ZERS

Porfiria hastalıkları
güncelleme
PORFİRİA FARKINDALIK /
DOÇ.DR.GÜLBÜZ SEZGİN-MALTEPE ÜNİV.TIP FAKÜLTESİ DAHİLİYE
 Porfiria hastalıkları
ses
u HEM biosentez yolağında görevli 8 ayrı enzimin( hem ihtiyacının arttığı
durumlarda)eksikliğinde biriken porfirin öncüllerinin yapmış olduğu toksik

u
allege
tabloya göre adlandırılan 8 çeşit hastalığın adıdır.
Nadir görülen hastalıklardan olmaları nedeniyle sıklıkla hekimler tarafından
atlanarak ölümcül sonuçlanabilen veya kronikleşip 15 yıl ve üzeri tanı
konulamadan süren hastalıklardandır.

V sseralb r kmeolduğunda ş ddkarınağrısı

eksen ne neden a r
EEaY
FEEEI.IE LG FI Fd Sel m
g
FÜME
0
8
 TR'dek prevalans b l nm yor
Porfirya sınıflandırması

u Porfirya, en az 8 alt tipe sahip metabolik bir hastalıktır

u Porfiryanın tüm tipleri, hem biyosentez yolağı enzimlerinden birinde genetik
defekt içerir
u Porfirya tipleri hasta popülasyonlarında cinsiyete ve yaşa göre farklılık
gösterebilen farklı belirti ve semptomlarla ilişkilidir.
Bazı porfirya tiplerinin prevalansı varsayıldığından daha yüksek olabilir
üüÖüüT
İüüü
u

_pornars ca
satan
arası
ü
TEI.snDORFİRİACHENEATRİC
sadece'LE üüüü üE
defffkzF URODenz.essonucu

Fabr r.CURODenz.essonucu EE.EY EaEEEkhK

 Hecbefaaaaan FEEEE.EE
Porfirya 2 ana şekile sınıflandırılabilir

Yet şk nde sık

daha görülür
1)Ana fizyolojik bölgelere göre:
Karaciğer veya kemik iliği
u Hem öncüleri, biyosentezinde aktif olan karaciğerden veya kemik iliğinden
köken alabilir.
2) Major klinik bulgulara göre
Akut vs fotokütanöz porfirya
u Başlıca klinik belirtiler, akut ataklarla ilişkili nörovisseral semptomlar(ör: şiddetli
yaygın karın ağrısı) veya fototoksisiteden kaynaklanan kutanöz lezyonlardır
u Akut hepatik porfiri, yanlış adlandırılmış olabilir, çünkü klinik özellikler uzun bir
süreye yayılmış ve kronik olabilir.
Major klinik bulgulara göre porfirya
sınıflaması

İdrarınreng sorgulanır ş dd can

Akut hepatik porfirya:
u Kardinal bulgular: akut nöroviseral semptomlar ckeEEEEEIEEEEE.EE
u AHP'nin semptomlarına, hem biyosentez yolağındaki enzim eksikliklerinden
dolayı biriken toksik ara bileşikler ALA ve PBG'nin artan konsantrasyonları
sebep olur.
u Bu birikimler sinir sistemi hasarına yol açar.
Aksandernerasyonu üüüüü
küçüğünü
u Porfirya türleri: ADP(aminolaevulinic acid dehydratase-deficiency
porphyria), AIP(acute intermittent porphyria)

Genelde yet şk nlerde hepat kporf rya görülür

Hasta karınağrısıylagel r Ağrıdandayanamazşek lde gz

 Güneşgören yerlerde sonralük
u

u
Fotokütanöz Porfirya
Kardinal bulgular: deri lezyonları
y leş ncebeyazlar
Hasta
öküz
çıktığında acı h sseder
u
güneşe
Fotokütanözporfirinin semptomları, ışığa duyarlı porfirin(photosensitising
porphyrins) konsantrasyonlarının artmasından kaynaklanır.
u Porfirya türleri:PCT=porphyria cutanea tarda; VP=variegate porphyria;
XLDPP=X-linked dominant protoporphyria; CEP=congenital erythropoietic
porphyria; EPP=erythropoietic
Protoporf n n
protoporphyria yüksel r

P enzeks kl ğ
u VP=variegate porphyria ve HCP=hereditary coproporphyria iki grubun
semptomlarına da sahiptir.

vardır
HemCyzhemhzflgun
AHP nin 4 türünün prevelansı

• AIP tüm AHP vakalarının %80 ini oluşturur.

• AIP prevalansı, enzim mutasyonundan ziyade semptomatik hastalığı olan
hastalara göre ölçüldüğü için daha yüksek olabilir
• -Diğer AHP türleri hakkında daha az bilgi var
 AHP hormonal ve çevresel faktörlerin etki
ettiği genetik bir hastalıktır

u Genetik yatkınlığı olan hastalarda akut ataklar sıklıkla çevresel veya

hormonal predispozan faktörlerle tetiklenir.
-Ortaya çıktığında hastalık güçten düşürücü ve hatta ölümcül olabilir.
u Belirti ve bulgular üreme çağındaki kadınlarda baskındır, ancak erkeklerde
de görülebilir.
u
TETE
Ergenlikten önce AHP semptomlarını görülmesi nadirdir
menshemenönces ş dd nkarınağın

u Menopoz sonrası atak olma ihtimali daha düşüktür

u Beyazlarda, özellikle kuzey Avrupa’da prevalansı daha yüksektir, ancak
AHP tüm ırklarda ve etnik gruplarda görülebilir.

EEEEEE.EE EEEEEEE
AHP ataklarının hormonal ve çevresel
predispozon faktörleri

Porf r nojen k
laçlar
u Menstrüel siklus
u CYP450 enzimleri tarafından metabolize edilen birçok ilaç
(örn.barbitüratlar,sentetik progestinler, sülfonamid antibiyotikler)
5
kömürü
u Ağır diyet
u Sigara
u Aşırı alkol kullanımı
u Enfeksiyonlar ve cerrahi
u Psikolojik stres
AHP’nin patofizyolojisi

u Akut ataklara, doğrudan aminolaev ulinik asit sentaz 1 (ALAS1) enzimini indükleyen v eya
karaciğerdeki hem sentezi talebini artıran v e sonra ALAS1'i engelleyen predispozan olaylar
sebep olur
u ALAS1’in upregülasyonu, toksik aramaddelerin aminolaev ulinik asit (ALA) v e porfobilinojenin
(PBG) sev iyelerinin yükselmesinde kilit rol oynar.
u Yüksek ALA v e PBG sev iyelerinin AHP'deki nöropatolojik etkilerden v e eşlik eden belirti v e
semptomlardan sorumlu olduğu düşünülmektedir.
u AHP atakları v e kronik semptomlar yaygın nörolojik lezyonlarla ilişkilidir v e bu da
u Otonom sinir sisteminde
u Santral sinir sisteminde
u Periferik sinir sisteminde

Bozukluklara yol açar.

 PEFEEm.s
ALA kaynaklı Nörotoksisite

Aksan
Dendr z
 Hemam ESASLI

CRNA
J ros van
subnton

ht yacı
AHP Tanısı

AHP Tanısını zorlaştıran faktörler

u AHP'nin multisistemik bulguları ve semptomları diğer hastalıklara
benzeyebilir ve tanıyı karmaşıklaştırabilir
u Akut ,şiddetli, yaygın karın ağrısı atakları sıklıkla hastaları AHP'nin ayırıcı
tanıda gözden kaçırıldığı acil servislere gitmesine neden olur.
u AHP'nin teşhisi 15 yıldan daha uzun sürebilir ve hastalar defalarca
hastaneye yatabilir ve hatta gereksiz yere ameliyat olabilir.
AHP Tanısını kolaylaştıran faktörler
u Bir grup bulgu ve semptomların tanınması tanıyı kolaylaştırabilir.
u AHP'nin daha erken tanısı, sağlık çalışanlarının hastanın aşağıdaki
nörovisseral / GI semptomları geçmişini incelemesiyle konulabilir
u Kesin tanı olmadan hastaneye yatış ve tekrarlayan acil ziyaretleri
u Ağrıyı hafifletmek için tekrarlanan opioid analjezik reçeteleri
Akut Atağın En Yaygın Belirtileri ve Bulguları

Â
AHP’de kronik semptomlar

Yöntem:
u EXPLORE çalışması-AHP'nin tekrarlayan atakları ile yaşayan 112 kişinin
gözlemsel, çok uluslu, prospektif, doğal tarih araştırması çalışması
Uygunluk kriterleri
u Yılda, ≥3 atak geçirmek ya da profilaktik tedavi kullanımı
Sonuçlar
u Hastaların% 46'sı günlük semptomlar bildirdi.
u Hastaların% 65'i sık görülen ataklar arasında kronik semptomlar bildirdi.
u Bu hastaların bazıları haemin veya opioid profilaksisi ile tedavi edildi.
AHP Ayırıcı Tanı
AHP Hastalarının Ortak Özellikleri

Demografik özellikler
u AHP en sık üreme çağındaki kadınlarda görülür.
u Ergenlikten önce ortaya çıkan belirti ve semptomlar için nadirdir, tanı üreme çağından
sonrasına kadar gecikebilir.
u AHP kadınlarda olduğu kadar erkeklerde de görülebilir.
u Yapılan bir çalışmada erkeklerin% 17'sinde ve kadınların% 83'ünde AIP olduğu gösterilmiştir.
u AHP tüm etnik ve ırksal gruplarda ortaya çıkabilir.
u AHP en yaygın beyazlarda görülmüştür.
u AHP, İsveç, Nova Scotia ve Güney Afrika gibi bazı coğrafi bölgelerde daha yaygın olarak
bulunabilir. Bunun sebebi ortak bir ataya ait genetik mutasyonların izolasyon nedeniyle
çoğalmasıyla sonuçlanan kurucu etkisidir.
Atakların başlangıç klinik özellikleri

u Birkaç gün boyunca şiddetli yorgunluk ve konsantrasyonda düşüş

Ardından giderek kötüleşen karın ağrısı, bulantı ve kusma ile nörolojik bulgular
Zayıflık, tatsız hisler ve değişmiş afekt
Öykü
Benzer semptomlar ile gidilmiş, tanı koyulamamış geçmiş acil ziyaretleri ve
gereksiz cerrahi müdahaleler
te

tedavi öncesi Tedavi sonrası

 Akut HEPATİK porfiria tedavi

u Hemarginin 4mg/kg İV-geniş venden

u Öncelikle izotonik NaCl 500cc-
u Hemarginin 20dakikada güneş görmeden hazırlanarak

Önces n ver r
yükününanmama
le sağlanır

Bu ALAS 1 enz n bloke

Daha ler sev yedeyse dads
egyyzfffm.FM
Dinlediğiniz için teşekkür ederim..