Poszukiwanie tożsamości jest jednym z najistotniejszych i najtrudniejszych zadań w ciągu

całego życia człowieka. Jak słusznie zauważają Mirosław Babiarz wraz Pawłem Garbuzikiem. Coś co
nazywamy własnym „ja”, usposobieniem czy charakterem kształtujemy i odkrywamy poprzez różne
doświadczenia życiowe. Sytuacje, które nas budują często są przypadkowe, nie mamy na nie wpływu.
Nie rzadko najbardziej rozwijające są wydarzenia z dużym ładunkiem emocjonalnym, takie jak strata
bliskiej osoby, zdiagnozowanie u siebie choroby czy zostanie rodzicem. Autorzy trafnie spostrzegają,
iż wartości, które wyznajemy mają duży wpływ na nasze wybory życiowe i pełnione funkcję. Nasza
przeszłość determinuje przyszłość. Niekiedy w literaturze, mamy okazję obserwować dynamiczny
rozwój i zmiany u bohatera, spowodowane właśnie różnymi doświadczeniami.

Czasami jedna mała rzecz, potrafi zmienić cały nasz światopogląd i cele na przyszłość.
Powodując konflikt tożsamości. Postacią, która po zwykłym wyjściu do teatru odnalazła nową drogę
był Stanisław Wokulski. Protagonista powieści Bolesława Prusa pod tytułem „Lalka”. Wdowiec kiedy
zobaczył w teatrze Izabelę Łęcką, zakochał się bez granicznie. Co jak na mężczyznę w jego wieku było
co najmniej osobliwe. Stanisław posiadał sklep i porządny majątek w spadku po zmarłej żonie. Nie był
zatem biedny miał, nawet pochodzenie szlachecki. Mimo wszystko nie mógł sobie pozwolić na
smalenie cholewek do arystokratki. Postanowił wyjechać i zarobić za granicą. Wokulski wrócił do
ojczyzny z ogromnym majątkiem. Ale kiedy znowu zobaczył Izabelę uznał, że postradał zmysły dla
jakieś salonowej panienki. Uwidacznia się konflikt między pragmatycznym kupcem a romantykiem
poszukującym miłości. Później w powieści obserwujemy jak Stanisław robi niemal wszystko dla uwagi
i aprobaty Izabeli, jednocześnie nie zaniedbując biznesu. Bohaterem, który również był rozdarty
wewnętrznie jest Walter Alf. Protagonista powieści Adama Mickiewicza o tytule „Konrad Wallenrod”,
w której protagonista w pewnym momencie wybiera, między miłością do Aldony a poświęceniu się
walce za ojczyźnie. Ostatecznie stając do walki. Stanisław przez postawienie na poddanie się uczuciu
nieumyślnie skazał się na gorycz smutku i rozczarowania. Bo pomimo wszystkiego co uczynił dla
Izabeli i jej rodziny, ona ciągle traktowała go jak głupca i flitowała z Kazimierzem Stawskim. Stanisław
gdy to odkrył i załamał się oraz chciał popełnić samobójstwo. Po nie udanym zamachu na życie,
sprzedał sklep i zniknął. Nie znamy dalszego losu Wokulskiego. Zakochanie się w Łęckiej doprowadziło
do konfliktu jaźni Stanisława a w afekcie zrujnowało jego jestestwo.

Poszukiwanie tożsamości potrafi przytłoczyć i sparaliżować nasze działania. Przykład

bohatera, który przez odkrywanie samego siebie nie był w stanie działać, był Hamlet z tytułowy
bohater dramatu Williama Szekspira. Protagonista z natury był niezdolnym do czynu myślicielem.
Został zobligowany do działania przez ducha swojego ojca. Podczas sztuki obserwujemy dylematy i
spory wewnętrzne bohatera. Podczas jednego z jego monologów pada słynne „Być albo nie być”,
fraza ta doskonale obrazuje rozdarcie Hamleta. Credo to zostało później nazwane przez
kulturoznawców „hamletyzmem”, oznacza postawę, w której widać konflikt filozoficzny,
nadwrażliwość i skłonność do refleksji na tematy ostateczne. Hamlet prowadzony przez chęć
pomszczenia rodziciela demaskuje Klaudiusza. Pomimo próby zamachu i odesłania go do Anglii przez
wuja, powraca do Danii. Tam w wyniku kłótni i podżegania Laertsa przez Klaudiusza, dochodzi do
pojedynku miedzy młodzieńcami. W jego wyniku ginie król, Laertes i Hamlet. Ten ostatni dopełnia
misję zadając ostatni cios wujowi. Po śmieci zostaje bohaterem. Odkrywanie samego siebie potrafi
sparaliżować, ale nie może robić tego bez końca.

Czasami fałszywa tożsamość, przywdziewana przez bohatera literackiego, staje się dla niego
namiastką ulotnego szczęścia. Takie zachowanie możemy zobaczyć w filmie „Joker”, w którym
główny bohater chce poznać swojego domniemanego ojca, milionera Thomasa Wayna. Arthur poza
problemami rodzinnymi popada coraz głębiej w obłęd i chorobę psychiczną. Kiedy otrzymał od kolegi
z pracy broń wyzwala to nim chęć, do odwetu na społeczeństwie, które go lekceważyło. Po
kilkukrotnym odrzuceniu przez Thomasa i pogłębiającej się manii zemsty. Kontrolę przejmuję Joker,
alter ego Arthura. Pomalowany jak klaun i ubrany w kolorowy garnitur w programie na żywo morduje
prowadzącego, śmiejąc się i opowiadając żary. W następstwie stając się przywódcą zamieszek w
mieście. Zostaje schwytany przez policje i umieszczony w szpitalu psychiatrycznym. Dzięki tożsamości
Jokera Artur odczuł spełnienie, ale doprowadził do śmieci wielu niewinnych osób.

Poszukiwanie wewnętrznego „ja” często jest jednym z głównych wektorów fabuły dzieła. Rola
i wpływ zmian w światopoglądach bohaterów odgrywa ogromny wpływ na ich działania. Literatura
jako zwierciadło rzeczywistości, odwzorowuje ten element życia. Często w utworach znajdujemy
bohaterów z którymi się utożsamiamy. Dzięki obcowaniu z różnymi dziełami, sami poszerzamy swoje
horyzonty i tworzymy swoje „ja”.