IIBA® CBAP® CCBA®

ULUSLARARASI İŞ ANALİSTİ EĞİTİMİ

MODÜL: 2/11

İş Analizi Anahtar Kavramları

(Business Analysis Key Concepts)

Genel Bakış
İş Analizi Anahtar Kavramları
2

İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli

Anahtar Terimler
Gereksinim Sınıflandırma Şeması
Paydaşlar
Gereksinimler ve Tasarımlar

-2-
 İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.1

İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli (Business Analysis Core Değişim

(change)
Concept Model) (BACCM) şunlar için kullanılabilir:
İhtiyaç Çözüm
İş analizi mesleği ve kapsamını tanımlamak için, (solution)
(need)
İş analizi hakkında ortak bir dil ile iletişim kurmak için,

İş analizinin anahtar kavramları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için,

Altı kavram arasındaki ilişkiyi bütünsel olarak değerlendirmek suretiyle

daha iyi iş analizi yapabilmek için,

Paydaş Bağlam
(stakeholder) (context)
Bir iş eforunun herhangi bir noktasında bu kavramlar ve ilişkilerin

etkisini bir temel ve ileriye doğru bir yol oluşturmak adına Değer
(value)
değerlendirmek için.

-3-

Değişim (change)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Bir ihtiyaca (need) istinaden yapılan dönüşüm faaliyetleridir.

İşletmenin / kurumun / organizasyonun performansını artırmak için yapılır. Örneğin: Sistem geliştirme / iyileştirme faaliyetleri,
süreç iyileştirmeleri, kurumsal değişiklikler

İş analizi faaliyetleri tarafından bu değişimin sınırları belirlenmekte ve kontrol edilmektedir.

-4-
İhtiyaç (need)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Sorun ya da fırsat

Paydaşları motive ederek değişimin nedeni olur

Değişim mevcut çözümün sunduğu değeri

aşındırarak veya arttırarak yeni ihtiyaca neden
olur

Requirement vs Need
Gereksinim (requirement):
ihtiyacın (need) iş analizinde
kullanılabilir temsilidir.

-5-

Çözüm (solution)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Bir bağlamda bir veya daha fazla ihtiyacı

karşılamanın spesifik bir yoludur.

Bir çözüm, paydaşların karşılaştığı bir sorunu

çözerek veya paydaşların bir fırsattan
yararlanmasını sağlayarak ilgili ihtiyacı karşılar.

-6-
Paydaş (stakeholder)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Değişim, ihtiyaç ya da çözüm ile

ilişkili bir grup ya da bireydir

Değişimden etkilenme ve değişimi İhtiyaçlar, değişimler ve çözümlerle

etkileme ilişkisi açısından tanımlanır olan ilişkileri temelinde gruplandırılır.

-7-

Değer (value)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Bir bağlam içinde bir paydaş için bir şeyin ederi, önemi veya
faydasıdır.

Potansiyel veya gerçekleştirilen getiriler, Kazançlar ve

iyileştirmeler, Kayıp, risk ve maliyet düşüşü

Maddi olmayan değer dolaylı olarak ölçülür: İtibar,

Çalışanların morali ..

Mutlak vs Göreceli

-8-
Bağlam (context)
İş Analizi Anahtar Kavramları İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli
2.1

Bağlam, değişimin çevresindeki onunla ilgili

olan her şeydir.

Tutumlar Kayıplar
Davranışlar Süreçler
İnançlar Ürünler
Kültür Projeler
Demografik bilgiler Satışlar
Hedefler Mevsimler
Değişimin anlaşılmasını sağlayan, değişimi etkileyen ya da ondan
Mevzuat Terminoloji
etkilenen koşullardır.
Altyapı Teknoloji
Değişimler bir bağlam içinde oluşur. Diller Hava durumu
… …

-9-

İş Analizi Çekirdek Kavram Modeli

İş Analizi Anahtar Kavramları
2.1

İş analistleri her çekirdek kavramın nasıl irdelendiğini anlamak için şu tarz sorular sorabilir:

Ne tarz değişimler icra etmekteyiz?

Karşılamaya çalıştığımız ihtiyaçlar nelerdir?

Ürettiğimiz ya da değiştirdiğimiz çözümler nelerdir?

İşin içindeki paydaşlar kimlerdir?

Paydaşlar neyi değer olarak sayarlar?

Bizim ve çözümün içinde olduğumuz bağlamlar nelerdir?

-10-
 Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) BABOK® Kılavuzu, iş analizini bir

organizasyondaki değişimin gerçekleştirilmesini

İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information)
ihtiyaçları tanımlayarak ve paydaşlara değer
Tasarım (Design)
katan çözümler önererek sağlama pratiği olarak

İşletme (Enterprise) tanımlar.

Organizasyon (Organization)

Gereksinim (Requirement)

Plan

Risk

-11-

Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Analiz edilen, dönüştürülen ve rapor edilen

geniş ve çeşitli bilgi grupları

İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information)

Tasarım (Design)
İş analiz çalışmasının girdisi ya da çıktısı olarak

İşletme (Enterprise) kullanılan her detaydaki bilgi

Organizasyon (Organization)
Bilgi edinme çalışma sonuçları, Toplantı

Gereksinim (Requirement) tutanakları, Gereksinimler, Kısıtlar, Tasarımlar,

Çözüm seçenekleri, Çözüm kapsamı, Değişim

Plan
stratejisi...
Risk

-12-
 Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Bir çözümün iş analizinde kullanılabilir bir

temsilidir.
İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information)
İlgili çözümün sunulması halinde değerin hangi
Tasarım (Design) düzeyde elde edileceğini anlamaya yardımcı
olur .
İşletme (Enterprise)
Şekli koşullara bağlı olarak değişkenlik
Organizasyon (Organization)
gösterebilir: Tasarım belgesi, Prototype …

Gereksinim (Requirement)

Plan

Risk

-13-

Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Bir veya daha fazla organizasyonun ortak

hedefleri için kullandıkları çözümlerin
İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information) (organizasyonel kabiliyetler, süreçler vs) bir
sistemidir.
Tasarım (Design)
Sınırları değişime bağlı olarak tanımlanabilir.
İşletme (Enterprise)
Tüzel kişiliği olan bir firma ya da firmanın tanımlı
Organizasyon (Organization)
bir birimi olmak zorunda değildir.

Gereksinim (Requirement)
Bir veya virden fazla ticari/yasal veya herhangi
bir başka türde kuruluşu içerebilir
Plan

Risk

-14-
 Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Ortak bir hedef ve amaç doğrultusunda çalışan

İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information) Tek bir şahsın veya yönetim kurulunun
yönetimindeki özerk gruplardır.
Tasarım (Design)
Açıkça tanımlanmış sınırlara sahiptir.
İşletme (Enterprise)
Sürekliliği vardır
Organizasyon (Organization)

Amaçlarına ulaştığında dağıtılacak bir girişim

Gereksinim (Requirement)
veya proje ekibi gibi değildir

Plan

Risk

-15-

Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Gereksinim, bir ihtiyacın (need) iş analizinde

kullanılabilir bir temsilidir.
İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information)
Temsil bir belge (veya belge seti) şeklinde
Tasarım (Design) olabilir, ancak koşullara bağlı olarak değişebilir.

İşletme (Enterprise)
Gereksinimler, bir ihtiyaç karşılandığında ne tür
bir değere ulaşılabileceğinin anlaşılmasına
Organizasyon (Organization)
odaklanmaktadır.

Gereksinim (Requirement)

Plan

Risk

-16-
 Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Bir şeyi başarmak veya gerçekleştirmek için

ortaya konan önermelerdir.
İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information)
Bir dizi olayı, olaylar arasındaki bağımlılıkları,
Tasarım (Design) beklenen sırayı, zamanlamayı, sonuçları veya
çıktıları, gerekli materyalleri ve kaynakları ve de
İşletme (Enterprise)
ilgili paydaşları belirtir.

Organizasyon (Organization)

Gereksinim (Requirement)

Plan

Risk

-17-

Anahtar Terimler
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.2

İş Analizi (Business Analysis) Değişimin değer üzerindeki etkisi

İş Analizi Bilgisi (Business Analysis Information) Değişimin çözüm üzerindeki etkisi

Tasarım (Design) Değişimin kuruluş üzerindeki etkisi

İşletme (Enterprise)
İş analistleri risklerle baş etmek için paydaşlarla

Organizasyon (Organization) iş birliği yapar:

Riskleri tanımlamak, değerlendirmek ve

Gereksinim (Requirement)
öncelik sırasına koymak

Plan Belirsizliğe neden olan koşulların veya

olayların olasılığını değiştirmek

Risk

-18-
 Gereksinim Sınıflandırma Şeması
İş Analizi Anahtar Kavramları
İş Gereksinimleri
(Business Requirements)
Paydaş Gereksinimleri
(Stakeholder Requirements)
Çözüm Gereksinimleri
(Solution Requirements)
Fonksiyonel Gereksinimler
(Functional Requirements)
Fonksiyonel Olmayan Gereksinimler
(Non-functional Requirements)
Geçiş Gereksinimleri
(Transiton Requirements)
Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
Paydaş, iş analistinin doğrudan veya dolaylı
olarak iletişime girmesi muhtemel bir kişidir.
Her görev o görevin yerine getirilmesinde rol
oynayacak olan veya o görevden etkilenecek
olan paydaşların bir listesini içerir.
İş analisti dışında yer alan paydaşlar:
2.3
Değişimin nedenlerini açıklayan amaç, hedef ve sonuçları ifade eder
Tüm kurum, tek bir iş alanı veya tek bir inisiyatif için geçerli olabilir.
İş gereksinimlerine ulaşmak için karşılanması gereken paydaşların gereksinimleridir.
İş ve çözüm gereksinimleri arasında bir köprü görevi görebilirler.
Paydaş gereksinimlerini karşılayan bir çözümün kabiliyetlerini ve niteliklerini tanımlar.
Çözümün geliştirilmesi ve uygulanabilmesini sağlayacak yeterlilikte detayı sağlar.
Çözümün yöneteceği bilgi ve hareket tarzı hakkında o çözümün içermesi gereken kabiliyetleri
tanımlayan gereksinimlerdir.
Çözümün hareket tarzı veya işlevselliği ile doğrudan alakalı olmayan, onun yerine çözümün etkin
kalabilmesi için gerekli şartları veya çözümün niteliklerini tanımlayan gereksinimlerdir.
Hizmet Kalitesi (Quality of Service)
Mevcut durumdan gelecekteki duruma geçişi kolaylaştırmak için çözümün sahip olması
gereken yetenekler ve karşılaması gereken koşullar
-19-
2.4
Müşteri (Customer)
Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)
Son Kullanıcı (End User)
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
Operasyonel Destek (Operational Support)
Proje Yöneticisi (Project Manager)
Düzenleyici (Regulator)
Sponsor (Sponsor)
Tedarikçi (Supplier)
Test Uzmanı (Tester)
-20-
 Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Müşteri, kuruluş tarafından üretilen ürünleri
veya hizmetleri kullanır. Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)

Son Kullanıcı (End User)

Kuruluşun karşılaması gereken sözleşmeye
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
dayalı veya ahlaki haklara sahip olabilir.
Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Düzenleyici (Regulator)

Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-21-

Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Alan uzmanı, iş ihtiyaçları veya çözüm
kapsamına ilişkin bir konunu hakkında Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)
derinlemesine bilgisi olan herhangi bir kişidir. Son Kullanıcı (End User)

Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)

Bu rol genellikle yöneticiler, süreç sahipleri,
hukuk personelleri, danışmanlar gibi çözüme
ilişkin derinlemesine bilgiye sahip kişiler
tarafından doldurulur.
Operasyonel Destek (Operational Support)
Proje Yöneticisi (Project Manager)
Düzenleyici (Regulator)

Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-22-
 Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Son kullanıcılar, doğrudan çözümle etkileşime
giren paydaşlardır. Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)

Son Kullanıcı (End User)

Bir iş sürecindeki tüm katılımcılar veya
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
ürünü/çözümü kullananlar son kullanıcı olabilir.
Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Düzenleyici (Regulator)

Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-23-

Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Bir veya daha fazla çözüm bileşeninin
uygulanması konusunda uzmanlaşmış bilgi Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)
sahibi paydaşlardır. Son Kullanıcı (End User)

Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)

Tüm girişimler için geçerli olan uygulama
uzmanı rollerini tanımlamak mümkün değilse Operasyonel Destek (Operational Support)
de, en yaygın rollerden bazıları şunlardır: Proje Yöneticisi (Project Manager)

Düzenleyici (Regulator)
Proje yöneticisi, değişim müdürü, yapılandırma
yöneticisi, çözüm mimarı, yazılımcı, veri tabanı Sponsor (Sponsor)
yöneticisi, bilgi mimarı, kullanılabilirlik analisti,
Tedarikçi (Supplier)
eğitmen ve organizasyonel değişim danışmanı.
Test Uzmanı (Tester)

-24-
 Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Operasyonel destek, bir sistemin veya ürünün
gündelik yönetimi ve bakımından sorumludur. Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)

Son Kullanıcı (End User)

Tüm girişimler için uygun operasyonel destek
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
rolleri listesini tanımlamak mümkün değilse de
en yaygın roller şunlardır: Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Operasyon analisti, ürün analisti, yardım masası
Düzenleyici (Regulator)
ve sürüm müdürü.
Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-25-

Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Proje yöneticileri, bir iş ihtiyacını karşılayan bir
çözüm sunmak için gerekli çalışmaları
yönetmekten ve projenin hedeflerine
ulaşılmasını sağlamaktan sorumludur. Bu sırada
kapsam, bütçe, çizelge, kaynak, kalite ve risk
gibi proje faktörlerini dengelemelidir.
Müşteri (Customer)
Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)
Son Kullanıcı (End User)
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Tüm girişimler için uygun olan proje yönetimi
Düzenleyici (Regulator)
rollerinin bir listesini tamamen tanımlamak
mümkün değilse de en yaygın rollerden bazıları Sponsor (Sponsor)
şunlardır:
Tedarikçi (Supplier)
Proje yöneticisi, teknik yönetici, ürün yöneticisi
ve takım lideri. Test Uzmanı (Tester)

-26-
 Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Düzenleyiciler standartların tanımlanmasından
ve uygulanmasından sorumludur. Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)

Son Kullanıcı (End User)

Mevzuat, kurumsal yönetişim standartları,
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
denetim standartları veya kuruluşların yetkinlik
merkezleri tarafından tanımlanan standartlar Operasyonel Destek (Operational Support)
yoluyla ya da yasal düzenlemelerle çözümün Proje Yöneticisi (Project Manager)
benimsemesi gereken kısıtlar getirilebilir.
Düzenleyici (Regulator)

Alternatif roller: hükümet, düzenleyici organlar Sponsor (Sponsor)

ve denetmenlerdir.
Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-27-

Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Sponsorlar, bir iş ihtiyacını tanımlama ve bu
ihtiyacı karşılayan bir çözüm geliştirme çabasını Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)
başlatmaktan sorumludur. Son Kullanıcı (End User)

Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)

Yapılması gereken çalışmaları onaylarlar ve bu
girişim için bütçeyi ve kapsamı kontrol eder. Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Alternatif roller: icra kurulu üyesi, proje
Düzenleyici (Regulator)
sponsoru.
Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-28-
 Paydaşlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.4

Müşteri (Customer)
Bir tedarikçi, belirli organizasyonun veya ilişkili
organizasyon biriminin sınırı dışındaki paydaştır. Alan Uzmanı (Domain Subject Matter Expert)

Son Kullanıcı (End User)

Tedarikçiler, kuruluşa ürün veya hizmet
Uygulama Uzmanı (Implementation Subject Matter Expert)
sunarken, sözleşmeli ya da ahlaki hak ve
yükümlülüklere sahip olabilirler. Operasyonel Destek (Operational Support)

Proje Yöneticisi (Project Manager)

Alternatif roller, sağlayıcılar, üstleniciler ve
Düzenleyici (Regulator)
danışmanlardır.
Sponsor (Sponsor)

Tedarikçi (Supplier)

Test Uzmanı (Tester)

-29-

Gereksinimler ve Tasarımlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.5

Gereksinimlerin ortaya çıkarılması, analiz edilmesi ve yönetilmesi iş analizinin anahtar faaliyetleridir.

Sadece gereksinim yönetimi değil tasarımın da yönetimi söz konusudur.
Tasarım sorumluluk düzeyi, bakış açısına (perspektife) göre değişir.
Her ikisini de ortaya çıkarmak, modellemek ve analiz etmek için benzer teknikler kullanılır.
Gereksinimler ihtiyaca odaklıdır; tasarım ise çözüme odaklıdır.
Gereksinimler ve tasarımlar arasındaki fark her zaman açık değildir.
Bir gereksinim, daha fazla gereksinimin keşfedilmesini ve analiz edilmesini sağlayacak bir tasarıma yol açabilir.
Paydaşlar ihtiyaçlarını ifade ederken öngördükleri tasarımları belirtebilir.

İhtiyaç Gereksinim Tasarım Çözüm

-30-
 Gereksinimler ve Tasarımlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.5

Aşağıda gereksinim / tasarım ayrımı için bazı örnekler mevcuttur:

Gereksinim Tasarım
Tek bir görünümde birden fazla kuruluş biriminin altı Bir pano (dashboard) taslağı
aylık satış verisini görmek
Müşteri siparişini almak ve paketlemek için gereken Süreç modeli
süreyi azaltmak
Bir hastanın tıbbi geçmişini kaydedip bunlara erişmek Belli veri alanlarını gösteren ekran dizaynı

Yeni bir iş için strateji, hedef ve amaç oluşturmak İş yetkinlikleri modeli

İngilizce ve Fransızca bilgi desteği İngilizce ve Fransızca metinleri içeren bir prototip

-31-

Gereksinimler ve Tasarımlar
İş Analizi Anahtar Kavramları
2.5

İş analisti aşağıdaki uzmanlık alanlarında

istekleri bir gereksinime ve tasarıma
dönüştürür:
Bilginin Elde Edilmesi ve İş Birliği (Elicitation and
Collaboration)
Strateji Analizi (Strategy Analysis)
Gereksinim Analizi ve Tasarım Tanımı
(Requirements Analysis and Design Definition)
Çözüm Değerlendirme (Solution Evaluation)

-32-
 İş Analizi Bilgi Yönetimini Planlamak
İş Analizi Anahtar Kavramları / Uygulama
2.5

4 kişilik bir ailenin annesisiniz. Gecenin bir vakti karnınız

acıkır ve mutfağa gidip bir şeyler atıştırmaya karar verirsiniz.
Buzdolabının kapağını açtığınızda buzdolabının boş
olduğunu görürsünüz.

İş ihtiyacı - Gereksinimler nelerdir?

-33-

IIBA® CBAP® CCBA® ULUSLARARASI İŞ ANALİSTİ EĞİTİMİ

Modüller

İş Analizi Anahtar
Giriş İş Analizi Planlama ve İzleme
Kavramları

Bilginin Elde Edilmesi ve İş Birliği Gereksinim Yaşam Döngüsü Yönetimi

Strateji Analizi Gereksinim Analizi ve Tasarım Tanımı

Temel
Çözüm Değerlendirme Bakış Açıları
Yetkinlikler

-34-