กิ๋

หม่อมเจ้าอิศรญาณผู้ทรงเชี่ยวชาญในเชิงกลอน หม่อมเจ้าอิศรญาณ
ทรงนิพนธ์คำกลอนสุภาษิตโบราณ สั่งสอนเตือนใจไว้เพื่อเป็นทาน เป็นโอรในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงมหิศวรินทรามเรศ

-tะ
พระนิพนธ์
คนที่โง่เขลาเบาปัญญาที่ไปลุ่มหลงในความชั่ว ขณะทรงผนวช ได้พระนามฉายาว่า "อิสสรญาโณ"
ต้องฝึกใจให้รู้เท่าทันกิเลส คือ เอาใจเป็นนายตัวเอง
เพื่อจะได้เป็นพาหนะไปสู่ความสุข
เพื่อสะท้อนความคิดเห็นที่มีต่อสังคมในยุคนั้น
ความเป็นมา-
เสนอแนะแนวทางปฏิบัติตน แต่ไม่ถึงขั้นสอน
จะ
ผู้ชายคือข้าวเปลือก ผู้หญิงคือข้าวสาร มีความต่าง
ย่อมต้องพึ่งพาอาศัยกัน เราก็มีมิตรจิตเขาก็มีมิตรใจ
เรารักกันดีกว่าเกลียดกัน
ถอดบทความ ลักษณะคำประพันธ์

|
ประเภทกลอนเพลงยาว
ใครทำดีต่อเรา ก็ควรทำดีตอบ
ใครทำไม่ดีต่อเรา ไม่ควรโกรธ
ทำความดีสิบครั้งก็ไม่เท่า ทำชั่วครึ่งครั้ง ซึ่งมีลักษณะบังคับเหมือนกลอนสุภาพ
เป็นชายนั้นไม่ควรดูถูกชายด้วยกัน แต่จะขึ้นบทแรก ด้วยวรรครับ และจบ ด้วยคำว่า เอย
อิศรญาณภาษิต
"เพลงยาวอิศรญาณ" จุดมุ่งหมายในการแต่ง
รักอยู่สั้น ๆ ก็จงทำสิ่งไม่ดีต่อไปได้
ถ้าเราจะอยู่ด้วยกันนาน ทำความดี อย่าทำสิ่งไม่ดี เพื่อสั่งสอนเตือนใจให้ฉุกคิด ก่อนที่จะทำสิ่งใด
อย่าดูถูกความดีหรือความชั่ว ว่าทำเพียงเล็กน้อย
เพราะมันจะสะสมไปเรื่อย ๆ ให้สำรวจจิตใจตนเองอยู่ว่าคิดดี
สอนเกี่ยวกับการปฏิบัติตนต่อผู้อื่นในสังคม.
สุภาษิตที่เกี่ยวข้อง
เพื่อให้อยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข
-
อยู่หรือเปล่าเพื่อจะได้เตือนตนไว้ได้ทัน

>
ชายข้าวเปลือกหญิงข้าวสาร
เห็นสิ่งใดกีดขวางทางอยู่ จงพิจารณาให้รอบคอบ
น้ำผึ่งเรือเสือพึ่งป่า
ก่อนที่จะเก็บ (สอนว่า ให้รู้จักคิดใคร่ครวญ

,
รักกันดีกว่าชังกัน
ไตรตรองก่อนจะพูดหรือทำสิ่งใด)
มิตรจิตมิตรใจ
ให้ประพฤติปฏิบัติตนตามผู้ใหญ่ เพราะประสบการณ์ เดินตามผู้ใหญ่หมาไม่กัด
มากกว่า และอย่าเป็นคนอกตัญญู หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดิน
คิดก่อนพูด แต่อย่าพูดก่อนคิด
จงเตือนตนด้วยตนเอง