona Warszawy
21.10.1831 - kapitulacja Zamościa

NOC LISTOPADOWA

W 1828 roku w Szkole Podchorążych Piechoty powstało tajne sprzysiężenie. Na czele organizacji był
Piotr Wysocki. Wśród spiskowców byli Joachim Lelewel i Maurycy Mochnacki. Noc listopadowa - 29
listopada 1830 roku grupa spiskowców zaatakowała Belweder. Doszło do bratobójczych starć między
zwolennikami i przeciwnikami powstania. Powstanie zostało uratowane przez lud Warszawy który
zdobył Arsenał i uzbrojony przystąpił do walk z oddziałami rosyjskimi. Rano 30 listopada, Warszawa
była już wolna. Książę Konstanty zażądał od rządu rozbrojenia buntowników.

5 grudnia 1830 dyktatorem powstania ogłosił się generał Józef Chłopicki. 18 grudnia 1830 sejm
ogłosił powstanie narodowe. Mikołaj I nie zgodził się na rozszerzenie niepodległego państwa
polskiego. Nastąpiła detronizacja Mikołaja I jako władcy Królestwa Polskiego, unia polski z rosją
została zerwana. Władzę przejął Rząd Tymczasowy z Adamem Jerzym Czartoryskim na czele.

SKUTKI POWSTANIA LISTOPADOWEGO

★ represje : masowe aresztowania, kary śmierci i zsyłki na Syberię dla wielu uczestników
powstania.
★ wzrost napięć społecznych: klęska powstania spowodowała wzrost niezadowolenia
społecznego w Polsce i nasiliła ruchy niepodległościowe
★ polska przestała istnieć jako niepodległe państwo, a terytorium polskie zostało podzielone
pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię
★ wydarzenia powstania znalazły odzwierciedlenie w literaturze, zwłaszcza w twórczości
romantycznej. Dzieła takie jak "Dziady" Adama Mickiewicza czy "Kordian" Juliusza
Słowackiego ukazują ducha tego okresu
★

NOC PASKIEWICZOWSKA - po powstaniu car Mikołaj I unieważnił konstytucję Królestwa Polskiego,

przestały istnieć sejm i armia polska. Pełnia władzy - car, rządzi za pomocą namiestnika. Został nim
zdobywca Warszawy Iwan Paskiewicz, otrzymał tytuł księcia warszawskiego. Okres jego rządów ze
względu na prześladowania mieszkańców Królestwa Kongresowego nazwano nocą paskiewiczowską.
W 1833 roku wprowadzono stan wojenny. W 1847 roku zaczął obowiązywać rosyjski kodeks karny.
Dużo rodzin zostało zesłane na katorgę.

EMILIA PLATER - uczestniczka powstania listopadowego na Litwie, wiosną 1831 roku sformowała liczący
kilkuset żołnierzy oddział partyzancki i stanęła na jego czele, prowadziła walkę partyzancką z
Rosjanami, stała się symbolem patriotyzmu, waleczności Polek uczestniczących w zrywach
narodowych.
 WIELKA EMIGRACJA W KRAJU
1831 - powstanie Komitetu Narodowego Polskiego
1833 - bunt internowanych polskich żołnierzy w Prusach
1835 - założenie Gromad Ludu Polskiego
1836 - ogłoszenie Manifestu Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
1844 - uwięzienie księdza Ściegiennego

Internowanie – przymusowe umieszczenie określonych osób wyznaczonym miejscu pobytu, bez

prawa opuszczenia go

WIELKA EMIGRACJA

Wielka emigracja po upadku powstania listopadowego była największą emigracją w XIX wieku. Wśród
emigrantów byli ludzie wybitni – artyści, literaci, naukowcy, politycy i wojskowi. Paryż stał się głównym
ośrodkiem ich działalności. Tam rozkwitła Polska poezja romantyczna Adama Mickiewicza, Juliusza
Słowackiego, powstawały najwspanialsze utwory muzyczne Fryderyka Chopina. Idee tworzone przez
emigrantów na Zachodzie docierały do ojczyzny i dawały nadzieję na odzyskanie niepodległości. Na
emigracji oby myślano koncepcje, które miały przywrócić Polakom wolność – powołano tam
organizacje konspiracyjne, planowano powstania. Wśród emigrantów szukali schronienia Polacy,
którym w ojczyźnie groziły prześladowania ze strony władz zaborczych.

Emisariuszami nazywano wysłanników emigracji przybywających do zniewolonego kraju.

Pierwszą próbę Zjednoczenia polskiego środowiska emigracyjnego podjął Joachim Lelewel. W 1831 r.
stworzył komitet narodowy Polski, zwany także komitetem Lelewelowskim, który krytykował
powstańcze władze za to, że nie podjęły reform społecznych. Poparcie zyskał Komitet Narodowy
Emigracji Polskiej, utworzony w 1832 r. przez bohatera powstania listopadowego generała Józefa
Dwernickiego.

Istniało też Towarzystwo Demokratyczne Polskie. W 1836 r. gdy ogłosiło wielki manifest, stało się
największą organizacją emigracyjną. Przywódcy TDP planowali odrodzenie Polski. Znaczącą rolę w
walkach miały odegrać chłopi. W ramach tej struktury powstał w 1834 r. związek Młoda Polska. Jej
celem podobnie jak innych stowarzyszeń emigracyjnych – było zorganizowanie powstania na terenie
wszystkich zaborów.

Działalność spiskowa w kraju

Działalność polityczna Wielkiej Emigracji miała jeden cel – odzyskanie niepodległości.

Z inicjatywy emisariusza Młodej Polski Szymona Konarskiego w 1835 r. powstało tam Stowarzyszenie
Ludu Polskiego.

Związek Plebejuszy - Walenty Stefański

Związkowi Narodu Polskiemu – Henryk Kamieński

Działalność patriotyczna wśród najniższych warstw społecznych - ks. Piotr Ściegienny

 WIOSNA LUDÓW NA ZIEMIACH POLSKICH

02-03. 1846 - rabacja galicyjska

21-27.02.1846 - powstanie krakowskie ( na czele Jan Tyssowski, Edward Dembowski; między
austriakami, klęska powstania )
6.11.1846 - likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej
03.1848 - początek Wiosny Ludów
22.04.1848 - zniesienie pańszczyzny w Galicji
30.04.1848 - bitwa pod Miłosławiem (przeciw Prusom; na czele: Ludwik Mierosławski, wygrana)
11.1848 - pacyfikacja Lwowa przez Austriaków

RABACJA GALICYJSKA - krwawe wystąpienie chłopskie, nazwane rabacją albo rzezią galicyjska, objęły
znaczną część zaboru austriackiego. Na czele zbuntowanych chłopów stanął Jakub Szela, który pałał
chęcią zemsty za doznane krzywdy ze strony szlachcica. Oddziały mordowały szlachtę, palili dwory.
Przez to niemożliwe stało się przeprowadzenie w zaborze austriackim powstania narodowego.
Okrucieństwa których dopuszczali się uczestnicy rabacji, wydarzyły się za przyzwoleniem władz
austriackich. Gdy zagrożenie wybuchem powstania minęło wojska austriackie ukarało nielicznych
uczestników rzezi

JAKUB SZELA - galicyjski chłop, przywódca rabacji w 1846 r, popadł w konflikt z dziedzicem, przez co
spotkało go wiele krzywd i upokorzeń. Z tego wynikała jego późniejsza nienawiść do szlachty.
Prawdopodobnie w porozumieniu z władzami austriackimi doprowadził do wybuchu rabacji
galicyjskiej, którą następnie kierował, nie poniósł żadnej kary za okrucieństwa, przeciwnie, otrzymał
od cesarza duże gospodarstwo na Bukowinie

POWSTANIE KRAKOWSKIE

21 lutego 1846 r. wybuchło powstanie w Krakowie. Wojska austriackie pod naporem wycofały się z
miasta. Powstał Rząd Narodowy. Na czele stanął Jan Tyssowski, który przyjął tytuł dyktatora
powstania. Jego sekretarzem został Edward Dembowski. Rząd Narodowy wydał manifest do narodu
polskiego. Zapowiadało w nim równość wobec prawa, nadanie chłopom użytkowanej ziemi na
własność i zniesienie pańszczyzny. Ogarnięta rabacją galicyjska wieś była źle nastawiona do
powstania. 27 lutego pod przewodnictwem Edwarda Dembowskiego wyruszyła z Krakowa pokojowa
procesja, która miała zjednać chłopów dla idei walki narodowej. Tłumy Krakowian został mimo to
ostrzelanych przez Austriaków. Był to symboliczny koniec powstania. Klęska powstania krakowskiego
przyczyniła się do upadku Wolnego Miasta Krakowa.

EDWARD DEMBOWSKI - był sekretarzem Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zginął

prowadząc procesję

LUDWIK MIEROSŁAWSKI - polski dowódca wojskowy i działacz polityczny, uczestniczył w powstaniu

listopadowym, a po jego upadku udał się na emigrację, gdzie związał się z Towarzystwem
Demokratycznym Polskim i Młodą Polską. 30 kwietnia 1848 r. pod dowództwem Mierosławskiego
Polacy pokonali oddziały pruskie w bitwie pod Miłosławiem.

SERWITUT - prawo ludności chłopskiej do korzystania z pańskich łąk i lasów

 KULTURA POLSKIEGO ROMANTYZMU
1816 - utworzenie Uniwersytetu Warszawskiego
1822 - Ballady i romanse
1825 - wprowadzenie obowiązku szkolnego w zaborze pruskim

ROMANTYZM - za początek Rom uznaje się wydanie przez Adama Mickiewicza w 1822 r. zbioru pt.
ballady i romanse. Po powstaniu listopadowym wraz z falą Wielkiej Emigracji, nurt dotarł do Paryża,
który stał się siedzibą najwybitniejszych polskich romantyków. Koniec epoki wyznacza powstanie
styczniowe 1863 r. Odtąd na ziemiach polskich zaczął dominować nowy nurt kładący nacisk na rozwój
nauki i gospodarki - pozytywizm.

Mesjanizm – idea Polski jako przedstawicielki uciemiężonych narodów, które marzą o wolności.
Niczym Mesjasz, który swoją ręką odkupił ludzkość, miała wyzwolić Europę i stanąć na czele
rewolucji. Była ona bliska także innym narodom, które uważały się za wybrane do odegrania wielkiej
dziejowej roli.

FRYDERYK CHOPIN - uznawany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów czasów romantyzmu,

najwybitniejszy twórca w całych dziejach polskiej muzyki, szczególną popularność zdobył ,,marsz
żałobny,, Maria Wodzińska była jego narzeczona

ADAM MICKIEWICZ - wybitny polski poeta, uważany za jednego z najważniejszych twórców literatury
romantycznej, jego twórczość charakteryzuje się głębokim patriotyzmem i tęsknotą za wolnością
narodową, jego dzieła często poruszają tematykę miłości, przyrody i losu narodu. Mickiewicz był
również zaangażowany politycznie, wspierając idee niepodległościowe dla Polski

JÓZEF CHŁOPICKI - jeden z dowódców powstania listopadowego, chłopicki jako wódz powstania okazał
się jednak niezdecydowanym politykiem, który cały czas usilnie zabiegał o porozumienie z carem
Mikołajem I. Zimowe miesiące powstania, które można było wykorzystać do rozbudowy armii,
spędzono na bezowocnych pertraktacjach. W rezultacie tych działań, gdy w styczniu wojna okazała
się nieunikniona, polskie siły były dużo słabsze

JAN SKRZYNECKI - nie wierzył w powodzenie powstania, próbował pertraktować z głównodowodzącym

siłami przeciwnika Iwanem Dybiczem. Rokowania zostały zerwane przez stronę rosyjską, dowodził w
bitwie pod Ostrołęką (26 maja 1831), walki zakończyły się porażką Polaków. Po klęsce powstania
wyjechał na emigrację, między innymi do Belgii. Potem wrócił i osiadł na stałe w Krakowie,
opieszałość w działaniach militarnych

JAN KRUKOWIECKI - w trakcie powstania listopadowego dowodził w zwycięskiej bitwie pod Białołęką
(25 luty 1831).Podczas rosyjskich ataków na Warszawę rezygnował z walk obronnych. Skłonny był
do pertraktacji z Rosjanami i podpisania kapitulacji. Po upadku powstania, wyrokiem cara, został
skazany na więzienie