‫نظامسیاسیاسالم‬

‫(کتابدرسیمضمونثقافتاسالمی)‬

‫تألیف‪:‬‬
‫پوهنوالعبدالمجید«صمیم»‬

‫سال‪6931:‬‬
 ‫اًتشارات قذس‬
‫ًام کتاب‪:‬‬
‫ًظام سیاسی اسالم‬
‫هؤلف‪:‬‬
‫پٌََّال عبذالوجیذ «صوین»‬
‫ًاشر‪ :‬اًتشارات قذس‬
‫چاپ‪ :‬چاپخاًِ قذس‬
‫تیراش‪ 0333 :‬جلذ‬
‫چاپ اٍل‪ :‬بْار ‪1093‬‬
‫قویت‪ 133 :‬افغاًی‬
‫ّر ًَع چاپ ٍ کاپی برداری بذٍى اجازُ ًاشر هوٌَع هیباشذ‬
‫در صَرت هشاّذُ با هتخلفیي برخَرد قاًًَی صَرت هیگیرد‪.‬‬
‫هرکس پخش‪:‬‬
‫اًتشارات قذس‪ -‬هقابل پٌَّتَى جذیذ ّرات‬
‫تواس باها‪:‬‬
‫‪393019899 -3941198993-3994198993‬‬
‫‪Pupblication@Yahoo.com‬ـ‪E-mail: Quds‬‬
 ‫جذٍل صهبًٖ تطب٘ك دسسْبٕ اٗي کتبة‬

‫هالحظبت‬ ‫ػٌَاى دسس‬ ‫ّفتِّب‬

‫‪٦‬ٯڃبر ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ‬ ‫ّفتٔ اٍل‬
‫اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز‬ ‫ّفتٔ دٍم‬
‫ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٸ ؾبذشبضټبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ سَم‬
‫ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ چْارم‬
‫ٲٯز زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ پٌجن‬
‫زٸٮز زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ‬ ‫ّفتٔ ششن‬
‫ٸػٹة ٶهت حب‪٦‬ٱ ٸ قطٸٌ آٴ‬ ‫ّفتٔ ّفتن‬
‫اٲشحبٴ‬ ‫اٲشحبٴ ٶڃٳٻ ؾٳؿشط‬ ‫ّفتٔ ّشتن‬
‫ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف حب‪٦‬ٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ ًْن‬
‫ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂت ضڂڃؽ زٸٮز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ دّن‬
‫ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ اؾجبة ٸ ٸؾبڂ٭ آٴ‬ ‫ّفتٔ ٗازدّن‬
‫‪ٟ٪‬ش‪٫‬ٹ ثیڃٵ ٲحهیالٴ‬ ‫ٲجبحظٿ آظاز دڃطاٲٹٴ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ دٍازدّن‬
‫ظڂط ٶٓط اؾشبز‬
‫قٹضا ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ آٴ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ س٘سدّن‬
‫ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ چْاردّن‬
‫آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫ّفتٔ پاًسدّن‬
‫ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ اٮ‪٫‬ٹڂځ اظ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ذٹة‬ ‫ّفتٔ شاًسدّن‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫كفحِ‬ ‫ػٌَاى‬
‫همذهٔ ‪1 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫درس اٍل‬
‫کلیات ٍ هفاهین ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ دسع اٍل ‪3 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪4 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫کل٘بت ٍ هفبّ٘ن ‪4 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫ًظبم‪4 --------------------------------------------------------------‬‬
‫هفَْم ػ٘بػت ٍ ػلن آى ‪5 ---------------------------------------------‬‬
‫گًَِ ّبٕ ػ٘بػت‪7 ---------------------------------------------------‬‬
‫هفَْم اػالم ‪8 -------------------------------------------------------‬‬
‫تؼشٗف ًظبم ػ٘بػٖ اػالم ‪8 -----------------------------------------------------------‬‬
‫اًذٗـٔ ػ٘بػٖ دس ًظبم ػ٘بػٖ اػالم ‪8 ------------------------------------------------‬‬
‫ًظشٗٔ اهبهت ػظوٖ ‪9 -------------------------------------------------‬‬
‫اًذٗـٔ خالفت ‪11 -----------------------------------------------------‬‬
‫خالفت دس لشآى ٍ ػٌت ‪11 ----------------------------------------------‬‬
‫فـشدُ اٗي دسع ‪44 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪45 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس دٍم‬
‫اسالم ٍ سیاست‬
‫ساٌّوبٕ دسع دٍم ‪41 ------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪48 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هشصّبٕ ػ٘بػت ٍ دٗي ‪48 --------------------------------------------------------------‬‬
‫ًگبّٖ ثِ ػلل تفکش جذاٖٗ دٗي اص ػ٘بػت‪41 --------------------------------------------‬‬
‫اػالم ٍ ػ٘بػت پًَ٘ذّب ٍ دالٗل ‪33 -----------------------------------------------------‬‬
‫دالٗل ًملٖ پًَ٘ذ اػالم ثب ػ٘بػت ‪14 --------------------------------------‬‬
‫‌أ‬
‫ًظش ػلوبٕ اػالهٖ پ٘شاهَى ػ٘بػت ٍ لضٍم حکَهتذاسٕ ‪18 --------------------‬‬
‫دٗذگبُّبٕ اًذٗـوٌذاى غشثٖ پ٘شاهَى اػالم ٍ ػ٘بػت ‪03 ---------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪34 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪33 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس سَم‬
‫خطَط کلی ٍ ساختارهای ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ دسع ػَم ‪33 ------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪34 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫اػالهٖ ًِ تئَکشاػٖ ‪34 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫ػ٘بػتوذاسٕ ًِ ػ٘بػت ثبصٕ ‪36 --------------------------------------------------------‬‬
‫ػ٘بػت اػالهٖ ًِ اػالم ػ٘بػٖ ‪31 -----------------------------------------------------‬‬
‫ػ٘بػت اػالهٖ ‪07 ----------------------------------------------------‬‬
‫اػالم ػ٘بػٖ ‪08 ------------------------------------------------------‬‬
‫اػالهٖ ػبختي ًظبم ‪31 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫حکن ثوب اًضل اهلل ‪44 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ دسع ‪44 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪43 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس چهارم‬
‫هثاًی حکَهت در اسالم‬
‫ساٌّوبٕ دسع چْبسم ‪43 ----------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪44 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هفبّ٘ن ٍاطگبى کل٘ذٕ ‪44 ---------------------------------------------------------------‬‬
‫هجبًٖ لبًًَٖ (هجٌبٕ هـشٍػ٘ت)‪45 ------------------------------------------------------‬‬
‫هجبًٖ فکشٕ ‪46 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هجبًٖ ّذفٖ ‪48 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هجبًٖ هشدم ػبالسٕ ‪53 ------------------------------------------------------------------‬‬
‫حفظ دٗي ‪50 ---------------------------------------------------------‬‬

‫‌ب‬
‫حفظ جبى ‪50 ---------------------------------------------------------‬‬
‫حفظ ػمل ‪50 ---------------------------------------------------------‬‬
‫حفظ ًبهَع ‪54 -------------------------------------------------------‬‬
‫حفظ هبل ‪54 ---------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪55 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪56 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس پٌجن‬
‫اهت در هٌظَهة سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ دسع پٌجن ‪51 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪58 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هفَْم اهت ‪58 --------------------------------------------------------------------------‬‬
‫تفبٍتْبٕ اهت ثب ٍاطگبى هـبثِ ‪51 --------------------------------------------------------‬‬
‫تفبٍت آى ثب هشدم ‪59 ---------------------------------------------------‬‬
‫تفبٍت آى ثب هلت ٍ هل٘ت ٍ لَم ‪63 ----------------------------------------‬‬
‫طشح اهت ًظبم ػ٘بػٖ اػالم ‪64 --------------------------------------------------------‬‬
‫ػَاهل ؿکل گ٘شٕ اهت اػالهٖ ‪64 ------------------------------------------------------‬‬
‫ٍٗظگْ٘بٕ اهت اػالهٖ ‪63 ---------------------------------------------------------------‬‬
‫تؼبٍٕ دس اًؼبً٘ت ‪60 --------------------------------------------------‬‬
‫اهتٖ اػت ثب پًَ٘ذ اٗوبًٖ ‪64 ---------------------------------------------‬‬
‫اهتٖ اػت ٍاحذ ‪65 ----------------------------------------------------‬‬
‫جبٗگبُ اهت دس هٌظَهٔ ػ٘بػٖ اػالم ‪66 ------------------------------------------------‬‬
‫لذست اص آىِ اهت اػت ‪67 -----------------------------------------------‬‬
‫ًظبست اهت ثش دٍلت ٍ حکَهت ‪68 ----------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪61 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪14 ------------------------------------------------------------------------‬‬

‫‌ج‬
 ‫درس ششن‬
‫دٍلت در اًديشة اسالهی‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪14 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪13 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫اّو٘ت دٍلتذاسٕ دس ًظبم ػ٘بػٖ اػالم ‪13 ----------------------------------------------‬‬
‫تؼشٗف دٍلت ‪13 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ػٌبكش دٍلت ‪14 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫صٗش ثٌبّبٕ دٍلت اػالهٖ ‪15 -------------------------------------------------------------‬‬
‫تَح٘ذ ‪75 ------------------------------------------------------------‬‬
‫ػذالت ‪75 ------------------------------------------------------------‬‬
‫هؼبٍات ‪76 -----------------------------------------------------------‬‬
‫تَجِ ثِ اثؼبد هبدٕ ٍ هؼٌَٕ اًؼبى ‪77 -------------------------------------‬‬
‫هؼئَل٘ت ‪77 ----------------------------------------------------------‬‬
‫ٍٗظگْ٘بٕ دٍلت اػالهٖ ‪18 -------------------------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت اػالهٖ ‪78 -------------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت هذًٖ ‪78 ---------------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت جْبًٖ ‪79 --------------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت خذهتگزاس ‪83 -----------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت اه٘ي ٍ هؼئَل ‪83 -------------------------------------------‬‬
‫دٍلتٖ اػت ؿَساٖٗ ‪81 -------------------------------------------------‬‬
‫دٍلت لبًَى اػت ‪81 ---------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ دسع ‪83 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪84 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس هفتن‬
‫ٍجَب ًصة حاکن ٍ شرٍط آى‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪85 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪86 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‌د‬
 ‫ًبهْبٕ سٗ٘غ دٍلت دس هٌظَهٔ ػ٘بػٖ اػالم ‪86 ----------------------------------------‬‬
‫ٍجَة ًلت اهبم‪81 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫دل٘ل لشآًٖ ‪89 --------------------------------------------------------‬‬
‫دل٘ل حذٗثٖ ‪93 -------------------------------------------------------‬‬
‫دل٘لٖ اص ػولکشد كحبثِ ‪93 ----------------------------------------------‬‬
‫دل٘ل اجوبع ‪91 --------------------------------------------------------‬‬
‫دالٗل ػملٖ ‪91 --------------------------------------------------------‬‬
‫ٍٗظگْ٘بٕ حبکن اػالهٖ ٍ هَاكفبت آى ‪14 -----------------------------------------------‬‬
‫اػالم ‪91 -------------------------------------------------------------‬‬
‫ثلَؽ ‪91 --------------------------------------------------------------‬‬
‫ػمل ‪90 --------------------------------------------------------------‬‬
‫هشد ثَدى ‪90 ----------------------------------------------------------‬‬
‫آصادٕ ‪95 ------------------------------------------------------------‬‬
‫ػذالت ‪96 ------------------------------------------------------------‬‬
‫کفبئت ٍ ػالهتٖ ‪97 ----------------------------------------------------‬‬
‫لشٗـٖ ثَدى ‪98 -------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪11 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪444 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس هشتن‬
‫راُهای گسيٌش حاکن در ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪444 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪443 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫اّو٘ت ساُّبٕ گضٌٗؾ سّجش ‪443 ---------------------------------------------------------‬‬
‫ساُّبٕ گضٌٗؾ سّجش ‪444 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫اًتخبة اص طشٗك اّل حل ٍ ػمذ (ثشگضٗذگبى) ‪135 -----------------------------‬‬
‫اػتخالف ٗب ٍالٗت ػْذٕ ‪138 ---------------------------------------------‬‬
‫سّجشٕ ؿَساٖٗ ‪139 -----------------------------------------------------‬‬

‫‌ه‬
‫ؿَ٘ٓ لْش ٍ غلجِ ‪113 ----------------------------------------------------‬‬
‫ؿَ٘ٓ اًتخبثبت ‪111 ------------------------------------------------------‬‬
‫کذام گضٌِٗ؟ ‪111 -------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدُ دسع ‪443 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪444 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس ًهن‬
‫حقَق ٍ ٍجاية ريیس دٍلت در ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪445 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪446 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هبّ٘ت حمَلٖ صهبهذاسٕ ‪446 -------------------------------------------------------------‬‬
‫هْوتشٗي حمَق سٗ٘غ دٍلت اػالهٖ ‪441 -------------------------------------------------‬‬
‫اٍل‪ :‬حمَق ػ٘بػٖ ‪117 --------------------------------------------------‬‬
‫دٍم‪ :‬حمَق هبلٖ ‪111 ----------------------------------------------------‬‬
‫هْوتشٗي ٍظبٗف سٗ٘غ دٍلت اػالهٖ ‪433 ------------------------------------------------‬‬
‫حفظ دٗي ‪111 ---------------------------------------------------------‬‬
‫البهٔ دٗي ٍ ػ٘بػت دً٘ب ثب آى ‪110 -----------------------------------------‬‬
‫اداسٓ هولکت اػالم ثش اػبع ؿَس ٍ هـَسُ ‪110 -------------------------------‬‬
‫حوبٗت اص هَاسد هبلٖ دٍلت اػالهٖ ‪110 -------------------------------------‬‬
‫دفبع اص حذ ٍ هشصّبٕ دٍلت اػالهٖ ‪110 ------------------------------------‬‬
‫اًتخبة اًؼبًْبٕ ؿبٗؼتِ ثشإ ثخـْبٕ هختلف دٍلتٖ ‪114 ---------------------‬‬
‫تٌظ٘ن ساثطٔ دٍلت اػالهٖ ثب ػبٗش دٍلتْب ‪115 --------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪435 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪436 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس دهن‬
‫عسل حاکن‪ ،‬اسثاب ٍ ٍسايل آى‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪431 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪438 -------------------------------------------------------------------------------‬‬

‫‌و‬
‫هفَْم ػضل ‪438 --------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ػضل اص ٍظبٗف ک٘ؼت؟ ‪438 ---------------------------------------------------------------‬‬
‫اّو٘ت خشٍج ثش حکبم دس آهَصُّبٕ اػالهٖ ‪431 ------------------------------------------‬‬
‫خشٍج ثش اهبم جبئش ‪434 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫ًظش اٍل ‪103 -----------------------------------------------------------‬‬
‫ًظش دٍم ‪101 -----------------------------------------------------------‬‬
‫اػجبة ػضل حبکن ‪433 --------------------------------------------------------------------‬‬
‫کفش ٍ استذاد ‪101 -------------------------------------------------------‬‬
‫حکَهت ًکشدى ثش اػبع حکن خذا‪100 ---------------------------------- ‬‬
‫اػبست ‪100 ------------------------------------------------------------‬‬
‫غلجِ ٗبفتي دٗگشاى ثش اٍ ‪104 ----------------------------------------------‬‬
‫ًمق تلشف ‪104 -------------------------------------------------------‬‬
‫ًمق کفبئت (ؿبٗؼتگٖ) ‪105 ---------------------------------------------‬‬
‫ٍػبٗل ػضل ‪436 --------------------------------------------------------------------------‬‬
‫اػتؼفب ‪106 ------------------------------------------------------------‬‬
‫طشق هؼبلوت آه٘ض ‪106 --------------------------------------------------‬‬
‫ل٘بم هؼلحبًِ ٍ ؿَسؽ ػوَهٖ ‪106 ----------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ دسع ‪431 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪438 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس يازدهن‬
‫شَرا ٍ جايگاُ آى در ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪431 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪444 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫توْ٘ذ ‪444 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هفبّ٘ن ؿَسا ‪444 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫دالٗل هـشٍػ٘ت ؿَسا‪443 ----------------------------------------------------------------‬‬
‫دالٗل لشآًٖ ‪141 -------------------------------------------------------‬‬

‫‌ز‬
‫دالٗل حذٗثٖ ٍ سٍاٖٗ ‪141 -----------------------------------------------‬‬
‫حکن ثشگضاسٕ ؿَسا ‪443 ------------------------------------------------------------------‬‬
‫چگًَگٖ اجشإ هـَسُ ٍ ضَاثط آى ‪445 --------------------------------------------------‬‬
‫فَاٗذ هـَسُ ‪446 -------------------------------------------------------------------------‬‬
‫آٗب هَجت ؿَسا الضاهٖ اػت ٗب اخت٘بسٕ؟ ‪448 ----------------------------------------------‬‬
‫ًظش اٍل ‪148 -----------------------------------------------------------‬‬
‫ًظش دٍم ‪148 -----------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪441 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪454 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس دٍازدهن‬
‫رٍاتط تیي الولل در ًظام سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪454 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪453 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫اكَل ٍ هجبًٖ کلٖ سٍاثط ث٘ي الولل اػالهٖ ‪453 ------------------------------------------‬‬
‫ٗك‪ :‬اكل ثشاثشٕ اًؼبًْب ‪150 ----------------------------------------------‬‬
‫دٍ‪ :‬اكل هبًغ ًجَدى حذ ٍ هشصّبٕ جغشاف٘بٖٗ‪154 -----------------------------‬‬
‫ػِ‪ :‬اكل٘ت كلح دس سٍاثط ث٘ي الولل ‪154 ------------------------------------‬‬
‫چْبس‪ :‬اكل هؼشفٖ اػالم ٍ ثش داؿتي هَاًغ اًتـبس آى ‪155 -----------------------‬‬
‫دػتِثٌذٕ کـَسّب دس فمِ اػالهٖ ‪456 ---------------------------------------------------‬‬
‫داس اػالم ‪156 ----------------------------------------------------------‬‬
‫داس کفش ‪157 -----------------------------------------------------------‬‬
‫حمَق ٍ ٍاججبت غ٘ش هؼلوبًبى دس للوشٍ اػالهٖ ‪463 --------------------------------------‬‬
‫رهٖ‪161 --------------------------------------------------------------‬‬
‫هؼتأهي ‪164 -----------------------------------------------------------‬‬
‫جْبًگشداى‪165 ---------------------------------------------------------‬‬
‫کَس دٗپلوبتْبٕ ػفبستخبًِ ّب ‪165 ------------------------------------------‬‬
‫‌ح‬
‫فـشدُ اٗي دسع ‪466 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪468 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس سیسدهن‬
‫آزاديهای سیاسی در هٌظَهة سیاسی اسالم‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪461 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪414 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫آصادْٗبٕ ػ٘بػٖ دس هٌظَهٔ ػ٘بػٖ اػالم ‪414 -------------------------------------------‬‬
‫هفَْم آصادٕ (‪171 ---------------------------------- )Freedom, Liberty‬‬
‫هفَْم آصادْٗبٕ ػ٘بػٖ ‪414 --------------------------------------------------------------‬‬
‫آصادٕ دس هٌظَهٔ ػ٘بػٖ اػالم ‪413 ------------------------------------------------------‬‬
‫تَح٘ذ ٍ ػجَدٗت خذا‪ ‬اٍجٌبٕ آصادْٗبٕ ػ٘بػٖ ‪170 ------------------------‬‬
‫هؤلفِّبٕ آصادْٗبٕ ػ٘بػٖ ٍ ًظش اػالم پ٘شاهَى آى ‪413 ----------------------------------‬‬
‫هؤلفٔ فشد (ؿخق حم٘مٖ) ‪174 -------------------------------------------‬‬
‫هؤلفٔ اؿخبف حکوٖ ‪176 ------------------------------------------------‬‬
‫هؤلفٔ هبًغ ‪177 ---------------------------------------------------------‬‬
‫هؤلفٔ ّذف ‪183 --------------------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪484 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪483 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫درس چهاردهن‬
‫خالفت راشدُ الگَيی از حکَهتداری خَب اسالهی‬
‫ساٌّوبٕ اٗي دسع ‪483 -------------------------------------------------------------------‬‬
‫همذهِ ‪484 -------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫هفَْم خالفت ساؿذُ ‪484 -----------------------------------------------------------------‬‬
‫هشحلٔ تبسٗخٖ خالفت ساؿذُ ‪485 ---------------------------------------------------------‬‬
‫اّو٘ت اٗي دٍسُ ‪486 ---------------------------------------------------------------------‬‬

‫‌ط‬
‫الگَّبٕ دٍساى خالفت ساؿذُ ‪486 --------------------------------------------------------‬‬
‫پبِٗ گزاسٕ ًظبم خالفت ‪186 ----------------------------------------------‬‬
‫پبِٗ گزاسٕ ًظبم ػ٘بػٖ دس هب ثؼذ پ٘بهجش‪187 ------------------------------ ‬‬
‫اسصؿٖ ػبختي ػ٘بػت‪188 -----------------------------------------------‬‬
‫گشاٗؾ ثِ هلبلح ػبهِ ٍ دفغ ضشس اص آًْب ‪189 ---------------------------------‬‬
‫تأه٘ي آصادْٗبٕ ػ٘بػٖ ‪189 ----------------------------------------------‬‬
‫اسصٗبثٖ ٍ ًظبست ثش کبسگضاساى ‪191 ------------------------------------------‬‬
‫فـشدٓ اٗي دسع ‪413 ---------------------------------------------------------------------‬‬
‫هٌبثغ ٍ هآخز ‪413 ------------------------------------------------------------------------‬‬
‫فْشػت هشاجغ ٍ هٌبثؼٖ کِ اص آًْب دس تأل٘ف اٗي کتبة اػتفبدُ ؿذُ اػت ‪195 -----------‬‬

‫‌ي‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪1 /‬‬

‫هقدهِ‬
‫اٮحٳس هلل ٸ اٮهالِ ٖٯځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل ٸ ٖٯځ آٮٻ ٸ ٲٵ ٸاالٺ‬
‫س إٮڃ‪٦ ٝ‬شبثٽبڀ زضؾځ ٲٗڃبضڀ دٹټٷشٹٶٽب ٸ ٲاؾؿبر سحهڃالر ٖبٮځ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ‪٦‬بضټبڀ‬
‫ٖٯٳځ ثعض‪٪‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲشإؾ‪ٟ‬بٶٻ زض ‪٦‬كٹض ٲب سب حب‪٦ ٬‬ٳطٶ‪ ٩‬ثٹزٺ اؾز‪ُٗ٢ .‬بً ‪٦‬شبة زضؾځ‬
‫زاٶك‪٫‬بټځ اظ ذٹز ٲٗڃبضټب ٸ يٹاثُځ زاضز ‪٦‬ٻ اظ ‪٦‬شبثٽبڀ زضؾځ ؾبڂط ٲطاح٭ سحهڃٯځ ٲش‪ٟ‬بٸر‬
‫اؾز‪ ،‬ظڂطا زضؾٽبڀ زٸضپ ٮڃؿبٶؽ ٲٗٳٹالً ثبڂس ثط ؾٻ ٲحٹض ثچطذس‪:‬‬
‫ٲحٹض اٸ‪ :٬‬سرههځ ثٹزٴ؛‬
‫ٲحٹض زٸٰ‪ٖ :‬ٯٳځ ثٹزٴ‪َ ،‬ٹضڀ ‪٦‬ٻ ٲشٷبؾت ثب اڂٵ ٲطحٯٻ اظ سحهڃ٭ ثبقس؛‬
‫ٲحٹض ؾٹٰ‪٦ :‬شبة قٷبؾځ ٸ آقٷبڂځ ثب ٲٷبثٕ ٲٗشجط ٖٯٳځ ضاػٕ ثٻ ټط زضؼ‪.‬‬
‫ڂٗٷځ زض زٸضپ ٮڃؿبٶؽ‪ ،‬زضؾٽب ټٱ ثبڂس سرههځ ثبقٷس ٶٻ ٖٳٹٲځ‪ ،‬ټٱ ثبض ٖٯٳځ ٲشٷبؾت ثب‬
‫ؾُح دٹټٷشٹٴ ٸ سحهڃالر ٖبٮځ زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ٸ ټٱ ثشٹاٶٷس ضاػٕ ثٻ ټط ٲٹيٹٔ‪ ،‬ٲٽٳشطڂٵ‬
‫ٲٷبثٕ ضا ثطاڀ ٲحهالٴ ٲٗط‪ٞ‬ځ ثساضٶس سب ػٽز ٲعڂس ٲٗٯٹٲبر‪ ،‬ذٹز آٶٽب زؾز ثٻ ٲُبٮٗٻ ٸ سشجٕ‬
‫ثعٶٷس‪ .‬اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ػب حشځ اإلٲ‪٧‬بٴ ضٖبڂز قسٺ اؾز‪.‬‬
‫زض ٲٹضز اڂٵ ‪٦‬شبة ثطذځ ٶ‪٧‬بر ثبڂس ٲٹضز سٹػٻ اؾبسڃس‪ ،‬زاٶكؼٹڂبٴ ٸ ٲُبٮٗٻ ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ‪٢‬طاض‬
‫‪٪‬ڃطز‪:‬‬
‫‪ -1‬ثحظٽبڀ اڂٵ ‪٦‬شبة‪ ،‬ټٳٻ ثحظٽبڀ زضٸٴ زڂٷځ اؾز ٶٻ ثڃطٸٴ زڂٷځ‪ ،‬ڂٗٷځ سالـ قسٺ‬
‫زض آٴ‪ ،‬زڂس‪٪‬بٺټبڀ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ٸ ٖٯٳبڀ اؾالٲځ ٲُطح قٹز‪ ،‬ٸ ٶ‪٫‬بٺ ٲب ثٻ ‪ً٢‬بڂبڀ‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ؿځ ثبقس ‪٦‬ٻ ذٹز ضا ٲٯعٰ ثٻ ټٷؼبضټبڀ زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ ٸ‬
‫س‪ٟ‬بؾڃط ضاڂغ اظ آٴ ٲڃساٶس؛‬
‫‪ -2‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ذٹاټڃٱ زڂس‪ ،‬ثؿڃبضڀ اظ ٲؿبڂ٭ َطح قسٺ زض اڂٵ ‪٦‬شبة اظ ػٳٯٻ ٲؿبڂ٭‬
‫اػشٽبزڀ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٦‬طاٰ ٲب ثب سٹػٻ ثٻ ازٮٻڂځ ‪٦‬ٻ زض ٶعز آٶٽب طبثز ثٹزٺ‪ ،‬زض‬
‫ٲٹضز آٶٽب زؾز ثٻ اػشٽبز ٸ اثطاظ ضؤڀ ظزٺاٶس‪َ ،‬جڃٗز ٲؿبڂ٭ اػشٽبزڀ ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ اؾز‬
‫‪٦‬ٻ زض آٴ ٸؾٗز ٸػٹز زاضز‪ ،‬ٸ ٶجبڂس ٲٹػت ٲٹيٗ‪٫‬ڃطټبڀ ٶب ٲٷبؾت زض ثڃٵ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫‪٪‬طزز؛‬
‫‪ -3‬اڂٵ ‪٦‬شبة ثٻ قڃٹپ ‪٦‬شبثٽبڀ زضؾځ ٲٗڃبضڀ سإٮڃ‪ ٝ‬قسٺ‪ ،‬اظڂٷطٸ ټط زضؼ آٴ ڂ‪ ٥‬ٸاحس‬
‫ٲؿش‪٣‬٭‪ ،‬اٲب زض يٳٵ ڂ‪ ٥‬ٲؼٳٹٖٿ ثٻ ټٱ سٷڃسٺ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪2 /‬‬

‫‪ -4‬ټط زضؼ اظ ذٹز ضاټٷٳب ڀ ٲرهٹل ثٻ ذٹز ضا زاضز ‪٦‬ٻ ثبڂس ٲٹضز سٹػٻ ثبقس‪ ،‬ٸ زض اٸ‪٬‬‬
‫ټط زضؼ زضع قسٺ اؾز؛‬
‫‪ -5‬اڂٵ ‪٦‬شبة‪٦ ،‬شبة ذسا‪ ‬ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ٲٗهٹٰ اظ ذُب ٸ اقشجبٺ ثبقس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ‪٦‬بض ثكطڀ‬
‫اؾز‪ .‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ثكط زض َجڃٗز ذٹز ذُب‪٦‬بض ٲڃجبقس‪ ،‬اٲ‪٧‬بٴ ذُب ٸ اقشجبٺ زض اڂٵ‬
‫‪٦‬شبة ټٱ ٸػٹز زاضز‪ ،‬اٲب اڂٵ اقشجبټبر ‪ُٗ٢‬بً ثٻ ٲاٮ‪ ٝ‬ذُب‪٦‬بض ثط ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ ٲٹيٹٖبر‬
‫ضا زضؾز ٶ‪ٟ‬ٽٳڃسٺ ٶٻ ثٻ زڂٵ‪ ،‬زڂٵ ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ ٖهٳز ذٹز ضا َجڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ زاضز‪ .‬ٸٮځ‬
‫ثبڂس ٲشٹػٻ اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ثٹز ‪٦‬ٻ ذُبټب ٖٳسڀ ٶڃؿز‪ ،‬دؽ زٸؾشبٴ ٲڃشٹاٶٷس ثب زٮڃ٭ سص‪٦‬ط‬
‫زټٷس سب زض چبدٽبڀ ثٗسڀ ا‪٢‬ساٰ ثٻ انالح قٹز‪.‬‬

‫ٸ ٲب سٹ‪ٞ‬ڃ‪ ١‬بال ثبهلل‪ٖ ،‬ٯڃٻ سٹ‪٦‬ٯز ٸ بٮڃٻ اٮٳأة‬

‫ثب س‪٣‬سڂٱ احشطاٰ‬
‫دٹټٷٹا‪ٖ ٬‬جساٮٳؼڃس نٳڃٱ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪3 /‬‬

‫درس اٍل‬

‫کلیات ٍ هفاّین ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ درط اٍل‬
‫عٌَاى درس‪٦ :‬ٯڃبر ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس ٲحهالٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثب ٸاغ‪٪‬بٴ ‪٦‬ٯڃسڀ ٸاضزٺ زض ٖٷٹاٴ اڂٵ ‪٦‬شبة ‪٦‬ٻ ٶ‪٣‬ف ٲحٹضڀ زض ذهٹل ٲٹيٹٔ‬
‫‪٦‬ٯځ ‪٦‬شبة زاضز‪ ،‬ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٖٯٳځ آقٷب قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲٗبٶځ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٶٓبٰ ٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-1‬‬
‫سٗطڂ‪ ٝ‬ؾڃبؾز ضا ثساٶٷس؛‬ ‫‪-2‬‬
‫ثط ٲطظټبڀ ؾڃبؾز ٸ زڂٵ ٸ ضاثُٿ آٶٽب ٸا‪ ٝ٢‬آڂٷس؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ثط ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٶٓطڂٿ ؾڃبؾځ زض ٲٷٓٹٲٿ ‪٦‬ٯځ اؾالٰ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ‪٦‬ٯځ ٸاغ‪٪‬بٴ ‪٦‬ٯڃسڀ ٖٷٹاٴ ‪٦‬شبة ضا قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲطظټبڀ ؾڃبؾز ٸ زڂٵ ضا اظ ټٱ ٖٳالً سكرڃم زټٷس؛‬ ‫‪-6‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲٽٳشطڂٵ اٶسڂكٻټبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا قطح ٶٳبڂٷس‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪4 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ؾڃبؾز چڃؿز؟ ٸ چٻ حس ٸ ٲطظټبڂځ ثڃٵ ؾڃبؾز ٸ زڂٵ ٸػٹز‬
‫زاضز؟ ٸ ٲٽٳشطڂٵ اٶسڂكٻټبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چٻ ٲڃجبقس؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ ٶڃبظ‬
‫ٲٹضز اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطٶس‪.‬‬

‫هقذهِ‬
‫ټط ٖٷٹاٶځ اظ چڃسٲبٴ ‪٦‬ٯٳبر ٸ ٸاغ ‪٪‬بٴ ٸ سط‪٦‬ڃت آٶٽب ثٻ ٸػٹز ٲڃأڂس‪٦ ،‬ٻ اڂٵ ‪٦‬ٯٳبر ٸ ٸاغ‪٪‬بٴ‪،‬‬
‫‪٦‬ٯڃسڀ سطڂٵ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ضا زض ذٹز ػبڀ ٲڃسټٷس‪ ،‬اظ اڂٵ ػٽز اڂٵ ‪٦‬ٯٳبر ذٹز ‪٦‬ٯڃسڀ ټؿشٷس ٸ‬
‫زض ػطڂبٴ ٲجبحض َطح قسٺ سجسڂ٭ ثٻ ٲهُٯحبسځ ٲڃ‪٫‬طزٶس ‪٦‬ٻ ٶڃبظٲٷس ٸا‪٦‬بٸڀ ٸ سٗطڂ‪ ٝ‬ٸ‬
‫سجڃڃٵ اٶس‪ .‬قٷبذز ‪٦‬ٯٳبر ٸ ٲهُٯحبر ٸاضزٺ زض اڂٵ ‪٦‬شبة ٲب ضا ڂبضڀ ٲڃطؾبٶس سب ثٽشط ثشٹاٶڃٱ‬
‫اضظقٽبڀ ٖٯٳځ َطح قسٺ زض اڂٵ ‪٦‬شبة ضا زض‪٦ ٤‬ٷڃٱ‪.‬‬
‫کل٘بت ٍ هفبّ٘ن‬
‫ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ٖٷٹاٴ ‪٦‬شبة ٲب "ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ" اؾز‪ ،‬ٶب‪٪‬عڂط ثبڂس اڂٵ ٲهُٯح ضا ‪٢‬ج٭ اظ ٸضٸز‬
‫ثٻ ٖٳ‪ ١‬ٲجبحض ٲطثٹَٻ ثبظ قٷبؾڃٱ‪.‬‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ټٹڂساؾز‪ٖ ،‬ٷٹاٴ ٲٹيٹٔ اظ چڃسٺ قسٴ ؾٻ ‪٦‬ٯٳٻ زض ‪٦‬ٷبضټٱ ثٻ ٸػٹز آٲسٺ ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ‬
‫ذبنځ ضا اڂؼبز ‪٦‬طزٺ اؾز‪ .‬اڂٵ ؾٻ ‪٦‬ٯٳٻ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ػعئځ ٸ سط‪٦‬ڃجځ آٶٽب ٖجبضر اٶس اظ‪:‬‬

‫ًظبم‬
‫ٸاغٺڂځ اؾز ٖطثځ ‪٦‬ٻ اظ "ٶٓٱ" ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ‪ ،‬ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ‪ :‬آضاؾشٵ‪ ،‬سطسڃت زازٴ ٸ ثٻ ضقشٻ ‪٦‬كڃسٴ‬
‫ٲطٸاضڂس ضا ثب ذٹز زاضز ٸ ٲطاز‪ ٜ‬سطسڃت اؾز‪ٖ( .‬ٳڃس‪ )1909 :1371 ،‬اَال‪ ٠‬آٴ ثط ضٸـ‪ ،‬ضٸڂٻ ٸ ٖبزر‬
‫(ٖٳڃس‪1909 :1371 ،‬؛ نٯڃجب‪)633 :1381 ،‬‬
‫ټٱ ٲځقٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪5 /‬‬

‫ٶٓبٰ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ اؾبؾځ ٖ‪٣‬٭ اؾز ٸ قبٲ٭ سطسڃت ظٲبٶځ‪ ،‬سطسڃت ٲ‪٧‬بٶځ‪ ،‬سطسڃت ٖسزڀ‪،‬‬
‫ظٶؼڃطٺ ټب‪ٖ ،‬ٯشٽب‪٢ ،‬ٹاٶڃٵ‪ ،‬اټسا‪ ،ٜ‬اػٷبؼ‪ ،‬اٶٹأ‪ ،‬احٹا‪ ٬‬اػشٳبٖځ ٸ اضظقٽبڀ اذال‪٢‬ځ ٸ ظڂجبڂځ ٶڃع‬
‫(نٯڃجب‪)633 :1381 ،‬‬
‫ٲڃكٹز‪.‬‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ اڂٵ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ذٹز ال ا‪٢‬٭ اظ ٲڃبٴ ٲٗبٶځ ڂبز قسٺ‪:‬‬
‫سطسڃت ظٲبٶځ‪ ،‬ٲ‪٧‬بٶځ‪ ،‬ٸ ٖسزڀ ضا زاضز‪ ،‬ٸ ٲجبحض آٴ ث‪٫‬ٹٶٿ ظٶؼڃطٺڂځ ثب ټٱ ثؿشٻ ٸ ټٳچٹٴ‬
‫ٲطٸاضڂس‪ ،‬ثٻ ضقشٻ ‪٦‬كڃسٺ اؾز‪ .‬ٸ زض ٖڃٵ حب‪ ٬‬ټط‪٦‬ساٰ اظ ٖٷبنط ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ ثركٽبڀ‬
‫آٴ‪ٖ ،‬ٯشٽب‪٢ ،‬ٹاٶڃٵ ٸ اټسا‪ ٜ‬ذبل ذٹز ضا زاضز ‪٦‬ٻ اظ آٴ‪ ،‬ٶٓٱ اػشٳبٖځ ٸڂػٺڂځ‪ ،‬ٲجشٷځ ثط‬
‫اضظقٽبڀ اذال‪٢‬ځ ٸ ظڂجبڂځ قٷبذشځ ثٻ ٸػٹز ٲځآڂس‪.‬‬
‫ٸ ٶڃع ٶٓبٰ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ثٔٗس اػشٳبٖځ ثٻ ذٹز ث‪٫‬ڃطز‪ٖ ،‬جبضر اؾز اظ‪ :‬ٲؼٳٹٔ ا‪ٞ‬طازڀ ‪٦‬ٻ زض ڂ‪٥‬‬
‫اػشٳبٔ ٸاحس‪ ،‬ٲكشط‪ ٤‬ثبقٷس‪ ،‬ڂب زض ڂ‪ ٥‬ضٸـ حط‪ٞ‬ٻڂځ ٸاحس ٖٳ٭ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬ٸ ٶڃع ٶٓبٰ ثٻ ٲٗٷځ‬
‫(نٯڃجب‪)633 :1381 ،‬‬
‫‪٢‬بٶٹٴ اؾز ‪٦‬ٻ ػٳٕ آٴ "ٶُُٓٱ" ٸ "ؤوظمّ" ٲځقٹز ٸ قبٲ٭ اٸاٲط ٸ ٶٹاټځ اؾز‪.‬‬

‫اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ زض ‪ٞ‬بضؾځ ‪٢‬سڂٱ ٸ ٖطثځ ثٻ ټٳڃٵ نٹضر ٶٹقشٻ ٸ ٶُ‪ ١‬ٲځقٹز‪ ،‬ٸ زض ‪ٞ‬بضؾځ ضاڂغ زض‬
‫اڂطاٴ اظ آٴ ثب "ؾبظٸ‪٦‬بض" ٸ زض اٶ‪٫‬ٯڃؿځ ثب ٸاغپ "‪ "order‬ٸ ‪٪‬بټځ "‪ "system‬سٗجڃط ٲځ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬

‫هفَْم س٘بست ٍ ػلن آى‬

‫ؾڃبؾز انالً ٲإذٹش اظ ؾبؼ ڂؿٹؼ ٸ ؾؿز اإلث٭ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ سٷٓڃٱ اٲٹض قشط ٸ‬
‫ضاټساضڀ ٸ ضاټجبٶځ اٸؾز‪ .‬اٲب زض اڂٷؼب ٖجبضر اظ سٷٓڃٱ اٲٹض زٸٮز ٸ سسثڃط قاٸٴ آٴ اؾز‪.‬‬
‫‪ٞ‬طټٷ‪ٞ ٩‬بضؾځ ٖٳڃس زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اڂٵ ٸاغٺ ٲځٶٹڂؿس‪« :‬ازاضٺ ‪٦‬طزٴ اٲٹض ٲٳٯ‪٧‬ز‪ ،‬ٲطا‪٢‬جز اٲٹض‬
‫زاذٯځ ٸ ذبضػځ ‪٦‬كٹض‪ ،‬انالح اٲٹض ذٯ‪ ،١‬ضٖڃز زاضڀ‪ ،‬ٲطزٰ زاضڀ ٸ ثٻ ٲٗٷځ ٖ‪٣‬ٹثز ٸ ٲؼبظار‬
‫(ٖٳڃس‪)1256 :1371 ،‬‬
‫ټٱ ٲځآڂس»‪.‬‬
‫ضاػٕ ثٻ سٗطڂ‪ ٝ‬انُالحځ ؾڃبؾز ثبڂس ذبَط ٶكبٴ ٶٳٹز ‪٦‬ٻ اٶسڂكٳٷساٴ ٸ ٲش‪٧ٟ‬طاٴ ٖٯٹٰ‬
‫ؾڃبؾځ‪ ،‬ؾڃبؾز ضا ثب اٮ‪ٟ‬بِ ٸ ٖجبضار ٲرشٯ‪ٟ‬ځ سٗطڂ‪ ٝ‬ٶٳٹزٺاٶس ‪٦‬ٻ ټٳٻ زض حٹ‪ ٬‬ٸ حٹـ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ‬
‫سٷٓڃٱ اٲٹض زٸٮز ٸ سسثڃط قاٸٴ ٲرشٯ‪٦ ٝ‬كٹضټب ٸ قٽطټب ٲځچطذس‪ ،‬ظڂطا ان٭ ٸاغپ ؾڃبؾز ثط‬
‫اؾبؼ ٲُبٮٗبر اٶؼبٰ قسٺ ثط‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اظ ٸاغپ‪ "Politics" :‬اؾز ‪٦‬ٻ آٶٽٱ ثٻ ٶٹثٿ ذٹز ضڂكٿ ڂٹٶبٶځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪6 /‬‬

‫زاضز ٸ اظ "‪٪ "Polis‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ٲٗٷځ قٽط ضا ا‪ٞ‬بزٺ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ اظ ٶٓط ڂٹٶبٶڃٽب‬
‫ؾڃبؾز زاٶف ٲطثٹٌ ثٻ اٲٹض ڂ‪ ٥‬قٽط اؾز‪ .‬ثطذځ ٲٗش‪٣‬سٶس ‪٦‬ٻ ؾڃبؾز ٖٯٱ ح‪٧‬ٹٲز ثط قٽط‬
‫(ٖبٮٱ‪)24-23 :1390 ،‬‬
‫اؾز ٸ ‪٪‬طٸټځ ثبٸضٲٷسٶس ‪٦‬ٻ ؾڃبؾز ٖٯٱ قٽط ٲڃجبقس‪.‬‬
‫ثطذځ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬ؾڃب ؾز اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ اٲ‪٧‬بٶبر اؾز‪٪ .‬طٸټځ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬طزٴ ثط‬
‫(ٖبٮٱ‪)30-29 :1390 ،‬‬
‫اٲب‬ ‫اٶؿبٶٽبؾز‪ .‬سٗسازڀ ثط اڂٵ ثبٸضٶس ‪٦‬ٻ ؾڃبؾز ٲجبضظٺ ثطاڀ ‪٢‬سضر اؾز‪.‬‬
‫"ضٸدط" ؾڃبؾز ضا اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ سٗطڂ‪ ٝ‬ٲڃ‪٧‬ٷس‪« :‬ؾڃبؾز ټٷط ٸقڃٹپ زضؾز ٲسڂطڂز ػبٲٗٻټبڀ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)31 :1394 ،‬‬
‫ثكطڀ اؾز»‬
‫اثٵ ذٯسٸٴ اٶسڂكٳٷس ٲؿٯٳبٴ ‪٢‬طٴ ټ‪ٟ‬شٱ (ٲشٹ‪ٞ‬ځ ثٻ ؾب‪808 ٬‬ٺ ‪ )٠‬زض ٲٹضز ؾڃبؾز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪:‬‬
‫«ؾڃبؾز ٸ ٲٯ‪٧‬ساضڀ ٖجبضر اظ ‪ٟ٦‬بٮز ذٯ‪ ١‬ٸ ذال‪ٞ‬ز ذسا‪ ‬زض ٲڃبٴ ثٷس‪٪‬بٶف ثٻ ٲٷٓٹض اػطاڀ‬
‫(‪٪‬ٹټط ضحٳٵ‪)19 :1394 ،‬‬
‫اح‪٧‬بٰ ذسا‪ ‬اؾز»‪.‬‬
‫َٹضڂ‪٧‬ٻ ٲالحٓٻ ٶٳٹزڂٱ سٳبٰ اڂٵ سٗطڂ‪ٟ‬ٽب حٹ‪ ٬‬ٲحٹض ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ ٲٯ‪٧‬ساضڀ ٸ ٖٽسٺزاضڀ‬
‫ظٖبٲز‪ ،‬ضټجطڂز ٸ ٲسڂطڂز اٲٹض ٲطزٲځ زٸض ٲڃرٹضز ٸ ٶكبٴ ٲڃسټس ‪٦‬ٻ ٲٗٷځ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ثط‬
‫ؾڃبؾز ‪ٚ‬ٯجٻ زاضز‪.‬‬
‫ٸ اٲب ٖٯٱ ؾڃبؾز؛ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ثڃٵ ؾڃبؾز ٸ ٖٯٱ ؾڃبؾز س‪ٟ‬بٸر ٸػٹز زاضز‪.‬‬
‫ٖٯٱ ؾڃبؾز ٖجبضر اظ‪« :‬ضقشٻ ڂځ اظ آ‪٪‬بټځ اػشٳبٖځ اؾز ‪٦‬ٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ آٴ قٷبذز ٲٷٓٱ انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫‪٢‬ٹاٖس حب‪٦‬ٱ ثط ضٸاثٍ ؾڃبؾځ ٲڃبٴ ٶڃطٸټبڀ اػشٳبٖځ زض زاذ٭ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٸ ضٸاثٍ ٲڃبٴ زٸٮشٽب‬
‫(ٖبٮٱ‪)31 :1390 ،‬‬
‫زض ٖطنٿ ثڃٵ اٮٳٯٯځ اؾز»‪.‬‬
‫دؽ ٖٯٱ ؾڃبؾز آ‪٪‬بټڃٽبڀ ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲٷؼط ثٻ زض‪٢ ٤‬ٹاٖس ضاثُٿ ا‪ٞ‬طاز ٸ زٸٮشٽب ٸ‬
‫ٶڃطٸټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬اػشٳبٖځ ٲاطط زض سٗڃڃٵ اڂٵ ضٸاثٍ ٲځقٹز‪.‬‬
‫ٶعز ٖٯٳبڀ اؾالٲځ ٶڃع ٖٯٱ ؾڃبؾز اظ اټٳڃز ثطذٹضزاض اؾز‪ .‬ثؿڃبضٶس ٖٯٳب ٸ اٶسڂكٳٷساٴ‬
‫ٲؿٯٳبٶځ ‪٦‬ٻ زض ثبضپ ؾڃبؾز قطٖځ آطبضڀ ضا سإٮڃ‪٦ ٝ‬طزٺاٶس‪َ .‬بـ ‪٦‬جطڀ ظازٺ زض سٗطڂ‪ٖ ٝ‬ٯٱ‬
‫ؾڃبؾز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ٖ« :‬ٯٳځ اؾز ‪٦‬ٻ اظ اٶٹأ ضڂبؾشٽب ٸ ؾڃبؾشٽب ٸ اػشٳبٖبر ٲسٶځ ٸ احٹا‪ ٬‬آٶٽب‪ ،‬ٸ‬
‫احٹا‪ ٬‬ؾالَڃٵ ٲؿٯٳبٴ ٸ دبزقبټبٴ آٶٽب ٸ اٲڃطاٴ ٸ اټ٭ احشؿبة ٸ ‪ً٢‬بر ٸ ظضا ٸ ضټجطاٴ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪7 /‬‬
‫(َبـ ‪٦‬جطڀ ظازٺ‪،‬‬
‫ؾطٲبڂٻ زاض ٸ ٸ‪٦‬ڃالٴ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٸ ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂٱ ٲ‪٣‬بٰ آٶٽب ټؿشٷس ثحض ٲڃ‪٧‬ٷس»‪.‬‬
‫‪407/1 :1968‬؛ ذڃبٌ‪)26 :1425 ،‬‬

‫قڃد ٖجساٮٹټبة ذال‪ ٜ‬زض سٗطڂ‪ٖ ٝ‬ٯٱ ؾڃبؾز ؾرٷځ زاضز ‪٦‬ٻ حبڂع اټٳڃز اؾز‪ .‬ٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪:‬‬
‫« ٖٯٱ ؾڃبؾز قطٖځ ٖٯٳځ اؾز ‪٦‬ٻ ثحض ٲڃ‪٧‬ٷس اظ آٶچٻ ‪٦‬ٻ ثب آٴ قاٸٴ زٸٮز اؾالٲځ سسثڃط‬
‫ٲڃكٹز‪ ،‬اظ ‪٢‬ٹاٶڃٵ ٸ ٶٓبٲٽبڂځ ‪٦‬ٻ ثب انٹ‪ ٬‬اؾالٰ زض سُبث‪ ١‬اؾز‪ ،‬ا‪٪‬طچٻ زٮڃ٭ ذبنځ ثط ټط سسثڃط‬
‫ٸػٹز ٶساقشٻ ثبقس»‪.‬‬

‫گًَِ ّبٕ س٘بست‬

‫ٶعز ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ؾڃبؾځ ا ؾالٰ‪ ،‬ؾڃبؾز ثط زٸ ‪٢‬ؿٱ اؾز‪ :‬ؾڃبؾز ٖبزالٶٻ ٸ ؾڃبؾز ْبٮٳبٶٻ‪.‬‬
‫ؾڃبؾز ٖبزالٶٻ آٶؿز ‪٦‬ٻ ثب آٴ ٖساٮز سإٲڃٵ ٸ ح‪ ١‬ٲٓٯٹٰ اظ ْبٮٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قٹز‪ .‬اڂٵ ؾڃبؾز اظ‬
‫ٸػبڂت قطٖځ اؾز‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ؾڃبؾز ْبٮٳبٶٻ ٲجشٷځ ثط ټٹاڀ ٶ‪ٟ‬ؿبٶځ اؾز‪ .‬اڂٵ ٶٹٔ ؾڃبؾز‬
‫(اٮرڃبٌ‪)23 :٠1425 ،‬‬
‫اظ ٲحطٲبر قطٖځ ٲڃجبقس‪.‬‬
‫‪ٞ‬الؾ‪ٟ‬ٿ اؾالٲځ ؾڃبؾز ضا زٸ ‪٪‬ٹٶٻ ٲڃساٶٷس‪ :‬ؾڃبؾز قطٖځ ٸ ؾڃبؾز ٲسٶځ‪ .‬ؾڃبؾز ا‪٪‬ط‬
‫قطٖځ ثبقس اح‪٧‬بٰ آٴ ٶبقځ اظ زڂٵ اؾز‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط ٲسٶځ ثبقس ثركځ اظ ح‪٧‬ٳز ٖٳٯځ اؾز ‪٦‬ٻ آٴ‬
‫(اثٵ ذٯسٸٴ‪ ،‬ة ر‪170 :‬؛ ٖٳڃس‪)1256 :1371 ،‬‬
‫ټٱ ثٻ ٶٹثٿ ذٹز ح‪٧‬ٳز ؾڃبؾځ ڂب ٖٯٱ ؾڃبؾز ٶبٲڃسٺ ٲڃكٹز‪.‬‬
‫ٲٹيٹٔ ٖٯٱ ؾڃبؾز زض ٶٓط ‪ٞ‬ڃٯؿٹ‪ٞ‬بٴ ‪٢‬سڂٱ‪ ،‬ثحض زض اٶٹأ زٸٮز ٸ ح‪٧‬ٹٲز ٸ ضاثُٿ آٶٽب ثب‬
‫ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط اؾز؛ ثحض اظ ٲطاست ‪٢‬ٹاٶڃٵ ٲسٶځ ٸاح‪٧‬بٰ آٶٽب‪ ،‬ٸ ٲطاست ٲرشٯ‪ ٝ‬اػشٳبٖبر اٶؿبٶځ ٸ‬
‫ٶحٹپ ث‪٣‬بڀ حڃبر آٶٽب ٸ ٖٯز ظٸا‪ ٬‬قبٴ‪ .‬چ‪٫‬ٹٶ‪٫‬ځ ح‪ ّٟ‬ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲطزٰ ٸ آثبزاٶځ قٽطټب ٸ اٲظب‪ ٬‬آٴ‬
‫(نٯڃجب‪)401 :1381 ،‬‬
‫ٶڃع ٲطثٹٌ ثٻ ٖٯٱ ؾڃبؾز ٲڃجبقس‪.‬‬
‫ؾڃبؾز س‪٣‬ؿڃٱ ثٷسڀ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع زاضز ‪٦‬ٻ ثط اڂٵ اؾبؼ زٸ ‪٪‬ٹٶٻ شڂ٭ سجبضظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪:‬‬
‫ؾڃبؾز ٶٓطڀ‪ :‬ٸ آٴ ٖجبضر اؾز اظ سح‪٣‬ڃ‪ ١‬زض دسڂساضټبڀ ؾڃبؾځ ٲشٗٯ‪ ١‬ثٻ اٲٹض زٸٮشٽب ٸ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشٽبؾز ‪٦‬ٻ اٮجشٻ اڂٵ دسڂساضټب ‪ٚ‬ڃط اظ دسڂساضټبڀ ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬ازاضڀ‪ً٢ ،‬بئځ ٸ ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ځ اؾز‪.‬‬
‫ؾڃبؾز ٖٳٯځ‪ :‬ٸ آٴ ٖجبضر اؾز اظ ضٸقٽبڀ اػطاڀ اح‪٧‬بٰ ٸ ‪٢‬ٹاٶڃٵ زٸٮشځ ثٻ ٲٷٓٹض ضٖبڂز‬
‫(نٯڃجب‪)401 :1381 ،‬‬
‫ٲهبٮح ٲطزٰ ٸ سسثڃط اٲٹض آٶبٴ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪8 /‬‬

‫ټس‪ ٜ‬اظ َطح اڂٵ ٲجبحض‪ ،‬ٲ‪٣‬سٲٻ چڃٷځ ٸ ‪ٞ‬طاټٱ ؾبظڀ ظٲڃٷٻټبڀ الظٰ ثطاڀ سٹيڃح ٸ سكطڂح‬
‫‪٦‬بٲ٭ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪.‬‬

‫هفَْم اسالم‬
‫ثٻ سٳبٰ ازڂبٴ اٮٽځ زاضاڀ ضڂكٿ ؾٳبٸڀ ٸ ٲجشٷځ ثط ٸحځ‪ ،‬اؾالٰ ‪ٟ٪‬شٻ ٲځقٹز‪ ،‬چٻ آٶطا اثطاټڃٱ‬
‫ذٯڃ٭‪ ‬آٸضزٺ ثبقس‪ ،‬ڂب ٲٹؾځ ‪٦‬ٯڃٱ ٸ ڂب ٖڃؿځ ٲؿڃح ٸ ڂب ٲحٳس ٲهُ‪ٟ‬ځ – ٖٯڃٽٱ اٮؿالٰ‪.-‬‬
‫اڂٵ ٲُٯت ضا ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثبضټب ٲٹضز سإ‪٦‬ڃس ‪٢‬طاض زازٺ ٸ ثڃبٴ زاقشٻ اؾز ‪٦‬ٻ اثطاټڃٱ‪ٞ ‬طظٶساٴ‬
‫ذٹز ضا (آڂٿ ‪ 132‬ث‪٣‬طٺ) ڂٗ‪٣‬ٹة‪ ‬ٶڃع ‪ٞ‬طظٶساٴ ذٹز ضا (آڂٿ ‪ 133‬ث‪٣‬طٺ) ثط آٴ ٸنڃز ٶٳٹزٺاٶس‪.‬‬
‫حٹّاضڂٹٴ ٖڃؿځ ٲؿڃح‪ ‬ٶڃع ذٹز ضا دڃطٸ زڂٵ اؾالٰ زاٶؿشٻ اٶس‪( .‬آڂٿ‪ 52‬آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ)‪.‬‬
‫ثٷب ثط اڂٵ ثٻ َٹض ‪٦‬٭ ثٻ ټٳٿ ازڂبٴ آؾٳبٶځ اؾالٰ ‪ٟ٪‬شٻ ٲځقٹز‪ ،‬ظڂطا زض انٹ‪ ٬‬ٸ اؾبؾبر ذٹز‪،‬‬
‫ټٳٻ ثط ڂ‪ ٥‬ٸيٕ ‪٢‬طاض زاضٶس‪ .‬ثب اڂٷحب‪ ٬‬ثٗس اظ ثٗظز ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ،‬ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ اڂكبٴ‬
‫"ؾٷ‪ ٩‬سٳبٰ" ازڂبٴ ؾٳبٸڀ ضا ‪٪‬صاقشٷس‪ ،‬زض ٲحبٸضار ٖهط حبيط‪ ،‬زڂٵ اؾالٰ ثط زڂٷځ اَال‪ ٠‬ٲځ‪٪‬طزز‬
‫‪٦‬ٻ سٹؾٍ دڃبٲجط ‪٪‬طاٲځ اؾالٰ حًطر ٲحٳس‪ٖ ‬طيٻ قسٺ ٸ ‪٦‬شبة آؾٳبٶځ آٴ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اؾز‪.‬‬
‫تعزٗف ًظبم ع٘بعٖ اعالم‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ سٹيڃحبسځ ‪٦‬ٻ اضائٻ قس‪ ،‬ٲڃشٹاٴ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ سٗطڂ‪٦ ٝ‬طز‪:‬‬
‫"ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ اح‪٧‬بٰ‪٢ ،‬ٹاٖس‪ ،‬اضظقٽب‪ ،‬ٶٓطڂبر ؾڃبؾځ‪ 1‬ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ‪٦‬ٻ اؾبؾبر آٴ ثط زڂٵ‬
‫ٲجڃٵ اؾالٰ ٸ سٗبٮڃٱ ‪٦‬شبة آؾٳبٶځ ‪٢‬طآٴ ٸ احبزڂض نحڃح دڃبٲجط ‪٪‬طاٲځ اؾالٰ ٸ اػشٽبزار ‪٣ٞ‬ٽب‬
‫ٸ اٶسڂكٳٷساٴ ؾڃبؾځ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٪‬صاقشٻ قسٺ اؾز"‪.‬‬
‫اًذٗشٔ ع٘بعٖ در ًظبم ع٘بعٖ اعالم‬
‫ٲٷٓٹض اظ سئٹضڀ ڂب ٶٓطڂٻ ٸ ڂب اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ‪« :‬ٲؼٳٹٖٻ ‪٢‬ٹاٖس ٖٳٹٲځ ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ زٸٮز‬
‫(اٮرڃبٌ‪،‬‬
‫اؾالٲځ ذٹز ضا زض ؾڃبؾز اٲٹض زاذٯځ ٸ ذبضػځ زٸٮز ٸ اٲز ثٻ ضٖبڂز آٴ ٲٯعٰ ٲڃساٶس»‬
‫‪)31 :1425‬‬
‫دؽ ٲٷٓٹض ٲب زض اڂٷؼب ټٳبٴ ‪٢‬ٹاٖس ٖٳٹٲځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطاڀ‬
‫زٸٮشساضڀ ‪ٞ‬طا ضاٺ ؾڃبؾشٳساضاٴ ٲؿٯٳبٴ ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ‪٢‬طاض زازٺ اؾز‪.‬‬

‫‪ 1‬ثب سٹػٻ ثٻ سٳبٰ ٲٗبٶځ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ‪٦‬ٻ اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ ثب ذٹز زاضز ٸ ‪٢‬جالً قطح قس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪9 /‬‬

‫اٶسڂكٻ ؾڃبؾځ ڂب سئٹضڀ ؾڃبؾځ ٸ ڂب ثٻ سٗجڃط ٖطثٽب "الىظشّٔ السٕبسّٕ" ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ ٲجبحض‬

‫ٖٳسٺ ٸ ٲٽٱ ؾڃبؾځ اؾز‪ .‬ثؿڃبضڀ اڂٵ ؾٻ ٸاغٺ ضا زض اڂٵ ٲح٭ ٲطاز‪ ٜ‬ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط ٲڃساٶٷس‪ ،‬اٲب‬
‫ټؿشٷس ٲح‪٣٣‬بٶځ ‪٦‬ٻ ثڃٵ اڂٵ ؾٻ ‪٦‬ٯٳٻ ‪ٞ‬ط‪٢ ٠‬بڂٯٷس‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ اٶسڂكٻ ضا ٖبٰ‪ ،‬ٸ ٶٓطڂٻ ضا‬
‫(ظٶؼبٶځ‪)46 :1393 ،‬‬
‫ثط اؾبؼ اڂٵ زڂس‪٪‬بٺ ثطاڀ اٶسڂكٻ‪ ،‬اٲبٲز ضا‬ ‫ذبلسط ٸ سئٹضڀ ضا اذم ٲڃساٶٷس‪.‬‬
‫ٲڃشٹاٴ ٲظب‪ ٬‬ظز‪ ،‬ٸ ثطاڀ ٶٓطڂٻ‪ ،‬ذال‪ٞ‬ز‪ ،‬ٸ ثطاڀ سئٹضڀ زٸٮز‪.‬‬
‫ثحض اٶسڂكٻ ټب ثٻ حسڀ ٲٽٱ اؾز ‪٦‬ٻ ثؿڃبضڀ اظ دػٸټك‪٫‬طاٴ ٸ ٲح‪٣٣‬بٴ ؾڃبؾځ زض اڂٵ ظٲڃٷٻ‬
‫آطبض ٲؿش‪٣‬ٯځ ضا سحطڂط ٸ ثٻ زؾز ٶكط ؾذطزٺاٶس‪ .‬ا‪٪‬طچٻ ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ٲٷ‪٧‬ط ٸػٹز دسڂسٺڂځ‬
‫ثٻ ٶبٰ سئٹضڀ ؾڃبؾځ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٶس‪ ،‬اٲب ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ‬
‫ٲح‪٣٣‬بٴ ٖطنٻ ټبڀ ٖٯٹٰ ؾڃبؾځ‪ ،‬ٸػٹز چٷڃٵ سئٹضڀ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲڃذصڂطٶس‪ ،‬ٸ زض‬
‫‪1‬‬
‫‪٦‬شبثٽبڀ ذٹز حس ٸ ٲطظټبڀ آٴ ضا ٲكرم ‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫زض اڂٷؼب ٶٳڃشٹاٶڃٱ ثٻ سٳبٰ ٲٹاضز ٲطثٹٌ ثٻ اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ اقبضٺ ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬اٲب ثٻ ٖٷٹاٴ ٶٳٹٶٻ‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ اټٳڃز اڂٵ ٶٓطڂبر زٸ سب اظ آٶٽب ضا شڂالً ثٻ ثحض ٲڃ‪٫‬ڃطڂٱ‪:‬‬

‫ًظشٗٔ اهبهت ػظوٖ‬

‫‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ ضا اٲبٲز ٲڃساٶس ‪٦‬ٻ زض ظثبٴ ‪ٞ‬بضؾځ زضڀ ثٻ‬
‫ٲٗٷځ دڃكٹاڂځ اؾز‪ .‬اٮجشٻ اٲبٲز ٖٓٳځ ڂب ‪٦‬جطڀ‪ ،‬ظڂطا اٲبٲز ثط زٸ ‪٢‬ؿٱ اؾز‪ :‬ن‪ٛ‬طڀ ‪٦‬ٻ‬
‫ٖجبضر اظ اٲبٲز ٲؿٯٳڃٵ زض ٶٳبظقبٴ اؾز ٸ زڂ‪٫‬طڀ اٲبٲز ٖٓٳځ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض دڃكٹاڂځ ؾڃبؾځ‬
‫ٸ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اؾز‪ .‬اٮجشٻ ‪٦‬ٯٳٿ اٲبٰ ثط ‪٣ٞ‬ڃٻ ٸ ٲؼشٽس ثعض‪٪‬ځ ‪٦‬ٻ دڃطٸاٴ ثؿڃبض زاقشٻ ثبقس‪،‬‬
‫ڂب زض ٖطنٿ ٖٯٱ ؾطآٲس ضٸظ‪٪‬بض ذٹز ٸ اظ َطاظ اٸ‪ ٬‬ثبقس ٶڃع اَال‪ ٠‬ٲڃ‪٫‬طزز‪٦( .‬طٸٴ‪ )56 :1389 ،‬ٸٮځ زض‬
‫اڂٷؼب ٲٷٓٹض ٲب ٲكرهبً ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ ٖٽسٺزاض ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثبقس‪.‬‬

‫اظ ػٳٯٻ ٖجساٮٗعڂع ٖعر ذڃبٌ زض ‪٦‬شبة‪" :‬اٮٷٓبٰ اٮؿڃبؾځ ‪ٞ‬ځ اإلؾالٰ – الىظشّٔ السٕبسّٕ ٸ ٶٓبٰ اٮح‪٧‬ٱ‪"-‬؛ "اٮٷٓطڂبر‬ ‫‪1‬‬

‫السٕبسّٕ اإلسالمّٕ" سإٮڃ‪ ٝ‬ز‪٦‬شٹض ٲحٳس يڃبء اٮسڂٵ اٮطڂؽ"؛ "ٶٓطڂٿ زٸٮز زض ‪٣ٞ‬ٻ اټ٭ ؾٷز" ٶٹقشٿ ز‪٦‬شٹض ٖجساٮطظا‪ ٠‬احٳس‬
‫ؾٷٽٹضڀ؛ "اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ زض اؾالٰ ٲٗبنط" ٶٹقشٿ حٳڃس ٖٷبڂز؛ "ٲجبٶځ اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ" ٶٹقشٿ ٖجبؾٗٯځ ٖٳڃس‬
‫ظٶؼبٶځ؛ "ٲجبٶځ آڂڃٵ ٸ اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ زض اؾالٰ" اطط ز‪٦‬شط ؾڃس ٲحٳس ٖٯځ س‪٣‬ٹڀ؛ "اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ زض اؾالٰ ٸ اڂطاٴ" سإٮڃ‪ٝ‬‬
‫ز‪٦‬شط حبسٱ ‪٢‬بزضڀ؛ "ؾڃطڀ زض اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ ٖطة" ٶٹقشٿ حٳڃس ٖٷبڂز ٸ "سبضڂد اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ زض اؾالٰ" ٶٹقشٿ دبسطڂكب‬
‫‪٦‬طٸٴ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ ز‪٦‬شط ٲؿٗٹز ػٗ‪ٟ‬طڀ سطػٳٻ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪11 /‬‬

‫ان٭ ٸاغپ "اٲبٲز" ٖطثځ اؾز ‪٦‬ٻ اظ "ؤٰ" ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ٸ ثٻ ٲٗٷځ ٲ‪٣‬شسڀ ٸ ٲٽشسڀ ٸ ‪٦‬ؿځ اؾز‬
‫(‪ٞ‬ڃطٸظ آثبزڀ‪)1077 :1426 ،‬‬
‫‪٦‬ٻ دڃكٹاڂځ ‪٢‬ٹٲځ ضا ثٷٳبڂس‪.‬‬
‫اٮجشٻ ثٻ ٮحبِ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ‪ٞ‬ط‪٢‬ځ ٶساضز ‪٦‬ٻ دڃطٸاٴ آٴ اٲبٰ ثط ضاٺ ضاؾز ثبقٷس ڂب ثط ‪٪‬ٳطاټځ‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ‬
‫(اثٵ ٲٷٓٹض‪)24/12 :1414 ،‬‬
‫اٲبٰ ثٻ ٲٗٷځ ‪٢‬ڃّٱ ٸ ٲهٯح ٶڃع ٲڃأڂس‪.‬‬
‫زض سٗطڂ‪ ٝ‬انُالحځ اٲبٲز‪ ،‬ټٱ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ آٴ ضا سٗطڂ‪٦ ٝ‬طزٺاٶس ٸ ټٱ ٖٯٳبڀ‬
‫ٖٯٱ ٖ‪٣‬بڂس‪ .‬ٲبٸضزڀ ثٻ ٖٷٹاٴ ‪٣ٞ‬ڃٻ ؾڃبؾځ زض سٗطڂ‪ ٝ‬اٲبٲز چٷڃٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬اٲبٲز ثطاڀ‬
‫(ٲبٸضزڀ‪)5 :1393 ،‬‬
‫ػبٶكڃٷځ ٶجٹر زض حطاؾز زڂٵ ٸ ؾڃبؾز زٶڃب ثب آٴ ٸيٕ قسٺ اؾز»‬
‫اٲبٰ اٮحطٲڃٵ ػٹڂٷځ زض سٗطڂ‪ ٝ‬اٲبٲز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬اٲبٲز ضڂبؾشځ سبٰ ٸ ظٖبٲشځ اؾز ٲشٗٯ‪ ١‬ثٻ‬
‫ذبل ٸ ٖبٰ زض اٲٹض ٲٽٱ زڂٵ ثطاڀ ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ زض ٲ‪٣‬بٰ اٲبٲز ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ ،‬اٲبٰ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ دڃكٹا اؾز‪ .‬اڂٵ ٸاغٺ زض آڂبر ٲشٗسزڀ اظ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ػٳٕ ٸ ٲ‪ٟ‬طز‬
‫ش‪٦‬ط قسٺ اؾز‪ .‬زض حبٮز ٲ‪ٟ‬طز ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪٧‬ځ اظ ٸْبڂ‪ ٝ‬اٶجڃبڀ اٮٽځ‪ :‬يٓبِر‪ ٙ‬اثٕتَلَى بِثٕشَاَ‪ٕٙ‬مٓ سٓث‪ٍٜٔ‬‬

‫ثِىَل‪ٙ‬مٓبت‪ ٚ‬فَإَتَم‪ُٔٛ‬هَّ لَبلَ بِوِّٓ رٓبػ‪ٙ‬لُهٓ ل‪ٙ‬لىَّبسِ بِمٓبمبً لَبلَ يٓم‪ٙ‬ه رُسِّٔ‪ٛ‬ت‪ ٓٙ‬لَبلَ الَ ٔٓىَبلُ ػُٕٓذ‪ ْٙ‬الظَّبل‪ٙ‬م‪ٕٙ‬هَ‪‬‬
‫=اٮج‪٣‬طپ‪<124،‬‬
‫(ٸ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ اثطاټڃٱ ضا دطٸضز‪٪‬بضـ ثب ‪٦‬ٯٳبسځ ثڃبظٲٹز ٸ ٸڀ آٴ ټٳٻ ضا ثٻ اٶؼبٰ ضؾبٶڃس‪،‬‬
‫‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ٲٵ سطا دڃكٹاڀ ٲطزٰ ‪٢‬طاض ٲڃسټٱ‪ٟ٪ .‬ز‪ :‬ٸ اظ شضڂٿ ٲٵ؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪ٖ :‬ٽس ٲٵ ثٻ ؾشٳ‪٫‬طاٴ ٶٳڃطؾس)‪.‬‬
‫ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ٶڃع ثط ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ‪ ،‬ٸاغپ "اٲبٲز" ضا ث‪٧‬بض ثؿشٷس‪ .‬اڂكبٴ زض حسڂظځ‬
‫‪ٞ‬طٲٹز‪ « :‬اٲبٲبٴ ثط‪٪‬عڂسپ قٳب ‪٦‬ؿبٶځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ قٳب آٶٽب ضا زٸؾز ٲڃساضڂس ٸ آٶٽب قٳب ضا‪ ،‬قٳب‬
‫ثٻ آٶٽب زضٸز ٲڃ‪ٟ‬طؾشڃس ٸ آٶٽب ثٻ قٳب‪ .‬اٲب اٲبٲبٴ قطٸض قٳب ‪٦‬ؿبٶځ اٶس ‪٦‬ٻ قٳب اظ آٶٽب ثس ٲڃجطڂس‬
‫ٸ آٶٽب اظ قٳب‪ ،‬قٳب آٶٽب ضا ٮٗٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂڃس ٸ آٶٽب قٳب ضا‪ٟ٪ .‬شٷس‪ :‬آڂب ثب قٳكڃط ثب آٶٽب ٶؼٷ‪٫‬ڃٱ؟‬
‫‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ذڃط سب ٲبزاٲڃ‪٧‬ٻ زض ثڃٵ قٳب ٶٳبظ ضا ا‪٢‬بٲٻ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ ا‪٪‬ط اظ ٸاٮڃبٴ ذٹڂف ‪٦‬بضڀ ضا زڂسڂس‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)1481/3 :‬‬
‫‪٦‬ٻ اظ آٴ ثس ٲڃجطزڂس ٖٳٯف ضا ثس ثطڂس اٲب اظ زاڂطپ اَبٖشف ثڃطٸٴ ٶكٹڂس»‬
‫ٶٓط ثٻ ټٳڃٵ اٲط اؾز ‪٦‬ٻ ثط ذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب‪ ،‬اٲبٲز ضا ػبٶكڃٷځ ٸ ٶڃبثز اٶجڃب ٲڃساٶٷس‪ .‬اظ ػٳٯٻ‬
‫ٶؿ‪ٟ‬ځ ‪٦‬ٻ زض ذهٹل اٲبٲز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٶڃبثز اظ دڃبٲجط‪ ‬زض ا‪٢‬بٲٿ زڂٵ ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ ‪٦‬ٻ ثط ټٳٿ‬
‫(ٶؿ‪ٟ‬ځ‪)179 :1326 ،‬‬
‫اٲز دڃطٸڀ اظ آٴ ٸاػت ٲڃ‪٫‬طزز»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪11 /‬‬

‫ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط ٲبٶٷس ‪٢‬بيځ اڂؼځ اٲبٲز ضا ذال‪ٞ‬ز دڃبٲجط‪ ‬ٲڃساٶس ٸ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬اٲبٲز ٖجبضر اظ ػبٶكڃٷځ‬
‫(اڂؼځ‪)395 :1997 ،‬‬
‫دڃبٲجط‪ ‬زض ا‪٢‬بٲٿ زڂٵ اؾز ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ ‪٦‬ٻ دڃطٸڀاـ ثط سٳبٰ اٲز ٸاػت اؾز»‪.‬‬
‫ثبضڀ! اظ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸػٹز اٲبٲز زض ثڃٵ ٲؿٯٳڃٵ اٮعاٲځ ٸ ڂ‪٧‬ځ اظ ٸػبڂت زڂٷځ‬
‫اؾز‪ ،‬اٲب اظ ٶٹٔ ٸػبڂت ‪ٟ٦‬بئځ ثٻ اڂٵ نٹضر ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ‪٪‬طٸټځ اظ ا‪ٞ‬طاز اٲز اؾالٲځ ثٻ ٲٷٓٹض ا‪٢‬بٲٿ‬
‫اٲبٲز ا‪٢‬ساٰ ‪٦‬ٷٷس اظ ٖٽسپ زڂ‪٫‬طاٴ ؾب‪ ٍ٢‬ٲڃكٹز‪ .‬زض ٲجبحض آسځ ضاػٕ ثٻ اڂٵ ٸػٹة ثٻ اٶساظپ‬
‫‪٦‬ب‪ٞ‬ځ قطح ذٹاټڃٱ زاز‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ اڂٵ اٶسڂكٻ اٲبٰ ٲؿٯٳڃٵ ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز ‪٦‬ٻ ٲشٹٮځ سٳبٰ‬
‫اٲٹض ؾڃبؾځ اٲز اؾالٲځ اؾز‪ .‬اٲب ثسٸٴ اؾشجساز ضؤڀ ٸ ثسٸٴ ح‪٧‬ٳطاٶځ ثط اؾبؼ ټٹڀ ٸ ټٹؼ‬
‫(ذڃبٌ‪)40 :1425 ،‬‬
‫ذٹڂكشٵ‪ .‬اٸ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ثٻ ٲٹػت قطڂٗز ذساڀ سٗبٮځ زض ثڃٵ ٲطزٰ ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫اٮجشٻ ثطذځ اظ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽب ٲسٖځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ٲٹيٹٔ اٲبٲز اظ ػٳٯٿ ٲجبحض ‪٦‬الٲځ اؾز ٶٻ‬
‫‪٣ٞ‬ٽځ ‪٦‬ٻ ثط اڂٵ اٲط اس‪ٟ‬ب‪ٖ ٠‬ٯٳب نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ ،‬ثٻ ػع ٲبٸضزڀ قب‪ٗٞ‬ځ ‪٦‬ٻ آٴ ضا اظ ػٳٯٻ‬
‫ٲجبحض ‪٣ٞ‬ٽځ ‪٢‬طاض زازٺ اؾز‪( .‬ؾٷٽٹضڀ‪ )56 :1392 ،‬اٲب اڂٵ ازٖب ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ثٻ ٶٓط ٶٳڃطؾس‪ ،‬ظڂطا ثطذځ زڂ‪٫‬ط‬
‫اظ ٖٯٳب سطػڃح ٲڃسټٷس ‪٦‬ٻ اٲبٲز چٹٴ ثحض ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ٸ ‪٢‬طاض زازڀ اؾز‪ ،‬ثٽشط اؾز زض يٳٵ‬
‫ٲجبحض ‪٣ٞ‬ٽځ ثبقس‪ .‬آٶٽب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس زضع ٶٳٹزٴ اٲبٲز زض ٲجبحض اٖش‪٣‬بزڀ ٸ ‪٦‬الٲځ ٶٓط ثٻ ْطٸ‪ٜ‬‬
‫ذبنځ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ‪٦‬ٻ ٲطثٹٌ ثٻ ‪٪‬صقشٻ ثٹزٺ ٸ حبال ٲٹضزڀ ٶساضز‪ .‬اڂٵ زؾشٻ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اثطاظ‬
‫ٲڃساضٶس ‪٦‬ٻ اٸٮڃٵ ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ اٲبٲز ضا اظ ػٳٯٻ ٲجبحض ‪٣ٞ‬ٽځ ‪٢‬طاض زازٺ‪ ،‬اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ اؾز‪ ،‬ظڂطا‬
‫اڂكبٴ زض يٳٵ ‪٦‬شبة "األٰ" ذٹڂف‪ ،‬زض يٳٵ ثبة "صفّ األئمّ" زض ٲٹضز اٲبٲز ٖٓٳځ ٶڃع‬

‫ؾرٵ ضاٶسٺ ٸ ثطذځ اظ ٲجبحض آٴ ضا‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ثحض ‪٢‬طڂكځ ثٹزٴ اٲبٰ ضا ٲُطح ‪٦‬طزٺ اؾز‪.‬‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)34-33 :‬‬

‫اظ آٶچٻ سب ‪٦‬ٷٹٴ ‪ٟ٪‬شڃٱ ثٻ ذٹثځ آق‪٧‬بض قس ‪٦‬ٻ زض آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اظ ٲٯ‪٧‬ساضڀ ٸ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ ضټجطڀ ؾڃبؾځ ػبٲٗٻ ثب اٲبٲز ٸ دڃكٹاڂځ سٗجڃط ٲڃكٹز‪ .‬ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ ٜ‬اڂٵ سٗجڃط‬
‫اټٳڃز ثركڃسٴ ثٻ ‪ً٢‬ڃٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ زٸٮشساضڀ زض اؾالٰ ٸ حطٲز ثركڃسٴ ثٻ ٶٓٱ ؾڃبؾځ‬
‫ٸ ٶبْٱ آٴ ڂٗٷځ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ اؾز‪ ،‬سب ٲطزٰ ثٻ زڂسپ زڂ‪٫‬طڀ ثٻ اڂٵ ‪ً٢‬ڃٻ ٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٷٷس ٸ زض ٲٹضز‬
‫آٴ ‪ٟٚ‬ٯز ٶٷٳبڂٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪12 /‬‬

‫اًذٗطٔ خالفت‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ اٶسڂكٻټبڀ ثعض‪ ٨‬ؾڃبؾځ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٶسڂكٿ ذال‪ٞ‬ز اؾز‪ .‬ذال‪ٞ‬ز‬
‫زض ٮ‪ٛ‬ز ثٻ ٲٗٷځ ػبٶكڃٷځ؛ ثٻ ػبڀ ‪٦‬ؿځ ثٗس اظ ٸڀ ثٹزٴ‪ ،‬ٶڃبثز‪( .‬زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬ذال‪ٞ‬ز) اٲب ضا‪ٚ‬ت زض‬
‫سجڃڃٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ذال‪ٞ‬ز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ « :‬ٶڃبثز اظ زڂ‪٫‬طڀ ثٻ ٖٯز ‪ٚ‬ڃبثشف ڂب ٲط‪٪‬ف ٸ ڂب ثٻ ٖٯز‬
‫ٶبسٹاٶځاـ ٸ ڂب ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ سكطڂ‪ٟ‬بسځ زاضز ‪٦‬ٻ ثٻ ػبٶكڃٵ زازٺ ٲڃكٹز‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ٲٹضز اٸٮڃبڀ اٮٽځ‬
‫(ضا‪ٚ‬ت‪ ،‬ة ر‪)316 :‬‬
‫‪ٟ٪‬شٻ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬اٸٮڃبڀ ذٹڂف ضا زض ظٲڃٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ‪٪‬طزاٶڃس»‪.‬‬
‫ٸ اٲب زض سٗطڂ‪ ٝ‬انُالحځ ذال‪ٞ‬ز‪ ،‬زض اڂٵ ذهٹل ا‪٪‬طچٻ ٖجبضار ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ‬
‫اٮ‪ٟ‬بِ ٸ ػٳالر قبٴ ٲش‪ٟ‬بٸر اؾز‪ ،‬اٲب ټٳٻ ثط ڂ‪ ٥‬ٲحٹض زٸض ٲڃرٹضز ٸ آٴ ٲحٹض ػبٶكڃٷځ اظ‬
‫دڃبٲجط‪ ‬زض ازاضپ اٲٹض ٲطزٰ‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ‪٢‬جالً زض سٗطڂ‪ ٝ‬اٲبٲز ٖٓٳځ زڂسڂٱ ‪٦‬ٻ ٲبٸضزڀ قب‪ٗٞ‬ځ‬
‫ؾطاٲس ‪٣ٞ‬ڃٽبٴ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اٲبٲز ضا ذال‪ٞ‬ز ٸ ػبٶكڃٷځ اظ دڃبٲجط‪ ‬زض حطاؾز زڂٵ ٸ‬
‫ؾڃبؾز زٶڃب ثب آٴ ٲڃساٶؿز‪.‬‬
‫اثٵ ٖبثسڂٵ قبٲځ زض اڂٵ ذهٹل ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ذال‪ٞ‬ز ٖجبضر اظ ضڂبؾز ٖٳٹٲځ زض اٲٹض زڂٵ ٸ‬
‫زٶڃب ثٻ ٖٷٹاٴ ػبٶكڃٷځ اظ دڃبٲجط‪ ‬اؾز»‪ .‬ٸ ٖالٲٻ قبٺ ٸٮځ اهلل زټٯٹڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ذال‪ٞ‬ز‬
‫(‪٪‬ٹټط ضحٳٵ‪)91 :1304 ،‬‬
‫ضڂبؾز ٖٳٹٲځ زض ‪٢‬ڃبٰ ثٻ ثطدبڂځ زڂٵ اؾز»‪.‬‬

‫خالفت دس لشآى ٍ سٌت‬

‫ٸاغپ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ٲكش‪٣‬بر آٴ ټٱ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸاضز قسٺ ٸ ټٱ زض احبزڂض ٶجٹڀ‪ .‬زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ‬
‫ٸاغپ "ذٯڃ‪ٟ‬ٻ" زض زٸ ػبڀ ثٻ ‪٦‬بض ض‪ٞ‬شٻ اؾز‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ زض ټٷ‪٫‬بٰ ش‪٦‬ط ؾڃسٶب آزٰ‪٦ ‬ٻ ٲكرهبً‬
‫ٲٗٷځ ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ػبٶكڃٷځ ضا زاضز‪ ،‬ٸ زڂ‪٫‬طڀ زض ٲٹضز زاٸٸز ‪٦‬ٻ يٳٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ػبٶكڃٷځ ثبض ٲ‪ٟ‬ٽٹٲځ‬
‫ؾڃبؾځ ٶڃع ثب ذٹز زاضز‪ .‬زض ٲٹضز ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اٸ‪ ٬‬ثٻ اڂٵ آڂٻ ٲجبض‪٦‬ٻ سٹػٻ ‪٦‬ٷڃس‪ :‬يٓبِرْ لَبلَ سٓث‪ٜ‬هٓ‬

‫ل‪ٙ‬لْمٓالَئ‪ٙ‬ىَِّ بِوِّٓ رٓبػ‪ٙ‬لٌ ف‪ ٓٙ‬األَسٕضِ خَل‪ٕٙ‬فًَّ لَبلًُاْ ؤَتَزٕؼٓلُ ف‪ُٕٓٙ‬ب مٓه ٔٔفْس‪ٙ‬ذٔ ف‪ُٕٓٙ‬ب يٓٔٓسٕف‪ٙ‬هٔ الذِّمٓبء يٓوَْحٕهُ وُسٓجِّ ُٔ‬

‫ثِْحٓمٕذ‪ٙ‬نٓ يٓوُمَذِّسٔ لَهٓ لَبلَ بِوِّٓ ؤَػٕلَمٔ مٓب الَ تَؼٕلَمًٔنَ‪= ‬اٮج‪٣‬طِ‪( <30،‬ٸ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ذساڀ سٹ ذُبة ثٻ ٲالئ‪٧‬ٻ‬

‫‪ٟ٪‬ز‪ :‬ٲٵ زض ظٲڃٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ‪٢‬طاض ٲڃسټٱ‪ٟ٪ ،‬شٷس‪ :‬آڂب ٲڃرٹاټځ ‪٦‬ؿځ ضا ‪٢‬طاض زټځ ‪٦‬ٻ زؾز ثٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪13 /‬‬

‫‪ٞ‬ؿبز ٸ سجبټځ ثعٶس ٸ ذٹٴ ثطڂعز‪ ،‬حب‪ ٬‬آٶ‪٧‬ٻ ٲب ثب ؾشبڂف سٹ سؿجڃح ٸ سٷعڂٽز ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ‪ٟ٪ .‬ز ٲٵ‬
‫زاٶب سط چڃعټبڂځ ټؿشٱ ‪٦‬ٻ قٳب ٶٳڃساٶڃس)‪.‬‬
‫اٮجشٻ زض ٲٹضز اڂٷ‪٧‬ٻ ٲط از اظ اڂٵ ذال‪ٞ‬ز ٸ ػبٶكڃٷځ چڃؿز ثڃٵ ٖٯٳب ٸ اٶسڂكٳٷساٴ ٸ ٲ‪ٟ‬ؿطاٴ‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زڂس‪٪‬بٺټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ َطح قسٺ ‪٦‬ٻ ٸاضز آٴ ٶٳڃكٹڂٱ‪.‬‬
‫ٸ اٲب زض ٲٹضز ٲٗٷځ زٸٰ ‪٦‬ٻ ثب ذٹز ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ؾڃبؾځ ٶڃع زاضز‪ ،‬ثٻ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ سٹػٻ‬
‫ٶٳبڂڃس ‪٦‬ٻ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب دٓائيدٔ بِوَّب رٓؼٓلْىَبنٓ خَل‪ٕٙ‬فًَّ ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ فَبحٕىُم ثٕٕٓهَ الىَّبسِ ثِبلْْحٓكِّ يٓلَب تَتَّجِغِ‬

‫الًُْٓٓى فَٕٔع‪ٙ‬لَّهٓ ػٓه سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬بِنَّ الَّز‪ٔٙ‬هَ ٔٓع‪ٙ‬لًُّنَ ػٓه سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬لَُٔمٕ ػٓزَاةٗ ضَذ‪ٔٙ‬ذٗ ثِمٓب وَسًٔا ًٕٔٓ َٓ‬

‫(اڀ زاٸٸز ٲب سٹ ضا زض ظٲڃٵ ػبٶكڃٵ ‪٢‬طاض زازڂٱ‪ ،‬دؽ زض ثڃٵ ٲطزٰ ثب ح‪١‬‬ ‫=ل‪<26،‬‬
‫الْْح‪ٙ‬سٓبةِ‪‬‬

‫ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ٵ ٸ اظ ټٹڀ دڃطٸڀ ٲ‪٧‬ٵ ‪٦‬ٻ سٹ ضا اظ ضاٺ ذسا ‪٪‬ٳطاٺ ٲڃؿبظز‪ ،‬ټٳبٶب ثطاڀ آٶبٶڃ‪٧‬ٻ اظ ضاٺ‬
‫ذسا ‪٪‬ٳطاٺ ٲڃكٹٶس‪ٖ ،‬صاثځ ؾرز اؾز ثٻ ؾجت اڂٷ‪٧‬ٻ ضٸظ حؿبة ضا ‪ٞ‬طاٲٹـ ‪٦‬طزٺاٶس)‪.‬‬
‫زض اڂٵ آڂٻ ذساڀ سٗبٮځ ثڃٵ ذال‪ٞ‬ز زض ضٸڀ ظٲڃٵ ٸ ٲٯ‪٧‬ساڀ ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ‪٦‬ٻ زاٸٸز ٖٽسٺزاض‬
‫آٴ ثٹز‪ ،‬دڃٹٶس اڂؼبز ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ اظ ؾڃب‪ ٠‬آڂٻ چٷڃٵ ثطزاقز ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض اظ ذال‪ٞ‬ز ٲٯ‪٧‬ساضڀ ٸ‬
‫‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز‪.‬‬
‫زض اٶسڂكٿ ؾڃبؾځ دڃبٲجط‪ ‬ٶڃع ذال‪ٞ‬ز ػبڂ‪٫‬بٺ ذٹز ضا زاضز‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲٹضز ذال‪ٞ‬ز‬
‫ضاقسٺ چٷڃٵ ‪ٞ‬طٲٹزٶس‪« :‬ذال‪ٞ‬ز ؾځ ؾب‪ ٬‬اؾز‪ ،‬ؾذؽ دبزقبټځ اؾز» (احٳس‪ )247/36 ،‬ٸ زض حسڂظځ‬
‫زڂ‪٫‬ط ٲب ضا سٹنڃٻ ‪٦‬طزٶس سب اظ ؾٷز ٸ ضٸـ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ سجٗڃز ٸ دڃطٸڀ ‪٦‬ٷڃٱ‪« .‬قٳب ضا ثٻ‬
‫س‪٣‬ٹاڀ ذسا سٹنڃٻ ٲڃ‪٧‬ٷٱ ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ثط قٳب ثطزٺڂځ حجكځ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬ظڂطا ټط ‪٦‬ؿځ اظ قٳب ظٶسٺ ثٳبٶس ثٗس اظ ٲٵ اذشال‪ ٜ‬ثؿڃبض ذٹاټس زڂس‪ ،‬دؽ ثط قٳبؾز ‪٦‬ٻ‬
‫(اثځ زاٸز‪)16/7 :1430 ،‬‬
‫ؾٷز ٲٵ ٸ ؾٷز ذٯ‪ٟ‬بڀ ټساڂز قسپ ضاقس ضا الظٰ ‪٪‬ڃطڂس ٸ ثٻ آٶٽب سٳؿ‪ ٥‬ػٹڂڃس»‪.‬‬
‫ثٗس اظ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض زٸضاٴ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ انحبة زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ػٳٕ قسٺ دڃطاٲٹٴ‬
‫ػبٶكڃٷځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ضاڀ ظٶځ دطزاذشٷس‪ ،‬ٸ زض ٶشڃؼٻ چٷڃٵ ٲ‪٣‬طض قس ‪٦‬ٻ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪١‬‬
‫ڂبض ‪ٚ‬بض دڃبٲجط‪ ‬ػبٶكڃٵ قبٴ ثبقٷس‪ .‬ثٻ اڂٵ سطسڃت ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ آ‪ٚ‬بظ ڂب‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪14 /‬‬

‫اٶسڂكٿ ذال‪ٞ‬ز ٶٹٔ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض نسض اؾالٰ ٸ ثٗس اظ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬سُجڃ‪ ١‬قس‪ .‬زض اڂٵ‬
‫قڃٹٺ ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ ٲجبٶځ ‪٧ٞ‬طڀ ٸ ٖٳٯځ ذٹز ضا زض ٖطنٿ ؾڃبؾز ٲؿش‪٣‬ڃٳبً اظ آڂبر ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ‬
‫ٸ اظ ‪ٟ٪‬شبض ٸ ض‪ٞ‬شبض ؾڃبؾځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲڃ‪٫‬ڃطز ٸ سالـ ٲڃٷٳبڂس‪ ،‬ٶٓبٰ ضا ثط اؾبؼ قطڂٗز‬
‫اؾالٰ ٲسڂطڂز ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫فشزدُ اٗي درط‬
‫ث بظ ذال‪ ٬‬اڂٵ زضؼ ثٻ ذٹثځ ٸايح قس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ثٻ ٲٗٷځ ٶٓٱ ٸ سطسڃت ٸ ٸڂطاڂف ٸ دڃطاڂف‬
‫اؾز‪ ،‬ٸ ؾڃبؾز ثٻ ٲٗٷځ زاٶف ازاضپ اٲٹض ٲٳٯ‪٧‬ز‪ ،‬ٸ سٷٓڃٱ ضٸاثٍ ا‪ٞ‬طاز ٸ ح‪٧‬ٹٲز‪ ،‬ٸ ضٸاثٍ ثڃٵ‬
‫اٮسٸ‪ ٬‬ٲڃجبقس‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ٸايح قس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ اح‪٧‬بٰ‪٢ ،‬ٹاٖس‪ ،‬اضظقٽب ٸ ثطٶبٲٻټبڂځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ػٽز سٷٓڃٱ ثٽشط اٲٹض ؾڃبؾځ ٲطزٰ اضائٻ قسٺ اؾز‪ .‬ٸ ثڃبٴ ‪٪‬طزڂس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ حبٸڀ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ ثعض‪٪‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ اڂٵ ٶٓبٰ ‪ٚ‬ٷبٲٷسڀ ٲڃجركس‪ .‬ٸ ثطػؿشٻ قس‬
‫‪٦‬ٻ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ قبٲ٭ ثطذځ اظ ضٸڂ‪٧‬طزټب ٸ دسڂسٺټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٦‬الً ٸ سٳبٲبً‬
‫ثط ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ؾبڂٻ ا‪٧ٞ‬ٷسٺ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪15 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪٢ .1‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه مىظًس‪ ،‬مْحمذ ثه مىش َ‪ .1414 .‬لسبن الؼشة‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس صبدس‪.‬‬
‫‪ .4‬اثًدايد‪ ،‬سلٕمبن ثه األضؼج‪ .1431 .‬سىه اثٓ دايد‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼبلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .5‬أزٓ‪ ،‬ػعذ الذٔه‪ ،‬ػجذالشحمه ثه احمذ‪ .1997 .‬المًالف‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الزٕل‪.‬‬
‫‪ .6‬رًٔىٓ‪ ،‬اثٓ المؼبلٓ‪ .1411 .‬غٕبث األمم فٓ التٕبث الظلم‪ .‬اإلسىىذسّٔ‪ :‬داس الذػًِ‪.‬‬
‫‪ .7‬خالف‪ ،‬ػجذالًَبة‪ .1972 .‬السٕبسّ الطشػّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مْحت الذٔه الخؽٕت‪.‬‬
‫‪ .8‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .9‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕىٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬ساغت اصفُبوٓ‪ ،‬اثًالمبسم‪ ،‬الْحسٕه ثه مْحمذ‪ .1412 .‬المفشدات فٓ غشٔت المشآن‪ .‬المْحمك‪ :‬صفًان‬
‫ػذوبن الذايدْ‪ .‬دمطك‪ :‬داس الملم‪.‬‬
‫‪ .11‬صوزبوٓ‪ ،‬ػجبسؼلٓ ػمٕذ‪ .1393 .‬مجبوٓ اوذٔطّ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تُشان‪ :‬سبصمبن اوتطبسات پژيَطگبٌ‬
‫فشَىگ ي اوذٔطٍ اسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .12‬سىًُسْ‪ ،‬ػجذالشصاق احمذ‪ .1392 .‬وظشّٔ ديلت دس فمٍ اَل سىت‪ .‬متشرمبن‪ :‬حبمذ وشمٓ ي دايد‬
‫مْحجٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش مٕضان‪ -‬اوتطبسات وتبة َمگبن‪.‬‬
‫‪ .13‬صلٕجب‪ ،‬رمٕل‪ .1381.‬فشَىگ فلسفٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬مىًچُش صبوؼٓ دسٌ ثٕذْ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات‬
‫حىمت‪.‬‬
‫‪ .14‬ؼبش وجشْ صادٌ‪ ،‬احمذ ثه مصؽفٓ‪ .1968 .‬مفتبح السؼبدِ ي مصجبح السٕبدِ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬وبمل‬
‫ثىشْ ي ػجذالًَبة اثًالىًس‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الىتت الْحذٔخّ‪.‬‬
‫‪ .15‬ػبلم‪ ،‬ػجذالشحمه‪ .1373 .‬ثىٕبدَبْ ػلم سٕبست‪ .‬تُشان‪ :‬وطش وٓ‪.‬‬
‫‪ .16‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪16 /‬‬

‫‪ .17‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .18‬فٕشيص آثبدْ‪ ،‬اثًؼبَش‪ ،‬مْحمذ ثه ٔؼمًة‪ .1426 .‬المبمًس المْحٕػ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‬
‫للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .19‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1394 .‬ثبٔذَب ي وجبٔذَبْ دٔه ي سٕبست‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪:‬‬
‫وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .02‬وشين‪ ،‬پبتشٔطب‪ .1394 .‬تبسٔخ اوذٔطٍ سٕبسٓ دس اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬دوتش مسؼًد رؼفشْ‪ .‬تُشان‪:‬‬
‫اوتطبسات سخه‪.‬‬
‫‪ .21‬گًَش سحمه‪ .1394 .‬سٕبست اسالمٓ‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼظٕم وٕبصْ‪ .‬وبثل‪ :‬اوتطبسات مستمجل‪.‬‬
‫‪ .22‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ .1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ‬
‫الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .23‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .34‬وسفٓ‪ ،‬اثًالجشوبت‪ ،‬ػجذاهلل ثه احمذ ثه مْحمًد‪ .1326 .‬الؼمبئذ الىسفّٕ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ضشوّ صْحبفّ‬
‫ػخمبوّٕ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪17 /‬‬

‫درس دٍم‬

‫اسالم ٍ سیاست‬
‫راٌّوبٕ درط دٍم‬
‫عٌَاى درس‪ :‬اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثڃٵ اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز ضٸاثٍ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ ٸػٹز زاضز ٸ آٴ زٸ اظ ټٱ ػسا ٶڃؿشٷس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -1‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ اؾالٰ ثب ؾڃبؾز دڃٹٶس زاضز؛‬
‫‪ -2‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ اڂٵ دڃٹٶس چ‪٫‬ٹٶٻ ٸ اظ چٻ ػٽبسځ اؾز؛‬
‫‪ -3‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زالڂ٭ دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ٶؿجز ثٻ زڂس‪٪‬بٺ ٲربٮ‪ ٝ‬اظ ‪٢‬ٹر ظڂبزڀ ثطذٹضزاض اؾز؛‬
‫‪ -4‬ثشٹاٶٷس ٶٓطڂٿ ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز ضا ثب ضٸڂ‪٧‬طزڀ ٖٯٳځ ضز ‪٦‬ٷٷس؛‬
‫‪ -5‬ثشٹاٶٷس دبؾد ‪٦‬ؿبٶځ ضا ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ػساڀ زڂٵ اظ ؾڃبؾز اٶس ثسټٷس؛‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪18 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬

‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ثڃٵ اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز ضاثُٻ ٸػٹز زاضز؟ ا‪٪‬ط زاضز اڂٵ ضاثُٻ چ‪٫‬ٹٶٻ اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬

‫هقذهِ‬
‫ثحض دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ ٲجبحض ٲٽٱ ٖطنٻټبڀ ‪٦‬الٰ ٸ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ٲجبحض ٖهط ٸ ظٲبٴ ٲب ٶڃع زض ثڃٵ ٲش‪٧ٟ‬طاٴ ٸ ٲٷش‪٣‬ساٴ ػبڂ‪٫‬بٺ ثٯٷسڀ زاضز‪ .‬ٸ ثطاڀ‬
‫اڂٵ ٶٓطڂٻ ٲٹا‪٣ٞ‬بٴ ٸ ٲربٮ‪ٟ‬بٶځ اؾز ‪٦‬ٻ ټط‪٦‬ساٰ ثط اؾبؼ ػٽبٴ ثڃٷځ ٸ ٶ‪٫‬بٺ ذٹز ثٻ زڂٵ ٸ‬
‫ؾڃبؾز ثٻ ثبٸض ذبنځ ضؾڃسٺ اٶس‪ .‬ثطضؾځ اڂٵ ٲٹيٹٔ ٲب ضا ڂبضڀ ٲڃطؾبٶس سب زض‪ ٤‬زضؾشځ اظ اڂٵ‬
‫‪ً٢‬ڃٻ زاقشٻ ثبقڃٱ ٸ ثشٹاٶڃٱ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٲؿٯٱ ضا ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ظٲڃٷٻ زالڂ٭ ٖٯٳځ ٸ ٲؿشٷسار زڂٷځ‬
‫طبثز ٲڃؿبظٶس ثبظ قٷبؾڃٱ ٸ ثڃٵ نحڃح ٸ ؾ‪٣‬ڃٱ س‪٧ٟ‬ڃ‪٢ ٥‬بڂ٭ قٹڂٱ‪.‬‬
‫هزسّبٕ ع٘بعت ٍ دٗي‬
‫اٶس‪٦‬ځ سإٲ٭ زض دسڂساض ټبڀ زڂٵ ٸ ؾڃبؾز‪ ،‬حس ٸ ٲطظټبڀ آٶٽب ضا ٲكرم ٸ سٗڃڃٵ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ثب‬
‫سٹػٻ ثٻ اټسا‪ٞ‬ځ ‪٦‬ٻ زڂٵ ثٻ ذبَط آٴ آٲسٺ‪ ،‬ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ اؾز ‪٦‬ٻ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٸ حس ٸ ٲطظټبڀ‬
‫زڂٵ‪ ،‬ثؿڃبض ٸؾڃٕ ٸ دط زاٲٷٻ سط اظ ؾڃبؾز اؾز‪ .‬حب‪ ٬‬آٶ‪٧‬ٻ ٲطظټبڀ ؾڃبؾز ثڃكشط زض ٲحٹض‬
‫ح‪٧‬ٹٲز زاضڀ ٸ ‪ٞ‬ٵ ازاضپ ‪٦‬كٹضټب ٸ قٽطټب ٲڃچطذس‪.‬‬
‫زاٲٷٿ زڂٵ ‪٪‬ؿشطزٺ اؾز‪ .‬زض اڂٵ زاٲٷٻ ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ ثبٸضټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ٲطسجٍ ثٻ ٶحٹپ ٶ‪٫‬بٺ ثٻ زٶڃب ڂب‬
‫"ػٽبٴثڃٷځ"‪٣ٖ ،‬ڃسپ ثٻ آذطر‪ ،‬ٶحٹپ سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ذسا‪ ،‬اذال‪٢‬ڃبر‪ ،‬ؾڃبؾز‪ ،‬ا‪٢‬شهبز‪،‬‬
‫‪ٞ‬طټٷ‪ٖ ،٩‬ٯٱ‪ ،‬سٳسٴ‪ ،‬ٸ ذالنٻ ټط آٶچٻ ٲطثٹٌ ثٻ ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٴ ٸ سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٸ ثب ذبٮ‪ ،١‬ثب‬
‫زٶڃب ٸ ټؿشځ‪ ،‬ثب اٶؿبٴ ٸ ثب آذطر اؾز ٸػٹز زاضز‪ .‬اٲب ؾڃبؾز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬شڃٱ ٶحٹپ ازاضپ‬
‫قٽطټب ٸ ‪٦‬كٹضټب ٸ سٷٓڃٱ ضاثُٻ ٲڃبٴ ٲٯشٽب ٸ زٸٮشٽبؾز‪.‬‬
‫ثٻ اڂٵ اٖشجبض ؾڃبؾز ٲحسٸز ثٻ ټٳڃٵ زاڂطپ ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬اؾز‪ .‬زض حبٮځ‪٦‬ٻ زڂٵ ‪٦‬٭‪ ،‬قبٲ٭ ٸ ٖبٰ‬
‫اؾز ٸ ثط ؾڃبؾز احشٹا زاضز ٸ ؾڃبؾز ػعئځ اظ ٲٷٓٹٲٿ ثعض‪ ٨‬زڂٵ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪19 /‬‬

‫ًگبّٖ ثِ علل تفکز جذاٖٗ دٗي اس ع٘بعت‬

‫اڂٷ‪٧‬ٻ چٻ ضاثُٻ اڀ ثڃٵ زڂٵ ٸ ؾڃبؾز ٸػٹز زاضز؟ ٸ انٹالً آڂب ٲڃشٹاٴ دڃٹٶس ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ ٸ ثٷڃبزڂٷځ‬
‫ثڃٵ زڂٵ ٸ ؾڃبؾز ثٻ زٸض اظ ازٖبټبڀ زٸض ٸ ‪٪‬عا‪ ٜ‬ؾطا٘ ‪٪‬ط‪ٞ‬ز ڂبذڃط؟ ثحظځ اؾز ‪٦‬ٻ يطٸضر‬
‫ثٻ سٳط‪٦‬ع ثڃكشط زاضز‪ .‬اڂٷ‪ ٥‬اڂٵ ٲٹيٹٔ ضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲرشهط ثٻ ثحض ٸ ثطضؾځ ٲڃ‪٫‬ڃطڂٱ‪.‬‬
‫زض حب‪ ٬‬حبيط زٸ دبؾد ثٻ اڂٵ ؾٹا‪ ٬‬ٲٹػٹز اؾز‪:‬‬
‫دبؾد زڂٵ ٲساضاٶٻ‪٦ :‬ٻ اظ ؾٹڀ ٲشسڂٷڃٵ اضائٻ ٲځ‪٪‬طزز؛‬
‫دبؾد زڂٵ ؾشڃعاٶٻ‪٦ :‬ٻ اظ ؾٹڀ زڂٵ ؾشڃعاٴ ٸ ڂب زڂٵ ‪٪‬طڂعاٴ اضائٻ ٲځ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫ثطاڀ ڂب‪ٞ‬شٵ دبؾد ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ٸ ٖٯٳځ ثٻ اڂٵ ؾٹا‪ ،٬‬ثبڂس زض ‪٪‬بٰ ٶرؿز ٖٯ٭ ٸ اؾجبة ثٻ ٸػٹز آٲسٴ‬
‫"دٷساض ػسائځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز" ضا ثٻ ثحض ٸ ثطضؾځ ث‪٫‬ڃطڂٱ‪ ،‬ٸ ؾذؽ ثٻ ٖٳ‪ ١‬آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ‬
‫زڂٵ‪ ،‬ٸاضز قٹڂٱ سب ان٭ ٸ اؾبؼ ‪ً٢‬ڃٻ ثٻ زٸض اظ ث‪٫‬ٹ ٲ‪٫‬ٹټبڀ ٖبَ‪ٟ‬ځ ڂب احؿبؾځ ٸايح ٸ ټٹڂسا ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ڃز اٲط اڂٷؿز ‪٦‬ٻ َطح اڂسپ ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز (‪ ) Secularism‬ثطاڀ اٸٮڃٵ ثبض زض‬
‫اضٸدب ‪٪‬صاقشٻ قس‪ .‬ا‪٪‬ط ٶ‪٫‬ٹئڃٱ آ‪ٚ‬بظڂٵ ضٸظټبڀ اڂٵ َطح آ‪ٚ‬بظڂٵ ضٸظټبڀ ٖٽس ضٶؿبٶؽ اؾز‪ ،‬ال‬
‫ا‪٢‬٭ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز اٸػٷبڀ اڂٵ ٶٓطڂٻ زض ٖٽس ضٶؿبٶؽ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ضڂكٿ‬
‫ثؿڃبضڀ اظ ٲ‪٣‬ٹٮٻټبڀ زڂ‪٫‬ط ټٳچٹٴ‪ :‬زڂٳ‪٧‬طاؾځ ثٻ ؾج‪ ٥‬ػسڂس‪ ،‬ؾطٲبڂٻزاضڀ‪٦ ،‬ٳٹٶڃعٰ‪ ،‬ح‪٣‬ٹ‪٠‬‬
‫ثكط ٸ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ظٴ ثب س‪ٟ‬ؿڃط ‪ٚ‬طثځ اظ آٶٽب ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ٶڃع زض آٴ ‪٢‬بضٺ ‪٪‬صاقشٻ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ چطا اٶسڂكٻٸضاٴ اضٸدب چٷڃٵ َطحٽبڂځ ضا اضائٻ ‪٦‬طزٺاٶس‪ ،‬اٲطڀ اؾز ‪٦‬ٻ ثبڂس ضڂكٻټبڀ آٴ ضا‬
‫زض ٲطحٯٿ سبضڂرځ دڃف اظ ضٶؿبؼ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶبٰ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب (‪٢‬طٶٽبڀ ‪ 5‬سب ‪ )ٰ14‬ڂبز ٲځقٹز‬
‫ػؿشؼٹ ‪٦‬طز‪ .‬ثطضؾځ اڂٵ ٲطحٯٻ اظ سبضڂد اضٸدب ٖٯ٭ انٯځ ٸ زضؾز دڃساڂف اڂٵ ضٸڂ‪٧‬طزټب ضا‬
‫ثطاڀ ٲب ٲڃسټس‪ ،‬ٸ ٲب اظ ذال‪ ٬‬اڂٵ ثطضؾځ ٲڃشٹاٶڃٱ ثٻ اڂٵ ٶشڃؼٻ زؾز ڂبثڃٱ ‪٦‬ٻ اؾبؼ اٶ‪٫‬بضپ‬
‫ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز اظ ‪٦‬ؼب ٶكإر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫ثبضڀ! ثب ‪٦‬بٸـ زض ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب‪ ،‬ٲڃشٹاٴ اٸيبٔ ٸ احٹا‪ ٬‬آٴ ٲطحٯٻ اظ سبضڂد اضٸدب ضا‪ ،‬زض ڂ‪٦ ٥‬ٯٳٻ‬
‫ذالنٻ ‪٦‬طز ٸ آٴ ٸػٹز دسڂسپ ظقشځ ثٻ ٶبٰ "اؾشجساز"‪ .‬ثٯځ زض اضٸدبڀ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب اؾشجساز ثڃساز‬
‫ٲڃ‪٧‬طز‪ ،‬ٸ زاضاڀ ؾٻ يٯٕ ثٹز ٸ ٲؼٳٹٖبً ٲظٯض قٹٲځ ضا سك‪٧‬ڃ٭ زازٺ ثٹز ‪٦‬ٻ زض ٸا‪ ٕ٢‬ټٳڃٵ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪21 /‬‬

‫ٲظٯض ؾجت قس سب ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب ضا ثٻ حڃض سبضڂ‪ ٥‬سطڂٵ زٸضاٴ سبضڂد اضٸدب ثٻ ٸػٹز آٸضز‪ .‬اڂٵ ؾٻ‬
‫يٯٕ ٖجبضر ثٹزٶس اظ‪:‬‬
‫ڂ‪ :٥‬اؾشجساز زڂٷځ‬
‫زڂٵ ضاڂغ زض اضٸدبڀ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب‪ ،‬ٲؿڃحڃز اؾشٹاض ثط ٶؿرٻټبڀ سحطڂ‪ ٝ‬قسپ اٶبػڃ٭ ثٹز‪ ،‬ٶٻ ثط‬
‫اضظقٽبڀ سٹحڃسڀ ٸ آٲٹظٺ ټبڀ ‪٦‬شبة ٲ‪٣‬سؼ اٶؼڃ٭ ‪٦‬ٻ ثط ؾڃسٶب حًطر ٖڃؿځ‪ ‬ٶبظ‪ ٬‬قسٺ‬
‫ثٹز‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ دبدٽب ٸ ‪٦‬كڃكٽب ‪٦‬ٻ ذٹز ضا ٲبٮ‪٦ ٥‬ٯڃؿب ٲځزاٶؿشٷس‪ ،‬ٲسٖځ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ٶٳبڂٷس‪٪‬بٴ ذسا‪ ‬زض ضٸڀ ظٲڃٵ اٶس‪ ،‬ٸ ټڃچ ٶٓطڀ ٶجبڂس ٲربٮ‪ ٝ‬ٶٓط آٶٽب اضائٻ ‪٪‬طزز‪ ،‬ٸ اڂٵ آٶٽب‬
‫ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ثبڂس ٸاضص سبع ٸ سرز ٸ سٳبٰ زاقشٻټبڀ ٲطزٰ اٖٱ اظ ٲبزڀ ٸ ٲٗٷٹڀ ثبقٷس‪ .‬ح‪١‬‬
‫س‪ٟ‬ؿڃط ‪٦‬شبة ٲ‪٣‬سؼ ضا ٶڃع زض اٶحهبض ذٹز ‪٢‬طاض زازٺ ثٹزٶس ٸ آٴضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٻاڀ س‪ٟ‬ؿڃط ٲڃ‪٧‬طزٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ٲٷب‪ ٕٞ‬ذٹزقبٴ ضا سإٲڃٵ ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫ح‪ّ٧‬بٰ ح‪ ١‬ٶساقشٷس ٲ‪٫‬ط ثٻ اشٴ دبح ٸ ثط‪٦‬ز اٸ ثٻ ح‪٧‬ٹٲز ثذطزاظٶس‪ ،‬ٸ ٲطزٰ ٖبٲٻ ٲؿڃحځ ثٻ‬
‫قٳبض ٶٳځ ض‪ٞ‬شٷس‪ ،‬ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ سٹؾٍ دبح ‪ٚ‬ؿ٭ زازٺ قٹٶس‪ .‬آٶٽب ح‪ ١‬ٶساقشٷس ٲ‪٫‬ط زض اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ‬
‫دبح اػبظٺ ٲڃساز س‪٧ٟ‬ط ‪٦‬ٷٷس‪ .‬نحجز اظ ٲؿبڂ٭ ٖٯٳځ ٲطثٹٌ ثٻ ټؿشځ ‪ٟ٦‬ط زاٶؿشٻ ٲڃكس‪ ،‬ٸ ثط‬
‫اڂٵ اؾبؼ زٺ ټب زاٶكٳٷس ثٻ ‪ٞ‬طٲبٴ دبدٽب ٸ ثٻ ػطٰ ‪ٟ٦‬ط ‪٪‬ٹڂځ‪ ،‬ظٶسٺ ظٶسٺ زض آسف ؾٹظاٶڃسٺ‬
‫قسٶس‪ .‬ٲبٶٷس "‪٪‬طزاٶٹ ثطٸٶٹ" ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٖسٰ ٲط‪٦‬عڂز ظٲڃٵ ثٹز‪ ،‬ٸڀ ثٗس اظ قف ؾب‪ ٬‬ظٶساٴ ثٻ‬
‫ح‪٧‬ٱ ‪٦‬ٯڃؿب زض ؾب‪ 1600 ٬‬ٲڃالزڀ آسف ظزٺ قس‪ .‬ڂب "‪٪‬بٮڃٯٻ" ‪٦‬ٻ سٯؿ‪٧‬ٹة ؾبذز‪ ،‬ٸ اٸ ٶڃع ‪٢‬بڂ٭‬
‫ثٻ ٖسٰ ٲط‪٦‬عڂز ظٲڃٵ ثٹز‪ ،‬ٸ سٹؾٍ ټ‪ٟ‬ز "‪٦‬بضزڂٷب‪ "٬‬ٲحب‪٦‬ٳٻ ٸ ظٶساٶځ ‪٪‬طزڂس‪ ،‬ٸ زض اذڃط ٸازاض‬
‫ثٻ سٹثٻ قس ٸ اظ ‪ٟ٪‬شبض ذٹز زض ٲحًط ‪٦‬ٯڃؿب اْٽبض ٶساٲز ٸ دڃكڃٳبٶځ ‪٦‬طز‪ .‬زڂٵ حب‪٦‬ٱ زض آٴ‬
‫زٸضاٴ ٲبٶٕ ٖٳسپ ضقس ٸ دڃكط‪ٞ‬ز ٸ ٖبٲ٭ انٯځ ؾ‪٣‬ٹٌ اضٸدب زض سبضڂ‪٧‬ڃٽب ٸ ػٽبٮشٽبڀ ‪٢‬طٸٴ‬
‫ٸؾُب ثٹز‪.‬‬
‫زٸ‪ :‬اؾشجساز ا‪٢‬شهبزڀ‬
‫زض ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب ٶٓبٰ َج‪٣‬بسځ ٲجشٷځ ثط َج‪٣‬ٿ اقطا‪ ،ٜ‬اضثبة‪ ،‬ظٲڃٷساض اظ ڂ‪٧‬ؿٹ‪ ،‬ٸ َج‪٣‬ٿ ‪٦‬بض‪٪‬طاٴ ٸ‬
‫زټ‪٣‬بٶبٴ اظ ؾٹڀ زڂ‪٫‬ط ح‪٧‬ٱ ‪ٞ‬طٲب ثٹز‪ .‬ظٲڃٵ زاضاٴ زض ثس‪ ٬‬دطزاذز ٲعزڀ ثؿڃبض اٶس‪ ٤‬اظ زټ‪٣‬بٶبٴ‬
‫ٸ ‪٦‬بض‪٪‬طاٴ ‪٦‬بض ٲځ‪٦‬كڃسٶس‪ ،‬ٸ زض اڂٵ ضاؾشب اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ق‪٧‬ٷؼٻټب ضا ٶڃع زض ح‪ ١‬آٶٽب ضٸا‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪21 /‬‬

‫ٲځ زاقشٷس‪ .‬زاؾشبٶٽبڀ ثٻ ػب ٲبٶسٺ اظ آٴ زٸضاٴ ‪٦‬ٻ چ‪٣‬سض ٲٹػت ٶ‪٣‬ى ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثكط ثٹزٺ‪ ،‬سٵ‬
‫‪1‬‬
‫آزٲځ ضا ٲڃٯطظاٶس‪.‬‬
‫ؾٻ‪ :‬اؾشجساز ؾڃبؾځ‬
‫زض ‪٦‬ٷبض زٸ ٶٹٔ ‪٪‬صقشٻ‪٪ ،‬ٹٶٿ زڂ‪٫‬طڀ اظ اؾشجساز ٶڃع زض آٴ زٸضاٴ حب‪٦‬ٱ ثٹز‪ ،‬ٸ آٴ اؾشجساز‬
‫ؾڃبؾځ سجٯٹض ڂب‪ٞ‬شٻ زض ح‪٧‬ٹٲشٽبڀ ذبٶساٶځ ‪٦‬ٻ اٲذطاسٹض زاٶؿشٻ ٲڃكسٶس‪ ،‬ٸ ثط ثرف آٖٳځ اظ‬
‫اضٸدب‪٢ ،‬بؾڃبٶٻ سطڂٵ ٶٓبٲٽبڀ ؾڃبؾځ ضا ثط دب ٶٳٹزٺ ثٹزٶس‪ .‬اٲذطاسٹضټب ٶڃع ٲبٶٷس دبدٽب ذٹز ضا‬
‫ذساڂبٴ ضٸڀ ظٲڃٵ ٸ ٲب‪ٞ‬ٹ‪٢ ٠‬بٶٹٴ ٲڃساٶؿشٷس‪ ،‬ٸ ثٻ ذٹز ٸ اًٖبڀ ذبٶٹازپ ذٹڂف ‪٢‬ساؾز ذبنځ‬
‫‪٢‬بڂ٭ ثٹ زٶس‪ .‬زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ آٶٽب ػبڂځ ثطاڀ ٲكبض‪٦‬ز ٲطزٰ‪ ،‬قٹضا‪ ،‬دبضٮٳبٴ‪ ،‬ٶٽبزټبڀ ٲسٶځ ٸ‬
‫اػشٳبٖځ ٸ ؾبڂط اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ الظٲٿ ڂ‪ ٥‬ٶٓبٰ اؾز ٸػٹز ٶساقز‪ ،‬ٸ ‪ ٍ٣ٞ‬اڂٵ ح‪ّ٧‬بٰ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ ثط‬
‫ؾطٶٹقز ٲطزٰ ح‪٧‬ٱ ٲڃطاٶسٶس ٸ ؾشٱ ٲځٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫آٶچٻ ٲٹػت ٸذڃٱ سط قسٴ اٸيبٔ ٲڃكس‪ ،‬ائشال‪ ٜ‬ٶبٲڃٳٹٴ ٸ ْبٮٳبٶٻاڀ ثٹز ‪٦‬ٻ ثڃٵ اڂٵ ؾٻ ٶٹٔ‬
‫اؾشجساز ٸػٹز زاقز ٸ ٲظٯض قٹٲځ ضا سك‪٧‬ڃ٭ زازٺ ثٹز‪ .‬ايالٔ اڂٵ ٲظٯض حبٲځ ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط ثٹزٶس‪،‬‬
‫ٸ زض ثٽطٺ ‪٦‬كځ اظ اٶؿبٴ اضٸدبڂځ ٸػٽٿ ٲكشط‪ ٤‬زاقشٷس‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ ڂ‪ ٥‬اٲذطاسٹض زض ‪٦‬ٷبض‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ اٲذطاسٹض ثٹز ٲ‪٣‬سؼ ټٱ ثٹز‪ ،‬ٸ ڂ‪٦ ٥‬كڃف زض ‪٦‬ٷبض اڂٷ‪٧‬ٻ ٲ‪٣‬سؼ ثٹز اظ ٮحبِ ٶ‪ٟ‬ٹش زض‬
‫زؾش‪٫‬بٺ حب‪٦‬ٳٻ ڂ‪ ٥‬اٲذطاسٹض ٶڃع ثٹز‪ ،‬ٸ اضثبثبٴ ٸ ٲال‪٦‬بٴ ٸ ظٲڃٵ زاضاٴ ٶڃع ټط‪٦‬ساٰ ثٻ ٶٹثٿ ذٹز‪،‬‬
‫ذٹز ضا زض ػبڂ‪٫‬بٺ زٸ يٯٕ زڂ‪٫‬ط قطڂ‪ ٥‬ٲځزاٶؿشٷس‪ ،‬چٷبٶچٻ دبدٽب زض ٖڃٵ حبٮځ ‪٦‬ٻ دبح ٸ‬
‫اٲذطاسٹض ثٹزٶس‪ ،‬ظٲڃٷساض ٸ ‪ٞ‬ڃٹزا‪ ٬‬ٶڃع ثٻ قٳبض ٲڃط‪ٞ‬شٷس‪« .‬ٸڂ٭ زٸضاٶز» زض اڂٵ ظٲڃٷٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪:‬‬
‫‪٦‬ٯڃؿب ثعض‪٪‬شطڂٵ ٲبٮ‪ ٥‬ظٲڃٵ ٸ ؾطزاض اضثبثبٴ ٸ ٲالّ‪٦‬بٴ ثٻ قٳبض ٲڃط‪ٞ‬ز چٷبٶچٻ سٷٽب زڂط "‪ٞ‬ٯسا"‬
‫دبٶعزٺ ټعاض ‪٢‬هط ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬زاقز ٸ زڂط "ؾبٶش‪٫‬ٹ‪ "٬‬ٲبٮ‪ ٥‬زٸ ټعاض ثطزٺ ثٹز ٸ ڂ‪٧‬شٵ اظ ‪٦‬كڃكبٴ ثٻ‬
‫(حٹاٮځ‪ ،‬ة ر‪)120 :‬‬
‫ٶبٰ "اٮ‪٧‬ٹڂٵ ‪ٞ‬ڃشٹض" ثٻ سٷٽبئځ ثڃؿز ټعاض ثطزٺ زاقز‪.‬‬
‫اڂٷؼب ثٹز ‪٦‬ٻ اٶؿبٴ اضٸدبئځ اؾڃط‪ ،‬زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ٖ‪٣‬سټبڀ زٺ ‪٢‬طٴ ظٶس‪٪‬ځ سحز ثطز‪٪‬ځ ٸ اؾشجساز ضا‬
‫ثب ذٹز زاقز‪ ،‬ثط ٖٯڃٻ اڂٵ ٲظٯض قٹٰ قٹضڂس‪ ،‬ٸ ذٹاؾز ذٹز ضا اظ اڂٵ ٲهڃجشٽب ٶؼبر زټس‪ .‬ٸٮځ‬
‫چٹٴ ‪٦‬ٯڃؿبټب ٸ سٗهت ‪٦‬ٹض‪٦‬ٹضاٶٻ‪ ،‬زضڂچٻټبڀ ټساڂز ٸ ضؾش‪٫‬بضڀ ضا ثط ضٸڀ آٶٽب ثؿشٻ ثٹز‪ ،‬ٸ‬

‫‪ 1‬ثطاڀ ٲعڂس ٲٗٯٹٲبر ضػٹٔ قٹز ثٻ ‪٦‬شبثٽبڂځ ‪٦‬ٻ زض ثبضپ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب ٶٹقشٻ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪22 /‬‬

‫آٶٽب ٲشٹػٻ اؾالٰ ٸ اضظقٽبڀ ٸاالڀ آٴ ٶكسٶس ٸ ڂب ٶٓط ثٻ سٗهت ذٹڂف ٶرٹاؾشٷس ثكٹٶس‪ ،‬ثٻ‬
‫ثڃطاټٻ ض‪ٞ‬شٻ ٸ اڂسٺ ټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ َطح قس‪٪ .‬طٸټځ ثط ٖٯڃٻ اضثبثبٴ ٸ ظٲڃٷساضاٴ قٹضڂسٶس ٸ ذٹز‬
‫ضا حبٲځ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬زټ‪٣‬بٶبٴ ٸ ظحٳش‪٧‬كبٴ زاٶؿشٷس ٸ اؾشجساز زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ ٶبٰ "‪٦‬ٳٹٶعٰ" ثٻ ٸػٹز‬
‫آٸضزٶس‪ .‬ثطذځ زڂ‪٫‬ط ثط ٖٯڃٻ زڂٵ قٹضڂسٶس چٹٴ اظ ٶٓط آٶٽب ضڂكٿ سٳبٰ ثسثرشڃٽب زض ‪٦‬ٯڃؿب ثٹز‪،‬‬
‫اظڂٷطٸ قطٸٔ ‪٦‬طزٶس ثٻ ضزّ ٖ‪٣‬بڂس ‪٦‬ٯڃؿب ٸ زض اڂٵ ضاؾشب ثطذځ ٲٷ‪٧‬ط ذسا‪ ‬قسٺ‪٢ ،‬بڂ٭ ثٻ َجڃٗز‬
‫ذالّ‪ ٠‬قسٶس‪ ،‬ٸ ٲصټجځ ثٻ ٶبٰ "َجڃٗڃٹٴ" ضا ثٻ ٸػٹز آٸضزٶس‪٪ .‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط ‪٦‬ٯڃؿب ٸ زڂٵ ضا اظ‬
‫اؾبؼ ضزّ ٶٳٹزٺ آٴ ضا ذطا‪ٞ‬بر زاٶؿشٷس‪ ،‬ٸ اٶسڂكٻڂځ ضا ثٻ ٶبٰ "اٮحبز" ض‪٢‬ٱ ظزٶس‪ .‬ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط‬
‫‪٦‬ٻ ذٹز ضا ٲٷه‪ ٝ‬سط ٲځزاٶؿشٷس‪٢ ،‬بڂ٭ ثٻ اڂٵ قسٶس ‪٦‬ٻ ٶجبڂس زڂٵ ضا ضزّ ‪٦‬طز‪ ،‬چٹٴ زڂٵ ڂ‪٥‬‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ڃز ٸ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز اٶ‪٧‬بض ٶب دصڂط زض ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٶٽبؾز اٲب ثبڂس آٴ ضا اظ ؾڃبؾز ػسا ٶٳٹز‪ ،‬اظڂٷطٸ‬
‫َطح ػسائځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز ڂب ټٳبٴ "ؾ‪٧‬ٹالضڂعٰ" ؾبٲبٴ ڂب‪ٞ‬ز‪ .‬اڂٵ زض حبٮځ ثٹز ‪٦‬ٻ ثطذځ‬
‫زڂ‪٫‬ط ثط ٖٯڃٻ ؾٯُٿ اٲذطاسٹضټب قٹضڂسٺ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز دبزقبټځ ٸ اٲذطاسٹضڀ ضا ثٻ چبٮف ‪٪‬ط‪ٞ‬شٷس ٸ زٰ‬
‫اظ "زڂٳ‪٧‬طاؾځ" ظزٺ ذٹاټبٴ ٲكبض‪٦‬ز ٲطزٰ زض اٲٹض ؾڃبؾځ قسٶس ٸ ثٻ اڂٵ سطسڃت اٶسڂكٻټبڀ‬
‫‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع ق‪٧‬٭ ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫‪٢‬طيبٸڀ زض اڂٵ ذهٹل ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ٚ« :‬طة ثطاڀ ضٸڂبضٸڂځ ثب ؾٯُٿ ‪٦‬ٯڃؿب ٸ دسضاٴ ضٸحبٶځ ثٹز ‪٦‬ٻ‬
‫دطچٱ ؾ‪٧‬ٹالضڂعٰ ضا ثٻ زؾز ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ؾٯُٻڂځ ‪٦‬ٻ اظ ض‪٦‬ٹز ٸ ػٳٹز زض ثطاثط اٶسڂكٻټبڀ ٶٹ‪٪‬طاڂځ‬
‫حٳبڂز ‪٦‬طز‪ ،‬ٸ ثب ٶبزاٶځ ٸ ػٽبٮز ثط ٖٯڃٻ زاٶبڂځ ٸ زاٶف زؾز ثٻ ڂ‪٧‬ځ ٶٳٹز‪ ،‬ٸ ثطاڀ ؾط‪٦‬ٹثځ‬
‫ٲطزٰ ثب دبزقبټبٴ ټٳ‪٧‬بضڀ ‪٦‬طز‪ ،‬ٸ ثط ٖٯڃٻ ٲؿشٳٷساٴ ٸ ظحٳش‪٧‬كبٴ ثب ططٸسٳٷساٴ ٸ ظٲڃٵ زاضاٴ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)120 :1381 ،‬‬
‫زؾز زٸؾشځ زاز»‪.‬‬
‫قبڂس اضٸدبئڃٽب ضاؾز ث‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ زڂٵ زض ح‪ ١‬آٶٽب ػ‪ٟ‬بټب ضٸا زاقشٻ‪ ،‬ٸٮځ زض اڂٵ دٷساض ذٹز ‪٦‬ٻ‬
‫ان٭ زڂٵ چٷڃٵ دڃبٲسڀ زاضز ثٻ ذُب ض‪ٞ‬شٻ اٶس‪ .‬ٸ َجڃٗشبً ٶشبڂؼځ ‪٦‬ٻ ثط اڂٵ دڃبٲس ٲطست ‪٪‬طزڂس‪،‬‬
‫اظ ػٳٯٻ َطز زڂٵ اظ ظٶس‪٪‬ځ ؾڃبؾځ ٲطزٰ ٶڃع ٖٳٯځ اؾز اقشجبٺ ٸ ٶبزضؾز‪ ،‬ظڂطا ٲهڃجشٽبڂځ ‪٦‬ٻ‬
‫اظ ٶبحڃٿ زڂٵ ثٻ اٶؿبٴ اضٸدبڂځ ضؾڃسٺ ثٹز زض زڂٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ ٸ انٯڃځِ ‪٦‬ٻ ذسا‪ ‬ٶبظ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ ثٹز‬
‫ٸػٹز ٶساقشٻ ٸ ٶساضز‪ .‬آٶ چٻ آٶٽب ثٻ ٶبٰ زڂٵ ٲڃكٷبذشٷس‪ ،‬ٲؼٳٹٖٻ اظ اٲٹض ح‪ ١‬ٸ ثبَ٭ ٸ ٲرٯٹٌ‬
‫ثٻ ټٱ ثٹز‪ ،‬ح‪٣‬ځ ‪٦‬ٻ سحطڂ‪٪ ٝ‬طزڂسٺ ثٹز ٸ ثبَٯځ ‪٦‬ٻ ثٻ ق‪٧‬٭ ح‪ ١‬ػٯٹٺ‪٪‬ط قسٺ ثٹز‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪23 /‬‬

‫اؾبؼ چٷڃٵ زڂٷځ ثب چٹٶبٴ ضػبٮځ ڂ‪٣‬ڃٷبً ثبڂس اظ ؾڃبؾز زٸض ثبقس‪ ،‬ٸضٶٻ دسڂسپ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُځ‬
‫ثبظټٱ س‪٧‬طاض ذٹاټس قس‪.‬‬
‫ٸ اٲب ز ض ٲٹضز اؾالٰ؛ اق‪٧‬ب‪٦ ٬‬بض زض اڂٵ اؾز ‪٦‬ٻ ؾ‪٧‬ٹالضڂعٰ ٲٗبنط زڂٵ اؾالٰ ضا ‪٢‬ڃبؼ ثٻ زڂٵ‬
‫ٖڃؿٹڂز ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب ٲڃٷٳبڂس‪ ،‬ٸ آٴ َطح ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز ‪٢‬طٸٴ ٸؾُبڂځ ضا زض ٲٹضز‬
‫اؾالٰ ٶڃع سٗٳڃٱ ٲڃسټس‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ثڃٵ اؾالٰ ٸ ٲؿڃحڃز سحطڂ‪ ٝ‬قسٺ س‪ٟ‬بٸر ‪ٞ‬بحف ٸػٹز‬
‫زاضز‪ .‬اٮجشٻ ٲب ٲٷ‪٧‬ط ؾٹء اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ ٶبٰ اؾالٰ سٹؾٍ ح‪٧‬بٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲشٽبڀ آٶٽب زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃؿشٱ‪ ،‬ظڂطا ثؿڃبضٶس زٸٮشٽب‪٪ ،‬طٸٺټب‪ ،‬احعاة‪ ،‬سك‪٧‬ٯٽب‪ ،‬ػٳٗڃشٽب‪٦ ،‬ٳڃشٻټب ٸ‬
‫ؾٷسڂ‪٧‬بټبڂځ ‪٦‬ٻ ټٳٹاضٺ اظ ٶبٰ زڂٵ اؾش‪ٟ‬بزپ اثعاضڀ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬اٲب اڂٵ اٖٳب‪ ٬‬ټڃچ‪٫‬بٺ ٶجبڂس ثٻ ٶبٰ‬
‫اؾالٰ سٳبٰ قٹز‪.‬‬
‫اعالم ٍ ع٘بعت پًَ٘ذّب ٍ دالٗل‬
‫زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸاغپ ؾڃبؾز‪ ،‬ٶٻ ثٻ نٹضر ٲكش‪ ١‬ٸ ٶٻ ثٻ نٹضر ‪ٗٞ‬٭‪ ،‬ٶٻ زض آڂبر ٲ‪٧‬ځ ٸ ٶٻ زض‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)32 :1394 ،‬‬
‫اٲب ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ؾڃبؾځ ثؿڃبضڀ زض اڂٵ ‪٦‬شبة ٲ‪٣‬سؼ‬ ‫آڂبر ٲسٶځ ٸاضز ٶكسٺ اؾز‪.‬‬
‫ٸاضز قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ثطذځ اظ آٶٽب اقبضٺ ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز‪ .‬اڂٵ ٸاغٺ زض احبزڂض ٶجٹڀ ثٻ نٹضر ‪ٗٞ‬٭ ش‪٦‬ط‬
‫قسٺ‪ ،‬اظ ػٳٯٻ زض حسڂض ٲجبض‪ ٤‬اثٹټطڂطٺ ‪٦‬ٻ زض آٴ آٲسٺ اؾز‪٦« :‬بٶز ثٷٹ اؾطائڃ٭ سؿٹؾٽٱ‬
‫(ثربضڀ‪)169/4 :1422 ،‬‬
‫(ثٷځ اؾطائڃ٭ ضا‬ ‫األٶجڃبء‪٦ ،‬ٯٳب ټٯ‪ ٥‬ٶجځ ذٯ‪ٟ‬ٻ ٶجځ ٸ ؤٶٻ ال ٶجځ ثٗسڀ»‬
‫دڃبٲجطاٴ قبٴ ؾڃبؾز ٲڃ‪٧‬طزٶس‪َ ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ ټط‪٪‬بٺ ٶجڃځ ٸ‪ٞ‬بر ٲڃٷٳٹز دڃبٲجطڀ زڂ‪٫‬ط ػبٶكڃٷف‬
‫ٲڃكس‪ .‬اٲب ٲح‪٣٣‬بً ‪٦‬ٻ ثٗس اظ ٲٵ دڃبٲجطڀ ٶڃؿز) ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ٶڃع ‪٦‬ٯٳٿ ؾڃبؾز ضا ثبضټب زض‬
‫‪٦‬شبثٽبڀ ذٹز ثٻ ذهٹل زض ٲجبحض حسٸز ٸ سٗعڂطار ثٻ ‪٦‬بض ثطزٺاٶس‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ زڂٵ ٸ ؾڃبؾز الظٰ ٸ ٲٯعٸٰ ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬طٶس‪ ،‬اٮجشٻ ٲٷٓٹض ٲب اظ زڂٵ‬
‫زض اڂٷؼب زڂٵ ا ؾالٰ اؾز‪ .‬ضػٹٔ ثٻ ٲٷبثٕ اڂٵ زڂٵ ‪٦‬ٻ زض ضؤؼ آٶٽب ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪٢ ‬طاض زاضز‪ ،‬ٲب ضا ٲشٹػٻ اڂٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٸ اڂٵ دڃٹٶس ٲځٶٳبڂس‪.‬‬
‫اظ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ چٷڃٵ ثط ٲڃأڂس ‪٦‬ٻ ثڃٵ اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز زٸ ٶٹٔ دڃٹٶس ٸػٹز زاضز‪ :‬ڂ‪٧‬ځ دڃٹٶس‬
‫ٲؿش‪٣‬ڃٱ ‪٦‬ٻ اظ َطڂ‪ ١‬ثطٶبٲٻټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂؼبز ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ثطٶبٲٻټبڂځ ٲبٶٷس‪ :‬ٮعٸٰ زاقشٵ‬
‫ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز‪ ،‬ذال‪ٞ‬ز‪ ،‬قٹضاڂځ ثٹزٴ ٶٓبٰ‪ٖ ،‬ساٮز ٲحٹضڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ .‬زڂ‪٫‬طڀ دڃٹٶس ‪ٚ‬ڃط‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪24 /‬‬

‫ٲؿش‪٣‬ڃٱ ‪٦‬ٻ اظ َطڂ‪ ١‬اذال‪٢‬ڃبر ٖٳٹٲځ اؾالٰ اظ ‪٢‬جڃ٭‪ :‬نسا‪٢‬ز‪ ،‬ٲؿئٹٮڃز دصڂطڀ‪ ،‬ذسٲش‪٫‬صاضڀ‬
‫ثٻ ٲطزٰ‪ ،‬ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ اڂؼبز ٲڃكٹز‪.‬‬
‫ا‪٦‬ٷٹٴ ثس ٶر ٹاټس ثٹز سب ثٻ ٖٷٹاٴ ٶٳٹٶٻ زالڂٯځ چٷس اظ ‪٢‬طآٴ‪ ،‬اظ حسڂض‪ ،‬اظ ا‪٢‬ٹا‪ٖ ٬‬ٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ‬
‫اؾالٰ‪ ،‬اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ذبٸضقٷبؼ دڃطاٲٹٴ دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز اضائٻ ثساضڂٱ‪ ،‬سب ثٻ حس ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ زض‬
‫ذهٹل دڃٹٶس اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز زٮڃ٭ ٸ ثطټبٴ ٸ قبټس اضائٻ ‪٪‬طزز‪ .‬ٸ اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز‬
‫زض ضؤؼ ټ طٰ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ ‪٢‬طاض زاضز‪ ،‬زض اڂٷؼب ثٻ اضائٿ زالڂٯځ اظ ٲٷبثٕ زڂٷځ ٲڃذطزاظڂٱ ‪٦‬ٻ‬
‫ثڃكشط ثط ٲحٹض ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٲڃچطذس‪.‬‬

‫دالٗل ًملٖ پًَ٘ذ اسالم بب س٘بست‬

‫دالٗل لرآًٖ‬
‫ا‪٧ٞ‬بض ٸ ثطٶبٲٻټبڀ ؾڃبؾځ ثؿڃبضڀ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٲُطح قسٺ اؾز‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪:‬‬
‫‪ -‬اَبٖز اظ ظٲبٲساضاٴ‪ .‬ذساٸٶس ٲشٗب‪ ٬‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ‬

‫يٓؤُيٕل‪ ٓٙ‬األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ فَةِن تَىَبصٓػٕتُمٕ ف‪ ٓٙ‬ضَٕٓء‪ ٚ‬فَشُد‪ٜ‬ئٌ بِلَى اللٍّ‪ ٙ‬يٓالشَّسًٔلِ بِن وُىتُمٕ تُاْم‪ٙ‬ىًُنَ ثِبللٍّ‪ ٙ‬يٓالًْٕٕٓ َِ اٖخ‪ٙ‬ش‬

‫‪= .‬اٮٷؿبء‪( <59:‬اڀ ٲاٲٷبٴ! اظ ذسا اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ٸ اظ دڃبٲجط ٸ اظ نبحجبٴ اٲط ذٹڂف ٸ ا‪٪‬ط زض چڃعڀ‬
‫ٲٷبظٖٻ ‪٦‬طزڂس‪ ،‬آٴ ضا ثٻ ذسا ٸ دڃبٲجط ثط ‪٪‬طزاٶڃس ا‪٪‬ط ثٻ ذسا ٸ ضٸظ آذط اڂٳبٴ زاضڂس)‪ .‬ٲٷٓٹض اظ‬
‫"ؤٸٮځ األٲط" زض اڂٵ آڂٿ قطڂ‪ٟ‬ٻ ح‪٧‬بٰ ٲؿٯٳبٴ ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ ټؿشٷس‪.‬‬
‫=األٶٗبٰ‪ 57:‬؛ ڂٹؾ‪ 40 :ٝ‬ٸ ‪<67‬‬
‫‪ -‬ح‪٧‬ٹٲز اظ آٴ ذساؾز‪ .‬ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬بِنِ الْْحٔىْمٔ بِالَّ ل‪ٙ‬لٍّ‪ٙ‬‬

‫(ح‪٧‬ٳځ ػع ثطاڀ ذسا ٶڃؿز)‪.‬‬

‫‪ -‬ٶ‪٧‬ٹټف اؾش‪٧‬جبض ٸ ٲؿشجساٴ سبضڂد‪ .‬زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زٸ ٶٹٔ اؾش‪٧‬جبض ٶ‪٧‬ٹټف قسٺ اؾز‪:‬‬
‫اٸ‪ :٬‬اؾش‪٧‬جبض ‪ٞ‬طزڀ؛ ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓاسٕتَىْجٓشَ ًَٔٓ يٓرٔىًُدٌٔٔ ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ ثِغَٕٕشِ الْْحٓكِّ يٓظَىًُّا ؤَؤَُّمٕ‬

‫(اٸ =‪ٞ‬طٖٹٴ< ٸ ٮك‪٧‬طڂبٶف ثٻ ٶبح‪ ١‬زض ظٲڃٵ اؾش‪٧‬جبض ‪٦‬طزٺ ٸ ‪٪‬ٳبٴ‬ ‫=اٮ‪٣‬هم‪<39 :‬‬
‫بِلَٕٕىَب لَب ٔٔشْرٓؼًٔنَ‪‬‬
‫‪٦‬طزٶس ‪٦‬ٻ ثٻ ؾٹڀ ٲب ثبظ ٶٳځ‪٪‬طزٶس)‪ٖ .‬ڃٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ضاػٕ ثٻ "ٸٮڃس ثٵ ٲ‪ٛ‬ڃطٺ" ٶڃع زض آڂٿ ‪ 23‬ؾٹضپ‬
‫ٲسطط ٶبظ‪ ٬‬قسٺ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪25 /‬‬

‫زض ػبڂځ ز ڂ‪٫‬ط ؾٻ سٵ اظ ٲؿشجساٴ سبضڂد ثٻ ٖٷٹاٴ سٷسڂؿٽبڀ اؾشجساز ‪ٞ‬طزڀ ٲشٳظ٭ زض اؾشجساز‬
‫ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲشځ ٸ ٲكٹضسځ ٲٗط‪ٞ‬ځ قسٺاٶس‪ .‬ذساڀ دب‪ ٤‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَبسٔينَ يٓف‪ٙ‬شْػًٕٓنَ يَٓٓبمٓبنَ‬

‫يٓلَمَذٕ رٓبءَٔم م‪ًٜ‬سٓى ثِبلْجِّٕٓىَبت‪ ٙ‬فَبسٕتَىْجٓشُيا ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ يٓمٓب وَبوًُا سٓبثِم‪ٕٙ‬هَ‪= ‬اٮٗٷ‪٧‬جٹر‪( <39‬ٸ ‪٢‬بضٸٴ ٸ ‪ٞ‬طٖٹٴ‬

‫ٸ ټبٲبٴ؛ زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ٲٹؾځ ثب آڂبر ٸايح ٸ آق‪٧‬بض ثٻ ؾطا٘ آٶٽب ض‪ٞ‬ز ٸٮځ آٶٽب زض ظٲڃٵ اؾش‪٧‬جبض‬
‫‪٦‬طزٺ ٸ ٶشٹاٶؿشٷس اظ ٖصاة ٲب دڃكځ ‪٪‬ڃطٶس)‪ .‬ٸايح اؾز ‪٦‬ٻ "‪٢‬بضٸٴ" ٶٳٹٶٿ ٖڃٷځ اٶؿبٶٽبڀ‬
‫ٲؿشجس اظ ٮحبِ ا‪٢‬شهبزڀ اؾز؛ ٸ "‪ٞ‬طٖٹٴ" ٶٳٹٶٻاڀ اظ اٶؿبٶٽبڀ ٲؿشجس ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ؛ ٸ‬
‫"ټبٲبٴ" ٶٳٹٶٻ اڀ اظ اٶؿبٶٽبڀ ٲؿشجس اظ ٮحبِ ٲكٹضسځ اؾز‪ ،‬ظڂطا ٖالٸٺ ثط ٸظاضر ‪ٞ‬طٖٹٴ ٲكبٸض‬
‫اٸ ٶڃع ثٹز‪.‬‬
‫زٸٰ‪ :‬اؾش‪٧‬جبض ‪٪‬طٸټځ ٸ حعثځ؛ ثڃكشط ‪٦‬كٹضټبڂځ ‪٦‬ٻ اٲطٸظ زض آٶٽب زڂٳ‪٧‬طاؾځ سُجڃ‪ ١‬ٲځقٹز‪ ،‬اظ‬
‫ٶٹٔ زڂ‪٫‬طڀ اظ اؾشجساز ‪٦‬ٻ ٖجبضر اظ اؾشجساز ‪٪‬طٸټځ ٸ حعثځ اؾز ضٶغ ٲځثطٶس‪ .‬احعاة ذبنځ‬
‫زٺټب ؾب‪ ٬‬اؾز ‪٦‬ٻ ثط ‪٪‬طزٺ ټبڀ ٲٯشٽب ؾٹاضٶس ٸ سٹح ح‪٧‬ٹٲز ضا ‪ ٍ٣ٞ‬ثٻ ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط ذٹڂف دبؼ‬
‫ٲځزټٷس ٸ ٶٳځ ‪٪‬صاضٶس حعة زڂ‪٫‬طڀ ٸاضز ثبظڀ ؾڃبؾز قٹز‪ .‬زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد ٶڃع چٷڃٵ ٸيٗڃشځ‬
‫ٸػٹز زاقشٻ ٸ اٶؿبٶٽب اظ اڂٵ ٶبحڃٻ ضٶغ ‪ٞ‬طاٸاٶځ ضا ٲشحٳ٭ قسٶس‪ ،‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثٻ‬
‫ٶ‪٧‬ٹټف چٷڃٵ اؾشجسازڀ دطزاذشٻ‪ ،‬آٶٽب ضا ٲبٶٕ ټط‪٪‬ٹٶٻ ضقس ٸ دڃكط‪ٞ‬ز ٸ س‪ٛ‬ڃڃط ٲظجز ٲٗط‪ٞ‬ځ‬
‫ٶٳٹزٺ‪ ،‬ٲبٶٕ زٖٹر انالحځ دڃبٲجطاٴ زاٶؿشٻ اؾز‪ .‬ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬لَبلَ الْمٓألُ الَّز‪ٔٙ‬هَ‬

‫اسٕتَىْجٓشُياْ م‪ٙ‬ه لًَٕم‪ ٍٙٙ‬لَىُخْشِرٓىَّهٓ ٔٓ ب ضُؼٕٕٓتٔ يٓالَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ مٓؼٓهٓ م‪ٙ‬ه لَشْٔٓت‪ٙ‬ىَب ؤَيٕ لَتَؼًٔدٔنَّ ف‪ ٓٙ‬م‪ٙ‬لَّت‪ٙ‬ىَب لَبلَ ؤَيٓلًَٕ‬

‫(‪٪‬طٸٺ ٲؿش‪٧‬جط ‪٢‬ٹٰ اٸ =قٗڃت< ‪ٟ٪‬شٷس‪ :‬ثٻ ظٸزڀ سٹ ضا اڀ قٗڃت ٸ‬ ‫=األٖطا‪< 88 :ٜ‬‬
‫وُىَّب وَبسَِ‪ٕٙ‬هَ‪‬‬

‫ٲاٲٷبٴ ټٳطاٺ سٹ ضا اظ زڂبض ذٹڂف ثڃطٸٴ ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز ڂب اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ ٲٯز ٲب ثبظ ‪٪‬طزڂس‪ٟ٪ .‬ز‪ :‬آڂب‬
‫ا‪٪‬طچٻ ٲب اظ آٴ ثس ثطڂٱ؟!)‪ .‬اڂٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ زض آڂبر زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع ثٻ س‪٧‬طاض ٲُطح قسٺ اؾز‪.‬‬
‫‪ -‬ٮعٸٰ قٹضا ٸ ٲكٹضر ٸٮځ اٲط ٲؿٯٳڃٵ ثب ؾبڂط ٲؿٯٳبٶبٴ؛ ‪٦‬ٻ زض اټٳڃز آٴ ټٳڃٵ ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ ذٹاټس‬
‫ثٹز ‪٦‬ٻ ذساڀ دب‪ ٤‬دڃبٲجط ذٹز ضا اٲط ‪ٞ‬طٲٹزٺ سب ثب ٲؿٯٳبٶبٴ زض اٲٹض ٲكٹضٺ ‪٦‬ٷس ٸ ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫ؾٹضٺټبڀ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثٻ ٶبٰ "قٹضا" ٲؿٳځ قسٺ سب اقبضٺاڀ ثٻ اټٳڃز قٹضا ثبقس ٸ ٲب زض ازاٲٿ‬
‫اڂٵ ضؾبٮٻ سٹيحڃبر ‪٦‬بٲٯځ ضا زض ثبضپ قٹضا زض اؾالٰ اضائٻ ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪26 /‬‬

‫دالٗل حدٗثٖ‬
‫ٖالٸٺ ثط زالڂ٭ ‪٢‬طآٶځ ‪٦‬ٻ ‪٪‬صقز‪ ،‬زالڂ٭ حسڂظځ ‪ٞ‬طاٸاٶځ ٶڃع زض ٲٹضز دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز‬
‫ٸػٹز زاضز‪ .‬زض ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زٸ ٶٹٔ زالڂ٭ ٲجٷځ ثط دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ٲٹػٹز اؾز‪،‬‬
‫اٸ‪ ٬‬زالڂ٭ ‪٢‬ٹٮځ ٸ زڂ‪٫‬طڀ ٖٳٯ‪٧‬طز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٖطنٿ ؾڃبؾز‪ .‬اڂٷ‪ ٥‬ٶٳٹٶٻټبڂځ اظ اڂٵ‬
‫زالڂ٭‪:‬‬
‫اٮ‪ :ٝ‬زالڂ٭ ‪٢‬ٹٮځ‪:‬‬
‫اٲبٰ ٲؿٯٱ زض نحڃح ذٹز ‪٦‬شبثځ ضا ثٻ ٶبٰ "اإلمبسِ" ٲؿٳځ ٶٳٹزٺ ٸ زض آٴ ا‪٢‬ٹا‪ ٬‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضا‬

‫زض ٲٹضز اٲبضر ٸ اٲٹض ح‪٧‬ٹٲشساضڀ اظ َط‪ ٠‬نحڃح ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ زض اڂٷؼب ثٻ ٶٳٹٶٻټبڂځ اظ آٴ‬
‫اقبضٺ ٲڃٷٳبڂڃٱ‪:‬‬
‫اڂكبٴ زض ٮعٸٰ زاقشٵ اٲڃط ٸ حب‪٦‬ٱ ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ٸ ټط ‪٦‬ؽ ثٳڃطز ٸ ثط ‪٪‬طزٶف ثڃٗشځ‬ ‫‪-‬‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 1478/3 :‬ح‪)1851‬‬
‫ٶجبقس‪ ،‬زض ػبټٯڃز ٲطزٺ اؾز»‪.‬‬
‫اڂكبٴ زض ثبضپ ٲؿئٹٮڃز اٲڃط ٸ حب‪٦‬ٱ چٷڃٵ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪« :‬آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ٻ ټٳٿ قٳب‬ ‫‪-‬‬
‫ضٖڃشساضڂس‪ ،‬ٸ ټٳٿ زض ثطاثط ضٖڃز ذٹز ٲؿئٹ‪ !٬‬دؽ اٲڃط ثط ٲطزٰ ضٖڃشساض اؾز ٸ زض‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 1459/3 :‬ح ‪)1829‬‬
‫‪٢‬جب‪ ٬‬ضٖڃز ذٹڂف ٲؿئٹ‪ ٬‬اؾز»‪.‬‬
‫دڃبٲجط‪ٞ ‬طٲٹز‪ « :‬ټط ‪٦‬ؽ اظ اٲڃط ذٹز چڃعڀ ضا زڂس ‪٦‬ٻ ثسـ ٲڃأٲس ثبڂس ‪٦‬ٻ نجط‬ ‫‪-‬‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬ظڂطا ټط ‪٦‬ؽ اظ ػٳٕ ٲؿٯٳبٶبٴ ثٻ اٶساظپ ڂ‪ ٥‬ٸػت ٲ‪ٟ‬بض‪٢‬ز ‪٦‬ٷس ٸ ثٳڃطز‪ ،‬زض‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 1478/3:‬ح‪)1849‬‬
‫ػبټٯڃز ٲطزٺ اؾز»‪.‬‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲٹضز ذال‪ٞ‬ز ‪٦‬ٻ ڂ‪٧‬ځ اظ قڃٹٺټبڀ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬ ‫‪-‬‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪1453/3 :‬ح ‪)1821‬‬
‫اؾز ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ټٳچٷبٴ اؾالٰ سب زٸاظزٺ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٖعڂع ذٹاټس ثٹز»‪.‬‬
‫اڂكبٴ ذُبة ثٻ ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ َبٮت ٲ‪٣‬بٰ ٸ ضڂبؾز ثٹزٶس چٷڃٵ ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ثٻ ذسا ٲب ثٻ‬ ‫‪-‬‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 1456/3 :‬ح‪)1733‬‬
‫‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ َبٮت ٸ حطڂم ثبقس ٸالڂز ٶٳڃسټڃٱ»‪.‬‬

‫ة‪ :‬زالڂ٭ ٖٳٯځ‪:‬‬

‫نظام سیاسی اسالم ‪27 /‬‬

‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض سٳبٰ ٲسر ٖٳط دطثبض ٸ ثب ثط‪٦‬ز ذٹز ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ ٶٳٹزٶس‪ .‬انٹالً ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫اثعاض دڃكجطز ‪ٞ‬طڂًٿ زٖٹر سٹؾٍ اڂكبٴ ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ ثٹزٺ اؾز‪ .‬ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ثٻ ٲسڂٷٿ‬
‫ٲٷٹضٺ ټؼطر ‪ٞ‬طٲٹز ٸ ٖٷبنط ٲٽٱ زٸٮز اؾالٲځ ‪٦‬ٻ ٖجبضر اظ‪ :‬ٲؿٯٳبٶبٴ‪ ،‬ؾطظٲڃٵ‪ ،‬ٲطػٕ‬
‫اڂساٸٮٹغڂ‪ ٥‬ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾز‪ ،‬سح‪ٖ ١٣‬ڃٷځ دصڂط‪ٞ‬ز‪ ،‬زض ‪٪‬بٰ ٶرؿز زؾز ثٻ سإؾڃؽ زٸٮز‬
‫اؾالٲځ ظزٺ‪ ،‬انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ چٷڃٵ زٸٮشځ ضا ٸيٕ ٸ زض ٖٳ٭ دڃبزٺ ٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲسڂٷٿ ٲٷٹضٺ ټط ؾٻ ‪٢‬ٹپ اػطائڃٻ‪ ،‬ٲ‪٣‬ٷٷٻ‪ ،‬ٸ ‪ً٢‬بئڃٻ ضا اڂؼبز ٸ ذٹزقبٴ ضټجطڀ‬
‫‪٦‬طزٶس‪ ،‬ظڂطا زض آٴ ظٲبٴ‪ ،‬ٶٓط ثٻ ‪٦‬ٳجٹز ػٳٗڃز ٸ ٲحسٸزڂز اٲ‪٧‬بٶبر ٸ ٸْبڂ‪ ٝ‬اٲٹض‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ‪ ،‬اڂؼبة سإؾڃؽ زڂٹاٶٽب ٸ ازاضار ٲرشٯ‪ ٝ‬ضا ٶٳڃٷٳٹز‪ ،‬ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ٸحځ زض حب‪٬‬‬
‫ٶعٸ‪ ٬‬ثٹز‪ ،‬ٸ اڂكبٴ ٲإٲٹض سجٯڃ‪ ٙ‬ٸ سُجڃ‪ ١‬اضظقٽبڀ آؾٳبٶځ ثٹزٶس‪.‬‬
‫عولکرد صحاتِ‬
‫انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶڃع ثٻ ذهٹل ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‪ ،‬ټٱ ا‪٧ٞ‬بض ٸ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ ضا ٲُطح‬
‫‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ ټٱ زض نحٷٿ ٖٳ٭ ‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ اٶؼبٰ زازٶس‪ .‬زض سإڂڃس اڂٵ اٲط ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ اؾز ثٻ اڂٵ‬
‫ٶ‪٧‬شٻ اقبضٺ ‪٦‬ٷڃٱ ‪٦‬ٻ انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر اڂكبٴ حشځ ‪٢‬ج٭ اظ ز‪ٞ‬ٵ دڃبٲجط ذسا‪‬‬
‫‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ اٶؼبٰ زازٺ‪ ،‬زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ‪٦‬بٶ‪ٟ‬طاٶؽ ٸ اػشٳبٔ ؾڃبؾځ ثط‪٪‬عاض ‪٦‬طزٶس ٸ زض‬
‫ا‪٢‬ساٲځ آ‪٪‬بټبٶٻ‪٢ ،‬ج٭ اظ ثٻ ذب‪ ٤‬ؾذبضڀ ٶجځ ضحٳز‪٦ ،‬بض ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ػبٲٗٻ ضا ضٸ ثٻ ضاٺ ؾبذشٷس‪.‬‬
‫زٸٰ‪ :‬زالڂ٭ ٖ‪٣‬ٯځ دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز‬
‫زض ‪٦‬ٷبض زالڂٯځ ‪٦‬ٻ اظ ٶ‪٣‬٭ ش‪٦‬ط قس‪٣ٖ ،‬٭ ٶڃع چٷڃٵ ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ثبڂس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز دڃٹٶس‬
‫زاقشٻ ثبقس‪ ،‬ظڂطا زڂٷځ ‪٦‬ٻ ازٖبڀ ضټجطڀ اٶؿبٶٽب ضا زاضز‪ ،‬ثبڂس ‪٦‬بٲ٭ ثبقس ٸ اڂٵ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬اڂؼبة‬
‫دطزاذشٵ ثٻ ٲؿبڂ٭ ؾڃ بؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ضا ٶڃع ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬چٹٴ ضټجطڀ ثسٸٴ ؾڃبؾز ٲٳ‪٧‬ٵ‬
‫ٶڃؿز‪ ،‬ٸ ثؿڃبضڀ اظ اح‪٧‬بٰ اؾالٲځ ػع زض ؾبڂٿ ‪٢‬سضر ٸ ح‪٧‬ٹٲز‪ ،‬ٲح٭ سُجڃ‪ ١‬ٶساضز‪ ،‬اٲٹضڀ‬
‫ٲبٶٷس‪ :‬سُجڃ‪ ١‬حسٸز‪ ،‬ػٽبز‪ ،‬ا‪٢‬بٲٿ ‪٢‬ؿٍ ٸ ٖس‪ ،٬‬ا‪٢‬بٲٿ ثطذځ اظ قٗبڂط ٲبٶٷس ػٳٗٻ‪ٖ ،‬ڃس‪ ،‬ػٳٕ‬
‫آٸضڀ ظ‪٦‬بر ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ .‬ٶجٹز ؾڃبؾز ز ض ڂ‪ ٥‬زڂٵ ثٻ ٲٗٷځ ٶجٹز ضټجطڀ زض آٴ زڂٵ اؾز‪،‬‬
‫زڂٵ ا‪٪‬ط ضټجطڀ ٸ ؾڃبؾز ٶساقشٻ ثبقس‪ ،‬ټط‪٪‬ع ٶٳڃشٹاٶس اضظقٽبڀ ذٹز ضا سُجڃ‪ ١‬ٸ اظ حس ٸ‬
‫ٲطظټبڀ ذٹز ز‪ٞ‬بٔ ٶٳبڂس‪ .‬ثٻ ايب‪ٞ‬ٿ اڂٷ‪٧‬ٻ ؾڃبؾز اظ ٲؿشٯعٲبر ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٶٽب ٸ ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٿ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪28 /‬‬

‫آٶٽبؾز‪ ،‬حب‪ ٬‬چُٹض ٲڃشٹاٴ زڂٷځ ضا سهٹض ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ثٻ ټٳٿ قئٹٴ حڃبر ٲطزٰ ‪٦‬بض زاقشٻ ثبقس‪،‬‬
‫اٲب ثٻ ؾڃبؾز ‪٦‬بض ٶساقشٻ ثبقس؟!‬

‫ًظش ػلوبٕ اسالهٖ پ٘شاهَى س٘بست ٍ لضٍم حکَهتذاسٕ‬

‫ثب سٹػٻ ثٻ آٶچٻ زض ٲٷبثٕ زڂٷځ ‪ٟ٪‬شڃٱ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطڂٻ اػٳبٔ ٸ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٳٹزٶس‬
‫‪٦‬ٻ ثڃٵ اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز دڃٹٶس ٸػٹز زاضز‪ .‬اثٵ حعٰ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬سٳبٰ اټ٭ ؾٷز‪ ،‬ټٳٿ ٲطػئٻ‪ ،‬سٳبٰ‬
‫قڃٗٻ ٸ سٳبٰ ذٹاضع ثط ٸػٹة اٲبٲز ٶٓط زاضٶس ٸ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ثط ‪ٞ‬طز ‪ٞ‬طز اٲز اؾالٲځ الظٰ اؾز سب‬
‫زض ثطاثط اٲبٲځ ٖبز‪ ٬‬اٶ‪٣‬ڃبز زاقشٻ ثبقٷس سب اٸ اح‪٧‬بٰ ذسا‪ ‬ضا زض ٲڃبٴ آٶٽب سُجڃ‪٦ ١‬ٷس ٸ ٲُبث‪١‬‬
‫(ذڃبٌ‪)130 :1425 ،‬‬
‫آٶچٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬آٸضزٺ اٲٹض ؾڃبؾځ ضا ثٻ دڃف ثجطز»‪.‬‬
‫ٶٓط ثٻ ټٳڃٵ دڃٹٶس اؾز ‪٦‬ٻ ا‪٦‬ظطڂز ثعض‪٪‬بٴ اؾالٰ زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد اڂٵ زڂٵ حٷڃ‪ ٝ‬ثٻ ؾڃبؾز‬
‫ثٽب زازٺ‪ ،‬ڂب زض اڂٵ ٖطنٻ ‪٦‬بض ‪٦‬طزٶس ٸ ڂب ا‪٧ٞ‬بض ٸ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځِ ضا زض ٖطنٻټبڀ ٲسڂطڂز‪،‬‬
‫ضټجطڀ ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ اضائٻ ‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫ثس ٶرٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط اڂٷؼب ثٻ ٖٷٹاٴ قبټس ثٻ ٲٹاضزڀ اظ زڂس‪٪‬بٺټبڀ ؾڃبؾځ ثعض‪٪‬بٴ زڂٷځ زض ازٸاض‬
‫ٲرشٯ‪ ٝ‬اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ سب ٲسٖبڀ ٲب ثٽشط طبثز قٹز‪:‬‬
‫اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪« :‬اڀ ٲطزٰ! ٲٵ ثط قٳب ٸالڂز ڂب‪ٞ‬شٱ اٲب اظ قٳب ثٽشط ٶڃؿشٱ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا‪٪‬ط ٶڃ‪٧‬ځ ‪٦‬طزٰ ‪٦‬ٳ‪٧‬ٱ ‪٦‬ٷڃس ٸ ا‪٪‬ط ثسڀ ‪٦‬طزٰ ٲٵ ضا ضاؾز ث‪٫‬طزاٶڃس» (نالثځ‪.)138 :1423 ،‬‬
‫اڂٵ ؾرٵ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ثڃبٴ ‪٦‬ٷٷسپ ػبڂ‪٫‬بٺ حب‪٦‬ٱ ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٶؿجز ثٻ ٲطزٰ اؾز‪،‬‬
‫َٹضڂ‪٧‬ٻ ‪٢‬سضر ڂب‪ٞ‬شٵ ٶكبٶٻ ٸ زٮڃ٭ ثطسطڀ ٸ ثٽشطڀ ‪٦‬ؿځ ٶڃؿز‪.‬‬
‫حؿٵ ثهطڀ زض سٹنڃ‪ ٝ‬اٲبٰ ٖبز‪٦ ٬‬ٻ حب‪٦‬ٱ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ اؾز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪٦« :‬ؿځ اؾز‬ ‫‪-‬‬
‫‪٦‬ٻ ٲڃبٴ ذساٸٶس‪ ‬ٸ ٲطزٰ ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ ،‬اظ ذساٸٶس‪ ‬ٲڃكٹٶس ٸ ثٻ ٲطزٰ ٲڃكٷٹاٶس»‪.‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)58 :1381 ،‬‬

‫ٖٳط ثٵ ٖجساٮٗعڂع آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ذال‪ٞ‬ز ٲٷهٹة قس‪ ،‬زض سجڃڃٵ ٲٹ‪ٗ٢‬ڃز ؾڃبؾځ ذٹز زض‬ ‫‪-‬‬
‫ثڃٵ ٲطزٰ ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓط‪٪‬بټف چٷڃٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٲٵ ثط سط اظ ټڃچ ڂ‪ ٥‬قٳب‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)58 :1381 ،‬‬
‫ٶڃؿشٱ ثٻ ػع آٶ‪٧‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬ثبض ٲؿئٹٮڃز ٲطا ؾٷ‪٫‬ڃٵ سط ‪٪‬طزاٶڃسٺ اؾز»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪29 /‬‬

‫س‪ٟ‬شبظاٶځ ٸ اثٵ ذٯسٸٴ زض ٲٹضز ذال‪ٞ‬ز ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ذال‪ٞ‬ز ثٻ ٲٗٷځ ٶڃبثز اظ‬ ‫‪-‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)58 :1381 ،‬‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ ‬زض حطاؾز اظ زڂٵ ٸ ازاضپ نحڃح اٲٹض زٶڃبؾز‪.‬‬
‫قٽطؾشبٶځ يٳٵ ش‪٦‬ط اػٳبٔ زض ٲٹضز ٮعٸٰ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ زض اؾالٰ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٶٻ زض ‪٢‬ٯت‬ ‫‪-‬‬
‫اثٹث‪٧‬ط‪ ‬ٸ ٶٻ زض ‪ ٢‬ٯت زڂ‪٫‬طاٴ ػٹاظ اڂٵ اٲط ذُٹض ٶ‪٧‬طز ‪٦‬ٻ ظٲڃٵ ٲڃشٹاٶس اظ اٲبٰ ٸ‬
‫دڃكٹا ذبٮځ ثبقس‪ ،‬دؽ اڂٵ اػٳبٔ زٮڃ٭ ‪٢‬بَٗځ اؾز ثط اڂٷ‪٧‬ٻ زاقشٵ اٲبٰ ٸاػت‬
‫(قٽطؾشبٶځ‪)83/7 :1395 ،‬‬
‫اؾز»‪.‬‬
‫اثٵ سڃٳڃٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ « :‬ثبڂس ثساٶڃٱ ‪٦‬ٻ دڃكٹاڂځ ٸ ازاضپ اٲٹض ٲطزٰ ڂ‪٧‬ځ اظ ثعض‪٪‬شطڂٵ‬ ‫‪-‬‬
‫ٸاػجبر زڂٵ اؾز ٸ حشځ ثط دبڂځ ٸ اػطاڀ زڂٵ ٸ ازاضپ زٶڃب ثسٸٴ آٴ ٲٳ‪٧‬ٵ ٶڃؿز»‪.‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)32 :1381 ،‬‬

‫قڃد ڂٹؾ‪٢ ٝ‬طيبٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬الظٰ ٲڃساٶٱ ثٻ نطاحز سٳبٰ ثٻ ‪٪‬ٹٶٻاڀ ‪٦‬ٻ نساڀ آٴ‬ ‫‪-‬‬
‫زض ټٳٻ ػب ثذڃچس‪ ،‬اٖالٴ ٶٳبڂڃٱ‪ ،‬اؾالٰ ضاؾشڃٷځ ‪٦‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬آٴ ضا ٲ‪٣‬طض ‪ٞ‬طٲٹزٺ‬
‫اٲ‪٧‬بٴ ٶساضز ‪٦‬ٻ ؾڃبؾځ ٶجبقس‪ ،‬ٸ ټط‪٪‬بٺ ؾڃبؾز اظ آٴ ‪٦‬ٷبض ٶٽبزٺ قٹز‪ ،‬زڂ‪٫‬ط ٖٷٹاٴ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)138 :1381 ،‬‬
‫اؾالٰ ضا ٶرٹاټس زاقز ٸ زڂٵ زڂ‪٫‬طڀ ٲڃكٹز»‬
‫‪ٚ‬عاٮځ ٲهطڀ زض ٲٹضز ٮعٸٰ ح‪٧‬ٹٲز زض ح‪ ّٟ‬زڂٵ ٸ ٲ‪٣‬بنس دٷؼ‪٫‬بٶٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬زڂٵ ٸ‬ ‫‪-‬‬
‫اٲٷڃز ػبٴ ٸ ٲب‪ ٬‬ټڃچ‪٫‬بٺ ثسٸٴ دبزقبټځ ٲُٔبٔ ضٸ ثٻ ضاٺ ٶٳڃكٹز‪٪ .‬ٹاٺ اڂٵ اٲط ټطع ٸ‬
‫ٲطػځ ا ؾز ‪٦‬ٻ ټٷ‪٫‬بٰ اظ ټٱ دبقڃس‪٪‬ځ ٶٓبٲٽب ڂب ح‪٧‬ٹٲشٽب ٸ ٲط‪ ٨‬دبزقبټبٴ ٸ‬
‫دڃكٹاڂبٴ ضخ ٲڃسټس‪ ،‬ثٻ ‪٪‬ٹٶٻ ڂځ ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ٸيٗڃز سٹؾٍ ؾٯُبٴ ٲُٔبٔ زڂ‪٫‬طڀ سساض‪٤‬‬
‫زڂسٺ ٶكٹز‪ ،‬ثځ ٶٓٳځ ٸ ټطع ٸ ٲطع ټٳچٷبٴ ازاٲٻ دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ قٳكڃط‬
‫(ذڃبٌ‪)130 :1425 ،‬‬
‫ٖٳٹٲڃز ٲڃبثس‪ ،‬ٸ ‪٢‬حٍ حب‪٦‬ٱ ٲڃكٹز»‪.‬‬
‫ٖجساٮ‪٧‬طڂٱ ظڂساٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪٦ « :‬بٲالً ثسڂٽځ اؾز ا‪٪‬ط زض ٲڃبٴ اح‪٧‬بٰ قطٖځ ٸ ‪٢‬ٹاٖس آٴ‬ ‫‪-‬‬
‫ٲؿبڂٯځ ضا دڃطاٲٹٴ زٸٮز ٸ ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ ثڃبثڃٱ‪ ،‬اٲٹضڀ ٲبٶٷس ٲجسؤ قٹضڀ‪ ،‬ٲؿئٹٮڃز‬
‫حب‪٦‬ٳبٴ‪ ،‬ٸػٹة اَبٖز اظ آٶٽب زض ٲٗطٸ‪ ،ٜ‬اح‪٧‬بٰ ػٷ‪ ٩‬ٸ نٯح ٸ ٲٗبټسار ٸ ؾبڂط‬
‫(ذڃبٌ‪)130 :1425 ،‬‬
‫اح‪٧‬بٰ ٲطثٹٌ ثٻ زٸٮز ٸ اٲٹض آٴ»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪31 /‬‬

‫دٗذگبُّبٕ اًذٗطوٌذاى غشبٖ پ٘شاهَى اسالم ٍ س٘بست‬

‫ٲؿإٮٿ دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ‪ً٢‬ڃٻڂځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ سٷٽب اٶسڂكٳٷساٴ اؾالٲځ آٴ ضا َطح ‪٦‬طزٺ‬
‫ثبقٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ حشځ ذٹز ٶٹڂؿٷس‪٪‬بٴ ٸ ٲح‪٣٣‬بٴ ‪ٚ‬ڃط اؾالٲځ ٶڃع ثط اڂٵ اٲط ا‪٢‬طاض ٸ اٖشطا‪ ٜ‬زاضٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ٲب زض شڂ٭ ثٻ ثطذځ اظ اڂٵ ٶٓطڂبر اقبضٺ ٲځٶٳبئڃٱ‪:‬‬
‫‪ -‬ز‪٦‬شٹض «‪ٞ‬ڃشع ػطاٮس» ٲځ‪٪‬ٹڂس‪ « :‬اؾالٰ زض ڂ‪ ٥‬زڂٵ ذالنٻ ٶٳځ قٹز ثٯ‪٧‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ټٱ‬
‫ټؿز ٸ ٖٯځ ض‪ٚ‬ٱ آٶ‪٧‬ٻ زض ؾبٮٽبڀ اذڃط ثطذځ اظ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٦‬ٻ ذٹز ضا ٲشٳسٴ ٸ ضٸقٷ‪٧ٟ‬ط‬
‫ٲځٶبٲٷس دڃسا قسٺاٶس ‪٦‬ٻ ٲځ ذٹاټٷس ٲڃبٴ آٴ زٸ (زڂٵ ٸ ؾڃبؾز) ق‪٧‬ب‪ ٜ‬اڂؼبز ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬اٲب ټٳٿ‬
‫‪٦‬بخ اٶسڂكٿ اؾالٲځ ثط اڂٵ اؾبؼ ثٷڃبٴ ٶٽبزٺ قسٺ اؾز ‪٦‬ٻ آٴ زٸ الظٰ ٸ ٲٯعٸٰ ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬طٶس ٸ ثٻ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)47 :1381 ،‬‬
‫ټڃچٹػٻ اٲ‪٧‬بٴ ػساڂځ ٲڃبٴ آٶٽب ٸػٹز ٶساضز»‪.‬‬
‫‪ -‬اؾشبز «ٶٯٯڃٷٹ» ٲځ‪٪‬ٹڂس‪« :‬ٲحٳس‪ ‬ټٳعٲبٴ ٸ ټٳ‪٫‬بٰ زڂٵ ٸ ح‪٧‬ٹٲز ضا سإؾڃؽ ٶٳٹز ٸ زض‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)47 :1381 ،‬‬
‫َٹ‪ ٬‬ظٶس‪٪‬ځ ذٹز آٶٽب ضا زض ‪٦‬ٷبض ټٱ ‪٢‬طاض زاز»‪.‬‬
‫‪ -‬ز‪٦‬شط «قبذز» ٲځ‪٪‬ٹڂس‪ « :‬ثط اڂٵ اؾبؼ ‪٦‬ٻ اؾالٰ ثؿځ ‪ٞ‬طاسط اظ ڂ‪ ٥‬زڂٵ اؾز‪ ،‬زض ثط‪٪‬ڃطٶسپ‬
‫اٶسڂكٻټبڀ ‪٢‬بٶٹٶځ ٸ ؾڃبؾځ ٶڃع ټؿز ٸ ثٻ َٹض ذالنٻ ٲځسٹاٴ ٲسٖځ قس ‪٦‬ٻ اؾالٰ ٶٓبٲځ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)47 :1381 ،‬‬
‫‪٦‬بٲ٭ ٸ ‪ٞ‬طا‪٪‬ڃط اؾز ٸ ټٳٿ ٖطنٻټبڀ زڂٵ ٸ ح‪٧‬ٹٲز ضا قبٲ٭ ٲځقٹز»‪.‬‬
‫‪ -‬اؾشبز «ٲ‪٧‬سٸٶبٮس» ٲځ ‪٪‬ٹڂس‪ :‬زض اڂٷؼب (ٲسڂٷٻ) ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٷڃبٴ ٶٽبزٺ قس ٸ انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)47 :1381 ،‬‬
‫ٲجبٶځ ‪٢‬بٶٹٴ اؾالٲځ ٲ‪٣‬طض ‪٪‬طزڂس»‪.‬‬
‫‪ -‬اؾشبز اؾشطٸطٳٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ :‬اؾالٰ دسڂسپ زڂٷځ ؾڃبؾځ اؾز‪ ،‬ظڂطا دڃبٲجط ثٷڃبٶ‪٫‬صاض آٴ‪،‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)48 :1381 ،‬‬
‫ؾڃبؾشٳساضڀ ح‪٧‬ڃٱ ٸ ضټجطڀ ؾڃبؾځ ثٹز‪.‬‬
‫‪ -‬سٹٲبؼ آضٶٹٮس ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ :‬دڃبٲجط ټٳعٲبٴ ضټجطڀ زڂٷځ ٸ ؾڃبؾځ ح‪٧‬ٹٲز ضا ثط ٖٽسٺ زاقز‪.‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)48 :1381 ،‬‬

‫آٶچٻ سب ‪٦‬ٷٹٴ زض ٖطنٿ دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز اظ زالڂ٭ ٶ‪٣‬ٯځ ٸ ٖ‪٣‬ٯځ ش‪٦‬ط قس‪ .‬ٸضٶٻ ا‪٪‬ط ذٹاؾشٻ‬
‫ثبقڃٱ ټٳچٷبٴ ثٻ زالڂ٭ دڃٹٶس اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز ثذطزاظڂٱ‪ ،‬اڂٵ ذٹز ٲؿشٯعٰ سإٮڃ‪٦ ٝ‬شبثځ زڂ‪٫‬ط‬
‫ذٹاټس ثٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪31 /‬‬

‫فشزدٓ اٗي درط‬

‫زض ذهٹل دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز زٸ زڂس‪٪‬بٺ ٸػٹز زاضز‪ ،‬زڂس‪٪‬بٺ زڂٵ ؾشڃعاٶٻ ٸ زڂٵ ‪٪‬طڂعاٶٻ ٸ‬
‫زڂس‪٪‬بٺ زڂٵ ‪٪‬طاڂبٶٻ‪ .‬زض زڂس‪٪‬بٺ اٸ‪٦ ٬‬ؿبٶځ ‪٢‬طاض زاضٶس ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾزاٶس‪.‬‬
‫ٖٯز اڂٵ دٷساضقبٴ زض ٲ‪٣‬بڂؿٻ اؾالٰ ثب ازڂبٴ سحطڂ‪ ٝ‬قسٺ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز‪ .‬ٸ زض زڂس‪٪‬بٺ زٸٰ ػٳٽٹض‬
‫اٲز ٸ اػٳبٔ ٖٯٳبڀ اؾالٲځ ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬
‫اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ټٱ دڃٹٶس ٲؿش‪٣‬ڃٱ اظ َطڂ‪ ١‬ثطٶبٲٻټبڀ ؾڃبؾځ ذٹز زاضز ٸ ټٱ دڃٹٶس ‪ٚ‬ڃط‬
‫ٲؿش‪٣‬ڃٱ اظ َطڂ‪ ١‬ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ثطٶبٲٻټبڀ ذٹز ٲبٶٷس نسا‪٢‬ز ٸ ضاؾشځ ٸ اذالل ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪.‬‬
‫زالڂ٭ ظڂبزڀ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲٹضز دڃٹٶس اؾالٰ ثب ؾڃبؾز ٸػٹز زاضز‪.‬‬
‫اڂٵ زالڂ٭ ؾجت قسٺ ثط ضاثُٻ اؾالٰ ٸ ؾڃبؾز اػٳبٔ نٹضر ‪٪‬ڃطز ٸ حشځ ٖٯٳب ٸ اٶسڂكٳٷساٴ‬
‫‪ٚ‬ڃط اؾالٲځ ٶڃع ثط اڂٵ ضاثُٻ ا‪٢‬طاض ٸ اٖشطا‪ ٜ‬ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪32 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬حًالٓ‪ ،‬سفش ثه ػجذالشحمه‪ .‬ة ت‪ .‬الؼ‪ٙ‬لمبوٕ‪ - ّٛ‬وطإتُٓب يتؽً٘سَٓب يآحبسَٔٓب فٓ الْحٕٓبِ‬
‫اإلسالمٕ‪ ّٛ‬المٔؼٓبص‪ٙ‬شَِ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الُزشِ‪.‬‬
‫‪ .3‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .4‬ضُشستبوٓ‪ ،‬اثٓ الفت ُ‪ ،‬مْحمذ ثه ػجذالىشٔم‪ .‬الملل ي الىْحل‪ .‬تْحمٕك‪ :‬مْحمذ سؼٕذ وٕالوٓ‪.‬‬
‫ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .5‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذاهلل سٔگٓ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ؼجغ سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .6‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .7‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1394 .‬ثبٔذ ي وجبٔذَبْ دٔه ي سٕبست‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪:‬‬
‫وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .8‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪33 /‬‬

‫درس سَم‬

‫خطَط کلی ٍ ساختارّای ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ درط عَم‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٸ ؾبذشبضټبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زاضاڀ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ اؾز ‪٦‬ٻ سرُځ اظ آٶٽب ثطاڀ‬
‫ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ ٲؼبظ ٶڃؿز‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ذبل ذٹز ضا زاضز؛‬ ‫‪-1‬‬
‫ثب اڂٵ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ثٻ س‪ٟ‬هڃ٭ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-2‬‬
‫اظ َطڂ‪ٞ ١‬ٽٱ ٸ زض‪ ٤‬اڂٵ ذُٹٌ ثٽشط ٸ ثڃكشط ثب ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ثشٹاٶٷس اڂٵ ذُٹٌ ضا ثط قٳبضٶس؛‬ ‫‪-4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ڂ‪٧‬بڂ‪ ٥‬اڂٵ ذُٹٌ ضا قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪34 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬

‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫ؾبذشبضټبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چڃؿز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫حبڂع اټٳڃز ‪ٞ‬طاٸاٴ اؾز ا‪٪‬ط ثساٶڃٱ ‪٦‬ٻ ٶٓبٲځ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ ذٹز ذُٹٌ ‪٦‬ٯڃځ زاضز ‪٦‬ٻ ثط‬
‫ٲجٷبڀ آٴ ؾڃط ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬زض‪ ٤‬اڂٵ ذُٹٌ ٲب ضا سٹ‪ٞ‬ڃ‪ ١‬ثڃكشط ٲڃسټس سب ثب ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثٽشط‬
‫آقٷب قٹڂٱ‪ .‬ټس‪ ٜ‬انٯځ اڂٵ زضؼ سجڃڃٵ اڂٵ ذُٹٌ اؾز‪ ،‬سب ثط ٲجٷبڀ آٴ ثشٹاٶڃٱ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ضا ثٽشط زض‪ ٤‬ٸ سُجڃ‪٦ ١‬ٷڃٱ‪.‬‬
‫ټط ٶٓبٲځ چٻ ؾڃبؾځ ثبقس ڂب ا‪٢‬شهبزڀ ڂب ‪ٞ‬طټٷ‪ ٩‬ٸ اػشٳبٖځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ ،‬اظ ذٹز ذُٹٌ‬
‫‪٦‬ٯڃځ زاضز ‪٦‬ٻ ثط ٲجٷبڀ آٴ ؾڃط ٲڃٷٳبڂس‪ .‬اڂٵ ذٹز ڂ‪ ٥‬ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ ثبڂس زض ټط‬
‫ٶٓبٲځ ٸػٹز زاقشٻ ثبقس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪.‬‬
‫زض دطسٹ ٲٷبثٕ اؾالٰ ٲڃشٹاٴ ذُٹٌ ‪ٞ‬طاٸاٶځ ضا ثطاڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سطؾڃٱ ‪٦‬طز‪ ،‬ٸٮځ‬
‫دطزاذشٵ س‪ٟ‬هڃٯځ ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ اظ چٽبضچٹثٿ ٲ‪٣‬ڃس اڂٵ زضؼ ٸ اڂٵ ‪٦‬شبة ذبضع اؾز‪ ،‬اٲب‬
‫ٲڃشٹاٶڃٱ ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ذُٹٌ ضا زض ٲُبٮت آسځ ثڃبٴ ‪٦‬ٷڃٱ‪.‬‬
‫اعالهٖ ًِ تئَکزاعٖ‬
‫سئٹ‪٦‬طاؾځ (‪ )Theocracy‬ٸاغٺڂځ اؾز ڂٹٶبٶځ ٸ ٲط‪٦‬ت اظ زٸ ‪٦‬ٯٳٻ‪ :‬ڂ‪٧‬ځ "‪٦‬طاسٹؼ" ‪٦‬ٻ ثٻ‬
‫ٲٗٷځ سٹاٶبڂځ اؾز ٸ زڂ‪٫‬طڀ "سئٹؼ" ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ ذساؾز‪ .‬ٸ آٴ ػٹاٲٗځ اؾز ‪٦‬ٻ زض آٴ‬
‫‪ٞ‬طٲبٶطٸاڂبٴ آٴ زض اٶٓبض ٲطزٰ اظ ‪ٞ‬طؾشبز‪٪‬بٴ ذسا ٲحؿٹة ٲڃكسٶس‪( .‬زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬سئٹ‪٦‬طاؾځ) سئٹ‪٦‬طاؾځ‬
‫ثٻ ٲٗٷځ ح‪٧‬ٹٲز ضٸحبٶځ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز ضٸحبٶڃبٴ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز اٮٽځ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز زڂٷځ (ٖٳڃس‪ )532 :1371 ،‬ٸ آٴ‬
‫ٶٹٔ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض آٴ ضػب‪ ٬‬زڂٵ ظٲبٰ ټٳٿ اٲٹض ضا زض زؾز ٲڃ‪٫‬ڃطٶس‪ ،‬ٸ ثط اؾبؼ ٶڃبثز‬
‫اظ ذسا ح‪٧‬ٹٲز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸ حب‪٦‬ٱ اٖٯځ ازٖب ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ سٳبٰ ؾٯُٻ ٸ ‪٢‬سضسف اظ ػبٶت ذسا‪ ‬ثٻ‬
‫اٸ ضؾڃسٺ‪ ،‬ٸ ٲطزٰ زض ثطاثطـ ثبڂس ذًٹٔ ‪٦‬بٲ٭ ٸ ٖبٰ ٸ سبٰ زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ٸ ټڃچ‪٫‬بٺ حب‪٦‬ٱ زض‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)443 :‬‬
‫ثطاثط ضٖڃز ٲؿئٹ‪ ٬‬ٶڃؿز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ٲؿئٹٮڃشځ ټٱ زاقشٻ ثبقس ‪ ٍ٣ٞ‬زض ثطاثط ذساؾز‪.‬‬
‫زض اڂٵ ٶٹٔ ح‪٧‬ٹٲز اضظقٽبڀ زڂٷځ ‪٦‬الً ٸ سٳبٲبً دبڂٳب‪ ٬‬ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ٸ زڂٵ س‪ٟ‬ؿڃط ٲٷ‪ٟٗ‬شځ ٲڃكٹز سب‬
‫ٲٷب‪ ٕٞ‬ضػب‪ ٬‬زڂٵ ضا سإٲڃٵ ‪٦‬ٷس‪ .‬آٶٽب ثٻ ٲٷٓٹض ‪٢‬ساؾ ز ثركځ ثٻ ذٹز‪ ،‬ٸ ٸازاض ‪٦‬طزٴ ٲطزٰ ثٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪35 /‬‬

‫اَبٖز ٸ ‪ٞ‬طٲبٶجطزاضڀ‪ ،‬ذٹز ضا ٶٳبڂٷس‪٪‬بٴ ذسا‪ ‬زض ضٸڀ ظٲڃٵ ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸ زض اڂٵ ضاؾشب‬
‫ثٻ ؾٯت سٳبٰ آظازڂٽبڀ ٲطزٰ‪ ،‬اظ ػٳٯٻ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ آٶٽب ٲڃذطزاظٶس‪ .‬زضؾز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض‬
‫اضٸدبڀ ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب حب‪٦‬ٱ ثٹز‪ ،‬ٸ ثسسطڂٵ ػٷبڂبر ضا زض ح‪ ١‬ثكط اٶؼبٰ زاز‪ ،‬ػٷبڂبسځ ٲبٶٷس آزٰ‬
‫ؾٹظڀ‪ ،‬ذ‪ٟ‬ٻ ؾبذشٵ نساټبڀ سؼسز ‪٪‬طاڂبٶٻ‪ ،‬ٲجبضظٺ ثب ٖٯٱ ٸ ا‪٦‬شكب‪ٞ‬بر ٖٯٳځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪.‬‬
‫اٲب ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ چٷڃٵ ح‪٧‬ٹٲشځ ٶڃؿز‪ ،‬ظڂطا اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ٻ دبڂجٷس ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٶٓبٰ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪ ،‬ثطذبؾشٻ اظ اضازٺ ٸ ذٹاؾز ٲطزٰ اؾز‪ ،‬ٸ ذٹز ضا ٲٯعٰ ثٻ ضٖبڂز قطڂٗز‬
‫ٲ‪٣‬سؼ اؾالٰ ٲڃساٶس‪ .‬ڂٗٷځ ذٍ ٲكځ ذٹز ضا ثط اؾبؼ اضظقٽبڀ اؾالٲځ سٗڃڃٵ ٸ سطؾڃٱ‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ثب ٲكٹضپ ٲطزٰ ثٻ دڃف ٲڃجطز‪ .‬زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط سئٹ‪٦‬طاؾځ ٲڃجٹز‪ ،‬ٲكٹضٺڂځ اٶؼبٰ‬
‫(ٖٹزٺ‪)102 :1401 ،‬‬
‫ٶٳڃساز چٹٴ ذٹز ضا ذساڂځ ٸ ٸحڃبٶځ ٲڃساٶؿز‪.‬‬
‫زض اڂٵ ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ‪ ،‬زڂ‪ ٫‬ط ػبڂځ ثطاڀ آزٰ ؾٹظڀ ٸ اٖساٰ ٖٯٳب ٸ زاٶكٳٷساٴ ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض‬
‫ضاؾشبڀ سكٹڂ‪ ١‬آٶٽب حشځ ثٻ اٶساظپ ‪٦‬شبثٽبڀ قبٴ ثٻ آٶٽب ظض زازٺ ٲڃكٹز‪ ،‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض ٶٽًز‬
‫سطػٳٻ ذٯ‪ٟ‬بڀ ٖجبؾځ چٷڃٵ حبٮشځ حب‪٦‬ٱ ثٹز‪.‬‬
‫زض ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٲځ آظازڂٽبڀ ٲكطٸٔ ٸ ‪٢‬بٶٹٶځ ‪٦‬ٻ ٲٷبؾت قإٴ ٸ ٲ‪٣‬بٰ ٸ ٲٷعٮز اٶؿبٴ‬
‫ثبقس‪ ،‬ثٻ ذهٹل زض ٖطنٻټبڀ ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٻ‪ ،‬اٶش‪٣‬بز اظ ح‪٧‬ٹٲز ٸ انالح ح‪٧‬بٰ‪ ،‬آظازڀ سٳٯ‪ ٥‬ٸ‬
‫‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ا‪٢‬شهبزڀ ‪ٚ‬ڃط ٲًطٺ‪ ،‬ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ثٻ ٸ‪ٞ‬ٹض ٸػٹز زاضز‪ .‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)443 :‬‬
‫‪٦‬ٻ اڂٵ زٸ ح‪٧‬ٹٲز ٸ ٶٓبٰ ثب ټٱ ٲشًبز اٶس ٸ ڂ‪٧‬ؼب ػٳٕ ٶٳڃكٹٶس‪.‬‬
‫ټس ‪ ٜ‬ٲب اظ َطح اڂٵ ٲجحض اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ ٶٹڂؿٷس‪٪‬بٴ‪ ،‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ضا‬
‫ٶٹٖځ ح‪٧‬ٹٲشځ زڂٷځ‪ 1‬ڂب سئٹ‪٦‬طاؾځ ٲڃساٶٷس‪ .‬ټس‪ ٜ‬قبٴ اظ ٶؿجز زازٴ اڂٵ اٲط ثٻ اؾالٰ سطٸض‬
‫قرهڃشځ ح‪٧‬ٹٲز ٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز سب زض ٲطزٰ ٶؿجز ثٻ آٴ اڂؼبز ٶ‪ٟ‬طر ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اظ‬
‫ػٳٯٿ اڂٵ ٶٹڂؿٷس‪٪‬بٴ ‪٦‬ٻ قڃد ڂٹؾ‪٢ ٝ‬طيبٸڀ اظ آٶٽب ٶبٰ ثطزٺ زا‪٦‬شط ٸحڃس ضؤ‪ٞ‬ز اؾز ‪٦‬ٻ زض‬
‫اڂٵ ٲٹضز چٷڃٵ ‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪َ« :‬ط‪ٞ‬ساضاٴ سُجڃ‪ ١‬قطڂٗز اؾالٲځ ٲڃرٹاټٷس ػبڀ ‪٦‬بټٷبٴ ٸ‬
‫‪٦‬كڃكبٴ ضا ث‪٫‬ڃطٶس‪ ،‬ظڂطا س‪ٟ‬ؿڃط قطڂٗز ضا سٷٽب ح‪ ١‬ذٹز ٲځزاٶٷس ٸ آٶبٴ ثٻ زٶجب‪ ٬‬سك‪٧‬ڃ٭‬
‫ح‪٧‬ٹٲز "سئٹ‪٦‬طاؾځ" زڂٷځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ زض آٴ ضػب‪ ٬‬زڂٵ ظٲبٰ ټٳٿ اٲٹض ضا زض زؾز زاضٶس ٸ ثط‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)94 :1381 ،‬‬
‫اؾبؼ ٶڃبثز اظ ذساٸٶس ح‪٧‬ٹٲز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.»...‬‬
‫قڃد ‪٢‬طيبٸڀ زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ ذٹز زض اڂٵ ذهٹل ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬زض ثرف ٲطثٹٌ ثٻ ؾبذشبض ٸ‬
‫ڂػ‪٪‬ڃٽبڀ اؾالٰ ڂبز آٸض قسڂٱ ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲشځ ٲسٶځ ثط اؾبؼ انٹ‪ ٬‬ٸ اضظقٽبڀ‬

‫‪ 1‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ح‪٧‬ٹٲشځ ‪٦‬ٻ زض ‪٢‬طٸٴ ٸؾُب حب‪٦‬ٱ ثٹزٺ ٸ ؾ‪٧‬ٹالضټب ٲڃذٷساضٶس‪.‬‬

‫نظام سیاسی اسالم ‪36 /‬‬

‫ا ؾالٲځ اؾز ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ زڂٷځ ڂب ٲٗٷٹڀ ‪٦‬ٻ ‪ٚ‬طة آٴ ضا زض سبضڂد ذٹز ٲځقٷبؾس‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲشځ ‪٦‬ٻ‬
‫‪٦‬ٯڃؿب ظٲبٰ اٲٹضـ ضا زض زؾز زاقز ٶڃؿز ‪٦‬ٻ زض ٶٽبڂز ‪ٚ‬طة ثط ٖٯڃٻ آٴ ‪٢‬ڃبٰ ‪٦‬طز ٸ قٗبض ٸ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)94 :1381 ،‬‬
‫‪ٞ‬طڂبز ثٯٷسقبٴ آٴ ثٹز ‪٦‬ٻ آذطڂٵ دبزقبٺ ضا ثب ضٸزٺټبڀ آذطڂٵ ‪٦‬كڃف ثط زاض ث‪٧‬كڃس»‪.‬‬
‫ٸڀ زض ػبڂځ زڂ‪٫‬ط ٲڃٷٹڂؿس‪ « :‬ح‪٧‬ٹٲز ٲسٶځ اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲشځ زڂٷځ ڂب سئٹ‪٦‬طاؾځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶبٰ‬
‫ٶڃبثز اظ ذساٸٶس ذٹز ضا ثط ‪٢‬ٯٹة ٸ ٲكبٖط ٸ ظٶس‪٪‬ځ ٲطزٰ سحٳڃ٭ ٶٳبڂس ٶڃؿز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ‬
‫ح‪٧‬ٹٲز دسضاٴ ضٸحبٶځ ٸ ضػب‪ ٬‬زڂٵ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٳبٴ ذٹز ثطاڀ حب‪٦‬ٳڃز‪ ،‬اظ ػبٶت ذساٸٶس‬
‫ٶڃبثز زاضٶس‪ ،‬ٸ ڂب ٶٳبڂٷسپ اضازپ آؾٳبٶځ ثط اټ٭ ظٲڃٵ اٶس‪ ،‬ٸ ټط چٻ ضا ضٸا زاٶؿشٷس ذساٸٶس ټٱ آٴ‬
‫ضا ضٸا ٲڃساٶس‪ ،‬ٸ ټط سهٳڃٱ ٸ ‪٢‬طاضڀ ‪٦‬ٻ اسربش ‪٦‬ٷٷس سهٳڃٱ ٸ اضازٺڂځ ثبقس ‪٦‬ٻ زض آؾٳبٶٽب اسربش‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)51 :1381 ،‬‬
‫قسٺ اؾز»‪.‬‬
‫دؽ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز ٲٷحهط ثٻ ‪ٞ‬طز ‪٦‬ٻ ذهٹنڃبر ٸ ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ ذبل ذٹز ضا‬
‫زاضز ‪٦‬ٻ زض ؾبڂط ح‪٧‬ٹٲشٽب ‪٦‬ٳشط ٲڃشٹاٴ ٶٓڃط آٴ ضا ٲكبټسٺ ‪٦‬طز‪ .‬اڂٷ‪٧‬ٻ اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز چٻ ٶٹٔ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز زض ٲجبحض آسځ ضاػٕ ثٻ آٴ زض حسڀ ‪٦‬ٻ ثؿٷسٺ ثبقس سٹيڃح ذٹاټڃٱ زاز‪.‬‬
‫ع٘بعتوذارٕ ًِ ع٘بعت ثبسٕ‬
‫ؾڃبؾز ضٸڂ‪٧‬طزڀ سٗبٲٯځ اؾز ‪٦‬ٻ ټس‪ ٜ‬اظ آٴ سإٲڃٵ ٲهٯحز ٖبٲٻ ٸ ڂب ثٻ ‪٢‬ٹ‪ٞ ٬‬بضاثځ "سحهڃ٭‬
‫اٮؿٗبزِ" اؾز‪ .‬اٸ اڂٵ ٶٓط ضا زض ڂ‪٧‬ځ اظ ضؾبڂ٭ ؾڃبؾځ ذٹز ٲُطح ٶٳٹزٺ اؾز‪( .‬ضٸظٶشب‪ )12 :1388 ،٬‬ٸ‬
‫ؾڃبؾشٳساضڀ ٖجبضر اظ ٖٳٯڃٿ ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲجٷبڀ آٴ ضا ؾڃبؾز سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس ٸ زض ضؤؼ‬
‫آٴ ؾڃبؾز ٲسٴ ‪٢‬طاض زاضز ‪٦‬ٻ ټس‪ ٜ‬اظ آٴ ٖٯٱ ثٻ ٲهبٮح ػبٲٗٻ ٸ ازاضٺ ‪٦‬طزٴ اٲٹض ٸ ‪ٞ‬طاټٱ‬
‫(ٖٳڃس‪)1256 :1371 ،‬‬
‫ؾبذشٵ اؾجبة ض‪ٞ‬بٺ ٸ اٲٷڃز ٲطزٲځ ‪٦‬ٻ زض ڂ‪ ٥‬قٽط ڂب ‪٦‬كٹض ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس اؾز‪.‬‬
‫اٲب ؾڃبؾشجبظڀ ضٸڂ‪٧‬طزڀ اؾز ؾڃبؾځ ‪٦‬ٻ ثٻ ټس‪ ٜ‬سإٲڃٵ ٲٷب‪ ٕٞ‬اقربل ٸ زٸٮشٽب اظ َطڂ‪١‬‬
‫يبڂٕ ؾبذشٵ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬زڂ‪٫‬طاٴ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ .‬اڂٵ ضٸڂ‪٧‬طز سٹؤٰ ثب چب‪ ٬‬ٸ ٶڃطٶ‪ ٩‬ٸ ‪ٞ‬طڂت اؾز ٸ ثب‬
‫ذٹز اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ زؾڃؿٻټب‪ ،‬سٹَئٻټب ٸ ثطٶبٲٻټبڀ قٹٰ ضا زاضز‪ .‬ٸ ؾڃبؾشجبظ ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ ثب چب‪ ٬‬ٸ‬
‫ٶڃطٶ‪ ٥‬ٸ ‪ٞ‬طڂت اشټبٴ ٸ ا‪٧ٞ‬بض ٖبٲٻ ثٻ ټس‪ ٜ‬ضؾڃسٴ ثٻ ٲٷب‪ ٕٞ‬ذٹز زض ثڃٵ ٲطزٰ ؾڃبؾز ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶٓبٲځ ؾڃبؾشٳساضاٶٻ اؾز ٶٻ ؾڃبؾشجبظاٶٻ‪ ،‬ظڂطا ؾڃبؾز‬
‫اؾالٲځ ثب ثطٶبٲٻ ټبڀ ؾڃبؾځ ‪٦‬ٻ زاضز َٹضڀ ‪٦‬ٻ ذٹاټڃٱ زڂس‪ ،‬ٲڃشٹاٶس ثٻ ذٹثځ ؾڃبؾشٳساضاٶٻ‬
‫ٖٳ٭ ‪٦‬ٷس ٸ ٲٷب‪ ٕٞ‬ػٳٗځ ضا سإٲڃٵ ٶٳبڂس ٸ زض اذڃط ض‪ٞ‬بٺ ٸ آؾبڂف ضا ثطاڀ ټٳٿ اٶؿبٶٽب ثٻ اضٲ‪ٛ‬بٴ آٸضز‪.‬‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثطاڀ ٲب ٶٳبزټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ اظ ؾڃبؾشٳساضاٴ ٸ ؾڃبؾشجبظاٴ ضا اضائٻ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬اظ ػٳٯٻ‬
‫ثٽشطڂٵ ؾڃبؾشٳساضاٴ اٶجڃبڀ اٮٽځ ټؿشٷس‪٦ ،‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ زض سٳبٰ اٲٹض ظٶس‪٪‬ځ ذٹز ؾڃبؾشٳساضاٶٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪37 /‬‬

‫ٖٳ٭ ‪٦‬طزٶس ٸ ؾٗبزر ٸ ذٹقجرشځ ضا ثطاڀ ثكطڂز ثٻ اضٲ‪ٛ‬بٴ آٸضزٶس‪ .‬اڂٷ‪ ٥‬ثٻ ٶٳٹٶٻټبڂځ اظ اڂٵ‬
‫ؾڃبؾشٽب اقبضٺ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ‪:‬‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب دٓائيدٔ بِوَّب رٓؼٓلْىَبنٓ خَل‪ٕٙ‬فًَّ ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ فَبحٕىُم ثٕٕٓهَ الىَّبسِ ثِبلْْحٓكِّ يٓلَب تَتَّجِغِ‬
‫الًُْٓٓى فَٕٔع‪ٙ‬لَّهٓ ػٓه سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬بِنَّ الَّز‪ٔٙ‬هَ ٔٓع‪ٙ‬لًُّنَ ػٓه سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬لَُٔمٕ ػٓزَاةٗ ضَذ‪ٔٙ‬ذٗ ثِمٓب وَسًٔا ًٕٔٓ َٓ‬
‫الْْح‪ٙ‬سٓبةِ‪= ‬ل‪( <26،‬اڀ زاٸٸز! ٲب سٹ ضا زض ظٲڃٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ‪٪‬طزاٶڃسڂٱ‪ ،‬دؽ ٲڃبٴ ٲطزٰ ثٻ ح‪ ١‬زاٸضڀ‬
‫‪٦‬ٵ‪ ،‬ٸ ظٶٽبض اظ ټٹؼ دڃطٸڀ ٲ‪٧‬ٵ ‪٦‬ٻ سٹ ضا اظ ضاٺ ذسا ثٻ زض ‪٦‬ٷس‪ ،‬زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ اظ ضاٺ‬
‫ذسا ثٻ زض ضٸٶس ثٻ آٶ‪٧‬ٻ ضٸظ حؿبة ضا ‪ٞ‬طاٲٹـ ‪٦‬طزٺاٶس ‪ٚ‬صاثځ ؾرز ذٹاټٷس زاقز)‪.‬‬
‫ع٘بعت اعالهٖ ًِ اعالم ع٘بعٖ‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲٹيٹٖبر ٲٽٳځ ‪٦‬ٻ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ حبڂع اټٳڃز اؾز‪ ،‬اڂٵ ٲٹيٹٔ ٲڃجبقس‬
‫‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس ؾڃبؾز ضا اؾالٲځ ثؿبظٶس ٶٻ اڂٷ‪٧‬ٻ اؾالٰ ضا ؾڃبؾځ ثؿبظٶس‪ .‬ثڃٵ اڂٵ‬
‫زٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ س‪ٟ‬بٸر ثؿڃبض ٸػٹز زاضز‪ .‬ػٽز سٹيڃح ثڃكشط ثبڂس ‪ٟ٪‬ز‪:‬‬
‫س٘بست اسالهٖ‬
‫ثٻ ٲٗٷځ زڂعاڂٵ ٸ َطاحځ سٳبٰ ثركٽب ٸ اثٗبز ؾڃبؾځ ثط ٸ‪ ١ٞ‬آٲٹظٺټبڀ اؾالٲځ ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ اټسا‪ ٜ‬انٯځ ٸ اؾبؾځ ‪٦‬ٻ ازڂبٴ اٮٽځ زض ٲؼٳٹٔ ٸ زڂٵ اؾالٰ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ذبل ثٻ ذبَط‬
‫آٴ ٶبظ‪ ٬‬قسٺ ضا ثط آٸضزٺ ؾبظز‪َ .‬جڃٗځ اؾز زض ضؤؼ اڂٵ اټسا‪ ٜ‬ؾٗبزر اٶؿبٶٽب ٸ ڂب ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ‬
‫ز‪٢‬ڃ‪ ١‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٖٯٳب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس انالح اٲٹض ضٖڃز ثب زڂٵ اؾز‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ؾڃبؾز اؾالٲځ ڂٗٷځ َطاحځ ٸ زڂعاڂٵ ح‪٧‬ٹٲز ثط اؾبؼ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪،‬‬
‫‪٣ٞ‬ٽځ ‪٦‬ٻ ثطاڀ ټط ‪٦‬ساٰ اظ اػعاڀ ح‪٧‬ٹٲز اٖٱ اظ ‪٢‬ٹپ ٲ‪٣‬ٷٷٻ‪ً٢ ،‬بئڃٻ ٸ ٲؼطڂٻ ثطٶبٲٻ زاضز‪٣ٞ .‬ٽځ‬
‫‪٦‬ٻ اؾالٰ ضا ان٭ ٸ ؾڃبؾز ضا ‪ٞ‬طٔ ٲڃساٶس‪٣ٞ ،‬ٽځ ‪٦‬ٻ ؾڃبؾز ضا سبثٕ ٸ اؾالٰ ضا ٲشجٹٔ ٲڃساٶس‪،‬‬
‫‪٣ٞ‬ٽځ ‪٦‬ٻ ثطاڀ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ٸ ٲسڂط ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ‪٢‬ٹسځ اٮٽځ ٸ ذساڂځ ٸ ‪٢‬ساؾز ‪٢‬بڂ٭ ٶڃؿز‪،‬‬
‫ثٯ‪٧‬ٻ اٸ ضا ثٷسٺڂځ اظ ثٷس‪٪‬بٴ ذسا‪ ‬ٸ ذسٲش‪٫‬صاض ٲطزٰ ٸ ٲؿئٹ‪ ٬‬سٳبٰ اٲٹض ٲٽٱ ظٶس‪٪‬ځ آٶٽب اٖٱ‬
‫اظ ا‪٢‬شهبز‪ ،‬ؾڃبؾز ٸ اٲٷڃز ٲڃساٶس‪َ ،‬ٹضڀ ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط زض اٶؼبٰ ٸْبڂ‪ ٝ‬ذٹز ‪٦‬ٹسبټځ ‪٦‬ٷس سٹؾٍ‬
‫ٲطزٰ ٖع‪ ٬‬ٲڃكٹز‪ٖ( .‬ٹزٺ‪٣ٞ )185 :1401 ،‬ٽځ ‪٦‬ٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ٖع‪ ٬‬ٸ ٶهت ح‪٧‬بٰ ضا اظ َطڂ‪ ١‬ثڃٗز ٸ ٖع‪،٬‬‬
‫ثط ٖٽسپ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٪‬صاقشٻ ٸ اڂٵ ح‪ ١‬ضا ثٻ آٶٽب زازٺ اؾز سب ذسٲش‪٫‬صاض ذٹز ضا ذٹزقبٴ سٗڃڃٵ‬
‫ٸ سإڂڃس ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ زض نٹضر اٶحطا‪ٞ‬ف اٸ ضا ڂ‪ ٥‬ٮحٓٻ اػبظٺ ٶسټٷس سب ثط اضڂ‪٧‬ٿ ‪٢‬سضر ټٳچٷبٴ‬
‫ثب‪٢‬ځ ثٳبٶس‪ .‬ٸ‪٢‬شځ ٲڃجڃٷڃٱ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂٷس ‪٦‬ٻ ټٳٿ قٳب ضٖڃز زاضڂس ٸ ټٳٿ قٳب ٲؿئٹ‪٬‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪38 /‬‬

‫ضٖڃز ذٹز ټؿشڃس ڂب ٲڃجٷڃٱ ‪٦‬ٻ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ٸ ٖٳط ثٵ ٖجساٮٗعڂع‪ ‬ټط ‪٦‬ساٰ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ‬
‫ػسا‪٪‬بٶٻ ثٗس اظ ٖٽسٺ زاضڀ ذال‪ٞ‬ز ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٲٵ ثط قٳب ٸالڂز ڂب‪ٞ‬شٱ اٲب اظ قٳب ثٽشط ٶڃؿشٱ‪ ،‬ټٳٿ‬
‫اڂٷٽب اقبضٺ ثٻ زڂعاڂٵ ٸ َطاحځ ح‪٧‬ٹٲز ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪ ،‬چٹٴ ټط ‪٦‬ساٰ‬
‫اظ ح‪٧‬بٰ اؾالٰ حس ٸ ٲطظټبڀ ذٹز ضا ٲڃكٷبؾٷس ٸ زض‪ ٤‬ٲڃٷٳبڂٷس‪.‬‬
‫اسالم س٘بسٖ‬
‫ٲٷٓٹض ٲب اظ اؾالٰ ؾڃبؾځ زض اڂٷؼب َطاحځ ٸ زڂعاڂٵ اؾالٰ ثط اؾبؼ ؾڃبؾز اؾز‪ .‬زض اڂٵ‬
‫سٗبٲ٭ ؾڃبؾز ان٭ ٸ زڂٵ ‪ٞ‬طٔ اؾز‪ .‬ؾڃبؾز ٲشجٹٔ ٸ زڂٵ سبثٕ اؾز‪ .‬زض اڂٵ ‪٦‬بض قڃٹٺ زڂٵ‬
‫س‪ٟ‬ؿڃط ؾڃبؾځ ٲڃكٹز زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ؾڃبؾز ثبڂس س‪ٟ‬ؿڃط زڂٷځ قٹز‪.‬‬
‫زض اڂٵ قڃٹٺ ؾڃبؾشٳساضاٴ اظ اؾالٰ اؾش‪ٟ‬بزپ اثعاضڀ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ ‪٦‬ٻ ثشٹاٶٷس ثب َطح‬
‫ٲٹيٹٖبر اؾالٰ آٶٽٱ زض حس قٗبض ثٻ اټسا‪ ٜ‬ؾڃبؾځ ذٹز ثطؾٷس‪ .‬ٲٗٳٹالً ؾڃبؾشجبظاٴ زؾز ثٻ‬
‫چٷڃٵ سط‪ٞ‬ٷسټبڂځ ٲڃعٶٷس‪ .‬آٶٽب انالً زضٸ٘ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٸ ثٻ اضظقٽبڀ اؾالٲځ ثبٸض زضؾز ٸ ‪٦‬بٲٯځ‬
‫ٶساضٶس ‪ ٍ٣ٞ‬ٲڃرٹاټٷس ثٻ اټسا‪ ٜ‬ؾڃبؾځ ذٹز ثطؾٷس‪ .‬چٷڃٵ قڃٹٺڂځ ٲٗٳٹالً زض ػٹاٲٗځ ثڃكشط‬
‫اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٲڃب‪ٞ‬شس ‪٦‬ٻ ؾٷشځ سط ثٻ زڂٵ ٲڃٷ‪٫‬طٶس ٸ ‪٪‬طاڂف آٶٽب ثٻ اضظقٽبڀ زڂٷځ ثڃكشط ٸ قسڂسسط‬
‫اؾز‪ .‬ؾڃبؾشجبظاٴ ثب سٹػٻ ثٻ چٷڃٵ ‪٪‬طاڂكٽبڂځ ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ ٲطزٰ ٲكبټسٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس سالـ‬
‫ٲڃٷٳبڂٷس اظ َطڂ‪ ١‬ثبظڀ ثب اضظقٽبڀ اؾالٲځ ٲطزٰ ضا ‪ٞ‬طڂت زازٺ اظ احؿبؾبر اڂٳبٶځ ٸ ٶڃ‪ ٥‬قبٴ‬
‫زض ضاؾشبڀ ضؾڃسٴ ثٻ اټسا‪ ٜ‬ؾڃبؾځ ٸ ٲكرهبً اٶشربثبسځ ذٹز اؾش‪ٟ‬بزپ اثعاضڀ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ‬
‫اظ اڂ ٵ َطڂ‪ ١‬ثط ؾٯُٻ زؾشطؾځ ڂب‪ٞ‬شٷس‪َ ،‬جڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز سٳبٰ قٗبضټبڀ ذٹز ضا‬
‫‪ٞ‬طاٲٹـ ٶٳٹزٺ ثٻ زڂٵ دكز دب ٲڃعٶٷس‪.‬‬
‫ٲب ٲٷ‪٧‬ط چٷڃٵ اؾش‪ٟ‬بزٺ ڂځ اظ زڂٵ زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد ٶڃؿشڃٱ‪ ،‬ثبضټب چٷڃٵ اؾش‪ٟ‬بزپ اثعاضڀ اظ زڂٵ‬
‫اٶؼبٰ ڂب‪ٞ‬شٻ ٸ ح‪٧‬ٹٲشٽبڀ ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ سب ػبڂڃ‪٧‬ٻ زڂٵ ضا ٲبٶٗځ زض ثطاثط اټسا‪ ٜ‬ذٹز‬
‫احؿبؼ ٶ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ثٻ آٴ دبڂجٷس ثٹزٺ ٸ ٖٳ٭ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬اٲب ټط‪٪‬بٺ ٲٷب‪ ٕٞ‬آٶٽب ٸ ٲٷب‪ ٕٞ‬زڂٵ زض سٗبضو‬
‫ٸا‪ ٕ٢‬قسٺ‪ ،‬ثسٸٴ ٸاټٳٻ اضظقٽبڀ زڂٵ ضا ظڂط دب ‪٪‬صاقشٻ ٲٷب‪ ٕٞ‬ذٹز ضا ثط ٲٷب‪ ٕٞ‬زڂٵ سطػڃح‬
‫زازٶس‪ .‬ټٳڃٵ سٗبٲ٭ ؾجت قسٺ سب ثطذځ اظ ٲش‪٣‬بيڃبٴ ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز ثط ٲجٷبڀ آٴ‬
‫ذٹاټبٴ ػساڂځ زڂٵ اظ ؾڃبؾز قٹٶس‪ ،‬چٹٴ چٷڃٵ سٗبٲٯځ ػع ثسٶبٰ ؾبذشٵ زڂٵ ٸ اٶحطا‪ٜ‬‬
‫ؾڃبؾز سجٗبر زڂ‪٫‬طڀ زض دځ ٶساقشٻ اؾز‪.‬‬
‫اٮجشٻ ٲهُٯح اؾالٰ ؾڃبؾځ ذبضع اظ ٲ‪ٟ‬ٽٹٲځ ‪٦‬ٻ ٲب ش‪٦‬ط ‪٦‬طزڂٱ سٹؾٍ ؾ‪٧‬ٹالضڂعٰ ٲٗبنط ػٽز‬
‫ثسٶبٰ ‪٦‬طزٴ اؾالٰ ٲٹضز اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطز ٸ سب «ظٲڃٷٿ ٶ‪ٟ‬طر ٸ ‪٦‬ڃٷٻ ضا اظ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ زڂٷځ ٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪39 /‬‬

‫زٖٹس‪٫‬طاٴ ضاؾشڃٵ ‪٦‬ٻ ثٻ اؾالٰ زٖٹر ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ٞ »...‬طاټٱ ‪٦‬ٷٷس‪٢( .‬طيبٸڀ‪َ )136 :1381 ،‬جڃٗځ اؾز اظ‬
‫ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲٗبنط س‪٣‬ؿڃٱ اؾالٰ ثٻ ؾڃبؾځ ٸ ‪ٚ‬ڃط ؾڃبؾځ ڂب ا‪ٞ‬طڂ‪٣‬بڂځ ٸ آؾڃبڂځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‬
‫‪٢‬بث٭ ‪٢‬جٹ‪ ٬‬ٶڃؿز ٸ ٶب ػبڂع ٲڃجبقس‪ ،‬ظڂطا اڂٵ ٶبٲ‪٫‬صاضڂٽب زض ضاؾشبڀ اػطاڀ سٹَئٿ سؼعڂٿ اؾالٰ‬
‫نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز‪٢( .‬طيبٸڀ‪ )137 :1381 ،‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ قڃد ڂٹؾ‪٢ ٝ‬طيبٸڀ چٷڃٵ ٶبٲ‪٫‬صاضڂٽبڂځ ضا‬
‫ٶبزضؾز ٸ ٶبدصڂط‪ٞ‬شٷځ ٲڃساٶس‪٢( .‬طيبٸڀ‪ )93 :1394 ،‬ٲٷٓٹض ٲب زض اڂٷؼب سجٗڃز اظ اڂٵ ٶبٲ‪٫‬صاضڂٽب ٸ‬
‫سإڂڃس چٷڃٵ ٲهُٯحبسځ ٶٳڃجبقس‪ ،‬ظڂطا َٹضڂ‪٧‬ٻ ‪ٟ٪‬شڃٱ ٲٷٓٹض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٮ‪ٛ‬ٹڀ‪ ،‬ؾبزٺ ٸ ٖبزڀ اڂٵ‬
‫‪٦‬ٯٳبر اؾز ٸ ثؽ‪.‬‬
‫اعالهٖ عبختي ًظبم‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ذُٹٌ ؾبذشبضڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اؾالٲځ ؾبذشٵ ٶٓبٰ اؾز‪َ .‬جڃٗځ اؾز‬
‫ڂ‪ ٥‬ٶٓبٰ زض ڂ‪٦ ٥‬كٹض اثٗبز ٸ ظاٸاڂبڀ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ زاضز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ اڂٵ ظٸاڂب ٲطثٹٌ ثٻ ا‪٢‬شهبز‬
‫اؾز‪ ،‬ثطذځ ٲطثٹٌ ثٻ ػبٲٗٻ‪ ،‬ثطذځ ٲطثٹٌ ثٻ ٶٓٱ ٸ اٲٷڃز ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪.‬‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ؾبذشبض ذٹز ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ َطاحځ قسٺ ٸ ٖٳ٭ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ٶٓٱ ٲٹػٹز زض‬
‫ڂ‪٦ ٥‬كٹض ضا زض سٳبٰ اثٗبزـ اؾالٲځ ثؿبظز‪ ،‬ڂٗٷځ ثط ٸ‪ ١ٞ‬آٲٹظٺټبڀ زڂٷځ ضٶ‪ ٩‬آٲڃعڀ ٸ ثطٶبٲٻ‬
‫ضڂعڀ ‪٦‬ٷس‪ .‬ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ چٷڃٵ ٲإٲٹٮځ زض ‪٢‬ٯٿ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ٶٓٱ ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬
‫ټس‪ ٜ‬اظ َطح اڂٵ ثحض زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سجڃڃٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٸ ٲبټڃز اڂٵ ٶٓبٰ اؾز‪َ ،‬ٹضڀ‬
‫‪٦‬ٻ ثٻ ‪ً٢‬بڂبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ٸ ٲش‪ٟ‬بٸر اضسجبٌ زاضز ‪٦‬ٻ ثٻ ټٱ سٷڃسٺاٶس ٸ زض ٲؼٳٹٔ ڂ‪ ٥‬ٶٓبٰ ٲش‪٧‬بٲ٭‬
‫ضا ٲڃؿبظٶس‪ ،‬ؾڃبؾز ثٻ ا‪٢‬شهبز ٸ ا‪٢‬شهبز ثٻ ؾڃبؾز‪ٞ ،‬طټٷ‪ ٩‬ثٻ ؾڃبؾز ٸ ؾڃبؾز ثٻ ٲسٶڃز ٸ‬
‫سٳسٴ‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سب‪ٞ‬شٿ ثب‪ٞ‬شٻ اظ سبضدٹز ٲؿبڂ٭ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ سُجڃ‪ٖ ١‬ڃٷځ‬
‫ٸ ٶٓطڀ سٳبٰ اڂٷٽب ٸ چڃسٲبٴ زضؾز آٶٽب زض ‪٦‬ٷبض ټٱ‪ ،‬ثب سٹػٻ ثٻ اٸٮٹڂز ثٷسڂٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ‪،‬‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا ٲڃؿبظز‪ .‬ٸضٶٻ سٷٽب ثب سُجڃ‪ ١‬ؾڃبؾز اؾالٲځ زض ٖطنٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ‬
‫ٶٳڃشٹاٶس ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا ٲٹ‪٪ ١ٞ‬طزاٶس‪ ،‬ظڂطا چكٱ دٹقځ اظ ٲؿبڂ٭ ا‪٢‬شهبز‪ٞ ،‬طټٷ‪ ،٩‬سٳسٴ‬
‫ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ټط ٶٓبٲځ ضا ‪٦‬ٻ ازٖبڀ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬زاضز ثب چبٮف ػسڀ ٲٹاػٻ ٲڃؿبظز ٸ زض ٶشڃؼٻ ثٻ‬
‫ثٵ ثؿز ٲٷشٽځ ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫دؽ ٸ‪٢‬شځ ‪٦‬ٻ ٲب ٲڃ‪٫‬ٹڂڃٱ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٵ ٶٓبٰ ٲشك‪٧‬٭ اظ سٳبٰ اثٗبز ذٹز اؾز‪ ،‬اٖٱ اظ‬
‫‪ٞ‬طټٷ‪ ،٩‬ٶٓبٰ‪ ،‬سٳسٴ‪ ،‬ا‪٢‬شهبز‪ ،‬قٽط ٶكڃٷځ‪٢ ،‬ٹر ٶٓبٲځ‪ ،‬ٶٓٱ قٽطڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ .‬ٸ ثٻ ٲٷٓٹض‬
‫سح‪ٖ ١٣‬ڃٷځ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ الظٰ اؾز سب ٲشٹػٻ سٳبٰ اڂٵ اثٗبز ٸ ثركٽب ثٹز‪ ،‬ٸضٶٻ ٶٓبٰ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ سح‪ٖ ١٣‬ڃٷځ ٶٳڃبثس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪41 /‬‬

‫حکن ثوب اًشل اهلل‬

‫ذٍ ٲك ځ ‪٦‬ٯځ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا زض سٳبٰ اثٗبز ٸ ظٸاڂب ح‪٧‬ٱ ثٳب اٶع‪ ٬‬اهلل سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪.‬‬
‫ان٭ اڂٵ ٲإٲٹ‪ ٬‬ضا اڂٵ آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٻ ٸيٕ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ زض آٴ ذساڀ سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫‪ ‬يٓؤَنِ احٕىُم ثٕٕٓىَُٔم ثِمٓب ؤَوضَلَ اللٍّٔ يٓالَ تَتَّجِغٕ ؤًََٕٓاءَٔمٕ يٓاحٕزَسَٕٔمٕ ؤَن ٔٓفْت‪ٙ‬ىًُنٓ ػٓه ثٓؼٕطِ مٓب ؤَوضَلَ اللٍّٔ بِلَٕٕهٓ‬
‫=اٮٳبئسپ‪<49،‬‬
‫فَةِن تًَٓلًَّٕاْ فَبػٕلَمٕ ؤَوَّمٓب ٔٔشِٔذٔ اللٍّٔ ؤَن ٔٔص‪ٕٙ‬جُٓٔم ثِجٓؼٕطِ رُوًُثُِِمٕ يٓبِنَّ وَخ‪ٕٙ‬شاً مِّهَ الىَّبسِ لَفَبس‪ٙ‬مًُنَ‪‬‬
‫(ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ زض ٲڃبٴ قبٴ ثٻ آٶچٻ ذساڀ سٗبٮځ ٶبظ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ زاٸضڀ ‪٦‬ٵ ٸ اظ ټٹاټبڀ قبٴ دڃطٸڀ‬
‫ٲ‪٧‬ٵ ٸ اظ آٶبٴ ثطحصض ثبـ ٲجبزا سٹ ضا زض ثركځ اظ آٶچٻ ذسا ثط سٹ ٶبظ‪٦ ٬‬طزٺ ثٻ ‪ٞ‬شٷٻ زض اٶساظٶس‪.‬‬
‫دؽ ا‪٪‬ط دكز ‪٦‬طزٶس ثساٴ ‪٦‬ٻ ذسا ٲڃرٹاټس آٶبٴ ضا ‪ ٍ٣ٞ‬ثٻ دبضٺڂځ اظ ‪٪‬ٷبټبٴقبٴ ثطؾبٶس ٸ زض‬
‫ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ثؿڃبضڀ اظ ٲطزٰ ٶب ‪ٞ‬طٲبٶٷس)‪.‬‬
‫زض اڂٵ آڂٻ ‪٦‬طڂٳٻ ح‪٣‬شٗبٮځ ذُبة ثٻ دڃبٲجط ذٹز‪ ،‬ٸ ثٻ سجٕ اڂكبٴ ذُبة ثٻ سٳبٰ ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ‬
‫اؾالٲځ چٷڃٵ ‪ٞ‬طٲبٴ ٲڃسټس ‪٦‬ٻ ټٳٻ ثبڂس زاٸضڀ ٸ ‪ً٢‬بٸسٽب ٸ ح‪٧‬ٹٲز ذٹز ضا‪ ،‬ثط اؾبؼ آٶچٻ‬
‫‪٢‬طاض زټٷس ‪٦‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ ٶبظ‪ٞ ٬‬طٲٹزٺ اؾز‪ ،‬ڂٗٷځ ٸحځ ٲٷع‪ ٬‬اظ آؾٳبٴ ضا چٻ ٲشٯٹ (سالٸر‬
‫قسٺ) ثبقس ڂب ‪ٚ‬ڃط ٲشٯٹ ان٭ ٸ اؾبؼ ‪٢‬طاض زټٷس‪ ،‬ٸ سٳبٰ ثطٶبٲٻټب‪َ ،‬طحټب ٸ ٶٓبٲٽبڀ ذٹز ضا ثط‬
‫اڂٵ اؾبؼ نڃب‪ٚ‬ز ٸ ضٶ‪ ٩‬آٲڃعڀ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ اٶس‪٦‬ځ ټٱ اظ اڂٵ ح‪٧‬ٱ ٸ ٲؿڃط َط‪ٞ‬ٻ ٶطٸٶس‪ ،‬ا‪٪‬طچٻ‬
‫زقٳٷبٴ ٸ ؾبڂط ‪٦‬كٹضټب اظ آٶچٻ ذساڀ سٗبٮځ ٶبظ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ ؾطدڃچځ ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض آڂٿ ثٗسڀ چٷڃٵ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫(آڂب ذٹاؾشبض ح‪٧‬ٱ‬ ‫=اٮٳبئسپ‪<50،‬‬
‫‪‬ؤَفَْحٔىْمٓ الْزٓبَ‪ٙ‬ل‪ٓٔ ِّٕٛٙ‬جٕغًُنَ يٓمٓهْ ؤَحٕسٓهُ م‪ٙ‬هَ اللٍّ‪ ٙ‬حٔىْمبً لِّمًَٕ ٍَ ًٔٔل‪ٙ‬ىًُنَ‪‬‬
‫ػبټٯڃز اٶس؟ ٸ ثطاڀ ٲطزٲځ ‪٦‬ٻ ڂ‪٣‬ڃٵ زاضٶس زاٸضڀ چٻ ‪٦‬ؿځ اظ ذسا ثٽشط اؾز)‪.‬‬
‫ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ آڂٻ چٷڃٵ اؾز ‪٦‬ٻ ټط‪٦‬ؽ اظ سجٗڃز ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬ؾطدڃچځ ‪٦‬ٷس‪ ،‬حشٳب اظ ح‪٧‬ٱ ػبټٯڃز‬
‫سجٗڃز ٲځٶٳبڂس‪ ،‬زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ټڃچ ‪٦‬ؽ اظ اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض ح‪٧‬ٱ ٸ زاٸضڀ ذٹز ٶڃ‪٧‬ٹسط ٶڃؿز‪.‬‬
‫ٲٷٓٹض اظ ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬سئٹضڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٸ ٖٳٯځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٖطنٻټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٴ‬
‫سٹؾٍ ٸحځ ٲٷع‪ ٬‬اظ آؾٳبٴ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٶبظ‪ ٬‬قسٺ ٸ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬زض ٲٹضز آٶٽب‬
‫سٹيڃح زازٺاٶس ٸ ذٍ ٸ ٲكڃځ ضا ٲكرم ٶٳٹزٺاٶس‪.‬‬
‫ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬ٲجسؤ ٲؿئٹٮڃز ح‪٧‬ٹٲز زض ثطاثط ضٖڃز‪ ،‬ڂب ٲجسؤ سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز اػشٳبٖځ ٸ‬
‫ا‪٢‬شهبزڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ‪٦‬ٻ زض آڂبر ‪٢‬طآٶځ ٸ احبزڂض ٶجٹڀ ثڃبٴ قسٺ‪ ،‬ذٹز سئٹضڂٽبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫اٶهب‪ٞ‬بً ثب زاقشٵ ثبض ؾڃبؾځ ٸ زض ٖڃٵ حب‪ ٬‬اضظقځ‪ ،‬ٲڃشٹاٶٷس ثٻ حڃض ثطذځ اظ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٲكځ‬
‫ؾڃبؾځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٲُطح ثبقٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪41 /‬‬

‫زض آڂبر زڂ‪٫‬طڀ ح‪ ١‬سٗبٮځ ٶؿجز ثٻ ٖسٰ ح‪٧‬ٱ ثٳب اٶع‪ ٬‬اهلل ټكساض زازٺ اؾز‪ ،‬ػبڂځ ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طٲٹزٺ‬
‫اؾز‪  :‬بِوَّب ؤَوضَلْىَب التًَّٕسٓاَِ ف‪ُٕٓٙ‬ب َٔذٖى يٓوًُسٗ ْٔٓحٕىُمٔ ثُِٓب الىَّجِٕ‪ًٜ‬نَ الَّز‪ٔٙ‬هَ ؤَسٕلَمًٔاْ ل‪ٙ‬لَّز‪ٔٙ‬هَ َٓبدٔياْ يٓالشَّث‪ٛ‬بو‪ًٜٕٙ‬نَ‬
‫يٓاألَحٕجٓبسٔ ثِمٓب اسٕتُْحٕف‪ٙ‬ظًُاْ م‪ٙ‬ه و‪ٙ‬تَبةِ اللٍّ‪ ٙ‬يٓوَبوًُاْ ػٓلٍَٕٕ‪ ٙ‬ضُُٓذٓاء فَالَ تَخْطًَٔاْ الىَّبسٓ يٓاخْطًَٕنِ يٓالَ تَطْتَشُياْ‬
‫=اٮٳبئسپ‪<44،‬‬
‫ثِأٔٓبت‪ ٓٙ‬حَمٓىبً لَل‪ٕٙ‬الً يٓمٓه لَّمٕ ْٔٓحٕىُم ثِمٓب ؤَوضَلَ اللٍّٔ فَإُيٕلَـئ‪ٙ‬هٓ َٔمٔ الْىَبف‪ٙ‬شُينَ‪‬‬
‫(ٲب سٹضار ضا ‪٦‬ٻ زض آٴ ضټٷٳٹز ٸ ٶٹض ثٹز ٶبظ‪٦ ٬‬طزڂٱ‪ .‬دڃبٲجطاٶځ ‪٦‬ٻ سؿٯڃٱ =‪ٞ‬طٲبٴ ذسا< ثٹزٶس ثٻ‬
‫ٲٹػت آٴ ثطاڀ ڂٽٹز زاٸضڀ ٲڃ‪٧‬طزٶس ٸ ټٳچٷبٴ اٮٽڃٹٴ ٸ زاٶكٳٷساٴ ثٻ ؾجت آٶچٻ اظ ‪٦‬شبة‬
‫ذسا ثٻ آٶبٴ ؾذطزٺ قسٺ ٸ ثط آٴ ‪٪‬ٹاٺ ثٹزٶس‪ ،‬دؽ اظ ٲطزٰ ٶشطؾڃس ٸ اظ ٲٵ ثشطؾڃس ٸ آڂبر ٲطا ثٻ‬
‫ثٽبڀ ٶبچڃع ٲ‪ٟ‬طٸقڃس ٸ ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٹػت آٶچٻ ذسا ٶبظ‪٦ ٬‬طزٺ زاٸضڀ ٶ‪٧‬طزٺاٶس آٶبٴ ذٹز ‪٦‬ب‪ٞ‬طٶس)‪.‬‬
‫زض ٲٹضز اڂٵ آڂٻ ٶٓط ‪٢‬طَجځ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٲطاز اظ اڂٵ آڂٻ ٸ آڂٻڂځ ‪٦‬ٻ زض آٴ "الظالمون" و‬
‫"الفاسقون" آٲسٺ ټٳٻ ‪ٟ٦‬بض اؾز‪ .‬ٸڀ ٲٗش‪٣‬س اؾز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٴ ټط چٷس ‪٪‬ٷبٺ ‪٦‬جڃطٺ اٶؼبٰ زټٷس ‪٦‬ب‪ٞ‬ط‬
‫ٶٳڃكٹز‪ .‬اٲب ‪٢‬ٹٮځ ضا اظ اثٵ ٲؿٗٹز ٸ حؿٵ ٶ‪٣‬٭ ‪٦‬طزٺ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض ټط ٲؿٯٳبٴ‪ ،‬ڂٽٹزڀ ٸ ٶهطاٶځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ثٻ ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬ح‪٧‬ٹٲز ٸ زاٸضڀ ٶ‪٧‬ٷس‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ثٻ آٴ اٖش‪٣‬بز زاقشٻ ثبقس ٸ ڂب آٴ ضا حال‪ ٬‬ثساٶس ٸ ا‪٪‬ط‬
‫ثب چٷڃٵ شټٷڃشځ ٖٳ٭ ٶ‪٧‬ٷس ٸ ٲٗش‪٣‬س ثبقس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ ٶ‪٧‬طزٴ ٲُبث‪ ١‬ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬حطاٰ اؾز اٲب ثبظټٱ آٴ‬
‫(‪٢‬طَجځ‪)190/6 :1384 ،‬‬
‫ضا اٶؼبٰ زټس‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮشځ اظ ػٳٯٿ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪.‬‬
‫دؽ ثط ثٷڃبز آٶچٻ ‪ٟ٪‬شٻ قس ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس ٲُبث‪ ١‬آٶچٻ ذسا‪ ‬زض‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ؾٷز ذٹڂف ثڃبٴ ٶٳٹزٺاٶس ‪ٞ‬طٲبٶطٸاڂځ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اٮجشٻ اؾالٰ انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫يٹاثٍ ‪٦‬ٯځ ٸ ٖٳٹٲځ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ضا ثڃبٴ ٶٳٹزٺ ػعئڃبر ضا ثٻ ‪٣ٞ‬ٽب ٸ اٶسڂكٳٷساٴ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ‪٪‬صاقشٻ اؾز سب ٲُبث‪ ١‬آٶچٻ ثٻ نالح اٲز ٲڃجڃٷٷس ٖٳ٭ ٶٳبڂس‪.‬‬
‫فشزدٓ درط‬
‫َٹضڀ ‪٦‬ٻ ٲالحٓٻ ٶٳٹزڂٱ‪ ،‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ ذٹز ؾبذشبضټبڀ ذبنځ زاضز ‪٦‬ٻ ثط آٶٽب ثٷب‬
‫قسٺ اؾز‪ .‬اڂٵ ؾبذشبضټب ثط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اظ ٲٷبثٕ ٸ انٹ‪ ٬‬زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ اؾز‪٣ٞ .‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ثط اؾبؼ اڂٵ ؾبذشبضټب ذُٹٌ ‪٦‬ٯځِ ضا ثطاڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سطؾڃٱ ٶٳٹزٶس ‪٦‬ٻ زض اڂٵ‬
‫ذٍ ؾڃط‪ ،‬ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ ثبڂس ؾڃبؾشٳساضڀ ‪٦‬ٷس ٶٻ ؾڃبؾز ثبظڀ‪ ،‬ٸ ثبڂس ذٹز ضا ثٻ سح‪٧‬ڃٱ‬
‫قطٔ اهلل ٲٯعٰ ثساضز ٸ اظ زاڂطپ قطٔ ثڃطٸٴ ٶكٹز‪ ،‬ٸ سالـ ٶٳبڂس ټٳٹاضٺ زض ذسٲز اٲز اؾالٲځ‬
‫ثبقس ٸ ؾٗبزر ٸ ض‪ٞ‬بٺ آٶٽب ضا ٲس ٶٓط زاقشٻ ثبقس‪ .‬ثب اڂٵ ضٸڂ‪٧‬طزټب ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‪ ،‬اؾالٲځ ٲڃكٹز‬
‫ٶٻ ثب قٗبض ٸ ازٖب‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪42 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕىٓ‪.‬‬
‫‪ .3‬سيصوتبل‪ ،‬آسئه‪ ،‬آْ‪ .‬رٓ‪ .1388 .‬اوذٔطٍ سٕبسٓ اسال َ دس سذٌَبْ مٕبوٍ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػلٓ‬
‫اسدستبوٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش لًمس‪.‬‬
‫‪ .4‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .5‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .6‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .7‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .8‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1394 .‬ثبٔذَب ي وجبٔذَبْ دٔه ي سٕبست‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪:‬‬
‫وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .9‬لشؼجٓ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه احمذ ثه اثٓ ثىش‪1384 .‬ق‪ .‬الزبمغ ألحىب َ المشآن‪(.‬تفسٕش المشؼجٓ)‪.‬‬
‫المبَشٌ‪ :‬داس الىتت المصشّٔ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪43 /‬‬

‫درس چْارم‬

‫هثاًی حکَهت در اسالم‬

‫راٌّوبٕ درط چْبرم‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اظ ذٹز ٲجبٶځ ذبل ذٹز ضا زاضز‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اضظقٽبڂځ زاضز ‪٦‬ٻ اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز ثط آٴ ثٷب قسٺ اؾز؛‬ ‫‪-1‬‬
‫زاٶكؼٹڂبٴ ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ چڃؿز؛‬ ‫‪-2‬‬
‫اظ َطڂ‪ٞ ١‬ٽٱ ٸ زض‪ ٤‬اڂٵ ٲجبٶځ ثشٹاٶٷس ثٽشط ٸ ثڃكشط ثب ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ثشٹاٶٷس اڂٵ ٲجبٶځ ضا ثط قٳبضٶس؛‬ ‫‪-4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ڂ‪٧‬بڂ‪ ٥‬ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ضا قطح ٸ س‪ٟ‬ؿڃط ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪44 /‬‬

‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ چڃؿز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫ثطاڀ زض‪ ٤‬ټط ٶٓبٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ثٽشطڂٵ ضاٺټب قٷبذز ٲجبٶځِ اؾز ‪٦‬ٻ آٴ ٶٓبٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫ثط آٴ ثٷب قسٺ اؾز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٶڃع چٷڃٵ اؾز‪ .‬ټط‪٪‬بٺ اٶؿبٴ ذٹاؾشٻ ثبقس ثط ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٸ‬
‫ٲبټڃز ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٰ آقٷب قٹز‪ ،‬ثٽشط اؾز زض ‪٪‬بٰ ٶرؿز ٲجبٶځ آٴ ٶٓبٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲز ضا‬
‫ثكٷبؾس ٸ زض‪ ٤‬ٶٳبڂس‪.‬‬
‫ٲ جبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ ٲشٷٹٔ اؾز‪ ،‬ثطذځ اظ اڂٵ ٲٷبثٕ ټس‪ٞ‬ځ اؾز‪ ،‬ثطذځ سك‪٧‬ڃالسځ‪ ،‬ثطذځ‬
‫ثٻ ٖٷٹاٴ ٲٷبثٕ ‪٧ٞ‬طڀ ٲُطح اؾز ‪٦‬ٻ ټط ‪٦‬ساٰ اظ آٶٽب زاضاڀ قبخ ٸ ثط‪٪‬ٽبڂځ ٶڃع ټؿز‪ .‬ٶ‪٫‬بٺ ٲب‬
‫ثٻ اڂٵ ٲجبٶځ ٶ‪٫‬بټځ اؾز ‪٦‬ٯځ‪ ،‬زضؾز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ حٹنٯٿ اڂٵ زضؼ اػبظٺ ٲڃسټس‪.‬‬
‫هفبّ٘ن ٍاصگبى کل٘ذٕ‬
‫ٲج بٶځ ػٳٕ ٲجٷځ اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اظ ٲجبٶځ ثٷڃبزټب‪ ،‬ثٷڃبٶٽب‪ ،‬اؾبؾبر ٸ قبٮٹزٺټبڀ ڂ‪ ٥‬دسڂسٺ اؾز‪.‬‬
‫(زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬ٲجبٶځ) ٸ اٲب ح‪٧‬ٹٲز؛ اڂٵ ٸاغٺ اظ ح‪٧‬ٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ‪ :‬ح‪٧‬ٱ زازٴ‪ٞ ،‬طٲبٴ‬
‫زازٴ‪ٞ ،‬طٲبٶطٸاڂځ ‪٦‬طزٴ ثط ڂ‪ ٥‬قٽط ڂب ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٸ ازاضٺ ‪٦‬طزٴ قاٸٴ اػشٳبٖځ ٸ ؾڃبؾځ ٲطزٰ‬
‫(ٖٳڃس‪)802/1 :1371 ،‬‬
‫اؾز‪.‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓط ‪ٞ‬الؾ‪ٟ‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ سسثڃط ٸ سٹػڃٻ اؾز‪ ،‬ٲبٶٷس ازاضپ ‪٦‬بضټب ٸ سسثڃط قاٸٴ زٸٮشځ ٸ‬
‫ټساڂز ؾڃبؾشٽب‪( .‬نٯڃجب‪ )322 :1381 ،‬ح‪٧‬ٹٲز ٲٗٷځ ٲكرهځ ٶڃع زاضز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ ٖجبضر اؾز‬
‫اظ ټڃئشځ ٲط‪٦‬ت اظ ا‪ٞ‬طازڀ ‪٦‬ٻ ‪٦‬بض ازاضپ زٸٮز ضا ثٻ ٖٽسٺ زاضٶس‪ ،‬ٲظ٭ ضڂڃؽ ػٳٽٹض‪ ،‬ٶرؿز‬
‫ٸظڂط‪ ،‬ٸظضا ٸ ‪٦‬بضٲٷساٴ زٸٮز‪ .‬اڂٵ ‪٪‬طٸٺ ضا ‪٢‬ٹپ ٲؼطڂٻ ‪٪‬ٹڂٷس ٸ اڂٵ زضٸا‪ ٕ٢‬ڂ‪ ٥‬قرهڃز ٲٗٷٹڀ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ زاضاڀ ‪٢‬سضر اٲط ٸ ٶٽځ اؾز‪( .‬نٯڃجب‪ )322 :1381 ،‬ثطذڃٽب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬ح‪٧‬ٹٲز ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ‬
‫ؾبظٲبٶٽبڀ اػشٳبٖځ اؾز ‪٦‬ٻ ثطاڀ سإٲڃٵ ضٸاثٍ َج‪٣‬بر اػشٳبٖځ ٸ ح‪ ّٟ‬اٶشٓبٰ ػبٲٗٻ ثٻ ٸػٹز‬
‫ٲڃأڂس‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ ٲٷٓٹض اظ ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ قبٮٹزٺټب‪ ،‬اؾبؾبر‪ ،‬ثٷڃبٶٽب ٸ ثٷڃبزټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ٲطثٹٌ ثٻ ٶٓبٰ ح‪٧‬ٱ زض اؾالٰ اؾز ٸ اؾبؼ ٸ ثٷڃبز ټڃإسځ ضا ٲڃؿبظز ‪٦‬ٻ ٲهطٸ‪ٞ ٜ‬ش‪ ١‬ٸ ضس‪١‬‬
‫اٲٹض زٸٮزاٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪45 /‬‬

‫ٸ اٲب ٲجبٶځ ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ اڂٵ ٲجبٶځ زاضاڀ سٷٹٔ‬
‫ٸ ‪٪‬ؿشطز‪٪‬ځ ‪ٞ‬طاٸاٶځ اؾز‪َ .‬ځ ٲجبحض آسځ سالـ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ٲجبٶځ ضا ثٻ ثحض‬
‫ث‪٫‬ڃطڂٱ‪.‬‬
‫هجبًٖ قبًًَٖ (هجٌبٕ هشزٍع٘ت)‬
‫ټس‪ ٜ‬اظ َطح اڂٵ ٲجحض ڂب‪ٞ‬شٵ ٲجٷبڀ ‪٢‬بٶٹٶځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ زض يٳٵ ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اؾز‪ .‬ظٲبٶځ ‪٦‬ٻ ثحض ٲكطٸٖڃز ح‪ ٧‬ٹٲز ثٻ ٲڃبٴ ٲڃأڂس‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز ٲكطٸٖڃز ذٹز ضا‬
‫(ٲبٸضزڀ‪)5 :٠1380 ،‬‬
‫اظ ‪٦‬ؼب ثٻ زؾز ٲڃأٸضز‪ ،‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ ػٳٯٻ ٲبٸضزڀ‬
‫(ذڃبٌ‪)73 :1425 ،‬‬
‫ٸ ثطخ زڂ‪٫‬ط‬ ‫‪٢‬طيبٸڀ (‪٢‬طيبٸڀ‪ )1381:178 ،‬ؾڃس ‪ُ٢‬ت (‪ُ٢‬ت‪ٖ ،)212 :1962 ،‬جساٮٗعڂع ذڃبٌ‬
‫ثڃٵ زٸ دسڂسٺ ‪ٞ‬ط‪٢ ٠‬بڂ٭ ٲڃكٹٶس‪:‬‬
‫اٸ‪ :٬‬ؾڃبزر ڂب حب‪٦‬ٳڃز‪ :‬ٶٓط ؾبئس زض ثڃٵ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ چٷڃٵ اؾز ‪٦‬ٻ ؾڃبزر ٸ‬
‫حب‪٦‬ٳڃز اظ آٴ قطٔ اؾز‪ .‬ڂٗٷځ ثط ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ الظٰ اؾز سب قطڂٗز ضا زض سٳبٰ‬
‫ػٹاٶت ٸ ثركٽبڀ ح‪٧‬ٹٲشځ اٖٱ اظ ‪٢‬ٹاٶڃٵ‪ ،‬ٶٓبٲٽب‪ ،‬سٗبٮڃٱ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ضٖبڂز ‪٦‬ٷٷس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط سٳبٰ اٲز‬
‫اؾالٲځ اػٳبٔ ټٱ ثٷٳبڂٷس‪ ،‬ٶٳڃشٹاٶٷس اظ ان٭ ؾڃبزر قطڂٗز ٖسٸ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ ثٻ ػبڀ قطڂٗز‬
‫‪٢‬بٶٹٴ زڂ‪٫‬طڀ ضا حب‪٦‬ٱ ؾبظٶس‪ .‬ذڃبٌ اثطاظ زاقشٻ ‪٦‬ٻ ثط ؾط اڂٵ ان٭ ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ اػٳبٔ‬
‫(ذڃبٌ‪)72 :1425 ،‬‬
‫‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫اظ ػٳٯٿ زالڂٯځ ‪٦‬ٻ ٲڃشٹاٴ ثط سإڂڃس اڂٵ ٶٓطڂٻ اؾشٷبز ‪٦‬طز‪ ،‬اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫‪ٞ‬طٲٹز‪  :‬يٓؤَوضَلْىَب بِلَٕٕهٓ الْى‪ٙ‬تَبةٓ ثِبلْْحٓكِّ مٔصٓذِّلبً لِّمٓب ثٕٕٓهَ ٔٓذٍٕٓٔ‪ ٙ‬م‪ٙ‬هَ الْى‪ٙ‬تَبةِ يٓمُٕٕٔٓم‪ٙ‬ىبً ػٓلٍَٕٕ‪ ٙ‬فَبحٕىُم ثٕٕٓىَُٔم ثِمٓب‬
‫=اٮٳبئسپ‪<48،‬‬
‫ؤَوضَلَ اللٍّٔ يٓالَ تَتَّجِغٕ ؤًََٕٓاءَٔمٕ ػٓم‪ٛ‬ب رٓبءنٓ م‪ٙ‬هَ الْْحٓكِّ‪.‬‬
‫(ٸ ٲب ا ڂٵ ‪٦‬شبة ضا ثٻ ح‪ ١‬ثٻ ؾٹڀ سٹ ‪ٞ‬طؾشبزڂٱ زض حبٮځ ‪٦‬ٻ سهسڂ‪٦ ١‬ٷٷسپ ‪٦‬شبثٽبڀ دڃكڃٵ ٸ‬
‫حب‪٦‬ٱ ثط آٶٽبؾز‪ .‬دؽ ٲڃبٴ آٶبٴ ثط ٸ‪ ١ٞ‬آٶچٻ ذسا ٶبظ‪٦ ٬‬طزٺ ح‪٧‬ٱ ‪٦‬ٵ ٸ اظ ټٹاټبڀقبٴ اظ ح‪٣‬ځ‬
‫‪٦‬ٻ ثٻ ؾٹڀ سٹ آٲسٺ دڃطٸڀ ٲ‪٧‬ٵ)‪.‬‬
‫زض اڂٵ آڂٻ ذساڀ سٗبٮځ دڃبٲجط ذٹز ٸ ثٻ سجٕ اڂكبٴ اٲز اؾالٲځ ضا اٲط ٲڃ‪٧‬ٷس سب ح‪٧‬ٱ قبٴ‬
‫دڃٹؾشٻ ثط اؾبؼ آٶچٻ ثبقس ‪٦‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ ٶبظ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ‪ ،‬ٸ آٶٽب ٶجبڂس اظ ټٹڀ‪ ،‬چٻ ټٹاڀ ٶ‪ٟ‬ؽ‬
‫ذٹزقبٴ ثبقس ڂب ټٹڀ ٶ‪ٟ‬ؽ ؾبڂطڂٵ‪ ،‬سجٗڃز ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫ٸ ‪ٞ‬طٲٹز‪  :‬فَالَ يٓسٓثِّهٓ الَ ٔٔاْم‪ٙ‬ىًُنَ حٓتَّىٓ ْٔٔحٓىِّمًٔنٓ ف‪ٕٙ‬مٓب ضَزٓشَ ثٕٕٓىَُٔمٕ حُم‪ ٛ‬الَ ٔٓزِذٔياْ ف‪ ٓٙ‬ؤَوفُس‪ُِٙ‬مٕ حٓشَربً مِّم‪ٛ‬ب‬
‫=اٮٷؿبء‪<65،‬‬
‫لَعَٕٕتٓ يٓٔٔسٓلِّمًٔاْ تَسٕل‪ٕٙ‬مبً‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪46 /‬‬

‫(چٷڃٵ ٶڃؿز‪ ،‬ثٻ دطٸضز‪٪‬بضر ‪٢‬ؿٱ ‪٦‬ٻ اڂٳبٴ ٶٳڃأٸضٶس ٲ‪٫‬ط آٶ‪٧‬ٻ سٹ ضا زض ٲٹضز آٶچٻ ٲڃبٴ آٶبٴ‬
‫ٲبڂٿ اذشال‪ ٜ‬اؾز زاٸض ‪٪‬طزاٶٷس‪ ،‬ؾذؽ اظ ح‪٧‬ٳځ ‪٦‬ٻ ‪٦‬طزٺاڀ زض زٮٽبڀ قبٴ احؿبؼ ٶبضاحشځ‬
‫ٶ‪٧‬ٷٷس ٸ ‪٦‬بٲالً ؾط سؿٯڃٱ ‪ٞ‬طٸز آٸضٶس)‪.‬‬
‫اڂٵ آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ نطڂح ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ٲب زض اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ زض آٴ زچبض ٲٷبظٖٻ ٲڃكٹڂٱ‪ ،‬اظ‬
‫زاٸضڀ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ټط حب‪ ٬‬اَبٖز ‪٦‬ٷڃٱ‪.‬‬
‫ٶٓط ثٻ اڂٵ ان٭ اؾز ‪٦‬ٻ اظ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬اثٹث‪٧‬ط‪ ‬ٸ ٖٳط‪ ‬ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ذٯ‪ٟ‬بڀ اؾالٰ ٶ‪٣‬٭ قسٺ ‪٦‬ٻ‬
‫آٶٽب زض ٶرؿشڃٵ ٮحٓبر ٖٽسٺ زاضڀ ذال‪ٞ‬ز ثٻ اٲز اؾالٲځ ذبَط ٶكبٴ ‪٦‬طزٺاٶس ‪٦‬ٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ آٶٽب‬
‫سجٗڃز اظ قطڂٗز ذساؾز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط آٶٽب اظ قطڂٗز ذسا‪ ‬سجٗڃز ٶ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ثط اٲز اؾالٲځ الظٰ‬
‫ٶڃؿز اظ آٶٽب اَبٖز ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫ثٻ ٮحبِ ٖ‪٣‬ٯځ ٶڃع اڂٵ اڂؼبة ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲشځ ‪٦‬ٻ ثط ذٹز ٸن‪ ٝ‬اؾالٲځ ٲڃسټس‪ ،‬ثبڂس ثٻ‬
‫اح‪٧‬بٰ اؾالٲځ ٸ ؾڃبزر قطڂٗز دبڂجٷس ثبقس‪.‬‬
‫زٸٰ‪ :‬ح‪٧‬ٹٲز ڂب ؾٯُبٴ‪ :‬زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ح‪٧‬ٹٲز ٸ ؾٯُبٴ ‪٦‬ٻ ثٻ‬
‫ٲٗٷځ ‪٢‬سضر ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ٸ ‪٢‬ٹر اؾز‪ ،‬ٲطثٹٌ ثٻ اٲز اؾالٲځ ٲڃجبقس‪ .‬ٸ اڂٵ آٶٽب ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ح‪١‬‬
‫زاضٶس اٲٹض ذٹز ضا ذٹزقبٴ يٳٵ ٲطاٖبر ؾڃبزر قطڂٗز ثطٖٽسٺ ث‪٫‬ڃطٶس‪ .‬ٮڃ‪٧‬ٵ چٹٴ ذٹزقبٴ‬
‫ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؼٳٹٖځ ٶٳڃشٹاٶٷس ثٻ اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ضؾڃس‪٪‬ځ ٶٳبڂٷس‪ ،‬ح‪ ١‬زاضٶس اظ ثبة ٸ‪٦‬بٮز ٸ ٶڃبثز‪،‬‬
‫‪ٞ‬طز نبٮحځ ضا اظ ٲڃبٴ ذٹز ثط ‪٪‬عڂٷٷس سب ثٻ ازاضپ اٲٹضقبٴ ثٻ دطزاظز‪ .‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ٲكطٸٖڃز‬
‫حب‪٦‬ٱ ثٻ اٲز ثطٲڃ‪٫‬طزز ٸ اٲز اظ َطڂ‪ٖ ١‬ع‪ ٬‬ٸ ٶهت ٸ ٶٓبضر ‪٢‬سضر ذٹز ضا اٖٳب‪ ٬‬ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫(ذڃبٌ‪ )74 :1425 ،‬ٲب اڂٵ ٲُٯت ضا زض ٲجحض اٲز ثٻ س‪ٟ‬هڃ٭ ثٻ ثحض ذٹاټڃٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ آٶچٻ ‪ٟ٪‬شڃٱ ٸ ثط اؾبؼ ثڃبٴ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ؾڃبزر ٸ حب‪٦‬ٳڃز اظ آٴ‬
‫قطڂٗز اؾز‪ ،‬اٲب ح‪٧‬ٹٲز ٸ ‪٢‬سضر اظ آٴ اٲز اؾالٲځ (ٲطزٰ) اؾز ‪٦‬ٻ آٶٽب ثٻ ٶٹثٿ ذٹز ثٻ‬
‫َطڂ‪ ١‬ٶڃبثز اظ ٲڃبٴ ذٹز ‪٦‬ؿځ ضا ٸ‪٦‬ڃ٭ ٲڃ‪٫‬ڃطٶس سب ثٻ ٖٷٹاٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲٹض ؾڃبؾځ ٸ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشځ آٶٽب ضا ثٻ دڃف ثجطز‪.‬‬
‫هجبًٖ فکزٕ‬
‫ټط ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځِ ٶڃبظٲٷس انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ‪٧ٞ‬طڀ اؾز سب ثشٹاٶس دڃٹؾشٻ زض َطح ٶٓطڂبر ٸ‬
‫ثطٶبٲٻ ټب اظ آٴ س‪ٛ‬صڂٻ ٶٳبڂس‪ .‬ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ٲؼٳٹٔ ٸ ٶٽبز ح‪٧‬ٹٲشځاـ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ‬
‫ذبل‪ ،‬اظ چٷڃٵ ٲجبٶځ ثط ذٹضزاض اؾز‪ .‬اڂٵ ٲجبٶځ سٹؾٍ ٲٷبثٕ زڂٷځ ٸيٕ ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪47 /‬‬

‫ٲٷبثٕ ‪٧ٞ‬طڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ٲؼٳٹٔ ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ذبل‪ ،‬ټٳبٴ ٲٷبثٕ ؾبڂط‬
‫ٲٷٓٹٲٻټبڀ اڂٵ زڂٵ حٷڃ‪ ٝ‬اؾز‪ .‬زض سٳبٰ ثركٽبڀ زڂٵ آٶچٻ سٗصڂٻ‪٪‬ط ټٳٻ چڃع اؾز چٽبض‬
‫ٲٷجٕ ثعض‪ ٨‬انٯځ ٸ سٗسازڀ ٲٷبثٕ ‪ٞ‬طٖځ زڂ‪٫‬ط اؾز ‪٦‬ٻ شڂالً ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲرشهط سجڃڃٵ ٲڃ‪٫‬طزٶس‪:‬‬
‫‪ -‬ٲٷبثٕ انٯځ‪:‬‬
‫ٲٷٓٹض اظ ٲٷبثٕ انٯځ ٲٷبثٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ان٭ ٸ اؾبؼ سٳبٰ ٲٷٓٹٲٻټب ثٻ ذهٹل ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ اذم ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ضا ثٻ قٳبض ٲڃطٸٶس‪ .‬ثٻ اڂٵ ٲٷبثٕ ٲٷبثٕ ٲش‪ٖ ١ٟ‬ٯڃٽب ٶڃع‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ .‬اڂٵ ٲٷبثٕ زض ػب ٸ شار ذٹز ثٻ زٸ زؾشٻ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃكٹٶس‪:‬‬
‫زؾشٿ اٸ‪ :٬‬ٲٷبثٕ ٲؿش‪٣‬٭‪ :‬اڂٵ ٲٷبثٕ قبٲ٭ اؾز ثط‪٢ :‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اڂٷٽب ضا اظ‬
‫اڂٵ ػٽز ٲؿش‪٣‬٭ ٲڃ‪٫‬ٹڂڃٱ ‪٦‬ٻ ثسٸٴ ٸاثؿش‪٫‬ځ ثٻ ‪٦‬ساٰ ٲٷجٗځ زڂ‪٫‬ط زؾز ثٻ ‪٢‬بٶٹٶ‪٫‬صاضڀ ٸ‬
‫سٗڃڃٵ ذٍ ٸ ٲكځټبڀ ٲٷٓٹٲٻټبڀ اؾالٲځ ٲڃعٶٷس‪.‬‬
‫زؾشٿ زٸٰ‪ :‬ٲٷبثٕ ٸاثؿشٻ‪ :‬ٲٷٓٹض ٲٷبثٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿش‪٣‬٭ زؾز ثٻ ‪٢‬بٶٹٶ‪٫‬صاضڀ ٸ سطؾڃٱ‬
‫ذٍ ‪٧ٞ‬طڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٶٳڃعٶٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض ؾبڂٿ ؾبڂط ٲٷبثٕ اڂٵ ‪٦‬بض ضا‬
‫ثٻ ؾط ٲڃطؾبٶٷس‪ .‬اڂٷٽب زٸ ٲٷجٕ اٶس‪ :‬ڂ‪٧‬ځ اػٳبٔ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض سٹا‪ ١ٞ‬سٳبٰ ٖٯٳبڀ اٲز اؾالٲځ زض‬
‫ڂ ‪ ٥‬ظٲبٴ ثط ٲؿإٮٿ قطٖځ اؾز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ ٲكرهځ ثطاڀ آٴ زض زٸ ٲٷجٕ انٯځ ٲٹػٹز ٶجبقس‪.‬‬
‫(ظحڃٯځ‪ )227 :1427 ،‬اڂٵ اػٳبٔ ظٲبٶځ ٲٗشجط اؾز ‪٦‬ٻ ثب انٹ‪ ٬‬ٸ اؾبؾڃبر زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ زض سًبز‬
‫ٶجبقس‪ .‬زٸٰ‪٢ :‬ڃبؼ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض اظ آٴ ٲ‪٣‬بڂؿٻ ثڃٵ ٲؿإٮٻڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ ٶساضز (‪ٞ‬طٔ) ثب ٲؿإٮٻڂځ‬
‫‪٦‬ٻ ح‪ ٧‬ٱ زاضز (ان٭)‪ ،‬اڂٵ ‪٦‬بض ثط ثٷڃبز قجبټز ٸ ٖٯشځ ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ آٶٽب ٲكشط‪ ٤‬اؾز نٹضر‬
‫(ظحڃٯځ‪)238 :1427 ،‬‬
‫ٲڃ‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫‪ -‬ٲٷبثٕ ‪ٞ‬طٖځ‪:‬‬
‫ٲٷٓٹض اظ ٲٷبثٕ ‪ٞ‬طٖځ‪ ،‬ٲٷبثٗځ اؾز ‪٦‬ٻ انڃ٭ ٶڃؿشٷس ثٯ‪٧‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ‪ٞ‬طٖځ ذٍ ٸ ٲكځټبڀ‬
‫ؾڃبؾځ ٶٓبٰ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٰ ضا ٲكرم ٲڃؿبظٶس‪ .‬اڂٵ ٲٷبثٕ ٖجبضسٷس اظ‪:‬‬
‫‪ ‬اؾشحؿبٴ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ ٶڃ‪٧‬ٹ قٳطزٴ اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اڂٷؿز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ثب زض‬
‫ٶٓطزاقز انٹ‪ ٬‬ٸ ٲجبٶځ ‪٦‬ٯځ اؾالٰ‪٦ ،‬بضڀ ضا ٲؿشحؿٵ ٸ ٶڃ‪٧‬ٹ ٲڃكٳبضز ٸ ثٻ ٶ‪ٕٟ‬‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ اٶؼبٰ ٲڃسټس‪.‬‬
‫‪ ‬اؾشهحبة اؾز ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض اظ آٴ ٲهبحجز ح‪٧‬ٱ ثب ټٳبٴ حبٮز ‪٢‬سڂٳځ اؾز‪ ،‬ڂٗٷځ‬
‫‪ً٢‬ڃٻ ثٻ ټٳبٴ حبٮشځ ‪٦‬ٻ اظ ‪٪‬صقشٻ ثٹزٺ ثب‪٢‬ځ ٲڃٳبٶس‪.‬‬
‫‪ٖ ‬ط‪٦ ٜ‬ٻ ٲٷٓٹض ٖط‪ ٜ‬ٲٹػٹز زض ثڃٵ ٲؿٯٳبٶبٴ اؾز‪ .‬اٮجشٻ اڂٵ ٖط‪ ٜ‬ٶجبڂس ثب انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫‪٢‬ٹاٖس َطح قسٺ اظ ؾٹڀ اؾالٰ زض سًبز ثبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪48 /‬‬

‫‪٢ ‬ٹ‪ ٬‬ٸ ٶٓط نحبثځ‪ .‬ٲٷٓٹض اػشٽبزاسځ اؾز ‪٦‬ٻ سٹؾٍ انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اٶؼبٰ قسٺ‪،‬‬
‫ظڂطا آٶبٴ ٶٓط ثٻ ‪٢‬طثځ ‪٦‬ٻ ثب ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زاقشٷس اظ اڂٵ ح‪ ١‬ٸ نالحڃز ثطذٹضزاٶس ‪٦‬ٻ‬
‫اظ ٶٓطڂبر ؾڃبؾځ آٶٽب اؾش‪ٟ‬بزٺ ثٻ ٖٳ٭ آڂس‪.‬‬
‫‪ ‬ؾس شضاڂٕ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض ثؿشٵ ثبة ؾٹء اؾش‪ٟ‬بزٺ زض ثطاثط ‪٦‬ؿبٶځ اؾز ‪٦‬ٻ اظ ثطذځ ‪ٞ‬طنشٽب‬
‫ؾٹء اؾش‪ٟ‬بزٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ح‪ ١‬زاضز ثٻ ٲٷٓٹض ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ؾٹء اؾش‪ٟ‬بزٺ ٸ‬
‫ثٽبٶٻ ‪٢‬طاض ٶ‪٫‬ط‪ٞ‬شٵ ‪٦‬بضڀ‪ ،‬اظ آٴ ػٯٹ ‪٪‬ڃطڀ ٶٳبڂس‪.‬‬
‫اٮجشٻ ٲٹاضز زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع زض اڂٵ ؾٯؿٯٻ ټؿز ‪٦‬ٻ ػبڀ ثحض آٶٽب ‪٦‬شبثٽبڀ انٹ‪٣ٞ ٬‬ٻ اؾز‪ .‬سٳبٰ‬
‫اڂٵ ٲٷبثٕ ‪٧ٞ‬طڀ زض ‪٦‬شبثٽبڀ انٹ‪٣ٞ ٬‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٻ ٲكطح ٸ ٲ‪ٟ‬ه٭ ثب ش‪٦‬ط ٲظب‪ ٬‬سجڃڃٵ ‪٪‬طزڂسٺ اؾز‪.‬‬
‫زض ٲٹضز اڂٵ ٲٷبثٕ ثبڂس ٲشٹػٻ اڂٵ ٶ‪٧‬شٻټب ثٹز ‪٦‬ٻ اٸالً اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ اڂٵ ٲٷبثٕ ‪ٞ‬طٖځ‪ ،‬ثبڂس ثط ٸ‪١ٞ‬‬
‫‪٢‬ٹاٖسڀ نٹضر ث‪٫‬ڃطز ‪٦‬ٻ زض ‪٦‬شبثٽبڀ انٹ‪٣ٞ ٬‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲكطح سجڃڃٵ قسٺ اؾز‪ .‬زٸٰ اڂٷ‪٧‬ٻ‬
‫اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ اڂٵ ٲٷبثٕ ٶجبڂس ثب اح‪٧‬بٰ طبثز قطڂٗز اؾالٰ زض سًبز ثبقس‪.‬‬
‫هجبًٖ ّذفٖ‬
‫ٲٷٓٹض اظ ٲجبٶځ ټس‪ٞ‬ځ‪ ،‬ٲجبزڀ ‪٦‬ٯځِ اؾز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ ؾٹڀ آٶٽب ثٻ ٖٷٹاٴ اټسا‪ٜ‬‬
‫ٖٳسٺ ٸ اؾشطاسڃػڂ‪ ،٥‬ثب سٹػٻ ثٻ اټٳڃز آٶٽب زض زڂٵ ٲڃٷ‪٫‬طز‪ .‬اټسا‪ ٜ‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ټٳبٴ‬
‫اټسا‪ٖ ٜ‬ٳٹٲځ زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ اؾز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز نط‪ٞ‬بً ٸؾڃٯٻ ٸ اثعاضڀ ػٽز سح‪ ١٣‬اڂٵ اټسا‪ٜ‬‬
‫ٲڃجبقس‪.‬‬
‫ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ٲجبزڀ ټس‪ٞ‬ځ ضا ٲڃشٹاٴ زض ٲٹاضز آسځ ثط قٳطز‪:‬‬
‫‪ -‬سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ذسا‬
‫اڂٵ ٲإٲٹ‪ ٬‬ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ٖ ٜ‬ٳسپ زڂٵ ٸ زض ٶشڃؼٻ ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ٖ ٜ‬ٳسپ سٳبٰ ٶٓبٲٽبڀ ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬ٸ‬
‫ثعض‪٪‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ زض اڂٵ زڂٵ ٸػٹز زاضز‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪.‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ نٹضر ‪٦‬٭ ثٻ زٶجب‪ ٬‬آٴ اؾز سب اڂٵ ټس‪ ٜ‬ثٻ ذٹثځ سح‪ ١٣‬ڂبثس‪ .‬ڂٗٷځ‬
‫اٲ‪٧‬بٶبر اٖش‪٣‬بزڀ‪٧ٞ ،‬طڀ‪ ،‬شټٷځ‪ ،‬ٲبزڀ ٸ ٲٗٷٹڀ الظٰ ثطاڀ ؾبظٲبٶسټځ ٸ ضؾڃسٴ ثٻ چٷڃٵ ټس‪ٞ‬ځ‬
‫‪ٞ‬طاټٱ ‪٪‬طزز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ حشځ اإلٲ‪٧‬بٴ سالـ ٲڃ‪٧‬ٷس ثطٶبٲٻټبڂف ثٻ ٶٹٖځ اڂٵ ټس‪ ٜ‬ضا ٲس‬
‫ٶٓط زاقشٻ ثبقٷس‪.‬‬
‫ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬ٸ‪٢‬شځ ثحض ا‪٢‬بٲٿ قٗبڂط ثٻ ٲڃبٴ ٲڃأڂس‪ ،‬ٲڃٷ‪٫‬طڂٱ ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ زٶجب‪ ٬‬آٴ‬
‫اؾز سب اڂٵ قٗبڂط ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ زضؾز ٸ ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ا‪٢‬بٲٻ قٹٶس‪ .‬ٸ ثبڂس قطاڂٍ الظٰ ثطاڀ ا‪٢‬بٲٿ چٷڃٵ‬
‫قٗبڂطڀ ضا ‪ٞ‬طاټٱ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اٲطٸظٺ زض ا‪٦‬ظط ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ ٸظاضسځ ثٻ ٶبٲٽبڀ حغ ٸ اٸ‪٢‬ب‪ ٜ‬ڂب اٲٹض‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪49 /‬‬

‫زڂٷځ ڂب قاٸٴ اؾالٲځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ٸػٹز زاضز‪٦ .‬بض آٶٽب ز‪٢‬ڃ‪٣‬بً سالـ زض ػٽز سٷٓڃٱ ضاثُٿ‬
‫زضؾز ثٷس‪٪‬بٴ ثب ذساڀ قبٴ اؾز‪.‬‬
‫(‪٦‬ڃالٶځ‪)77 :1407 ،‬‬
‫ح‪ ١‬سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬ ‫َجڃٗځ اؾز اؾبؼ اڂٵ ضاثُٻ ضا ٖجٹزڂز سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪.‬‬
‫(ٸ ٲب ٶڃب‪ٞ‬طڂسڂٱ اٶؿبٴ ضا ٲ‪٫‬ط ثطاڀ آٶ‪٧‬ٻ ٲطا‬ ‫=اٮصاضڂبر‪<56،‬‬
‫‪‬يٓمٓب خَلَمْتٔ الْزِهَّ يٓالْةِوسٓ بِلَّب ل‪ٕٓٙ‬ؼٕجٔذٔينِ‪‬‬
‫ٖجبزر ‪٦‬ٷٷس) زض اڂٵ ٲٗبزٮٻ ذسا‪ ‬ٲٗجٹز ٸ اٶؿبٴ ٖبثس اؾز‪ ،‬ٸ ٖٳٯڃٻڂځ ‪٦‬ٻ اٶؼبٰ ٲڃكٹز‬
‫ٖجبزر قٳطزٺ ٲڃكٹز‪ .‬ثٻ آٴ ٖجٹزڂز ٶڃع ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ٖ ،‬جٹزڂشځ ‪٦‬ٻ ثؿشط سُجڃ‪ ١‬آٴ سٹحڃس ذبٮم‬
‫اؾز‪ ،‬سٹحڃسڀ ‪٦‬ٻ ټڃچ قبئجٻ ڂځ زض آٴ ٶٳڃجبقس‪ ،‬ٸ ثب ذٹز ٲؿشٯعٲبسځ زاضز ‪٦‬ٻ ثبڂس ضٖبڂز‬
‫‪٪‬طزز‪ .‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ ٲب زض ا‪٢‬ؿبٰ سٹحڃس‪ ،‬سٹحڃسڀ ثٻ ٶبٰ اٮٹټڃز ڂب ٖجٹزڂز زاضڂٱ ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ‬
‫آٴ ثٷسٺ سٳبٰ اٖٳب‪ٖ ٬‬جبزڀ ذٹز ضا يٳٵ ضٖبڂز سٹحڃس ذبٮم ثطاڀ ذساڀ سٗبٮځ اٶؼبٰ ٲڃسټس‪.‬‬
‫‪ -‬سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب اٶؿبٴ‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲجبزڀ ټس‪ٞ‬ځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ‪ ،‬سٷٓڃٱ زضؾز ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب اٶؿبٴ اؾز‪ .‬انالً‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ٖ ٜ‬ٳسٺ ٸ ٲٽٱ ح‪٧‬ٹٲشٽب زض سٳبٰ ٶٓبٲٽب سٷٓڃٱ اڂٵ ضاثُٻ اؾز‪ .‬اٶؿبٶٽب زض ثڃٵ ذٹز‬
‫سٗبٲالر ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬ؾڃبؾځ‪ٞ ،‬طټٷ‪٫‬ځ‪ ،‬سٳسٶځ‪ ،‬ٲبزڀ ٸ ٲٗٷٹڀ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ زاضٶس‪ ،‬ٸ زض اڂٵ‬
‫سٗبٲالر ٲٷب‪ٗٞ‬ځ ثطاڀ ذٹز ػؿشؼٹ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪َ .‬جڃٗځ ذٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط ‪٪‬بټځ اڂٵ ٲٷب‪ ٕٞ‬ثب ټٱ زض‬
‫سًبز ٸا‪ ٕ٢‬قٹز‪ ،‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ٶ‪٣‬ف ح‪٧‬ٹٲز ثٻ ٖٷٹاٴ سٷٓڃٱ ‪٦‬ٷٷسپ اڂٵ ضٸاثٍ ٸ س‪٣‬ؿڃٱ ‪٦‬ٷٷسپ‬
‫اڂٵ ٲٷب‪ ٕٞ‬سجبضظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب اٶؿبٴ ضاثُٿ ٖس‪ ٬‬ٸ احؿبٴ اؾز‪ .‬اهلل ٲشٗب‪ ٬‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫‪‬بِنَّ اللٍّٓ ٔٓإْمٔشُ ثِبلْؼٓذٕلِ يٓاإلِحٕسٓبنِ‪= ‬اٮٷح٭‪( <90،‬ذساٸٶس قٳب ضا ثٻ ٖس‪ ٬‬ٸ احؿبٴ اٲط ٲڃ‪٧‬ٷس)‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ اٶؿ بٶٽب ثبڂس ‪٦‬ٹقف ‪٦‬ٷٷس زض سٗبٲالر ذٹڂف ثب ټٱ ٶٹٔ ذٹز‪ ،‬ثٻ ذهٹل ثب‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ‪ٖ ،‬س‪ ٬‬ٸ احؿبٴ ضا ضٖبڂز ‪٦‬ٷٷس ٸ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ ْٯٱ ٸ اػحب‪ ٜ‬زض ح‪ ١‬اٶؿبٶٽب ذٹززاضڀ‬
‫ٶٳبڂٷس‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪ « :‬ټٳبٶب ٲؿٯٳبٴ ثطازض ٲؿٯٳبٴ اؾز‪ ،‬ثٻ اٸ ْٯٱ ٶٳڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ اٸ ضا‬
‫سؿٯڃٱ زقٳٵ ٶٳڃٷٳبڂس‪ .‬ټط ‪٦‬ؿځ زض ض‪ ٕٞ‬ٶڃبظ ثطازض ذٹز ثبقس‪ ،‬ذساڀ سٗبٮځ ٶڃبظـ ضا ثطآٸضزٺ‬
‫ٲڃؿبظز ٸ ټط ‪٦‬ؽ اظ ٲؿٯٳبٶځ ٲهڃجشځ ضا زٸض ؾبظز‪ ،‬ذساڀ سٗبٮځ ٲهڃجشځ اظ ٲهبڂت ضٸظ ‪٢‬ڃبٲز‬
‫(احٳس‪،‬‬
‫ضا اظ اٸ زٸض ٲڃؿبظز‪ .‬ٸ ټط ‪٦‬ؽ ٖڃت ٲؿٯٳبٶځ ضا ثذٹقس‪ ،‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٖڃت اٸ ضا ٲڃذٹقبٶس»‬
‫‪ :1431‬ح‪ )5646‬دؽ ْٯٱ ‪٦‬ٻ ٖ‪٧‬ؽ ٖس‪ ٬‬اؾز ٶجبڂس ثط ٲؿٯٳبٶځ اظ ؾٹڀ ٲؿٯٳبٶځ زڂ‪٫‬ط نٹضر‬
‫‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪51 /‬‬

‫اٲب اڂٵ ضاثُٻ ‪٪‬بټځ سٹؾٍ اٶؿبٶٽب ثٷب ثط ٖٯشٽبڀ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ ذسقٻزاض ٲڃ‪٫‬طزز‪ .‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز اڂٵ ضاثُٻ ضا ثط اؾبؼ يٹاثٍ اؾالٲځ ‪٦‬ٻ ‪٦‬بٲالً ٖبزالٶٻ اؾز‪،‬‬
‫سٷٓڃٱ ٶٳبڂس‪ .‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ ذساڀ سٗبٮځ اڂ ٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ضا ثط ٖٽسپ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ‪٪‬صاقشٻ اؾز‪.‬‬
‫ح‪ ١‬سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِنَّ اللٍّٓ ٔٓإْمٔشُوُمٕ ؤَن تُاد‪ٜ‬ياْ األَمٓبوَبت‪ ٙ‬بِلَى ؤََٕل‪ُٓٙ‬ب يٓبِرَا حٓىَمٕتُم ثٕٕٓهَ الىَّبسِ ؤَن‬
‫(ټٳبٶب ذساٸٶس قٳب ضا‬ ‫=اٮٷؿبء‪<58،‬‬
‫تَْحٕىُمًٔاْ ثِبلْؼٓذٕلِ بِنَّ اللٍّٓ و‪ٙ‬ؼ‪ٙ‬م‪ٛ‬ب ٔٓؼ‪ٙ‬ظُىُم ثٍِ‪ ٙ‬بِنَّ اللٍّٓ وَبنَ سٓم‪ٕٙ‬ؼبً ثٓص‪ٕٙ‬شاً‪‬‬
‫‪ٞ‬طٲبٴ ٲڃسټس سب اٲبٶشٽب ضا ثٻ اټٯف ثؿذبضڂس ٸ ټط‪٪‬بٺ زض ثڃٵ ٲطزٰ زاٸضڀ ‪٦‬طزڂس‪ ،‬ثٻ ٖساٮز‬
‫زاٸضڀ ‪٦‬ٷڃس‪ ،‬زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٶڃ‪٧‬ٹ چڃعڀ اؾز ‪٦‬ٻ ذسا قٳب ضا ثٻ آٴ دٷس ٲڃسټس‪ ،‬ذسا قٷٹاڀ‬
‫ثڃٷبؾز)‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٶڃع ثط ٖٽسپ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ‪٪‬صاقشٻ قسٺ سب زض ثڃٵ ٲطزٰ ثط اؾبؼ‬
‫ٖساٮز زاٸضڀ ٸ ح‪٧‬ٹٲز ٶٳبڂس‪.‬‬
‫‪ -‬سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ټؿشځ‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲجبٶځ ټس‪ٞ‬ځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ سٷٓڃٱ ضاثُٿ زضؾز ٲڃبٴ اٶؿبٴ ٸ ټؿشځ اؾز‪ .‬ټٱ‬
‫اٶؿبٴ حبڂع اټٳڃز ‪ٞ‬طاٸاٴ اؾز ٸ ټٱ ټؿشځ‪ ،‬چٹٴ ټط زٸ (ٖبٮٱ ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬ٸ ثعض‪ )٨‬ٲٗبزٴ اؾطاض‬
‫اٮ ٽځ ټؿشٷس‪ .‬اٶؿبٴ ثٻ ٖٷٹاٴ اقط‪ ٜ‬ٲرٯٹ‪٢‬بر ٸ ټؿشځ ثٻ ٖٷٹاٴ ٶٗٳز ثعض‪ ٨‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٶڃبظٲٷس‬
‫زاقشٵ ضاثُٻ ڂځ ٲٗ‪٣‬ٹ‪ ٬‬ٸ زضؾز ټؿشٷس‪ .‬ڂ‪٧‬ځ اظ ٲجبٶځ ټس‪ٞ‬ځ سك‪٧‬ڃ٭ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ سٷٓڃٱ‬
‫زضؾز اڂٵ ضاثُٻ اؾز‪.‬‬
‫(‪٦‬ڃالٶځ‪:1407 ،‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٲځ ضاثُٿ ٲٹػٹز ثڃٵ اٶؿبٴ ٸ ټؿشځ ضاثُٿ "سؿرڃط" اؾز‪.‬‬
‫‪ٖ . )114‬ٷبنط اڂٵ ضاثُٻ ‪٦‬ٻ ثبڂس ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ټس‪ ٜ‬ٲٽٱ اظ ؾٹڀ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ سٗ‪٣‬ڃت قٹز‬
‫ٖجبضسٷس اظ‪:‬‬
‫‪ -‬ضاٰ قسٴ ټؿشځ ثطاڀ اٶؿبٴ‪ :‬ڂٗٷځ ټؿشځ ثطاڀ اٶؿبٴ ٲؿرط قسٺ ٸ اٶؿبٴ ٲڃشٹاٶس اظ‬
‫دسڂسٺ ټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ټؿشځ زض ػٽز سإٲڃٵ ٲٷب‪ ٕٞ‬ذٹز اؾش‪ٟ‬بزٺ ٶٳبڂس‪ .‬اثط ٸ ثبز ٸ ٲٻ ٸ‬
‫ذٹضق ڃس ٸ ‪ٞ‬ٯ‪ ٥‬زض ‪٦‬بضٶس سب سٹ ٶبٶځ ثٻ ‪ ٝ٦‬آضڀ ٸ ثٻ ‪ٟٚ‬ٯز ٶرٹضڀ‪ ،‬ټٳٻ اظ ثٽط سٹ‬
‫ؾط‪٪‬كشٻ ٸ ‪ٞ‬طٲبٶجطزاض قطٌ اٶهب‪ ٜ‬ٶجبقس ‪٦‬ٻ سٹ ‪ٞ‬طٲبٴ ٶجطڀ‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ظٲڃٷٻټبڀ اڂٵ سؿرڃط ضا اظ َط‪ ٠‬ٲرشٯ‪ ٝ‬سإٲڃٵ ‪٦‬ٷس‪ ،‬سب‬
‫اٶؿبٴ ثشٹاٶس اظ اٶٹأ ٲٗبزٴ اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ثٻ آؾٳبٴ ثبال ضٸز‪ ،‬زض زضڂب ؾ‪ٟ‬ط ٶٳبڂس‪،‬‬
‫‪٦‬ٹٺٶٹضزڀ ‪٦‬ٷس ٸ اظ اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ دسڂسٺټبڀ ٲطثٹٌ ثٻ ټؿشځ اؾش‪ٟ‬بزٺ ثٻ ٖٳ٭ آٸضز؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪51 /‬‬

‫ٖٳطاٴ ٸ آثبزاٶځ‪ :‬ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٸْبڂ‪ ٝ‬اٶؿبٴ ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ټؿشځ‬ ‫‪-‬‬
‫اَطا‪ ٜ‬اٶؿبٶٽب ضا سٹؾٍ ذٹز اٶؿبٶٽب آثبز ‪٦‬ٷس‪ .‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ ًَٓٔ :‬ؤَوطَإَوُم مِّهَ‬
‫األَسٕضِ يٓاسٕتَؼٕمٓشَوُمٕ ف‪ُٕٓٙ‬ب‪= ‬ټٹز‪( <61،‬اٸ قٳب ضا اظ ظٲڃٵ اڂؼبز ‪٦‬طزٺ ٸ آثبز‪٪‬طاٴ آٴ ‪٢‬طاض زازٺ‬
‫اؾز)‪ .‬دؽ اٶؿبٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ظٲڃٵ ضا آثبز ‪٦‬ٷس‪ .‬ذساڀ سٗبٮځ سٳبٰ ٲٹاز الظٰ ثطاڀ‬
‫ٖٳطاٴ ٸ آثبزاٶځ ضا زض ذٹز ظٲڃٵ ‪٢‬طاض زازٺ‪ ،‬ٸ زض ٖ‪٣‬٭ ٸ زض‪ ٤‬ثكط ٶڃع اڂٵ اٲ‪٧‬بٶبر ضا‬
‫‪٪‬صاقشٻ سب ثشٹاٶٷس ظٲڃٵ ضا آثبز ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫ح‪ ّٟ‬ٸ ٶ‪٫‬ٽساضڀ ٲحڃٍ ظڂؿز‪ :‬اڂٵ ټٱ اظ ػٳٯٻ ٲجبٶځ ټس‪ٞ‬ځ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اؾز‬ ‫‪-‬‬
‫‪٦‬ٻ ظٲڃٷٻ ټبڀ الظٰ ح‪ ّٟ‬ٸ ٶ‪٫‬ٽساضڀ ټؿشځ ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٶٳبڂس‪ ،‬ٸ اظ ٶبثٹزڀ ټؿشځ‬
‫ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ ‪٦‬ٷس‪ .‬ٸْڃ‪ٟ‬ٿ اٶؿبٴ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض آڂٻ ‪ 61‬ؾٹضپ ټٹز زض ‪٣ٞ‬طپ ‪٢‬جٯځ ثڃبٴ‬
‫‪٦‬طزڂٱ‪ ،‬آثبز‪٪‬طڀ اؾز ٶٻ ٸڂطاٶ‪٫‬طڀ‪ .‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ اټٳڃز ٲحڃٍ ظڂؿز ثطػؿشٻ‬
‫ٲڃ‪٫‬طزز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز زض ضاؾشبڀ ح‪ ّٟ‬ٲحڃٍ ظڂؿز ؾٗځ ٸ سالـ ٶٳبڂس‬
‫ٸ زؾز ثٻ ا‪٢‬ساٲبسځ ٶعٶس ‪٦‬ٻ ٲٹػت ٸڂطاٶځ ٸ ذطاثځ ٲحڃٍ ظڂؿز ‪٪‬طزز‪ .‬سإ‪٦‬ڃس اؾالٰ‬
‫ثط ٶٓب‪ٞ‬ز ٸ ٶٓٱ زض ػبٲٗٻ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ‪٦‬بضټبڀ ‪٦‬ٹچ‪٧‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾالٰ ثطاڀ ح‪ ّٟ‬ٲحڃٍ‬
‫ظڂؿز اٶؼبٰ زازٺ اؾز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ټط‪٪‬ع اظ سٹٮڃس ‪٪‬بظټبڀ ‪٪‬ٯربٶٻاڀ ‪٦‬ٻ ػع ‪ٞ‬ؿبز‬
‫ٲحڃٍ ظڂؿز دڃبٲسڀ ٶساضز ٲٳبٶٗز ثٻ ٖٳ٭ ٲڃأٸضز‪.‬‬
‫سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب آذطر‪ :‬ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٴ ٲحسٸز ثٻ‬ ‫‪-‬‬
‫زٶڃبڂف ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ ظٶس‪٪‬ځ ټٳچٷبٴ ازاٲٻ دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸٮځ زض ؾطاڀ زڂ‪٫‬طڀ‪ .‬ثط‬
‫(‪٦‬ڃالٶځ‪،‬‬
‫اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب آذطر ضاثُٿ ٲؿئٹٮڃز ٸ دبزاـ اؾز‪.‬‬
‫‪ )210 :1407‬اٶؿبٴ زض آذطر زض ثطاثط سٳبٰ اٖٳب‪ ٬‬ٸ ض‪ٞ‬شبض ٸ ٖ‪٣‬بڂس ٸ ثبٸضټبڀ ذٹز ٲؿئٹ‪٬‬‬
‫اؾز ٸ ؾعا ڂب دبزاـ ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ثبڂس زض ضاؾشبڀ ٲٹ‪٣ٞ‬ڃز اٶؿبٴ زض ػٽز‬
‫اٖٳب‪ ٬‬آذطر ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃز ٶٳبڂس ٸ سالـ ‪٦‬ٷس ظٲڃٷٻټبڀ الظٰ ڂ‪ ٥‬حڃبر ذٹة ٸ‬
‫ؾٗبزسٳٷس ضا ثطاڀ اٶؿبٶٽب اظ َطڂ‪ٞ ١‬طاټٱ آٸضڀ ظٲڃٷٻټبڀ اٖٳب‪ ٬‬ذٹة ٸ نبٮح ‪ٞ‬طاټٱ‬
‫‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫(‪٦‬ڃالٶځ‪)168 :1407 ،‬‬
‫زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ‬ ‫ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ظٶس‪٪‬ځ ضاثُٿ اثشال ٸ آظٲبڂف اؾز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫چٷڃٵ آٲسٺ ‪٦‬ٻ زٶڃب ٲح٭ اثشال ٸ آظٲبڂف اٶؿبٴ اؾز‪ .‬زض اڂٵ ٲڃبٴ ‪٦‬طپ ظٲڃٵ ؾبٮٹٴ‬
‫اٲشحبٴ‪َ ،‬ٹ‪ ٬‬حڃبر اٶؿبٴ ٲسر اٲشحبٴ ٸ ذڃط ٸ قط ٲٹاز اٲشحبٶځ اٶؿبٶٽبؾز‪.‬‬
‫ذساٸٶس‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬وُلُّ وَفْسٍ رَائ‪ٙ‬مَُّ الْمًٕٓت‪ ٙ‬يٓوَجٕلًُوُم ثِبلطَّشِّ يٓالْخَٕٕشِ ف‪ٙ‬تْىًَّ يٓبِلَٕٕىَب تُشْرٓؼًٔنَ‪‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪52 /‬‬

‫=األٶجڃبء‪( <35،‬ټط ٶ‪ٟ‬ؿځ چكٷسپ ٲط‪ ٨‬اؾز ٸ ٲب قٳب ضا ثٻ قط ٸ ذڃط ٲڃأظٲبڂڃٱ ٸ ثٻ ؾٹڀ‬
‫ٲب ثبظ ٲڃ‪٫‬طزڂس)‪ .‬ح‪٧‬ٹٲشٽب ٲڃشٹاٶٷس ثڃالٶؽ اٲٹض ذڃط ٸ قط ضا ثط ټٱ ظٶٷس‪ ،‬ٸ اظ اڂٵ‬
‫َطڂ‪ ١‬اٶؿبٶٽب ضا قطٸض ٸ ڂب ذڃطذٹاٺ ثبض آٸضٶس‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ټس‪ٜ‬‬
‫ٶجڃ٭ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز سالـ ‪٦‬ٷس سب ٲٹاز ذڃط زض ٲٗطو اٶشربة اٶؿبٴ ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطز ٸ ٲٹاز قط‬
‫‪٢‬طاض ٶ‪٫‬ڃطز‪ ،‬سب زض اڂٵ آظٲٹٴ ثعض‪ ٨‬اٶؿبٶٽب ثشٹاٶٷس ٲٹ‪ ١ٞ‬قٹٶس‪.‬‬
‫هجبًٖ هزدم عبالرٕ‬
‫زض ‪٦‬ٷبض اڂٷ‪٧‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ انٹ‪ ٬‬ٸ ٲجبٶځ ‪٦‬ٯځ ٸ ذُٹٌ انٯځ ثطٶبٲٻټبڀ ذٹز ضا اظ ٲٷبثٕ‬
‫قطٖځ ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ ،‬اٲب زض ٖڃٵ حب‪ ٬‬ح‪٧‬ٹٲز ٲطزٰ ؾبالض ٶڃع ټؿز‪ .‬ڂٗٷځ اڂٷ‪٧‬ٻ اڂٵ ٲطزٰ اٶس ‪٦‬ٻ زض‬
‫سٗڃڃٵ حب‪٦‬ٱ ٸ ٖع‪ ٬‬ٸ ٶهت آٴ ٸ ٶٓبضر ثط سٳبٰ اػطاءاسف ٶ‪٣‬ف زاضٶس‪ .‬ٲطزٰ ا‪٪‬ط ثرٹاټٷس ‪٦‬ؿځ‬
‫ٲڃشٹاٶس حب‪٦‬ٱ قٹز ٸ ا‪٪‬ط ٶرٹاټس ټڃچ ‪٦‬ؽ حب‪٦‬ٱ قسٺ ٶٳڃشٹاٶس‪.‬‬
‫ا‪٪‬طچٻ ثطذځ اظ ذبٸضقٷبؾبٴ ٲ‪ٛ‬طو َٹضڀ ٸاٶٳٹز ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ‪٪‬ٹڂب ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲشځ‬
‫اؾز اؾشجسازڀ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲطزٰ ټڃچ ح‪٣‬ځ ٶٳڃسټس‪٦ .‬ؿبٶځ چٹٴ‪" :‬ؾڃط سٹٲبؼ آضٶٹٮس"‪،‬‬
‫"ٲط‪٪‬ڃٯڃٹؼ"‪" ،‬ٲ‪٧‬سٸٶبٮس"‪" ،‬ٲٹڂط" ٸ اٲظب‪ ٬‬اڂٷٽب ‪٦‬ٻ ازٖب ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٶٓبٰ اؾالٲځ ٶٓبٲځ اؾز‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)430-428 :‬‬
‫اؾشجسازڀ ‪٦‬ٻ سٳبٰ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲطزٰ ضا ثٻ ٶ‪ ٕٟ‬ح‪٧‬ٹٲز دبڂٳب‪ ٬‬ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫اظڂٷطٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ز ض سٗبٲ٭ ذٹز ثط ٲجٷبڀ ٲطزٰ ؾبالضڀ‪ ،‬سالـ ٲڃ‪٧‬ٷس ٲطزٲځ ٖٳ٭ ٶٳبڂس‪،‬‬
‫ڂٗٷځ زض ػٽز ٲٷب‪ ٕٞ‬ٲطزٰ ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃز ‪٦‬ٷس‪ .‬انٹ‪ ٬‬ٸ اؾبؾڃبر اڂٵ سٗبٲ٭ ثط ٲجٷبڀ ؾڃبزر‬
‫قطڂٗز سٗڃڃٵ قسٺ‪ ،‬ثٻ اڂٵ ٲٗٷځ ‪٦‬ٻ اڂٵ قطڂٗز اؾالٰ اؾز ‪٦‬ٻ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٸ اؾبؾځ اڂٵ‬
‫سٗبٲ٭ ضا سطؾڃٱ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ‪ٞ‬طا ضاٺ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ‪٢‬طاض ٲڃسټس سب ثٻ آٴ ٖٳ٭ ٶٳبڂس‪ .‬اٮجشٻ اڂٵ ‪ٞ‬طاڂٷس‬
‫سٗبٲٯځ زٸ ػبٶجٻ اؾز‪ .‬ڂٗٷځ زض آٴ‪ ،‬ټٱ ضٖڃز ٲٯعٰ ثٻ ضٖبڂز ثطذځ اظ يٹاثٍ اؾز‪ ،‬ٸ ټٱ‬
‫ح‪٧‬ٹٲز زض ثطاثط ضٖڃز‪.‬‬
‫ٲجٷبڀ اڂٵ سٗبٲ٭ ثط ذسٲش‪٫‬صاضڀ ٸ اَبٖز ٸ ټٳ‪٧‬بضڀ ‪٪‬صاقشٻ قسٺ اؾز‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ زض اڂٵ‬
‫سٗبٲ٭ زٸ ان٭ ‪٪‬صاقشٻ ٲڃكٹز‪:‬‬
‫ان٭ اٸ‪ :٬‬ذسٲش‪٫‬صاضڀ ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ زٸٮز ٸ ح‪٧‬ٹٲز ثبڂس نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ .‬زض اڂٵ سٗبٲ٭ زٸٮز‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ثٻ سٳبٰ ٲٗٷځ زض ذسٲز ٲطزٰ ثبقس‪٣ٞ .‬ٻ اؾالٲځ ‪ٞ‬طا ضاٺ زٸٮز اؾالٲځ يطٸضڂبسځ ضا‬
‫‪٪‬صاقشٻ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶبٰ يطٸضڂبر ذٳؿٻ ڂبز ٲڃكٹز‪ .‬اڂٵ يطٸضڂبر ثٷڃبز ذسٲش‪٫‬صاضڀ زٸٮز ثٻ ضٖڃز‬
‫ضا سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ .‬يطٸضڂبر ذٳؿٻ ٖجبضسٷس اظ‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪53 /‬‬

‫حفظ دٗي‬
‫زڂٵ اظ ثعض‪٪‬شطڂٵ اضظقٽبڀ ػبٲٗٿ اؾالٲځ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز آٴ ٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪ ،‬ظڂطا ‪ٞ‬ٯؿ‪ٟ‬ٿ‬
‫ٸػٹزڀ اؾالٰ‪ ،‬ػبٲٗٿ اؾالٲځ ٸ ح‪٧‬ٹٲز آٴ‪ ،‬زڂٵ اؾز‪ ،‬ٸ ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض ٲجبحض ‪٢‬جٯځ اقبضٺ‬
‫‪٦‬طزڂٱ‪ ،‬ثٷڃبزټبڀ سٳبٰ ٶٓبٲٽبڀ ػبٲٗٿ اؾالٲځ ضا زڂٵ ٲڃ‪٫‬صاضز‪ .‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ټط ٖٷهطڀ اظ‬
‫ػبٲٗٿ اؾالٲځ اٖٱ اظ ‪ٞ‬طز‪ ،‬ػبٲٗٻ‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز‪ ،‬ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس سب زض ضاؾشبڀ ح‪ ّٟ‬زڂٵ ؾٗځ‬
‫ٸ سالـ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ا‪٢‬ساٲبسځ ضا ‪٦‬ٻ زض ضاؾشبڀ ح‪ ّٟ‬زڂٵ ٲطزٰ ٶڃبظ اؾز‪ ،‬ضٸڀ زؾز‬
‫ث‪٫‬ڃطز ٸ اظ ثطٸظ دسڂسٺټبڂځ ‪٦‬ٻ زڂٵ ضا ثب ذُط ٲٹاػٻ ٲڃؿبظز ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ ٶٳبڂس‪ .‬ٸ ټط‪٪‬بٺ زڂٵ ٲٹضز‬
‫سٽبػٱ زقٳٷبٴ ٸ ٲربٮ‪ٟ‬بٴ ؾطؾرز ذٹڂف ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬زٸٮز ٸ ٲطزٰ ػٳٗبً ثبڂس ضؾبٮز ذٹز ضا‬
‫زض ذهٹل حٳبڂز ٖبٰ ٸ سبٰ اظ زڂٵ اڂ‪ٟ‬ب ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫حفظ جبى‬
‫زض آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ػبٴ اٶؿبٶٽب اضظـ ٸ اټٳڃز ‪ٞ‬طاٸاٶځ زاضز‪ .‬حطٲز ذٹٴ اٶؿبٶٽب انٯځ اؾز‬
‫‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ سٳبٰ ٲٷبثٕ زڂٷځ اٖٱ اظ ‪٢‬طآٴ‪ ،‬ؾٷز ٸ ‪٣ٞ‬ٻ ٸ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬اؾالٰ ثٻ ضؾٳڃز قٷبذشٻ قسٺ ٸ‬
‫زض ضاؾشبڀ ح‪ٟ‬بْز اظ آٴ سٹنڃٻ ثٻ ٖٳ٭ آٲسٺ اؾز‪.‬‬
‫اظ نٳڃٱ سٗبٲالر ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ػبٴ ٲطزٰ ضا اظ ټط ‪٪‬ٹٶٻ ‪٪‬عٶسڀ ح‪٦ ّٟ‬ٷس‪ .‬ا‪٪‬ط‬
‫زقٳٷځ ټؼٹٰ ٲڃأٸضز زٸٮز ثبڂس ز‪ٞ‬بٔ ٶٳبڂس‪ ،‬ا‪٪‬ط زض ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڀ اؾالٲځ ٶب اٲٷځ ثطٸظ ٲڃ‪٧‬ٷس‬
‫زٸٮز ثبڂس اٲٷڃز ضا ثط ‪٪‬طزاٶس‪ .‬ا‪٪‬ط ػبٴ ٲطزٰ ثب ؾٹء اؾش‪ٟ‬بزٺټبڀ سؼبضسځ اظ ‪٢‬جڃ٭‪ :‬ٸاضز ٶٳٹزٴ‬
‫ٲٹاز ثځ ‪٦‬ڃ‪ٟ‬ڃز ثٻ ذهٹل زاضٸڂځ ٸ ‪ٚ‬صاڂځ سٽسڂس ٲڃكٹز‪ ،‬زٸٮز ثبڂس اظ ػبٴ ٲطزٰ حٳبڂز ثٻ‬
‫ٖٳ٭ آٸضز‪.‬‬
‫حفظ ػمل‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ ڂ ‪٧‬ځ اظ ٲٗڃبضټبڀ ثطسطڀ اٶؿبٴ ثط ؾبڂط ٲٹػٹزار زاقشٵ ٲڃعپ ٖ‪٣‬٭ ٸ‬
‫ذطز اؾز‪٣ٖ .‬٭ ٸ ذطز اٶؿبٶځ ٸاال سطڂٵ ٶٳبز اٶؿبٶڃز اٸؾز‪ .‬ٲال‪ ٤‬س‪٧‬بٮڃ‪ ٝ‬قطٖځ ٸ ٲطست‬
‫قسٴ آطبض سٗبٲالر ٸ حٹازص ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ټٳٻ ٸاثؿشٻ ثٻ ٖ‪٣‬٭ اٸؾز‪ ،‬اظ اڂٵ ضٸ ټٱ ذٹز اٶؿبٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ‬
‫زاضز زض ضاؾشبڀ ح‪٣ٖ ّٟ‬٭ ذٹز ‪٦‬ٹقب ث بقس ٸ ټٱ ػبٲٗٻ ٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ‬
‫ٸاثؿشٻ اؾز‪ .‬اڂٷ‪٧‬ٻ اؾالٰ ٶٹقڃسٴ قطاة ٸ اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ ٲٹاز ٶكٻآٸض ٸ ٲرسض ضا حطاٰ (ٲٹاز ٲرسض‬
‫ثٻ ػع زض ٲٹاضز سساٸڀ ٸ ثٻ ‪٢‬سض يطٸضر) زاٶؿشٻ ثٻ ذبَط ح‪ٟ‬بْز ٸ حٳبڂز اظ ٖ‪٣‬الٶڃز اٶؿبٴ ٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪54 /‬‬

‫نحز ضٸاٶځ اٸؾز‪ ،‬ٸ ثبڂس ح‪٧‬ٹٲز زض ٲجبٶځ ذٹز اڂٵ ان٭ ضا ڂٗٷځ ان٭ حطٲز قطاة ٸ اٲظب‪٬‬‬
‫آٴ ‪٢‬ٹاٶڃٵ زڂ‪٫‬طڀ ضا ‪٦‬ٻ ٲٷؼط ثٻ ح‪٣ٖ ّٟ‬ٯف ٲڃكٹز سُجڃ‪ ١‬ٶٳبڂس سب ٖ‪٣‬٭ اٶؿبٶځ ٲٹضز حٳبڂز‬
‫‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫حفظ ًبهَس‬
‫ثطذځ زض يٳٵ يطٸضڂبر ذٳؿٻ ثٻ ػبڀ ٶبٲٹؼ آثطٸ ٸ ثطذځ ٶؿ٭ ضا ‪٢‬طاض ٲڃسټٷس‪ .‬اق‪٧‬بٮځ‬
‫ٶساضز ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ثٷس‪ ،‬سٳبٰ اڂٷٽب ضا ػبڀ زټڃٱ ٸ ث‪٫‬ٹڂڃٱ ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲجبٶځ ٸْڃ‪ٟ‬ٹڀ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫اؾالٲځ ح‪ ّٟ‬ٶبٲٹؼ‪ ،‬آثطٸ ٸ ‪ٞ‬طاټٱ آٸضڀ ظٲڃٷٻټبڀ ث‪٣‬بڀ ٶؿ٭ اٶؿبٶځ اؾز‪ .‬ٶٓبٰ ذبٶٹازپ‬
‫اؾالٲځ ثطاڀ ح‪ ّٟ‬ٶؿ٭ اؾز ٸ ؾڃؿشٱ حؼبة ثسٸٴ ا‪ٞ‬طاٌ ٸ س‪ٟ‬طڂٍ‪ ،‬حس ظٶب‪ ،‬سٗصڂطار ٲطثٹٌ‬
‫ثٻ ذڃبثبٴ آظاضڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ثٻ ٲٷٓٹض حٳبڂز ٸ ح‪ٟ‬بْز اظ ٶٹاٲڃؽ ٲطزٰ ثٻ ٸػٹز آٲسٺ ‪٦‬ٻ‬
‫زٸٮز ٸ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز آٶٽب ضا ثٻ ٲٷٓٹض حٳبڂز اظ ٶٹاٲڃؽ ٲطزٰ سُجڃ‪ ١‬ٶٳبڂس‪.‬‬
‫اؾالٰ حسڀ ضا ثٻ ٶبٰ حس ‪٢‬ص‪ ٜ‬ٲكطٸٔ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ثط ‪٦‬ؿځ سُجڃ‪ ١‬ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ثٻ ٲطزٰ ثٽشبٴ ثٷسز‬
‫ٸ آٶٽب ضا ٲشٽٱ ثٻ ظٶب ٶٳبڂس‪ ،‬ظڂطا اٸ ثب اڂٵ اسٽبٰ ذٹز ثٻ آثطٸڀ ٲطزٰ حطٲز ٶ‪٫‬صاقشٻ اؾز‪.‬‬
‫حفظ هبل‬
‫زض اؾالٰ اٲٹا‪ ٬‬اٶؿبٶٽب ٶڃع اظ حطٲز ثطذٹضزاض اؾز‪ .‬ح‪ ّٟ‬ٲب‪ ٬‬اظ يڃبٔ ٸ اظ سؼبٸظ َٳبٖبٴ ڂ‪٧‬ځ‬
‫اظ اټسا‪ ٜ‬اڂؼبز ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اؾز‪ .‬زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ حس ؾط‪٢‬ز ٸ ػعاڀ ‪ُ٢‬بٔ اٮُطڂ‪١‬‬
‫ثطاڀ آٴ اڂؼبز قسٺ سب اٲٹا‪ ٬‬ٲطزٰ اظ ټط ‪٪‬ٹٶٻ سؼبٸظ ٸ زؾز زضاظڀ زض اٲبٴ ثٳبٶس‪.‬‬
‫ان٭ زٸٰ‪ :‬ان٭ اَبٖز ٸ ټٳ‪٧‬بضڀ ٸ ټٳڃبضڀ ‪ٞ‬طز ‪ٞ‬طز اٲز اؾالٲځ ثب زٸٮز اؾز‪ .‬ٲطزٰ ټٳٻ‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس ٸ ثط آٶٽب ٸاػت اؾز سب زض ٲٗطٸ‪ ٜ‬اظ زٸٮز اؾالٲځ اَبٖز ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اڂٵ اَبٖز ثٻ‬
‫‪ٞ‬طٲبٴ ذسا‪ ‬ٸ اٲط ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثط ٖٽسپ اٲز ‪٪‬صاقشٻ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫ح‪٣‬شٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ  :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ يٓؤُيٕل‪ ٓٙ‬األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ فَةِن تَىَبصٓػٕتُمٕ‬
‫ف‪ ٓٙ‬ضَٕٓء‪ ٚ‬فَشُد‪ٜ‬ئٌ بِلَى اللٍّ‪ ٙ‬يٓالشَّسًٔلِ بِن وُىتُمٕ تُاْم‪ٙ‬ىًُنَ ثِبللٍّ‪ ٙ‬يٓالًْٕٕٓ َِ اٖخ‪ٙ‬شِ رَل‪ٙ‬هٓ خَٕٕشٌ يٓؤَحٕسٓهُ تَإْئِالً‪‬‬
‫=اٮٷؿبء‪( <59،‬اڀ ٲاٲٷبٴ! اظ ذسا ٸ دڃبٲجط ٸ نبحجبٴ اٲط ذٹڂف اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ٸ ا‪٪‬ط زض ٲٹضز چڃعڀ‬
‫ٲٷبظٖٻ ‪٦‬طزڂس‪ ،‬آٴ ضا ثٻ ذسا ٸ دڃبٲجط ثبظ‪٪‬طزاٶڃس ا‪٪‬ط قٳب ثٻ ذسا ٸ ضٸظ آذط اڂٳبٴ زاضڂس اڂٵ ثٽشط‬
‫ٸ ٶڃ‪ٞ ٥‬طػبٰ سط اؾز)‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪55 /‬‬

‫ٸ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬اسمؼًا ي ؤؼٕؼًا ي بن استؼمل ػلٕىم ػجذ حجطٓ وإن سؤسٍ صثٕجّ»‪.‬‬
‫(ثربضڀ‪( )62/9 :1422،‬ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ثط قٳب ثطزٺڂځ حجكځ ٖبٲ٭ قٹز ‪٦‬ٻ ؾطـ‬
‫ټٳچٹٴ ‪٦‬كٳف ثبقس)‪.‬‬
‫ضاػٕ ثٻ اڂٵ ان٭ َځ ٲجبحض آسځ ثڃكشط سٹيڃح ذٹاټڃٱ زاز‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫ح‪٧‬ٹٲز زض اؾالٰ اظ ذٹز ٲجبٶځ ذبل ذٹز ضا زاضز‪ .‬ثطذځ اظ اڂٵ ٲجبٶځ ٲطثٹٌ ثٻ اټسا‪ٜ‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ضؤؼ آٴ سح‪٧‬ڃٱ قطٔ اهلل ٸ ذسٲز ثٻ ثكطڂز ‪٢‬طاض زاضز‪ .‬ٸ ټٳچٷبٴ‬
‫سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ذسا‪ ،‬سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب اٶؿبٴ‪ ،‬سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ټؿشځ ٸ‬
‫سٷٓڃٱ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب آذطر‪ .‬ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط ثٻ ٲٷبثٗځ اضسجبٌ زاضز ‪٦‬ٻ آثكرٹض ؾڃبؾز اؾالٲځ‬
‫ثٻ قٳبض ٲڃطٸٶس ‪ ،‬ٲٷبثٗځ ‪٦‬ٻ زض زض ‪٢‬ٯٿ آٶٽب ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾذؽ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ اػٳبٔ ٸ‬
‫‪٢‬ڃبؼ ػٯٹٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲز ٲطزٰ ؾبالض زض ٲٗٷځ اؾالٲځ ذٹز اؾز ‪٦‬ٻ ثطاڀ ٲطزٰ ح‪١‬‬
‫ٖع‪ ٬‬ٸ ٶهت ‪٢‬بڂ٭ اؾز ٸ ثبڂس سالـ ‪٦‬ٷس سب زڂٵ ٲطزٰ‪٣ٖ ،‬٭ ٲطزٰ‪ ،‬ػبٴ ٸ ٲب‪ ٬‬ٸ ٶبٲٹؼ ٲطزٰ اظ‬
‫ټط ‪٪‬عٶسڀ ح‪ ّٟ‬ٸ ٶ‪٫‬ٽساضڀ قٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪56 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .3‬ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪1422 .‬ق‪ .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .4‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .5‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕىٓ‪.‬‬
‫‪ .6‬صحٕلٓ‪ ،‬مْحمذ مصؽفٓ‪ .1427 .‬الًرٕض فٓ ؤصًل الفمٍ‪ .‬دمطك‪ :‬داس الخٕش للؽجبػّ ي الىطش ي‬
‫التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .7‬صلٕجب‪ ،‬رمٕل‪ .1381.‬فشَىگ فلسفٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬مىًچُش صبوؼٓ دسٌ ثٕذْ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات‬
‫حىمت‪.‬‬
‫‪ .8‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .9‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .11‬فٕشيص آثبدْ‪ ،‬اثًؼبَش‪ ،‬مْحمذ ثه ٔؼمًة‪ .1426 .‬المبمًس المْحٕػ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‬
‫للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .11‬لؽت‪ ،‬سٕذ‪ .1962 .‬خصبئص التصًس اإلسالمٓ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مؽجؼّ الجبثٓ الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .12‬وٕالوٓ‪ ،‬مبرذ ػشسبن‪ .1417 .‬فلسفّ التشثّٕ اإلسالمّٕ‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬مىتجّ المىبسِ‪.‬‬
‫‪ .13‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ . 1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ‬
‫الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .14‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪57 /‬‬

‫درس پٌجن‬

‫اهت در هٌظَهة سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ درط پٌجن‬
‫راٌّوائْ٘إ کلٖ اٗي درس‬
‫سٹػٻ اؾبسڃس ٲحشطٰ ٸ زاٶكؼٹڂبٴ ٖعڂع ضا ‪٢‬ج٭ اظ قطٸٔ اڂٵ زضؼ ثٻ ٶ‪٧‬بر شڂ٭ ػٯت ٲڃ‪٧‬ٷٱ‪:‬‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ٲٯز زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٲٯز زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ چٻ اټٳڃز ٸ ػبڂ‪٫‬بټځ ثطذٹضزاض اؾز‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲٗبٶځ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٲٯز آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪-1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٲٯز اظ چٻ ٶ‪٣‬كځ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطذٹضزاض اؾز؛‬ ‫‪-2‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ٖطنٿ ٲٯز ؾبظڀ چٻ ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃشځ اٶؼبٰ زازٺ اؾز؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٲٯز ضا ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ػبڂ‪٫‬بٺ ٲٯز ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲكرم ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫ثشٹاٶٷس دطٸؾٿ ٲٯز ؾبظڀ ضا زض ظٶس‪٪‬ځ ٖٳٯځ ذٹز سُجڃ‪ ١‬ٶٳبڂٷس‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪58 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٲز اظ چٻ ػبڂ‪٫‬بټځ ثطذٹضزاض اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫َطح ٲطزٲځ اؾالٰ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ ٸ ‪٦‬الً زض سٳبٰ ثطٶبٲٻټبڂف‪َ ،‬طح "اٲز" اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اظ‬
‫اٲز ٲؿٯٳبٶبٶځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ثٻ زڂٵ اؾالٰ ‪٪‬طٸڂسٺاٶس‪ ،‬ثٻ ‪ ُٕ٢‬ٶٓط اظ اڂٷ‪٧‬ٻ اظ ػٳٯٻ ‪٦‬ساٰ ٶػاز‪،‬‬
‫‪٢‬ٹٰ‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ‪٢ ،‬جڃٯٻ ٸ ڂب ؾبڂط ثب‪ٞ‬شٽبڀ اػشٳبٖځ ٲڃجبقٷس‪ .‬اؾالٰ ثب اػطاڀ اڂٵ َطح ذٹز سٹاٶؿشٻ‬
‫ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ "ٲطزٰ" ضا ثٻ حسڀ ٸؾٗز ثجركس ‪٦‬ٻ سٳبٰ ‪٪‬ؿشطپ ‪٦‬طپ ظٲڃٵ ضا زض ثط ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اٲز ټٳٻ‪٦‬بضپ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ اؾز‪ .‬ح‪ٖ ١‬ع‪ ٬‬ٸ ٶهت ح‪٧‬بٰ ٲطثٹٌ ثٻ‬
‫اٸؾز ٸ ٲڃشٹاٶس ثط زٸٮز ٶٓبضر ٖبٰ ٸ سبٰ زاقشٻ ثبقس ٸ ذالنٻ سٳبٰ سهٳڃٱ‪٪‬ڃطڂٽبڀ ٲٽٱ‬
‫ؾڃبؾځ زض سٳبٰ اٲٹض ثط ٲڃ‪٫‬طزز ثٻ اٲز‪.‬‬
‫هفَْم اهت‬
‫اٲز ٸاغٺ ڂځ اؾز ٖطثځ ‪٦‬ٻ زض ظثبٴ اٶ‪٫‬ٯڃؿځ ٲڃشٹاٴ ٲٗبزٮٻ اـ ضا چٷڃٵ ‪ٟ٪‬ز‪Religious " :‬‬
‫(ثبضظ‪،‬‬
‫‪ "Community‬ٸ آٴ ػٳبٖشځ اظ اٶؿبٶٽب ټؿز ‪٦‬ٻ زض ڂ‪٢ ٥‬هس ٸ ټس‪ ٜ‬ٲكشط‪ ٤‬ټؿشٷس‪.‬‬
‫‪ .)34 :1391‬اثٵ ٲٷٓٹض ثطاڀ اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ ٲٗبٶځ ثؿڃبضڀ ضا ش‪٦‬ط ٶٳٹزٺ اظ ػٳٯٻ‪ :‬زڂٵ‪ ،‬قطڂٗز‪ ،‬ضاٺ ٸ‬
‫(اثٵ ٲٷٓٹض‪ ،‬ة ر‪)22/12 :‬‬
‫ضٸـ‪ ،‬دڃكٹا‪ ،‬ڂ‪٢ ٥‬طٴ اظ ظٲبٴ‪٪ ،‬طٸټځ اظ ٲطزٰ‪ ،‬ٲطز ثځ ٶٓڃط ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪.‬‬
‫اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثبضټب ش‪٦‬ط قسٺ ٸ ‪٦‬بضثطز آٴ زض ٲٗبٶځ ثؿڃبضڀ اؾز‪ .‬اظ ػٳٯٻ‪:‬‬
‫‪٪‬طٸټځ اظ ٲطزٰ‪ :‬يٓلْتَىُه مِّىىُمٕ ؤُم‪ٓٔ ٌّٛ‬ذٕػًٔنَ بِلَى الْخَٕٕشِ يٓٔٓإْمٔشُينَ ثِبلْمٓؼٕشُيف‪ ٙ‬يٓٔٓىًُْٕٓنَ ػٓهِ‬ ‫‪-‬‬
‫الْمٔىىَشِ يٓؤُيٕلَـئ‪ٙ‬هٓ َٔمٔ الْمٔفْل‪ْٙ‬حًٔنَ‪= ‬آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ‪( <104،‬ثبڂس ‪٦‬ٻ اظ قٳب ‪٪‬طٸټځ ثبقٷس ‪٦‬ٻ ثٻ ؾٹڀ‬
‫ذڃط ‪ٞ‬طا ٲڃرٹاٶٷس ٸ اٲط ثٻ ٲٗطٸ‪ ٜ‬ٸ ٶٽځ اظ ٲٷ‪٧‬ط ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ آٶبٶٷس ضؾش‪٫‬بضاٴ) زض اڂٵ‬
‫آڂٻ ‪٦‬ٯٳٿ اٲز ثٻ ٲٗٷځ ‪٪‬طٸټځ اظ ٲطزٰ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪59 /‬‬

‫ٲسسځ اظ ظٲبٴ‪ :‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَبلَ الَّز‪ ْٙ‬وَزٓب م‪ٙ‬ىُْٔمٓب يٓاد‪ٛ‬وَشَ ثٓؼٕذٓ ؤُم‪ ٍّٛ‬ؤَوَبْ ؤُوَجِّئُىُم ثِتَإْئِل‪ٍٙٙ‬‬ ‫‪-‬‬
‫(ٸ آٶ‪٧‬ٻ اظ آٶٽب ٶؼبر ڂب‪ٞ‬ز ٸ ثٗس اظ ٲسسځ ڂبز آٸضز ‪ٟ٪‬ز ٲٵ ثٻ‬ ‫=ڂٹؾ‪<45،ٝ‬‬
‫فَإَسٕس‪ٙ‬لًُنِ‪‬‬
‫قٳب سإٸڂ٭ ذٹاة ضا ذجط ٲڃسټٱ دؽ ٲطا ث‪ٟ‬طؾشڃس)‬
‫ثٻ ٲٗٷځ زڂٵ ٸ ٲصټت‪ :‬ذساٸٶس‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬ثٓلْ لَبلًُا بِوَّب يٓرٓذٕوَب آثٓبءوَب ػٓلَى ؤُم‪ ٍّٛ‬يٓبِوَّب‬ ‫‪-‬‬
‫(ثٯ‪٧‬ٻ ‪ٟ٪‬شٷس ٲب دسضاٴ ذٹڂف ضا ثط زڂٵ ٸ ٲصټجځ‬ ‫=اٮعذط‪<22،ٜ‬‬
‫ػٓلَى آحَبسَِ‪ٙ‬م م‪ُٕٜ‬تَذٔينَ‪‬‬
‫(ذڃبٌ‪)121 :1425 ،‬‬
‫ڂب‪ٞ‬شڃٱ ٸ ٲب ثط آطبض قبٴ ټساڂز ٲڃكٹڂٱ)‪.‬‬
‫اٲز ضا زض انُالح ٲڃشٹاٴ چٷڃٵ سٗطڂ‪٦ ٝ‬طز‪٪" :‬طٸټځ اظ ٲطزٰ اٶس ‪٦‬ٻ ڂ‪٣ٖ ٥‬ڃسٺ آٶٽب ضا ثٻ ټٱ‬
‫دڃٹٶس ٲڃسټس ٸ ڂ‪ ٥‬ٶٓبٰ ثط آٶٽب ح‪٧‬ٹٲز ٲڃ‪٧‬ٷس ا‪٪‬طچٻ ٶػازټبڀ قبٴ اظ ټٱ ٲش‪ٟ‬بٸر ثبقس"‪.‬‬
‫دؽ ٲٷٓٹض اظ اٲز ‪٦ ٍ٣ٞ‬ؿبٶځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ ٶٓبٰ ٸاحسڀ آٶٽب ضا ثب ټٱ ػٳٕ ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ‬
‫‪٦‬ؿبٶځ ضا ‪٦‬ٻ زض ڂ‪ ٥‬ٲطظ ٲكشط‪ ٤‬ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ – ؾڃبؾځ ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ڂب ثٻ ڂ‪ ٥‬ظثبٴ حط‪ٜ‬‬
‫ٲڃعٶٷس‪ ،‬ٸ ڂب زاضاڀ ٸحسر ٶػازڀ ٸ ‪٢‬ٹٲځ ڂب ذٹٶځ ټؿشٷس‪ ،‬اڂٵ ٸاغٺ آٶٽب ضا زض ثط ٶٳځ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ‬
‫‪ ٍ٣ٞ‬قبٲ٭ ٲطزٲځ اؾز ‪٦‬ٻ زاضاڀ ڂ‪٣ٖ ٥‬ڃسٺ ٸ ڂ‪َ ٥‬طظ ‪٧ٞ‬ط ٸ ڂ‪ ٥‬ټس‪ ٜ‬ٸ ضاٺ ٲكشط‪ ٤‬ٸ‬
‫(ثبضظ‪)34 :1391 ،‬‬
‫ٸاحسڀ ثبقٷس‪.‬‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٲځ‪ ،‬اٲز ػبڀ ٲٯز ضا ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬سٷٽب ٖبٲ٭ ًٖٹڂز زض آٴ ٸ آٶچٻ‬
‫(ثبضظ‪)34 :1391 ،‬‬
‫اڂٵ سبثٗڃز ضا سح‪ ١٣‬دصڂط ٲڃؿبظز‪ ،‬اڂٳبٴ ثٻ اؾالٰ اؾز‪.‬‬
‫تفبٍتْبٕ اهت ثب ٍاصگبى هشبثِ‬
‫تفبٍت آى بب هشدم‬
‫(زټرسا‪ ،‬ة ر‪:‬‬
‫‪٦‬ٯٳٿ ٲطزٰ ‪٪‬طٸټځ اظ اٶؿبٶٽب ټؿش ٷس ‪٦‬ٻ ثال اٶ‪ُ٣‬بٔ ڂ‪٧‬ځ دځ زڂ‪٫‬طڀ ٲڃأڂٷس ٸ ٲڃطٸٶس‪.‬‬
‫ٲطزٰ) زض اڂٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ‪٦‬ٯٳٿ ٲطزٰ ٖبٰ اؾز ٸ قبٲ٭ سٳبٰ اٶؿبٶٽب ٲڃكٹز‪ ،‬ثٻ ‪ ُٕ٢‬ٶٓط اظ اڂٷ‪٧‬ٻ‬
‫زاضاڀ چٻ سٹػٽبر ٖ‪٣‬ڃسٸڀ‪ ،‬ؾٯٹ‪٦‬ځ‪ ،‬اذال‪٢‬ځ ٸ ڂب ٲٷُ‪٣‬ٹڀ ټؿشٷس‪.‬‬
‫ثطذځ زڂ‪٫‬ط ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٲطزٰ ٖجبضر اظ اٶؿبٶٽبڂځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ زاضاڀ ڂ‪ ٥‬ان٭ ٸ ضڂكٻ ټؿشٷس ٸ ڂب‬
‫انٹ‪ ٬‬ٸ ضڂكٻ ټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ زاضٶس ٸٮځ زض ڂ‪ ٥‬ؾطظٲڃٵ ثب ټٱ ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ ضٸاثٍ ٶؿجځ ٸ‬
‫(ذڃبٌ‪)122 :1425 ،‬‬
‫ذٹڂكبٸٶسڀ آٶٽب ضا ثٻ ټٱ دڃٹٶس ٲڃسټس‪.‬‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ اڂٵ ٲٗبٶځ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٳځ ‪٦‬ٻ ثطاڀ ٲطزٰ ثط قٳطزڂٱ‪ ،‬س‪ٟ‬بٸر اٲز ثب ٲطزٰ ثٻ ذٹثځ ٸايح‬
‫ٲ ڃكٹز‪ ،‬ظڂطا زض اٲز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض سٗطڂ‪ٟ‬ف ‪ٟ٪‬شڃٱ ٲٽٳشطڂٵ ضاثٍ‪٣ٖ ،‬ڃسٺ اؾز‪ ،‬ٸ ؾبڂط ضٸاثٍ اظ‬
‫‪٢‬جڃ٭‪ :‬ٶؿت‪ ،‬ذٹڂكبٸٶسڀ‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ‪ ،‬ٶػاز‪ ،‬ظثبٴ ٸ ؾطظٲڃٵ زض ق‪٧‬٭ زټځ اٲز ٶ‪٣‬كځ ٶساضٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪61 /‬‬

‫تفبٍت آى بب هلت ٍ هل٘ت ٍ لَم‬

‫(ٖٳڃس‪1845 :1371 ،‬؛ زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬ٲٯز)‬
‫زڂ‪٫‬طڀ ٲطزٰ‬ ‫ٸاغپ ٲٯز زٸ ٲٗٷځ زاضز‪ :‬ڂ‪٧‬ځ قطڂٗز‪٦ ،‬ڃف ٸ آئڃٵ‪.‬‬
‫(ٖٳڃس‪)1845 :1371 ،‬‬
‫ڂ‪٦ ٥‬كٹض ‪٦‬ٻ اظ ڂ‪ ٥‬ٶػاز ٸ سبثٕ ڂ‪ ٥‬زٸٮز ثبقٷس‪.‬‬
‫زض ٲٹضز اٸ‪ ٬‬قٹاټسڀ اظ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٶڃع ٸػٹز زاضز‪ .‬ػبڂځ ‪٦‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَبلًُاْ‬
‫وًُوًُاْ ًَٔداً ؤَيٕ وَصٓبسٓى تَُٕتَذٔياْ لُلْ ثٓلْ م‪ٙ‬لََّّ بِثٕشَاَ‪ٕٙ‬مٓ حٓى‪ٕٙ‬فبً يٓمٓب وَبنَ م‪ٙ‬هَ الْمٔطْشِو‪ٕٙ‬هَ‪= ‬اٮج‪٣‬طپ‪( <135،‬ٸ ‪ٟ٪‬شٷس‬
‫ڂٽٹزڀ ثبقڃس ڂب ٶهطاٶځ ټساڂز ٲڃبثڃس! ث‪٫‬ٹ ثٯ‪٧‬ٻ ٲٯز اثطاټڃٱ ضا دڃطٸڀ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ ‪٦‬ٻ حٷڃ‪ ٝ‬ثٹز ٸ‬
‫اظ ػٳٯٻ ٲكط‪٦‬بٴ ٶجٹز) زض اڂٵ آڂٻ ٲٷٓٹض اظ ٲٯز ‪٦‬ڃف ٸ آڂڃٵ اؾز‪ .‬ٸ زض اڂٵ ٲٗٷځ ٲڃشٹاٴ‬
‫ثڃٵ آٴ ٸ ثڃٵ اٲشځ ‪٦‬ٻ اؾالٰ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا زض آٴ سٷٓڃٱ ٲڃٷٳبڂس دڃٹٶس اڂؼبز ‪٦‬طز‪.‬‬
‫اٲب ٲٷٓٹض اظ ٲٯڃز‪٢ :‬ٹٲڃز‪ ،‬سبثٗڃز ٸ ثٻ ٮحبِ ؾڃبؾځ ‪ٞ‬طزڀ ضا ثٻ زٸٮشځ ٶؿجز زازٴ اؾز‪.‬‬
‫(زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬ٲٯڃز) ثٻ اڂٵ اٖشجبض ثڃٵ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ اٲز اظ ڂ‪٧‬ؿٹ‪ ،‬ٸ ثڃٵ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٲٯڃز‪ ،‬ٲٯز زض ٲٗٷځ‬
‫‪٢‬ٹٲځ‪ ،‬ٸ ‪٢‬ٹٲڃز اظ ؾٹڂځ زڂ‪٫‬ط س‪ٟ‬بٸر ‪ٞ‬بحف ثطٸظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫طزح اهت ًظبم ع٘بعٖ اعالم‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ َځ ٲجبحض ‪٢‬جٯځ اقبضٺ ‪٦‬طزڂٱ‪ ،‬زڂٵ اؾالٰ ثطاڀ سٳبٰ ثكطڂز ‪ٞ‬طؾشبزٺ قسٺ ٸ ټٳٿ‬
‫اٶؿبٶٽب زض ټط ‪٪‬ٹقٻ ٸ ‪٦‬ٷبضڀ اظ ػٽبٴ ‪٦‬ٻ ثبقٷس‪ ،‬ٲڃشٹاٶٷس اظ ٲعاڂبڀ اڂٵ زڂٵ حٷڃ‪ ٝ‬ثٽطٺٲٷس‬
‫قٹٶس‪ .‬ذساڀ سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓمٓب ؤَسٕسٓلْىَبنٓ بِلَّب وَبفًَّّ لِّلىَّبسِ ثٓط‪ٕٙ‬شاً يٓوَز‪ٔٙ‬شاً يٓلَى‪ٙ‬هَّ ؤَوْخَشَ الىَّبسِ لَب‬
‫ٔٓؼٕلَمًٔنَ‪= ‬ؾجإ‪( <28،‬ٸ ٲب سٹ ضا اڀ ٲحٳس ٶ‪ٟ‬طؾشبزڂٱ ٲ‪٫‬ط ثطاڀ ټٳٿ ٲطزٰ ثٻ ٖٷٹاٴ ثكبضس‪٫‬ط ٸ ټكساض‬
‫زټٷسٺ ٸ ٮڃ‪٧‬ٵ ثڃكشط ٲطزٰ ٶٳڃساٶٷس)‪.‬‬
‫"‪٦‬بفّ ٮٯٷبؼ" ڂٗٷځ ټٳٿ ٲطزٰ ػٽبٴ‪ .‬اڂٵ ػٽبٴ قٳٹٮځ اؾالٰ اڂؼبة آٴ ضا ٲڃ‪٧‬ٷس سب اؾالٰ‬
‫َطحځ زضٶساظز سب ټٳٻ ذٹز ضا زض آٴ ثڃبثٷس‪ .‬اڂٷؼب ثٹز ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪َ ‬طح‬
‫اٲز ضا ثٻ ٸػٹز آٸضزٶس ‪٦‬ٻ ڂ‪َ ٥‬طح ػبٲٕ اؾز‪ ،‬ٸ سٳبٰ اٶؿبٶٽب ضا زض ذٹز ػٳٕ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬اظ ټط‬
‫‪٦‬كٹض‪ ،‬ٶػاز‪٢ ،‬ٹٰ‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ ٸ ٶبَ‪ ١‬ثٻ ټط ظثبٶځ ‪٦‬ٻ ثبقٷس‪ .‬ټس‪ ٜ‬ټٱ ټٳڃٵ ثٹز ‪٦‬ٻ ْط‪ ٜ‬ٲٷبؾت‬
‫اػشٳبٖځ اضائٻ قٹز ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس سٳبٰ ٲطزٰ ػٽبٴ ضا زض ثط ‪٪‬ڃطز ٸ احشٹا ٶٳبڂس‪.‬‬
‫عَاهل شکل گ٘زٕ اهت اعالهٖ‬
‫ټٱ قطڂٗز ٸ ټٱ ‪٢‬بٶٹٴ ثط اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس ‪٦‬ٻ ثطاڀ ثطدبڂځ زٸٮز ٸػٹز اٲز ٸ ڂب ثٻ‬
‫انُالح آٶٽب ٲطزٰ يطٸضڀ اؾز‪ .‬ا‪٪‬طچٻ ‪٢‬بٶٹٶڃٽب ثب اټ٭ قطڂٗز زض اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ اذشال‪ ٜ‬زاضٶس ‪٦‬ٻ اظ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪61 /‬‬

‫ٶٓط آٶٽب‪" ،‬ٶٓبٰ ٸاحس ٲكشط‪ "٤‬ضاثٍ ٸ ػبٲٕ ٲطزٰ اؾز‪ ،‬حب‪ ٬‬آٶ‪٧‬ٻ زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ ڂ‪٫‬بٶٻ ضاثٍ ٲٽٱ‬
‫(ذڃبٌ‪)122 :1425 ،‬‬
‫زض سك‪٧‬ڃ٭ ٸ س‪٧‬ٹڂٵ اٲز‪٣ٖ" ،‬ڃسٺ ٸ ٲٷٓٹٲٻ" ټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ اظ آٴ ٶكإر ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫ثط ثٷڃبز آٶچٻ زض ٲٗٷځ ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اٲز ڂبز آٸض قسڂٱ‪ ،‬ثٻ ذٹثځ ٸايح ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ‬
‫ٲٽٳشطڂٵ ٖٹاٲ٭ س‪٧‬ٹڂٵ اٲز اؾالٲځ اظ ‪٢‬طاض شڂ٭ اؾز‪:‬‬
‫‪٣ٖ -1‬ڃسٺ‪ :‬ٸ سٳبٰ اضظقٽب ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٳځ ‪٦‬ٻ اظ اڂٵ ٖ‪٣‬ڃسٺ ٶكإر ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ثٻ ذهٹل ٖ‪٣‬ڃسپ‬
‫سٹحڃسڀ ٸ ٲشٗٯ‪٣‬بر ٸ ٲؿشٯعٲبسځ ‪٦‬ٻ ثب ذٹز زاضز؛ ظڂطا ٖ‪٣‬ڃسپ اؾالٲځ اظ ذٹز قبخ ٸ‬
‫ثط‪٪‬ٽبڂځ زاضز ‪٦‬ٻ زض حسڂض ػجطئڃ٭‪٦ ‬ٻ اظ ٖٳط ثٵ اٮرُبة‪ ‬زض نحڃح ٲؿٯٱ‬
‫ضٸاڂز قسٺ ثڃبٴ ‪٪‬طزڂسٺ اؾز‪ .‬زض آٴ حسڂض ‪٦‬ٻ انالً زض ٲٹضز اڂٳبٴ ٸ انٹ‪ ٬‬اٖش‪٣‬بزڀ‬
‫اؾالٰ اؾز اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ آٲسٺ‪ٞ ...« :‬طٲٹز‪ :‬ثٻ ٲٵ اظ اڂٳبٴ ذجط ثسٺ!‪ٞ ...‬طٲٹز‪« :‬اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ ذسا‪،‬‬
‫ٲالئ‪٧‬ٻ‪٦ ،‬شبثٽب‪ ،‬دڃبٲجطاٴ‪ ،‬ضٸظ آذطر‪ ،‬ٸ ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ذڃط ٸ قط س‪٣‬سڂط اظ ػبٶت ذساؾز‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 36/1 :‬ح ‪)8‬‬
‫اڂٳبٴ ثڃبٸضڀ»‪.‬‬
‫دؽ ذٍ ؾڃط ٖ‪٣‬ڃسپ اؾالٲځ ذُځ ٲؿش‪٣‬ڃٱ اؾز ‪٦‬ٻ اظ اڂٳبٴ ثٻ ذسا‪ ‬قطٸٔ ٸ سب ثٻ‬
‫س‪٣‬سڂط ذڃط ٸ قط ‪٦‬ٻ اظ ػبٶت ذساؾز اٲشساز دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ ‪٦‬ؿځ ٲڃشٹاٶس‬
‫ٸاضز اٲز اؾالٲځ قٹز ‪٦‬ٻ زض انٹ‪ ٬‬اٖش‪٣‬بزڀ ذٹز ثط اڂٵ ذٍ ؾڃط حط‪٦‬ز ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫‪ -2‬اذٹر اڂٳبٶځ‪ :‬ثط اؾبؼ ٖ‪٣‬ڃسپ اؾالٲځ سٳبٰ ‪٦‬ؿبٶڃ‪٧‬ٻ ثبٸضٲٷس اڂٵ ٖ‪٣‬ڃس ٸ انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫يٹاثٍ آٴ ټؿشٷس‪ ،‬ثب ټٱ ثطازض ٲڃجبقٷس‪ .‬ح‪٣‬شٗبٮځ زض ‪٦‬شبة آؾٳبٶځ ذٹز ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫‪‬بِوَّمٓب الْمٔاْم‪ٙ‬ىًُنَ بِخًٌِْٓ فَإَصٕل‪ْٙ‬حًٔا ثٕٕٓهَ ؤَخًَٕٓٔىُمٕ يٓاتَّمًُا اللٍَّٓ لَؼٓلَّىُمٕ تُشْحٓمًٔنَ‪= ‬اٮحؼطار‪( <10،‬ټٳبٶب‬
‫ٲاٲٷبٴ ثبټٱ ثطازضٶس دؽ زض ثڃٵ ثطازضاٴ ذٹڂف ؾبظـ زټڃس ٸ اظ ذسا دطٸا ثساضڂس‬
‫اٲڃس ‪٦‬ٻ ٲٹضز ضحٳز ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطڂس)‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ اڂٵ آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٻ ټٳٿ اټ٭ اڂٳبٴ ثبټٱ ثطازضٶس ثب اڂٵ س‪ٟ‬بٸر ‪٦‬ٻ اڂٵ ثطازضڀ‬
‫ثطازضڀ ٶؿجځ ٶٻ ثٯ‪٧‬ٻ ثطازضڀ اڂٳبٶځ اؾز‪ .‬اظ اڂٵ ػٽز ټٱ ٲؿٯٳبٶبٴ ثب ټٱ دڃٹٶس‬
‫ٲڃرٹضٶس ٸ ڂ‪٧‬ځ ٲڃكٹٶس‪ .‬اڂٵ ټٱ ڂ‪٧‬ځ اظ حٯ‪٣‬بر ٸن٭ ثب اضظقځ اؾز ‪٦‬ٻ ثب ػٳٕ‬
‫ٶٳٹزٴ سٳبٰ ٲاٲٷبٴ ٶ‪٣‬ف ذٹز ضا زض س‪٧‬ٹڂٵ ٸ اڂؼبز اٲز اؾالٲځ اڂ‪ٟ‬ب ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫‪ٞ -3‬طټٷ‪ ٩‬ٲكشط‪ :٤‬ٲؿٯٳبٶبٴ اظ ذٹز سٳسٴ ٸ ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ځ زاضٶس ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ ټٳٿ آٶٽب اظ ټط‬
‫ٶػاز‪٢ ،‬ٹٰ‪٦ ،‬كٹض‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ ٸ ٶبَ‪ ١‬ثٻ ټط ظثبٶځ ‪٦‬ٻ ټؿشٷس ٲكشط‪ ٤‬ٲڃجبقس‪ .‬اڂٵ ‪ٞ‬طټٷ‪٩‬‬
‫َجڃٗشبً اظ ‪٦‬شبة ذسا‪ ‬ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶكإر ‪٦‬طزٺ‪ ،‬انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ‪٦‬ٯځ ٸ‬
‫ٖٳٹٲځ ٸ ثطذځ اظ ػعئڃبر آٴ ضا ٶڃع اڂٵ زٸ ٲٷجٕ ‪٪‬صاقشٻاٶس‪ .‬اٮجشٻ ٖط‪ ٜ‬ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃع‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪62 /‬‬

‫زض نٹضسڃ‪٧‬ٻ ثب اڂٵ ان ٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ زض سًبز ٶجبقس‪ ،‬ثٻ ح‪٧‬ٱ حسڂض اثٵ ٲؿٗٹز‪ ‬زض‬
‫ٲؿٷس احٳس‪ « :‬ټطآٶچٻ ضا ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃ‪٧‬ٹ اٶ‪٫‬بضٶس آٴ ٶڃع زض دڃك‪٫‬بٺ ذسا‪ ‬ٶڃ‪٧‬ٹؾز ٸ‬
‫ټط آٶچٻ ضا ثس اٶ‪٫‬بضٶس آٴ ٶڃع زض دڃك‪٫‬بٺ ذسا‪ ‬ثس اؾز» (احٳس‪ 84/6 :1421،‬ح ‪ )3600‬ٲڃشٹاٶس‬
‫زض ثركځ اظ ٲ‪٧‬ٹٶبر ‪ٞ‬طټٷ‪ ٩‬اؾالٲځ ٸػٹز زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫‪ٞ‬طټٷ‪ ٩‬اؾالٲځ ڂ‪٧‬ځ اظ حٯ‪٣‬ٻټبڀ ٸن٭ سٳبٰ ا‪ٞ‬طاز ٸ ‪٪‬طٸٺټبڀ اٲز اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫‪٢ -4‬بٶٹٴ ٸ سكطڂٕ ٸاحس‪ :‬زض ‪٢‬ٹاٶڃٵ ٸ قطڂٗز اؾالٲځ ثٻ حس الظٰ اٶُٗب‪ ٜ‬ٸػٹز زاضز‪ ،‬سب‬
‫ثشٹاٶس ثطاڀ ټط ظٲبٴ ٸ ٲ‪٧‬بٴ ٸ ‪٢‬ٹٰ ٸ ٶػازڀ ‪٦‬بضثطز زاقشٻ ثبقس‪ .‬سكطڂٕ اؾالٲځ ټٱ‬
‫‪٦‬ٳب‪ ٬‬زاضز ٸ ټٱ ػٷجٿ قٳٹٮڃز ‪ ٦‬ٻ زض زٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ شاسځ ٸ ٖطيځ سجٯٹض ٲڃٷٳبڂس‪ .‬زض‬
‫ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ شاسځ قطڂٗز اؾالٰ قبٲ٭ سٳبٰ ػٹاٶت ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٶٽبؾز‪ ،‬ٸ زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٖطيځ‬
‫ٲڃشٹاٶس ثطاڀ سُجڃ‪ ١‬زض ټط ظٲبٴ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ ٲٷُج‪ ١‬ثبقس‪.‬‬
‫‪٢‬ٹاٶڃٵ اؾالٲځ ٸ سكطڂٗځ اظ ٲٷبثٕ ٖٳسٺ ‪٦‬شبة اهلل‪ ،‬ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ،‬اػٳبٔ ٖٯٳبڀ‬
‫اٲز ٸ ‪٢‬ڃبؼ ثٽطٺ ثطزٺ ٸ ذٍ ؾڃط ذٹز ضا زضڂب‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫‪ -5‬ٲطاؾٱ ٖجبزڀ ڂ‪٧‬ؿبٴ‪ :‬ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ حٯ‪٣‬ٻټبڀ ٸن٭ اٲز اؾالٰ‪،‬ڀ ٖجبزار ٲكشط‪٦‬ځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ ڂ‪٧‬ؿبٴ اؾز‪ ،‬ظڂطا ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ زض ټط ‪٪‬ٹقٻ ٸ ‪٦‬ٷبض‬
‫ػٽبٴ ‪٦‬ٻ ثبقٷس اظ ڂ‪ ٥‬ٶٹٔ ٲطاؾٳٽبڀ ٖجبزڀ سجٗڃز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪٦ .‬ٯٳٿ قٽبزر ػبٲٕ‬
‫ټٳٻ‪ ،‬ٸ زض دځ ٶٳبظ ٸ ضٸظٺ ٸ ظ‪٦‬بر ٸ حغ ثطاڀ ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ اظ ټط ٶػاز‪٢ ،‬ٹٰ‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ ٸ‬
‫ٶبَ‪ ١‬ثٻ ټط ظثبٶځ ‪٦‬ٻ ثبقٷس‪ ،‬حٯ‪٣‬ٻټبڀ ٸن٭ زڂ‪٫‬طڀ اؾز ‪٦‬ٻ آٶٽب ضا ثٻ ذسا‪ ‬ٸ‬
‫ثطازضاٴ اڂٳبٶځ قبٴ دڃٹٶس ٲڃسټس‪.‬‬
‫سجٯٹض ٸا‪ٗ٢‬ځ ٖجبزر زض س‪٧‬ٹڂٵ اٲز اؾالٲځ ضا ٲڃشٹاٴ زض ػطڂبٴ ٲطاؾٱ حغ ٲكبټسٺ‬
‫‪٦‬طز‪ ،‬ػ بڂڃ‪٧‬ٻ ؾڃبٺ‪ ،‬ؾ‪ٟ‬ڃس‪ ،‬ظضز‪ ،‬ؾطخ‪ ،‬آؾڃبڂځ‪ ،‬اضٸدبڂځ‪ ،‬آ‪ٞ‬طڂ‪٣‬بڂځ‪ ،‬اٲطڂ‪٧‬بڂځ ٸ‪ ...‬حًٹض‬
‫ثٻ ټٱ ٲڃطؾبٶٷس‪ ،‬ٸ ټٳٻ ٲكشط‪٦‬بً ‪٪‬طز ڂ‪ ٥‬ذبٶٻ َٹا‪ ٜ‬ٲڃٷٳبڂٷس ٸ زض ٲكبٖط ٲ‪٣‬سؾٻ‬
‫ٖجبزار ذبنځ ضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ڂ‪٧‬ؿبٴ اٶؼبٰ ٲڃسټٷس‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ثطاڀ ٖجبزار اؾالٲځ ڂ‪ ٥‬ظثبٴ ٲكشط‪ ٤‬ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ ټٳبٴ ظثبٴ ‪٢‬طآٴ ظثبٴ‬
‫ٖطثځ اؾز‪ .‬ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ ٶٳبظټب ٸ زٖبټبڀ ذٹڂف ضا ثٻ ټٳڃٵ ظثبٴ ٲكشط‪ ٤‬ازا‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ضا ٶڃع ثبڂس ڂبز آٸض قس ‪٦‬ٻ سٳبٰ ٖجبزار اؾالٲځ زض ‪٦‬ٷبض زاقشٵ ثٗس ٲٗٷٹڀ‪،‬‬
‫اثٗبز ٲبزڀ ٸ ؾڃبؾځ ٶڃع زاضٶس‪ ،‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬ٶٳبظ‪ ،‬سٷٽب زض اڂؼبز ضاثُٻ ثب ذسا‪‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪63 /‬‬

‫ٶ‪٣‬ف ٶساضز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض ‪٦‬ٷبض سإٲڃٵ ضاثُٿ اٶؿبٴ ثب ذسا‪ ‬ضٸاثٍ اػشٳبٖځ اٶؿبٴ ضا ٶڃع اظ‬
‫َطڂ‪ ١‬ٲؿبػس ٸ ٖجبزس‪٫‬بٺټب اڂؼبز ٸ سح‪٧‬ڃٱ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫اڂٷٽب ٲٽٳشطڂٵ ٖٹاٲ٭ س‪٧‬ٹڂٵ ٸ سك‪٧‬ڃ٭ اٲز اؾالٲځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٖڃٵ حب‪ ٬‬ٲٹػت ػٳٕ ٸ ڂ‪٧‬ؼب‬
‫ؾبظڀ ا‪ٞ‬طاز ٸ ‪٪‬طٸٺټبڀ اٶؿبٶځ ثؿڃبضڀ زض يٳٵ زاڂطپ اٲز اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫ٍٗضگْ٘بٕ اهت اعالهٖ‬
‫ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ اقبضٺ قس‪ ،‬ټس‪ ٜ‬اظ َطح اڂسپ اٲز ٸ سُجڃ‪ ١‬آٴ زض ثڃٵ اٶؿبٶٽب ػٳٕ آٸضڀ آٶٽب‬
‫سحز ڂ‪ ٥‬ٮٹا ٸ ڂ‪ ٥‬دطچٱ اؾز‪ .‬ٶٽبز اٲز ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ ٲٷبثٕ زڂٷځ اٖٱ اظ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل ‪ ‬دڃبزٺ قسٺ ثٻ ٲٷٓٹض آٶؿز سب سٳبٰ ثكطڂز ثطاڀ ذٹز ػبڂ‪٫‬بټځ زض ‪٦‬شٯٿ ثعض‪٨‬‬
‫اؾالٲځ ثڃبثٷس‪.‬‬
‫َطح اٲز ‪٪‬بٲځ ثٻ ؾٹڀ ػٽبٶځ قسٴ اؾز‪ .‬اڂٵ َطح ٲڃشٹاٶس زض ظٲڃٷٿ ثطزاقشٵ سٳبٰ ‪ٞ‬بنٯٻټب‬
‫اٖٱ اظ َج‪٣‬بسځ ٸ ٶػازڀ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ٶ‪٣‬ف ثبظڀ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ زٶڃب ضا ثٻ ٲبٶٷس ڂ‪٢ ٥‬طڂٻ زض ثڃبٸضز ‪٦‬ٻ سٳبٰ‬
‫اٶؿبٶٽب ٲبٶٷس ثطازض ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ثطاثط ثبټٱ ٸ زض ‪٦‬ٷبض ټٱ ٸ زض ‪ًٞ‬بڀ نٯح ٸ نٳڃٳڃز ظٶس‪٪‬ځ‬
‫ٶٳبڂٷس‪ .‬اڂٵ َطح سٳبٰ ثكطڂز ٲش‪ٟ‬ط‪ ٠‬ضا ٲبٶٷس ڂ‪ ٥‬ٲكز ٸ ڂ‪٦ ٥‬شٯٿ ثٻ ټٱ سٷڃسٺ زض ٲڃأٸضز‪.‬‬
‫اظ اڂٵ زضڂچٻ ټب ٸ اٲظب‪ ٬‬آٴ اؾز ‪٦‬ٻ َطح اٲز ثبض ؾڃبؾځ ٶڃع دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬زض ‪٦‬ٷبض اڂٷ‪٧‬ٻ ثبض‬
‫اػشٳبٖځ ٸؾڃٕ ٸ ‪٪‬ؿشطزٺڂځ ٶڃع زاضز‪ ،‬ظڂطا ػٳٕ ٶٳٹزٴ اٶؿبٶٽبڀ ٲش‪ٟ‬بٸر ثب ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ٽبڀ‬
‫‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ‪ ،‬ٸ ذٹاؾشٽب ٸ سٳبڂالر ٲش‪ٟ‬بٸر اٸػٷبڀ ڂ‪ٗٞ ٥‬بٮڃز ؾڃبؾځ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪.‬‬
‫اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ثطاڀ اٲز ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڂځ ػٯٹٺ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ثس ٶرٹاټس ثٹز زض اڂٷؼب ثٻ ثطذځ اظ اڂٵ ٸڂػ‪٪‬ڃٽب‬
‫شڂالً اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ‪.‬‬

‫تسبٍٕ دس اًسبً٘ت‬
‫الظٲٿ ؾبذشٵ اٲز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٲطظټب ثطزاقشٻ قٹٶس‪ ،‬ٸ س‪ٟ‬بٸسٽب ٶبزڂسٺ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قٹٶس ٸ ضاثُٻټب‬
‫سح‪٧‬ڃٱ ڂبثٷس‪ .‬ثطاڀ ضؾڃسٴ ثٻ چٷڃٵ ٲإٲٹٮځ الظٰ اؾز سب ان٭ سؿبٸڀ زض سٗبٲ٭ ٸ زض ضٸاثٍ‬
‫اٶؿبٶځ سإٲڃٵ ‪٪‬طزز‪ .‬اڂٵ ټٳبٴ ‪٦‬بضڀ اؾز ‪٦‬ٻ ټٱ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اٶؼبٰ زازٺ ٸ ټٱ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪64 /‬‬

‫ذساڀ سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الىَّبسٔ بِوَّب خَلَمْىَبوُم مِّه رَوَشٍ يٓؤُوخَى يٓرٓؼٓلْىَبوُمٕ ضُؼًٔثبً يٓلَجٓبئ‪ٙ‬لَ ل‪ٙ‬تَؼٓبسٓفًُا‬

‫(اڀ ٲطزٰ ٲب قٳب ضا اظ ڂ‪ ٥‬ٲطز ٸ ظٴ‬ ‫=اٮحؼطار‪<13،‬‬

‫بِنَّ ؤَوْشَمٓىُمٕ ػ‪ٙ‬ىذٓ اللٍَّ‪ ٙ‬ؤَتْمَبوُمٕ بِنَّ اللٍَّٓ ػٓل‪ٕٙ‬مٗ خَجِٕشٌ‪‬‬
‫آ‪ٞ‬طڂسڂٱ ٸ قٳب ضا ‪٢‬جڃٯٻ ‪٢‬جڃٯٻ ٸ ‪٪‬طٸٺ ‪٪‬طٸٺ ؾبذشڃٱ سب ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬طسبٴ ضا ثكٷبؾڃس ټٳبٶب ثطسطڂٵ قٳب‬
‫زض دڃك‪٫‬بٺ ذساٸٶس دطټڃع‪٪‬بضسطڂٵ سبٴ اٶس‪ .‬ټٳبٶب ذساٸٶس زاٶب ٸ ثب ذجط اؾز)‪.‬‬
‫دؽ ‪٪‬ٹټط ذٯ‪٣‬ز ټٳٿ اٶؿبٶٽب اظ ټط ‪٢‬ٹٰ ٸ ٶػاز ٸ سڃطٺڂځ ‪٦‬ٻ ټؿشٷس ٸ ٲٷؿٹة ثٻ ټط حٹظپ‬
‫ٲٷُ‪٣‬ٹڀ ٸ ظثبٶځ ‪٦‬ٻ ٲڃجبقٷس ڂ‪٧‬ځ اؾز‪ ،‬ظڂطا ټٳٻ اظ ڂ‪ ٥‬ٲطز ٸ ظٴ آ‪ٞ‬طڂسٺ قسٺ ٸ زض ‪٪‬ٹټط‬
‫ذٯ‪٣‬ز قبٴ ټڃچ س‪ٟ‬بٸسځ ٶڃؿز‪ ،‬دؽ ټٳٻ زض اٶؿبٶڃز ٸ آزٲڃز ذٹز ٲؿبٸڀ ټؿشٷس ٸ ‪٦‬ؿځ ثط‬
‫زڂ‪٫‬طڀ اظ اڂٵ ػٽز ثطسطڀ ٸ اٲشڃبظ ٶساضز‪.‬‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶڃع زض اڂٵ ٲٹضز چٷڃٵ اضقبز ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬اڀ ٲطزٰ آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ٻ دطٸضز‪٪‬بض قٳب ڂ‪٧‬ځ‬
‫اؾز‪ ،‬دسضسبٴ ڂ‪٧‬ځ ٲڃجبقس‪ .‬آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ٻ ټڃچ ‪ًٞ‬ٯځ ثطاڀ ٖطة ثط ٖؼٱ ٸ ثطاڀ ٖؼٱ ثط ٖطة ٸ‬
‫(احٳس‪ .‬ة‪.‬ر‪)411/5 :‬‬
‫ثطاڀ ؾطخ ثط ؾڃبٺ ٸ ثطاڀ ؾڃبٺ ثط ؾطخ ٶڃؿز ػع ثٻ س‪٣‬ٹڀ»‪.‬‬
‫ثط ٲجٷبڀ اڂٵ آڂٻ ٸ حسڂض ٸ آڂبر ٸ احبزڂض زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ ٲؼبٮځ ثطاڀ ش‪٦‬ط ټٳٻ ٶڃؿز‪َ ،‬طح‬
‫اٲشځ ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ٲُطح ‪٦‬طزٺاٶس‪ ،‬ضٸڀ ټٳٿ ٲالحٓبر ‪٢‬ٹٲځ ٸ ٲٯڃشځ ‪٦‬ٻ ؾبڂط سٳسٶٽب قڃ‪ٟ‬شٿ آٶٷس‪،‬‬
‫ذٍ ثُالٴ ٲڃ‪٧‬كس ٸ سٳبٰ اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ ٲالحٓبر ضا ٲٷش‪ٟ‬ځ ٲڃساٶس ٸ ٲٗڃبض ثطسطڀ ضا ‪ ٍ٣ٞ‬ثط س‪٣‬ٹا‬
‫(نٳڃٱ‪)62 :1394 ،‬‬
‫ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬

‫اهتٖ است بب پًَ٘ذ اٗوبًٖ‬

‫زض َطح اٲز اؾالٲځ دڃٹٶسټب ٶػازڀ‪٢ ،‬ٹٲځ‪ ،‬ظثبٶځ‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٹڀ‪ ،‬ذٹڂكبٸٶسڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ٶڃؿز‪.‬‬
‫اؾبؼ دڃٹٶس ثڃٵ اًٖبڀ اٲز اؾالٲځ ضا ٲالحٓبسځ ‪ٞ‬طاسط اظ اڂٵ دسڂسٺټب ٸ ضٸڂ‪٧‬طزټبڀ اػشٳبٖځ‬
‫سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ .‬دڃٹٶسڀ ‪٦‬ٻ ثڃٵ ا‪ٞ‬طاز اٲز اؾالٲځ ثط اؾبؼ َطح دڃبٲجط ذسا‪ ‬ٸػٹز زاضز‪،‬‬
‫دڃٹٶس اڂٳبٶځ اؾز‪ .‬اؾبؼ اڂٵ دڃٹٶس ضا اذٹر اڂٳبٶځ سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ .‬ټٳبٴ اذٹسځ ‪٦‬ٻ ‪٪‬بټځ اظ‬
‫اذٹر ٶؿجځ ٸ دڃٹٶسټبڀ ‪٢‬ٹٲځ ٸ ٶػازڀ ٶڃع ثؿڃبض ٲؿشح‪٧‬ٱسط ٲڃ‪٫‬طزز‪ .‬ثط اؾبؼ َطح اٲز‬
‫ټط‪٪‬بٺ ‪٦‬ؿځ ٲؿٯٳبٴ قٹز‪ ،‬ثب ؾبڂط ٲؿٯٳبٶبٴ ثطازض ٲڃكٹز ٸ ٲؼٳٹٖٻاڀ اظ ثطازضاٴ اڂٳبٶځ اٲز ضا‬
‫(نٳڃٱ‪)63 :1394 ،‬‬
‫سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪65 /‬‬

‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ضاؾشبڀ سُجڃ‪ ١‬اڂٵ َطح ٖٳالً ٸاضز ٲڃساٴ قسٺ‪ ،‬زض ظٶس‪٪‬ځ ٲؿٯٳبٶبٴ َطح اٲز‬
‫ضا سُجڃ‪ ١‬ٶٳٹزٶس‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ثٗس اظ ټؼطر ٲٽبػطاٴ ثٻ ٲسڂٷٻ‪ ،‬آٴ زؾشٻ اظ اٶهبض ٲسڂٷٻ ‪٦‬ٻ زٸ‬
‫ټٳؿط زاقشٷس‪ ،‬حشځ ڂ‪٧‬ځ اظ ټٳؿطاٴ ذٹز ضا َال‪ ٠‬زازٶس سب زض ٖ‪٣‬س ٶ‪٧‬بح ثطازض ٲٽبػطقبٴ زض‬
‫(اٮرًطڀ‪)103 :1425 ،‬‬
‫آڂس‪ .‬ٸ اڂكبٴ ثٗس اظ ٲٽبػطر ثٻ ٲسڂٷٻ ثڃٵ اٶهبض ٸ ٲٽبػطاٴ ٖ‪٣‬س اذٹر اڂٳبٶځ ثؿشٷس‪.‬‬
‫ثٻ ټط حب‪٢ ٬‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض ٲٹضز اذٹر اڂٳبٶځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِوَّمٓب الْمٔاْم‪ٙ‬ىًُنَ بِخًٌِْٓ فَإَصٕل‪ْٙ‬حًٔا ثٕٕٓهَ‬

‫(ټٳبٶب ٲاٲٷبٴ ثب ټٱ ثطازضٶس دؽ زض ثڃٵ ثطازضاٴ‬ ‫=اٮحؼطار‪<10،‬‬

‫ؤَخًَٕٓٔىُمٕ يٓاتَّمًُا اللٍَّٓ لَؼٓلَّىُمٕ تُشْحٓمًٔنَ‪‬‬

‫ذٹز انالح ‪٦‬ٷڃس ٸ اظ ذسا ثشطؾڃس سب ‪٦‬ٻ ٲٹضز ضحٳز ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطڂس)‪ .‬ٸ دڃبٲجط اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹز‪:‬‬
‫« ٲؿٯٳبٴ ثطازض ٲؿٯٳبٴ اؾز‪ .‬ثٻ اٸ ْٯٱ ٶٳڃ‪٧‬ٷس ٸ ثٻ زقٳٷف سؿٯڃٱ ٶٳڃٷٳبڂس ٸ ټط ‪٦‬ؽ زض‬
‫(ثربضڀ‪)1126/1 :1422 ،‬‬
‫حبػز ثطازض ذٹز ثبقس ذساٸٶس زض حبػز اٸؾز»‬
‫دؽ َطح اٲز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثط ثٷڃبز ػبٲٗٿ اڂٳبٶځ ثب ٲحٹضڂز اذٹر اڂٳبٶځ ق‪٧‬٭ ٲڃ‪٫‬ڃطز ‪٦‬ٻ زض‬
‫اٸػٷبڀ ‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬

‫اهتٖ است ٍاحذ‬

‫ٸحسر ػبٲٗٻ‪ ،‬ثعض‪٪‬شطڂٵ اڂسپ ؾڃبؾځ ڂ‪ ٥‬ٶٓبٰ ٸ ڂ‪ ٥‬ؾڃبؾشٳساض ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ .‬آٴ ٲٷٓٹٲٿ‬
‫ؾڃبؾځ‪ ،‬ٲٹ‪ ١ٞ‬ٸ ٖبضڀ اظ ذٯ٭ اؾز ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس ٲطزٰ ضا ػٳٕ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ آٴ ؾڃبؾشٳساضڀ ثطػؿشٻ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ث شٹاٶس ثب ؾڃبؾز ذٹز ٸحسر اٲز ٸ ٲٯز ذٹز ضا سإٲڃٵ ‪٦‬ٷس‪ .‬ؾڃبؾشځ ‪٦‬ٻ س‪ٟ‬ط‪٢‬ٻ اڂؼبز‬
‫ٶٳبڂس‪ ،‬ٸ ضٸاثٍ ضا ‪ ُٕ٢‬ٸ زقٳٷځ ټب ضا زاٲٵ ظٶس ڂ‪ ٥‬ؾڃبؾز قڃُبٶځ ٸ اؾشٗٳبضڀ اؾز ‪٦‬ٻ اظ‬
‫‪٢‬سڂٱ ‪ٟ٪‬شٻ اٶس س‪ٟ‬ط‪٢‬ٻ اٶساظ ٸ ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ٵ‪ .‬ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ټط‪٪‬ع چٷڃٵ ضٸڂ‪٧‬طزټبڂځ ضا زض‬
‫حٹظپ ٲٯ‪ ٥‬زاضڀ ٶٳ ڃذصڂطز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ سالـ ٲڃٷٳبڂس اٶؿبٶٽب ‪٪‬طز ڂ‪ ٥‬ٲحٹض ػٳٕ قٹٶس ٸ ثٻ ٸحسر‬
‫ثطؾٷس‪.‬‬
‫ٲٷٓٹض اظ اٲز ٸاحس ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ اؾالٰ َطح قسٺ اڂٵ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ؾبڂط ػٹاٲٕ زض ػبٲٗٿ ٖطة‬
‫ٲحٹ قٹٶس ٸ سٳبٰ ضؾٱ ٸ ضؾٹٲبر ٲظجز ٸ زضؾز ذٹز ضا ‪٦‬ٷبض ث‪٫‬صاضٶس‪ ،‬ٸ ټٳٿ ٲظ٭ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪‬‬
‫ٸ انحبةقبٴ ٖطة قٹٶس‪ُٗ٢ ،‬بً چٷڃٵ ٶڃؿز‪ .‬زض َطح اٲز ثطاڀ ضؾڃسٴ ثٻ ٸحسر قبذهٻټبڀ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪66 /‬‬

‫ذبنځ ٲٗط‪ٞ‬ځ قسٺ ‪٦‬ٻ ضٖبڂز اڂٵ قبذهٻټب ٖبٲ٭ ٸحسر اؾز ٸ ٶڃبظڀ ٶڃؿز سب سٷٹٔ ثكطڀ‬
‫‪٦‬ٻ ڂ‪ ٥‬اٲط َجڃٗځ اؾز ٲحٹ ٸ ٶبثٹز ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ قبذهٻټب ٸحسر ‪٦‬ٯٳٻ ٸ ٸحسر ٖ‪٣‬ڃسٺ اؾز‪ٟ٪ .‬شٵ ‪٦‬ٯٳٿ َڃجٿ "ال اٮٻ اال اهلل‬
‫ٲحٳس ضؾٹ‪ ٬‬اهلل" ثكطڂز ضا زض ثطاثط ڂ‪ ٥‬ذسا ٸ ڂ‪٣ٖ ٥‬ڃسٺ ٸ ڂ‪ ٥‬ثبٸض ‪٢‬طاض ٲڃسټس‪ ،‬ٸ ٸحسر‬
‫ؾرٵ ٸ ٸحسر ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٻ ٸ ٸحسر ٖ‪٣‬ڃسٺ ضا اڂؼبز ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ظڂطا ڂ‪٧‬ځ اظ ٖٹاٲ٭ س‪ٟ‬ط‪٢‬ٿ ثكطڂز‬
‫اذشال‪ ٜ‬آٶٽب زض اڂٵ ٲٹاضز اؾز‪.‬‬
‫اؾبؼ اڂٵ ٸحسر ضا اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ ٲڃ‪٫‬صاضز ‪٦‬ٻ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِنَّ َٓز‪ ٌٙٙ‬ؤُم‪ٛ‬تُىُمٕ ؤُم‪ ًّٛ‬يٓاح‪ٙ‬ذًِٓ يٓؤَوَب‬

‫(اڂٵ اٲز قٳبؾز‪ ،‬اٲشځ ڂ‪٫‬بٶٻ ٸ ٲٵ دطٸضز‪٪‬بض قٳب ټؿشٱ دؽ ٲٵ ضا‬ ‫=األٶجڃبء‪<92،‬‬
‫سٓث‪ٜ‬ىُمٕ فَبػٕجٔذٔينِ‪.‬‬

‫ٖجبزر ‪٦‬ٷڃس)‪ .‬اٲز ٸاحسٺ اٲشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ ثبٸض ذٹز‪ ،‬زض ظٶس‪٪‬ځ ٸ اٖٳب‪ ٬‬ذٹز‪ ،‬زض ا‪٧ٞ‬بض‬
‫ٸ اٶسڂكٻ ٸ اذال‪ ٠‬ذٹز ٸ ثبڄذطٺ زض ټٳٿ ظٲڃٷٻ ټب ڂ‪٧‬شب ٸ ڂ‪٫‬بٶٻ اؾز ٸ ثط ڂ‪ ٥‬ٲحٹض ٲڃچطذس‪،‬‬
‫(نٳڃٱ‪)63 :1394 ،‬‬
‫ٲحٹض ذسا‪٪ ‬طاڂځ ٸ زڂبٶز‪ ،‬زڂبٶشځ ‪٦‬ٻ ػبٲٕ زڂٵ ٸ زٶڃب ٸ آذطر اؾز‪.‬‬
‫ثب اڂٵ اٖشجبض اٲز اؾالٲځ ڂ‪ ٥‬ٸاحس ‪٦‬بٲ٭ اٶؿبٶځ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز ‪٦‬ٻ زض آٴ ثٻ ؾٹڀ َبئ‪ٟ‬ٻ‪،‬‬
‫(ذڃبٌ‪)122 :1425 ،‬‬
‫‪٢‬جڃٯٻ‪٢ ،‬ٹٰ‪ ،‬ٶػاز ٸ ػٷؽ ٸ ظثبٴ ٸ ٲٷُ‪٣‬ٻ ٶٓط ٶٳڃكٹز‪.‬‬
‫اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٴ ثب ؾبڂط ٲؿٯٳبٶبٴ ٲبٶٷس ڂ‪ًٖ ٥‬ٹ ٸ ڂ‪ ٥‬ثٷبڀ ٲؿشح‪٧‬ٱ ٲڃكٹز‪ .‬ثربضڀ زض‬
‫نحڃح ذٹڂف اظ اثٹٲٹؾځ اقٗطڀ ضٸاڂز ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ټٳبٶب ٲاٲٵ‬
‫ثطاڀ ٲاٲٵ ټٳبٶٷس ڂ‪ ٥‬ثٷب اؾز ‪٦‬ٻ ثًٗځ اظ اػعاڀ آٴ ثًٗځ زڂ‪٫‬ط ضا ٲح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس» ضاٸڀ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂس ‪٦‬ٻ زض حڃٵ اڂطاز اڂٵ ؾرٵ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ټٳعٲبٴ اٶ‪٫‬كشبٴ ذٹز ضا زض ټٱ سٷڃسٶس‪.‬‬
‫(ثربضڀ‪ 103/1 :1422،‬ح ‪)7038‬‬

‫جبٗگبُ اهت در هٌظَهٔ ع٘بعٖ اعالم‬

‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ‪ ،‬اٲز اؾالٲځ ټٳٻ ‪٦‬بضپ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز ٸ اظ نالحڃشٽبڀ‬
‫ٸؾڃٗځ زض اڂٵ ظٲڃٷٻ ثطذٹضزاض ٲڃجبقس‪ .‬اٲز ح‪ ١‬زاضز زض ټط ثركځ اظ ثركٽبڀ ؾڃبؾځ ٲٳٯ‪٧‬ز‬
‫ٲساذٯٻ ‪٦‬ٷس ٸ ذٹاؾز ذٹز ضا سُجڃ‪ ١‬ٶٳبڂس‪ ،‬چٹٴ ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮشځ‬
‫اؾز ٲطزٲځ ‪٦‬ٻ زض يٳٵ ؾڃبزر قطڂٗز ٲكطٸٖڃز سٳبٰ اٖٳب‪ ٬‬ذٹز ضا اظ ٲطزٰ ٲڃ‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪67 /‬‬

‫لذست اص آىِ اهت است‬

‫ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز ڂ‪٢ ٥‬ٹر ٸ ‪٢‬سضر اؾز‪٢ .‬سضسځ ‪٦‬ٻ ثؿڃبضڀ اظ ‪٦‬بضټب ضا ٲڃشٹاٶس اٶؼبٰ زټس‪.‬‬
‫‪٢‬سضسځ ‪٦‬ٻ ٲڃشٹاٶس ثٻ ٶٓٱ ٸ ٶؿ‪ ١‬ػبٲٗٻ ثذطزاظز‪ ،‬ٸ اٲٹض آٴ ضا ازاضٺ ٶٳبڂس‪٢ .‬سضسځ ‪٦‬ٻ زض سٳبٰ‬
‫اٲٹض ٲطزٰ سإطڃط زاضز ٸ ټٳٻ اظ ‪٢‬ٹر ٸ ‪٢‬سضر ثٻ ٶحٹڀ اظ اٶحب اطط ٲڃذصڂطٶس‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ‪ ،‬سٳبٰ اڂٵ ‪٢‬سضر اظ آٴِ اٲز ٲؿٯٳٻ اؾز‪ ،‬اٲز ثبٸضٲٷس ثٻ اضظقٽبڀ‬
‫زڂٷځ‪ ،‬اٲشځ ‪٦‬ٻ ثڃٗز ٶٳٹزٺ سب قطڂٗز ذسا‪ ‬ضا زض ظٶس‪٪‬ځ ذٹز سُجڃ‪٦ ١‬ٷس ٸ ثط ٸ‪٢ ١ٞ‬ٹاٶڃٵ‬
‫اٮٽځ ظٶس‪٪‬ځ ثٻ ؾط ثطز‪.‬‬
‫ٲجٷبڀ اڂٵ اذشڃبض ٸؾڃٕ اٲز اؾالٲځ ثط ٲڃ‪٫‬طزز ثٻ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬يٓمٓه‬

‫ٔٔطَبل‪ٙ‬كِ الشَّسًٔلَ م‪ٙ‬ه ثٓؼٕ ذ‪ ٙ‬مٓب تَجٕٓ‪ٛ‬هَ لٍَٔ الُْٔذٓى يٓٔٓتَّجِغٕ غَٕٕشَ سٓجِٕلِ الْمٔاْم‪ٙ‬ى‪ٕٙ‬هَ وًُٓلٍِّ‪ ٙ‬مٓب تًَٓلَّى يٓوُصٕل‪ ٍٙٙ‬رُٓٓىَّمٓ‬

‫(ٸ ټط ‪٦‬ؽ دؽ اظ آٶ‪٧‬ٻ ضاٺ ټساڂز ثطاڀ اٸ آق‪٧‬بض قس ثب دڃبٲجط ثٻ‬ ‫=اٮٷؿبء‪<115،‬‬
‫يٓسٓبءتٕ مٓص‪ٕٙ‬شاً‪.‬‬

‫ٲربٮ‪ٟ‬ز ثطذڃعز ٸ ضاټځ ‪ٚ‬ڃط اظ ضاٺ ٲاٲٷبٴ ثط‪٪‬ڃطز‪ ،‬ٸڀ ضا ثساٶچٻ ضٸڀ ذٹز ضا ثساٴ ؾٹ ‪٦‬طزٺ‬
‫ٸا‪٪‬صاضڂٱ ٸ ثٻ زٸظذف ‪٦‬كبٶڃٱ ٸ چٻ ثبظ‪٪‬كش‪٫‬بٺ ثسڀ اؾز)‪.‬‬
‫ٲح٭ قبټس اظ اڂٵ آڂٿ ‪ ‬ٸٓڂٓشَّجِٕٕ ‪َٚ‬ڃٕطَ ؾٓجِڃ٭ِ اٮْٳٔاْٲِٷِڃٵَ‪ ‬اؾز‪ .‬اڂٵ ‪٦‬ظڃط زض س‪ٟ‬ؿڃط اڂٵ آڂٻ‬
‫ٲڃٷٹڂؿس‪ « :‬ثطاڀ اٲز سًٳڃٵ قسٺ ‪٦‬ٻ زض اػشٳبٔ ذٹڂف زض ٖهٳز ثبقٷس‪ ،‬اڂٵ ٖهٳز ثٻ‬
‫ذبَط سٗٓڃٱ ٸ سكطڂ‪ ٝ‬دڃبٲجطقبٴ ثٻ آٶٽب زازٺ قسٺ اؾز ٸ زض اڂٵ ٲٹضز احبزڂض نحڃح ٸ‬
‫(اثٵ ‪٦‬ظڃط‪)365/2 :1419،‬‬
‫ثؿڃبضڀ ٸاضز قسٺ سب ػبڂڃ‪٧‬ٻ ثطذځ اظ ٖٯٳب ثط اڂٵ اٲط اػٳبٔ ‪٦‬طزٺ اٶس»‪.‬‬
‫زض حسڂض ٶجٹڀ ٶڃع اڂٵ ٲُٯت ٲٹضز سإڂڃس ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬زض ضٸاڂشځ ‪٦‬ٻ آٴ ضا اثٵ ٲبػٻ زض‬
‫ؾٷٵ ذٹڂف اظ اٶؽ ثٵ ٲبٮ‪ ٥‬ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ٸ زض آٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ټٳبٶب اٲز ٲٵ ټط‪٪‬ع‬
‫ثط ‪٪‬ٳطاټځ ػٳٕ ٶٳڃكٹز‪ ،‬ٸ قٳب ټط‪٪‬بٺ اذشال‪ٞ‬ځ ضا ٲكبټسٺ ‪٦‬طزڂس‪ ،‬دؽ ثبڂس ‪٦‬ٻ ػبٶت ؾٹاز‬
‫آٖٱ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا ث‪٫‬ڃطڂس» (اثٵ ٲبػٻ‪ 96/5 :1430 ،‬ح ‪ )3950‬اڂٵ ٲُٯت ثٻ ذٹثځ سجٯٹض ڂب‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ اثٵ سڃٳڃٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ « :‬اػٳبٔ اٲز ثٻ ػبڀ ذٹز نحڃح ٸ ح‪ ١‬اؾز‪ ،‬ظڂطا ثٻ حٳس‬
‫(ٶسٸڀ‪)52 :1378 ،‬‬
‫اهلل اڂٵ اٲز ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض ‪٦‬شبة ٸ ؾٷز آٲسٺ ثط ټڃچ ٶٹٔ يالٮز اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٳځ‪٦‬ٷس»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪68 /‬‬

‫اٲب ؾٹا‪ ٬‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ اڂٵ اٲز چ‪٫‬ٹٶٻ اظ اڂٵ ‪٢‬سضر ذٹز اؾش‪ٟ‬بزٺ ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ چ‪٫‬ٹٶٻ آٴ ضا زض‬
‫ظٲڃٷٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ زٸٮشساضڀ اٖٳب‪ ٬‬ٲڃٷٳبڂس‪ .‬دبؾد آٴ ضا قڃد ‪٢‬طيبٸڀ زض َځ چٷس ػٳٯٻ‬
‫چٷڃٵ زازٺ اؾز‪ ...« :‬ثٯ‪٧‬ٻ ٲ‪٣‬هٹز اظ حب‪٦‬ٳڃز ذساٸٶس حب‪٦‬ٳڃز اٸ زض سكطڂٕ ٸ ‪٢‬بٶٹٶ‪٫‬صاضڀ اؾز‪،‬‬
‫اٲب ذٹز ٲطزٰ حب‪٦‬ٳڃز ؾڃبؾځ ضا ثط ٲڃ‪٫‬عڂٷٷس ٸ آٶبٴ ضا ٲٹضز ٲطا‪٢‬جز ‪٢‬طاض زازٺ ٸ ثبظذٹاؾز‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)103 :1381 ،‬‬
‫ٲڃٷٳبڂٷس ٸ حشځ ٲڃشٹاٶٷس آٶٽب ضا ثط‪٦‬ٷبض ‪٦‬ٷٷس»‪.‬‬
‫اظ اڂٵ ثڃبٴ ‪٢‬طيبٸڀ ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ سجٯٹض ‪٢‬سضر اٲز زض ؾٻ ٲحٹض اؾز‪ :‬ٲحٹض‬
‫ٶهت دڃكٹا‪ ،‬ٲحٹض ٖع‪ ٬‬اٸ ٸ ٲحٹض ٶٓبضر ثط ٖٳٯ‪٧‬طزـ‪ .‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ثحظٽبڀ ٶهت ٸ ٖع‪ ٬‬زض‬
‫يٳٵ ٲجبحض اڂٵ ‪٦‬شبة ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿش‪٣‬٭ ثڃبٴ ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬اظ سٹيڃح دڃطاٲٹٴ آٶٽب ذٹززاضڀ‬
‫ٲڃٷٳبڂڃٱ‪ ،‬اٲب زض ٲٹضز ٶٓبضر ‪٦‬ٻ ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ قبذٻټبڀ نالحڃز اٲز اؾز‪ ،‬اٶس‪٦‬ځ سٹيڃح ٲڃسټڃٱ‪.‬‬

‫ًظبست اهت بش دٍلت ٍ حکَهت‬

‫اڂٵ ح‪ ١‬اٲز اؾالٲځ اؾز ‪٦‬ٻ زض اٲٹض ح‪٧‬ٹٲشځ ٸ زٸٮشساضڀ ٲساذٯٻ ٶٳبڂس‪ .‬ثب سٹػٻ ثٻ اټٳڃشځ‬
‫‪٦‬ٻ اٲز اؾالٲځ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ زاضز‪ ،‬ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ اؾز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز ح‪ ١‬زاضز ثط‬
‫سٳبٰ اثٗبز ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٶٓبضر زاقشٻ ثبقس‪ ،‬سب اظ اٶحطا‪ ٜ‬ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ ٶٳٹزٺ‪،‬‬
‫ٶ‪٫‬صاضز ظٖٳب ٸ دڃكٹاڂبٴ اظ ػبزپ ٲؿش‪٣‬ڃٱ ٲٷحط‪ ٜ‬قٹٶس‪.‬‬
‫اڂٵ ح‪ ١‬سٹؾٍ ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ ‬ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ټٳٹاضٺ ثطاڀ ٲطزٰ زازٺ ٲڃكس سب ثط ‪٦‬بض‪٦‬طز‬
‫ح‪٧‬ٹٲز ٶٓبضر زاقشٻ ثبقٷس‪ .‬اٮجشٻ زض ظٲبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬چٹٴ اڂكبٴ ٲؿش‪٣‬ڃٳبً ثب ٸحځ اضسجبٌ‬
‫زاقشٷس‪ ،‬ٸ انٹ‪ ٬‬ٸ ذُٹٌ ‪٦‬ٯځ ٶٓبٲٽبڀ اؾالٲځ سٹؾٍ ٸحځ سٗڃڃٵ ٲڃكس‪ ،‬ٲطزٰ ‪٦‬ٳشط زض‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٲساذٯٻ ٲڃ‪٧‬طزٶس ٸٮځ ‪٪‬ٹقٻڂځ اظ ٶٓبضر ذٹز ضا ثب اثطاظ ضؤڀ ٸ زازٴ ٲكٹضٺ ٖٳٯځ‬
‫ٲڃٷٳٹ زٶس‪ ،‬اٮجشٻ ‪٢‬ج٭ اظ آٴ اؾش‪ٟ‬ؿبض ٲڃ‪٧‬طزٶس ‪٦‬ٻ آڂب زض آٴ ٲٹضز ٸحڃځ ٸػٹز زاضز ڂب ذڃط‪ ،‬ا‪٪‬ط‬
‫ٸحځ ٸػٹز ٶٳڃساقز ثٻ اثطاظ ٶٓط ٲڃذطزاذشٷس‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ‪ٚ‬عٸپ ثسض حجبة ثٵ ٲٷصض‪ ‬ثٻ ٖٷٹاٴ‬
‫ڂ‪٦ ٥‬بضقٷبؼ ٶٓبٲځ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ !‬اڂٷؼب ‪٦‬ٻ ٲٷع‪٦ ٬‬طزٺاڂس آڂب ٲٷعٮځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ذساٸٶس ثطاڀ قٳ ب سٗڃڃٵ ‪٦‬طزٺ اؾز ‪٦‬ٻ ٲب ح‪ ١‬ٶساضڂٱ دڃكشط اظ آٴ ثطٸڂٱ ڂب ثٻ ٖ‪٣‬تسط اظ آٴ‬
‫ثبظدؽ ضٸڂٱ؟ ڂب اڂٷ‪٧‬ٻ اٶسڂكٻ اؾز ٸ ػٷ‪ ٩‬اؾز ٸ ٶڃطٶ‪٩‬؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ٶٻ اٶسڂكٻ اؾز ٸ ػٷ‪ ٩‬اؾز‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪69 /‬‬

‫ٸ ٶڃطٶ‪ .٩‬ؾذؽ ضؤڀ ٸ ٶٓط ذٹز ضا ٲجٷځ ثط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ ٲٹ‪ٗ٢‬ڃز زض ٶعزڂ‪٧‬شطڂٵ چبٺ آة زاز ٸ‬
‫(ٲجبض‪ٟ٦‬ٹضڀ‪)410 :1390 ،‬‬
‫ػعئڃبر ٶٓط ٶٓبٲځ ذٹز ضا ٲُطح ‪٦‬طز ‪٦‬ٻ ٲٹضز ‪٢‬جٹ‪ ٬‬ٸا‪ ٕ٢‬قس‪.‬‬
‫زض ظٲبٴ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٶڃع اڂٵ ح‪ ١‬ثٻ ٲطزٰ زازٺ ٲڃكس چٷبٶ‪٧‬ٻ ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪  ٠‬ذُبة ثٻ ٲطزٰ‬
‫(نالثځ‪)199 :1388 ،‬‬
‫‪ٟ٪‬ز‪ :‬ٲٵ اظ اڂٵ ٲڃشطؾٱ ‪٦‬ٻ زچبض ذُب ثكٹٰ آٶ‪٫‬بٺ قٳب اظ سطؼ چڃعڀ ٶ‪٫‬ٹڂڃس‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫اؾالٰ زض ضاؾشبڀ ثط ز اقشٵ سٳبٰ ٖٹاٲ٭ ٸ اؾجبة س‪ٟ‬ط‪٢‬ٿ اٶؿبٶٽب ‪٦‬ٻ قبٲ٭ ٶػاز‪٢ ،‬ٹٰ ٸ ‪٢‬جڃٯٻ‪،‬‬
‫ؾٳز ٸ ٲٷُ‪٣‬ٻ‪ ،‬ٶبٰ ٸ ٶكبٶٽب ٶؿجځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ٲڃكٹز‪َ ،‬طح اٲز ضا ثٻ ٸػٹز آٸضزٺ اؾز‪ .‬اٲز‬
‫زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثبڂس ڂ‪٫‬بٶٻ ثبقس‪ ،‬اؾبؼ آٴ ضا ثطازضڀ ٸ ثطاثطڀ سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ .‬ٸ اظ‬
‫ٸحسر ‪٦‬ٯٳٻ ثط ذٹضزاض ا ؾز‪ .‬اڂٵ َطح ٲڃشٹاٶس سٳبٰ ثكطڂز ضا زض ذٹز ػٳٕ ٶٳبڂس ٸ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ‬
‫س‪ٟ‬ط‪٢‬ٻ ٸ چٷس زؾش‪٫‬ځ ثٻ زٸض زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اٲز ټٳٻ ‪٦‬بضٺ اؾز‪ .‬اٸ ح‪ ١‬زاضز حب‪٦‬ٱ ذٹڂف ضا ثط‪٪‬عڂٷس ٸ زض‬
‫نٹضر ٶڃبظ ٖع‪ ٬‬ٶٳبڂس ٸ زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ ػبڂف ٲٷهٹة ‪٦‬ٷس ٸ اظ اڂٵ ح‪ ١‬ٶڃع ثطذٹضزاض اؾز ‪٦‬ٻ ثط‬
‫سٳبٰ اٖٳب‪ ٬‬ح‪٧‬ٹٲز ٶٓبضر ٸ اقطا‪٦ ٜ‬بٲ٭ زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪71 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه وخٕش‪ ،‬اثًالفذاء‪ ،‬اسمبػٕل ثه ػمشي‪ .1419 .‬تفسٕش المشآن الؼظٕم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .4‬اثه مبرٍ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه ٔضٔذ لضئىٓ‪ .1431 .‬سىه اثه مبرٍ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪.‬‬
‫ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثه مىظًس‪ ،‬مْحمذ ثه مىش َ‪ .1414 .‬لسبن الؼشة‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس صبدس‪.‬‬
‫‪ .6‬ثبسص‪ ،‬ػبثذٔه‪ .1391 .‬فشَىگ ػلً َ سٕبسٓ‪ .‬وبثل‪ :‬ثىگبٌ وطشاتٓ مًٕوذ‪.‬‬
‫‪ .7‬ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪1422 .‬ق‪ .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .8‬خعشْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػفٕفٓ الجبرًسْ‪ .1325 .‬وًس الٕمٕه فٓ سٕشِ سٕذ المشسلٕه‪ .‬دمطك‪ :‬داس‬
‫الفْٕحبء‪.‬‬
‫‪ .9‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .11‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕىٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذاهلل سٔگٓ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ؼجغ سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .12‬صمٕم‪ ،‬ػجذالمزٕذ‪ .1394 .‬تمذن اسالمٓ‪َ .‬شات‪ :‬اوتطبسات لذس‪.‬‬
‫‪ .13‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .14‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .15‬مجبسوفًسْ‪ ،‬صفٓ الشحمه‪ .‬ة ت‪ .‬الشحٕك المختً َ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الُالل‪.‬‬
‫‪ .16‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .17‬وذيْ‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬سٕذ ػلٓ حسىٓ‪ .1378 .‬تفسٕش سٕبسٓ اسال َ‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالمبدس دَگبن‪ .‬تشثت‬
‫رب َ‪ :‬اوتطبسات ضٕخ اإلسال َ احمذ رب َ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪71 /‬‬

‫درس ششن‬

‫دٍلت در اًديشة اسالهی‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬زٸٮز زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثب زڂس‪٪‬بٺ اؾالٰ زض ٲٹضز ٲ‪٣‬ٹٮٻټبڀ زٸٮز ٸ زٸٮشساضڀ آقٷب قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲٗبٶځ ٸ ٲ‪ٟ‬بټڃٱ زٸٮز ٸا‪ ٝ٢‬قٹٶس؛‬ ‫‪-1‬‬
‫سٗطڂ‪ ٝ‬زٸٮز ضا اظ ٲٷٓط اؾالٲځ ثساٶٷس؛‬ ‫‪-2‬‬
‫ٲطظټبڀ ؾڃبؾز ٸ زڂٵ ضا ثساٶٷس؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ثط ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ زٸٮز اؾالٲځ آ‪٪‬بٺ ‪٪‬طزٶس؛‬ ‫‪-4‬‬
‫ثشٹاٶٷس زٸٮز ضا زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ ٲٗط‪ٞ‬ځ ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ثط اؾبؼ آٶچٻ ٲڃأٲٹظٶس ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ زٸٮز اؾالٲځ ضا ثطقٳبضٶس؛‬ ‫‪-6‬‬
‫ثشٹاٶٷس س‪ٟ‬بٸسٽبڀ زٸٮشٽبڀ اؾالٲځ ضا ثب ؾبڂط زٸٮشٽب قطح ٶٳبڂٷس‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪72 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ زٸٮز زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ چڃؿز؟ ٸ چٻ حس ٸ ٲطظټبڂځ ثطاڀ آٴ سٗڃڃٵ قسٺ اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ٲجبحض ٖٳسٺ ٸ ٲٽٱ ؾڃبؾځ ثحض زٸٮز اؾز‪ .‬س‪٣‬طڂجبً اػٳبٔ ٸ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ا‪٦‬ظطڂز ػٹاٲٕ‬
‫ثكطڀ ثط اڂٵ ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ‪٦‬ٻ ٸػٹز زٸٮز زض ټط اػشٳبٔ ثكطڀ الظٰ ٸ يطٸضڀ اؾز‪ .‬سٳبٰ‬
‫ٲح‪٣٣‬بٴ ٖٯٹٰ ؾڃبؾځ ثط اڂٵ اٲط اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس‪.‬‬
‫ټط زڂٵ ٸ ٲصټت ٸ ڂب ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٻڂځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲؿبڂ٭ ؾڃبؾځ اټٳڃز ٲڃسټس‪ ،‬حشٳبً ضاػٕ ثٻ‬
‫زٸٮز ٸ زٸٮشساضڀ ٸ ٶحٹپ ازاضپ اٲٹض ٲطزٰ اټٳڃز ‪٢‬بڂ٭ قسٺ ٸ ‪ًٞ‬بڀ ٲٷبؾجځ ضا اظ ٲجبحض‬
‫ؾڃبؾځ ذٹز ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ اذشهبل زازٺ اؾز‪َ .‬جڃٗځ ذٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط اؾالٰ ٶٓط ثٻ قٳٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫‪٦‬ٳبٮځ ‪٦‬ٻ زاضز ٶڃع ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ اټٳڃز ‪٢‬بڂ٭ قٹز‪ .‬اڂٷ‪٧‬ٻ زٸٮز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چٻ‬
‫ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ اټٳڃشځ زاضز‪ ،‬ثحظځ اؾز ‪٦‬ٻ ٶڃبظٲٷس ٸا‪٦‬بٸڀ اؾز‪ .‬زضؼ ټصا ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ اذشهبل زاضز‪.‬‬
‫اّو٘ت دٍلتذارٕ در ًظبم ع٘بعٖ اعالم‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪٣ٞ‬ٽب ثط اڂٵ ثبٸضٶس ‪٦‬ٻ ثطا ڀ ٶٓٱ ٸ ٶؿ‪ ١‬ثركڃسٴ ثٻ ظٶس‪٪‬ځ ٲطزٰ ثبڂس‬
‫زٸٮشځ ٸػٹز زاقشٻ ثبقس‪ .‬اڂٷ‪٧‬ٻ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂٷس‪« :‬ثطاڀ ؾٻ سٵ ‪٦‬ٻ زض زقشځ‬
‫ټؿشٷس حال‪ ٬‬ٶڃؿز ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ڂ‪٧‬ځ اظ ذٹز ضا اٲڃط ‪٢‬طاض زټٷس» (احٳس‪ :1421 ،‬ح ‪ )6647‬ٶكبٴ ٲڃسټس‬
‫‪٦‬ٻ زٸٮز زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ اظ اټٳڃز ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ ٸڂػٺڂځ ثطذٹضزاض اؾز‪ .‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭‬
‫(ٖٹزٺ‪،‬‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ حشځ زض ٲطحٯٿ ٲ‪٧‬ځ ٶڃع زٸٮشځ ضا ال ا‪٢‬٭ زض شټٵ ذٹز زاقشٷس ٸ سهٹض ٲڃٷٳٹزٶس‪.‬‬
‫‪ )108 :1401‬ا‪٪‬طچٻ زض آٴ ٲطحٯٻ ثٻ زٸٮز ٸػٹز ‪ٞ‬ڃعڂ‪٧‬ځ ٶجركڃسٶس ٸ اڂٵ ٶٽبز ضا زض ٲ‪٧‬ٿ ٲ‪٧‬طٲٻ‬
‫ؾبٲبٴ ٶسازٶس‪.‬‬
‫يطٸضر زاقشٵ زٸٮز اٲطڀ ٲجطټٵ‪ ،‬ٸايح ٸ ثسڂٽځ اؾز‪ .‬ثطاڀ اٶؿؼبٰ اٲٹض اٶؿبٶٽب ٸ سسثڃط‬
‫قئٹٴ آٶٽب ٸػٹز زٸٮز يطٸضسځ اؾز حڃبسځ‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ٲؼشٳٗځ زٸٮشځ ٶساقشٻ ثبقس‪ُٗ٢ ،‬بً زچبض ثځ‬
‫ٶٓٳځ‪ ،‬ټطع ٸ ٲطع‪ ،‬ذكٹٶز‪ ،‬سؼبٸظ‪ْ ،‬ٯٱ‪ ،‬ٶب اٲٷځ ٸ زٺټب دسڂسپ ٲٷ‪ٟ‬ځ زڂ‪٫‬ط ذٹاټس ‪٪‬طزڂس‪ .‬ٸ‪٢‬شځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪73 /‬‬

‫ڂب ثس‪٦‬بض اڂٵ‬ ‫ؾڃسٶب ٖٯځ‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬ثبڂس ٲطزٰ اٲبٲځ زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ذٹاٺ ٶڃ‪٧‬ٹ‪٦‬بض‬
‫(ذبٮس‪)35 :1425 ،‬‬

‫اٲط ذٹز ثڃبٶ‪٫‬ط اټٳڃز زٸٮز اؾز‪.‬‬

‫ٶٓط ثٻ ټٳڃٵ اټٳڃز اؾز ‪٦‬ٻ زٶڃبڀ اؾشٗٳبض دڃٹؾشٻ سالـ ٶٳٹزٺ زٸٮشساضڀ ضا اظ اؾالٰ ػسا‬
‫ؾبظز ٸ ټٳٹاضٺ ثط َج٭ اٶ‪ٟ‬هب‪ ٬‬زڂٵ ٸ زٸٮز ث‪٧‬ٹثس سب ثشٹاٶس زض ؾڃبؾشٽبڀ اؾشٗٳبضڀ ذٹز ٲٹ‪١ٞ‬‬
‫قٹز‪ .‬ټس‪ ٜ‬آٶٽب اڂٵ ثٹزٺ سب ثالڂځ ضا ‪٦‬ٻ زض قط‪ ٠‬ثط ٲؿڃحڃز آٸضزٶس‪ ،‬زض ‪ٚ‬طة ثط اؾالٰ ٶڃع‬
‫ثڃبٸضٶس‪٢( .‬طيبٸڀ‪ )15 :1422 ،‬اظڂٷطٸ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲٹيٹٔ زٸٮز اظ ػٳٯٻ ٲجبحظځ اؾز ‪٦‬ٻ زض‬
‫‪٢‬ٯٿ ٲجبحض ؾڃبؾځ ‪٢‬طاض زاضز‪٣ٞ .‬ٽبڀ اؾالٰ ثب سٹػٻ ثٻ اټٳڃز اڂٵ ٲٹيٹٔ‪ ،‬زض ‪٪‬صقشٻ ٸ حب‪٬‬‬
‫سح‪٣‬ڃ‪٣‬بر ٸؾڃٕ ٸ ‪٪‬ؿشطزٺ ڂځ ضا زض اڂٵ ذهٹل‪ ،‬زض دطسٹ ٲٷبثٕ زڂٷځ اٶؼبٰ زازٺاٶس ٸ آطبض‬
‫ثؿڃبضڀ ضا سإٮڃ‪ ٝ‬ٶٳٹزٺ اٶس‪ .‬دؽ اڂٵ ‪٦‬بٲالً َجڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثب ٸؾٗز ٸ‬
‫‪٪‬ؿشطز‪٪‬ځ ‪٦‬ٻ زاضز ضاػٕ ثٻ ٲ‪٣‬ٹٮٻ ټبڀ زٸٮز ٸ زٸٮشساضڀ سٹيڃحبسځ زازٺ ثبقس‪ .‬اڂٷ‪ ٥‬ثس ٶرٹاټس‬
‫ثٻ ثطضؾځ اڂٵ ٲٹيٹٔ ثذطزاظڂٱ ‪٦‬ٻ زٸٮز زض اٶسڂكٿ اؾالٲځ چ‪٫‬ٹٶٻ اؾز‪.‬‬
‫تعزٗف دٍلت‬
‫ٸاغپ زٸٮز (‪ )state‬زض ان٭ ذٹز ٲإذٹش اظ "الذيلّ" ٖطثځ اؾز‪ .‬ظٲبٶځ‪٦‬ٻ اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ ضا زض دطسٹ‬
‫ٲٗبػٱ ٸ ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ٽب ثطضؾځ ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬ٲځثڃٷڃٱ ‪٦‬ٻ ٲٽٳشطڂٵ ٲٗبٶځ آٴ "ٲساٸٮٻ"‪" ،‬س‪ٛ‬ڃڃط" ٸ "اٶش‪٣‬ب‪"٬‬‬
‫اؾز‪ .‬زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٶڃع اڂ ٵ ٸاغٺ ٸ ٲكش‪ّ٣‬بر آٴ زض ٲٗبٶځ س‪ٛ‬ڃڃط ٸ اٶش‪٣‬ب‪ ٬‬ثٻ ‪٦‬بض ض‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫(ٸ اڂٵ ضٸظټب ضا زض ثڃٵ‬ ‫=آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ‪<140 ،‬‬
‫ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓت‪ٙ‬لْهٓ األٔ‪ٛ‬ب َٔ وُذٓايِلُُٓب ثٕٕٓهَ الىَّبسِ‪‬‬
‫ٲطزٰ ټٳٹاضٺ زض حب‪ ٬‬س‪ٛ‬ڃڃط ٸ اٶش‪٣‬ب‪٢ ٬‬طاض ٲځزټڃٱ) ٸ زض ػبڂځ زڂ‪٫‬ط ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬وَٕٓ لَب ٔٓىًُنَ‬
‫دٔيلًَّ ثٕٕٓهَ الْإَغْى‪ٕٓٙ‬بء م‪ٙ‬ىىُمٕ‪= ‬اٮحكط‪( <7‬ٸ سب اڂٷ‪٧‬ٻ ٲساٸٮٻاڀ زض ٲڃبٴ ؾطٲبڂٻ زاضاٴسبٴ ٶجبقس)‪.‬‬
‫اظ ٲٗبٶځ زڂ‪٫‬ط آٴ ططٸر ٸ ؾطٲبڂٻ اؾز‪ٖ .‬ٳڃس زض ‪ٞ‬طټٷ‪ ٩‬ذٹڂف ضاػٕ ثٻ اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ ٲڃٷ‪٫‬بضز‪:‬‬
‫« آٶچٻ ثٻ ‪٪‬طزـ ظٲبٴ ٸ ٶٹثز اظ ڂ‪٧‬ځ ثٻ زڂ‪٫‬طڀ ثطؾس‪٪ .‬طزـ ٶڃ‪٧‬ځ ثٻ ؾٹز ‪٦‬ؿځ‪ .‬زاضاڂځ‪،‬‬
‫ططٸر‪ ،‬ٲب‪ٖ( .»٬‬ٳڃس‪ )982/1 :1371 ،‬اٲب ٲٗٳٹالً ٸاغپ زٸٮز ثط ؾبظٲبٶٽبڀ ازاضڀ ٸ اػطاڂځ ڂ‪٦ ٥‬كٹض‬
‫(ثبثبڂځ‪)287 :1387 ،‬‬
‫اَال‪ ٠‬ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫ثب ٸػٹز آٶچٻ ‪ٟ٪‬شٻ قس‪ ،‬ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ٸ اٶسڂكٳٷساٴ ثط اڂٵ ثبٸضٶس ‪٦‬ٻ ثط ټط س‪ٛ‬ڃڃط ٸ‬
‫ٲساٸٮٻڂځ ٶٳڃكٹز ٮ‪ ّٟ‬زٸٮز ضا ثٻ ‪٦‬بض ثطز‪ ،‬ظڂطا زٸٮز ٲكرهبً ٸ اٶحهبضاً زض ٲٹضز ٲساٸٮٻڂځ‬
‫(ذٯ‪ ٝ‬اهلل‪ ،‬ة ر‪)5 :‬‬
‫اَال‪ ٠‬ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ؾڃبزر ضا ثٻ ٸػٹز آٸضز ٸ ‪٢‬سضر ضا ٲٳ‪٧‬ٵ ؾبظز‪.‬‬
‫ضاػٕ ثٻ سٗطڂ‪ ٝ‬انُالحځ زٸٮز‪ ،‬زض اڂٵ ٲٹضز اٶسڂكٳٷساٴ ٖٯٹٰ ؾڃبؾځ ٶٓطڂبر ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ اضائٻ‬
‫‪٦‬طزٺاٶس‪ .‬ثطذځ اظ اڂٵ سٗطڂ‪ٟ‬بر ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ اؾز‪ ،‬ثطذځ ٶ‪٫‬بٺ ‪ٞ‬ڃٯؿٹ‪ٞ‬بٶٻ ثٻ آٴ زاضٶس ٸ ثطذځ ؾڃبؾځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪74 /‬‬

‫(ٖبٮٱ‪٦ )137 :1373 ،‬ٻ ش‪٦‬ط اڂٵ سٗطڂ‪ٟ‬بر اظ حٹنٯٿ اڂٵ ‪٦‬شبة ثڃطٸٴ اؾز‪ .‬اظڂٷطٸ سالـ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ‬
‫سٳط‪٦‬ع ٲب ثڃكشط ثط ضٸڀ زٸٮز زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ آٴ ثبقس‪ ،‬ظڂطا زض اؾالٰ ثحض ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬زٸٮشٽب ٸ‬
‫قٽطٸٶساٴ زض ‪٦‬ٷبض ؾبڂط ٲ‪ٟ‬بټڃٱ اظ ثطػؿش‪٫‬ځ ذبنځ ثطذٹضزاض اؾز‪.‬‬
‫زض اڂٵ سٗطڂ‪ ٝ‬ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬زٸٮز آٴ ٸاحسڀ اؾز ‪٦‬ٻ ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ ظڂط ضا زاضز‪ :‬ػٳٗڃز‪ ،‬ح‪٧‬ٹٲز‪،‬‬
‫(ٖبٮٱ‪)137 :1373 ،‬‬
‫ؾطظٲڃٵ ٸ حب‪٦‬ٳڃز‪.‬‬
‫ثطذځ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬زٸٮز ‪٪‬طٸټځ اظ ٲطزٰ اؾز ‪٦‬ٻ زض ظٲڃٵ ٲٗڃٷځ اؾش‪٣‬طاض ڂبثٷس ٸ َج‪ ١‬ٶٓبٰ‬
‫(نٯڃجب‪)353 :1381 ،‬‬
‫ذبنځ اؾش‪٣‬ال‪ ٬‬زاقشٻ ثبقٷس‪.‬‬
‫ثطذ ځ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس زٸٮز ؾٻ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ زاضز‪ :‬ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٸؾڃٕ ‪٦‬ٻ ٖجبضر اظ ‪٢‬سضر ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ َج‪١‬‬
‫‪٢‬ٹاٶڃٵ اؾبؾځ سٗڃڃٵ ٸ سكطڂح قسٺ اؾز‪ .‬ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٲحسٸزسط ‪٦‬ٻ ٖجبضر اظ ‪٢‬سضسځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ؾطٶٹقز ػبٲٗٻ ضا زض زؾز زاضز‪ .‬ٸ زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٖٳٹٲځ زٸٮز ثٻ ٲٗٷځ ٲؼٳٹٖٻ ؾبظٲبٶٽبڀ‬
‫اػطاڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٢‬سضر ازاضپ ػبٲٗٻ ثٻ آٴ زازٺ قسٺ اؾز (ثبثبڂځ‪ )286 :1387 ،‬ٸ ٲشك‪٧‬٭ اظ ‪٢‬ٹاڀ ؾٻ‬
‫‪٪‬بٶٻ اؾز‪.‬‬
‫ا‪٪‬ط ذٹاؾشٻ ثبقڃٱ ‪٦‬ٳځ ػٳٕ سط سٗطڂ‪ٟ‬ځ اظ زٸٮز اضائٻ ‪٦‬ٷڃٱ ثٽشط ذٹاټس ثٹز زض سٗطڂ‪ ٝ‬آٴ‬
‫ث‪٫‬ٹڂڃٱ‪ " :‬زٸٮز ٖجبضر اظ ‪٦‬شٯٿ ثكطڀ اؾز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٳڃز ؾڃبؾځ ذٹز ضا زض ؾطظٲڃٷځ ثط اؾبؼ‬
‫‪1‬‬
‫اڂساٸٮٹغڀ ٲٗڃٷځ ‪٢‬بڂٱ ٶٳٹزٺ ثبقس"‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ ا‪٪‬ط ذٹاؾشٻ ثبقڃٱ زٸٮز اؾالٲځ ضا سٗطڂ‪٦ ٝ‬ٷڃٱ‪ ،‬ٲڃشٹاٴ آٴ ضا اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ سٗطڂ‪ٝ‬‬
‫ٶٳٹز‪ " :‬زٸٮز ٖجبضر اظ ‪٦‬شٯٿ ثكطڀ اؾز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٳڃز ؾڃبؾځ ذٹز ضا زض ؾطظٲڃٷځ ثٻ ٶبٰ زاض‬
‫اؾالٰ ثط اؾبؼ اڂساٸٮٹغڀ اؾالٲځ دڃبزٺ ٲځ‪٦‬ٷس"‪.‬‬
‫عٌبصز دٍلت‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ سٗطڂ‪ٟ‬ځ ‪٦‬ٻ اظ زٸٮز اضائٻ ٶٳٹزڂٱ ٲڃشٹاٴ ٖٷبنط زٸٮز ضا چٷڃٵ ثط قٳطز‪:‬‬
‫‪٦ -‬شٯٿ ثكطڀ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ ٲطزٰ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬
‫‪ -‬حب‪٦‬ٳڃز ٲؿش‪٣‬٭ ؾڃبؾځ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ ‪٢‬سضر ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬
‫‪ -‬ؾطظٲڃٵ ‪٦‬ٻ زض انُالح ؾڃبؾځ اٲطٸظڂٵ ثٻ آٴ ‪٦‬كٹض ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬
‫(ٖٹزٺ‪)117 :1401 ،‬‬
‫‪ -‬ٲطػٕ اڂساٸٮٹغڂ‪٦ ٥‬ٻ قبٲ٭‪٧ٞ :‬ط‪٣ٖ ،‬ڃسٺ ٸ اٶسڂكٻ ٲځقٹز؛‬
‫زض دطسٹ اڂٵ ٖٷبنط ٲڃشٹاٴ ٖٷبنط زٸٮز اؾالٲځ ضا چٷڃٵ ثطقٳطز‪:‬‬

‫‪ 1‬اؾبسڃس ثعض‪٪‬ٹاض ا‪٪‬ط ٲحهالٴ ضا ٲ‪٧‬ٯ‪ ٝ‬ثٻ ح‪ ّٟ‬ټٳڃٵ سٗطڂ‪ ٝ‬ٸ سٗطڂ‪ ٝ‬زٸٮز اؾالٲځ ٶٳبڂٷس ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ ذٹاټس ثٹز‪ .‬ؾبڂط سٗطڂ‪ٟ‬بر‬
‫ثٻ ٲٷٓٹض آ‪٪‬بټځټبڀ ٖٳٹٲځ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪75 /‬‬

‫‪٦‬شٯٿ ثكطڀ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬ ‫‪-‬‬

‫حب‪٦‬ٳڃز ؾڃبؾځ ٲؿش‪٣‬٭ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬ ‫‪-‬‬
‫ؾطظٲڃٵ ‪٦‬ٻ ثٻ آٴ زاض اؾالٰ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس؛‬ ‫‪-‬‬
‫ٲطػٕ اڂساٸٮٹغڂ‪٦ ٥‬ٻ ٖجبضر اظ ٲٷبثٕ زڂٷځ‪٢ :‬طآٴ‪ ،‬ؾٷز‪ ،‬اػٳبٔ ٸ ‪٢‬ڃبؼ اؾز‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٗز ثٌبّبٕ دٍلت اعالهٖ‬
‫ثط اؾبؼ آڂبر ‪٢‬طآٶځ ٸ احبزڂض ٶجٹڀ ٲځسٹاٴ ٲٽٱسطڂٵ ظڂط ثٷبټبڀ زٸٮز اؾالٲځ ضا چٷڃٵ‬
‫ثطقٳطز‪:‬‬
‫تَح٘ذ‬
‫سٹحڃس ٸ ڂ‪٧‬شب دطؾشځ اؾبؼ زڂٵ ثٻ قٳبض ٲځضٸز‪ .‬ټڃچ ظاٸڂٻڂځ اظ ظٸاڂبڀ اؾالٰ ذبٮځ اظ ٲٗبٶځ ٸ‬
‫ٲ‪ٟ‬بټڃٱ سٹحڃسڀ ٶٳځثبقس حشځ ؾڃبؾز اؾالٲځ‪ .‬ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ سٹحڃس زض ؾڃبؾز اؾالٲځ زض‬
‫"حب‪٦‬ٳڃز" سجٯٹض ٲځ ‪٦‬ٷس‪ .‬ثط اؾبؼ آڂبر ‪٢‬طآٶځ حب‪٦‬ٳڃز ‪ ٍ٣ٞ‬اظ آٴ ذساؾز‪ .‬ذساٸٶس‪‬‬
‫ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪  :‬لُلْ بِوِّٓ ػٓلَى ثِّٕٓىٍَّ مِّه س‪ٛ‬ثِّٓ يٓوَزَّثٕتُم ثٍِ‪ ٙ‬مٓب ػ‪ٙ‬ىذ‪ ْٙ‬مٓب تَسٕتَؼٕزِلًُنَ ثٍِ‪ ٙ‬بِنِ الْْحٔىْمٔ بِالَّ ل‪ٙ‬لٍّ‪ٓٔ ٙ‬مُص‪ٜ‬‬
‫(ث‪٫‬ٹ ٲٵ اظ ػبٶت دطٸضز‪٪‬بضٰ زٮڃ٭ آق‪٧‬بضڀ زاضٰ ٸٮځ قٳب آٴ‬ ‫=األٶٗبٰ‪<57،‬‬
‫الْْحٓكَّ يًَٓٔٓ خَٕٕشُ الْفَبص‪ٙ‬ل‪ٕٙ‬هَ‪‬‬
‫ضا زضٸ٘ دٷساقشڃس ٸ آٶچٻ ضا ثٻ قشبة ذٹاؾشبض آٶڃس زض اذشڃبض ٲٵ ٶڃؿز ‪ٞ‬طٲبٴ ػع ثطاڀ ذسا‬
‫ٶٳڃجبقس ‪٦‬ٻ ح‪ ١‬ضا ثڃبٴ ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ اٸ ثٽشطڂٵ زاٸضاٴ اؾز)‪.‬‬
‫ػذالت‬
‫دسڂسپ ٖساٮز اظ ػبڂ‪٫‬بٺ ثٯٷسڀ زض اؾالٰ ثط ذٹضزاض اؾز‪ .‬زض اټٳڃز ٖساٮز ټٳڃٷ‪٣‬سض ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ اؾز‬
‫‪٦‬ٻ اڂٵ دسڂسٺ زض ٲٷبثٕ اؾالٲځ اظ ػٳٯٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ‪ ،‬ػبڂ‪٫‬بٺ ٸڂػٺاڀ ضا ثٻ ذٹز اذشهبل زازٺ‬
‫اؾز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ثبڂس ثٻ ٖساٮز اضظـ ٸ اټٳڃز ذبنځ ‪٢‬بڂ٭ ثٹزٺ‪ ،‬ټٳٹاضٺ ثٻ زٶجب‪ ٬‬سُجڃ‪١‬‬
‫ٖساٮز ثبقس‪ ،‬ظڂطا ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ ٸْبڂ‪ ٝ‬آٴ سإٲڃٵ ٖساٮز زض ػٽبٴ ٲځثبقس‪٢ .‬طآٴ ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫=اٮٷؿبء‪<58،‬‬
‫‪ ‬بِنَّ اللٍّٓ ٔٓإْمٔشُوُمٕ ؤَن تُاد‪ٜ‬ياْ األَمٓبوَبت‪ ٙ‬بِلَى ؤََٕل‪ُٓٙ‬ب يٓبِرَا حٓىَمٕتُم ثٕٕٓهَ الىَّبسِ ؤَن تَْحٕىُمًٔاْ ثِبلْؼٓذٕلِ‪‬‬
‫(ذساٸٶس قٳب ضا اٲط ٲځ‪٦‬ٷس سب اٲبٶشٽب ضا ثٻ اټٯف ثؿذبضڂس ٸ ټط‪٪‬بٺ زض ثڃٵ ٲطزٰ زاٸضڀ ‪٦‬طزڂس ثط‬
‫اؾبؼ ٖساٮز اڂٵ ‪٦‬بض ضا اٶؼبٰ زټڃس)‪ .‬اظ ٶٓط اؾالٰ ٖساٮز ثٻ حسڀ ٲٽٱ اؾز ‪٦‬ٻ حشځ ثبڂس‬
‫ټٷ‪٫‬بٰ ؾرٵ ‪ٟ٪‬شٵ ٶڃع ضٖبڂز قٹز‪ ،‬ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓبِرَا لُلْتُمٕ فَبػٕذ‪ٙ‬لًُاْ يٓلًَٕ وَبنَ رَا لُشْثٓى‪‬‬
‫=األٶٗبٰ‪( <152 ،‬ٸ ټط‪٪‬بٺ ؾرٵ ‪ٟ ٪‬شڃس ٖساٮز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ػبٶت ٲ‪٣‬بث٭ اظ ٶعزڂ‪٧‬بٴ ٶڃع ثبقس)‪ .‬چٷبٶچٻ‬
‫ثب زقٳٷبٴ ٶڃع ثبڂس ٖساٮز نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ظڂطا اظ ٶٓط اؾالٰ حشځ زقٳٷځ ثب ‪٦‬ؿځ ٶڃع ٶٳځسٹاٶس‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪76 /‬‬

‫ٲبٶٕ سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز قٹز‪ .‬ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓالَ ٔٓزٕشِمٓىَّىُمٕ ضَىَأنُ لًَٕ ٍَ ػٓلَى ؤَالَّ تَؼٕذ‪ٙ‬لًُاْ اػٕذ‪ٙ‬لًُاْ‬
‫(زقٳٷځ ‪٢‬ٹٲځ قٳب ضا زض ٖسٰ‬ ‫=اٮٳبئسٺ‪<8،‬‬
‫ًَٔٓ ؤَلْشَةٔ ل‪ٙ‬لتَّمًْٓى يٓاتَّمًُاْ اللٍّٓ بِنَّ اللٍّٓ خَجِٕشٌ ثِمٓب تَؼٕمٓلًُنَ‪‬‬
‫سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز ٲؼطٰ ٶ‪٧‬ٷس‪ٖ ،‬ساٮز ‪٦‬ٷڃس ‪٦‬ٻ ثٻ س‪٣‬ٹا ٶعزڂ‪ ٥‬سط اؾز ٸ اظ ذسا ثشطؾڃس ‪٦‬ٻ ذسا ثٻ‬
‫=اٮٳبئسپ‪<8،‬‬
‫آٶچٻ اٶؼبٰ ٲځزټڃس ثب ذجط اؾز)‪.‬‬
‫هسبٍات‬
‫ضڂكٿ ثطذځ اظ ثځ طجبسڃٽب ٸ ٖسٰ اؾش‪٣‬طاض ثطذځ اظ ‪٦‬كٹضټب ٸ ػٹاٲٕ‪ ،‬زض ٶػاز دطؾشځ ڂب آٶچٻ زض‬
‫انُالح ؾڃبؾځ ثٻ آٴ "آدبضسبڂس" ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز‪ .‬اڂٵ دسڂسپ قٹٰ ؾجت اڂؼبز ٶٓبٰ‬
‫َج‪٣‬بسځ ٸ ثطټٱ ذٹضزٴ ان٭ سؿبٸڀ اٶؿبٶٽب ٲڃكٹز ٸ ټط‪٪‬بٺ زض ػبٲٗٻڂځ ٲؿبٸار ح‪٧‬ٱ ‪ٞ‬طٲب‬
‫ٶج بقس حشٳب آٴ ػبٲٗٻ ثٻ ؾٹڀ ثځ طجبسځ حط‪٦‬ز ذٹاټس ‪٦‬طز‪ .‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ زض ٲٷٓٹٲٿ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ ضٸڀ ان٭ ٲؿبٸار سإ‪٦‬ڃس ٸ سٹنڃٿ ‪ٞ‬طاٸاٴ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫اٮجشٻ اڂٵ ٲؿبٸار اظ ٶٓط اؾالٰ زاضاڀ زٸ ػٷجٻ اؾز‪:‬‬
‫ڂ‪ :٥‬ٲؿبٸار زض ثطاثط ‪٢‬بٶٹٴ‪ :‬زض ضٸاڂبر زاضڂٱ ‪٦‬ٻ ظٶځ اظ ‪٢‬جڃٯٿ ثٷځ ٲرعٸٰ زظزڀ ٶٳٹزٺ ثٹز ٸ‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ اٸ ضا زؾش‪٫‬ڃط ‪٦‬طزٶس‪ ،‬دڃبٲجط ‪ٞ‬طٲبٴ زاز سب ‪٢‬بٶٹٴ اؾالٰ ڂٗٷځ ‪ ُٕ٢‬زؾز ثط اٸ سُجڃ‪١‬‬
‫‪٪‬طزز‪ .‬ٲطزٰ «اؾبٲٻ ثٵ ظڂس‪ »‬ضا ٸاؾُٻ ‪٦‬طزٺ ٶعز ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ ‪ٞ‬طؾشبزٶس سب ق‪ٟ‬بٖز‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬ذُبة ثٻ اؾبٲٻ ثٵ ظڂس‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ټٳبٶب دڃكڃٷڃبٴ سبٴ ضا اڂٵ اٲط ټال‪٤‬‬
‫ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ټط‪٪‬بٺ قطڂ‪ ٝ‬قبٴ زظزڀ ٲځ‪٦‬طز حس ضا زض ح‪ ١‬اٸ سُجڃ‪ ١‬ٶٳځ‪٦‬طزٶس ٸ ا‪٪‬ط يٗڃ‪ٟ‬ځ اڂٵ‬
‫ٖٳ٭ ضا اٶؼبٰ ٲځ زاز ثط اٸ حس ضا ػبضڀ ٲڃؿبذشٷس‪ ،‬ؾٹ‪٪‬ٷس ثٻ ذسا ا‪٪‬ط ‪ٞ‬بَٳٻ ثٷز ٲحٳس ٶڃع‬
‫(ثربضڀ‪ ،‬ة ر‪ :‬ح‪)3288‬‬
‫زظزڀ ‪٦‬ٷس زؾشف ضا ‪ ُٕ٢‬ذٹاټٱ ‪٦‬طز»‪.‬‬
‫زض ظٲبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲؼٳٹٖٻ ‪٢‬ٹاٶڃٷځ ثطذبؾشٻ اظ قطڂٗز اؾالٰ سُجڃ‪ ١‬ٲڃكس‪ .‬اظ ػٳٯٿ اڂٵ‬
‫‪٢‬ٹاٶڃٵ ڂ‪٧‬ځ ټٱ ‪٢‬ٹاٶڃٵ ػعاڂځ ثٹز ‪٦‬ٻ زض ٲٹضز ثطذځ اظ ػطاڂٱ اظ ‪٢‬جڃ٭ ‪٢‬ش٭‪ ،‬زظزڀ‪ ،‬قطة ذٳط ٸ‬
‫اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ سُجڃ‪ ١‬ٲڃ‪٫‬طزڂس‪٢ .‬ٹاٶڃٵ ػعاڂځ اؾالٰ زض ح‪٧‬ٹٲز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ‪٪‬ٹٶٻاڀ ثٹز ‪٦‬ٻ‬
‫‪٦‬ؿځ اظ آٴ ٲؿشظٷځ ٶجٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثٻ نٹضر ڂ‪٧‬ؿبٴ ثط ټٳٻ سُجڃ‪ ١‬ٲڃ‪٫‬طزڂس ٸ ټٳٻ زض ثطاثط ‪٢‬ٹاٶڃٵ‬
‫ڂ‪ ٥‬ٸيٗڃز ٸ ڂ‪ ٥‬حبٮز زاقشٷس ٸ ٲؿبٸڀ ثٹزٶس‪.‬‬
‫زٸ‪ :‬ٲؿبٸار زض ثطاثط ‪ً٢‬ب‪ :‬چٷبٶچٻ زض ظٲبٴ ذال‪ٞ‬ز حًطر ٖٯځ‪ ‬ثڃٵ اڂكبٴ ٸ ڂٽٹزڂځ ثط ؾط‬
‫دڃطاټٵ ظضټڃځ اذشال‪ ٜ‬ٸا‪ ٕ٢‬قس ٸ زض ٲحًط ٲح‪٧‬ٳٻ ټطزٸ َط‪ ٜ‬حبيط قسٶس ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٦‬ساٰ‬
‫اٲشڃبظڀ ثٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ٲؿٯٳبٶبٴ زازٺ قٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪77 /‬‬

‫ٲحب‪٦‬ٱ قطٖځ ػبڂځ ثطاڀ ٸاؾُٻ‪٪‬طڀ‪ ،‬ضقٹٺ ؾشبٶځ‪ ،‬ػبٶجساضڂٽبڀ ‪٢‬ٹٲځ ٸ ذٹڂكبٸٶسڀ ٸ ؾبڂط‬
‫ٲالحٓبر ٲٹػٹز ٶعز اٶؿبٶٽب ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض اڂٵ ٲحب‪٦‬ٱ ټٳٻ اظ ڂ‪ ٥‬ٸيٗڃز ٸ حبٮز ثط‬
‫ذٹضزاضٶس ٸ ټڃچ ‪٦‬ؽ ثط زڂ‪٫‬طڀ ثطسطڀ ٶساضز‪.‬‬
‫تَجِ بِ ابؼبد هبدٕ ٍ هؼٌَٕ اًسبى‬
‫ٶب‪ٟ٪‬شٻ دڃساؾز ‪٦‬ٻ ټط اٶؿبٶځ ثٻ ح‪٧‬ٱ اٶؿبٴ ثٹزٴ ذٹز‪ ،‬زاضاڀ زٸػٷجٻ اؾز‪ :‬ڂ‪٧‬ځ ٲبزڀ ٸ‬
‫زڂ‪٫‬طڀ ٲٗٷٹڀ‪َ .‬جڃٗځ اؾز ؾٗبزر اٶؿبٴ زض اڂٵ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ټطزٸ ػٷجٻ ٲشص‪٦‬طٺ سٹػٻ زاقشٻ‬
‫ثبقس‪ ،‬اظڂٷطٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط ذال‪ ٜ‬ؾبڂط ٲٷٓٹٲٻټبڀ ؾڃبؾځ ثٻ ټطزٸ ثٗس سٹػٻ ٲځ‪٦‬ٷس‬
‫ٸ الظٰ ٲځ ‪٪‬طزاٶس سب حب‪٦‬ٳڃز اؾالٲځ ثٻ ټطزٸ ثٗس سٹػٻ ٶٳبڂس‪ ،‬ٸ ثطٶبٲٻ ټبڂځ ضا زض ټطزٸ ظٲڃٷٻ‬
‫زاقشٻ ثبقس‪ ،‬ټٱ دڃكط‪ٞ‬ز ٲبزڀ ٸ نٷٗشځ ٸ ټٱ دڃكط‪ٞ‬ز ٲٗٷٹڀ ٸ ضٸحځ‪ ،‬ظڂطا ا‪٪‬ط سٷٽب ثٻ ڂ‪٥‬‬
‫ػٷجٻ سٹػٻ قٹز‪َ ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ ؾبڂط ٶٓبٲٽبڀ ؾڃبؾځ چٷڃٵ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٲٹػجبر ټال‪٦‬ز ٸ ٖ‪٣‬ت ٲبٶځ‬
‫اٶؿبٶٽب زض ٖطنٻټب ڀ ٲٗٷٹڀ ٸ ضٸحځ ضٸٶٳب ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ٸ اڂٵ ټٳبٴ ‪٦‬بضڀ اؾز ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ثب آٴ ؾط ؾبظـ ٸ ټٳ‪٧‬بضڀ ٶساضز‪.‬‬
‫هسئَل٘ت‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثٻ ح‪٧‬ٱ ٲكبض‪٦‬ز ٖبٲٻ ‪٦‬ٻ اظ اؾبؾبر آٴ دڃساؾز‪ ،‬ٸ ٲٷبثٕ اؾالٲځ ټٳٹاضٺ‬
‫ثط آٴ سإ‪٦‬ڃس زاضٶس‪ ،‬ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا زض ثطاثط چٹٴ ٸ چٷس سحٹالر ؾڃبؾځ قبٴ ٲؿئٹ‪ ٬‬ٲځزاٶس‪.‬‬
‫دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪« :‬آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ٻ ټٳٿ قٳب ضٖڃشساضڂس‪ ،‬ٸ ټٳٿ زض ثطاثط ضٖڃز ذٹز‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪:‬‬
‫ٲؿئٹ‪ !٬‬دؽ اٲڃط ثط ٲطزٰ ضٖڃشساض اؾز ٸ زض ‪٢‬جب‪ ٬‬ضٖڃز ذٹڂف ٲؿئٹ‪ ٬‬اؾز»‪.‬‬
‫‪ 1459/3‬ح ‪)1829‬‬

‫ٖٳط ثٵ ٖجساٮٗعڂع آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ذال‪ٞ‬ز ٲٷهٹة قس‪ ،‬زض سجڃڃٵ ٲٹ‪ٗ٢‬ڃز ؾڃبؾځ ذٹز زض ثڃٵ‬
‫ٲطزٰ ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓط‪٪‬بټف چٷڃٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٲٵ ثط سط اظ ټڃچ ڂ‪ ٥‬قٳب ٶڃؿشٱ ثٻ ػع‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)58 :1381 ،‬‬
‫آٶ‪٧‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬ثبض ٲؿئٹٮڃز ٲطا ؾٷ‪٫‬ڃٵ سط ‪٪‬طزاٶڃسٺ اؾز»‪.‬‬
‫ثٷب ثط اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ڂ‪ ٥‬اٲشڃبظ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٦‬ؿځ زازٺ قٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ڂ‪ ٥‬ٲؿئٹٮڃز اؾز‪،‬‬
‫ٲؿئٹٮڃشځ ‪٦‬ٻ اڀ ثؿب ٲبڂٿ ثسثرشځ ٸ ثس‪ٞ‬طػبٲځ حب‪٦‬ٱ زض زٶڃب ٸ آذطر ٲځقٹز‪.‬‬
‫اظ حًطر ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ذال‪ٞ‬ز ضا ټٳچٹٴ دبضٺ آسكځ ٲڃساٶؿز ‪٦‬ٻ‬
‫ٲٹػت ؾٹذشٵ ٲڃكٹز‪ .‬ٸ ټٱ اڂكبٴ زض ٸنڃز ذٹز ثٻ اټ٭ قٹضڀ ‪ٞ‬طٲٹز ‪٦‬ٻ ٖجساهلل ضا ذٯڃ‪ٟ‬ٻ‬
‫ٶ‪٫‬طزاٶڃس ٸ نط‪ٞ‬بً اظ اٸ ٲكٹضٺ ثرٹاټڃس‪ ،‬ظڂطا اظ ټط ذبٶٻ ڂ‪ ٥‬ٶ‪ٟ‬ط ثٻ اڂٵ ثسثرشځ ثطؾس ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪78 /‬‬

‫ٍٗضگْ٘بٕ دٍلت اعالهٖ‬

‫ظٲبٶځ ثط زٸٮشځ ٸن‪ ٝ‬اؾالٰ اَال‪ ٠‬ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ حبٸڀ ڂ‪ ٥‬ؾٯؿٯٻ ٸڂػ‪٪‬ڃٽب ثبقس‪ .‬اڂٵ ٸڂػ‪٪‬ڃٽب‬
‫ثطذبؾشٻ اؾز اظ َجڃٗز زٸٮز اؾالٲځ اؾز ظڂطا ذُٹٌ انٯځ ٸ اؾبؾځ آٴ ضا ٲٷبثٕ ٶٓبٰ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً قطح قس ‪٪‬صاقشٻ اٶس‪.‬‬
‫ٲڃشٹاٴ ٲٽٳشطڂٵ ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ زٸٮز اؾالٲځ ضا زض ٲٹاضز شڂ٭ ثط قٳطز‪:‬‬
‫دٍلتٖ است اسالهٖ‬
‫ثٻ اڂٵ ٲٗٷځ ‪٦‬ٻ انٹ‪ ٬‬ٸ اؾبؾبر اڂٵ زٸٮز ضا‪ ،‬زض سٳبٰ ؾڃبؾش‪٫‬صاضڂٽب اٖٱ زاذٯځ ٸ ذبضػځ ٸ زض‬
‫سٳبٰ ثركٽبڀ زڂٷځ‪ ،‬ؾڃبؾځ‪ ،‬ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬اػشٳبٖځ‪ٞ ،‬طټٷ‪٫‬ځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ٲٷبثٕ زڂٷځ ٲڃ‪٫‬صاضز‪ ،‬ٸ‬
‫ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ ٸ حب‪٦‬ٱ زٸٮز اؾالٲځ ذٹز ضا ٲٯعٰ ثٻ ضٖبڂز اڂٵ انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ٲڃساٶس ٸ‬
‫ثٻ آٶٽب ٖٳ٭ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫دؽ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثب قٗبض ثٻ ٸػٹز ٶٳڃأڂس‪ .‬اڂٵ ح‪٧‬ٹٲز ظٲبٶځ اؾالٲځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ اضظقٽبڀ‬
‫اؾالٲځ ثبٸضٲٷس ٸ ٖبٲ٭ ثبقس‪ ،‬ٸ ذٹز ضا اظ آٴ ثڃ‪٫‬بٶٻ ٶؿبظز‪ .‬ثٻ ذهٹل زض ٖطنٿ سُجڃ‪ ١‬حسٸز‬
‫اؾالٲځ ‪٦‬ٻ اؾبؼ ٸ ثٷڃبز اٲٷڃز ٸ اؾش‪٣‬طاض ػبٲٗٻ ضا سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ .‬اٮجشٻ ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ‬
‫سطػڃح ٲڃسټٷس ثٻ ػبڀ اؾالٲځ ثٹزٴ‪ ،‬اظ ‪٢‬طآٶځ ثٹزٴ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ٸڂػ‪٪‬ځ ٶبٰ‬
‫ث‪٫‬ڃطٶس (ٖٹزٺ‪٦ )88 :1401 ،‬ٻ ثطآڂٷس ټط زٸ ڂ‪٧‬ځ اؾز‪.‬‬
‫دؽ ثط اڂٵ اؾبؼ زٸٮز اؾالٲځ ز ٸٮشځ اؾز ٲٷحهط ثٻ ‪ٞ‬طز ‪٦‬ٻ ٶٻ زٸٮز زڂٷځ ثٻ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ آٶچٻ‬
‫زض ‪٢‬طٸٴ ٸؾُځ حب‪٦‬ٱ ثٹز اؾز‪ ،‬ٸ ٶٻ زٸٮز ؾ‪٧‬ٹالض؛ ظڂطا زٸٮز زڂٷځ ثٻ ‪ٟ٪‬شٿ قڃد ‪٢‬طيبٸڀ ثط‬
‫اؾبؼ ح‪ ١‬اٮٽځ ظٲبٰ اٲٹض ضا زض زؾز ٲڃ‪٫‬ڃطز ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ‪٢‬طٸٴ ٸؾُځ ثط اضٸدب‬
‫حب‪٦‬ٱ ثٹزٺ ٸ زض آٴ ‪٦‬ٯڃؿب ظٲبٰ اٲٹض ضا زض زؾز زاقشٻ ٸ ثٻ حسڀ زض ح‪ ١‬اٶؿبٶٽب ؾشٱ ضٸا‬
‫ٲڃساقز ‪٦‬ٻ زض ٶٽبڂز ‪ٚ‬طة ثط ٖٯڃٻ آٴ ‪٢‬ڃبٰ ‪٦‬طز ٸ قٗبض ٸ ‪ٞ‬طڂبز ثٯٷسقبٴ اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ «آذطڂٵ‬
‫دبزقبٺ ضا ثب ضٸزٺټبڀ آذطڂٵ ‪٦‬كڃف ثطزاض ث‪٧‬كڃس»‪٢( .‬طيبٸڀ‪ )92 :1381 ،‬زٸٮز اؾالٲځ ټط‪٪‬ع چٷڃٵ‬
‫زٸٮشځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ٲكشځ زظز ٸ ؾشٳ‪٫‬ط ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ ٶبٰ زڂٵ ثط ‪٪‬طزپ ٲطزٰ ؾٹاض قٹٶس ٸ زؾز‬
‫ثٻ ػٷبثز ثعٶٷس‪.‬‬
‫دٍلتٖ است هذًٖ‬
‫ٲسٶځ ٸاغٺ ڂځ اؾز ٲإذٹش اظ ٲسڂٷٻ ثٻ ٲٗٷځ قٽطڀ‪ ،‬ٲٷؿٹة ثٻ قٽط‪ ،‬ٲٷؿٹة ثٻ ٲطزٲځ ‪٦‬ٻ زض‬
‫قٽط ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ٸاػجبر ٸ ٸْبڂ‪ ٝ‬قٽطڀ ٲٗٳٹالً قبٲ٭ اؾز ثط ‪ًٞ‬بڂ٭ قٽطڀ‪ ،‬آٲٹظـ‬
‫(نٯڃجب‪)584 :1381 ،‬‬
‫قٽطڀ‪٢ ،‬بٶٹٴ قٽطڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪79 /‬‬

‫َجڃٗشبً ٲسڂٷٻ ٸ قٽط زض ذٹز ٖٷبنطڀ زاضز ‪٦‬ٻ ظٶس‪٪‬ځ قٽطڀ ضا اڂؼبز ٲڃ‪٧‬ٷس‪ٖ ،‬ٷبنطڀ ٲبٶٷس‪:‬‬
‫ضٸحڃٿ ػٳٕ ‪٪‬طاڂځ‪ ،‬ٲٷ‪ٟٗ‬ز ٖٳٹٲځ‪٧ٞ ،‬ط ػٳٗځ‪ ،‬س‪ٟ‬بټٱ ٲكشط‪ ،٤‬احشطاٰ ٲش‪٣‬بث٭‪ ،‬ض‪ٞ‬بٺ اػشٳبٖځ‪،‬‬
‫س‪٧‬ب‪ٞ‬٭ ٸ ټٳڃبضڀ‪ٖ ،‬ٳطاٴ ٸ آثبزاٶځ‪ ،‬نٯح ٸ زٸضڀ اظ ٲٷبظٖٻ ٸ ػٷ‪ٖ ،٩‬ساٮز ٲحٹضڀ‪ ،‬ٸ زٺټب‬
‫ٖٷهط زڂ‪٫‬ط‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ٶڃع چٹٴ ڂ‪ ٥‬زٸٮز ٲسٶځ اؾز سٳبٰ اڂٵ ٖٷبنط ضا ثب ذٹز زاضز‪.‬‬
‫قڃد ‪٢‬طيبٸڀ زض ذهٹل ٲسٶځ ثٹزٴ زٸٮز اؾالٲځ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ ...« :‬ثٯ‪٧‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫اؾز ٲسٶځ ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ اٶشربة ٸ ثڃٗز ٸ قٹضڀ سإؾڃؽ ٸ ازاضٺ ٲڃكٹز‪ ،‬ٸ زض چٷڃٵ ح‪٧‬ٹٲشځ‬
‫ضټجط زض ثطاثط ٲطزٰ زاضاڀ ٲؿئٹٮڃز اؾز»‪٢( .‬طيبٸڀ‪ )96 :1381 ،‬ٸڀ زض ػبڂځ زڂ‪٫‬ط ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٸا‪ٗ٢‬ڃز‬
‫اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲشځ ٲسٶځ اؾز ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ اؾالٰ ضا ٲجٷبڀ حب‪٦‬ٳڃز ذٹڂف ‪٢‬طاض‬
‫ٲڃسټس‪ ،‬ثٷڃبٴ آٴ ثط ثڃٗز ٸ اٶشربة ٸ قٹضڀ ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ٸ ٲؿئٹالٴ ٸ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٶف ضا اظ ٲڃبٴ‬
‫اٶؿبٶٽبڀ ثب زٸ ٸڂػ‪٪‬ځ ‪٢‬ٹر ٸ اٲبٶز ڂب ‪٦‬بضزاٶځ ٸ اٲبٶز زاضڀ ٸ ثٻ سٗجڃط زڂ‪٫‬ط ٲشرهم ٸ ٲش‪٣‬ځ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)52 :1381 ،‬‬
‫ثط ٲڃ‪٫‬عڂٷس»‪.‬‬
‫دٍلتٖ است جْبًٖ‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ثطاڀ حس ٸ ٲطظټبڀ ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ ذبنځ ٶڃؿز؛ ثٯ‪٧‬ٻ زٸٮز سٳبٰ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ سٳبٰ‬
‫ػٽبٶڃبٴ اؾز‪ .‬قڃد ‪٢‬طيبٸڀ زض اڂٵ ذهٹل ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ح‪٧‬ٹٲز ٶػازڀ ٸ‬
‫ٲٷُ‪٣‬ٹڀ ٶڃؿز‪ ،‬ٸ ذٹز ضا زض چٽبض چٹة ٲطظټبڀ ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ ٲحجٹؼ ٶٳڃ‪٧‬ٷس ٸ زضټبڀ ذٹز ضا‬
‫ثط ضٸڀ ټٳٿ ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آظازڀ ٸ اٶشربة ٸ ثسٸٴ اٖٳب‪ ٬‬ٶٓط ٸ ‪ٞ‬كبض ثٻ انٹ‪ ٬‬ٸ اض‪٦‬بٴ‬
‫آٴ اڂٳبٴ ثڃبٸضٶس‪ ،‬ثبظ ٶ‪٫‬بٺ ٲڃساضز ٸ اظ آٴ ػٽز ‪٦‬ٻ ضؾبٮز اؾالٰ ضؾبٮشځ ٖبٰ ٸ ػٽبٶځ اؾز‪،‬‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)54 :1381 ،‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز آٴ ټٱ ح‪٧‬ٹٲشځ ‪ٞ‬طا‪٪‬ڃط ٸ ػٽبٶځ ذٹاټس ثٹز»‪.‬‬
‫دؽ زٸٮز اؾالٲځ ثٻ زٶجب‪ ٬‬آٴ ٶڃؿز سب ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ ػٽبٴ ثكطڂز ضا ثب سطؾڃٱ حسٸز‬
‫ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ‪ ،‬زاٲٵ ظزٴ ثٻ ٲؿبڂ٭ ٶػازڀ ٸ ٲٷُ‪٣‬ٹڀ‪ ،‬ٸ ضٶ‪ ٩‬آٲڃعڂٽبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬اظ ټٱ ػسا ‪٦‬ٷس ٸ‬
‫زض ثڃٵ آٶٽب اذشال‪ ٜ‬ٸ چٷس زؾش‪٫‬ځ اڂؼبز ٶٳبڂس‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ثٷڃبٴ ذٹز ضا ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ ثبٸضټب ٸ‬
‫اٶسڂكٻټبڀ ذسا‪ ‬ٲحٹض ‪٢‬طاض ٲڃسټس‪ ،‬اظڂٷطٸ زض ٶٓط‪٪‬بٺ زٸٮز اؾالٲځ ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ اٶسڂكٿ اؾالٲځ‬
‫حٯ‪٣‬ٿ ٸنٯځ اؾز ‪٦‬ٻ سٳبٰ ثكطڂز ضا ثٻ ټٱ دڃٹٶس ٲڃسټس‪ ،‬اظ ټط ٶػاز ٸ ‪٢‬ٹٰ ٸ ؾٳز ٸ ٲٷُ‪٣‬ٻڂځ‬
‫‪٦‬ٻ ثبقٷس‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ سٳبٰ ثكطڂز ضا ڂ‪ ٥‬ٸاحس اٶؿبٶځ ٸ ڂ‪ ٥‬ٶٹٔ ٲڃساٶس‪ ،‬ٸ ثٻ زٶجب‪ ٬‬آٴ ٶڃؿز سب اٶؿبٶٽب‬
‫ضا سحز ٖٷبٸڂٵ ٲرشٯ‪ ٝ‬اظ ټٱ ػسا ‪٦‬ٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض دځ آٴ اؾز سب اٶؿبٶٽب ضا ثب ٸنٯٿ ٖ‪٣‬ڃسٺ ٸ ثبٸض‬
‫ثٻ ذسا‪ ‬ٸ اضظقٽبڀ اؾالٲځ ثٻ ټٱ دڃٹٶس زټس ٶٻ اڂٷ‪٧‬ٻ اظ ټٱ ػسا ‪٦‬ٷس‪ .‬ٲؿٯٳبٴ زض ټط ػبڂځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪81 /‬‬

‫‪٦‬ٻ ثبقس‪ ،‬زض ټط ‪٪‬ٹقٻ ڂځ اظ ػٽبٴ‪ ،‬ٲؿٯٳبٴ اؾز ٸ ًٖٹڀ اظ ػبٲٗٿ اؾالٲځ ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ‬
‫زض ذسٲز آٴ ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬
‫دٍلتٖ است خذهتگزاس‬
‫اؾبؾبً زٸٮشٽب ټس‪ ٜ‬ٶڃؿشٷس ثٯ‪٧‬ٻ ٸؾڃٯٻ ټؿشٷس‪( .‬ظڂساٴ‪ )262 :1382 ،‬ٸؾڃٯٻڂځ ثطاڀ ذسٲش‪٫‬صاضڀ ثطاڀ‬
‫ٲطزٰ‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثب چٷڃٵ ضٸڂ‪٧‬طزڀ سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃكٹز‪ ،‬ٸ اڂٵ ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ ٜ‬ٲٽٱ سك‪٧‬ڃ٭‬
‫زٸٮز اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫ٸ‪٢‬شځ ٲبٸضزڀ ٸ اثٵ ذٯسٸٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ اٲبٲز انالً ٸيٕ قسٺ سب ػبٶكڃٵ ٶجٹر زض دبؾجبٶځ اظ‬
‫زڂٵ ٸ ؾڃبؾز زٶڃب ثب آٴ ثبقس‪ ،‬ٲٷٓٹض قبٴ سٷٓڃٱ اٲٹض ٲطزٰ اؾز‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ زٸٮز اؾالٲځ ح‪ ١‬ٶساضز ذٹز ضا زض حهبض ٸ زٸض اظ ٲطزٰ ‪٢‬طاض زټس‪ ،‬ٸ ثب حبػت ٸ‬
‫زضثبٴ ٲبٶٕ ضؾڃسٴ ٲطزٰ ثٻ ذٹز قٹز‪ٖ .‬ٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ټط‪٪‬بٺ حب‪٦‬ٱ ٸ ٸاٮڃځ ضا ثٻ ڂ‪٧‬ځ اظ ا‪٢‬بٮڃٱ‬
‫اؾالٲځ ٲڃ‪ٟ‬طؾشبز زض حًٹض ‪٪‬طٸټځ اظ ٲٽبػطاٴ ٸ اٶهبض ثط اٸ قطٌ ٲڃ‪٫‬صاقز ‪٦‬ٻ ثط اؾت ؾٹاض‬
‫(حؿٵ‪)257 :1388 ،‬‬
‫ٶكٹز‪ ،‬ٸ ‪ٚ‬صاڀ ٮصڂص ٶرٹضز ٸ ٮجبؼ ٶبظ‪ ٤‬ٶذٹقس ٸ زضِ ذٹڂف ضا ثط ضٸڀ ٲطزٰ ٶجٷسز‪.‬‬
‫ٸ چٹٴ زٸٮز اؾالٲځ زٸٮشځ ذسٲش‪٫‬صاض اؾز‪ ،‬ذٯ‪ٟ‬بڀ اؾالٰ ثٻ ذهٹل ٖٳط ثٵ اٮرُبة‪ ‬ثٻ‬
‫‪ٟ٪‬شٿ ضٸاڂبر قجٽب زض ‪٦‬ٹچٻټب ‪٪‬كزٸ ‪٪‬صاض ٲڃٷٳٹز ٸ اظ احٹا‪ ٬‬ٲطزٰ ذجط ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬ز‪ .‬اٸ ضٸظټب ٶڃع‬
‫زض ثبظاضټب ٲڃ‪٫‬كز ٸ اذشال‪ٞ‬بر ‪٦‬ؿبٴ ضا ض‪ ٕٞ‬ٲڃٷٳٹز‪ .‬زض اٸاذط ذال‪ٞ‬ز ذٹز ‪٢‬هس زاقز ثٻ ا‪٢‬بٮڃٱ‬
‫(حؿٵ‪)258 :1388 ،‬‬
‫اؾالٲځ ؾ‪ٟ‬ط ‪٦‬ٷس سب زض ػطڂبٴ اٸيبٔ ٸ احٹا‪ ٬‬ٲطزٰ ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫دؽ زٸٮز اؾالٲځ اٶكبء ٸ اڂؼبز قسٺ سب زض سٳبٰ ظٲڃٷٻټبڀ ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬اػشٳبٖځ‪ٞ ،‬طټٷ‪٫‬ځ‪،‬‬
‫اٲٷڃشځ‪ٖ ،‬ٯٳځ‪ ،‬ثٽساقشځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ زض ذسٲز ٲطزٰ ثبقس‪ ،‬ٸ ٲك‪٧‬الر قبٴ ضا ح٭ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ دڃٹؾشٻ‬
‫سالـ ٶٳبڂس سب ٲ طزٰ زض اٲٵ ٸ اٲبٴ ٸ زض ض‪ٞ‬بټڃز ‪٦‬بٲ٭ ثبقٷس ٸ اظ ‪٪‬عٶس سٳبٰ ٲك‪٧‬الر زض ػبڀ‬
‫زٸضڀ ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطٶس‪.‬‬
‫دٍلتٖ است اه٘ي ٍ هسئَل‬
‫ضاػٕ ثٻ ٲجسؤ ٲؿئٹٮڃز ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ‪٢ ،‬جالً سٹيڃحبسځ اضائٻ قس‪ .‬ا‪٦‬ٷٹٴ ثس ٶرٹاټس ثٹز ضاػٕ‬
‫ثٻ اٲبٶشساضڀ زٸٮز اؾالٲځ اٶس‪٦‬ځ سٹيڃح زټڃٱ‪٢ .‬ؿٳشځ اظ ٖ‪٣‬س ٸ ‪٢‬طاضزازڀ ‪٦‬ٻ ثڃٵ ٲطزٰ ٸ‬
‫زٸٮز ٲٷٗ‪٣‬س ٲڃ‪٫‬طزز‪٣ٖ ،‬س اٲبٶز اؾز‪ .‬ثٻ اڂٵ ٲٗٷځ ‪٦‬ٻ زٸٮز اٲڃٵ ٲطزٰ اؾز ٸ ثبڂس ‪٦‬ٻ زض‬
‫ح‪ ّٟ‬اٲبٶز ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ؾڃبؾځ ٲطزٰ ‪٦‬ٻ ثبٮٹ‪٦‬بٮٿ ٸ ثٻ ٶڃبثز اٶؼبٰ ٲڃسټس‪٦ ،‬ٹقب ثٹزٺ ٸ ثب‬
‫ضٸحڃٿ اٲبٶشساضڀ سٗبٲ٭ ‪٦‬ٷس‪ .‬زٸٮز زض ح‪ ّٟ‬سٳبٰ ؾطٲبڂٻټبڀ ٲبزڀ ٸ ٲٗٷٹڀ ٲطزٰ ٲؿئٹٮڃز‬
‫زاضز‪ .‬ثبڂس زڂٵ ٲطزٰ ضا ‪٦‬ٻ زض ضؤؼ ؾطٲبڂٻټبڀ ٲٗٷٹڀ قبٴ اؾز ح‪٦ ّٟ‬ٷس ٸ ٶ‪٫‬ٽساضز‪ .‬ٸ زض‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪81 /‬‬

‫‪٢‬ؿٳز ثٔٗس ٲبزڀ زاقشٻ ټبڀ ٲطزٰ ٶڃع‪ٖ ،‬الٸٺ ثط ح‪ ّٟ‬ػبٴ قبٴ ثبڂس اظ اٲٹا‪ ٬‬قبٴ ٶڃع حٳبڂز‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ ا‪٢‬ساٲبسځ ضا اسربش ‪٦‬ٷس ‪٦‬ٻ ح‪٣‬ځ اظ ٲطزٰ يبڂٕ ٶكٹز‪ ،‬ثٻ ذهٹل زض ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ‬
‫‪٦‬ٻ نالحڃز ازاضٺ ٸ ٲهط‪ ٜ‬آٴ ثط ٖٽسپ اٸؾز‪ .‬اٸ ثبڂس سٳبٰ ؾٗځ ذٹز ضا ثٻ ٖٳ٭ آٸضز سب ٲٹاضز‬
‫ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ ضا زض ػبڀ زضؾز ٸ الظٰ ٲهط‪٦ ٜ‬ٷس‪ ،‬ٸ اظ يبڂٕ قسٴ حشځ ڂ‪ ٥‬زڂٷبض ټٱ‬
‫زٸضڀ ‪٪‬عڂٷس‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ زض ‪٢‬جب‪ ٬‬سٳبٰ چٹٴ ٸ چٷسټبڀ حط‪٦‬بر ٸ ؾڃبؾشٽبڀ ذٹز ٲؿئٹ‪٬‬‬
‫ذٹاټس ثٹز‪ .‬ٸ‪٢‬شځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂٷس‪« :‬وُلُّىُمٕ سٓاعٍ‪ ،‬يٓوُلُّىُمٕ مٓسٕئًُلٌ ػٓهْ سٓػ‪ٕٛٙ‬ت‪ ،ٍٙٙ‬اإلِمٓب َٔ سٓاعٍ‬
‫(ثربضڀ‪ 5/2 ،‬ح ‪)893‬‬
‫(ټٳٿ قٳب ضٖڃشساضڂس ٸ ټٳٿ قٳب زض ٲٹضز ضٖڃز ذٹز‬ ‫يٓمٓسٕئًُلٌ ػٓهْ سٓػ‪ٕٛٙ‬ت‪»ٍٙٙ‬‬
‫ٲؿئٹٮڃس‪ ،‬اٲبٰ ٶڃع ضٖڃشساض اؾز ٸ زض ٲٹضز ضٖڃز ذٹز ٲؿئٹ‪ ٬‬ٲڃجبقس) اڂكبٴ ثب اڂٵ ثڃبٴ زضّ‬
‫‪٪‬ٹٶٿ ذٹز‪ ،‬زض ٸا‪ ٕ٢‬ان٭ ٲؿئٹٮڃز زٸٮز ٸ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٴ آٴضا ثب سٳبٰ َٹ‪ ٬‬ٸ ٖطيف ٲڃ‪٫‬صاضٶس‪ ،‬ٸ‬
‫آٶٽب ضا زض ‪٢‬جب‪ ٬‬سٳبٰ ‪٦‬بضټبڂځ ‪٦‬ٻ اٶؼبٰ ٲڃسټس ٲؿئٹ‪ ٬‬ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫دٍلتٖ است ضَساٖٗ‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ٲجشٷځ ثط قٹضاؾز‪ .‬ٲطزٰ اظ َطڂ‪ ١‬قٹضا ٲؿش‪٣‬ڃٳبً زض ؾٳز ٸ ؾٹ زټځ ثٻ ٶٓبٰ ٸ‬
‫سطسڃت ثطٶبٲٻ ټب ٸ سُجڃ‪ ١‬دالٶٽبڀ آٴ ؾٽٱ زاضٶس‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ زٸٮز اؾالٲځ ٲبٶٷس ثؿڃبضڀ اظ‬
‫زٸٮشٽبڀ زڂ‪٫‬ط ‪٦‬ٻ زچبض اؾشجساز ‪ٞ‬طزڀ ڂب حعثځ قسٺاٶس ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ قٹضا ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ان٭‬
‫ٸ ثٷڃبز دصڂط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬قٹضا ثٻ حسڀ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٰ ٲٽٱ اؾز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ‬
‫ٲح‪٣٣‬بٴ ٶجٹز آٴ ضا ٶكبٶٿ ٖسٰ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬اڂٳبٴ ٲڃساٶٷس‪ ،‬ٸ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ثطاڀ ػٳبٖز ٲؿٯٳبٶبٴ ٲؼبظ‬
‫(ٖٹزٺ‪)91 :1401 ،‬‬
‫ٶڃؿز سب ثسٸٴ قٹضا اٲٹض ذٹز ضا ثٻ ؾط ضؾبٶٷس‪.‬‬
‫دٍلت لبًَى است‬
‫ثٽشطڂٵ زٸٮز زٸٮشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٖطنٿ س‪٣‬ٷڃٵ اظ زٸ ٸڂػ‪٪‬ځ ثط ذٹضزاض ثبقس‪:‬‬
‫‪ ‬زاقشٵ سٹاٴ س‪٣‬ٷڃٵ؛‬
‫‪ ‬زاقشٵ اػطاڀ ‪٢‬ٹاٶڃٵ‪.‬‬
‫ا‪٪‬ط زٸٮشځ اڂٵ زٸ ٸڂػ‪٪‬ځ ضا ٶساقشٻ ثبقس ٶٳڃشٹاٴ ثط آٴ ٖٷٹاٴ زٸٮز ‪٢‬بٶٹٶٳساض ٸ ‪٢‬بٶٹٶٳٷس ضا‬
‫‪٪‬صاقز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ اظ ټط زٸ اڂٵ ٸڂػ‪٪‬ځ ثط ذٹضزاض اؾز‪ ،‬ټٱ زض ٖطنٿ س‪٣‬ٷڃٵ زؾز ثبالڂځ‬
‫زاضز ٸ ټٱ زض ٖطنٿ اػطا‪.‬‬
‫زض ٖطنٿ س‪٣‬ٷڃٵ زٸٮز اؾالٲځ ثٽشطڂٵ ٲٷبثٕ س‪٣‬ٷڃٵ ضا زض اذشڃبض زاضز‪٦ ،‬شبة ذسا‪ ‬ثٻ ٖٷٹاٴ‬
‫ثعض‪٪‬شطڂٵ ٸ ٖبٮڃشطڂٵ ٲٷجٕ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ٖٷٹاٴ زٸٲڃٵ ٲٷجٕ ‪٦‬ٻ زض ٖڃٵ حب‪ٖ ٬‬ٽسٺ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪82 /‬‬

‫زاض س‪ٟ‬ؿڃط ‪٦‬شبة اهلل ٶڃع ټؿز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ثٻ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ ػٳٕ ٖٯٳبڀ اؾالٰ ‪٦‬ٻ اظ‬
‫آٴ ثٻ ٖٷٹاٴ "اػٳبٔ" ڂبز ٲڃكٹز‪ ،‬ٶڃع اټٳڃز ٲڃسټس ٸ ثٻ ٖ‪٣‬٭ اٶؿبٴ ٶڃع اڂٵ اٲ‪٧‬بٶبر ضا ‪ٞ‬طاټٱ‬
‫ٶٳٹزٺ سب زض دطسٹ دطٸؾٻڂځ ز‪٢‬ڃ‪٦ ١‬ٻ اظ آٴ ثٻ ٶبٰ "‪٢‬ڃبؼ" سٗجڃط ٲڃكٹز زؾز ثٻ س‪٣‬ٷڃٵ ثعٶس‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ثٻ ٖط‪ ٜ‬ٶڃع اټٳڃز ٲڃسټس ٲكطٸٌ ثط اڂٷ‪٧‬ٻ اٖطا‪ ٜ‬ٲؿٯٳبٶبٴ ثب انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ‬
‫‪٦‬ٯځ زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ زض سًبز ٶجبقس‪.‬‬
‫زض ٖطنٿ اػطاڀ ‪٢‬ٹاٶڃ ٵ ٶڃع زٸٮز اؾالٲځ ٖٳٯ‪٫‬طاؾز‪ ،‬ظڂطا ثطاڀ ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٴ ثٻ ق‪٧‬٭ ٖبٰ ٸ‬
‫ثطاڀ زٸٮز اؾالٲځ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ذبل الظٰ اؾز سب ‪٢‬ٹاٶڃٵ ضا ثط ذٹز ٸ ثط زڂ‪٫‬طاٴ اػطا ٶٳٹزٺ‪ ،‬سجٗبر‬
‫آٴ ضا ٶڃع ٲشحٳ٭ قٹٶس‪ ،‬ٸ ثطاڀ ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ذبل ثطاڀ زٸٮز اؾالٲځ ثٻ ټڃچ ٸػٻ‬
‫ٲؼبظ ٶڃؿز سب اظ ‪٢‬ٹاٶڃٵ اؾالٰ ؾطدڃچځ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬ثٻ ذهٹل زض ٖطنٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ زاٸضڀ ٸ‬
‫‪ً٢‬بٸر‪ ،‬ظڂطا ثڃٵ اؾالٲڃز ٶٓبٰ ٸ زٸٮز ٸ ٲڃعاٴ سجٗڃز اٸ اظ ‪٢‬ٹاٶڃٵ اؾالٲځ ضاثُٿ سٷ‪٫‬بسٷ‪٫‬ځ‬
‫ٸػٹز زاضز‪.‬‬
‫زض ٲٹضز ټط زٸ ٖٷهط ‪٪‬صقشٻ ثٻ حس ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ زٮڃ٭ ٸػٹز زاضز‪ .‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓؤَنِ احٕىُم‬
‫ثٕٕٓىَُٔم ثِمٓب ؤَوضَ لَ اللٍّٔ يٓالَ تَتَّجِغٕ ؤًََٕٓاءَٔمٕ يٓاحٕزَسَٕٔمٕ ؤَن ٔٓفْت‪ٙ‬ىًُنٓ ػٓه ثٓؼٕطِ مٓب ؤَوضَلَ اللٍّٔ بِلَٕٕهٓ‪= ‬اٮٳبئسپ‪( <49،‬ٸ‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ زض ثڃٵ آٶٽب ثط ثٷڃبز آٶچٻ ذسا ٶبظ‪٦ ٬‬طزٺ زاٸضڀ ‪٦‬ٵ ٸ اظ ټٹڀ آٶٽب دڃطٸڀ ٶ‪٧‬ٵ ٸ اظ اڂٵ‬
‫ثطحصض ثبـ ‪٦‬ٻ سٹضا زض ٲٹضز ثًٗځ اظ آٶچٻ ذسا ٶبظ‪٦ ٬‬طزٺ زض ‪ٞ‬شٷٻ ثڃٷساظٶس)‪.‬‬
‫زض اڂٵ آڂٻ ټط زٸ ٖٷهط س‪٣‬ٷڃٵ ٸ اػطاڀ آٴ ثطػؿشٻ اؾز؛ ظڂطا اظ ڂ‪٧‬ؿٹ ذساٸٶس‪ ‬ثٻ دڃبٲجط‬
‫ذٹز‪ ‬ٸ ثٻ سجٕ اڂكبٴ ثٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ټساڂز ٲڃسټس سب زض ثڃٵ ٲطزٰ ٲُبث‪ ١‬آٶچٻ ذسا‪ ‬ٶبظ‪٬‬‬
‫‪٦‬طزٺ زاٸضڀ ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ټڃچ‪٫‬بٺ ټٹڀ زڂ‪٫‬طاٴ ٶجبڂس ٲبٶٕ اڂٵ قٹز ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ دڃطٸاٴ قبٴ‬
‫ٸ زٸٮز اؾالٲځ‪ ،‬اظ زاٸضڀ ثط اؾبؼ ح‪٧‬ٱ ذسا‪َ ‬ط‪ٞ‬ٻ ض‪ٞ‬شٻ‪ ،‬اظ ټٹاڀ آٶٽب دڃطٸڀ ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ٸ ثٗس اظ اڂكبٴ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‪ ،‬ثٻ ان٭ ‪٢‬بٶٹٶٳساضڀ زٸٮز اؾالٲځ‬
‫دڃٹؾشٻ سإ‪٦‬ڃس زاقشٻ‪ ،‬آٴ ضا زض ظٶس‪٪‬ځ ؾڃبؾځ ذٹز سُجڃ‪ ١‬ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ .‬زض سإڂڃس اڂٵ ٲٹيٹٔ ثس‬
‫ٶرٹاټس ثٹز ثٻ ضٸاڂز ػبٮجځ اظ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ ‪٦‬ٻ زض آٴ ٸػٹز ټط زٸڀ اڂٵ‬
‫ٖٷبنط ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ اؾز‪.‬‬
‫ثربضڀ اظ اٰ اٮٳاٲٷڃٵ ٖبڂكٻ (ضو) ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ظٴ ٲرعٸٲځ زظزڀ ٶٳٹزٺ ثٹز ٸ ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬ذٹاؾشٷس سب حس ؾط‪٢‬ز ضا ثبالڀ آٴ ظٴ سُجڃ‪٦ ١‬ٷٷس‪ ،‬اٲب اڂٵ ‪٦‬بض ثط ‪٢‬طڂف ؾرز سٳبٰ‬
‫ٲڃكس‪ ،‬اظڂٷطٸ آٶٽب اؾبٲٻ ثٵ ظڂس‪ ‬ضا ‪٦‬ٻ ٶعز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲحجٹة ثٹز‪ ،‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٸؾڃٯٻ ٸ ٸاؾُٻ‬
‫‪ٞ‬طؾشبزٶس‪ .‬ٸ‪٢‬شځ اؾبٲٻ‪ ‬زض ٲٹضز آٴ ظٴ ثٻ ٲكٹضپ ‪٢‬طڂكڃبٴ ق‪ٟ‬بٖز ‪٦‬طز‪ ،‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اٶس‪٦‬ځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪83 /‬‬

‫ٶبضاحز قسٺ ٸ ذُبة ثٻ اؾبٲٻ ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ؤَتَطْفَغٔ ف‪ ٓٙ‬حٓذٍّ م‪ٙ‬هْ حٔذٔيد‪ ٙ‬اللٍَّ‪ ،ٙ‬حُم‪ ٛ‬لَب َٓ فَبخْتَؽَتٓ‪ ،‬حُم‪ ٛ‬لَبلَ‪:‬‬
‫بِوَّمٓب ؤََٕلَهٓ الَّز‪ٔٙ‬هَ لَجٕلَىُمٕ‪ ،‬ؤَؤَُّمٕ وَبوًُا بِرَا سٓشَقَ ف‪ُِٕٙ‬مٔ الطَّشِٔفٔ تَشَؤًٌُ‪ ،‬يٓبِرَا سٓشَقَ ف‪ُِٕٙ‬مٔ العَّؼ‪ٕٙ‬فٔ ؤَلَبمًٔا‬
‫ػٓلٍَٕٕ‪ ٙ‬الْحٓذ‪ ،ٛ‬يٓإٔمٔ اللٍَّ‪ ٙ‬لًَٕ ؤَنَّ فَبؼ‪ٙ‬مَّٓ ثِىْتٓ مْٔحٓم‪ٛ‬ذ‪ ٚ‬سٓشَلَتٕ لَمَؽَؼٕتٔ ٔٓذَٓٓب» (ثربضڀ‪ 175/4 ،‬ح ‪( )3475‬آڂب زض حسڀ‬
‫اظ حسٸز ذسا‪ ‬ق‪ٟ‬بٖز ٲڃ‪٧‬ٷځ! ټٳبٶب ‪٪‬صقش‪٫‬بٴ قٳب ضا اڂٵ اٲط ټال‪٦ ٤‬طز ‪٦‬ٻ ټط‪٪‬بٺ اقطا‪ ٜ‬زض‬
‫ٲڃبٴ آٶٽب زظزڀ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬اٸ ضا ثٻ حب‪ ٬‬ذٹزـ ضټب ٲڃٷٳٹزٶس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط يٗ‪ٟ‬ب زظزڀ ٲڃ‪٧‬طزٶس حس ضا‬
‫ثط اٸ سُجڃ‪ ١‬ٲڃٷٳٹزٶس‪ ،‬ؾٹ‪٪‬ٷس ثٻ ذسا‪ ‬ا‪٪‬ط ‪ٞ‬بَٳٻ زذشط ٲحٳس ٶڃع زظزڀ ‪٦‬ٷس زؾشف ضا ‪ُٕ٢‬‬
‫ذٹاټٱ ‪٦‬طز)‪.‬‬
‫زض اڂٵ ضٸاڂز ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ اؾز ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ ‪٢‬بٶٹٶځ زاضز ‪٦‬ٻ ثط ذبؾشٻ اظ آٲٹظٺټبڀ‬
‫زڂٷځ اؾز‪ ،‬ٸ اڂٵ زٸٮز ثبڂس حشٳبً اڂٵ ‪٢‬بٶٹٴ ضا سُجڃ‪٦ ١‬ٷس‪ ،‬ٸ زض سُجڃ‪ ١‬آٴ ټط‪٪‬ع ‪٦‬ٹسبټځ‬
‫ٶٷٳبڂس‪ .‬دڃبٲجط ذسا‪ ‬زض ٖطنٿ سُجڃ‪٢ ١‬ٹاٶڃٵ ثٻ حسڀ ػسڀ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ ذبَط ٶكبٴ ؾبذشٷس ‪٦‬ٻ‬
‫حشځ اًٖبڀ ذبٶٹازپ قبٴ ٶڃع ا‪٪‬ط سرٯ‪ٟ‬ځ اٶؼبٰ زټٷس‪ ،‬حس ضا ثط اٸ سُجڃ‪ ١‬ٲڃٷٳبڂٷس‪ .‬اڂٵ اٸػٷبڀ‬
‫‪٢‬بٶٹٶٳساضڀ ٸ ‪٢‬بٶٹٶ‪٫‬طاڂځ زٸٮز اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫فشزدٓ درط‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زٸٮشساضڀ اظ اټٳڃز ‪ٞ‬طاٸاٶځ ثطذٹضزاض اؾز‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫حشځ زض ٲطحٯٿ ٲ‪٧‬ځ ٶڃع ثٻ زاقشٵ زٸٮز اټٳڃز ٲڃسازٶس ٸ ثٻ ‪ٟ٪‬شٿ ٲح‪٣٣‬بٴ َطح سك‪٧‬ڃ٭ زٸٮز‬
‫زض شټٵ آٶٽب ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬آضظٸ ٸػٹز زاقز‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ اظ ذٹز ظڂط ثٷبټبڂځ زاضز ‪٦‬ٻ زض ضؤؼ اڂٵ ظڂط ثٷبټب سٹحڃس ٲڃسضذكس‪ ،‬ظڂطا سٹحڃس‬
‫ٲحٹض سٳبٰ ٶٓبٲٽبڀ زڂٷځ اؾز‪ .‬ثٗس اظ آٴ ٖساٮز ٸ ٲؿبٸار ذٹزٶٳبڂځ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ‬
‫ذٹز ضا ٲٯعٰ ٲڃساٶس سب ظٲڃٷٻ ټبڀ سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز ٸ ٲؿبٸار ضا زض ػبٲٗٻ ‪ٞ‬طاټٱ ٶٳبڂس ٸ ثب ټط ٶٹٔ‬
‫ْٯٱ ٸ سجٗڃى ٲجبضظٺ ‪٦‬ٷس‪ .‬اڂٵ زٸٮز زض زٸ ثٗس ٲبزڀ ٸ ٲٗٷٹڀ ثطٶبٲٻټبڀ ػبٲٗځ ضا ثط اؾبؼ‬
‫آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ سُجڃ‪ ١‬ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ اظ ذٹز ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڂځ زاضز اظ ػٳٯٻ اؾالٲځ ثٹزٴ‪ ،‬ٲسٶځ ثٹزٴ ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثطاڀ سٳبٰ‬
‫ػٽبٶڃبٴ اؾز ٶٻ سٷٽب ثطاڀ ٲؿٯٳبٶبٴ‪ ،‬ظڂطا اڂٵ زٸٮز ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ؾٗبزر ټٳٿ ثكط ضا ٲس ٶٓط‬
‫زاقشٻ ثبقس‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ذسٲش‪٫‬صاض ٸ اٲڃٵ ٸ زض ثطاثط سٳبٰ چٷس ٸ چٹٴ اٲز ٲؿئٹ‪ ٬‬اؾز‪.‬‬
‫اڂٵ زٸٮز ذٹز ضا ٲٯعٰ ٲڃساضز سب ثٻ قٹض ٸ ٲكٹضٺ ٸ ضٖبڂز ‪٢‬ٹاٶڃٵ دبڀثٷس ثبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪84 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .3‬ثبثبٔٓ‪ ،‬غال َ سظب‪ .1387 .‬فشَىگ سٕبسٓ آسش‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات آضٕبن‪.‬‬
‫‪ .4‬ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪1422 .‬ق‪ .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .5‬حسه‪ ،‬اثشإَم حسه‪ .1388 .‬تبسٔخ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬اثًالمبسم پبٔىذٌ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات‬
‫ثذسلٍ ربئذان‪.‬‬
‫‪ .6‬خبلذ‪ ،‬مْحمذ خبلذ‪ .1425 .‬الذيلّ فٓ اإلسال َ‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الممؽم للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .7‬خلف اهلل‪ ،‬مْحمذ احمذ‪ .‬ة ت‪ .‬المشآن ي الذيلّ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مىتجّ األوزلً المصشّٔ‪.‬‬
‫‪ .8‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .9‬صلٕجب‪ ،‬رمٕل‪ .1381.‬فشَىگ فلسفٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬مىًچُش صبوؼٓ دسٌ ثٕذْ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات‬
‫حىمت‪.‬‬
‫‪ .11‬ػبلم‪ ،‬ػجذالشحمه‪ .1373 .‬ثىٕبدَبْ ػلم سٕبست‪ .‬تُشان‪ :‬وطش وٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .12‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .13‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .14‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1422 .‬مه فمٍ الذيلّ فٓ اإلسال َ‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الطشيق‪.‬‬
‫‪ .15‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪85 /‬‬

‫درس ّفتن‬

‫ٍجَب ًصة حاکن ٍ شرٍط آى‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ٸػٹة ٶهت حب‪٦‬ٱ ٸ قطٸٌ آٴ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ظٖڃٱ اٲز اؾالٲځ چ‪٫‬ٹٶٻ ٸ ثط اؾبؼ چٻ ضٸقٽبڂځ اٶشربة ٲڃكٹز‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط اټٳڃز زاقشٵ حب‪٦‬ٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸا‪ ٝ٢‬قٹٶس؛‬ ‫‪-1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ سٹؾٍ چٻ ‪٦‬ؿبٶځ اٶشربة ٲڃ‪٫‬طزز؛‬ ‫‪-2‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ چ‪٫‬ٹٶٻ ٲٷهٹة ٲڃ‪٫‬طزز؛‬ ‫‪-3‬‬
‫ٶٓط اؾالٰ ضا دڃطاٲٹٴ ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف ظٖڃٱ ٸ ضټجط ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ‬ ‫‪-4‬‬
‫ثساٶٷس؛‬
‫ثشٹاٶٷس اټٳڃز ٶهت حب‪٦‬ٱ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪-5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ضاٺټبڀ ٶهت حب‪٦‬ٱ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطقٳبضٶس؛‬ ‫‪-6‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٶ‪٣‬ف ٲطزٰ ضا زض ‪٪‬عڂٷف حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ سجڃڃٵ ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪86 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾ ٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ چ‪٫‬ٹٶٻ اٶشربة ٲڃكٹز ٸ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ دڃطاٲٹٴ ضاٺټب اٶشربة‬
‫چڃؿز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٸػٹز ٶساضز ‪٦‬ٻ زٸاٰ ٸ ث‪٣‬بڀ ػٹاٲٕ ثكطڀ ٸ ٶٓٱ ٸ سطسڃت آٶٽب ٸاثؿشٻ ثٻ زاقشٵ‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اؾز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲشځ ‪٦‬ٻ اٲٹض آٶٽب ضا ٶٓٱ ٸ ٶؿ‪ ١‬ثركس‪ ،‬ٸ سًبز ٲٷب‪ ٕٞ‬ضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٻڂځ سٷٓڃٱ‬
‫‪٦‬ٷس ‪٦‬ٻ ٲطزٰ زض ض‪ٞ‬بٺ ٸ آؾبڂف ثؿط ثطٶس ٸ ټڃچ‪٧‬ؽ ثط زڂ‪٫‬طڀ ثطسطڀ ٶڃبثس‪.‬‬
‫ٶٓط ثٻ اټٳڃشځ ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲشٽب زض اڂٵ ظٲڃٷٻ زاضٶس‪ ،‬سٳبٰ ازڂبٴ ؾٳبٸڀ ٸ ٲ‪٧‬شجٽبڀ ؾڃبؾځ ثط‬
‫ٸػٹة ٸ ٮعٸٰ زاقشٵ ضټجط ٸ ظٖڃٱ سإ‪٦‬ڃس ٸ سٹنڃٻ زاضٶس‪ .‬زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶڃع اڂٵ اٲط‬
‫حبڂع اټٳڃز ‪ٞ‬طاٸاٴ اؾز‪ ،‬ظڂطا آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً ‪ٟ٪‬شڃٱ دڃبٲجط‪ ‬ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ زض ٲطحٯٿ ٲ‪٧‬ځ ال‬
‫ا‪٢‬٭ زض شټٵ ذٹز َطح ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ضا زاقشٷس ٸ زض ٲطحٯٿ ثٗسڀ آٴ ضا ثبٮ‪ٟٗ‬٭ سإؾڃؽ‬
‫ٶٳٹزٶس ٸ ټڃچ‪٫‬بٺ سبضڂد اؾالٰ ذبٮځ اظ ح‪٧‬ٹٲز ٶجٹزٺ اؾز‪.‬‬
‫ًبهْبٕ رٗ٘ظ دٍلت در هٌظَهٔ ع٘بعٖ اعالم‬
‫زض ظٲبٴ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ اڂكبٴ ٶجځ ذسا‪ ‬ٸ ‪ٞ‬طؾشبزپ اٸ سٗبٮځ ثٹزٶس‪ ،‬ٮ‪٣‬ت‬
‫ٖبٲځ ‪٦‬ٻ ثٻ اڂكبٴ ثٻ ٖٷٹاٴ ضټجط‪ ،‬ظٖڃٱ ٸ دڃكٹا زض سٳبٰ اٲٹض ٖجبزڀ‪ ،‬ؾڃبؾځ‪ ،‬اػشٳبٖځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ‬
‫ٲڃساٶٷس‪ ،‬اٮ‪٣‬بة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ٶجځ اهلل‪ ‬ثٹزٺ اؾز‪ .‬زض ٲٹضز ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ ‬ټط‪٪‬ع ٮ‪٣‬ت زڂ‪٫‬طڀ‬
‫ثٻ ٶبٰ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ڂب ضڂڃؽ زٸٮز‪ ،‬ڂب اٲڃط اٮٳاٲٷڃٵ‪ ،‬ڂب اٲبٰ ٖٓٳځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ثٻ ‪٦‬بض ثطزٺ ٶكسٺ‬
‫اؾز‪ .‬ٸٮځ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸاغپ اٸٮځ األٲط ضا زض ٲٹضز ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ ثٻ ‪٦‬بض ثطزٺ‪ ،‬ٸ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸاغپ‬
‫ذال‪ٞ‬ز ٸ ٲٯ‪ ٥‬ضا زض ټٷ‪٫‬بٲځ ‪٦‬ٻ اظ آڂٷسپ اٲز اؾالٲځ اذجبض ٲڃ‪ٟ‬طٲٹزٶس‪ ،‬ٸ ٸاغپ اٲڃط ٸ اٲبٰ ضا زض‬
‫ثڃبٶبر ذٹڂف اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸٮځ ټڃچ‪٫‬بٺ زض ٲٹضز ذٹز اٮ‪ٟ‬بِ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ‪ ،‬ٲٯ‪ ،٥‬ؾٯُبٴ ٸ‬
‫اٲڃطاٮٳاٲٷڃٵ ضا ثٻ ‪٦‬بض ٶجطزٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪87 /‬‬

‫اٲب ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸاغ‪٪‬بٴ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ اٲڃط ثٻ ٖٷٹاٴ ٮ‪٣‬ت ضڂڃؽ زٸٮز ثطٸظ ‪٦‬طز‪ ،‬ٸ ؾذؽ‬
‫ٸاغ‪٪‬بٴ ٲٯ‪ ٥‬ٸ دبزقبٺ ٸ ؾٯُبٴ ٸ ضڂڃؽ زٸٮز ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ثب ‪٪‬صقز ظٲبٴ ٸ ٶٹٖڃز‬
‫ح‪٧‬ٹٲشٽبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬اؾالٲځ ثطٸظ ٶٳٹز ٸ ثٻ ْٽٹض ضؾڃس‪.‬‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض ٲٹضز ظٖڃٱ ٸ ضټجط ٲؿٯٳبٶبٴ اظ ٸاغٺ ؤٸٮځ األٲط اؾش‪ٟ‬بزٺ ٶٳٹزٺ‪ ،‬آٶؼب ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ضا سكٹڂ‪ ١‬ثٻ اَبٖبر اظ ضټجطاٴ ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ‬
‫يٓؤُيٕل‪ ٓٙ‬األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ فَةِن تَىَبصٓػٕتُمٕ ف‪ ٓٙ‬ضَٕٓء‪ ٚ‬فَشُد‪ٜ‬ئٌ بِلَى اللٍّ‪ ٙ‬يٓالشَّسًٔلِ بِن وُىتُمٕ تُاْم‪ٙ‬ىًُنَ ثِبللٍّ‪ ٙ‬يٓالًْٕٕٓ َِ اٖخ‪ٙ‬شِ‬
‫(اڀ ٲاٲٷبٴ! اظ ذسا ٸ دڃبٲجط ٸ نبحجبٴ اٲط ذٹڂف اَبٖز‬ ‫=اٮٷؿبء‪<59،‬‬
‫رَل‪ٙ‬هٓ خَٕٕشٌ يٓؤَحٕسٓهُ تَإْئِالً‪‬‬
‫‪٦‬ٷڃس ٸ ا‪٪‬ط زض ٲٹضز چڃعڀ ٲٷبظٖٻ ‪٦‬طزڂس‪ ،‬آٴ ضا ثٻ ذسا ٸ دڃبٲجط ثبظ‪٪‬طزاٶڃس ا‪٪‬ط قٳب ثٻ ذسا ٸ‬
‫ضٸظ آذط اڂٳبٴ زاضڂس اڂٵ ثٽشط ٸ ٶڃ‪ٞ ٥‬طػبٰ سط اؾز)‪.‬‬
‫اڂٵ ٮ‪٣‬ت زض احبزڂض ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ا‪٢‬ٹا‪ ٬‬نحبثٻ ٶڃع زض ٲٹضز ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ثٻ ‪٦‬بض‬
‫ثطزٺ قسٺ اؾز‪ .‬اظ ػٳٯٻ زض حسڂض‪« :‬لشٔص يالِ َزا األمش‪ ،‬فجش الىبس تجغ لجشَم‪ ،‬ي فبرشَم تجغ‬
‫لفبرشَم»‪( .‬احٳس‪٢( )199/1 ،‬طڂف ٲشٹٮڃبٴ اڂٵ اٲط ټؿشٷس‪ ،‬ٶڃ‪٧‬ٹ‪٦‬بضاٴ اظ ٲطزٰ سبثٕ ٶڃ‪٧‬ٹ‪٦‬بضاٴ ‪٢‬طڂف‬
‫اٶس ٸ ثس‪٦‬بضاٴ ٲطزٰ سبثٕ ثس‪٦‬بضاٴ ‪٢‬طڂف)‪.‬‬
‫اظ ٖٳط ثٵ اٮرُبة‪ ‬ٶڃع ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪« :‬مه يلٓ مه ؤمش المسلمٕه ضٕئب فًلٓ سرالً‬
‫لمًدِ ؤي لشاثّ ثٕىُمب فمذ خبن اهلل ي سسًلٍ ي المسلمٕه» (اثٵ سڃٳڃٿ‪( )8 :1969 ،‬ټط‪٦‬ؽ ٲشٹٮځ اٲطڀ اظ‬
‫اٲٹض ٲؿٯٳڃٵ ق ٹز ٸ ٲطزڀ ضا ثٻ ذبَط زٸؾشځ ڂب ٶعزڂ‪٧‬ځ ٸالڂز زټس‪ ،‬ٲح‪٣٣‬بً ‪٦‬ٻ ثٻ ذسا‪ ،‬دڃبٲجط‬
‫ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ذڃبٶز ‪٦‬طزٺ اؾز)‪.‬‬
‫زض احبزڂض ٶجٹڀ ٶڃع ٸاغ‪٪‬بٴ اٲبٰ ٸ اٲڃط اؾش‪ٟ‬بزٺ قسٺ اؾز‪ .‬زض حسڂظځ ‪٦‬ٻ آٴ ضا اٲبٰ ثربضڀ‬
‫ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬مه ؤؼبػىٓ فمذ ؤؼبع اهلل ي مه ػصبوٓ فمذ ػصٓ اهلل‪ ،‬ي مه‬
‫ٔؽغ األمٕش فمذ ؤؼبػىٓ ي مه ٔؼصٓ األمٕش فمذ ػصبوٓ‪ ،‬ي بومب اإلمب َ رىّ ٔمبتل مه يسائٍ ي ٔتمٓ ثٍ‬
‫(ثربضڀ‪ 50/4 ،‬ح ‪)2957‬‬
‫فةن ؤمش ثتمًْ اهلل ي ػذل فةن لٍ ثزله ؤرشا ي بن لبل ثغٕشٌ فةن ػلٍٕ مىٍ»‬
‫(ټط‪٦‬ؽ اظ ٲٵ اَبٖز ‪٦‬ٷس ڂ‪٣‬ڃٷًب ‪٦‬ٻ اظ ذسا اَبٖز ٶٳٹزٺ ٸ ټط‪٦‬ؽ اظ ٲٵ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ٶٳبڂس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً‬
‫‪٦‬ٻ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ذسا ضا ‪٦‬طزٺ اؾز‪ ،‬ٸ ټط ‪٦‬ؽ اٲڃط ضا اَبٖز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ اظ ٲٵ اَبٖز ٶٳٹزٺ ٸ ټط‬
‫‪٦‬ؽ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ اظ ٲٵ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ٶٳٹزٺ اؾز‪ .‬ټٳبٶب اٲبٰ ٸ‪٢‬بڂٻ اؾز‪ ،‬زض حٳبڂز اٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪88 /‬‬

‫ٲڃؼٷ‪٫‬ٷس ٸ ثب اٸ ذٹز ضا حٳبڂز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬دؽ ا‪٪‬ط ثٻ س‪٣‬ٹاڀ ذسا اٲط ‪٦‬طز ٸ ٖساٮز ٶٳٹز‪ ،‬زض ثس‪٬‬‬
‫ثطاڀ اٸ اػط اؾز ٸ ا‪٪‬ط ثٻ ‪ٚ‬ڃط اڂٵ ؾرٷځ ‪ٟ٪‬ز ثط اٸ سجٗبر ثس ؾرٷف اؾز)‪.‬‬
‫ٸٮځ اظ ٲڃبٴ سٳبٰ اڂٵ اٮ‪٣‬بة ٸ ٶكبٴ ټب آٶچٻ ٲح٭ ثحض ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ٸاغپ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ اؾز‪ .‬زض ٲٹضز‬
‫اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ ٮ‪٣‬ت ذٯڃ‪ٟ‬ٻ زض ٲٹضز ظٖڃٱ زٸٮز اؾالٲځ‪٣ٞ ،‬ٽبڀ اؾالٰ زٸ زڂس‪٪‬بٺ زاضٶس‪:‬‬
‫زڂس‪٪‬بٺ اٸ‪ :٬‬اظ ثطذځ اظ ائٳٿ ؾٯ‪ ٝ‬اظ ػٳٯٻ اٲبٰ احٳس ثٵ حٷج٭ (ضح) چٷڃٵ ٶ‪٣‬٭ قسٺ ‪٦‬ٻ آٶٽب‬
‫اَال‪ ٠‬ٮ‪ ّٟ‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ضا زض ٲٹضز ظٖٳبڀ ثٗس اظ اٲبٰ حؿٵ ثٵ ٖٯځ‪ ‬ثس ٸ ٲ‪٧‬طٸٺ ٲڃساٶٷس‪ .‬ظڂطا‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض حسڂض ٲكٽٹضڀ ‪٦‬ٻ اظ ؾ‪ٟ‬ڃٷٻ آظاز قسپ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضٸاڂز قسٺ ‪ٞ‬طٲٹزٺاٶس‪:‬‬
‫(سطٲصڀ‪ 73/4 :1998 ،‬ح ‪)2226‬‬
‫اٲبٰ اثٹث‪٧‬ط ثٵ اٮٗطثځ‬ ‫«الخالفّ فٓ ؤمتٓ حالحًن سىّ حم مله ثؼذ رله»‪.‬‬
‫ٲبٮ‪٧‬ځ زض قطح ذٹڂف ثط اڂٵ حسڂض ٲڃ‪٫‬ٹڂس ‪٦‬ٻ ثب ذال‪ٞ‬ز حؿٵ ثٵ ٖٯځ‪ ‬ؾځ ؾب‪ ٬‬س‪٧‬ٳڃ٭‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)40:‬‬
‫ٲڃكٹز‪.‬‬
‫زڂس‪٪‬بٺ زٸٰ‪ :‬ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽب اَال‪ ٠‬ٮ‪ ّٟ‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ضا زض ٲٹضز ح‪٧‬بٰ ٸ ظٖٳبڀ ٸ ضټجطاٴ‬
‫اٲطٸظڀ ػبڂع ٲڃساٶٷس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ اٲبٰ ث‪ٛ‬ٹڀ زض قطح السىّ‪ .‬ٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬اق‪٧‬بٮځ ٶساضز ا‪٪‬ط ‪٢‬بئٱ ثٻ‬
‫اٲط ٲؿٯٳبٶبٴ ضا اٲڃط اٮٳاٲٷڃٵ ڂب ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ثٷبٲڃٱ‪ ،‬ا‪٪‬طچٻ ٲربٮ‪ ٝ‬ثب ؾڃطپ اٲبٲبٴ ٖبز‪ٖ ٬‬ٳ٭ ‪٦‬ٷس‪،‬‬
‫ظڂطا اڂٵ قرم ټٱ‪٢ ،‬بئٱ ثٻ اٲط ٲؿٯٳبٶبٴ اؾز ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ اظ اٸ حط‪ ٜ‬قٷٹڀ زاضٶس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط ثٻ اٸ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)41 :‬‬
‫ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂڃٱ چٹٴ ذٯ‪ ٝ‬ٲب‪٢‬ج٭ ذٹز ٸ ػبٶكڃٵ اٸؾز»‪.‬‬
‫ٸٮځ ٸا‪ٗ٢‬ڃز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٮ‪٣‬ت ذال‪ٞ‬ز ثب ذٹز ٲٗٷځ ػبٶكڃٷځ ضا ٶڃع زاضز‪ ،‬ٸ زض انُالح نحبثٻ ٸ‬
‫ثعض‪٪‬بٴ ؾٯ‪ ٝ‬ثط ‪٦‬ؿځ اَال‪ ٠‬ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ػبٶكڃٵ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثبقس‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ‪٦‬ؿځ ثٻ اثٹث‪٧‬ط‪‬‬
‫‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ذسا! ٸ اڂكبٴ ٶبضاحز قسٺ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ٲٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ذسا‪ ‬ٶڃؿشٱ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ضؾٹ‪٬‬‬
‫ذسا‪ ‬ټؿشٱ‪.‬‬
‫اٲب ؾٹا‪ ٬‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ آڂب ټط حب‪٦‬ٳځ ضا ٸ ټط ‪٢‬بئٱ ثٻ اٲطڀ ضا ٲڃشٹاٶڃٱ ػبٶكڃٵ دڃبٲجط ذسا‪‬‬
‫ثساٶڃٱ؟ ٸ آڂب ا‪٪‬ط چٷڃٵ ‪٦‬ٷڃٱ اػحب‪ٞ‬ځ زض ح‪ ١‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲطس‪٧‬ت ٶكسٺاڂٱ؟ دبؾد ‪ُٗ٢‬بً ٲظجز‬
‫اؾز‪ .‬دؽ ٲب ٶجبڂس ػع ثٻ ‪٦‬ؿځ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٵ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ث‪٫‬ٹڂڃٱ ‪٦‬ٻ ثٻ اضظقٽبڀ اؾالٲځ‬
‫زض سٳبٰ ثركٽبڂف زض ح‪٧‬ٹٲز ذٹز دبڀثٷس ثبقس‪ ،‬ٸضٶٻ اَال‪ ٠‬ٮ‪ ّٟ‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ثط اٸ ٶجبڂس نٹضر‬
‫ث‪٫‬ڃطز‪ ،‬ټط‪٪‬بٺ ذال‪ٞ‬شف ثط ٲٷٽبع ٶجٹر ثٹز ٲڃشٹاٴ ثط اٸ ٮ‪٣‬ت ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ضا ثٻ ‪٦‬بض ثطز‪ .‬ثط اڂٵ اٲط‬
‫زٮڃٯځ ٶڃع ټؿز ٸ آٴ ضٸاڂشځ اظ ظٲبٴ حًطر ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪٦ ٠‬ٻ زض آٴ ذُبة ثٻ َٯحٻ‪ ،‬ظثڃط‪،‬‬
‫‪ٗ٦‬ت ٸ ؾٯٳبٴ ‪ٞ‬طٲٹز‪ٞ :‬ط‪ ٠‬ثڃٵ ٲٯ‪ ٥‬ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ چڃؿز؟ َٯحٻ ٸ ظثڃط ‪ٟ٪‬شٷس‪ :‬ٶٳڃساٶڃٱ‪ .‬اٲب ؾٯٳبٴ‬
‫دبؾد ضا چٷڃٵ زاز ‪٦‬ٻ‪ :‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ ضٖڃز ٖساٮز ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ زض ‪٢‬ؿٳز ٲؿبٸڂبٶٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪89 /‬‬

‫ٖٳ٭ ٲڃٷٳبڂس ٸ ثط ضٖڃز ٲك‪ ١ٟ‬ٸ زٮؿٹظ اؾز‪ ،‬زضؾز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ قرم ثط اټ٭ ٸ اٸالز ذٹز‬
‫ق‪٣ٟ‬ز زاضز‪ .‬ٸ اٸ زض ثڃٵ ٲطزٰ ثب ‪٦‬شبة ذسا‪ ‬زاٸضڀ ٲڃٷٳبڂس‪ .‬زض اڂٵ اطٷب ‪ٗ٦‬ت ‪ٟ٪‬ز‪٪ :‬ٳبٴ‬
‫ٶٳڃ‪٧‬طزٰ زض اڂٵ ٲؼٯؽ ‪٦‬ؿځ ثبقس ‪٦‬ٻ ثڃٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ دبزقبٴ ‪ٞ‬ط‪ ٠‬ث‪٫‬صاضز‪ ،‬ٸٮځ ذساٸٶس‪ ‬ثٻ‬
‫ؾٯٳبٴ ح‪٧‬ٳز ٸ ٖساٮز زازٺ اؾز‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )40 :‬اظ اذڃط ؾرٵ اٲبٰ ث‪ٛ‬ٹڀ ٶڃع چٷڃٵ زاٶؿشٻ‬
‫ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ثڃكشط ٲٗٷځ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ‪٦‬ٯٳٻ ضا ٲس ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٷس‪.‬‬
‫ٶشڃؼٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ ػع ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ‪٦‬ٻ زض ٲٹضز اَال‪ ٠‬آٴ ثبڂس احشڃبٌ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ؾبڂط اٮ‪٣‬بة ٸ ٶبٲٽب ضا‬
‫اظ ‪٢‬جڃ٭‪ :‬اٲبٰ‪ ،‬اٲڃط اٮٳاٲٷڃٵ‪ ،‬اٲڃط‪ ،‬ٸٮځ اٲط‪ ،‬ؾٯُبٴ‪ ،‬ٲٯ‪ ،٥‬ضڂڃؽ زٸٮز‪ ،‬ضڂڃؽ ػٳٽٹض ٸ اظ اڂٵ‬
‫‪٢‬جڃ٭‪ ،‬ٲڃشٹاٶڃٱ زض ٲٹضز ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ ٲؿٯٳبٴ ثٻ ‪٦‬بض ثجطڂٱ‪ .‬ٸاهلل اٖٯٱ‪.‬‬
‫ٍجَة ًصت اهبم‬
‫اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ٶٓٱ ٲٳٯ‪٧‬ز ٸ زٸاٰ ٸ ث‪٣‬بڀ آٴ ٸاثؿشٻ ثٻ زاقشٵ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ؾڃبؾځ اؾز‪،‬‬
‫س‪٣‬طڂجبً سٳبٰ ‪٣ٞ‬ٽب ٸ ‪ٞ‬ط‪٢‬ٻټبڀ اؾالٲځ ثط ٸػٹة ٶهت اٲبٰ ٸ ظٖڃٱ ثطاڀ ٲؿٯٳبٶبٴ ٶٓط زازٺ ٸ ثط‬
‫(زٲڃؼځ‪45/1 :1407 ،‬؛ ضيب‪ ،‬ة ر‪)18 :‬‬
‫آٴ اػٳبٔ ‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫اٲبٰ اثٵ حعٰ زض ٲٹضز اػٳبٔ ٖٯٳبڀ اٲز زض اڂٵ ذهٹل چٷڃٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ػٳڃٕ اټ٭ ؾٷز‪،‬‬
‫ټٳٿ ٲطػئٻ‪ ،‬ټٳٿ قڃٗٻ ٸ ټٳٿ ذٹاضع ثط ٸػٹة ٶهت اٲبٰ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثط اٲز‬
‫اؾالٲځ ٸاػت اؾز سب ٲٷ‪٣‬بز اٲبٲځ ٖبز‪ ٬‬ثبقٷس‪ ،‬سب ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬ضا زض ثڃٵ قبٴ ا‪٢‬بٲٻ ٶٳبڂس ٸ ثط‬
‫اؾبؼ اح‪٧‬بٰ قطڂٗز آٶٽب ضا ؾڃبؾز ٶٳبڂس‪ .‬ثٻ ػع ‪ٞ‬ط‪٢‬ٿ ٶؼسار اظ ذٹاضع ‪٦‬ٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ثط ٲطزٰ‬
‫الظٰ ٶڃؿز اٲبٰ ٸ دڃكٹا زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثط آٶٽب الظٰ اؾز سب ح‪ ١‬ضا زض ثڃٵ ذٹز زؾز ثٻ‬
‫(اثٵ حعٰ‪)72/4 :1395 ،‬‬
‫زؾز ‪٦‬ٷٷس»‬
‫زٮڃ٭ اػٳبٔ ٸ اس‪ٟ‬ب‪ٞ ٠‬ط‪ ٠‬ٸ ٖٯٳبڀ اؾالٲځ ثط ؾط اڂٵ ٲٹيٹٔ ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ زالڂ٭‪٢ :‬طآٶځ‪،‬‬
‫حسڂظځ ٸ ٖ‪٣‬ٯځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ٖٷٹاٴ ٶٳٹٶٻ ثٻ ڂ‪ ٥‬زٮڃ٭ اظ ټط ٲٷجٕ اقبضٺ ٲڃٷٳبڂڃٱ‪.‬‬
‫دل٘ل لشآًٖ‬
‫اظ ػٳٯٻ زالڂ٭ ‪٢‬طآٶځ ٸػٹة ٶهت اٲبٰ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ ٲشٗب‪ ٬‬اؾز ‪٦‬ٻ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ‬
‫آمٓىًُاْ ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ يٓؤُيٕل‪ ٓٙ‬األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ فَةِن تَىَبصٓػٕتُمٕ ف‪ ٓٙ‬ضَٕٓء‪ ٚ‬فَشُد‪ٜ‬ئٌ بِلَى اللٍّ‪ ٙ‬يٓالشَّسًٔلِ‪‬‬
‫=ٶؿبء‪( <59-58 ،‬اڀ ٲاٲٷبٴ اظ ذسا ٸ دڃبٲجط ٸ ظٲبٲساضاٴ ذٹڂف اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ٸ ا‪٪‬ط زض چڃعڀ ٶعأ‬
‫ٶٳٹزڂس آٴ ضا ثٻ ذسا ٸ دڃبٲجط اضػبٔ زټڃس) آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ آڂٻ ٲالحٓٻ ٲځقٹز ذساڀ دب‪٤‬‬
‫اَبٖز اظ اٸٮڃبڀ اٲٹض ضا ثط ٲب ٸاػت ٶٳٹزٺ اؾز‪َ .‬جطڀ ٲ‪ٟ‬ؿط ثعض‪٢ ٨‬طآٴ زض شڂ٭ س‪ٟ‬ؿڃط اڂٵ‬
‫آڂٻ ٲځ ‪٪‬ٹڂس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ اٸٮڃبڀ اٲٹض‪ ،‬اٲطا ٸ ٸاٮڃبٴ (ح‪ّ٧‬بٰ) اٶس‪( .‬زٲڃؼځ‪ )47/1 :1407 ،‬دؽ چٹٴ اڂٵ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪91 /‬‬

‫اَبٖز ٸاػت اؾز‪ ،‬ٶهت اٲبٰ ٶڃع ٸاػت اؾز‪ ،‬ظڂطا آٶچٻ ٸاػت ثٻ آٴ س‪٧‬ٳڃ٭ ٶٳڃكٹز زض‬
‫انُالح انٹٮڃبٴ ٸاػت اؾز‪.‬‬
‫دل٘ل حذٗثٖ‬
‫زض ؾٷز ‪٪‬ٽطثبض دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬ٶڃع ثط ٮعٸٰ ٸ ٸػٹة زاقشٵ اٲبٰ ٸ دڃكٹا سإ‪٦‬ڃس قسٺ اؾز‪ .‬اڂٵ‬
‫ؾٷز ټٱ قبٲ٭ ا‪٢‬ٹا‪ ٬‬اڂكبٴ اؾز ٸ ټٱ قبٲ٭ ٖٳٯ‪٧‬طزقبٴ ‪٦‬ٻ اظ ػٳٯٻ ا‪٢‬ٹا‪ ٬‬قبٴ ٲڃشٹاٴ ثٻ‬
‫ٲٹاضز شڂ٭ اقبضٺ ‪٦‬طز‪:‬‬
‫« مه خلغ ٔذاً مه ؼبػّ لمٓ اهلل ًٔ َ المٕبمّ ال حزّ لٍ‪ ،‬ي مه مبت ي لٕس فٓ ػىمٍ ثٕؼّ‬ ‫‪-‬‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ 1478/3:‬ح ‪)1851‬‬
‫(ټط‪٦‬ؽ زؾشځ ضا اظ اَبٖز ث‪٧‬كس‪ ،‬ضٸظ‬ ‫مبت مٕتّ ربَلّٕ»‬
‫‪٢‬ڃبٲز َٹضڀ ثٻ ٲال‪٢‬بر ذسا ٲڃطٸز ‪٦‬ٻ حؼشځ ٶساضز ٸ ټط ‪٦‬ؽ ثٳڃطز ٸ ثط ٖٽسپ اٸ‬
‫ثڃٗشځ ٶجبقس‪ ،‬ٲبٶٷس ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ػبټٯڃز ٲطزٺ اؾز)‪.‬‬
‫(ثربضڀ‪)62/9 :1422،‬‬
‫« اسمؼًا ي ؤؼٕؼًا ي بن استؼمل ػلٕىم ػجذ حجطٓ وإن سؤسٍ صثٕجّ»‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫(ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ثط قٳب ثطزٺڂځ حجكځ ٖبٲ٭ قٹز ‪٦‬ٻ ؾطـ ټٳچٹٴ‬
‫‪٦‬كٳف ثبقس)‪.‬‬
‫اظ ټط زٸڀ اڂٵ احبزڂض ٸػٹة ٶه ت اٲبٰ زاٶؿشٻ ٲڃكٹز‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثبڂس اظ اٲبٰ اَبٖز قٹز ا‪٪‬طچٻ‬
‫ثطزپ حجكځ ؾڃبٺ اظ ا‪ٞ‬طڂ‪٣‬ب ٶڃع ثبقس‪.‬‬
‫ثٻ ٮحبِ ٖٳٯځ ٶڃع ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ا‪٢‬ساٰ ثٻ سإؾڃؽ زٸٮز اؾالٲځ ٶٳٹزٶس‪ .‬اڂكبٴ زض ٲطحٯٿ ٲ‪٧‬ځ‬
‫ثٻ حڃض اٲڃط ٸ ضټجط ‪٪‬طٸٺ ٲاٲٷبٴ ٖٳ٭ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬اٲب ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ثٻ ٲسڂٷٻ ټؼطر ‪٦‬طزٶس ٸ ٖٷبنط‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اٖٱ اظ ٲطزٰ‪ ،‬ؾطظٲڃٵ‪ ،‬ٲطػٕ اڂساٸٮٹغڂ‪ ٥‬ٸ حب‪٦‬ٳڃز ‪ٞ‬طاټٱ ‪٪‬طزڂس‪ ،‬زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ضا سإؾڃؽ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ ٶٓبٲځ ذٹز ضا زض ؾبڂٿ آٴ زٸٮز ‪٪‬ؿشطـ‬
‫زازٶس‪.‬‬
‫دل٘لٖ اص ػولکشد غحببِ‬
‫نحبثٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶٓط ثٻ اټٳڃشځ ‪٦‬ٻ سإؾڃؽ زٸٮز ٸ ٸػٹة ٶهت اٲبٰ ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٵ ثٻ‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زاقز‪ ،‬ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر اڂكبٴ حشځ ‪٢‬ج٭ اظ ز‪ٞ‬ٵ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ا‪٢‬ساٰ ثٻ سٗڃڃٵ ظٖڃٱ ٸ‬
‫اٶشربة ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٵ ثطاڀ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪٦ ‬طزٶس سب ‪٦‬ٻ اٲط اٲز ثسٸٴ ضټجطڀ ٸ ظٖبٲز ثب‪٢‬ځ‬
‫ٶٳبٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪91 /‬‬

‫دل٘ل اجوبع‬
‫سٳبٰ ٖٯٳب ٸ ‪ٞ‬ط‪ ٠‬اؾالٲځ اػٳبٔ ‪٦‬طزٺاٶس ثط اڂٷ‪٧‬ٻ ٶهت اٲبٰ ٸاػت اؾز‪ .‬اڂٵ اػٳبٔ ضا ثؿڃبضڀ اظ‬
‫ٖٯٳب ڂبز آٸض قسٺاٶس اظ ػٳٯٻ‪ :‬ٲبٸضزڀ زض "األح‪٧‬بٰ اٮؿٯُبوّٕ" (ٲبٸضزڀ‪ ،‬ة ر‪ )5 :‬ٶٹٸڀ زض قطح ذٹڂف‬
‫(اثٵ حعٰ‪)72/4 :1395 ،‬‬
‫ثط نحڃح ٲؿٯٱ (ٶٹٸڀ‪ ،‬ة ر‪ )205/12 :‬ٸ اثٵ حعٰ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً ؾرٷف ضا ش‪٦‬ط ‪٦‬طزڂٱ‪.‬‬
‫دالٗل ػملٖ‬
‫ٖ‪٣‬٭ ٶڃع زالٮز ثط ٮعٸٰ ٸ ٸ ػٹة ٶهت اٲبٰ ٸ ظٖڃٱ زاضز‪٣ٖ .‬٭ اؾالٲځ ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ثطاڀ سٷٓڃٱ اٲٹض ذٹز زٸٮز ٸ ضڂڃؿځ ثطاڀ آٴ زٸٮز ثبقٷس‪ ،‬چٹٴ ثسٸٴ زٸٮز ٸ ظٖڃٱ اٲٹض اٲز‬
‫اؾالٲځ ؾطٸؾبٲبٴ ٶٳځڂبثس‪( .‬ٶٹٸڀ ‪ )205/12‬اٲب اڂٵ ٲٷب‪ٞ‬بر ٶساضز ‪٦‬ٻ ٲب اظ زٮڃ٭ ٖ‪٣‬ٯځ ٶڃع ثطاڀ‬
‫‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ثٻ زٶجب‪ ٬‬زالڂ٭ ٖ‪٣‬ٯځ ټؿشٷس‪ ،‬اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٦‬ٷڃٱ‪ .‬سٳبٰ ؾڃبؾشٳساضاٴ ٖب‪٢‬٭ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط‬
‫زاضٶس ‪٦‬ٻ اٲ‪٧‬بٴ ٶساضز ثسٸٴ ٶٓٱ ؾڃبؾځ ٸ سك‪٧‬ڃالر ح‪٧‬ٹٲشځ ٸ زاقشٵ ح‪٧‬ٹٲز ٸ ظٖبٲز ٸ‬
‫ضټجطڀ ثشٹاٴ ٶٓٱ ٸ ض‪ٞ‬بٺ ضا ثطاڀ ثكطڂز آٸضز‪.‬‬
‫ٍٗضگْ٘بٕ حبکن اعالهٖ ٍ هَاصفبت آى‬
‫ضڂبؾز زٸٮز اؾالٲځ چٻ ثب ٶبٰ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ثبقس‪ ،‬ڂب ا ٲڃط اٮٳاٲٷڃٵ ٸ ڂب ٮ‪٣‬جځ زڂ‪٫‬ط‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ‬
‫ٸْبڂ‪ٖ ٝ‬طنٻ ټبڀ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ زض سٳبٰ ازڂبٴ ؾٳبٸڀ‪ ،‬ٲصاټت ٸ ٲ‪٧‬بست ؾڃبؾځ اؾز‪.‬‬
‫اټٳڃز اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ اظ آٶؼب ٶبقځ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ؾطٶٹقز ٲطزٰ ٸ اٶؿبٶٽب ٸاثؿشٻ ثٻ ٖٳٯ‪٧‬طز حب‪٦‬ٱ ٸ‬
‫ضڂڃؽ آٶٽب اؾز‪َ ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ ا‪٪‬ط ڂ‪٦ ٥‬كٹض ضڂڃؿځ ‪٦‬بضزاٴ ٸ ظحٳز ‪٦‬ف ٸ ٲرٯم زاقشٻ ثبقس‪،‬‬
‫آٴ ٲٯز ثٻ ؾٹڀ ض‪ٞ‬بٺ ٸ آؾبڂف حط‪٦‬ز ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬اٲب ا‪٪‬ط ٲٳٯ‪٧‬شځ ضڂڃؽ ثسڀ زاقشٻ ثبقس‪ُٗ٢ ،‬بً‬
‫ٲطزٰ آٴ ‪٦‬كٹض اظ ٶبحڃٿ زاقشٵ ضڂڃؿځ ٶب الڂ‪ ١‬زض ٲك‪٣‬شٽب ٸ ٲك‪٧‬الر ‪ٞ‬طاٸاٶځ ثؿط ذٹاټٷس ثطز‪،‬‬
‫ٸ ثب چبٮكٽبڀ ذُطٶب‪٦‬ځ ٲٹاػٻ ذٹاټٷس ‪٪‬طزڂس‪ .‬زض سبضڂد اٶؿبٶٽب ضئؾبڀ ثؿڃبضڀ ‪٪‬صقشٻ اٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ٲٯشٽبڀ ذٹز ضا ثٻ اٸػٷبڀ ‪٢‬سضر ٸ دڃكط‪ٞ‬ز ضؾبٶڃسٶس‪ ،‬زض ‪٦‬ٷبض اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٪‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط ٲٯز ذٹز ضا‬
‫ثٻ ذب‪ ٤‬ؾڃبٺ شٮز ٸ ذٹاضڀ ٶكبٶسٶس‪.‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اټٳڃز ٸڂػٺ ٸ ذبنځ ٶؿجز ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ زازٺ قسٺ ٸ‬
‫‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ سٳبٰ سساثڃط الظٰ ضا زض ػٽز اٶشربة زضؾز حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٲس ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ضڂبؾز اٲٹض ٲطزٰ ‪٦‬بضڀ اؾز ‪٦‬ٻ ټٱ ٲؿئٹٮڃز اذطٸڀ زاضز ٸ ټٱ‬
‫زٶڃٹڀ‪ .‬اٶؿبٴ ثب ٖٽسٺ زاضڀ اڂٵ ٲؿئٹٮڃز ذٹز ضا زض ٸا‪ ٕ٢‬زض ٲٗطو ذُطار ثعض‪ ٨‬زٶڃٹڀ ٸ‬
‫اذطٸڀ ‪٢‬طاض ٲڃسټس‪ ،‬ظڂطا ٲڃكٹز زٶڃبڀ ضڂڃؽ زٸٮز ثب ڂ‪٦ ٥‬ٹزسب ڂب سطٸض ڂب اٶ‪ٟ‬ؼبض اظ ثڃٵ ثطٸز‪.‬‬
‫چٷبٶ‪٧‬ٻ ا‪٪‬ط زض ‪٦‬بض ذٹز ذڃبٶز ‪٦‬ٷس زض آذطر ٶڃع ثٻ ثسسطڂٵ ؾطٶٹقز ‪٪‬ط‪ٞ‬شبض ذٹاټس قس‪ .‬ضٸڀ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪92 /‬‬

‫اڂٵ اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ٶٳڃذؿٷسز ‪٦‬ٻ ‪٦‬ؿځ ذٹزـ ٲُبٮجٻ ضڂبؾز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ثٻ ذهٹل ا‪٪‬ط‬
‫ٮڃب‪٢‬ز ٸ ‪ٟ٦‬بئز آٴ ضا ٶساقشٻ ثبقس‪ .‬زض نحڃح ثربضڀ اظ اثځ ٲٹؾځ‪ ‬ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪٬‬‬
‫(ثربضڀ‪)64/9 :1422 ،‬‬
‫اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ٲب ثطاڀ ‪٦‬ؿڃ‪٧‬ٻ َٯت ‪٦‬ٷس ٸ ثط آٴ حطڂم ثبقس ٸالڂز ٶٳڃسټڃٱ»‬
‫ٸ حشځ ٶؿجز ثٻ ٖٽسٺ زاضڀ اٲبضر ٸ ضڂبؾز اذُبض زازٺ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪« :‬ټٳبٶب قٳب ثط ٖٽسٺ زاضڀ‬
‫اٲبضر حطڂم ټؿشڃس‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ثٻ ظٸزڀ زض ضٸظ ‪٢‬ڃبٲز ٲبڂٿ دكڃٳبٶځ اؾز‪ ،‬آ‪ٚ‬بظـ چٻ ٶڃ‪٧‬ٹ ٸ‬
‫(ثربضڀ‪ 63/9 :1422 ،‬ح ‪)7148‬‬
‫اٶؼبٲف چ‪٣‬سض ثس اؾز»‪.‬‬
‫‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثب سٹػٻ ثٻ آڂبر ٸ احبزڂض دڃبٲجط ‪٪‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ٸ ټٳچٷبٴ ٖٳٯ‪٧‬طز نحبثٿ ‪٦‬طاٰ‪،‬‬
‫ٲؼٳٹٖٻ ن‪ٟ‬بسځ ضا ثطاڀ ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ ‪٦‬بٶسڂس ٲ‪٣‬بٰ ضټجطڀ ٸ اٲبٲز ٖٓٳځ ػبٲٗٿ اؾالٲځ اؾز‪،‬‬
‫ٲ‪٣‬طض زاقشٻ اٶس سب اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ذُڃط ثٻ ‪٦‬ؿځ ؾذطزٺ قٹز ‪٦‬ٻ ٲٹػت ؾطثٯٷسڀ ٸ ؾٗبزر اٲز‬
‫اؾالٲځ قٹز ٶٻ ٲٹػت ثسثرشځ ٸ ٸڂطاٶځ آٶٽب‪.‬‬
‫اڂٷ‪ ٥‬ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ٲٹان‪ٟ‬بر ٸ ٸڂػ‪٪‬ڃٽب ضا ثط ٲځقٳبضڂٱ‪:‬‬
‫اسالم‬
‫ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَه ٔٓزٕؼٓلَ‬ ‫(ٖٹزٺ‪)134 :1401 ،‬‬
‫حب‪٦‬ٱ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٲؿٯٳبٴ ثبڂس ٲؿٯٳبٴ ثبقس‪.‬‬
‫(ٸ ټط‪٪‬ع ذساڀ سٗبٮځ ثطاڀ ‪٦‬ب‪ٞ‬طاٴ ثط ٲاٲٷبٴ ضاټځ‬ ‫=اٮٷؿبء‪<141،‬‬
‫اللٍّٔ ل‪ٙ‬لْىَبف‪ٙ‬شِٔهَ ػٓلَى الْمٔاْم‪ٙ‬ى‪ٕٙ‬هَ سٓجِٕالً‪‬‬
‫‪٢‬طاض ٶسازٺ اؾز)‪.‬‬
‫(اثٵ‬
‫اثٵ ‪٦‬ظڃط زض س‪ٟ‬ؿڃط اڂٵ آڂٻ ٲځ‪٪‬ٹڂس‪« :‬ثٻ اڂٵ نٹضر ‪٦‬ٻ زض زٶڃب ثط ٲاٲٷبٴ ؾٯُٻ ڂبثٷس»‪.‬‬
‫‪٦‬ظڃط‪)388 /3 :1419 ،‬‬

‫ٸ زض آڂٻڂځ زڂ‪٫‬ط ذساٸٶس‪ ‬ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ يٓؤُيٕل‪ٓٙ‬‬
‫(اڀ ٲاٲٷبٴ اظ ذسا ٸ دڃبٲجطـ ٸ ظٲبٲساضاٶځ ‪٦‬ٻ اظ ذٹز قٳبڂٷس اَبٖز‬ ‫=اٮٷؿبء ‪<59‬‬
‫األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ‪‬‬
‫‪٦‬ٷڃس)‪ .‬ٸاغپ "ٲٷ‪٧‬ٱ" زض اڂٵ آڂٻ اقبضٺ ثٻ اڂٵ زاضز ‪٦‬ٻ ٸٮځ اٲط ثبڂس اظ ٲڃبٴ ٲؿٯٳبٶبٴ ثبقس‪.‬‬
‫ٶٓط ثٻ اڂٵ آڂبر اؾز ‪٦‬ٻ سٳبٰ ٖٯٳب اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬زاضٶس ثط اڂٷ‪٧‬ٻ اٲبٲز ‪٦‬ب‪ٞ‬ط انال ٸ اؾبؾبً ٲٷٗ‪٣‬س‬
‫ٶٳڃكٹز‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪« )123 :‬اثٵ ٲٷصض» ٸ «‪٢‬بيځ ٖڃبو» ٶڃع اػٳبٔ ٖٯٳبڀ اٲز ضا ثط ٲٳٷٹٖڃز‬
‫(زٲڃؼځ‪)237/1 :1407 ،‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ب‪ٞ‬ط ثط ٲؿٯٳبٶبٴ ٶ‪٣‬٭ ‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫بلَؽ‬
‫ظڂطا ‪٣ٞ‬ٽب ڀ اؾالٰ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس ‪٦‬ٻ ‪٦‬ٹز‪ٞ ٤‬ب‪٢‬س اټٯڃز اؾز‪ ،‬ٸ ثبڂس زض سهط‪ٞ‬بر اٸ ‪٦‬ؿځ زڂ‪٫‬ط‬
‫ٸنځ ٸ ‪٢‬ڃّٱ اٸ ثبقس‪ .‬ثط اڂٵ قطٌ ا‪٦‬ظطڂز ٖٯٳب اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس‪ .‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ حٷ‪ٟ‬ځ زض حبٮز‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪93 /‬‬

‫يطٸضر اٲبضر ‪٦‬ٹز‪ ٤‬ضا ٲڃذصڂطٶس‪ ،‬ثٻ قطٌ آٶ‪٧‬ٻ ٲ‪٣‬بٮڃس ح‪٧‬ٹٲز ثٻ ٸاٮځ ثبٮ‪ ٙ‬سبثٕ ‪٦‬ٹز‪ ٤‬زض‬
‫ؾٯُٷز زازٺ قٹز‪٦ ،‬ٻ زض چٷڃٵ حبٮشځ زض سكطڂ‪ٟ‬بر‪ ،‬حب‪٦‬ٱ ‪٦‬ٹز‪ ٤‬اؾز‪ ،‬اٲب زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ټٳبٴ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)130 :‬‬
‫ٸاٮځ اؾز‪ ،‬ٸ ټط‪٪‬بٺ ‪٦‬ٹز‪ ٤‬ثبٮ‪ ٙ‬قس ٶڃبظ اؾز سب زٸثبضٺ ٖٳٯڃٻ حب‪٦‬ٱ قسٴ اٸ اٶؼبٰ قٹز‪.‬‬
‫ٖٯز اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٦‬ٹز‪ ٤‬ٶٳڃشٹاٶس ٲ‪٣‬بٮڃس ح‪٧‬ٹٲز ضا ثٻ زؾز ث‪٫‬ڃطز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ اٸالً ‪٦‬ٹز‪ ٤‬زض اٶؼبٰ‬
‫‪٦‬بضټبڀ ذٹز ٶڃبظٲٷس ؾطدطؾز اؾز ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٦‬ٹز‪ ٤‬ٲ‪٧‬ٯ‪ ٝ‬ثٻ اح‪٧‬بٰ قطٖځ ٶڃؿز ٸ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪124 :‬؛ ٖٹزٺ‪)135 :1401 ،‬‬
‫ٲؿئٹ‪ ٬‬ٶڃع ٶٳڃجبقس‪ ،‬حب‪ ٬‬آٶ‪٧‬ٻ ٲٯ‪٧‬ساضڀ زض ضؤؼ ٲؿئٹٮڃشٽب ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬

‫ػمل‬
‫َجڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲؼٷٹٴ ٸ زڂٹاٶٻ سٹاٴ ازاضپ ذٹز ضا ٶساضز چٻ ضؾس ثٻ ازاضپ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٸ ڂ‪ ٥‬اٲز‬
‫ثعض ‪ .٨‬ٶ‪٧‬شٿ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ زڂٹاٶٻ ٲ‪٧‬ٯ‪ ٝ‬ثٻ اح‪٧‬بٰ قطٖځ ٶڃؿز ٸ ٲؿئٹ‪ ٬‬ٶٳڃجبقس‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ‬
‫ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز زض ضؤؼ ٲؿئٹٮڃشٽب ‪٢‬طاض زاضز‪ .‬اٮجشٻ ظٸا‪٣ٖ ٬‬٭ اظ ذٹز حبالسځ زاضز‪ :‬ٲظالً‬
‫‪٪‬بټځ ظٸا‪٣ٖ ٬‬٭ ثب ثڃٽٹقځ نٹضر ٲځ‪٪‬ڃطز ٸ زٸثبضٺ اظ ثڃٵ ٲځضٸز ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ثبضٺ اثٹڂٗٯځ‬
‫نبحت ‪٦‬شبة "األح‪٧‬بٰ اٮؿٯُبوّٕ" ‪ٟ٪‬شٻ اؾز ‪٦‬ٻ چٷڃٵ ثڃٽٹقځ ٸ ظٸا‪٣ٖ ٬‬ٯځ ٲبٶٕ ٖ‪٣‬س اٲبٲز‬
‫ٶڃؿز‪( .‬زٲڃؼځ‪٪ )239 /1407:1 ،‬بټځ قرم ثطاڀ ټٳڃكٻ ٖ‪٣‬٭ ذٹز ضا اظ زؾز ٲځزټس ‪٦‬ٻ زض اڂٵ‬
‫نٹضر اٸ ٶٳځسٹاٶس ثٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ضټجطڀ ػبٲٗٿ اؾالٲځ ثذطزاظز‪.‬‬
‫هشد بَدى‬
‫ػٳٽٹض ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ظٴ ٶٳڃشٹاٶس ٖٽسٺ زاض ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ڂ‪٦ ٥‬كٹض اؾالٲځ‬
‫قٹز‪ ،‬ظڂطا ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اظ ػٳٯٻ ٲؿئٹٮڃشٽبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲك‪٧‬الر ذبل ذٹز ضا زاضز‪،‬‬
‫ٲك‪٧‬السځ ‪٦‬ٻ ثب ضٸحڃٿ ظٴ ٸ ذهبڂم ‪ٞ‬ڃعڂٹٮٹغڂ‪٧‬ځ ٸ َجڃٗشف سٷبؾت ٶساضز‪ ،‬ٸ ظٴ ضا زض‬
‫ٲك‪٧‬الر ذبنځ ‪٢‬طاض ٲڃسټس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ذٯٍ قسٴ ثب ٲطزاٴ‪ ،‬ٲٹاػٽٻ ثب زقٳٷبٴ‪ ،‬ذُطټبڀ ‪٦‬ٹزسب‪،‬‬
‫‪٦‬كشٻ قسٴ‪ ،‬ضټجطڀ ػٷ‪٫‬ٽب ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ‪٦‬ٻ ثب ٸيٗڃز ٸ َجڃٗز ظٶبٴ ټٳؿٹڂځ ٶساضز‪ .‬اظڂٷطٸ‬
‫(ٲحٳس اٶٹض‪،‬‬
‫ػٳٽٹض ٖٯٳب ثط اڂٵ اٲط اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس ‪٦‬ٻ ذبٶٳٽب ٶجبڂس ٖٽسٺزاض ضڂبؾز زٸٮز قٹٶس‪.‬‬
‫‪ )83 :1420‬اڂٷٽب ټٳچٷبٴ ثٻ حسڂظځ اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ‪٢‬شڃ‪٧‬ٻ ثٻ اڂكبٴ ذجط ضؾڃس‬
‫‪٦‬ٻ دبضؾڃبٴ زذشط ‪٦‬ؿطڀ ضا ثٻ ػبڀ دسض ٲٷهٹة ٶٳٹزٶس ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ټط‪٪‬ع ضؾش‪٫‬بض ٶٳځقٹز ‪٢‬ٹٲځ‬
‫‪٦‬ٻ ٸٮځ اٲط ذٹز ضا ظٴ ‪٢‬طاض زټٷس» (ثربضڀ‪ )8/6 :1422 ،‬ٸ ا‪٪‬ط زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد ظٶځ ٲٹ‪٣ٞ‬بٶٻ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫‪٦‬طزٺ حبٮز اؾشظٷبئځ ثٹزٺ ‪٦‬ٻ ٲساض اح‪٧‬بٰ ثط حبالر اؾشظٷبڂځ سٗٯ‪ ١‬ٶٳڃ‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫اٲب زض ‪٦‬ٷبض اڂٷٽب ‪٪‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط ‪٦‬ٻ ا‪٦‬ظطاً اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲٗبنطٶس‪ٖ ،‬ٽسٺزاضڀ ٲ‪٣‬بٰ ضڂبؾز ٸ ظٖبٲز ضا‬
‫سٹؾٍ ظٶبٴ ػبڂع ٲڃساٶٷس‪ .‬زض ‪٦‬شبة "اٮجحط اٮطائ‪ٞ ١‬ځ قطح ‪٦‬ٷع اٮس‪٢‬بئ‪٦ "١‬ٻ اظ ٖالٲٻ "اثٵ ٶؼڃٱ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪94 /‬‬

‫حٷ‪ٟ‬ځ" اؾز ٲُٯجځ آٲسٺ ‪٦‬ٻ ثڃبٶ‪٫‬ط ػٹاظ ٖٽسٺزاضڀ ؾٯُٷز سٹؾٍ ظٶبٴ اؾز‪ .‬زض آٶؼب چٷڃٵ‬
‫ٲڃرٹاٶڃٱ‪« :‬ي ؤمب سلؽىتُب فصْحْٕحّ ي لذ يلٓ مصش امشؤِ تسمٓ ضزشِ الذس ربسّٔ المله الصبل ُ‬
‫(اثٵ ٶؼڃٱ‪ ،‬ة ر‪)5/7 :‬‬
‫ثه أًة»‬
‫اڂٵ زؾشٻ اظ ‪٣ٞ‬ٽب زض اؾشسال‪ ٬‬ثط ؾرٵ ذٹز ثٻ اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ اقبضٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثطاڀ ٲب اظ‬
‫ٲٯ‪٧‬ٿ ؾجإ ڂبزآٸضڀ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ثب زضاڂز ٸ سسثڃط ذبنځ سٹاٶؿز ٲٯز ذٹز ضا اظ ټؼٹٰ ؾٯڃٳبٴ‪‬‬
‫ٶؼبر ٶسټس ٸ ٶ‪٫‬صاضز ثب ٲ‪٣‬بٸٲز زض ثطاثط ؾٯڃٳبٴ‪ ‬زٶڃب ٸ آذطر ذٹز ٸ ٲٯز ذٹڂف ضا ثٻ‬
‫سجبټځ ث‪٧‬كس‪ .‬اڂٵ اٲط ٶكبٴ ٲڃسټس ‪٦‬ٻ ظٶبٴ ٶڃع ٲڃشٹاٶٷس ضټجطڀ ػٹاٲٕ ثكطڀ ضا ثط ٖٽسٺ‬
‫ث‪٫‬ڃطٶس‪٢ .‬طيبٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪٢« :‬طآٴ ثڃٽٹزٺ اڂٵ ‪٢‬هٻ ضا ش‪٦‬ط ٶٷٳٹزٺ اؾز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ضا‬
‫ٲڃرٹاټس ثڃبٴ ٶٳبڂس ‪٦‬ٻ ‪٪‬بټځ ظٶبٴ زض اٲٹض ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ آٶچٷبٴ اظ ذٹز غض‪ ٜ‬ٶ‪٫‬طڀ ٸ‬
‫ذٹـ ‪٧ٞ‬طڀ ٸ زٸض اٶسڂكځ ٸ زضاڂز ٶكبٴ ٲڃسټٷس ‪٦‬ٻ ثؿڃبضڀ اظ ٲطزاٴ اظ آٴ ٶب سٹاٴ ذٹاټٷس‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪286 :1381 ،‬؛ ٲحٳس اٶٹض‪)140 :1420 ،‬‬
‫ثٹز»‬
‫اؾشسال‪ ٬‬زڂ‪٫‬ط اڂٵ ‪٣ٞ‬ٽب ثط اڂٵ اؾز ‪٦‬ٻ ضټجطڂٽبڀ ظٲبٴ حبيط ثب ضټجطڂٽبڀ ‪٪‬صقشٻ ٲش‪ٟ‬بٸر‬
‫اؾز‪ ،‬ظڂطا زض ‪٪‬صقشٻ ظٖڃٱ ٸ ضټجط‪ ،‬ټٱ ضټجط ؾڃبؾځ ثٹز ټٱ زض ػٷ‪٫‬ٽب اقشطا‪ ٤‬ٲڃ‪٧‬طز‪ ،‬ٸ ټٱ‬
‫سٳبٰ سجٗبر ٲٯ‪ ٥‬زاضڀ ضا ثط ٖٽسٺ زاقز‪ .‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ زض ظٲبٴ ٲٗبنط ٸيٗڃز ‪٦‬الً س‪ٛ‬ڃڃط ڂب‪ٞ‬شٻ ٸ‬
‫ازاضپ ٲٳٯ‪٧‬ز سٹؾٍ ٶٽبزټب ٸ ٲاؾؿبر زاذٯځ ازاضٺ ٲڃكٹز‪ ،‬ٸ ضټجطاٴ نط‪ٞ‬بً اقطا‪ٖ ٜ‬بٰ ثط‬
‫ٖٳٯ‪٧‬طز زٸٮشٳطزاٴ زاضٶس‪ .‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬ضټجطڀ ػٷ‪ ٩‬ضا ٸظاضر ز‪ٞ‬بٔ ثط ٖٽسٺ زاضز‪ ،‬ٸ سٷٓڃٱ‬
‫ضٸاثٍ ذبضػځ ضا ٸظاضر اٲٹضذبضػٻ‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ٶٽبزټبڀ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع زض ذسٲز ضټجطڀ ٸ ضڂبؾز‬
‫ػٳٽٹضڀ اؾز‪ ،‬ٸ زض ٸا‪ ٕ٢‬ظٶبٴ زض ضټجطڀ سٷٽب ٶڃؿشٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ‪٦‬ؿبٴ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع ثب اٸ زض ضټجطڀ‬
‫ػبٲٗٻ ٲكبض‪٦‬ز زاضٶس‪ .‬اڂٷٽب زض ٲٹضز حسڂض ڂبز قسٺ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ آٴ حسڂض ذبل اؾز ٸ اذجبض‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪1 )295 :1381 ،‬‬
‫اظ حبٮز ‪ٞ‬بضؾڃبٴ ظٲبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زاضز ٸ ح‪٧‬ٱ قطٖځِ ضا ٲ‪٣‬طض ٶٳڃساضز‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫حب‪ ّٞ‬ٲحٳس اٶٹض ‪٦‬ٻ ضؾبٮٿ ٲبؾشطڀ ذٹز ضا ظڂط ٶٓط ز‪٦‬شٹض قڃد نبٮح ثٵ ‪ٚ‬بٶٱ اٮؿسالٴ زض زاٶك‪٫‬بٺ اٲبٰ ٲحٳس ثٵ ؾٗٹز‬
‫اإلؾالمّٕ قٽط ضڂ بو ‪٦‬كٹض ٖطثؿشبٴ ؾٗٹزڀ ثٻ ضقشٿ سحطڂط زض آٸضزٺ ٖٯٳبڀ شڂ٭ ضا اظ ػٳٯٿ ٲٹا‪٣ٞ‬بٴ سٹٮځ اٲبٲز ٖٓٳځ‬
‫سٹؾٍ ظٶبٴ ثط قٳطزٺ اؾز‪ٖ :‬جساٮحٳڃس اٮٳشٹٮځ زض ‪٦‬شبة "ٲجبزئ ٶٓبٰ اٮح‪٧‬ٱ ‪ٞ‬ځ اإلؾالٰ" ل ‪443‬؛ ٲحٳس اٮ‪ٛ‬عاٮځ زض‬
‫‪٦‬شبة "السىّ الىجًّٔ ثڃٵ اټ٭ اٮ‪٣ٟ‬ٻ ٸ اټ٭ اٮحسڂض" نم ‪52- 49‬؛ ض‪ٞ‬ڃٕ اهلل قٽبة زض ‪٦‬شبة "ٲٷهت الْحىًمّ ي المشؤِ‬
‫المسلمّ" ل ‪62‬؛ ٲٹالٶب ‪٦‬ٹطط ٶڃبظڀ زض ٲ‪٣‬بٮٻڂځ سحز ٖٷٹاٴ "ټ٭ س‪٧‬ٹٴ المشؤِ حبومّ" ‪٦‬ٻ زض ػطڂسپ ػٷ‪٦ ٩‬طاچځ ثٻ سبضڂد‬
‫‪ 25‬ا‪٦‬شٹثط ‪ ٰ1993‬ل ‪ 3‬ٶكط قسٺ اؾز‪( .‬ٲحٳس اٶٹض‪ )140 :1420 ،‬ټٳچٷبٴ ٲؼڃس ٲحٳٹز اثٹحؼڃط ٶڃع زض ‪٦‬شبة "المشؤِ ي الًالٔبت‬
‫(اثٹحؼڃط‪)127 :1417 ،‬‬
‫الؼبمّ" ٶٓط ثطذځ اظ ٖٯٳب ضا زض اڂٵ ذهٹل ٶ‪٣‬٭ ‪٦‬طزٺ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪95 /‬‬

‫اٲب زض ٶٓط ثطذځ اظ ٖٯٳب اق‪٧‬بٮځ ٶساضز ‪٦‬ٻ ظٶبٴ ٖٽسٺ زاض ؾبڂط ٲٷبنت ازاضڀ اظ ػٳٯٻ ٶرؿز‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪202 :1394 ،‬؛ ‪٢‬طيبٸڀ‪293 :1381 ،‬؛ ‪٪‬ٹټط‬
‫ٸظڂطڀ‪ ،‬ٸظاضر‪ًٖ ،‬ٹڂز ٲؼبٮؽ ٶڃبثځ ٸ قٹضاټب ضا ثبقٷس‪.‬‬
‫ضحٳٵ‪ )273 :1394 ،‬چٹٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ٲكٹضٺ اٰ ؾٯٳٻ زض ‪٢‬طثبٶځ ‪٦‬طزٴ ټٷ‪٫‬بٰ نٯح حسڂجڃٻ ٖٳ٭‬
‫‪ٞ‬طٲٹزٶس‪ .‬ظٲبٶځ ټٱ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ا‪ٞ‬شبزٺ ‪٦‬ٻ ظٶځ ثب ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ضاقس ٖٳط ثٵ اٮرُبة اظ زض ٲربٮ‪ٟ‬ز ٸاضز قسٺ‬
‫ٸ زض ضٸظ ػٳٗٻ ؾرٵ ٖٳط‪ ‬ضا ٶذصڂط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬ٸ ‪٪‬بټځ ثٻ آٶٽب ٲؿئٹٮڃز ثبظاض زازٺ قسٺ چٷبٶ‪٧‬ٻ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)202 :1394 ،‬‬
‫اڂٵ ‪٦‬بض ثٻ ق‪ٟ‬بء اٮٗسٸڂٻ زض ذال‪ٞ‬ز ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬سٗٯ‪٪ ١‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫آصادٕ‬
‫ڂٗٷځ ٶجبڂس ثطزٺ ٸ اؾڃط ثبقس‪ ،‬ظڂطا ثطزٺ ٲبٮ‪ ٥‬ذٹز ٶڃؿز ٸ اؾڃط ٶڃع ٶٳځسٹاٶس ثٻ ٸْبڂ‪ ٝ‬ٲحٹٮٻ‬
‫ضؾڃس‪٪‬ځ ‪٦‬ٷس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط ظٖڃٱ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ اؾڃط قس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ؾج‪٧‬سٸـ ٲڃكٹز سب ‪٦‬ٻ اٲٹض‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ٖبَ٭ ‪٢‬طاض ٶ‪٫‬ڃطز ٸ ټطع ٸ ٲطع ثطٸظ ٶٷٳبڂس‪.‬‬
‫اػشٽبز ڂب زاٶف ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ (ٖٯٱ)‪:‬‬
‫اٮجشٻ ٲٷٓٹض اظ اڂٵ زاٶف سٳبٰ زاٶؿشٷڃٽبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ثطاڀ ڂ‪ ٥‬اٶؿبٴ زض ازاضپ ڂ‪٦ ٥‬كٹض الظٰ ٸ‬
‫يطٸضڀ اؾز‪ ،‬ظڂطا ٲٯ‪٧‬ساضڀ اظ ذٹز انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ٸ ‪ٞ‬ٷٹٶځ زاضز ‪٦‬ٻ ثسٸٴ آقٷبڂځ ثب آٶٽب‬
‫ٶٳڃكٹز ‪٦‬ؿځ ٲٯ‪٧‬ځ ضا ازاضٺ ٶٳبڂس‪٢ .‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَبلَ لَُٔمٕ وَجِٕ‪ُٜٔ‬مٕ بِنَّ اللٍّٓ لَذٕ ثٓؼٓجَ لَىُمٕ‬
‫ؼَبلًُتٓ مٓل‪ٙ‬ىبً لَبلًُٓاْ ؤَوَّى ٔٓىًُنُ لٍَٔ الْمٔلْهٔ ػٓلَٕٕىَب يٓوَْحٕهُ ؤَحٓكُّ ثِبلْمٔلْه‪ ٙ‬م‪ٙ‬ىٍْٔ يٓلَمٕ ٔٔاْتٓ سٓؼًّٓ مِّهَ الْمٓبلِ لَبلَ بِنَّ‬
‫=اٮج‪٣‬طٺ‪،‬‬
‫اللٍّٓ اصٕؽَفَبٌٔ ػٓلَٕٕىُمٕ يٓصٓادٌٓٔ ثٓسٕؽًَّ ف‪ ٓٙ‬الْؼ‪ٙ‬لْمِ يٓالْزِسٕمِ يٓاللٍّٔ ٔٔاْت‪ ٓٙ‬مٔلْىٍَٔ مٓه ٔٓطَبءٔ يٓاللٍّٔ يٓاس‪ٙ‬غٗ ػٓل‪ٕٙ‬مٗ‪‬‬
‫‪( <247‬ٸ دڃبٲجطقبٴ ثٻ آٶبٴ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ثځ سطزڂس ذسا َبٮٹر ضا ثطاڀ قٳب ثٻ ظٲبٲساضڀ ثطاٶ‪٫‬ڃرز‪.‬‬
‫‪ٟ٪‬شٷس‪= :‬ق‪ٟ٫‬شب!< چ‪٫‬ٹٶٻ اٸ ضا ثط ٲب ح‪٧‬ٹٲز ثبقس ٸ حب‪ ٬‬آٶ‪٧‬ٻ ٲب ثٻ ‪ٞ‬طٲبٶطٸاڂځ اظ اٸ ؾعاٸاضسطڂٱ‪،‬‬
‫ٸ ثٻ اٸ ٸؾٗز ٸ ‪ٞ‬طاذځ ٲبٮځ زازٺ ٶكسٺ =دؽ ٲب ‪٦‬ؼب ٸ ظٲبٲساضڀ اٶؿبٶځ سٽڃسؾز ‪٦‬ؼب!؟< ‪ٟ٪‬ز‪:‬‬
‫ذسا اٸ ضا ثط قٳب ثط‪٪‬عڂسٺ ٸ ٸڀ ضا زض زاٶف ٸ ٶڃطٸڀ ػؿٳځ ‪ٞ‬عٸٶځ زازٺ ٸ ذسا ظٲبٲساضڂف ضا ثٻ‬
‫ټط ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ ثرٹاټس ُٖب ٲځ‪٦‬ٷس ٸ ذسا ثؿڃبض ُٖب ‪٦‬ٷٷسٺ ٸ زاٶبؾز) زض اڂٵ آڂٻ ٲالحٓٻ‬
‫ٲځقٹز ‪٦‬ٻ ٖٯز ؾعاٸاضڀ َبٮٹر زاقشٵ زاٶف ٸ ٶڃطٸڀ ػؿٳځ اؾز‪.‬‬
‫ٸ اٲب زض ٲٹضز ٲ‪٣‬ساض ٖٯٱ؛ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ػٳٽٹض ٖٯٳب ثٻ ذهٹل ٖٯٳبڀ زٸضٺټبڀ‬
‫دڃف ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ضټجط ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ٲؿٯٳڃٵ ثبڂس ٲؼشٽس ثبقس‪ ،‬ڂٗٷځ سٹاٴ ٖٯٳځ ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ ٸ‬
‫قطٸٌ الظٰ زض ٲؼشٽس ضا زاقشٻ ثبقس سب ثشٹاٶس اظ ٲڃبٴ ٶهٹل قطٖځ ح‪٧‬ٳځ ضا ‪٦‬ٻ الظٰ اؾز‬
‫اؾشٷجبٌ ٸ اؾشرطاع ٶٳبڂس‪ .‬ثط ذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ حشځ اػٳبٔ ٖٯٳب ضا ثط ٮعٸٰ قطٌ اػشٽبز ٶ‪٣‬٭‬
‫‪٦‬طزٺاٶس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )133 :‬قبَجځ اس‪ٟ‬ب‪ٖ ٠‬ٯٳب ضا ثط اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ٶ‪٣‬٭ ‪٦‬طزٺ ‪٦‬ٻ ٖٯٳب ‪ٟ٪‬شٻاٶس اٲبٲز‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪96 /‬‬
‫(قبَجځ‪:1323 ،‬‬
‫‪٦‬جطڀ ٲٷٗ‪٣‬س ٶٳڃكٹز ٲ‪٫‬ط زض ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲطسجٿ اػشٽبز ٸ ‪ٞ‬شٹا زض ٖٯٹٰ قطٖځ ثطؾس‪.‬‬
‫‪126/2‬؛ زٲڃؼځ‪ )248/1 :1407 ،‬اٲب ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ٖٯٳب ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ اػشٽبز قطٌ ٶڃؿز‪ .‬قٽطؾشبٶځ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪٪ :‬طٸټځ اظ اټ٭ ؾٷز اٲبٲز ‪ٚ‬ڃط ٲؼشٽس ضا ٶڃع ػبڂع قٳطزٺاٶس‪ ،‬ثكطٌ آٶ‪٧‬ٻ ثب اٸ ‪٦‬ؿځ‬
‫ثبقس ‪٦‬ٻ ثٻ زضػٿ اػشٽبز ضؾڃسٺ ثبقس ٸ اڂٵ اٲبٰ اظ اٸ زض ٲٹضز حال‪ ٬‬ٸ حطاٰ ؾٹا‪ ٬‬ٶٳبڂس‪.‬‬
‫(قٽطؾشبٶځ‪160/1 :‬؛ زٲڃؼځ‪)250/1 :1407 :‬‬

‫ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ٖٯٳب ثرهٹل ثؿڃبضڀ اظ ٖٯٳبڀ ٲصټت حٷ‪ٟ‬ځ ٸ ثؿڃبضڀ اظ ٖٯٳبڀ ٲٗبنط ټٳبٴ‬
‫زاٶف ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ قطٖځ ٸ ٲٯ‪٧‬ساضڀ ضا ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ ٲڃساٶٷس ٸ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ قطٌ اػشٽبز ٶڃؿشٷس‪ ،‬ظڂطا اظ ٶٓط آٶٽب‬
‫ڂب‪ٞ‬شٵ ٲؼشٽس زض ظٲبٴ حبيط ‪٦‬بضڀ ٲك‪٧‬٭ اؾز ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٲڃشٹاٶس ثٻ ٖٹو‬
‫(ذڃبٌ‪،‬‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ ذٹزـ ٲؼشٽس ثبقس‪ ،‬اظ ٖٯٳب ٸ ٲشرههڃٵ ٖٯٹٰ قطٖځ ثٻ ٖٷٹاٴ ٲكبٸض ثٽطٺ ث‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫‪ )161 :1425‬ٸٮځ زاٶف ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ زض ٖٯٹٰ قطٖځ ثطاڀ حب‪٦‬ٱ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ الظٰ اؾز‪ ،‬ظڂطا ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫ٸْبڂ‪ ٝ‬ضټجط ‪٦‬كٹض اؾالٲځ سُجڃ‪ ١‬قطڂٗز ذسا‪ ‬ٸ ا‪٢‬بٲٿ حسٸز اؾز ٸ ح‪ ّٟ‬قٗبڂط اؾالٲځ‬
‫(ٖٹزٺ‪)136 :1401 ،‬‬
‫اؾز‪.‬‬
‫ػذالت‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ قطاڂٍ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٖساٮز اؾز‪ٖ( .‬ٹزٺ‪ٖ )137 :1401 ،‬ساٮز ن‪ٟ‬شځ زض ٸػٹز اٶؿبٴ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ اٸ ضا ٲبٶٕ اضس‪٧‬بة ‪٪‬ٷبټبٴ ٲڃكٹز ٸ نبحت ذٹڂف ضا اظ اضس‪٧‬بة ‪٦‬جبڂط ثبظ ٲڃساضز ٸ اظ‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ ثط ن‪ٛ‬بڂط انطاض ٶٳبڂس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )143 :‬ٸ ټٳچٷبٴ سط‪ ٤‬ثطذځ ٲجبحبسځ ‪٦‬ٻ ؾجت ػطڂحٻ زاض‬
‫قسٴ قرهڃز ‪٦‬ؿځ ٲځ قٹز‪ .‬ثطذځ ٲبٶٷس اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ اظ ٖساٮز ثٻ نالح زض زڂٵ سٗجڃط‬
‫ٲڃٷٳبڂٷس ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط ٲبٶٷس ‪ٚ‬عاٮځ ثب ٸضٔ‪.‬‬
‫ٲبٸضزڀ زض سجڃڃٵ ٲٗڃبضټبڂځ ‪٦‬ٻ ثب آٴ زض ٲحًط ‪ً٢‬ب ٖبز‪ٟ٪ ٬‬شٻ ٲڃكٹز چٷڃٵ اقبضٺ ٶٳٹزٺ‬
‫اؾز‪ٖ« :‬ساٮز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ زاضاڀ ٮٽؼٻڂ ځ نبز‪ْ ،٠‬بټطڀ اٲڃٵ ٸ اظ ٲحبضٰ ٖ‪ٟ‬ڃ‪ ٝ‬ثبقس ٸ اظ‬
‫‪٪‬ٷبټبٴ ثذطټڃعز‪ ،‬ٲك‪٧‬ٹ‪ ٤‬ٶجبقس‪ ،‬زض حبٮز ضيب ٸ ‪ًٚ‬ت اٲڃٵ ثبقس ٸ زض زڂٵ ٸ زٶڃبڀ ذٹز‬
‫(ٲبٸضزڀ‪ ،‬ة ر‪)66 :‬‬
‫زاضاڀ ٲطٸر ثبقس»‬
‫ػٳٽٹض ٖٯٳب ثط اڂٵ قطٌ زض حب‪٦‬ٱ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )143 :‬اٮجشٻ ثؿڃبضڀ‬
‫اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ احٷب‪ٖ ٜ‬ساٮز ضا قطٌ ٸػٹة اٲبٲز ٶٳڃساٶٷس ٸٮځ ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ضا زض حب‪٦‬ٱ ٲ‪٧‬طٸٺ ٸ ثس‬
‫ٲڃساٶٷس‪ .‬زٮڃ٭ قبٴ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ انحبة ٸ سبثٗڃٵ دكز ؾط اٲبٲبٴ ػٹض ٸ ْٯٱ ٶٳبظ‬
‫ذٹاٶسٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪97 /‬‬

‫‪٦‬ؿبٶڃ‪٧‬ٻ ٖساٮز ضا قطٌ ٲڃساٶٷس ثٻ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساٸٶس‪ ‬اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ٲځ‪ٞ‬طٲبڂس‪ :‬لَبلَ الَ‬
‫ٔٓىَبلُ ػُٕٓذ‪ ْٙ‬الظَّبل‪ٙ‬م‪ٕٙ‬هَ‪= ‬اٮج‪٣‬طٺ‪ٖ( <124 ،‬ٽس ٲٵ ثٻ ؾشٳ‪٫‬طاٴ ٶٳځضؾس)‪ .‬اٲبٰ ضاظڀ ٲځ‪٪‬ٹڂس‪« :‬ػٳٽٹض ٖٯٳب ثط‬
‫(زٲڃؼځ‪)253/1 :1407 ،‬‬
‫اڂٵ آڂٻ اؾشسال‪٦ ٬‬طزٺاٶس ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬نالحڃز دڃكٹائځ ٸ اٲبٲز ٲؿٯٳبٶبٴ ضا ٶساضز»‪.‬‬
‫دؽ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬ٶٳڃشٹاٶس ٖٽسٺزاض ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثبقس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط ‪ٞ‬بؾ‪٣‬ځ ضڂبؾز زٸٮز ضا ثط ٖٽسٺ‬
‫(ذڃبٌ‪)160 :1425 ،‬‬
‫ث‪٫‬ڃطز‪َ ،‬ط‪ ٜ‬اٖشٳبز ٸا‪ ٕ٢‬ٶٳڃكٹز ٸ زض اڂٵ ‪٦‬بض ‪ٞ‬ؿبز زٸٮز ٸ اٲز اؾالٲځ ذٹاټس ثٹز‪.‬‬

‫کفبئت ٍ سالهتٖ‬
‫‪ٟ٦‬بئز ثٻ ٲٗٷځ قبڂؿش‪٫‬ځ اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اظ ‪ٟ٦‬بئز سٹاٴ ضټجطڀ ٲطزٰ ٸ سٹاٴ سحٳ٭ سجٗبر‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ ٲؿئٹٮڃز اؾز ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ قرم ػطئز سُجڃ‪ ١‬حسٸز ٸ ضټجطڀ ػٷ‪٫‬ٽب ضا زاقشٻ‬
‫(ذڃبٌ‪161 :1425 ،‬؛ ٖٹزٺ‪)138 :1401 ،‬‬
‫ثبقس ٸ ثط احٹا‪ ٬‬ٲطزٰ آ‪٪‬بٺ ثبقس‪.‬‬
‫قبڂؿش‪٫‬ځ ټب زض زٸ ٖطنٻ سجبضظ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪:‬‬
‫قبڂؿش‪٫‬ڃٽبڀ ضٸاٶځ‪ :‬ا‪٪‬طچٻ ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب ٲكرهبً ٲٷٓٹض اظ قبڂؿش‪٫‬ڃٽبڀ ضٸاٶځ ضا زض قؼبٖز‬
‫ٲڃساٶٷس‪ ،‬اٲب زض ٲؼٳٹٔ ٲٷٓٹض اڂٷؿز ‪٦‬ٻ قرم ثٻ ٮحبِ ضٸحځ ٸ ضٸاٶځ زض سٗبز‪ ٬‬ٲعاع ‪٦‬بٲ٭‬
‫‪٢‬طاض زاقشٻ ثبقس‪ .‬چٹٴ سٗبز‪ ٬‬قرهڃز اٶؿبٴ ٸ ٲڃعاٴ ثبظزټځ ٸ ‪٦‬بضاڂځ اٸ ٸاثؿش‪٫‬ځ قسڂسڀ ثٻ‬
‫سٹاٶبئڃٽب ٸ قبڂؿش‪٫‬ڃٽبڀ ضٸاٶځاـ زاضز‪ .‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬قرهځ ‪٦‬ٻ ٖٽسٺزاض اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٲڃ‪٫‬طزز‬
‫ثبڂس قؼبٔ ٸ زالٸض‪٢ ،‬بَٕ‪ ،‬ؾطڂٕ زض سهٳڃٱ‪ ،‬ثڃساض‪ ،‬ټكڃبض ٸ ثب زضاڂز ‪٦‬بٲ٭ ثبقس سب ثشٹاٶس اڂٵ‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ضا ثٻ دڃف ثجطز‪ ،‬چٹٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ اٲبٲز ٸ ضټجطڀ ٶڃبظ ٲجطٲځ ثٻ قٽبٲز ٸ قؼبٖز‪ ،‬آقٷبڂځ‬
‫ثب ‪ٞ‬ٹر ٸ ‪ٞ‬ٵ ؾڃبؾز‪ ،‬سسثڃط ٶڃ‪٧‬ٹ ٸ ثڃٷف ذبنځ ٶؿجز ثٻ اٲٹض زاضز‪.‬‬
‫قبڂؿش‪٫‬ځ ػؿٳځ‪ :‬ٲٷٓٹض ؾالٲز ػؿٱ ثٻ ذهٹل حٹاؼ دٷؼ‪٫‬بٶٿ قرم اؾز‪ ،‬ظڂطا ٶ‪٣‬م‬
‫ًٖٹ ٸ ڂب ڂ‪٧‬ځ اظ حٹاؼ ٲٹػت ‪٦‬ٹسبټځ زض ضؾڃس‪٪‬ځ ثٻ اٲٹض ٲؿٯٳبٶبٴ ٲځقٹز‪٢ .‬جالً زض آڂٻ ‪247‬‬
‫ث‪٣‬طٺ اقبضٺ قس ‪٦‬ٻ ڂ‪٧‬ځ اظ اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ َبٮٹر ضا قبڂؿشٿ ٖٽسٺ زاضڀ ظٲبٲساضڀ ٲځٶٳٹز نحز‬
‫ػؿٳځ ثٹز‪.‬‬
‫ثط اڂٵ اؾبؼ ٖٯٳب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ظٖڃٱ ٸ ضټجط ثبڂس‪ :‬قٷٹا‪ ،‬ثڃٷب ٸ ‪٪‬ٹڂب ثبقس‪ ،‬ٸضٶٻ ٶٳڃشٹاٶس ٲك‪٧‬الر‬
‫ٲطزٰ ضا ثجڃٷس ٸ ڂب ثكٷٹز ٸ ڂب اٲط ٸ ٶٽځ اٶؼبٰ زټس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )167 :‬ٸ ټٳچٷبٴ الظٰ اؾز سب سٳبٰ‬
‫اًٖبڂف ‪٦‬ٻ زض دڃكجطز ‪٦‬بضټب ٲٽٱ اؾز نحڃح ٸ ؾبٮٱ ثبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪98 /‬‬

‫لشٗطٖ بَدى‬
‫زض ٲٹضز قطٌ ‪٢‬طڂكځ ثٹزٶس زٸ زڂس‪٪‬بٺ اظ ؾٹڀ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ اضائٻ قسٺ اؾز‪ .‬ػٳٽٹض ‪٣ٞ‬ٽب ثط‬
‫(احٳس‪ ،‬ة ر‪ 318/19 :‬ح‪)12307‬‬
‫اٲبٰ ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ثبڂس اظ‬ ‫اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ثٷب ثط حسڂض «األئمّ مه لشٔص»‬
‫‪٢‬طڂكڃبٴ ثبقس‪( ،‬ذڃبٌ‪ )162 :1425 ،‬ظڂطا ٲطزٰ اظ ‪٢‬طڂكڃبٴ ثڃكشط اَبٖز ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ اڂٷٽب ثٷب ثط ٲٹ‪ٗ٢‬ڃز‬
‫ٲٗٷٹڀ ذٹز ٸ احشطاٲځ ‪٦‬ٻ ٶعز ٲطزٰ زاضٶس ثٽشط ٲڃشٹاٶٷس اٲز اؾالٲځ ضا ‪٦‬ٻ زض ذٹز ا‪٢‬ٹاٰ ٸ‬
‫ٲٯڃشٽبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ٸ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ زاضز ضا ػٳٕ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫اٲب زض ‪٦‬ٷبض اڂٷٽب ‪٪‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط ‪٦‬ٻ زض ٲڃبٴ آٶٽب ذٹاضع ٸ ٲٗشعٮٻ ‪٢‬طاض زاضٶس ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ الظٰ‬
‫ٶڃؿز اٲبٰ ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ اظ ‪٢‬طڂف ثبقس‪ ،‬ظڂطا ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض احبزڂض ٲشٗسزڀ َٹضڀ اقبضٺ ‪ٞ‬طٲٹزٶس‬
‫‪٦‬ٻ ‪٪‬ٹڂب اٲبٲز زض ‪ٚ‬ڃط ‪٢‬طڂكڃبٴ ټٱ ٲٷٗ‪٣‬س ٲڃكٹز‪ .‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٲظب‪ ٬‬زض ثربضڀ اظ اٶؽ ثٵ ٲبٮ‪٥‬‬
‫ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪ « :‬ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ثط قٳب ٖبٲٯځ ٲ‪٣‬طض قسٺ ‪٦‬ٻ‬
‫ثطزٺڂځ حجكځ ثٹز ٸ ؾطـ ټٳبٶٷس ‪٦‬كٳف»‪( .‬ثربضڀ‪ )62/9 :1422 ،‬اظ اڂٵ حسڂض چٷڃٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ‬
‫ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ؾڃبٺ دٹؾشځ ا‪ٞ‬طڂ‪٣‬بڂځ ټٱ حب‪٦‬ٱ قس‪ ،‬اٲبٲز ثب اٸ ٲٷٗ‪٣‬س ٲڃكٹز‪.‬‬
‫اثٵ ذٯسٸٴ ثط اڂٵ ٶٓط اؾز ‪٦‬ٻ ٖٯز سٗڃڃٵ ‪٢‬طڂف زض ظٲبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ نحبثٻ زض اڂٵ ثٹزٺ‬
‫‪٦‬ٻ آٶٽب زض آٴ ظٲبٴ زاضاڀ ‪٢‬ٹر ٸ ٶڃطٸ ٸ قإٴ ٸ قٹ‪٦‬ز ثٹزٶس‪ ،‬اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ ثطاڀ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ الظٰ‬
‫اؾز‪ .‬اٲب ٸ‪٢‬شځ اڂٵ قٹ‪٦‬ز ‪٢‬طڂف اظ ثڃٵ ض‪ٞ‬ز اٲبٲز ٸ ذال‪ٞ‬ز ٲڃكٹز ثٻ ‪٢‬ٹٲځ سٗٯ‪ ١‬ث‪٫‬ڃطز ‪٦‬ٻ‬
‫(ٖٹزٺ‪)143 :1401 ،‬‬
‫زاضاڀ چٷڃٵ ذهٹنڃبسځ ثبقٷس‪.‬‬
‫زض ٲ‪٣‬بٰ ػٳٕ زض ثڃٵ زٸ ضٸاڂز ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز (ٸاهلل اٖٯٱ) ‪٦‬ٻ حسڂض ٲص‪٦‬ٹض ‪٦‬ٻ ‪٢‬طڂكځ ثٹزٴ ضا‬
‫قطٌ ٲڃ‪٧‬ٷس ٲطثٹٌ ثٻ ظٲبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٹزٺ ‪٦‬ٻ زض آٴ ټٷ‪٫‬بٰ ‪٢‬طڂكڃبٴ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ اثٵ ذٯسٸٴ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂس زاضاڀ ٲ‪٣‬بٰ ٸ ٲٷعٮز ذبنځ ٶعز ٲطزٰ ثٹزٶس ٸ ټٳٻ ثٻ زڂسپ س‪٣‬سڂط ٸ سجؼڃ٭ ثٻ ؾٹڀ آٶٽب‬
‫ثٻ ذهٹل ثٗس اظ حبزطٿ ‪ٞ‬ڃ٭ ٲڃٷ‪٫‬طڂؿشٷس‪ ،‬اٲب حسڂض ٸالڂز ثطزپ حجكځ ٲطثٹٌ ثٻ زٸضٺټبڀ‬
‫ثٗسڀ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٢‬طڂكڃبٴ آٴ ػبڂ‪٫‬بٺ ذٹز ضا اظ زؾز ٲڃسټٷس ٸ ٶؿت قبٴ ثب اٶؿبة ؾبڂط‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ذٯٍ ٲڃ‪٫‬طزز ٸ ٶبٰ ٸ ٶكبٶځ اظ آٶٽب ثب‪٢‬ځ ٶٳڃٳبٶس‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬ا‪٪‬ط ‪٦‬ؿځ ‪٦‬بٶسڂس قس ‪٦‬ٻ سٳبٰ قطٸٌ الظٰ زض اٲبٲز ضا زاقز ٸ اڂٵ اٲ‪٧‬بٴ ټٱ ٲٹػٹز‬
‫ثٹز ‪٦‬ٻ اظ ‪٢‬طڂف ‪٦‬ؿځ اٶشربة قٹز‪ ،‬ثٽشط اڂٷؿز ‪٦‬ٻ اٲبٰ ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ اظ ‪٢‬طڂف ثبقس‪ ،‬ٸٮځ ا‪٪‬ط اٲ‪٧‬بٴ‬
‫سح‪ ١٣‬چٷڃٵ قطَځ زض ‪٦‬ٷبض ؾبڂط قطٸٌ ٶجٹز ٲڃكٹز اظ ثبة يطٸضر اظ آٴ ٖسٸ‪ ٬‬ٶٳٹز‪.‬‬
‫اڂٷٽب ٲٽٳشطڂٵ ٲٹان‪ٟ‬بر ٸ ذهٹنڃبسځ ثٹز ‪٦‬ٻ زض قرهځ ‪٦‬ٻ ذٹز ضا ‪٦‬بٶسڂس ٖٽسٺ زاضڀ ٲ‪٣‬بٰ‬
‫ذال‪ٞ‬ز ٸ ظٲبٲساضڀ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٲؿٯٳبٴ ٲځ‪٦‬ٷس الظٰ ٸ يطٸضڀ اؾز‪ .‬ثب اڂٷحب‪ ٬‬اٲز اؾالٲځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪99 /‬‬

‫ٲڃشٹاٶٷس ٶٓط ثٻ ْطٸ‪ ٜ‬ٸ قطاڂٍ ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ ذٹز قطٸَځ ضا ثط اڂٷٽب ثڃ‪ٟ‬عاڂٷس ٲظالً ؾٵ‬
‫(ٖٹزٺ‪)145 :1401 ،‬‬
‫ٲكرهځ ضا ثطاڀ ظٲبٲساض سٗڃڃٵ ٶٳبڂٷس ٸ ڂب قطَځ ضا سٗسڂ٭ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ زاقشٵ ضټجط ٸ ظٖڃٱ ٸ حب‪٦‬ٱ ثطاڀ زٸٮز اؾالٲځ ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ثٻ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ټٳٿ‬
‫‪٣ٞ‬ٽب ٸاػت ٸ الظٰ اؾز ٸ ا‪٪‬ط ٲؿٯٳبٶبٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجطڀ ٶساقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ټٳٻ ‪٪‬ٷٽ‪٧‬بضٶس ٸ ا‪٪‬ط‬
‫‪٪‬طٸټځ اظ آٶٽب ا‪٢‬ساٰ ثٻ اڂٵ ‪٦‬بض ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬اظ ٖٽسپ زڂ‪٫‬طاٴ ؾب‪ ٍ٢‬اؾز‪.‬‬
‫اٲب ټط‪٦‬ؿځ ٶٳڃشٹاٶس ٖٽسٺزاض ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ ثبقس‪ ،‬ظڂطا آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲكرم ‪٦‬طزٺاٶس‪ ،‬حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ثبڂس زاضاڀ ٲٹان‪ٟ‬بر ٸ ذهٹنڃبسځ ثبقس ‪٦‬ٻ زض‬
‫ضؤؼ اڂٵ ذهٹنڃبر ٲؿٯٳبٴ ثٹزٴ اؾز‪ ،‬ظڂطا ټڃچ ‪٦‬ب‪ٞ‬طڀ ح‪ ١‬ٶساضز ظٲبٲساض ٲؿٯٳبٶبٴ ثبقس‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ الظٰ اؾز حب‪٦‬ٱ ٖب‪٢‬٭ ثبقس ٸ اظ ثٯٹ٘ ؾٷځ ٸ ٖٯٳځ ثطذٹضزاض ثبقس ٸ ‪ٟ٦‬بئز ٸ‬
‫قبڂؿش‪٫‬ځ الظٰ ثطاڀ ٲسڂطڂز ‪٦‬كٹض زض ٸػٹزـ‪ ،‬ثٻ حسڀ ثبقس ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس زٸٮز ضا ثٻ زضؾشځ ٸ‬
‫ذٹثځ ازاضٺ ٶٳبڂس‪ .‬اڂٵ ‪ٟ٦‬بئز ټٱ قبٲ٭ قبڂؿش‪٫‬ڃٽبڀ ضٸحځ ٸ ضٸاٶځ اؾز ٸ ټٱ قبڂؿش‪٫‬ڃٽبڀ‬
‫ػؿٳځ ٸ ٶساقشٵ ٲٗٯٹٮڃشٽبڂځ ‪٦‬ٻ ٲبٶٕ زضؾز اڂؼبز ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٲڃ‪٫‬طزز ضا زض ثط ٲڃ‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪111 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬لشآن وشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1969 .‬السٕبسّ الطشػّٕ فٓ بصالح الشاػٓ ي الشػّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫الىتبة الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه حض َ‪ ،‬اثٓ مْحمذ‪ ،‬ػلٓ ثه احمذ‪ .1395 .‬الفصل فٓ الملل ي األًَاء ي الىْحل‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .4‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثه وخٕش‪ ،‬اثًالفذاء‪ ،‬اسمبػٕل ثه ػمشي‪ .1419 .‬تفسٕش المشآن الؼظٕم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .6‬اثه وزٕم‪ ،‬صٔه الذٔه ثه اثشإَم ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الجْحش الشائك فٓ ضشح وىض الذلبئك‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس‬
‫الىتبة اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .7‬اثًحزٕش‪ ،‬مزٕذ مْحمًد‪ .1417 .‬المشؤِ ي الًالٔبت الؼبمّ فٓ التطشٔغ اإلسالمٓ‪ .‬الشٔبض‪ :‬مىتجّ الشضذ‪.‬‬
‫ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪1422 .‬ق‪ .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬ ‫‪.8‬‬
‫خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬ ‫‪.9‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬ ‫‪.11‬‬
‫سظب‪ ،‬مْحمذ سضٕذ‪ .‬ة ت‪ .‬الخالفّ‪ .‬المبَشِ‪ :‬الضَشاء لألػال َ الؼشثٓ‪.‬‬ ‫‪.11‬‬
‫ضبؼجٓ‪ ،‬اثٓ اسْحبق‪ ،‬اثشإَم ثه مًسٓ‪ .1323 .‬اإلػتصب َ‪ .‬مصش‪ :‬المىتجّ التزبسّٔ الىجشْ‪.‬‬ ‫‪.12‬‬
‫‪ .13‬ضُشستبوٓ‪ ،‬اثٓ الفت ُ‪ ،‬مْحمذ ثه ػجذالىشٔم ثه اثٓثىش‪ .1395 .‬الملل ي الىْحل‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .14‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .15‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .16‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .17‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1394 .‬ثبٔذَب ي وجبٔذَبْ دٔه ي سٕبست‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش‬
‫احسبن‪.‬‬
‫‪ .18‬گًَش‪ ،‬سحمه‪ .1394 .‬سٕبست اسالمٓ‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼظٕم وٕبصْ‪ .‬وبثل‪ :‬اوتطبسات مستمجل‪.‬‬
‫‪ .19‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ .1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .21‬مْحمذ اوًس‪ ،‬حبفظ‪ .1421 .‬يالّٔ المشؤِ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ثلىسّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .21‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .22‬وًيْ‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف الذٔه‪ .‬ة ت‪ .‬ضشح الىًيْ ػلٓ مسلم‪ .‬مصش‪ :‬المؽجؼّ المصشّٔ ي مىتجتُب‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪111 /‬‬

‫درس ّشتن‬

‫راُّای گسيٌش حاکن در ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ضاٺ ټبڀ ‪٪‬عڂٷف حب‪٦‬ٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ظٖڃٱ اٲز اؾالٲځ چ‪٫‬ٹٶٻ ٸ ثط اؾبؼ چٻ ضٸقٽبڂځ اٶشربة ٲڃكٹز‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط اټٳڃز زاقشٵ حب‪٦‬ٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸا‪ ٝ٢‬قٹٶس؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ سٹؾٍ چٻ ‪٦‬ؿبٶځ اٶشربة ٲڃ‪٫‬طزز؛‬ ‫‪.2‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ چ‪٫‬ٹٶٻ ٲٷهٹة ٲڃ‪٫‬طزز؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ٶٓط اؾالٰ ضا دڃطاٲٹٴ ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف ظٖڃٱ ٸ ضټجط ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ‬ ‫‪.4‬‬
‫ثساٶٷس؛‬
‫ثشٹاٶٷس اټٳڃز ٶهت حب‪٦‬ٱ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪.5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ضاٺټبڀ ٶهت حب‪٦‬ٱ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطقٳبضٶس؛‬ ‫‪.6‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٶ‪٣‬ف ٲطزٰ ضا زض ‪٪‬عڂٷف حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ سجڃڃٵ ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬ ‫‪.7‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪112 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ چ‪٫‬ٹٶٻ اٶشربة ٲڃكٹز ٸ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ دڃطاٲٹٴ ضاٺټب اٶشربة‬
‫چڃؿز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٸػٹز ٶساضز ‪٦‬ٻ اٶشربة ضټجطاٴ ؾڃبؾځ ػبٲٗٻ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ ‪٦‬بضټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫زض ڂ‪٦ ٥‬كٹض ثبڂس اٶؼبٰ قٹز‪ .‬ٲٹ‪٣ٞ‬ڃز زض سٗڃڃٵ ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ‪ ،‬ٶكبٴ اظ ضقس ‪٧ٞ‬طڀ ٸ ؾڃبؾځ‬
‫ػبٲٗٻ زاضز‪ ،‬ٸ ػبٲٗٻ ڂځ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ اٲط ٲٽٱ ق‪٧‬ؿز ثرٹضز‪ُٗ٢ ،‬بً زچبض آؾڃجٽبڀ ‪ٞ‬طاٸاٶځ اظ‬
‫ػٳٯٻ ػٷ‪٫‬ٽبڀ زاذٯځ ذٹاټس ‪٪‬طزڂس‪.‬‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثب ٶ‪٫‬بٺ ٸا‪ٗ٢‬جڃٷب ٶٻ ثٻ اڂٵ ‪ً٢‬ڃٻ‪ ،‬ؾبظٸ‪٦‬بض ٸ َطحځ ضا اضائٻ ‪٦‬طزٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ح‪١‬‬
‫‪ٟ٦‬ڃ٭ حؿٵ اٶشربة ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ ػبٲٗٻ ذٹاټس ثٹز‪ ،‬اٮجشٻ اڂٵ اٲط ٲكطٸٌ ٸ ٲطټٹٴ ثٻ اڂٵ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ َج‪ ١‬زؾشٹض ٸ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ سُجڃ‪ ١‬قٹز ٸ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ اػحب‪ ٜ‬ٸ اٶحطا‪ ٜ‬زض اڂٵ‬
‫ذهٹل زٸضڀ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫اّو٘ت راُّبٕ گشٌٗش رّجز‬
‫‪٢‬جالً ‪ٟ٪‬شڃٱ ‪٦‬ٻ ثٻ اس‪ٟ‬ب‪ٖ ٠‬ٯٳبڀ اؾالٰ ‪٪‬عڂٷف ضټجط اظ ٸاػجبر زڂٷځ اؾز‪ ،‬ٸ ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف ٸڀ‬
‫اظ ٲ‪٣‬سٲبر آٴ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ ،‬ٸ ثط ثٷڃبز ‪٢‬بٖسپ ٲٹػٹز ٶعز ٖٯٳبڀ انٹ‪٦ ٬‬ٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ :‬ټط آٶچٻ‬
‫‪٦‬ٻ ٸاػت ثب آٴ سٳبٰ ٶٳڃكٹز ذٹز ٸاػت اؾز‪َ ،‬جڃٗځ ذٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط ٲسٖځ قٹڂٱ ‪٦‬ٻ سجٗڃز اظ‬
‫ضاٺ ټبڀ زضؾز ‪٪‬عڂٷف ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ ‪٦‬ٻ زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲُطح قسٺ ٶڃع اظ ػٳٯٻ ٸاػجبر‬
‫ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ ،‬چٹٴ ٸاػت انٯځ ڂٗٷځ ‪٪‬عڂٷف اٲبٰ ثسٸٴ اڂٵ ضاٺټب ثٻ سٳبٰ ٸ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬ٶٳځضؾس‪.‬‬
‫ػٳٽٹض ٖٯٳبڀ اٲز اؾالٲځ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ٸػٹز قطاڂٍ اٲبٲز زض قرهځ‪ ،‬ثٻ سٷٽبڂځ ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ‬
‫ٶڃؿز سب آٴ قرم ثٻ حڃض اٲبٰ ٸ ضڂڃؽ زٸٮز اؾالٲځ ٸ ظٖڃٱ اٲز ٲؿٯٳٻ اڂ‪ٟ‬بڀ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ‬
‫ٶٳبڂس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ٖالٸٺ ثط اڂٵ قطٸٌ‪ ،‬الظٰ اؾز سب اٸ اظ َط‪ ٠‬ٲكطٸٔ ثط اضڂ‪٧‬ٿ ‪٢‬سضر س‪٧‬ڃٻ ظٶس ٸ اٲز‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)224 :‬‬
‫ٲؿٯٳٻ ٸ ٶرجٻ‪٪‬بٶف ثب اٸ ثڃٗز ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪113 /‬‬

‫اڂٵ اٲط ظٲبٶځ ثطػؿشٻ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ چٷس سٵ ټٳعٲبٴ اظ چٷڃٵ ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڂځ ثطذٹضزاض ثبقٷس‪ ،‬ٸ ټٳٿ‬
‫آٶٽب ذٹز ضا ٲؿشح‪ ١‬ذال‪ٞ‬ز ٸ اٲبٲز ٲؿٯٳڃٵ ثساٶٷس‪ .‬زض چٷڃٵ حبٮشځ ثبڂس اظ ضاټځ اؾش‪ٟ‬بزٺ‬
‫ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ثشٹاٴ ثب آٴ اٶشربة ٲٷبؾت ضا اٶؼبٰ زاز‪ ،‬ٸ ثٻ آٴ قرم ثٻ حڃض ظٖڃٱ ٸ ضټجط‬
‫ٲكطٸٖڃز ثركڃس‪.‬‬
‫اټٳڃز ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف ضټجط ضا ٲڃشٹاٴ اظ ذال‪ ٬‬ٶ‪٧‬بر آسځ ثطػؿشٻ ؾبذز‪:‬‬
‫‪٪ -1‬عڂٷف ضټجط ڂ‪٧‬ځ اظ ؾطٶٹقز ؾبظسطڂٵ ضٸڂ‪٧‬طزټبڀ ؾڃبؾځ ٸ زض ٖڃٵ حب‪ ٬‬ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ٲطزٰ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ثب آٴ ٲٹاػٻ ټؿشٷس‪ .‬دؽ ضاٺټبڀ ‪٪‬عڂٷف ضټجط ٶڃع ثٻ ټٳبٴ‬
‫اٶساظٺ حبڂع اټٳڃز اؾز‪ ،‬ٸ ثبڂس ٲس ٶٓط ؾڃبؾشٳساضاٴ‪ ،‬ظٲبٲساضاٴ‪٣ٞ ،‬ٽب ٸ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ساٶبٴ‬
‫ثبقس‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٵ اٲط ثٻ ذٹثځ ػبڂ‪٫‬بٺ ذٹز ضا ڂب‪ٞ‬شٻ ٸ اق‪ٛ‬ب‪٬‬‬
‫ٶٳٹزٺ اؾز؛‬
‫‪ -2‬طجبر ٲٳٯ‪٧‬شٽب ٸ ‪٦‬كٹضټب زض ‪٪‬عڂٷف زضؾز ضټجطاٴ آٴ اؾز‪ .‬آٴ ‪٦‬كٹضڀ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ‬
‫ٖطنٻ ٲٹ‪٣ٞ‬بٶٻ ٖٳ٭ ‪٦‬ٷس ٸ ثشٹاٶس ظٖڃٳځ ٲٷبؾت ثط‪٪‬عڂٷس‪ُٗ٢ ،‬بً حط‪٦‬شځ ثعض‪ ٨‬اٶؼبٰ‬
‫زازٺ‪ ،‬ٸ طجبر ذٹڂف ضا سًٳڃٵ ‪٦‬طزٺ اؾز‪ .‬ثط ٖ‪٧‬ؽ ا‪٪‬ط ‪٦‬كٹضڀ زض اڂٵ ٖطنٻ ٶب‪٦‬بٰ‬
‫قٹز‪ ،‬ٶٳڃشٹاٴ سٹ‪ ٕ٢‬طجبر ضا زض آٴ ‪٦‬كٹض زاقز؛‬
‫‪ -3‬دڃكط‪ٞ‬ز ‪٦‬كٹضټب ٸاثؿش‪٫‬ځ قسڂسڀ ثٻ ضټجط آٴ ‪٦‬كٹض زاضز‪ .‬ټط ٲٯشځ ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس ثطاڀ‬
‫ذٹز ظٖڃٳځ ‪٦‬بضزاٴ ٸ زاٶب ثط‪٪‬عڂٷس‪ُٗ٢ ،‬بً ‪٪‬بٰ ثعض‪٪‬ځ زض ضاؾشبڀ ضقس ٸ اٶ‪٧‬كب‪ ٜ‬ذٹز ثط‬
‫زاقشٻ اؾز‪ .‬ٸٮځ ا‪٪‬ط ضټجطاٴ ڂ‪٦ ٥‬كٹض ٶبزاٴ ٸ ثٻ زٸض اظ ٖٯٱ ٸ زاٶف ثبقٷس‪ ،‬ثبڂس سٹ‪ٕ٢‬‬
‫ضقس آٴ ‪٦‬كٹض ضا ٶساقز‪ .‬سؼطثٿ ثكطڀ سبضڂد زٸٮشساضڀ اڂٵ اٲط ضا ثٻ ذٹثځ ثٻ اطجبر‬
‫ٲڃطؾبٶس‪ ،‬ٸ ٲب ٲڃشٹاٶڃٱ زض اڂٵ ذهٹل اظ ‪٦‬كٹضټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ٸ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ ڂبز آٸض قٹڂٱ؛‬
‫‪ -4‬زض ټط ‪٦‬كٹضڀ ا‪٢‬ٹاٰ‪ ،‬ٶػازټب ٸ ٲٯڃشٽبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ثب ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ٽبڀ ٲش‪ٟ‬بٸر ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫زض چٷڃٵ ‪٦‬كٹضڀ سإٲڃٵ ٸحسر اظ ػٳٯٻ ٲٽٳشطڂٵ اټسا‪ ٜ‬ضاټجطزڀ آٴ ‪٦‬كٹض ثٻ قٳبض‬
‫ٲڃطٸز‪ ،‬ظڂطا ث‪٣‬بڀ ٲٳٯ‪٧‬شٽب ٸاثؿشٻ ثٻ چٷڃٵ ٸحسسځ اؾز‪ .‬ضټجطاٴ آٴ ‪٦‬كٹض زض ظٲڃٷٿ‬
‫سإٲڃٵ چٷڃٵ ٸحسسځ‪ ،‬ټٱ ٲڃشٹاٶٷس ٶ‪٣‬ف ٲظجز ثبظڀ ‪٦‬ٷٷس ٸ ټٱ ٶ‪٣‬ف ٲٷ‪ٟ‬ځ‪٦ ،‬ٻ ا‪٪‬ط‬
‫ٶ‪٣‬ف قبٴ ٲٷ ‪ٟ‬ځ ثبقس ثبڂس ضٸظ‪٪‬بض آٴ ‪٦‬كٹض ضا سجبٺ زاٶؿز‪ ،‬اٲب ا‪٪‬ط ٶ‪٣‬ف آٴ ضټجطاٴ‬
‫ٲظجز ثبقس ٲڃشٹاٴ ث‪٣‬بڀ آٴ ‪٦‬كٹض ضا سًٳڃٵ ‪٦‬طز‪ .‬ثٻ اڂٵ ؾجت ثبڂس اظ قڃٹٺټبڀ‬
‫زضؾز ‪٪‬عڂٷف ضټجط اؾش‪ٟ‬بزٺ ثٻ ٖٳ٭ آڂس سب ثشٹاٴ ‪ٞ‬طزڀ ضا ‪٪‬عڂٷف ‪٦‬طز ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس‬
‫چٷڃٵ ٸحسسځ ضا سإٲڃٵ ٶٳبڂس؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪114 /‬‬

‫‪ -5‬سُجڃ‪ ١‬ثطٶبٲٻټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸاثؿش‪٫‬ځ قسڂسڀ ثٻ ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ ٲؿٯٳبٴ زاضز‪ .‬ثٻ‬
‫ټٳڃٵ زٮڃ٭ ٲكبټسٺ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض ټٷ‪٫‬بٰ َطح قطٸٌ ضټجطڀ‪ ،‬ٲٹاظڂٷځ‬
‫ضا ٸيٕ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ يٳٷبً اقبضٺ ثٻ اټٳڃز ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ ثٯٷس ‪٪‬عڂٷف ضټجط زض ٶٓط آٶٽب‬
‫زاضز‪ ،‬ٸ ٶٹٖبً سٹاٶبئڃف ضا زض سُجڃ‪ ١‬حسٸز ٸ قٗبڂط اؾالٲځ ٶٳبڂف ٲڃسټس‪ ،‬ٲبٶٷس قطٌ‬
‫اػشٽبز ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً سص‪٦‬ط زازٺ قس‪.‬‬
‫اٮجشٻ ٲٹاضز زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع ټؿز ‪٦‬ٻ ټط ذٹاٶٷسٺڂځ ٸ ټط آقٷب ثٻ اٮ‪ٟ‬جبڀ ؾڃبؾز ٸ ٲٯ‪٥‬زاضڀ‬
‫ٲڃشٹاٶس ثٻ سجڃڃٵ ثطذځ اظ اڂٵ ٲٹاضز ثذطزاظز‪.‬‬
‫راُّبٕ گشٌٗش رّجز‬
‫َط‪٪ ٠‬عڂٷف ضټجط ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ثرف اظ ‪٦‬شبة ٲُطح ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ضاٺټبڂځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ٲجشٷځ ثط‬
‫ٶهٹل ‪ُٗ٢‬ځ‪ ،‬ٸايح ٸ نطڂح اٮساللّ ٶڃؿشٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اػشٽبزاسځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ ٖٯٳب زض دطسٹ‬
‫ٖٳٯ‪٧‬طز انحبة ثعض‪٪‬ٹاض ثٻ ذهٹل ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬ٸ اڂٵ ثعض‪٪‬ٹاضاٴ سالـ ‪٦‬طزٶس‬
‫زض ٲ‪٣‬بٰ ا‪٢‬شسا ثٻ آٶٽب اڂٵ قڃٹٺټب ضا ٲٗط‪ٞ‬ځ ثساضٶس‪.‬‬
‫اڂٷٽب قڃٹٺټبڂځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ثٻ نٹضر ‪٦‬٭ ثٻ ٖٷٹاٴ ‪٢‬ٹاٖس ٖبٲٻ ٲُطح اٶس‪ ،‬اٲب اٲز اؾالٲځ‬
‫ٲڃشٹاٶس ثطاڀ ټط ٖهط ٸ ظٲبٴ سُجڃ‪٣‬بر ٲٷبؾجځ ضا اڂؼبز ٶٳبڂس ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس ‪ٟ٦‬ڃ٭ اٶشربة زضؾز‬
‫ضټجطاٴ قبڂؿشٻ ثطاڀ ػبٲٗٿ اؾالٲځ ثبقس‪ .‬ثٷب ثط اڂٵ الظٰ اؾز اٸيبٔ اٲز زض ټط ٖهط ٸ ظٲبٶځ‬
‫ثٻ ذٹثځ سٹؾٍ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثطضؾځ قٹز‪ ،‬ٸ ثٗس اظ ٲُبٮٗٿ سٳبٰ ػٹاٶت ا‪٢‬ساٲبسځ نٹضر ‪٪‬ڃطز‬
‫‪٦‬ٻ يبٲٵ حؿٵ اٶشربة ثبقس‪َ .‬جڃٗځ اؾز زض اڂٵ ذهٹل اټ٭ ضؤڀ ٸ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اٲز‬
‫(ٲجبض‪ ،٤‬ة ر‪)332 :‬‬
‫ٲڃشٹاٶٷس ٶ‪٣‬ف ثبضظڀ زاقشٻ ثبقٷس‪.‬‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ڃز ٖڃٷځ ٶعز اټ٭ ؾٷز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٶٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ٶٻ ؾٷز ‪٪‬ٽطثبض ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضاٺټبڂځ ضا‬
‫ثطاڀ اٶشربة ٸ ‪٪‬عڂٷف ضټجط سٗڃڃٵ ٶ‪ٟ‬طٲٹزٺ‪ ،‬اڂٵ اٲط ضا ثٻ اٲز اؾالٲځ ٸا‪٪‬صاض ‪٦‬طزٶس سب ثط اؾبؼ‬
‫ٶڃبظټبڀ ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ ٸ ثط اؾبؼ ٲهٯحز اٲز آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٲڃرٹاټٷس ثٻ اڂٵ اٲط ٲٽٱ ا‪٢‬ساٰ‬
‫ثذطزاظٶس‪( .‬ذڃبٌ‪1425:167 ،‬؛ زٲڃؼځ‪125/1 :1407 ،‬؛ ٲجبض‪ ،٤‬ة ر‪ )326 :‬اٮجشٻ ٶٓط ٲصټت سكڃٕ چٷڃٵ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫اٲبٲز ٸ ػبٶكڃٷځ ٲٷهٹل اؾز‪ ،‬ٸ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ اٲط ذسا‪ ‬اڂٵ ‪٦‬بض ضا ‪٦‬طزٶس ٸ اٲبٲز ضا‬
‫ثٗس اظ ذٹڂف زض ؾڃسٶب ٖٯځ‪ ‬ٸ شضڂٿ قبٴ ٲ‪٣‬طض ‪ٞ‬طٲٹزٺاٶس‪.‬‬
‫اټ٭ ؾٷز ثٻ ػطڂبٴ ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ٸ ثڃٗز ٲؿٯٳبٶبٴ ثب ؾڃسٶب اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬اؾشٷبز‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ٶكبٴ ٲڃسټس ا‪٪‬ط زض ٲٹضز سٗڃڃٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٶم ‪٢‬بَٗځ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ڂب ؾٷز ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬ٲڃجٹز‪ ،‬نحبثٻ ټط‪٪‬ع اذشال‪ ٜ‬ٶٳڃ‪٧‬طزٶس ٸ ‪ٞ‬طٲبٴ ذسا‪ ‬ٸ دڃبٲجط‪ ‬ضا اػطا ٲڃٷٳٹزٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪115 /‬‬

‫ثٻ ټط حب‪٣ٞ ،٬‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثب سٗ‪٣‬ڃت ٸ سشجٕ ؾٷز نحبثٻ ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ زض سٗڃڃٵ‬
‫ظٖڃٱ ٸ ضټجط‪ ،‬ثٻ اڂٵ ٶشڃؼٻ ضؾڃسٺاٶس ‪٦‬ٻ زض ٲ‪٣‬بٰ سجٗڃز اظ ؾٷز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٸ اػشٽبزار‬
‫نحبثٻ‪ ،‬ٲڃشٹاٴ ظٖڃٱ اٲز اؾالٲځ ضا ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ َط‪ ٠‬آسځ ٲٷهٹة ‪٦‬طز‪.‬‬
‫اًتخبة اص طشٗك اّل حل ٍ ػمذ (بشگضٗذگبى)‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ قڃٹٺ ټبڀ اٶشربة ضټجط ٸ ظٖڃٱ زٸٮز اؾالٲځ زض ٶٓط‪٪‬بٺ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ‪ ،‬اٶشربة آٴ اظ َ طڂ‪ ١‬اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اؾز‪ .‬اڂٵ ‪٦‬بض قڃٹٺ ثٻ حسڀ ٶعز ‪٣ٞ‬ٽب اظ ػبڂ‪٫‬بټځ‬
‫ثٯٷس ثطذٹضزاض اؾز ‪٦‬ٻ حشځ ثطذځ اظ ٖٯٳب سٷٽب ټٳڃٵ ضاٺ ضا ثطاڀ سٗڃڃٵ ظٖڃٱ ٸ ضټجط زٸٮز‬
‫(ٖٹزٺ‪)146 :1401 ،‬‬
‫اؾالٲځ ثٻ ضؾٳڃز ٲڃكٷبؾٷس‪.‬‬
‫ػطڂبٴ ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ٸ اٶشربة اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ثٻ ٲ‪٣‬بٰ ذال‪ٞ‬ز ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر اٮٳٷب‪ ٤‬ضؾٹ‪٬‬‬
‫‪٪‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬اقبضٺ ثٻ اڂٵ قڃٹٺ ٸ َطڂ‪٣‬ٻ زاضز‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ ضٸاڂبر سبضڂرځ ‪٦‬ٻ زض ‪٦‬شت حسڂض‪ ،‬سبضڂد ٸ ؾڃطر ٸاضز قسٺ‪ ،‬ٲؿٯٳبٶبٴ ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر‬
‫دڃبٲجط ذسا‪ ‬حشځ ‪٢‬ج٭ اظ ز‪ٞ‬ٵ اڂكبٴ‪ ،‬زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ػٳٕ قسٺ‪ ،‬ٲٹيٹٔ ذال‪ٞ‬ز ٸ‬
‫ػبٶكڃٷځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضا ثٻ ثحض ٸ ثطضؾڃٽبڀ ټٳٻ ػبٶجٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٷس‪.‬‬
‫زض آٶؼب ‪٪‬طٸټځ اظ ثعض‪٪‬بٴ نحبثٻ‪ ،‬اظ ٲ‪٣‬طثڃٵ دڃبٲجط‪ ‬ٸ ٲكبٸضاٴقبٴ اٲظب‪ ٬‬اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ٸ‬
‫ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ٸ ؾٗس ثٵ ٖجبزٺ دڃكٹاڀ َبڂ‪ٟ‬ٿ ذعضع ٸ ثؿڃبضڀ اظ ٲٽبػطاٴ ٸ اٶهبض ‪٪‬طز آٲسٺ‬
‫ثٹزٶس‪ .‬ثٻ اؾشظٷبڀ ٖٯځ ثٵ اثځ َبٮت‪ ‬ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ انحبة ‪٦‬ٻ زض اَطا‪ ٜ‬دڃبٲجط ذسا‪‬‬
‫(حؿٵ‪)209 :1388 ،‬‬
‫ٲهطٸ‪ ٜ‬اسربش آٲبز‪٪‬ڃٽبڀ الظٰ ثطاڀ س‪ٟ٧‬ڃٵ ٸ سؼٽڃع اڂكبٴ ثٹزٶس‪.‬‬
‫ثط ٸ‪ ١ٞ‬ٶٓط اټ٭ ؾٷز‪ ،‬ٲؿٯٳبٶبٴ ثٗس اظ ثحض ٸ ثطضؾڃٽبڀ الظٲٻ ثٻ اڂٵ ٶشڃؼٻ ضؾڃسٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ٲٷبؾتسطڂٵ ‪٪‬عڂٷٻ ثطاڀ ٖٽسٺزاضڀ ذال‪ٞ‬ز ٸ ػبٶكڃٷځ دڃبٲجط ذسا‪ ‬اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬اؾز‪،‬‬
‫اڂٷطٸ اټ٭ ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٻ سٳبٲبً اس‪ٟ‬ب‪٦ ٠‬طزٶس ٸ ثب اثٹث‪٧‬ط ثڃٗز ٶٳٹزٶس ‪٦‬ٻ اڂٵ ثڃٗز ثڃٗز ‪ًٞ‬ال ٸ ثعض‪٪‬بٴ‬
‫ٲٽبػط ٸ اٶهبض ثٹز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )146/1 :1407 ،‬ؾذؽ ثڃٗز زٸٰ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز ‪٦‬ٻ ثڃٗز ٖٳٹٰ ٲؿٯٳبٶبٴ اؾز‪.‬‬
‫اظ آٶچٻ زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ‪٪‬صقشٻ‪ ،‬ثٻ ذٹثځ ٶٳبڂبٴ اؾز ‪٦‬ٻ اٸالً ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثط اؾبؼ ضؤڀ‬
‫ػٳٽٹض اټ٭ ؾٷز ‪٦‬ؿځ ضا ثٻ ػبٶكڃٷځ ذٹز سٗڃڃٵ ٶ‪ٟ‬طٲٹز‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثڃٗز ثب اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪١‬‬
‫اثشسا اظ ؾٹڀ ‪ًٞ‬الڀ ‪٢‬ٹٰ ٸ ثعض‪٪‬بٴ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶبٰ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س قٷبذشٻ ٲڃكٹٶس نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ثٗس‬
‫(زٲڃؼځ‪)148 /1 :1407 ،‬‬
‫ؾبڂط ٲؿٯٳبٶبٴ آٲسٶس ٸ ثب اڂكبٴ ثڃٗز ٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫ٸ اٲب زض ٲٹضز اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س؛ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪116 /‬‬

‫هفَْم اّل حل ٍ عمد‬

‫زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثٻ ثط‪٪‬عڂسٺ ټبڀ ٲٯز "اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س" ٲځ‪٪‬ٹڂٷس‪ .‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب ثٻ آٶٽب‬
‫(‪ٞ‬طاء‪)19 :1403 ،‬‬
‫"اټ٭ اإلػشٽبز" ٸ "ؤټ٭ اإلذشڃبض" ټٱ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪.‬‬
‫اٶسڂكٳٷساٴ اؾالٲځ زض سٗطڂ‪ ٝ‬اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ڂب ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ٸ ٶرج‪٫‬بٴ‪ ،‬ٶٓطڂبر ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ ضا‬
‫اضائٻ ‪٦‬طزٺاٶس ‪٦‬ٻ س‪٣‬طڂجبً سٳبٰ اڂٵ ٶٓطڂبر حٹ‪ ٬‬ٲحٹض ذجطٺ ٸ زاٶف الظٰ زٸض ٲځذٹضز‪.‬‬
‫ٖجساهلل ثٵ ٖٳط اٮسٲڃؼځ ٲاٮ‪٦ ٝ‬شبة "اإلٲبمّ اٮٗٓٳځ" ضاػٕ ثٻ سٗطڂ‪ ٝ‬ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ٲځ‪٪‬ٹڂس‪:‬‬
‫« آٶٽب ‪٪‬طٸټځ اظ ٲطزٰ اٶس ‪٦‬ٻ زاضاڀ زضػٿ ثٯٷسڀ اظ زڂٵ‪ ،‬اذال‪ ٠‬ٸ ٖٯٱ ثٻ احٹا‪ ٬‬ٲطزٰ ٸ سسثڃط‬
‫اٲٹض آٶٽب ټؿشٷس ٸ ثٻ آٶٽب اټ٭ اذشڃبض‪ ،‬ٲكبٸضاٴ ٸ اټ٭ ضؤڀ ٸ سسثڃط ټٱ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس»‪ .‬نبحت‬
‫ټٳڃٵ ‪٦‬شبة اظ ٲاٮ‪٦ ٝ‬شبة "ٶٽبّٔ اٮٳحشبع بٮځ قطح اٮٳٷٽبع" ٶ‪٣‬٭ ٲځ‪٦‬ٷس ‪٦‬ٻ‪« :‬آٶٽب ٖٯٳب‪ ،‬ضئؾب‬
‫ٸ ٸػٽبڀ ٲطزٰ اٶس ‪٦‬ٻ ػٳٕ قسٴ قبٴ آؾبٴ اؾز»‪( .‬زٲڃؼځ‪٢ )162/1 :1407 ،‬ج٭ اظ ٸڀ اٲبٰ ٶٹٸڀ ٶڃع‬
‫(ٶٹٸڀ‪)292 :1425 ،‬‬
‫اڂٵ ٶٓط ٸ ضؤڀ ضا اضائٻ زاقشٻاٶس‪.‬‬
‫ٲٷٓٹض ‪٦‬ؿبٶځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ثٻ ٮحبِ ٖٯٱ ٸ زاٶف‪ ،‬س‪٣‬ٹا ٸ دطټڃع‪٪‬بضڀ‪ ،‬زض‪ ٤‬قطاڂٍ ٲطزٰ‪ ،‬اذالل‪،‬‬
‫ٸ ز‪٢‬ز زض اٶشربة َط‪ ٜ‬اٖشٳبز ٲطزٰ ثبقٷس‪.‬‬
‫ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ٖٯٳب ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ضا ‪ ٍ٣ٞ‬زض ٖٯٳبڀ اټ٭ اػشٽبز ذالنٻ ٲځ‪٦‬ٷٷس‪٪ .‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط‬
‫آٶبٴ ضا ثٻ اٖڃبٴ ٸ اقطا‪ ٜ‬ػبٲٗٻ س‪ٟ‬ؿڃط ٲځٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ثطذځ زض اټ٭ ‪ًٞ‬٭ اظ اٲٷبڀ اٲز ثٻ‬
‫ػؿشؼٹڀ ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ٲځدطزاظٶس‪ .‬ٸٮځ ا‪٦‬ظط ٖٯٳب ٶٓط اٲبٰ ٶٹٸڀ ضا سإڂڃس ٲځ‪٦‬ٷٷس ٸ نبحت ‪٦‬شبة‬
‫"اټ٭ اٮح٭ ٸ اٮٗ‪٣‬س" اڂٵ ٶٓط ضا ضاػح ٲڃساٶس ٸ ٲب ٶڃع زض اڂٷؼب ټٳڃٵ ٶٓط ضا ضاػح ٲځزاٶڃٱ‪.‬‬
‫(َطڂ‪٣‬ځ‪ )31 :1419 ،‬ا‪٪‬طچٻ س‪ٟ‬بٸر چٷساٶځ ٸ سجبٖس ثؿڃبضڀ زض ثڃٵ اڂٵ زڂس‪٪‬بٺټب ثٻ ٲالحٓٻ ٶٳځضؾس‪.‬‬
‫صفات ٍ تعداد آًْا‬
‫ٖٯٳب ضاػٕ ثٻ سٗڃڃٵ ن‪ٟ‬بر ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ٲبٶٷس سٗطڂ‪ ٝ‬آٴ‪ ،‬زڂس‪٪‬بٺټبڀ ٲش‪ٟ‬بٸسځ زاضٶس‪ .‬اظ ٶٓط‬
‫"ٲبٸضزڀ" ٸ "اثځ ڂٗٯځ" زض آٶٽب ؾٻ قطٌ الظٰ اؾز‪ :‬اٸ‪ٖ :٬‬ساٮز‪ .‬زٸٰ‪ٖ :‬ٯٱ ٸ زاٶف الظٰ ػٽز‬
‫سكرڃم ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ قبڂؿش‪٫‬ځ ظٖبٲز ضا زاضز‪ .‬ؾٹٰ‪ :‬زاقشٵ ذطز ٸ ح‪٧‬ٳشځ ‪٦‬ٻ ثشٹاٶٷس ثب آٴ ظٖڃٱ‬
‫(‪ٞ‬طاء‪19 :1403 ،‬؛ ٲبٸضزڀ‪ ،‬ة ر‪)6 :‬‬
‫نبٮحځ ضا ثطاڀ اٲز ثط‪٪‬عڂٷٷس‪.‬‬
‫(َطڂ‪٣‬ځ‪)50 :1419 ،‬‬
‫"ٶٹٸڀ" اڂٵ قطاڂٍ ضا الظٰ ٲځزاٶس‪ :‬اؾالٰ‪ ،‬آظاز ثٹزٴ‪ ،‬ٲ‪٧‬ٯ‪ ٝ‬ثٹزٴ‪ٖ ،‬بز‪ ٬‬ثٹزٴ‪.‬‬
‫نبحت ‪٦‬شبة اټ٭ اٮح٭ ٸ اٮٗ‪٣‬س اڂٵ قطاڂٍ ضا ثٻ زٸ ثرف س‪٣‬ؿڃٱ ٲځ‪٦‬ٷس‪:‬‬
‫اٸ‪ :٬‬قطٸٌ اؾبؾځ قبٲ٭‪٣ٖ :‬٭‪ ،‬ثٯٹ٘‪ ،‬اؾالٰ‪ٖ ،‬ساٮز (زض ٶعز احٷب‪ ٜ‬قرم ٖبز‪٦ ٬‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫اظ ‪٪‬ٷبټبٴ ‪٦‬جڃطٺ اػشٷبة ‪٦‬ٷس ٸ ثط اٶؼبٰ ن‪ٛ‬ڃطٺټب انطاض ٶٹضظز ٸ ثٻ نٹضر ‪٦‬٭ ذٹثڃٽبڂف اظ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪117 /‬‬

‫ثسڂٽبڂف ٸ ‪٦‬بضټبڀ زضؾشف اظ اقشجبټبسف ثڃكشط ثبقس)‪ٖ ،‬ٯٱ (اثٵ حؼط ٲٷٓٹض اظ آٴ ضا ٖٯٱ‬
‫قطٖځ ٲځزاٶس ٸ ٖجساٮ‪٣‬بزض ٖٹزٺ ٖٯٱ ‪٣ٞ‬ٻ ٸ آقٷبڂځ ثب ٲجبزڀ ؾڃبؾز) زاقشٵ ح‪٧‬ٳز ٸ ذطز‪ ،‬ٸ‬
‫(َطڂ‪٣‬ځ‪)81-51 :1419 ،‬‬
‫‪٢‬ٹر ٸ سٹاٴ‪ .‬زٸٰ‪ :‬قطٸٌ س‪٧‬ٳڃٯځ قبٲ٭‪ :‬اػشٽبز زض زڂٵ‪ ،‬ذجطٺ ٸ سؼطثٻ‪ ،‬ٸضٔ ٸ س‪٣‬ٹا‪.‬‬
‫ثٻ ټط حب‪ ٬‬ثط اؾبؼ آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬اڂٷٽب ‪٦‬ؿبٶځاٶس ‪٦‬ٻ ثٻ َطڂ‪ ١‬ٶڃبثز ٸ ٸ‪٦‬بٮز‪ ،‬اٲٹض‬
‫(َطڂ‪٣‬ځ‪)102 :1419 ،‬‬
‫ٖبٲٻ ٸ ٲٽٱ اٲز ضا ٶٳبڂٷس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ٖ‪٣‬س اٲبٲز ضا‪.‬‬
‫زض ٲٹضز سٗساز آٶٽب ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ثڃٵ ٖٯٳب زض ٲٹضز سٗساز آٶٽب س‪ٟ‬بٸر ٶٓط ٸػٹز زاضز‪:‬‬
‫ثطذځ ثطاڀ آٶٽب سٗساز ٲكرهځ ضا دڃكٷٽبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ؾرٵ اڂٷٽب ثب سٹػٻ ثٻ سٹػٽبر ټط ‪ٞ‬طزقبٴ‪،‬‬
‫(َطڂ‪٣‬ځ‪)165 :1419 ،‬‬
‫ثڃٵ ڂ‪ ٥‬سب چٽ٭ ٶ‪ٟ‬ط زض ٶٹؾبٴ اؾز‪.‬‬
‫‪٪‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط ‪٢‬بڂ٭ ثٻ سٗساز ٲٗڃٵ ٶڃؿشٷس‪ ،‬ٸٮځ اػٳبٔ ټٳٻ ضا قطٌ ٲڃساٶٷس‪ .‬ٸ سٗسازڀ زڂ‪٫‬ط‬
‫‪٢‬بڂ٭ ثٻ ثحض اػٳبٔ ٶڃؿشٷس‪ ٍ٣ٞ ،‬ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ثٻ ټط سٗسازڀ ‪٦‬ٻ اٲ‪٧‬بٴ ػٳٕ قبٴ ٲٹػٹز ثبقس‪،‬‬
‫ٲڃشٹاٶٷس ا‪٢‬ساٰ ثٻ سٗڃڃٵ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ٶٳبڂٷس‪َ( .‬طڂ‪٣‬ځ‪ )169-167 :1419 ،‬ٮڃ‪٧‬ٵ ٸا‪ٗ٢‬ڃز اٲط اڂٷؿز ‪٦‬ٻ‬
‫اڂٵ ٲؿإٮٻ اػشٽبزڀ اؾز ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اٲز اؾالٲځ ٸ ٖٯٳبڀ آٴ ٲڃشٹاٶٷس ٶٓط ثٻ ْطٸ‪ ٜ‬ٸ قطاڂٍ‬
‫ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٲٷبؾت ٲڃجڃٷٷس ٸ زض آٴ ذڃط ٸ نالح اٲز اؾالٲځ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز ٖٳ٭‬
‫ٶٳبڂٷس‪ ،‬حبال اڂٵ ٲإٲٹ‪ ٬‬زض ٖسز چٽ٭ ثٻ زؾز آڂس ڂب زض سٗساز ثڃكشط ڂب ‪٦‬ٳشط‪ ،‬ٲٽٱ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ‬
‫آٶٽب ثٽشطڂٵ سهٳڃٱ ضا ث‪٫‬ڃطٶس ٸ قبڂؿشٻسطڂٵ اٶؿبٴ ضا ثٻ ٲ‪٣‬بٰ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ ثط‬
‫‪٪‬عڂٷٷس‪.‬‬
‫اڂٷٽب ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس سٳبٰ اٲٹض ٖبٲٿ اٲز اؾالٲځ ضا سحز ‪ٚ‬ٹض ٸ ثطضؾځ ټٳٻ ػبٶجٻ ‪٢‬طاض زټٷس‪ ،‬ٸ ثٻ‬
‫ز‪٢‬ز ‪٦‬ؿځ ضا ثطاڀ ٖٽسٺزاضڀ ٲ‪٣‬بٰ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ دڃكٷٽبز ‪٦‬ٷٷس‪ .‬زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز‬
‫ذٹزقبٴ ثبڂس ثب آٴ اٲبٰ ٸ دڃكٹا ثڃٗز ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ؾذؽ ٲطزٰ ثٻ سجٕ قبٴ ثب آٶٽب ثڃٗز ثط ؾٳٕ ٸ‬
‫َبٖز ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٿ آٶٽب سٷٽب زض اٶشربة ظٖڃٱ ٸ ضټجط ذشٱ ٶٳڃكٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ آٶٽب ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس اظ زٸض ٲطا‪٢‬ت ؾڃط‬
‫سحٹالر ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ اٲز اؾالٲځ ٶڃع ثبقٷس ٸ دڃٹؾشٻ ثطاڀ اٲز ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٲكٹضٺټبڀ الظٰ ضا اضائٻ‬
‫ٶٳبڂٷس‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ دڃٹؾشٻ اظ ثعض‪٪‬بٴ نحبثٻ زض ٲٹضز ٲؿبڂ٭ ٲرشٯ‪ ٝ‬ٲكٹضٺ‬
‫ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬شٷس‪.‬‬
‫ٸ اٲب زض ٲٹضز حبٮز ٸ ٸيٗڃز ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ڂب اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س زض ظٲبٴ حبيط؛ زض اڂٵ ذهٹل‬
‫ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ زض قطاڂٍ ‪ٗٞ‬ٯځ‪ ،‬ثبڂس ذٹز اٲز اؾالٲځ‬
‫اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ضا ثط‪٪‬عڂٷٷس ٸ ټط ‪٦‬ؿځ ضا ‪٦‬ٻ اٲز ثط‪٪‬عڂٷس ٲڃشٹاٴ آٶٽب ضا ثٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ڂب‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪118 /‬‬

‫ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ سٹنڃ‪ ٝ‬ٶٳٹز‪ .‬زٸٮز ټٱ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز قطاڂٍ الظٰ ضا ثطاڀ اٶشربة زضؾز ٸ ثسٸٴ‬
‫(ظڂساٴ‪)239 :1382 ،‬‬
‫س‪٣‬ٯت چٷڃٵ اقربنځ ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٶٳبڂس‪.‬‬
‫استخالف ٗب ٍالٗت ػْذٕ‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ قڃٹٺ ټبڂځ ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثب سٹػٻ ثٻ ؾڃطر ٸ ضٸـ نحبثٻ ثطاڀ‬
‫اٶشربة ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ثڃبٴ زاقشٻاٶس‪ ،‬قڃٹپ "اؾشرال‪ "ٜ‬اؾز‪ .‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اظ اڂٵ‬
‫قڃٹٺ ثب "ٸالڂز ٖٽسڀ" سٗجڃط ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ٞ( .‬طاء‪25 :1403 ،‬؛ ظڂساٴ‪ )240 :1382 ،‬ٲٷٓٹض اظ قڃٹپ اؾشرال‪ ٜ‬ڂب‬
‫ٸالڂز ٖٽسڀ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ثط حب‪ ،٬‬ټط‪٪‬بٺ احؿبؼ ‪٦‬طز ٸ‪٢‬ز ٲط‪ ٨‬ٸڀ ‪ٞ‬طا ضؾڃسٺ‪ ،‬ٲڃشٹاٶس‬
‫(‪ٞ‬طاء‪،‬‬
‫ثٻ ػبڀ ذٹز زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ حڃض ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ثط‪٪‬عڂٷس‪ ،‬ڂب ال ا‪٢‬٭ ثٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س دڃكٷٽبز ٶٳبڂس‪.‬‬
‫‪25 :1403‬؛ ذڃبٌ‪)170 :1425 ،‬‬

‫ٲبٸضزڀ زض ٲٹضز ٸالڂز ٖٽسڀ ‪ٟ٪‬شٻ ‪٦‬ٻ ثط اڂٵ ضٸـ اظ ؾٹڀ ٖٯٳبڀ اػٳبٔ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬ٸ‬
‫ټٳٻ ثط ػٹاظ آٴ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )275 :‬ٸ حشځ اٲبٰ اثٵ حعٰ ٶٻ سٷٽب ‪٦‬ٻ اڂٵ قڃٹٺ ضا ثٻ‬
‫ٖٷٹاٴ قڃٹپ زضؾز ٲڃكٷبؾس ‪٦‬ٻ آٴ ضا زض ٲطسجٻ ٸ ٲ‪٣‬بٰ اٸ‪ ٬‬ٶڃع ‪٢‬طاض ٲڃسټس ٸ ‪ٚ‬ڃط آٴ ضا ٲ‪٧‬طٸٺ‬
‫ٲڃكٳبضز‪ ،‬ظڂطا ثط اؾبؼ ٶٓط اڂٵ ٖبٮٱ ثعض‪٪‬ٹاض‪ ،‬س‪ٛ‬ڃڃط ٸ سحٹ‪ ٬‬زض اٲبٲز ‪٦‬ٻ زض حبٮز ٖسٰ‬
‫(اثٵ حعٰ‪ ،‬ة ر‪)131/4 :‬‬
‫اؾشرال‪ ٜ‬ثطٸظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٲٷؼط ثٻ ټطع ٸ ٲطع ٸ ؾط‪٪‬طزاٶځ ٸ سجبټځ ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫ٖٯز سٗٯ‪٪ ١‬ط‪ٞ‬شٵ ا ڂٵ نالحڃز ثٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ثط حب‪ ٬‬زض اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز ‪٦‬ٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ثٻ ټط حب‪٬‬‬
‫ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ سٹؾٍ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ڂب ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ اظ ٲڃبٴ نبٮحسطڂٵ اٶؿبٶٽب اٶشربة قسٺ‪ ،‬حشٳبً‬
‫نالح اٸ ٸڀ ضا ٸا ٲڃساضز سب زض اٶشربة ػبٶكڃٷځ ثطاڀ ذٹز‪ ،‬ثط ٸ‪ ١ٞ‬ٲهبٮح ٖٯڃبڀ اٲز ٖٳ٭‬
‫ٶٳبڂس‪ ،‬ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض ؾبڂط ٲؿبڂ٭ ٶڃع چٷڃٵ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ذٹزـ اظ ػٳٯٻ اټ٭‬
‫ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ڂب ثط‪٪‬عڂساٴ اؾز‪ ،‬اظڂٷطٸ اڂٵ ح‪ ١‬ضا زاضز سب ‪٦‬ؿځ ضا ثٻ ػبڀ ذٹز دڃكٷٽبز ٶٳبڂس‪ .‬ٸ‬
‫ٶ‪٧‬شٻ ڂځ ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽب زض ٲٹضز آٴ سهطڂح زاضٶس اڂٷؿز ‪٦‬ٻ‪ ،‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ زض حبٮز حڃبر ذٹز ټط‪٪‬بٺ ٲهبٮح‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)275 :‬‬
‫ٖجبز ضا ٲس ٶٓط زاقشٻ ثبقس ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر ذٹڂف ٶڃع اڂٵ ٲهبٮح ضا ٲس ٶٓط زاضز‪.‬‬
‫زٮڃ٭ اڂٷٽب ٖٳٯ‪٧‬طز ذٯڃ‪ٟ‬ٿ اٸ‪ ٬‬اؾالٰ ؾڃسٶب اثٹث‪٧‬ط‪ ‬اؾز ‪٦‬ٻ ټٷ‪٫‬بٲڃ‪٧‬ٻ احؿبؼ ‪٦‬طز ٸ‪٢‬ز‬
‫ٲط‪٪‬ف ‪ٞ‬طا ضؾڃسٺ ثٗس اظ ٲكٹضٺ ثب ثعض‪٪‬بٴ نحبثٻ‪ٖ ،‬ٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ضا ثٻ حڃض ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز‬
‫اؾالٲځ سٗڃڃٵ ٶٳٹز‪ ،‬ٸ ثٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س دڃكٷٽبز ‪٦‬طز ٸ آٶٽب ټٱ اٸ ضا ٶٓط ثٻ نالحڃشف‬
‫(ذڃبٌ‪170 :1425 ،‬؛ ظڂساٴ‪)140 :1382 ،‬‬
‫اٶشربة ٶٳٹزٶس اٲب ثڃٗزقبٴ ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر اثٹث‪٧‬ط‪ ‬نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫زض ذهٹل حبٮز ‪٢‬بٶٹٶځ ٸالڂز ٖٽسڀ ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ‬
‫اٲبٲز ٸ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ٸ دڃكٹاڂځ ثٻ ٲؼطز ٸالڂز ٖٽسڀ ٸ ڂب اؾشرال‪ ٜ‬ٲٷٗ‪٣‬س ٶٳڃكٹز‪ ،‬ڂٗٷځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪119 /‬‬

‫ټط‪٪‬بٺ ظٖڃٱ اٲز اؾالٲځ ثٗس اظ ذٹز ‪٦‬ؿځ ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ثط‪٪‬عڂٷس‪ ،‬اڂٵ ثٻ ٲٗٷځ آٴ‬
‫ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ثٻ ٲؼطز اڂٵ ‪٦‬بض اٲبٲز ٲٷٗ‪٣‬س ٲڃكٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اٸ ٖٳالً ظٲبٶځ ظٖڃٱ ٸ ضټجط قٷبذشٻ‬
‫ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ٸ اٲز اؾالٲځ ثب اٸ ثڃٗز ٶٳبڂٷس‪ٞ( .‬طاء‪25 :1403 ،‬؛ ظڂساٴ‪ )241 :1382 ،‬ٶٓط ثٻ‬
‫ټٳڃٵ اٲط اؾز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اػبظٺ ٲڃسټٷس سب ٸالڂز ٖٽسڀ زض ٲٹضز دسض ڂب ‪ٞ‬طظٶس قرم‬
‫ټٱ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ ،‬چٹٴ اٸ ثٻ ٲؼطز ٸالڂز ٖٽسڀ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ٶٳڃكٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ظٲبٶځ ظٖڃٱ ٲڃكٹز‬
‫‪٦‬ٻ اٲز اڂٵ نالحز ضا ثٻ اٸ ثسټٷس ٸ اظ اڂٵ َطڂ‪ ١‬ذڃبٶشځ ‪٦‬ٻ ٲٗٳٹالً زض چٷڃٵ اٶشربثٽبڂځ‬
‫(‪ٞ‬طاء‪)25 :1403 ،‬‬
‫ٲشهٹض اؾز‪ ،‬ثب ‪٪‬عڂٷف اٲز ثط َط‪ ٜ‬ٲڃكٹز ٸ اٖشٳبز الظٰ ‪ٞ‬طاټٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ثبظټٱ ٶ‪٣‬ف ٲطزٰ ؾبالضڀ ٸ اٲز اؾالٲځ زض ‪٪‬عڂٷف ضټجط ٸ ظٖڃٱ ڂ‪٧‬جبض زڂ‪٫‬ط سجبضظ‬
‫ٲڃٷٳبڂس‪ .‬اٮجشٻ ټؿشٷس ٖٯٳبڂځ ‪٦‬ٻ ػٹاظ ٶٳڃسټس ‪٦‬ؿځ انٹ‪ ٬‬ڂب ‪ٞ‬طٸٔ ذٹز ضا ثٻ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ‬
‫اٲز اؾالٲځ ثط‪٪‬عڂٷس‪( .‬زٲڃؼځ‪.)195-194/1 :1407 ،‬‬
‫سّبشٕ ضَساٖٗ‬
‫ثط اؾبؼ اػشٽبزار ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ نالحڃشٽبڂځ ‪٦‬ٻ ثٻ ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ٸ ڂب‬
‫ذٯڃ‪ٟ‬ٿ اؾالٰ زازٺ قسٺ‪ ،‬اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ټط‪٪‬بٺ ‪٢‬طة اػٯف ٶعزڂ‪ ٥‬قس‪ ،‬ٶٓط ثٻ اټٳڃز ٲٹيٹٔ ٸ ٶٓط‬
‫ثٻ ذُطاسځ ‪٦‬ٻ سٗڃڃٵ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ثط ػبٲٗٻ زاضز‪ ،‬اٸ ٲڃشٹاٶس ثب سحٯڃ٭ اٸيبٔ ٸ احٹا‪ ٬‬اٲز ٸ زض‬
‫نٹضر ٮعٸٰ زڂس‪ ،‬ظٖبٲز ضا ثٻ قٹضاڂځ ثؿذبضز ‪٦‬ٻ اڂٵ قٹضا ڂب ڂ‪٧‬ځ اظ ٲڃبٴ ذٹز ضا ڂب ‪ٞ‬طز نبٮح‬
‫زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ثط‪٪‬عڂٷس‪.‬‬
‫زٮڃ٭ اڂٵ ‪٦‬بضقڃٹٺ ا‪٢‬ساٲځ اؾز ‪٦‬ٻ ؾڃسٶب ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬زض ثٗس اظ ذٹز اٶؼبٰ زاز‪ .‬ثط اؾبؼ‬
‫ضٸاڂبر سبضڂرځ ٲًجٹٌ ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬اظ ػٳٯٻ ‪٦‬ؿبٶځ ثٹز ‪٦‬ٻ قڃٹپ ح‪٧‬ٹٲشساضڀقبٴ زض ټٳبٴ‬
‫ظٲبٴ ٸ زض ظٲبٶٽبڀ ثٗسڀ ٲح٭ اٖشطا‪ ٜ‬ٸ سٳؼڃس ٸ سجؼڃ٭ ا‪٦‬ظطڂز ٲؿٯٳبٶبٴ اؾز‪ ،‬ٸ ا‪٢‬ساٲځ ‪٦‬ٻ‬
‫اڂكبٴ اٶؼبٰ زازٶس ‪٦‬ٻ ظٖب ٲز ضا زض ٲبثٗس ذٹز ثٻ قٹضاڂځ اظ ٸاػسڂٵ ؾذطزٶس‪ ،‬ا‪٢‬ساٲځ ؾٷؼڃسٺ ٸ‬
‫زض ػٽز ٲٷب‪ ٕٞ‬اٲز اؾالٲځ ثٹز‪ ،‬ٸ سب ‪٦‬ٻ اٲز زض ٲٹضز ظٖڃٱ ٸ ضټجط زچبض ٲهڃجز ٸ ټطع ٸ ٲطع‬
‫ٶكٹٶس‪ .‬س‪٣‬طڂجبً سٳبٰ سٹاضڂد ٲٗشجط ثط اڂٵ ضٸاڂز اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٓط زاضٶس ٸ ثؿڃبضڀ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اڂٵ قڃٹٺ ضا‬
‫(ذڃبٌ‪)172 :1425 ،‬‬
‫ٲڃذصڂطٶس‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ اڂٵ َطح ‪٦‬ٻ اظ اثش‪٧‬بضار ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬اؾز‪ ،‬اڂكبٴ ظٖبٲز ضا ثٻ قٹضاڀ قف ٶ‪ٟ‬طٺڂځ ؾذطزٶس‬
‫(نالثځ‪:1388 ،‬‬
‫‪٦‬ٻ اظ ثعض‪٪‬بٴ انحبة ٸ اظ اټ٭ ثسض ٸ قبٲ٭ ‪٦‬ؿبٶځ ثٹز ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اظ آٶٽب ضايځ ثٹزٶس‪.‬‬
‫‪ )807‬اڂٵ قف سٵ ٖجبضر ثٹزٶس اظ‪ٖ :‬ٯځ ثٵ اثځ َبٮت‪ٖ ،‬ظٳبٴ ثٵ ٖ‪ٟ‬بٴ‪ٖ ،‬جساٮطحٳٵ ثٵ‬
‫(نالثځ‪)808 :1388 ،‬‬
‫ٖٹ‪ ،ٜ‬ؾٗس ثٵ اثځ ٸ‪٢‬بل‪ ،‬ظثڃط ثٵ ٖٹاٰ‪ ‬ٸ ؼلْحّ ثٵ ٖجڃس اهلل‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪111 /‬‬

‫اٮجشٻ ثطذځ اظ ٖٯٳب اڂٵ قڃٹٺ ضا ثب ٸالڂز ٖٽسڀ ڂب اؾشرال‪ ٜ‬ڂ‪٧‬ځ ٲڃساٶٷس‪ ،‬ظڂطا زض اڂٵ قڃٹٺ ٶڃع‬
‫ظٖبٲز ٸ ٸالڂز ٖٽسڀ ٶٻ زض ڂ‪٥‬سٵ ‪٦‬ٻ زض ڂ‪ ٥‬ٲؼٳٹٖٻ ٸ قٹضاؾز‪.‬‬
‫ضَ٘ٓ لْش ٍ غلبِ‬
‫ثحض ‪٢‬ٽط ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ٸ سؿٯٍ ثط ظٲبٰ اٲٹض ٲطزٰ اظ َطڂ‪ ١‬ظٸض ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ڂب‪ٞ‬شٵ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ قڃٹٺټبڂځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ٲٹضز ثحض ٸ ثطضؾځ ‪٣ٞ‬ٽب ثٻ ذهٹل ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸا‪ ٕ٢‬قسٺ اؾز‪.‬‬
‫ان٭ ٸ اؾبؼ زض آٲٹظٺ ټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ظٖڃٱ ٸ ضټجط‪ ،‬ثط اؾبؼ اٶشربة ٸ اذشڃبض‬
‫اٲز اؾالٲځ ثب ٶٓبضر ٸ ٲكٹضٺ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س سٗڃڃٵ ‪٪‬طزز‪ .‬اٲب ‪٪‬بټځ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٲڃب‪ٞ‬شس ‪٦‬ٻ اڂٵ‬
‫ؾڃؿشٱ ثٻ ټٱ ٲڃرٹضز‪ ،‬ٸ قطاڂٍ َٹضڀ ثط اٲز ٲؿشٹٮځ ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ ‪٪‬طٸٺټب ٸ اقربل ٲرشٯ‪ٟ‬ځ‪،‬‬
‫سالـ ٲڃ‪٧‬ٷٷس سب ثٻ ظٸض ثط ‪٪‬طزٺ ټبڀ ٲٯز ؾٹاض قسٺ‪ ،‬ظٲبٰ اٲٹض ضا ثٻ زؾز ‪٪‬ڃطٶس‪ .‬زض چٷڃٵ‬
‫حبٮشځ َجڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ "‪٣ٞ‬ٻ حبالر ايُطاضڀ" ‪٦‬ٻ ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫ح‪٧‬ڃٳبٶٻ سطڂٵ اٶٹأ ‪٣ٞ‬ٻ اؾز‪ ،‬ٸ ثط اؾبؼ ٸا‪ٗ٢‬ڃشٽبڀ ٖڃٷځ‪ ،‬حبالر ٸ قطاڂٍ ٲٹػٹز ‪٦‬بض ٲڃ‪٧‬ٷس‪،‬‬
‫زض اڂٵ ٲٹضز ٶٓط ذبل ذٹز ضا ٲجشٷځ ثط سإڂڃس اڂٵ حبٮز ٲ‪٣‬طض زاضٶس‪.‬‬
‫(ٲجبض‪ ،٤‬ة ر‪)331 :‬‬
‫سٗجڃط ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪،‬‬ ‫ثط اؾبؼ اڂٵ قڃٹٺ ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ ٖٯٳب اظ آٴ ثب قڃٹپ "اٲط ٸا‪"ٕ٢‬‬
‫ټط‪٪‬بٺ ثڃٵ زٸ سٵ ڂب زٸ ‪٪‬طٸٺ اظ ا‪ٞ‬طاز اٲز اؾالٲځ ثط ؾط ٲٹيٹٔ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اذشال‪ ٜ‬ٸا‪ٕ٢‬‬
‫قس‪ ،‬ٸ ‪٦‬كٳ‪٧‬كٽبڂځ ثطٸظ ‪٦‬طز‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮشځ ‪٣ٞ‬ٽب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ ظٖبٲز اظ آٴ ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ثط ح‪٧‬ٹٲز سؿٯٍ دڃسا ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ دڃطٸظ ٲڃساٴ ٲٗط‪٦‬ٻ ثطاڂس‪ ،‬ٸ ثٻ ظٸض ٸ ‪٢‬ٹر ثط ظٲبٰ اٲٹض ٲطزٰ‬
‫ؾٯُٻ ڂبثس‪.‬‬
‫ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ػٳٽٹض ٖٯٳب ٲٗش‪٣‬س ثٻ اٶٗ‪٣‬بز اٲبٲز ثطاڀ ٲش‪ٛ‬ٯت ټؿشٷس‪،‬‬
‫ا‪٪‬طچٻ زاضاڀ قطٸٌ الظٰ زض ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ټٱ ٶجبقس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬طچٻ ‪ٞ‬بؾس ڂب ػبټ٭ ټٱ ثبقس‪ .‬آٶٽب ذبَط ٶكبٴ‬
‫ٲڃؿبظٶس ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ذبٶٳځ ټٱ ثب ‪٢‬سضر ٸ سٹاٴ ذٹز سٹاٶؿز اټطٰ ‪٢‬سضر ضا ثٻ زؾز ‪٪‬ڃطز‪ ،‬اٲبٲشف‬
‫ٲٷٗ‪٣‬س ٲڃكٹز‪ .‬سٳبٰ اڂٷٽب ثٻ ذبَط آٶؿز سب اظ ثطٸظ ذٹٶطڂعڀ ٸ ټطع ٸ ٲطع زض ٲڃبٴ اٲز اؾالٲځ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)293 :‬‬
‫ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ قٹز‪.‬‬
‫اظ اٲبٰ احٳس ثٵ حٷج٭ ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ذال‪ٞ‬ز ٸ اٲبٲز ثب ‪٢‬ٽط ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ٶڃع طبثز ٲڃكٹز‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ اظ‬
‫اڂكبٴ ض ٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ا‪٢‬بٲٿ ػٳٗٻ ثطاڀ ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪ٚ‬بٮت آڂس‪ٞ( .‬طاء‪22 :1403 ،‬؛ ٲجبض‪ ،٤‬ة ر‪ )331 :‬ٸ‬
‫حشځ اظ اٲبٰ احٳس ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ اټ٭ ث‪ٛ‬ساز ذٹاؾشٷس ثط ٖٯڃٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ "اٮٹاط‪ ١‬ثبهلل" ثٻ‬
‫ؾجت ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ثٻ ذٯ‪٢ ١‬طآٴ سٳطز ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ثب اٲبٰ احٳس ٲكٹضٺ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬اٲبٰ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ثبڂس زض ز‪٬‬‬
‫ذٹڂف ثڃٷسڂكڃس ٸ زؾشځ ضا اظ َبٖز ثط ٶ‪٧‬كڃس ٸ ٖهبڀ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا زچبض اٶك‪٣‬ب‪ ٠‬ٶؿبظڂس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪111 /‬‬

‫ټٳچٷبٴ اظ اٲبٰ احٳس ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ټط‪٦‬ؽ ثط ٲطزٰ ثب قٳكڃط ‪ٚ‬ٯجٻ ڂب‪ٞ‬ز‪ ،‬ڂب اڂٷ‪٧‬ٻ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ قس‬
‫ٸ ٲؿٳځ ثٻ اٲڃط اٮٳاٲٷڃٵ ‪٪‬طزڂس‪ ،‬دؽ ثطاڀ ټڃچ ٲؿٯٳبٶځ ‪٦‬ٻ ثٻ ذسا‪ ‬ٸ ضٸظ آذطر اڂٳبٴ‬
‫زاضز‪ ،‬ٲؼبظ ٶڃؿز سب قت ث‪٫‬صضاٶس زض حبٮڃ‪٧‬ٻ اٸ ضا اٲبٰ ذٹز ٶساٶس‪ ،‬ذٹاٺ ٶڃ‪٧‬ٹ ‪٦‬بض ثبقس ڂب ثس‪٦‬بض‪.‬‬
‫اٮجشٻ ٖٯٳبڀ ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع ټؿشٷس ‪٦‬ٻ اڂٵ ضٸـ ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ضٸـ ثط‪٪‬عڂسٴ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ‬
‫ٶٳڃكٷبؾٷس‪( .‬ٲجبض‪ ،٤‬ة ر‪ )331 :‬اٮجشٻ ‪ٞ‬ط‪٢‬ٻ ټبڀ ٲٗشعٮٻ ٸ ٸذٹاضع ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ اٲبٲز ثب ‪٢‬ٽط ٸ‬
‫(زٲڃؼځ‪)293/1 :1407 ،‬‬
‫‪ٚ‬ٯجٻ ٲٷٗ‪٣‬س ٶٳڃكٹز‪.‬‬
‫ضَ٘ٓ اًتخبببت‬
‫اٶشربثبر ڂ‪٧‬ځ اظ قڃٹٺټبڀ ٲطٸع زض ٶٓبٲٽبڀ زڂٳ‪٧‬طاسڃ‪ٖ ٥‬هط حبيط اؾز‪ .‬ثؿڃبضڀ اظ‬
‫‪٦‬كٹضټبڀ ػٽبٴ ‪٦‬ٻ زض ٲڃبٴ آٶٽب حشځ ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ ٶڃع ټؿشٷس‪ ،‬زض ‪٪‬عڂٷف ضټجطاٴ ذٹز‬
‫اظ قڃٹپ اٶشربثبر ٖبٲٻ اؾش‪ٟ‬بزٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ ضټجطاٴ ذٹز ضا ثب ‪٪‬صاقشٵ نٷسٸ‪٢‬ٽبڀ ضؤڀ ‪٪‬ڃطڀ اظ‬
‫َطڂ‪ ١‬آضاء ٲطزٰ ثط ٲڃ‪٫‬عڂٷٷس‪.‬‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ثب ان٭ ٸ اؾبؼ دطٸؾٻڂځ ثٻ ٶبٰ "اٶشربة" ٲك‪٧‬ٯځ ٶساضٶس‬
‫ٸ انٹالً قڃٹپ ‪٪‬عڂٷف ضټجط ٸ ظٖڃٱ زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٶشربثځ اؾز‪ ،‬چٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س‬
‫اٶشربة ‪٦‬ٷٷس ٸ ڂب اٲز اؾالٲځ ثب ثڃٗز ٸ ڂب ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ذٹز قرهځ ضا ‪٦‬ٻ نالح ٲڃجڃٷس ثطاڀ ٲبثٗس‬
‫ذٹز ثط‪٪‬عڂٷس ٸ اٶشربة ٶٳبڂس‪٣ٞ .‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٲځ ػع زض حبٮز يطٸضر ٸ ثٻ ٲٷٓٹض‬
‫ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ټطع ٸ ٲطع ٸ ‪٦‬كشبض ٸ سجبټڃٽب ٸ ثطثبزڂٽبڀ ٶبقځ اظ ػٷ‪٫‬ٽب‪ ،‬قڃٹپ ؾٯُٻ ڂب‪ٞ‬شٵ‬
‫‪٢‬ٽطڀ ٸ ػجطڀ ڂب ثٻ انُالح اٲطٸظ ‪٦‬ٹزسبڂځ ضا ٶٳڃذصڂطٶس‪.‬‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽب ان٭ اٶشربثبر ضا ٲڃذصڂطٶس‪ ،‬ثط اڂٵ اؾبؼ اؾز ‪٦‬ٻ اٲز اؾالٲځ ټڃچ‪٫‬بٺ ثط قط ٸ ثسڀ‬
‫اػٳبٔ ٸ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ټط‪٪‬ع اٲز ٲٵ ثط ‪٪‬ٳطاټځ ػٳٕ ٶٳڃكٹٶس‪ ،‬دؽ ثط‬
‫(َجطاٶځ‪)447/12 :1415،‬‬
‫قٳبؾز ‪٦‬ٻ ػٳبٖز ضا الظٰ ‪٪‬ڃطڂس ‪٦‬ٻ ڂس ذسا‪ ‬ثب ػٳبٖز ٲؿٯٳبٶبٴ اؾز»‪.‬‬
‫دؽ ټط‪٪‬بٺ اٲز اؾالٲځ ثب ضؤڀ ذٹز سكرڃم زټس ‪٦‬ٻ ‪٦‬ؿځ قبڂؿشٻ ٲ‪٣‬بٰ ظٖبٲز ٸ ڂب ضڂبؾز‬
‫ػٳٽٹضڀ اؾز‪ ،‬ثٻ قطَځ ‪٦‬ٻ اڂٵ اٶشربة ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ٸ ثط اؾبؼ قبڂؿش‪٫‬ڃٽب نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ ،‬اػٳبٔ ٸ‬
‫اس‪ٟ‬ب‪٢‬ځ ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ٸ زضؾز اؾز‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬دطٸؾٿ اٶشربثبر زض ٸن‪ ٝ‬ذٹز ٲك‪٧‬السځ زاضز‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪:‬‬
‫‪ -‬زض اٶشربثبر اٲ‪٧‬بٴ س‪٣‬ٯت ٸ زض دځ آٴ ٖسٰ اٲ‪٧‬بٶڃز ق‪ٟ‬ب‪ٞ‬ڃز زض آٴ ثؿڃبض ٸ ثطػؿشٻ‬
‫اؾز؛‬
‫‪ -‬زض اٶشربثبر ٲطزٲځ ضؤڀ ٲڃسټٷس ‪٦‬ٻ ثب اٮ‪ٟ‬جبڀ ؾڃبؾز ټٱ آقٷب ٶڃؿشٷس؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪112 /‬‬

‫‪ -‬زض اٶشربثبر ضؤڀ ‪٪‬ڃطڂٽبڀ ٸ ضؤڀ زټځټب ثط اؾبؼ اٶ‪٫‬ڃعٺټبڀ ٶبزضؾشځ ټٳچٹٴ‬
‫ٲالحٓبر ‪٢‬ٹٲڃز‪ ،‬ؾٳز‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ‪ ،‬ظثبٴ‪ ،‬ٶػاز ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز‪٦ ،‬بضڀ ‪٦‬ٻ‬
‫اؾالٰ ثب سٳبٰ آٶٽب ٲك‪٧‬٭ زاضز؛‬
‫‪ -‬ا‪٧ٞ‬بض ٲطزٰ زض اٶشربثبر ثب ثٳجبضاٶٽبڀ سجٯڃ‪ٛ‬بسځ ٸ قٗبضټبڀ ضٶّبٴ ٸ زٸض اظ ٸا‪ٗ٢‬ڃز‬
‫ٲٷحط‪ ٜ‬ٲڃكٹز‪ ،‬ٸ آٶٽب ٶٳڃشٹاٶٷس زضؾز سهٳڃٱ ث‪٫‬ڃطٶس؛‬
‫‪ -‬ثؿڃبضڀ اظ ٲطزٰ ثط اؾبؼ ح‪٣‬بٶڃز ٸ ٮڃب‪٢‬ز ضؤڀ ٶٳڃسټٷس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثب زضڂب‪ٞ‬ز ٲ‪٣‬ساضڀ دٹ‪٬‬‬
‫ضؤڀ ذٹز ضا ثٻ نٷسٸ‪٢‬ٽب ٲڃطڂعٶس‪.‬‬
‫سٳبٰ اڂٷٽب ؾجت ٲڃكٹز سب اٲز ٶشٹاٶٷس اظ َطڂ‪ ١‬اٶشربثبر‪ٞ ،‬طز قبڂؿشٻ ٸ زضؾشځ ضا ثط‪٪‬عڂٷٷس‪.‬‬
‫سؼطثٻ ټبڀ اٶشربثبر زض ثؿڃبضڀ اظ ‪٦‬كٹضټب اڂٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ٲؿٯٱ ضا ٸايح ؾبذشٻ اؾز ‪٦‬ٻ ٲطزٰ‬
‫ٶشٹاٶؿشٻاٶس ‪ٞ‬طز انٯح ضا اظ ٲڃبٴ ذٹز ثٻ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ‪٦‬كٹض ثط‪٪‬عڂٷٷس‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ َج‪ ١‬ثڃبٴ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ قڃٹپ ٲكرم ٸ سٗڃڃٵ‬
‫قسٺ ڂځ ثطاڀ ثط‪٪‬عڂسٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجط ٸػٹز ٶساضز‪ ،‬ٲڃشٹاٶڃٱ زض نٹضر اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬اٲز اؾالٲځ ٸ ٖٯٳبڀ‬
‫آٴ ثط اػطا ٸ ثط‪٪‬عاضڀ اٶشربثبر‪ ،‬اظ اڂٵ قڃٹٺ ٶڃع ‪٦‬بض ث‪٫‬ڃطڂٱ‪ ،‬ٸٮځ ٲكطٸٌ ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ اٶشربثبر‬
‫ٖٹاضيځ ضا ‪٦‬ٻ اظ آٴ ٶبٰ ‪٪‬ط‪ٞ‬شڃٱ‪ ،‬ٶساقشٻ ثبقس ٸ نبز‪٢‬بٶٻ ٸ زض ق‪ٟ‬ب‪ٞ‬ڃز ‪٦‬بٲ٭ اٶؼبٰ قٹز‪ ،‬ٸ ‪٢‬ج٭‬
‫اظ آٴ ثٻ ٲطزٰ ضاػٕ ثٻ اٶشربثبر ٸ ‪٦‬بٶسڂساټب َج‪ ١‬آٶچٻ ٸا‪ٗ٢‬ڃز اؾز‪ ،‬اَالٖبر ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ زازٺ قٹز‪،‬‬
‫ٸ ٲٷشغ ثٻ اٶشربة انٯح ٸ ا‪ًٞ‬٭ ثٻ حڃض ظٖڃٱ ٸ ضټجط ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫کذام گضٌِٗ؟‬
‫َٹضڂ‪٧‬ٻ ٲال حٓٻ ٶٳٹزڂٱ ا‪٦‬ظط ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض اٶشربة ٸ ‪٪‬عڂٷف ضټجط قڃٹپ اٶشربة اظ ؾٹڀ‬
‫اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ضا ثٽشط ٸ قبڂؿشٻسط ٸ ٲٷبؾتسط ثب ضٸح ٲٷبثٕ زڂٷځ ٸ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫ٲڃساٶٷس‪ ،‬ظڂطا اڂٵ قڃٹٺ اظ ؾٹڀ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٸ زض ٖهطټبڀ اٸٮڃٻ سٗ‪٣‬ڃت قسٺ ٸ ٶشڃؼٿ ذٹثځ‬
‫زاقشٻ اؾز‪ .‬اٲب زض ‪٦‬ٷبض آٶٽب ثب قڃٹٺ ټبڀ زڂ‪٫‬ط آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٲالحٓٻ ٶٳٹزڂٱ ٲك‪٧‬ٯځ ٶساضز‪ .‬زض‬
‫ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ دڃٹؾشٻ ضٸڀ اٶشربة انٯح‪ ،‬ٲكبض‪٦‬ز اٲز‪ ،‬حًٹض ٖٯٳب ٸ ٶرجٻ‪٪‬بٴ ٸ‬
‫ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ سإ‪٦‬ڃس نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ حبال ثٻ ټط ٶحٹڀ ‪٦‬ٻ اڂٵ ٲإٲٹ‪ ٬‬ثط آٸضزٺ ٲڃكٹز‪ ،‬اق‪٧‬بٮځ ٶساضز‪.‬‬
‫فشزدُ درط‬
‫زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾال ٰ حبڂع ‪ٞ‬طاٸاٴ اؾز ظٖڃٳځ ٲٷبؾت ٸ قبڂؿشٻ ثطاڀ اٲز اؾالٲځ اٶشربة‬
‫قٹز‪ .‬ظڂطا اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ثؿڃبض ٲٽٱ ٸ حؿبؼ اؾز َٹضڂ‪٧‬ٻ ذٹة ٸ ثس ضٸظ‪٪‬بض اٲز ٸاثؿشٻ ثٻ‬
‫زاقشٵ ظٖڃٱ ٸ ضټجط زضؾز ٲڃجبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪113 /‬‬

‫‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضاٺ ټبڂځ ضا ثط اؾبؼ ٖٳٯ‪٧‬طز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ثطاڀ اٶشربة ظٖڃٱ ٸ‬
‫ضټجط ثط قٳطزٶس ‪٦‬ٻ زض ضؤؼ اڂٵ ضاٺټب‪ ،‬اٶشربة ظٖڃٱ اظ َطڂ‪ ١‬قٹضاڂځ اظ ٶرجٻ‪٪‬بٴ ٸ قبڂؿش‪٫‬بٴ‬
‫ٸ ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ اٲز اؾالٲځ ‪٢‬طاض زاضز‪٦ ،‬ٻ ٶعز ٲطزٰ ثٻ زاقشٵ زڂبٶز ٸ ٖٯٱ ٸ اذالل ٲكٽٹض ٸ‬
‫َط‪ ٜ‬اٖشٳبز ٲطزٰ ثبقٷس‪ٖ .‬الٸٺ ثط اڂٵ ضاٺ‪ ،‬اظ َط‪ ٠‬زڂ‪٫‬ط ٶڃع ٲڃشٹاٴ ثطاڀ ثط‪٪‬عڂسٴ حب‪٦‬ٱ‬
‫اؾالٲځ اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٦‬طز‪ ،‬ٲظالً اظ ضاٺ اؾشرال‪ ٜ‬ٸ ٸالڂز ٖٽسڀ‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ اظ ضاٺ ‪٢‬ٽط ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ټٱ ٲڃكٹز‬
‫حب‪٦‬ٳځ ظٖبٲز ضا ثٻ زؾز ‪٪‬ڃطز ‪٦‬ٻ اڂٵ ضاٺ زض حبالر ايُطاض ‪٢‬بث٭ سُجڃ‪ ١‬اؾز‪٣ٞ .‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ يٳٵ دصڂط‪ٞ‬شٵ قڃٹپ اٶشربثبر ثط آٴ ٲالحٓبر ػسڀ زاضز ٸ ثب زض ٶٓطزاقز اڂٵ‬
‫ٲالحٓبر ؾالٲز اڂٵ اٶشربثبر ضا ظڂط ؾٹا‪ ٬‬ٲڃجطٶس‪ ،‬ٸ زض ٲؼٳٹٔ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ قڃٹپ‬
‫اٶشربثبر زض سحز قطاڂٍ ذبنځ ‪٢‬بث٭ ‪٢‬جٹ‪ ٬‬ٸ دصڂطـ آٶٽب اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪114 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه حض َ‪ ،‬اثٓ مْحمذ‪ ،‬ػلٓ ثه احمذ‪ .1395 .‬الفصل فٓ الملل ي األًَاء ي الىْحل‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .3‬حسه‪ ،‬اثشإَم حسه‪ .1388 .‬تبسٔخ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬اثًالمبسم پبٔىذٌ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات‬
‫ثذسلٍ ربئذان‪.‬‬
‫‪ .4‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .5‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .6‬سظب‪ ،‬مْحمذ سضٕذ‪ .‬ة ت‪ .‬الخالفّ‪ .‬المبَشِ‪ :‬الضَشاء لألػال َ الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .7‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .8‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذاهلل سٔگٓ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ؼجغ سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .9‬ؼجشاوٓ‪ ،‬سلٕمبن ثه احمذ‪ .1415 .‬المؼزم الىجٕش‪ .‬المبَشِ‪ :‬مىتجّ اثه تٕمّٕ‪.‬‬
‫‪ .11‬ؼشٔمٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه اثشإَم‪ .1419 .‬ؤَل الْحل ي الؼمذ صفبتُم ي يظبئفُم‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬ساثؽّ‬
‫الؼبلم اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .12‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .13‬فشاء‪ ،‬اثٓ ٔؼلٓ‪ ،‬مْحمذ ثه الْحسٕه‪ .1413 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .14‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ . 1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ‬
‫الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .15‬مجبسن‪ ،‬مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الخمبفّ اإلسالمّٕ – الىظب َ السٕبسٓ‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬مؽجؼّ ربمؼّ ؤ َ المشْ‪.‬‬
‫‪ .16‬وًيْ‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف الذٔه‪ .1425 .‬مىُبد الؽبلجٕه ي ػمذِ المفتٕه‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪115 /‬‬

‫درس ًْن‬

‫حقَق ٍ ٍجاية ريیس دٍلت در ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂت ضڂڃؽ زٸٮز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس ظٖڃٱ اٲز اؾالٲځ چٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂجځ زاضز؟‬
‫‪ -‬هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثٷڃبز ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ڂ‪ ٥‬ثٷڃبز ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ اؾز؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط اؾبؼ ڂ‪٣ٖ ٥‬س ٸ ‪٢‬طاضزاز ثڃٵ ٲطزٰ ٸ‬ ‫‪.2‬‬
‫حب‪٦‬ٱ ثٻ ٲڃبٴ ٲڃأڂس؛‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ اڂٵ ٖ‪٣‬س حب‪٦‬ٱ اظ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ثطذٹضزا اؾز؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ زض ثطاثط ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ‪٦‬ٻ زاضز‪ ،‬ٸػبڂت ٸ ٸْبڂ‪ٟ‬ځ ٶڃع ثط ٖٽسپ اٸؾز؛‬ ‫‪.4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ضاثُٿ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ثڃٵ حب‪٦‬ٱ ٸ ضٖڃز ضا سجڃڃٵ ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪.5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲٽٳشطڂٵ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬حب‪٦‬ٱ ضا زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطقٳبضٶس؛‬ ‫‪.6‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲٽٳشطڂٵ ٸػبڂت ٸ ٸْبڂ‪ ٝ‬حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ضا ثبظ‪٪‬ٹ ٶٳبڂٷس‪.‬‬ ‫‪.7‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪116 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ اظ چٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂجځ ثطذٹضزاض اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫ضاثُٿ ح‪٧‬بٰ ٸ ضٖبڂب زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضاثُٿ ٸ‪٦‬بٮز اؾز‪ .‬زض اڂٵ ضاثُٻ ٲطزٰ ٲٹ‪٦‬٭ ٸ‬
‫حب‪٦‬ٱ ٸ‪٦‬ڃ٭ آٶٽب زض دڃكجطز اٲٹض ؾڃبؾځ قبٴ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ ،‬چٹٴ سٳبٰ ٲطزٰ ٶٳڃشٹاٶٷس‬
‫ثبإلنبلّ ‪٦‬بضټبڀ ح‪٧‬ٹٲشځ ذٹز ضا ثٻ دڃف ثجطٶس‪ ،‬اظڂٷطٸ ٶڃبظٲٷس اڂٵ ټؿشٷس سب ‪٦‬ؿځ ضا ثٻ ٶڃبثز‬
‫ٸ ٸ‪٦‬بٮز اظ ذٹز سٹْڃ‪ ٝ‬ٶٳبڂٷس سب اڂٵ اٲٹض ضا ثٻ دڃف ثجطز‪.‬‬
‫ٖ‪٣‬س ٸ‪٦‬بٮز ٲٹػٹز زض ثڃٵ ح‪٧‬بٰ ٸ ضٖبڂب ٲبٶٷس ؾبڂط ٖ‪٣‬ٹز اظ ذٹز آطبضڀ ضا ثط ػبڀ ٲڃ‪٫‬صاضز ٸ‬
‫ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ضا ٲطست ٲڃٷٳبڂس‪ .‬حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ثٻ ٖٷٹاٴ ٸ‪٦‬ڃ٭ ٲطزٰ ثط ٲجٷبڀ اڂٵ ٖ‪٣‬س اظ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ثط‬
‫ذٹضزاض ٲڃكٹز ٸ ٸػبڂجځ ث ط اٸ ٲطست ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ زض ثڃبٶبر ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض دطسٹ ٲٷبثٕ زڂٷځ ثٻ‬
‫‪٪‬ٹٶٿ ٲ‪ٟ‬ه٭ ٲُطح قسٺ اؾز‪.‬‬
‫هبّ٘ت حقَقٖ سهبهذارٕ‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً اقبضٺ ٶٳٹزڂٱ‪ ،‬ضاثُٿ ظٲبٲساضڀ ٸ ضٖڃشځ ڂ‪ ٥‬ضاثُٿ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ زض آٴ ٲطزٰ ٸ ضٖڃز ٲٹ‪٦‬٭‪ ،‬ٸ ظٲبٲساض ٸ‪٦‬ڃ٭ ٸ ٶبڂت آٶٽب زض ازاضپ اٲٹض زٸٮشځ ٸ ؾڃبؾځ‬
‫اؾز‪ .‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ اڂٵ ضاثُٻ ثط ثٷڃبز ڂ‪٣ٖ ٥‬س ثطٸظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ثٔٗس ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ آٴ ثطػؿشٻ قسٺ‪ ،‬ٸ ٲبٶٷس‬
‫ثؿڃبضڀ اظ ضاثُٻ ټبڀ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ زڂ‪٫‬ط‪ ،‬ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂجځ ثط َط‪ٞ‬ڃٵ ٖ‪٣‬س ٸ ‪٢‬طاض زاز ٲطست ٲڃؿبظز‪ .‬ثط‬
‫اؾبؼ اڂٵ ضاثُٻ ضڂڃؽ زٸٮز ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٸػبڂجځ زاضز اظ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ٶڃع ثط ذٹضزاض اؾز‪ .‬ثٷب ثط‬
‫اڂٵ ٲڃشٹاٴ ٲبټڃز ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ اڂٵ ضاثُٻ ضا ٸ‪٦‬بٮز ٸ ٶڃبثز ثساٶڃٱ‪ .‬اڂٵ ټٳبٴ ؾرٷځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ‬
‫(ٖٹزٺ‪)172 :1401 ،‬‬
‫‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط آٴ سإ‪٦‬ڃس زاضٶس‪.‬‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ ٲجبحض ٖٳسپ ح‪٧‬ٹٲشځ دطزاذشٵ ثٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂت ح‪٧‬بٰ اؾز ‪٦‬ٻ زض سٳبٰ‬
‫ٶٓبٲٽبڀ ؾڃبؾځ ٲُطح اؾز ثٻ ذهٹل زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪٦‬ٻ اؾبؼ ٸ ثٷڃبز اڂٵ ثرف ضا‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪117 /‬‬

‫ثط سٹ‪٦‬ڃ٭ ٲڃ‪٫‬صاضز‪ ،‬سٹ‪٦‬ڃٯځ ‪٦‬ٻ اؾبؼ ڂ‪ ٥‬ؾٯؿٯٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂت اؾز‪ .‬ثس ٶرٹاټس ثٹز سب زض اڂٵ‬
‫ٲجحض ثٻ سجڃڃٵ ٸ سٹيڃح ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸػبڂت ح‪٧‬بٰ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثذطزاظڂٱ‪.‬‬
‫هْوتزٗي حقَق رٗ٘ظ دٍلت اعالهٖ‬
‫ٲٽٳشطڂٵ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ضڂڃؽ زٸٮز ضا ٲڃشٹاٴ زض ٲٹاضز شڂ٭ ثط قٳطز‪.‬‬
‫اٍل‪ :‬حمَق س٘بسٖ‬
‫حب‪٦‬ٱ ٸ ظٖڃٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٻاـ زض ‪٢‬ٳّٻ ٸ ‪٢‬ٯّٿ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ‬
‫‪٢‬طاض زاضز‪ ،‬اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ؾڃبؾځ ثطذٹضزاض اؾز‪ .‬ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ح‪٣‬ٹ‪ٖ ٠‬جبضسٷس اظ‪:‬‬
‫حك اطاعت‬
‫(ٖٹزٺ‪)253 :1401 ،‬‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ؾڃبؾځ حب‪٦‬ٱ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ح‪ ١‬اَبٖز اؾز‪.‬‬
‫حب‪٦‬ٱ ح‪ ١‬زاضز اظ اٲز ثرٹاټس اظ اٸ زض سهبٲڃٱ ٸ ثطٶبٲٻټبڂف ‪٦‬ٻ ثٻ ذڃط اٲز ٲڃجبقس‪ ،‬اَبٖز‬
‫‪٦‬ٷٷس‪ .‬اڂٵ ح‪ ١‬ؾشٹٴ ح‪٧‬ٱ ٸ ظڂطثٷبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )375/2 :1407 ،‬اڂٵ ح‪ ١‬ضا‬
‫ذساڀ سٗبٮځ ثٻ حب‪٦‬ٱ زازٺ اؾز‪ .‬زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ آڂبر ثؿڃبضڀ زاضڂٱ ‪٦‬ٻ ثط اَبٖز اظ حب‪٦‬ٱ‬
‫سٹنڃٻ ٸ سإ‪٦‬ڃس زاضٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ ٲشٗب‪٦ ٬‬ٻ زض آٴ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ‬
‫ؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ اللٍّٓ يٓؤَؼ‪ٕٙ‬ؼًٔاْ الشَّسًٔلَ يٓؤُيٕل‪ ٓٙ‬األَمٕشِ م‪ٙ‬ىىُمٕ فَةِن تَىَبصٓػٕتُمٕ ف‪ ٓٙ‬ضَٕٓء‪ ٚ‬فَشُد‪ٜ‬ئٌ بِلَى اللٍّ‪ ٙ‬يٓالشَّسًٔلِ بِن‬
‫وُىتُمٕ تُاْم‪ٙ‬ىًُنَ ثِبللٍّ‪ ٙ‬يٓالًْٕٕٓ َِ اٖخ‪ٙ‬شِ رَل‪ٙ‬هٓ خَٕٕشٌ يٓؤَحٕسٓهُ تَإْئِالً‪= ‬اٮٷؿبء‪( <59،‬اڀ آٶبٶڃ‪٧‬ٻ اڂٳبٴ آٸضزٺاڂس‪ ،‬اظ‬
‫ذسا اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ٸ اظ دڃبٲجط ٸ اظ نبحجبٴ اٲط ذٹڂف ٸ ا‪٪‬ط زض چڃعڀ سٷبظٔ ٶٳٹزڂس‪ ،‬دؽ آٴ ضا‬
‫ثٻ ذسا ٸ دڃبٲجط ثبظ‪٪‬طزاٶڃس ا‪٪‬ط ثٻ ذسا ٸ ضٸظ آذط اڂٳبٴ زاضڂس‪ ،‬اڂٵ قبڂؿشٻسط ٸ ٶڃ‪ٞ ٥‬طػبٰسط اؾز)‪.‬‬
‫زض احبزڂض ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ٶڃع ثط اڂٵ ح‪ ١‬ٲؿٯٱ حب‪٦‬ٱ سإ‪٦‬ڃس قسٺ اؾز‪ .‬زض حسڂظځ ‪٦‬ٻ‬
‫آٴ ضا اٲبٰ ثربضڀ ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬مه ؤؼبػىٓ فمذ ؤؼبع اهلل ي مه ػصبوٓ فمذ‬
‫ػ صٓ اهلل‪ ،‬ي مه ٔؽغ األمٕش فمذ ؤؼبػىٓ ي مه ٔؼصٓ األمٕش فمذ ػصبوٓ‪ ،‬ي بومب اإلمب َ رىّ ٔمبتل مه‬
‫(ثربضڀ‪،‬‬
‫يسائٍ ي ٔتمٓ ثٍ فةن ؤمش ثتمًْ اهلل ي ػذل فةن لٍ ثزله ؤرشا ي بن لبل ثغٕشٌ فةن ػلٍٕ مىٍ»‬
‫‪ 50/4 :1422‬ح ‪( )2957‬ټط‪٦‬ؽ اظ ٲٵ اَبٖز ‪٦‬ٷس ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ اظ ذسا‪ ‬اَبٖز ٶٳٹزٺ ٸ ټط‪٦‬ؽ اظ ٲٵ‬
‫ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ٶٳبڂس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ذسا‪ ‬ضا ‪٦‬طزٺ اؾز‪ ،‬ٸ ټط ‪٦‬ؽ اٲڃط ضا اَبٖز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ‬
‫اظ ٲٵ اَبٖز ٶٳٹزٺ ٸ ټط ‪٦‬ؽ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ اظ ٲٵ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ٶٳٹزٺ اؾز‪ .‬ټٳبٶب اٲبٰ‬
‫ٸ‪٢‬بڂٻ اؾز‪ ،‬زض حٳبڂز اٸ ػٷ‪ ٩‬ٲڃكٹز ٸ ثب آٴ حٳبڂز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛ دؽ ا‪٪‬ط ثٻ س‪٣‬ٹاڀ ذسا‬
‫اٲط ‪٦‬طز ٸ ٖساٮز ٶٳٹز‪ ،‬زض ثس‪ ٬‬ثطاڀ اٸ اػط اؾز ٸ ا‪٪‬ط ثٻ ‪ٚ‬ڃط اڂٵ ؾرٷځ ‪ٟ٪‬ز ثط اٸ سجٗبر‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪118 /‬‬

‫ؾرٵ ثسـ اؾز)‪ .‬ثط اڂٵ ح‪ ١‬زض آڂبر ٸ احبزڂض زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع سإ‪٦‬ڃس قسٺ اؾز‪ .‬ٶٓط ثٻ اڂٵ آڂبر‬
‫(زٲڃؼځ‪)376/2 :1407 ،‬‬
‫ٸ احبزڂض اؾز ‪٦‬ٻ اثٵ سڃٳڃٻ اَبٖز اظ ٸالر اٲٹض ضا ٸاػت ٲڃساٶس‪.‬‬
‫اڂٵ َبٖز قبٲ٭ سٳبٰ حبالر ٲڃكٹز‪ .‬اظ ٖجبزِ ثٵ اٮهبٲز‪ ‬ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ٲب ثب ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬ثڃٗز ‪٦‬طزٰ ثط قٷڃسٴ اٲط ٸ اَبٖز ‪٦‬طزٴ زض ؾرشڃٽب ٸ آؾبٶڃٽب‪ ،‬زض ٶكبٌ ٸ ثسڂٽب ٸ‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)1470/3 :‬‬
‫ا‪٪‬طچٻ ‪٦‬ؿځ ضا ثط ٲب ثطسطڀ زټس‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثب اټ٭ اڂٵ اٲط ٲٷبظٖٻ ٶٷٳبڂڃٱ»‪.‬‬
‫ٖٯځ‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ثطاڀ حب‪٦‬ٱ ؾعاٸاض اؾز ‪٦‬ٻ ٲُبث‪ ١‬آٶچٻ ذسا‪ ‬ٶبظ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ ح‪٧‬ٹٲز ‪٦‬ٷس ٸ‬
‫ازاڀ اٲبٶز ٶٳبڂس‪ ،‬ټط‪٪‬بٺ چٷڃٵ ‪٦‬ٷس ثط ٲطزٰ الظٰ اؾز سب ؾرٵ اٸ ضا ثكٷٹٶس ٸ اظ اٸ اَبٖز‬
‫(زٲڃؼځ‪)381/2 :1407 ،‬‬
‫ٶٳبڂٷس ٸ ټط‪٪‬بٺ آٶٽب ضا ‪ٞ‬طا ثرٹاٶس اػبثشف ٶٳبڂٷس»‪.‬‬
‫اٲب اڂٵ اَبٖز ٲُٯ‪ ١‬ٶڃؿز ‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ٲ‪٣‬ڃس ثٻ اڂٵ اؾز ‪٦‬ٻ اٲط حب‪٦‬ٱ ثط ذال‪ ٜ‬قطٔ ٶجبقس‪ ،‬ظڂطا‬
‫َبٖشځ ثطاڀ ٲرٯٹ‪ ٠‬زض ٲٗهڃز ذبٮ‪ ١‬ٶڃؿز‪ .‬اثٵ سڃٳڃٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ :‬اټ٭ ؾٷز ٸ ػٳبٖز ػٹاظ‬
‫ٶٳڃسټٷس ‪٦‬ٻ اظ حب‪٦‬ٱ زض سٳبٰ اٲٹض اَبٖز قٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ اَبٖز ضا ٲكطٸٌ ثٻ اڂٵ ٲڃساٶٷس ‪٦‬ٻ‬
‫(اثٵ سڃٳڃٻ‪)387/3 :1406 ،‬‬
‫اٸاٲطـ ٲُبث‪ ١‬قطٔ ثبقس ٸ اَبٖز اظ حب‪٦‬ٱ زض ٲٗهڃز ػٹاظ ٶساضز‪.‬‬
‫دؽ ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٱ ثط اؾبؼ قطڂٗز ٸ ثط ٸ‪ ١ٞ‬آٲٹظٺټبڀ قطٖځ ٸ زڂٷځ اٲط ٸ ‪ٞ‬طٲبٶځ نبزض ٶٳٹز‪ ،‬ثط‬
‫ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ الظٰ اؾز اظ حب‪٦‬ٱ ذٹز اَبٖز ٶٳبڂٷس‪ ،‬زض ‪ٚ‬ڃط اڂٵ نٹضر اَبٖشځ ثطاڀ اٲبٰ ٸ‬
‫دڃكٹا ثط اٲز ٶڃؿز‪.‬‬
‫اٲب ؾٹاٮځ ‪٦‬ٻ ٲُطح ٲڃكٹز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ثب ائٳٻ ٸ دڃكٹاڂبٴ ٸ ح‪٧‬بٰ ػٹض ٸ ؾشٱ چٻ سٗبٲٯځ ثبڂس‬
‫زض دڃف ث‪٫‬ڃطڂٱ؟ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ ٶٓط ٖٯٳبڀ اؾالٰ‪ ،‬اظ چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ‬
‫ٶڃع زض ٲٗطٸ‪ ٜ‬ٸ زض اٸاٲطڀ ‪٦‬ٻ ٲُبث‪ ١‬قطٔ اؾز ثبڂس اَبٖز نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ٸ زض اَبٖز الظٰ‬
‫ٶڃؿز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ حشٳبً ٖبز‪ ٬‬ثبقس‪ .‬اڂٵ زؾشٻ اظ ٖٯٳب ثٻ ضٸاڂشځ اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ زض آٴ سلمّ‬
‫ثٵ ڂعڂس ذُبة ثٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٟ٪ ‬ز‪ :‬اڀ ٶجځ ذسا! ثٻ ٲٵ ذجط ثسٺ ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ثط ٲب اٲڃطاٶځ ؾٯُٻ‬
‫ڂبثٷس ‪٦‬ٻ ټط‪٪‬بٺ ح‪ ١‬ذٹز ضا اظ آٶٽب ثرٹاټڃٱ ٶسټٷس‪ ،‬قٳب ٲب ضا ثٻ چٻ چڃعڀ اٲط ٲڃ‪٧‬ٷڃس؟! ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬ضٸڀ ‪٪‬طزاٶڃسٶس‪ ،‬اٲب اٸ ثبض زڂ‪٫‬ط ؾٹا‪ ٬‬ذٹز ضا س‪٧‬طاض ‪٦‬طز‪ ،‬سب اڂٷ‪٧‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪:‬‬
‫« ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ‪٦‬ٻ ثبض قٳب ثط قٳب ٸ ثبض اٸ ثط اٸؾز»‪( .‬ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ )1475/3 :‬اڂٵ ٲُٯت زض‬
‫احبزڂض ثڃكٳبضڀ ٲُطح قسٺ ٸ زض ٲؼٳٹٔ ذٹز زالٮز ثط اڂٵ زاضز ‪٦‬ٻ اَبٖز اظ ح‪٧‬بٰ زض‬
‫ٲٗطٸ‪ ٜ‬ٸاػت اؾز ا‪٪‬طچٻ ثًٗځ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ضا ثبظ زاضز ٸ ڂب ثطذځ اظ اٲٹا‪ ٬‬ضا ثٻ ذٹز ث‪٫‬ڃطز‪ ،‬ٸ حشځ ا‪٪‬ط‬
‫(زٲڃؼځ‪)394/2 :1407 ،‬‬
‫ثط‪٦‬ؿځ سؼبٸظ ٶٳٹز ٸ اٸ ضا ٲٹضز يطة ٸ قشٱ ‪٢‬طاض زاز ٸ ڂب ٲب‪٦ ٬‬ؿځ ضا ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪119 /‬‬

‫اٮجشٻ ثطذځ اظ ٖٯٳب ټٱ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ چٷڃٵ اَبٖشځ ضا الظٰ ٶٳڃساٶٷس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ اٲبٰ اثٵ حعٰ ‪٦‬ٻ‬
‫‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٖسٰ نجط ثط چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ اؾز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )397/2 :1407 ،‬ٸٮځ ٶٓط ثٻ ذُطاسځ ‪٦‬ٻ زض ٖسٰ‬
‫اَبٖز اظ چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز نجط اٸٮځ ٸ ثٽشط اؾز‪ .‬ثب اڂٷحب‪ ٬‬ثبظټٱ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ثب سؼعڂٻ ٸ سحٯڃ٭ ٸيٗڃز ٸ ثطضؾځ ‪٦‬بٲ٭ ٲٹيٹٔ‪ ،‬ثط َج‪ ١‬ٶڃبظټب ٸ ذٹاؾشٽبڀ ظٲبٶځ ٸ‬
‫ٲ‪٧‬بٶځ سهٳڃٱ زضؾز ضا ثط ٸ‪ ١ٞ‬آٲٹظٺټبڀ زڂٷځ ثبڂس ث‪٫‬ڃطٶس‪.‬‬
‫حك ًصرت ٍ احترام‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ضڂڃؽ زٸٮز ڂبضڀ ضؾبٶڃسٴ ثٻ اٸ ٸ ٶهطر زازٶف اؾز‪ .‬ح‪٧‬ٹٲز ٸْڃ‪ٟ‬ٻ‬
‫ؾٷ‪٫‬ڃٵ ٸ ٲٽٳځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٪‬بټځ ثب ذُطاسځ ٲٹاػٻ ٲڃكٹز‪ .‬ټط‪٪‬بٺ حب‪٦‬ٱ زض‪٪‬ڃط قٹضـ ٸ ‪٦‬ٹزسبڂځ‬
‫قس‪ ،‬ٸ ڂب زض اٲٹض ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٶڃبظ ثٻ ٲٗبٸٶز ٸ ‪٦‬ٳ‪ ٥‬زاقز‪ ،‬ثط ټٳٿ آحبز اٲز اؾالٲځ الظٰ‬
‫اؾز‪ ،‬اظ ضڂڃؽ زٸٮز ذٹز حٳبڂز ٖبٰ ٸ سبٰ ثٻ ٖٳ٭ آٸضٶس‪ ،‬ٸ زؾز ٲشؼبٸظاٴ ٸ ٲٗبٶساٴ ضا اظ‬
‫ؾط اٸ ‪٦‬ٹسبٺ ٶٳبڂٷس‪( .‬ذڃبٌ‪ )212 :1425 ،‬اثځ ڂٗٯځ ‪ٞ‬طاء ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ټط‪٪‬بٺ اٲبٰ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬اٲز ضا ازا ٶٳٹز ثط‬
‫(‪ٞ‬طاء‪)28 :1403 ،‬‬
‫آٶٽب ٸاػت ٲڃكٹز سب اظ اٲبٰ ذٹڂف اَبٖز ‪٦‬ٷٷس ٸ اٸ ضا ڂبضڀ ضؾبٶٷس»‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ثط اٲز اؾالٲځ الظٰ اؾز حطٲز حب‪٦‬ٱ ذٹڂف ضا زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ٸ اٸ ضا س‪٣‬سڂط ٸ سجؼڃ٭‬
‫‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ټط‪٪‬ع زض ثبضپ اٸ ثځ حطٲز ٸ ثځ ازثځ ٶٷٳبڂٷس‪( .‬زٲڃؼځ‪ )399/107:2 ،‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪:‬‬
‫(سطٲصڀ‪:1998 ،‬‬
‫«ټط‪٦‬ؽ ؾٯُبٴ ذسا ضا‪ ‬زض ظٲڃٵ اټبٶز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ذساڀ سٗبٮځ اٸ ضا اټبٶز ٲڃ‪٧‬ٷس»‪.‬‬
‫‪ )72/4‬حصٔفّ ثٵ اٮڃٳبٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ټڃچ ‪٢‬ٹٲځ ثٻ ؾٹڀ ؾُبٴ ذسا‪ ‬زض ظٲڃٵ‪ ،‬ثٻ ٲٷٓٹض سٹټڃٵ ٸ‬
‫(زٲڃؼځ‪،‬‬
‫شٮڃ٭ ؾبذشٵ ٶٳڃطٸز‪ ،‬ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ ‪٢‬ج٭ اظ اڂٷ‪٧‬ٻ ثٳڃطٶس آٶٽب ضا شٮڃ٭ ٲڃؿبظز»‬
‫‪ )399/2 :1407‬ؾٽ٭ ثٵ ٖجساهلل سؿشطڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ٲطزٰ ټٳچٷبٴ ثط ذڃط ذٹاټٷس ثٹز سب ٲبزاٲڃ‪٧‬ٻ‬
‫ؾٯُبٴ ٸ ٖٯٳب ضا سٗٓڃٱ ‪٦‬ٷٷس‪٦ ،‬ٻ ټط‪٪‬بٺ چٷڃٵ ‪٦‬ٷٷس زٶڃب ٸ آذطر ذٹڂف ضا انالح ٶٳٹزٶس ٸ‬
‫(زٲڃؼځ‪)399/2 :1407 ،‬‬
‫ا‪٪‬ط ثٻ اڂٵ زٸ سٵ اؾشر‪ٟ‬ب‪٦ ٜ‬ٷٷس زٶڃب ٸ آذطر ذٹڂف ضا اؾشر‪ٟ‬ب‪ ٜ‬ٶٳٹزٶس»‪.‬‬
‫اٮجشٻ اڂٵ ڂبضڀ ضؾبٶڃسٴ آٶٽب ‪ ٍ٣ٞ‬زض ٲٗطٸ‪ ٜ‬اؾز ٶٻ زض ٲٷ‪٧‬ط‪٦ ،‬ٻ ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ٶٳٹزٴ حب‪٦‬ٱ زض‬
‫ٲٷ‪٧‬طار ٸ زض ْٯٱ ٸ سؼبٸظ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲحطٲبسځ اؾز ‪٦‬ٻ ثط ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ الظٰ اؾز اظ آٴ اػشٷبة‬
‫(زٲڃؼځ‪)403/2 :1407 ،‬‬
‫ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫حك ًص٘حت ٍ هشَرُ‬
‫ټٳٻ ٲب ٲؿٯٳبٶبٴ چٻ حب‪٦‬ٱ ٸ ڂب ضٖڃز زض ٲٗطو ذُب ٸ اقشجبٺ ‪٢‬طاض زاضڂٱ‪ ،‬ٸ ټڃغ اٶؿبٶځ ثٻ‬
‫سٳبٰ ٲٗٷځ ٶٳڃشٹاٶس ازٖبڀ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬زض سٳبٰ ٖطنٻټب ضا ثٷٳبڂس‪ .‬ٶٓط ثٻ َجڃٗز ذُب‪٦‬بض آزٲڃبٴ‪ ،‬ټط‬
‫‪ٞ‬طزڀ اظ ا‪ٞ‬طاز ثكط ثٻ ٶهڃحز ٸ سٹنڃٻ ٶڃبظ زاضز‪ ،‬ٸ ثبڂس اظ اٲز اؾالٲځ ‪٦‬ؿبٶځ ثبقٷس ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪121 /‬‬

‫ضا دڃٹؾشٻ ٶهڃحز ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ثٻ اٸ ٲكٹضٺټبڀ ؾبٮٱ ٸ ؾٹزٲٷس ثسټٷس‪ ،‬ٸضٶٻ ذُبټب ٸ اقشجبټبر‬
‫حب‪٦‬ٱ زاٲٵ سٳبٰ اٲز اؾالٲځ ضا ذٹاټس ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ٸ اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ظڂبٶٽب ٸ يطضټب ضا ثٻ ٸػٹز ذٹاټس آٸضز‪.‬‬
‫زٮڃ٭ اڂٵ ٶهڃحز ٸ ٲكٹضٺ‪ ،‬ٲؼٳٹٖٻ ڂځ اظ احبزڂض ٶجٹڀ اؾز‪ .‬اظ ػٳٯٻ ضٸاڂز اٲبٰ ٲؿٯٱ اظ‬
‫سٳڃٱ اٮساضڀ‪٦ ‬ٻ زض آٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪٦ :‬ٻ زڂٵ ٶهڃحز اؾز ٸ اڂٵ ػٳٯٻ ضا ؾٻ ثبض‬
‫س‪٧‬طاض ‪ٞ‬طٲٹز‪ .‬ٲب ؾٹا‪٦ ٬‬طزڂٱ ‪٦‬ٻ ثطاڀ چٻ ‪٦‬ؿځ؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ثطاڀ ذسا‪ ،‬ثطاڀ ‪٦‬شبثف‪ ،‬ثطاڀ دڃبٲجط‪،‬‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)74/1 :‬‬
‫ثطاڀ دڃكٹاڂبٴ ٲؿٯٳڃٵ ٸ ٖٳٹٰ قبٴ»‬
‫ٲٗٷځ ٶهڃحز ثٻ ائٳٿ ٲؿٯٳڃٵ ٲٗبٸٶز قبٴ ثط ح‪ ،١‬اَبٖز ٶٳٹزٴ اظ آٶٽب زض ح‪ ،١‬ثٻ ٶطٲځ ٸ‬
‫ض‪٢‬ز ڂبز آٸضڀ ‪٦‬طزٴ ثٻ آٶٽب‪ ،‬ٸ آ‪٪‬بٺ ؾبذشٵ قبٴ ثٻ اٲٹضڀ اؾز ‪٦‬ٻ اظ آٴ ‪ٚ‬ب‪ٞ‬ٯٷس‪ ،‬سط‪ ٤‬ذطٸع‬
‫ثط آٶٽب ٸ ٶطٰ ؾبذشٵ ‪٢‬ٯجٽبڀ ٲؿٯٳبٶبٴ زض اَبٖز اظ آٶٽبؾز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )407/2 :1407 ،‬ٸ اظ ػٳٯٻ‬
‫ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٶهڃحز ڂ‪٧‬ځ ټٱ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ اٸ ضا ثٻ ؾٹڀ ذڃط ضټٷٳٹٴ قٹڂٱ ٸ اٸ ضا ٶؿجز ثٻ اٲٹض ذُب‬
‫(ذڃبٌ‪)212 :1425 ،‬‬
‫ٸ اقشجبٺ زاضاڀ ثهڃطر ثؿبظڂٱ‪.‬‬
‫اٮجشٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶهڃحز زض ثطاثط ائٳٿ ػٹض ضا ثٽشطڂٵ ػٽبز ٲٗط‪ٞ‬ځ ٶٳٹزٺ ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ثٽشطڂٵ‬
‫(احٳس‪)227/17 :1421 ،‬‬
‫ػٽبز ‪ٟ٪‬شٵ ؾرٵ ح‪ ١‬زض ثطاثط دڃكٹاڀ ْبٮٱ اؾز»‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬اڂٵ ٶهڃحز ٸ ٲكٹضٺ ثٽشط اؾز اظ ؾٹڀ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲرٯم اٲز اؾالٲځ اٶؼبٰ‬
‫قٹز‪ ،‬ٸ ثط آحبز اٲز ٶٓط ثٻ احبزڂض احشطاٰ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً ش‪٦‬ط ‪٦‬طزڂٱ ٲؼبظ ٶڃؿز‪ ،‬سحز ٶبٰ ٶهڃحز‬
‫اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ سٹټڃٷٽب ٸ سح‪٣‬ڃطټب ضا زض ح‪ ١‬ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ثٻ اٶؼبٰ ضؾبٶٷس‪٦ ،‬ٻ چٷڃٵ‬
‫‪٦‬بضڀ ذٹز ػٹضڀ اؾز ‪٦‬ٻ ٲٷؼط ثٻ آٴ ذٹاټس قس سب ذساٸٶس‪ ‬آٶٽب ضا ٶڃع اټبٶز ٶٳبڂس‪.‬‬
‫حك اجتْاد ٍ عسل ٍ ًصة حکام ٍ جٌگ ٍ هتارکِ‬
‫‪٢‬جالً ‪ٟ ٪‬شڃٱ ‪٦‬ٻ ثؿڃبضڀ اظ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲش‪٣‬سٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ثبڂس اظ قطٌ‬
‫اػشٽبز ٶڃع ثطذٹضزاض ثبقس‪ ،‬سب ثشٹاٶس ثٻ حڃض ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ ‪٦‬بض ٸ ‪ٗٞ‬بٮڃز ٶٳبڂس‪ .‬ثط‬
‫اڂٵ اؾبؼ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ح‪ ١‬زاضز زض نٹضر زاقشٵ سٹاٴ الظٰ ثطاڀ اػشٽبز زض اٲٹض قطٖځ ٸ‬
‫ؾڃبؾځ زؾز ثٻ اػشٽبز ثعٶس ٸ آٶچٻ ضا الظٰ ٲڃجڃٷس زض ح‪ ١‬ٲطزٰ اٶؼبٰ زټس ٸ ا‪٪‬ط زض اڂٵ ٖطنٻ‬
‫ذُب ټٱ ث‪٧‬ٷس ثبظټٱ ال ا‪٢‬٭ ڂ‪ ٥‬اػط ضا ذٹاټس ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫ٸ ا‪٪‬ط ذٹز حب‪٦‬ٱ سٹاٴ اػشٽبز ضا ٶساضز‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮځ ثبڂس ٖٯٳب ٸ ٲؼشٽساٴ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثٻ‬
‫‪٦‬ٳ‪ ٥‬ظٖڃٱ ٸ دڃكٹا ثكشبثٷس ٸ ثب اػشٽبزار ٸ ٖٯٱ ٸا‪ٞ‬ط ذٹز اٸ ضا ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ٸ ٲٗبٸٶز ٶٳبڂٷس‪ .‬اٸ ا‪٪‬ط‬
‫اػشٽبز ٲڃ‪٧‬طز ثبڂس زض سٳبٰ اػشٽبزار ذٹز ثٻ زؾبسڃط ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ٲؿبڂ٭‬
‫(ذڃبٌ‪)212 :1425 ،‬‬
‫اػٳبٔ ٖٯٳبڀ اٲز اٮشعاٰ زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪121 /‬‬

‫حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ثٻ حڃض ظٖڃٱ ٸ ضټجط اٲز اؾالٲځ زض ‪٪‬عڂٷف ا‪ٞ‬طاز زؾز ثبظ زاضز‪ ،‬اٸ ټط‪٪‬بٺ‬
‫احؿبؼ ‪٦‬ٷس ‪ٞ‬الٴ ٸاٮځ ثطاڀ ‪ٞ‬الٴ ٲٷُ‪٣‬ٻ ٲٷبؾت اؾز‪ ،‬اڂٵ ح‪ ١‬ضا زاضز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٳځ ضا ٖع‪ ٬‬ٸ‬
‫زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ ػبڀ اٸ ٶهت ٶٳبڂس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط احؿبؼ ‪٦‬طز ٶڃبظ اؾز ٲؿٯٳبٶبٴ ثٻ ٲٷٓٹض ضؾڃسٴ ثٻ‬
‫اټسا‪ ٜ‬زڂٷځ ٸ زٶڃٹڀ ٲكطٸٔ‪ ،‬زؾز ثٻ ػٷ‪ ٩‬ٸ ػٽبز ثعٶٷس‪ ،‬زض اڂٵ نٹضر حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ اڂٵ‬
‫(ذڃبٌ‪)213 :1425 ،‬‬
‫ح‪ ١‬ضا زاضز ‪٦‬ٻ اٖالٴ ػٷ‪ ٩‬ڂب ٲشبض‪٦‬ٻ ضا ثٷٳبڂس‪.‬‬
‫اٮجشٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ح‪ ١‬ٸ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع زاضز ‪٦‬ٻ ثٻ ػٽز ضٖبڂز اذشهبض اظ ش‪٦‬ط ټٳٿ آٶٽب‬
‫ذٹززاضڀ ٲڃٷٳبڂڃٱ‪.‬‬
‫دٍم‪ :‬حمَق هبلٖ‬
‫اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ‪٢‬ڃبٰ ثٻ اٲٹض ٲطزٰ ٸ ضټجطڀ آٶٽب زض سٳبٰ ثركٽبڀ ؾڃبؾځ‪ ،‬ٶٓبٲځ‪ ،‬ازاضڀ ٸ ضٸاثٍ‬
‫ثڃٵ اٮٳٯ٭‪ ،‬حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ضا اظ اٲٹض قرهځ اـ ثبظ ٲڃساضز‪ ،‬ثٷب ثط اڂٵ اٸ ح‪ ١‬زاضز سب اظ ثڃز اٮٳب‪٬‬‬
‫(ٖٹزٺ‪:1401 ،‬‬
‫ٲؿٯٳڃٵ ثٻ اٶساظپ ٶڃبظ ذٹز ٸ ‪ٞ‬بٲڃٯف ‪٦‬ٻ ٶ‪٣ٟ‬ٿ آٶٽب ثط ٖٽسٺاـ اؾز ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثط‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫‪ )254‬ڂب ثٻ انُالح اٲطٸظ ٲٗبـ زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫زٮڃ٭ اڂٵ اٲط ٖٳٯ‪٧‬طز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ اؾز ‪ .‬اثٵ ؾٗس زض َج‪٣‬بسف اظ ُٖبء ثٵ اٮؿبئت‪ ‬ضٸاڂز‬
‫ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ اثٹث‪٧‬ط‪ ‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ قس نجح‪٫‬بټبٴ ثب دبضچٻټبڂځ ‪٦‬ٻ ثط زٸـ زاقز ثٻ‬
‫ثبظاض ض‪ٞ‬ز سب آٶٽب ضا ث‪ٟ‬طٸقس ٸ ضٸظڀ ذٹز ٸ ٖڃب‪ ٬‬ذٹز ضا سإٲڃٵ ‪٦‬ٷس‪ .‬زض ٲؿڃط ضاٺ ثب ٖٳط‪ ‬ٸ‬
‫اثٹٖجڃسٺ‪ ‬ثطذٹضزٶس‪ٖ .‬ٳط‪ ‬اظ اڂكبٴ دطؾڃس‪٦ :‬ؼب اڀ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٟ٪ !‬ز‪ :‬ثٻ ؾٹڀ ثبظاض‪.‬‬
‫‪ٟ٪‬ز سٹ چٻ ٲڃ‪٧‬ٷځ زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ٲشٹٮځ اٲٹض ٲؿٯٳبٶبٴ قسڀ؟!‪ٟ٪ .‬ز‪ :‬اظ ‪٦‬ؼب ٖڃب‪ ٬‬ذٹڂف ضا َٗبٰ‬
‫زټٱ؟ آٴ زٸ ‪ٟ٪‬شٷس‪ :‬ثب ٲب ثطٸ سب اظ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ ثطاڀ سٹ چڃعڀ ضا ٲ‪٣‬سض ‪٦‬ٷڃٱ‪ .‬اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ‬
‫(اثٵ ؾٗس‪137/3 :1410 ،‬؛‬
‫ثطاڀ اٸ زض ټط ضٸظ ‪٢‬ؿٳشځ اظ ‪٪‬ٹؾ‪ٟ‬ٷس ٸ ٮجبؾځ زض سٵ ٸ ؾط ٲ‪٣‬طض زاقشٷس‪.‬‬
‫(ذڃبٌ‪)213 :1425 ،‬‬
‫زٲڃؼځ‪ )416/2 :1407 :‬ٸ زض ثطذځ ضٸاڂبر ثطاڂف ؾبٮځ ‪ 2500‬زضټٱ ٲ‪٣‬طضڂٻ سٗڃڃٵ ‪٦‬طزٶس‪.‬‬
‫اڂٵ ٲؿإٮٻ زض ٲٹضز ٖٳط ثٵ اٮرُبة‪ ‬ٶڃع نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز ٸ ثٻ اڂكبٴ اػبظٺ زازٺ قس سب اظ ثڃز‬
‫اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ ثٻ ذٹز ٲ‪٣‬ساضڀ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٦‬ب‪ ٜ‬قبٴ ضا ثٷٳبڂس ثط‪٪‬ڃطٶس‪( .‬زٲڃؼځ‪ )417/2 :1407 ،‬ثط اڂٵ اؾبؼ‬
‫ٖٳط‪ ‬ثطاڀ ذٹز زض ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ ټط ضٸظ ‪ 2‬زضټٱ سٗڃڃٵ ٶٳٹز ٸ ٲهبض‪ ٜ‬حغ ذٹڂف ضا‬
‫(ٖٹزٺ‪)257 :1401 ،‬‬
‫‪ 108‬زضټٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪.‬‬
‫ٖ‪٣‬٭ ؾٯڃٱ ٶڃع اڂؼبة آٴ ضا ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ ٲڃذصڂطز ‪٦‬ٻ زض ‪٢‬جب‪ ٬‬ذسٲبسځ ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ زض ظٖبٲز‬
‫ٸ ضټ جطڀ اٲز اٶؼبٰ ٲڃسټس‪ ،‬اظ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲ‪٣‬طضڀ ث‪٫‬ڃطز‪ ،‬سب اظ ٲهبض‪ ٜ‬قرهځ ٸ ‪ٞ‬بٲڃٯځ ذٹز‬
‫‪ٞ‬بض٘ اٮجب‪ ٬‬ثبقس‪ ،‬ٸ سٳبٰ ٸ‪٢‬ز ذٹز ضا نط‪ ٜ‬ذسٲز ثٻ ٲطزٰ ٶٳبڂس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪122 /‬‬

‫ثٻ ٮحبِ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ٶڃع ٸ‪٢‬شځ ٲؿإٮٿ ح‪٧‬ٹٲز ٲؿإٮٿ ٸ‪٦‬بٮز ٸ ٶڃبثز زض اٲٹض ثبقس‪َ ،‬جڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫ثطاڀ ٸ‪٦‬ڃ٭ ٲؼبظ اؾز ٲؿإٮٿ ٸ‪٦‬بٮز ٸ ٶڃبثز ضا زض ثطاثط ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲبٮځ اٶؼبٰ زټس‪٦ ،‬ٻ اڂٵ ح‪٣‬ٹ‪٠‬‬
‫ٲبٮځ ثط ٖٽسپ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬قبٴ اؾز‪.‬‬
‫ٖالٸٺ ثط ٲٗبقځ ‪٦‬ٻ ثٻ ذٹز ظٖڃٱ ٸ ضټجط زازٺ ٲڃكٹز‪ ،‬ٲهبض‪ ٜ‬ٲٽٳبٶبٶف ٶڃع ثبڂس دطزاذز قٹز‪.‬‬
‫َجڃٗز ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ چٷڃٵ اؾز ‪٦‬ٻ ٲٽٳبٶبٴ ظڂبزڀ اظ زاذ٭ ٸ ذبضع زٸٮز‬
‫اؾالٲ ځ ثٻ ؾطا‪ٚ‬ف ٲڃأڂٷس ‪٦‬ٻ زض ٲڃعثبٶځ آٶٽب ٶڃبظ ثٻ ٲهبض‪ ٜ‬ظڂبزڀ اؾز‪ ،‬اظڂٷطٸ ثٻ ح‪٧‬بٰ ح‪١‬‬
‫ٶڃع زازٺ قسٺ سب اظ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲهبض‪ ٜ‬ٲٽٳبٶبٴ زاذٯځ ٸ ذبضػځ ذٹز ضا ٶڃع ث‪٫‬ڃطٶس‪ .‬احٳس ثٻ‬
‫ؾٷس ذٹڂف اظ ٖجساهلل ثٵ ظضڂط‪ ‬اظ ٖٯځ ثٵ اثځ َبٮت‪ ‬ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪:‬‬
‫«ثطاڀ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ حال‪ ٬‬ٶڃؿز ‪٦‬ٻ اظ ٲب‪ ٬‬ذسا ثط‪٪‬ڃطز ٲ‪٫‬ط زٸ ‪٦‬بؾٻ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ ‪٦‬ٻ ذٹز ٸ ٖڃبٮف اظ آٴ‬
‫(احٳس‪)19/2 :1421 ،‬‬
‫ثرٹضٶس ٸ زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ آٴ ضا زض ثڃٵ ٲطزٰ ‪٢‬طاض زټس سب اظ آٴ ثرٹضٶس»‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ اڂٵ ضٸاڂبر ثطاڀ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٲؼبظ اؾز ثطاڀ ذٹز ٲبټٹاض ٲٗبـ ذبنځ ث‪٫‬ڃطز آٶٽٱ‬
‫ثٻ اٶساظٺڂځ ‪٦‬ٻ ٶڃبظټبڀ ذٹز اٸ ٸ اټ٭ ٸ ٖڃب‪ ٬‬ٸ ټٳچٷبٴ ٲٽٳبٶبٶف ضا ثط َط‪ ٜ‬ٶٳبڂس‪ ،‬ثسٸٴ‬
‫(زٲڃؼځ‪:1407 ،‬‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ زض اڂٵ ٖطنٻ زؾز ثٻ اؾطا‪ ٜ‬ٸ ڂب ثر٭ ثعٶس‪ .‬ا‪٪‬طچٻ حب‪٦‬ٱ ؾطٲبڂٻزاض ټٱ ثبقس‪.‬‬
‫‪ )418/2‬ٸٮځ ثٻ ټڃچ ٸػٻ ثطاڀ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٲؼبظ ٶڃؿز سب ثڃف اظ ‪٢‬سض يطٸضر ٸ ڂب ٲٗبـ‬
‫سٗڃڃٵ قسٺ اظ ثڃز اٮٳب ‪ ٬‬چڃعڀ ث‪٫‬ڃطز‪٦ ،‬ٻ ا‪٪‬ط اڂٵ ‪٦‬بض ضا ‪٦‬طز ٸ ڂب ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ ٲٹ‪ٗ٢‬ڃز ؾڃبؾځ‬
‫ذٹز اؾش‪ٟ‬بزٺټبڀ ٲبٮځ زڂ‪٫‬طڀ ٶٳٹز‪ ،‬زض سٳبٰ اڂٵ حبالر اڂٵ ايب‪ٞ‬ٻ ؾشبٶڃٽب ثط اٸ حطاٰ اؾز‪.‬‬
‫هْوتزٗي ٍظبٗف رٗ٘ظ دٍلت اعالهٖ‬
‫‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطذځ اظ ٲٽٳشطڂٵ ٸْبڂ‪ ٝ‬ضڂڃؽ زٸٮز ضا ثب سٹػٻ ثٻ ٶهٹل قطڂٗز ٸ‬
‫َجڃٗز اٸيبٔ ٸ احٹاٮځ ‪٦‬ٻ ٲٗٳٹالً اظ ظٖٳب ٸ ضټجطاٴ سٹ‪ ٕ٢‬ٲڃطٸز‪ ،‬چٷڃٵ ثطقٳطزٶس‪:‬‬
‫حفظ دٗي‬
‫اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ زض ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ زڂٵ ثعض‪٪‬شطڂٵ اضظـ ٸ ٲٽٳشطڂٵ ټؿشٿ ػٽبٴثڃٷځ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ضا سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃسټس‪ ،‬دؽ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز‪ ،‬ثب سٹاٶبڂڃٽب ٸ اٲ‪٧‬بٶبسځ ‪٦‬ٻ زض‬
‫اذشڃبض زاضز‪ ،‬زض ضاؾشبڀ ح‪ ّٟ‬زڂٵ ث‪٧‬ٹقس (ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪348 :‬؛ ٖٹزٺ‪ )247 :1401 ،‬ٸ ثب ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫اػبظٺ ٶسټس ‪٢‬ٹاٖس ٸ اؾبؾبر زڂٵ ثب سٽبػٳبر ٶٓبٲځ ٸ ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ځ ٲٹضز ټس‪٢ ٜ‬طاض ‪٪‬ڃطز‪ .‬ح‪ّٟ‬‬
‫زڂٵ ٶٓط ثٻ ٶٹٔ سٽبػٳځ ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ زقٳٷبٴ زڂٵ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز ٲش‪ٟ‬بٸر اؾز‪ .‬حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ‬
‫ثبڂس ٲشٷبؾت ثب ټؼٱ ٸ ٶٹٖڃز ټؼٹٰ ا‪٢‬ساٰ ٲٷبؾت ضا ثٻ ٖٳ٭ آٸضز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪123 /‬‬

‫البهٔ دٗي ٍ س٘بست دً٘ب بب آى‬

‫ٲٷٓٹض اظ ا‪٢‬بٲٿ زڂٵ ثطدب زاقشٵ زڂٵ ٸ سُجڃ‪ٖ ١‬ڃٷځ ٸ ٖٳٯځ آٴ زض ظٶس‪٪‬ځ اٲز اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫ا‪٢‬بٲٻ زڂٵ اظ َطڂ‪ ١‬ثطدب زاقشٵ قٗبڂط ٸ سُجڃ‪ ١‬حسٸز آٴ ٸ ټٳچٷبٴ سُجڃ‪ ١‬سٳبٰ زؾشٹضار ٸ‬
‫اح‪ ٧‬بٰ آٴ ثٻ ٖٳ٭ ٲڃأڂس‪ .‬ثسٸٴ سُجڃ‪ ١‬حسٸز ٶٳڃشٹاٴ سإٲڃٵ اٲٷڃز ضا ‪٦‬ٻ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ زڂ‪٫‬ط حب‪٦‬ٱ‬
‫اؾز اػطا ٶٳٹز‪.‬‬
‫زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ؾڃبؾز زٶڃب ثب زڂٵ ثبڂس نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ .‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اٸٮڃٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ضڂڃؽ زٸٮز ضا‬
‫ؾڃبؾز زٶڃب ثب زڂٵ ثط ٲځ قٳبضٶس ٸ ثط اڂٵ ثبٸضٶس ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ ثبڂس زٶڃبڀ ٲطزٰ ضا ثب ثطٶبٲٻټبڀ‬
‫اؾالٲځ ٖڃبض ثؿبظز سب ٲطزٰ ثشٹاٶٷس ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ثٷس‪٪‬ځ ٸ اٮشعاٰ ثٻ قطڂٗز ضا ثٻ ذٹثځ ثٻ اٶؼبٰ‬
‫(زٲڃؼځ‪336/2 :1407 ،‬؛ ذڃبٌ‪)204 :1425 ،‬‬
‫ضؾبٶٷس‪.‬‬
‫اداسٓ هولکت اسالم بش اسبس ضَس ٍ هطَسُ‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ َځ ٲجبحض آسځ ذٹاټڃٱ زڂس‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ انٹ‪ ٬‬ٸ اؾبؾبر ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٶؼبٰ قٹض‬
‫ٸ ٲكٹضٺ زض ازاضپ ٲٳٯ‪٧‬ز اؾز‪ .‬زٸٮز ٸ زض ضؤؼ آٴ ضڂڃؽ آٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس زض اٲٹض ٲٽٱ‬
‫ٲٳٯ‪٧‬شځ ثب ضٖڃز ٸ ٲطزٰ ٲكٹضٺ ٶٳبڂس‪ ،‬ٸ ٲُبث‪ ١‬ٲكٹضٺ ٸ ٶٓط آٶٽب ٖٳ٭ ‪٦‬ٷس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )351 :‬ٲب‬
‫ثحض قٹضا ضا زض زضٸؼ آسځ ثڃكشط قطح ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز‪.‬‬
‫حوبٗت اص هَاسد هبلٖ دٍلت اسالهٖ‬
‫زض اڂ ٵ ق‪٧‬ځ ٸػٹز ٶساضز ‪٦‬ٻ ټط زٸٮشځ اظ ذٹز ؾطٲبڂٻ ټبڀ ‪ٞ‬طاٸاٶځ زاضز ‪٦‬ٻ اڂٵ ؾطٲبڂٻټب‬
‫ٲطثٹٌ ثٻ ٲٯز آٴ ؾطظٲڃٵ اؾز‪ .‬زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶڃع چٷڃٵ اؾز‪ ،‬سٳبٰ ؾطٲبڂٻټبڀ‬
‫زٸٮشځ اظ آٴِ اٲز اؾالٲځ اؾز‪ .‬زٸٮز اؾالٲځ ٸ قرم ضڂڃؽ آٴ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضٶس سب اظ ؾطٲبڂٻټبڀ‬
‫ٲٯځ ‪٦‬ٻ ٲطثٹٌ ثٻ س ٳبٰ اٲز اؾالٲځ اؾز حٳبڂز ټٳٻ ػبٶجٻ ثٻ ٖٳ٭ آٸضٶس‪ .‬اڂٵ حٳبڂز ټٱ‬
‫قبٲ٭ ػٳٕ آٸضڀ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس "ظ‪٦‬بر" ٸ "ذطاع" ٸ "‪ٞ‬ئ" ٸ "‪ٚ‬ٷبڂٱ" ٸ ؾبڂط‬
‫ٲبٮڃبسځ ‪٦‬ٻ ثط ٖٽسپ ٲطزٰ ػٽز حٳبڂز اظ زٸٮز ٸيٕ ٲڃ‪٫‬طزز ضا ػٳٕ آٸضڀ ٶٳٹزٺ ٸ زض ػبڀ زضؾز‬
‫(ذڃبٌ‪206 :1425 ،‬؛ زٲڃؼځ‪)337/2 ،‬‬
‫آٴ ثٻ ٲهط‪ ٜ‬ثطؾبٶس‪ ،‬ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ اؾطا‪ ٜ‬ضٸا زاضز ٸ ڂب زؾز ثٻ ثر٭ ثعٶس‪.‬‬

‫دفبع اص حذ ٍ هشصّبٕ دٍلت اسالهٖ‬

‫ػٽبٴ ثكطڀ ػٽبٶځ اؾز ‪٦‬ٻ ټڃچ‪٫‬بټځ اظ ػٷ‪٫‬ٽب ٸ ذٹٶطڂعڂٽب ذبٮځ ٶڃؿز‪ ،‬ظڂطا ثكط َٳّبٔ‬
‫ټٳٹاضٺ ثٻ زٶجب‪٪ ٬‬ؿشطـ حس ٸ ٲطظټبڀ ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ ٸ ثٻ زؾز آٸضزٴ ٲٹاضز ٸ ٲٷبثٕ ا‪٢‬شهبزڀ ٸ‬
‫اؾشجساز ؾڃبؾځ ٸ ا‪٢‬شهبزڀ اؾز‪ .‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ ثعض‪٪‬شطڂٵ ٲبٶٕ ‪ٞ‬طا ضاٺ اڂٵ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪124 /‬‬

‫َٳّبٖڃٽب ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطز‪َ ،‬جڃٗځ اؾز ‪٦‬ٻ ثؿڃبضڀ اظ زٸٮشٽبڀ ٲؿشجس ثب آٴ ٲربٮ‪ ٝ‬ټؿشٷس ٸ‬
‫ټٳٹاضٺ ثٻ زٶجب‪ٞ ٬‬طنز ٲڃ‪٫‬طزٶس سب اڂٵ زڂٵ ضا ٲحٹ ٸ ٶبثٹز ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ؾطظٲڃٵ اؾالٰ ضا ٲشالقځ‬
‫ؾبظٶس‪ .‬آٶٽب ػٽز ضؾڃسٴ ثٻ اڂٵ ټس‪٪ ٜ‬بټځ ٲشٹؾ٭ ثٻ سٽبػٳبر ثعض‪ ٨‬ٶٓبٲځ ٲڃكٹٶس‪ ،‬سب‬
‫ثشٹاٶٷس ؾطظٲڃٵ اؾالٰ ٸ زڂٵ آٴ ضا اظ ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڀ اٖش‪٣‬بزڀ ٸ ظٲڃٷځ ثطزاضٶس‪ .‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ ػٽبز‬
‫ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ٸػڃجٻ ٸ ‪ٞ‬طڂًٻ‪ ،‬سٳبٰ اٲز اؾالٲځ ضا اٖٱ اظ ظٖڃٱ ٸ اٲز ثؿڃغ ٲڃؿبظز سب اظ زڂٵ‬
‫حٳبڂز ثٻ ٖٳ٭ آٸضٶس‪ .‬اڂٵ ػٽبز ثبڂس سحز اٲبضر ٸ ټساڂز ٲؿش‪٣‬ڃٱ قرم ظٖڃٱ اؾالٲځ اٶؼبٰ‬
‫(ذڃبٌ‪205 :1425 ،‬؛‬
‫ڂبثس ٸ ضټجط زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ٲؿش‪٣‬ڃٳبً ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ز‪ٞ‬بٔ ضا ثط زٸـ ث‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪349 :‬؛ ٖٹزٺ‪ )247 :1401 ،‬اٮجشٻ ػٽبز چٹٴ ڂ‪ ٥‬ٸػڃجٻ ٸ ‪ٞ‬طڂًٻ اؾز ٲبٶٷس ؾبڂط ٸػبڂت ٸ‬
‫‪ٞ‬ط اڂى زڂٷځ اظ ذٹز اح‪٧‬بٲځ زاضز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض ‪٦‬شبثٽبڀ ‪٣ٞ‬ٽځ ذٹز ثڃبٴ زاقشٻاٶس‪ .‬ٸ اڂٵ‬
‫اح‪٧‬بٰ ثٻ حسڀ ٲٽٱ اؾز ‪٦‬ٻ اٲبٰ ٲحٳس (ضح) قب‪٪‬طز اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ (ضح) زٸ سب اظ ‪٦‬شبثٽبڀ ْبټط‬
‫اٮطٸأّ‪ 1‬ذٹڂف ضا ثٻ ثڃبٴ اح‪٧‬بٰ ػٽبز ٸ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اذشهبل زازٺ اؾز‪ .‬ػٽبز ثٻ اڂٵ‬
‫ٲٗ ٷځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ټط ‪٦‬ؽ ؾالحځ ثط‪٪‬ڃطز ٸ زض ټط ػبڂځ ‪٦‬ٻ ذٹاؾز ثسٸٴ حؿبة ٸ ‪٦‬شبة زؾز‬
‫ثٻ ‪٦‬كشبض ثعٶس ٸ ټطع ٸ ٲطع ضا زض ؾطظٲڃٷٽبڀ اؾالٲځ اڂؼبز ٶٳبڂس ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط چٷڃٵ ‪٦‬طز ٸثب‪٬‬‬
‫ؾٷ‪٫‬ڃٷځ ضا زض زٶڃب ٸ آذطر ثبڂس ٲشحٳ٭ قٹز‪.‬‬
‫اًتخبة اًسبًْبٕ ضبٗستِ بشإ بخطْبٕ هختلف دٍلتٖ‬
‫زٸٮشٽبڀ ٲٗبنط ثب زٸٮشٽبڀ ‪٪‬صقشٻ س‪ٟ‬بٸسٽبڀ ٲبټڃشځ ٸ ٸْڃ‪ٟ‬ٹڀ ثؿڃبضڀ زاضٶس‪ .‬زض ‪٪‬صقشٻ اٲ‪٧‬بٴ‬
‫آٴ ٸػٹز زاقز سب دبزقبٺ ٸ ڂب اٲڃط سٳبٰ اٲٹض زٸٮز ضا ثٻ ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ڂ‪ ٥‬ٸظڂط ازاضٺ ٶٳبڂس‪ ،‬اٲب قطاڂٍ‬
‫ٲٗبنط ثٻ ‪٪‬ٹٶٻ ڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ػٽز ازاضپ ڂ‪ ٥‬زٸٮز ٶٓط ثٻ قبخ ٸ ثط‪٪‬ٽبڀ ‪ٞ‬طاٸاٶځ ‪٦‬ٻ ثطاڀ آٴ‬
‫اڂؼبز قسٺ‪ ،‬ثبڂ س اظ سڃٱ ‪٦‬بضڀ ثعض‪٪‬ځ اظ ٲكبٸضاٴ ٸ ٸ ظضاء ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬سب ضئؾب ٸ ٲسڂطاٴ ثركٽبڀ‬
‫ٲرشٯ‪ ٝ‬اؾش‪ٟ‬بزٺ ٶٳبڂس‪ .‬ٸ چٹٴ زٸٮشٽب ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ سڃٳځ ازاضٺ ٲڃكٹٶس ٸ اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ اظ ٸْبڂ‪ ٝ‬ضڂڃؽ‬
‫زٸٮز ‪٪‬عڂٷف ا‪ٞ‬طاز زض دؿشٽبؾز‪ ،‬ثط اٸ الظٰ ٸ ٸاػت اؾز سب ان٭ قبڂؿشٻؾبالضڀ ضا زض ‪٪‬عڂٷف‬
‫ا‪ٞ‬طاز زض ٲٷبن ت ٲرشٯ‪ ٝ‬ضٖبڂز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ ‪٦‬ؿبٶځ ضا ثط‪٪‬عڂٷس ‪٦‬ٻ ثشٹاٶٷس زض ذسٲز ٲطزٰ ثٻ زضؾشځ‬
‫ٸ قبڂؿش‪٫‬ځ ٖٳ٭ ٶٳبڂٷس‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )351 :‬ٸ ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٳځ ان٭ قبڂؿشٻ ؾبالضڀ ضا زض ‪٪‬عڂٷف ا‪ٞ‬طاز‬
‫ضٖبڂز ٶ‪٧‬ٷس‪ ،‬زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ثٻ ذسا‪ ‬ٸ دڃبٲجط‪ ‬ٸ اٲز اؾالٲځ ذڃبٶز ‪٦‬طزٺ اؾز‪ٖ .‬ٳط ثٵ‬
‫اٮرُبة‪ ‬ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ټط‪٦‬ؽ ثط اٲٹض ٲؿٯٳبٶبٴ ٸالڂز ڂب‪ٞ‬ز ٸ اٸ ‪٦‬ؿبٶځ ضا ثٻ ؾجت زٸؾشځ ٸ‬

‫‪٦ 1‬شبثٽبڀ ‪٣ٞ‬ٽځ "اٮؿڃط اٮ‪٧‬جڃط" ٸ "اٮؿڃط اٮه‪ٛ‬ڃط"‪.‬‬

‫نظام سیاسی اسالم ‪125 /‬‬
‫(زٲڃؼځ‪:1407 ،‬‬
‫‪٢‬طاثز ثٻ ‪٦‬بض ‪٪‬ٳبقز‪ ،‬ٲح‪٣٣‬بً ‪٦‬ٻ ثٻ ذسا‪ ،‬دڃبٲجط ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ذڃبٶز ٶٳٹزٺ اؾز»‪.‬‬
‫‪ )363/2‬حب‪٦‬ٱ ٸ‪٢‬شځ اٶؿبٶٽبڀ ‪ٞ‬بي٭‪ ،‬آ‪٪‬بٺ ٸ قبڂؿشٿ ضا زض دؿشٽبڀ زٸٮشځ ث‪٫‬ٳبضز‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ‪٦‬ٻ اٲٹض‬
‫زٸٮز ؾط ٸ ؾبٲبٴ ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ ،‬ٸ اٲز اؾالٲځ زض ‪٢‬ٹر ٸ ٶڃطٸ ٸ زض آضاٲف ‪٦‬بٲ٭ ثٻ ؾط ذٹاټس ثطز‪.‬‬
‫تٌظ٘ن سابطٔ دٍلت اسالهٖ بب سبٗش دٍلتْب‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ٸْبڂ‪ ٝ‬ظٖڃٱ ٸ ضټجط زٸٮز اؾالٲځ سٷٓڃٱ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ اؾز‪٣ٞ .‬ٻ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض ازاٲٻ قطح ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز‪ ،‬ثٽشطڂٵ يٹاثٍ ٸ ‪٢‬ٹاٖس ضا ثطاڀ سٷٓڃٱ‬
‫ضاثُٻ ثب ‪٦‬كٹضټبڀ زڂ‪٫‬ط ٸيٕ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ٖٳ٭ ثٻ آٶٽب ‪ٟ٦‬ڃ٭ سإٲڃٵ ضاثُٻڂځ ٲشٹاظٴ ثب ‪٦‬كٹضټبڀ‬
‫زڂ‪٫‬ط اؾز‪ .‬ټط زٸٮشځ ٶڃبظٲٷس زاقشٵ ضاثُٻ ثب ‪٦‬كٹضټبڀ زڂ‪٫‬ط اؾز‪ ،‬زٸٮز اؾالٲځ ضٸاثٍ ذٹز ضا‬
‫ثب ؾبڂط ‪٦‬كٹضټب ثبڂس ثط اؾبؼ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ ثط ثٷڃبز انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ‪٦‬ٯځ قطڂٗز اؾشٹاض ؾبظز‪.‬‬
‫اڂٷٽب ټٳٿ ٸْبڂ‪ ٝ‬ظٖڃٱ ٸ ضټجط زٸٮز اؾالٲځ ٶڃؿز‪ .‬ضټجط زٸٮز اؾالٲځ زض ثطاثط ن‪ٛ‬ڃطٺ ٸ‬
‫‪٦‬جڃطپ اٲٹض زٸٮز ٸ ٲطزٰ زض سٳبٰ ثركٽب ٲؿئٹٮڃز زاضز‪ ،‬چٻ اڂٵ ثركٽب ؾڃبؾځ ثبقس ڂب‬
‫ا‪٢‬شهبزڀ ڂب ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ځ ٸ اػشٳبٖځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط ضڂڃؽ زٸٮز ٸ ظٖڃٱ آٴ‪ ،‬ٸ ټٳچٷبٴ ثط سٳبٰ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٴ آٴ ٸ ػبڂجځ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ثبڂس اٶؼبٰ زټٷس‪ .‬ٲٽٳشطڂٵ ٸػبڂت ضڂڃؽ زٸٮز اؾالٲځ زض ‪٪‬بٰ ٶرؿز ح‪ ّٟ‬ٸ حٳبڂز‬
‫اظ زڂٵ اؾالٰ اؾز‪ .‬اٸ ثبڂس سالـ ‪٦‬ٷس قطڂٗز ضا سُجڃ‪ ١‬ٶٳبڂس ٸ قٗبڂط ضا ا‪٢‬بٲٻ ‪٦‬ٷس‪ .‬ضڂڃؽ‬
‫زٸٮز زض ٖطنٿ اٶشكبض اؾالٰ ٸ حٳبڂز ٸ ح‪ ّٟ‬حسٸز ٸ ط‪ٛ‬ٹض زٸٮز اؾالٲځ ثبڂس ث‪٧‬ٹقس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط‬
‫‪٦‬كٹض ٲٹضز سٽبػٱ زقٳٷبٴ ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ثبڂس ثب ثؿڃغ ٲطزٰ اظ اڂٵ حس ٸ ٲطظټب حٳبڂز ټٳٻ‬
‫ػبٶجٻ ثٻ ٖٳ٭ آٸضز‪.‬‬
‫زض ‪٦‬ٷبض ٸػبڂجځ ‪٦‬ٻ ظٖڃٱ اؾالٲځ زاضز‪ ،‬اظ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ٶڃع ثطذٹزاض اؾز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ اڂٵ ح‪٣‬ٹ‪٠‬‬
‫ٲبزڀ اؾز ٸ ثطذځ ٲٗٷٹڀ ٸ ثطذځ ؾڃبؾځ‪ .‬ظٖڃٱ ثط ‪ٞ‬طز ‪ٞ‬طز اٲز اؾالٲځ ح‪ ١‬اَبٖز ضا زاضز‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ ټٳٻ ٲب ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضڂٱ اظ ضڂڃؽ زٸٮز ذٹز اَبٖز ‪٦‬ٷڃٱ ٸ دڃٹؾشٻ‬
‫احشطاٲف ضا زاقشٻ ثبقڃٱ‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ضڂڃؽ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲبټڃبٶٿ ٲبزڀ ٶڃع ثط ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳڃٵ‬
‫ثطذٹضزاض اؾز ‪٦‬ٻ ٲڃشٹاٶس ثٻ ‪٢‬سض ‪ٟ٦‬ب‪ ٜ‬ذٹز ٸ ‪٦‬ؿبٶڃ‪٧‬ٻ ٶ‪٣ٟ‬ٿ قبٴ ثطٖٽسپ اٸؾز ثط‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪126 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1416 .‬مىُبد السىّ الىجًّٔ‪ .‬سٔبض‪ :‬ربمؼّ اإلمب َ مْحمذ ثه سؼًد‬
‫اإلسالمّٕ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .4‬اثه سؼذ‪ ،‬مْحمذ ثه سؼذ ثه مىٕغ‪ .2111 .‬الؽجمبت الىجشْ‪ .‬مْحمك‪ :‬ػلٓ مْحمذ ػمش‪ .‬المبَشِ‪:‬‬
‫مىتجّ الخبوزٓ‪.‬‬
‫‪ .5‬ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪ .1422 .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .6‬تشمزْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػٕسٓ ثه سًسِ‪ .َ 1998 .‬الزبمغ الىجٕش‪ -‬سىه التشمزْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الغشة‬
‫اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .7‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .8‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .9‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .11‬فشاء‪ ،‬اثٓ ٔؼلٓ‪ ،‬مْحمذ ثه الْحسٕه‪ .1413 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .12‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪127 /‬‬

‫درس دّن‬

‫عسل حاکن‪ ،‬اسثاب ٍ ٍسايل آى‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ٖ :‬ع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ‪ ،‬اؾجبة ٸ ٸؾبڂ٭ آٴ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثساٶٷس چ‪٫‬ٹٶٻ ٸ چٻ ٸ‪٢‬ز ٲڃشٹاٶٷس حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ضا ٖع‪ ٬‬ٶٳبڂٷس؟‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط اټٳڃز ٖع‪ ٬‬ضڂڃؽ زٸٮز ٸ سإطڃط آٴ ثط ‪٦‬كٹض اؾالٲځ آ‪٪‬بٺ قٹٶس؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ضڂڃؽ زٸٮز اؾالٲځ چٻ ٸ‪٢‬ز ٲؿشح‪ٖ ١‬ع‪ ٬‬ٲڃكٹز؛‬ ‫‪.2‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ چ‪٫‬ٹٶٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ضا ثبڂس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٖع‪ ٬‬ٶٳٹز؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ثشٹاٶٷس آطبض ٸ ذُطار ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ضا ثطقٳبضٶس؛‬ ‫‪.4‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٖٹاٲ٭ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ضا ثڃبٴ ٶٳبڂٷس؛‬ ‫‪.5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲٽٳشطڂٵ ٸؾبڂ٭ ٲكطٸٔ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ضا قطح ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪128 /‬‬

‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ چٻ ٸ‪٢‬ز ٲؿشح‪ٖ ١‬ع‪ ٬‬ٲڃكٹز ٸ ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ چٻ ٸؾبڂٯځ ثبڂس اٸ ضا ٖع‪ ٬‬ٶٳٹز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٸػٹز ٶساضز ‪٦‬ٻ سٳبٰ ح‪٧‬ب ٰ ٮعٸٲبً ثب احؿبؼ ٲؿئٹٮڃز ٖٳ٭ ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸ اڀ ثؿب‬
‫ح‪٧‬بٲځ ‪٦‬ٻ اظ ٲؿڃط ؾڃبؾشٳساضڀ زضؾز ‪٦‬ٻ ذسٲز ثٻ ٲطزٰ اؾز‪َ ،‬ط‪ٞ‬ٻ ض‪ٞ‬شٻ‪ ،‬ٶٓبٰ ٸ ح‪٧‬ٹٲز‬
‫ذٹڂف ضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٻ ڂځ ٲڃؿبظٶس ‪٦‬ٻ ٸثبٮځ ثط ٲطزٰ ذٹاټس ثٹز ٸ آٶٽب ضا ثب اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ٲهڃجشٽب‬
‫ٲٹاػٻ ذٹاټس ؾبذز‪.‬‬
‫زض چٷڃٵ حبٮځ‪ ،‬ټٱ زڂٵ ٸ ټٱ ٖٯٹٰ ؾڃبؾځ ٸ ټٱ ٖ‪٣‬٭ ٸ ٲٷُ‪ ١‬ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ چٷڃٵ حب‪٦‬ٱ‬
‫ٶب‪٦‬بض آٲس ڂب سجٽ‪٧‬بض ٖع‪ ٬‬قٹز‪ ،‬ٸ ثٻ ػبڀ ٸڀ ‪ٞ‬طز زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ اظ نالح ٸ س‪٣‬ٹا ثطذٹضزاض ثبقس ‪٢‬طاض‬
‫‪٪‬ڃطز‪ .‬ٸٮځ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ اڂٷ‪٣‬سض ټٱ ‪٦‬ٻ ‪٪‬ٳبٴ ٲڃطٸز ؾٽ٭ ٸ آؾبٴ ٶڃؿز‪ ،‬ظڂطا ذُطار ثعض‪٪‬ځ زض‬
‫ٸضاڀ اڂٵ ‪٦‬بض ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز ‪٦‬ٻ اڀ ثؿب اظ ث‪٣‬بڀ حب‪٦‬ٱ زض ٲٷهجف ثسسط اؾز‪ .‬ٶٓط ثٻ ټٳڃٵ اټٳڃز‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٵ ٲٹيٹٔ ضا ثب ز‪٢‬ز ثٻ ثحض ٸ ثطضؾځ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬دڃطاٲٹٴ آٴ‬
‫ثحظٽبڂځ ضا زض ‪٦‬شبثٽبڀ ذٹز ٲُطح ٶٳٹزٺاٶس‪.‬‬
‫هفَْم عشل‬
‫ثٻ ٮحبِ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ٸاغپ ٖع‪ ٬‬حبٸڀ اڂٵ ٲٗبٶځ اؾز‪ :‬ثط‪٦‬ٷبض ‪٦‬طزٴ‪ ،‬ڂ‪٧‬ؿٹ ‪٦‬طزٴ‪ ،‬ػسا ‪٦‬طزٴ اظ ‪٦‬بض‬
‫(ٖٳڃس‪)1436/2 :1371 ،‬‬
‫ثبظزاقشٵ‪ ،‬ثڃ‪٧‬بض ‪٦‬طزٴ‪.‬‬
‫زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ انُالحځ ‪٦‬ٻ َجڃٗشبً ٲٷٓٹض انُالح ؾڃبؾشٳساضاٴ اؾز‪ٖ ،‬ع‪ ٬‬ثٻ ٲٗٷځ ثط‪٦‬ٷبضڀ ٸ‬
‫‪٦‬ٷبض ظزٴ ڂ‪٦ ٥‬بضٲٷس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ اـ اؾز‪ .‬ٸ زض اڂٷؼب ٲٷٓٹض ٲب ٖع‪ ٬‬ٸ ثط‪٦‬ٷبض حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ اظ‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٻ اـ ٸ ػبڂ‪٫‬عڂٷځ زڂ‪٫‬طڀ ثٻ ػبڀ آٴ اؾز‪.‬‬
‫عشل اس ٍظبٗف ک٘غت؟‬
‫‪٢‬جالً ‪ٟ٪‬شڃٱ ‪٦‬ٻ اظ ػٳٯٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲٽٱ اٲز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶٓبضر ٸ ٶهت ٸ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ‬
‫اؾز‪ .‬ڂٗٷځ ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ اٲز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز سب حب‪٦‬ٱ ضا ټط‪٪‬بٺ ػبٲٕ قطٸٌ الظٰ ثٹز‪ ،‬ثٻ‬
‫ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز ٸ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثط‪٪‬عڂٷس‪ ،‬ثٻ ټٳبٴ ؾبٴ ح‪ ١‬زاضز زض نٹضسځ ‪٦‬ٻ احؿبؼ‬
‫‪٦‬ٷس ٸ الظٰ ثجڃٷس‪ ،‬حب‪٦‬ٱ ضا اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻاـ ؾج‪٧‬سٸـ ٶٳبڂس‪( .‬ظڂساٴ‪ )246 :1382 ،‬اٮجشٻ ثٽشط اؾز اڂٵ ‪٦‬بض‬
‫ټٱ اظ ؾٹڀ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اٶؼبٰ قٹز‪ ،‬ظڂطا ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ثؿڃبض ٲٽٳشط اظ ٶهت ٸڀ اؾز‪ ،‬ٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪129 /‬‬

‫ٶڃبظٲٷس آ‪٪‬بټڃٽب ٸ ثطضؾڃٽبڀ ټٳٻ ػبٶجٻ ٸ ثڃكشطڀ ٲڃجبقس‪ ،‬چٹٴ زض ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ذُطار ‪ٞ‬طاٸاٶځ‬
‫ثطاڀ اٲز ٸ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؼ‪ ،.‬دؽ ثٽشط ذٹاټس ثٹز اڂٵ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٶڃع سٹؾٍ اټ٭ ح٭ ٸ‬
‫ٖ‪٣‬س ‪٦‬ٻ ٲٗشٳسڂٵ ٲطزٰ اظ ٖٯٳب ٸ اٶسڂكٳٷساٴ اٲز اؾالٲځ ټؿشٷس اٶؼبٰ قٹز سب زض اڂٵ ذهٹل‬
‫اقشجبټځ نٹضر ٶ‪٫‬ڃطز ‪٦‬ٻ زض دبڂبٴ ٲٷؼط ثٻ ٶبثٹزڀ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ٸ ڂب ثطٸظ ػٷ‪٫‬ٽبڀ زاذٯځ ٸ‬
‫ټطع ٸ ٲطع قٹز‪.‬‬
‫اّو٘ت خزٍج ثز حکبم در آهَسُّبٕ اعالهٖ‬
‫ثبڂس سٹػٻ زاقز ‪٦‬ٻ زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ ټٳٿ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲٹْ‪ٝ‬اٶس اظ حب‪٦‬ٱ ٸ ظٖڃٱ ذٹڂف زض‬
‫ٲٗطٸ‪ ٜ‬اَبٖز ٖبٰ ٸ سبٰ زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ٸ ټط‪٪‬بٺ حب‪٦‬ٱ آٶٽب ضا ثٻ ٲٷ‪٧‬ط اٲط ‪٦‬طز‪ ،‬ثط آٶٽب الظٰ اؾز‬
‫(زٲڃؼځ‪)377/2 :1407 ،‬‬
‫اظ اَبٖز حب‪٦‬ٱ زض ٲٷ‪٧‬ط اػشٷبة ٶٳبڂٷس‪ .‬اڂٵ ح‪٧‬ٱ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫اثٵ سڃٳڃٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬دؽ َبٖز ذسا‪ ‬ٸ ضؾٹٮف‪ ‬ثط ټٳٻ ٸاػت اؾز‪َ ،‬بٖز ٸالر اٲٹض ٶڃع‬
‫ثط ټٳٻ ٸاػت اؾز‪ ،‬چٹٴ ذساٸٶس‪ ‬ٲب ضا اٲط ٶٳٹزٺ سب اظ آٶٽب اَبٖز ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬ٸ ټط‪٦‬ؽ اظ ذسا‪‬‬
‫ٸ دڃبٲجطـ‪ ‬ٸ ٸالر اٲٹض اَبٖز ‪٦‬ٷس‪ ،‬اػط ٸ ٲعزـ ثط ذساؾز ٸ ټط ‪٦‬ؽ اَبٖز ٶ‪٧‬ٷس ٲ‪٫‬ط‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ اٸ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ٲب‪ ٬‬ثسټٷس ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ثسټٷس اَبٖز ‪٦‬ٷس ٸ ا‪٪‬ط ٶسټٷس اَبٖز ٶ‪٧‬ٷس‪ ،‬دؽ ثطاڀ‬
‫(اثٵ سڃٳڃٻ‪16/35 :1416 ،‬؛ زٲڃؼځ‪)376/2 :1407 ،‬‬
‫چٷڃٵ ‪٦‬ؿځ زض آذطر ټڃچ ثٽطٺ ٸ ٶهڃجځ ٶڃؿز»‪.‬‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ اڂٵ آڂبر ٸ احبزڂض ثٻ ذٹثځ ٸايح ٲڃ‪٫‬طزز ‪٦‬ٻ ذطٸع ثط ح‪٧‬بٰ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٽٳشطڂٵ اٲٹض‬
‫زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ثٻ ٶحٹ زضؾز ٸ ٲكطٸٔ اٶؼبٰ ٶكٹز ٲٹػت ثسثرشځ زٶڃب ٸ‬
‫آذطر ټٳٻ ذٹاټس قس‪ .‬اڂٷ‪ ٥‬ثس ٶرٹاټس ثٹز ثٻ ٖٷٹاٴ سٳٽڃس ٸ دڃف زضاٲس‪ ،‬ثٻ ثطذځ اظ احبزڂض‬
‫ٶجٹڀ زض ٲٹضز سحصڂط اظ ذطٸع ثط ح‪٧‬بٰ اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ‪.‬‬
‫اظ اثځ ث‪٧‬ط ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ؾٻ سٵ ضا ذساٸٶس‪ ‬زض ضٸظ ‪٢‬ڃبٲز ثب آٶٽب‬
‫نحجز ٶٳڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ثٻ ؾٹڀ آٶٽب ٶٓط ٶٳڃٷٳبڂس‪ ،‬ٸ آٶبٴ ضا دب‪ ٤‬ٶٳڃؿبظز ٸ ثطاڀ آٶٽب ٖصاثځ زضزٶب‪٤‬‬
‫اؾز‪ ... :‬ٸ ‪٦‬ؿڃ‪٧‬ٻ ثب اٲبٲځ ثڃٗز ‪٦‬طز ‪٦‬ٻ ثٻ زٶڃب ثطؾس ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ثٻ اٸ ثسټس ثٻ ٲٹػت ثڃٗز ذٹز‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)103/1 :‬‬
‫ٸ‪ٞ‬ب ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ ا‪٪‬ط ٶسټس ٸ‪ٞ‬ب ٶٳڃ‪٧‬ٷس»‪.‬‬
‫ٸ ‪ٞ‬طٲٹز‪ « :‬ټط ‪٦‬ؽ اٲڃط ٲٵ ضا اَبٖز ‪٦‬ٷس اظ ٲٵ اَبٖز ٶٳٹزٺ ٸ ټط‪٦‬ؽ اٲڃط ٲٵ ضا ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ‬
‫(ثربضڀ‪)61/9 :1422 ،‬‬
‫‪٦‬ٷس اظ ٲٵ ٶب‪ٞ‬طٲبٶځ ‪٦‬طزٺ اؾز»‪.‬‬
‫ٸ حشځ اظ اڂٵ ٶٽځ ‪٦‬طزٺاٶس ‪٦‬ٻ ٲٷبظٖٻ ثب حب‪٦‬ٱ ثٻ ذبَط ‪٦‬ؿت ‪٢‬سضر ثبقس‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪:‬‬
‫«‪ ...‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثب اټ٭ آٴ =اٲبضر< ٲٷبظٖٻ ٶ‪٧‬ٷڃٱ ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ‪ٟ٦‬طڀ آق‪٧‬بض اظ ؾٹڀ اٸ ثجڃٷڃٱ ‪٦‬ٻ ثطاڀ‬
‫(ثربضڀ‪)47/9 :1422 ،‬‬
‫قٳب اظ ػبٶت ذسا‪ ‬ثطټبٶځ ثبقس»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪131 /‬‬

‫ټٳچٷبٴ زض ثربضڀ ٸ ٲؿٯٱ اظ اثٵ ٖجبؼ ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ دڃبٲجط اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ټط‪٦‬ؽ اظ اٲڃط‬
‫ذٹز ‪٦‬بض ٲ‪٧‬طٸټځ زڂس ثبڂس ‪٦‬ٻ نجط ٶٳبڂس‪ ،‬ظڂطا ټط ‪٦‬ؽ اظ ػٳبٖز ٲؿٯٳبٶبٴ ثٻ اٶساظپ ڂ‪ ٥‬ٸػت‬
‫(ثربضڀ ‪47/9 :1422‬؛ ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)1477/3 :‬‬
‫ػسا قٹز ٸ ثٳڃطز ثط ػبټٯڃز ٲطزٺ اؾز»‪.‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ثط آحبز اٲز اؾالٲځ ٸ ‪٪‬طٸٺټب ٸ ٶٽبزټبڀ آٴ الظٰ اؾز سب اظ اٲبٰ ٸ دڃكٹاڀ ‪٦‬ٻ‬
‫ثب اٸ ثڃٗز ‪٦‬طزٺاٶس‪ ،‬اَبٖز ‪٦‬ٷٷس ٸ ثط ٖٯڃٻ اٸ ذطٸع ٶٷٳبڂٷس ‪٦‬ٻ ٶ‪٣‬ى ثڃٗز ڂ‪٧‬ځ اظ ‪٪‬ٷبټبٴ‬
‫ثعض‪٪‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ قبڂؿشٻ ٸ ثبڂؿشٻ ڂ‪ٞ ٥‬طز ٲؿٯٳبٴ ٶڃؿز‪.‬‬
‫خزٍج ثز اهبم جبئز‬
‫‪٪‬بټځ حب‪٦‬ٱ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ اظ اؾالٰ ثڃطٸٴ قٹز‪ ،‬زؾز ثٻ ػٹض ٸ ْٯٱ ٸ ؾشٱ ٲڃعٶس‪،‬‬
‫ٸ ٲطس‪٧‬ت اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ٸ ‪ٞ‬ؼٹض ٲڃكٹز‪ .‬اڂٵ ْٯٱ ٸ ؾشٱ ٲڃكٹز زض ٖطنٻټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ثطٸظ‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬اظ يطضضؾبٶځ ثٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ سب ‪٪‬عڂٷف ا‪ٞ‬طاز ثس زض دؿشٽب‪ ،‬سب ‪٦‬ٹسبټځ زض اٶؼبٰ ٸْبڂ‪ٝ‬‬
‫ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ‪ .‬اٲب ؾٹا‪ ٬‬انٯځ ٸ اؾبؾځ اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ آڂب ذطٸع ثط ٖٯڃٻ چٷڃٵ ح‪٧‬بٲځ ػبڂع اؾز ڂب ذڃط؟‬
‫زض دبؾد ثٻ اڂٵ ؾٹا‪ ٬‬ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زض اڂٵ ذهٹل ثط زٸ ٶٓطٶس‪:‬‬
‫ًظش اٍل‬
‫‪ٚ‬بٮت اټ٭ ؾٷز ٸ ػٳبٖز ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ذطٸع ثط ٖٯڃٻ ائٳٻ ٸ دڃكٹاڂبٴ ْٯٱ ٸ ػٹض ثب‬
‫قٳكڃط ٲؼبظ ٶڃؿز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )503/2 :1407 ،‬زض اڂٵ ٲڃبٴ احٷب‪ ٜ‬چٹٴ ٖساٮز ضا قطٌ نحز ٸالڂز‬
‫ٶٳڃساٶٷس‪ ،‬ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس دؽ ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ٸ ػٹض ضئؾبڀ زٸٮز‪ ،‬ٲبٶٕ ازاٲٿ ‪٦‬بض آٶٽب ٶٳڃجبقس‪ .‬نبحت "زضّ‬
‫اٮٳرشبض" ٸ قبضح آٴ ٖالٲٻ اثٵ ٖبثسڂٵ زض "ضز اٮٳحشبض" ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ټط‪٪‬بٺ ‪٦‬ؿځ اٲبٰ قس اٲب ؾشٱ‬
‫ضٸا زاقز ٖع‪ ٬‬ٶٳڃكٹز ا‪٪‬ط زاضاڀ ‪٢‬ٹر ٸ ‪ٚ‬ٯجٻ ثبقس‪ ،‬چٹٴ ثبض زڂ‪٫‬ط ثٻ ظٸض ثط ٲڃ‪٫‬طزز ٸ اڂٵ ثځ‬
‫‪ٞ‬بڂسٺ اؾز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط زاضاڀ ‪٢‬ٹر ٸ ظٸض ٶجبقس ٖع‪ ٬‬ٲڃ‪٫‬طزز»‪( .‬اثٵ ٖبثسڂٵ‪ )263/4 :1412 ،‬ٲرشبض زض ٲصټت‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪:‬‬
‫قب‪ٗٞ‬ځ چٷڃٵ اؾز ‪٦‬ٻ ٖع‪ ٬‬ٶٳڃكٹز چٹٴ ٖع‪ ٬‬اٸ ٲٷؼط ثٻ ‪ٞ‬شٷٻ ٸ ټطع ٸ ٲطع اؾز‪.‬‬
‫‪ )397‬حشځ اٲبٰ ٶٹٸڀ زض قطح ذٹڂف ثط ٲؿٯٱ ازٖب ٶٳٹزٺاٶس ‪٦‬ٻ ثط اڂٵ ٶٓط اػٳبٔ ٖٯٳب ٶڃع‬
‫نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬اڂكبٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪« :‬ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ اظ ح‪٧‬بٰ ٲٷ‪٧‬طڀ ضا ثجڃٷڃس ‪٦‬ٻ ٲح‪٣٣‬بً اظ ‪٢‬ٹاٖس‬
‫اؾالٰ ٲٗٯٹٰ ‪٪‬طزز ‪٦‬ٻ ٲٷ‪٧‬ط اؾز‪ ،‬دؽ ټط‪٪‬بٺ اڂٵ حبٮز ضا زڂسڂس اظ آٴ ثس ثجطڂس ٸ زض ټطػبڂځ‬
‫ثبقڃس ؾرٵ ح‪ ١‬ضا ث‪٫‬ٹڂڃس‪ ،‬ٸ اٲب ذطٸع ٸ ػٷ‪ ٩‬ثط ٖٯڃٻ آٶٽب دؽ ثٻ اػٳبٔ ٲؿٯٳبٶبٴ حطاٰ اؾز‬
‫ا‪٪‬طچٻ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬ٸ ْبٮٱ ټٱ ثبقٷس»‪( .‬ٶٹٸڀ‪ )229/12 :1392 ،‬ٸٮځ ازٖبڀ اػٳبٔ ثب سٹػٻ ثٻ ٶٓط ؾبڂط ٖٯٳب‬
‫ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ثٻ ٶٓط ٶٳڃطؾس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪131 /‬‬

‫‪٢‬طَجځ زض س‪ٟ‬ؿڃط آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٿ ‪‬لَبٔٓىَبلُ ػُٓذ‪ ْٙ‬الظَّبل‪ٙ‬م‪ٕٙ‬ه‪ ‬ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ا‪٦‬ظط ٖٯٳب ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ نجط‬
‫ثط اَبٖز اٲبٰ ٸ دڃكٹاڀ ْبٮٱ‪ ،‬ثٽشط اظ ذطٸع ثط ٖٯڃٻ اٸ اؾز‪ ،‬چٹٴ زض ٲٷبظٖٻ ٸ ذطٸع ثط ٖٯڃٻ‬
‫اٸ‪ ،‬سجسڂ٭ اٲٷڃز ثٻ ٶب اٲٷځ‪ ،‬ذٹٶطڂعڀ ٸ ثبظ ‪٪‬صاقشٵ زؾز ؾ‪ٟ‬ڃٽبٴ ٸ ‪ٞ‬طاټٱ ٶٳٹزٴ ظٲڃٷٻټبڀ‬
‫(‪٢‬طَجځ‪109/2 :1384 ،‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)147 :‬‬
‫ټؼٹٰ ثط ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ ‪ٞ‬ؿبز زض ظٲڃٵ ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز»‬
‫اڂٵ زؾشٻ اظ ٖٯٳب ثط اڂٵ ٶٓط ذٹز ثٻ ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ احبزڂض اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪ :‬اڂٵ حسڂض‬
‫‪٦‬ٻ ٲش‪ٖ ١ٟ‬ٯڃٻ اؾز ٸ اظ حصٔفّ ثٵ اٮڃٳبٴ ضٸاڂز قسٺ اؾز‪« :‬ثٗس اظ ٲٵ دڃكٹاڂبٶځ ذٹاټٷس ثٹز‬
‫‪٦‬ٻ زض ټساڂز ٲٵ ټساڂز ٶٳڃؼٹڂٷس ٸ ثٻ ؾٷز ٲٵ ا‪٢‬شسا ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس ٸ زض ٲڃبٴ آٶٽب ٲطزاٶځ ذٹاټٷس‬
‫ثٹز ‪٦‬ٻ ‪٢‬ٯجٽبڀ قبٴ ‪٢‬ٯجٽبڀ قڃبَڃٵ زض اػؿبز آزٲڃبٴ اؾز‪ٟ٪ .‬ز‪ :‬ا‪٪‬ط ٲٵ اڂٵ حبٮز ضا‬
‫زضڂب‪ٞ‬شٱ چ‪٧‬بض ‪٦‬ٷٱ؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ثكٷٹ ٸ اَبٖز ‪ ٦‬ٵ ا‪٪‬طچٻ ثط دكز سٹ ث‪٧‬ٹثس ٸ ٲب‪ ٬‬سٹ ضا ث‪٫‬ڃطز ثبظټٱ‬
‫اظ اٲڃط ثكٷٹ ٸ اَبٖشف ‪٦‬ٵ»‪( .‬ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ )1476/3 :‬ٸ ټٳچٷبٴ حسڂض زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ آٶٽٱ زض نحڃح‬
‫ٲؿٯٱ ضٸاڂز قسٺ ٸ زض آٴ آٲسٺ اؾز‪« :‬دڃكٹاڂبٴ ثط‪٪‬عڂسپ قٳب ‪٦‬ؿبٶځاٶس ‪٦‬ٻ قٳب آٶٽب ضا زٸؾز‬
‫ٲڃساضڂس ٸ آٶٽب قٳب ضا زٸؾز ٲڃساضٶس ٸ ثط قٳب زضٸز ٲڃ‪ٟ‬طؾشٷس ٸ قٳب ٶڃع ثط آٶٽب زضٸز‬
‫ٲڃ‪ٟ‬طؾشڃس‪ ،‬اٲب دڃكٹاڂبٴ ثس ٸ قطٸض قٳب ‪٦‬ؿبٶځ اٶس ‪٦‬ٻ قٳب اظ آٶٽب ثس ٲڃجطڂس ٸ آٶٽب اظ قٳب ثس‬
‫ٲڃجطٶس ٸ قٳب آٶٽب ضا ٮٗٷز ٲڃ‪٧‬ٷڃس ٸ آٶٽب قٳب ضا ٮٗٷز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ٟ٪ .‬شٷس اڀ ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ !‬آڂب ثب‬
‫آٶٽب ثب قٳكڃط ٶؼٷ‪٫‬ڃٱ؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ذڃط سب ٸ‪٢‬شڃ‪٧‬ٻ زض ثڃٵ قٳب ٶٳبظ ضا ا‪٢‬بٲٻ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط اظ ٸاٮڃبٴ‬
‫ذٹز اٲٹضڀ ضا زڂسڂس ‪٦‬ٻ ثس ٲڃجطزڂس‪ ،‬دؽ اظ ٖٳٯف ثس ثجطڂس‪ ،‬اٲب زؾز ذٹڂف ضا اظ َبٖشف‬
‫(ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪)1481/3 :‬‬
‫ثڃطٸٴ ٶ‪٧‬ٷڃس»‪.‬‬
‫اڂٷٽب ټٳچٷبٴ زض ٲ‪٣‬بٰ اؾشسال‪ ٬‬ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ ث‪٣‬بڀ اٲبٰ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬ٸ ػبئط زض ٲ‪٣‬بٲف يطض ‪٦‬ٳشطڀ اظ‬
‫اظاٮ ٿ آٴ زاضز‪ ،‬ظڂطا زض اظاٮٿ ټطع ٸ ٲطع ٸ اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ‪ٞ‬شٷٻ ټب ٸ ‪٦‬كشبضټب ٶٽ‪ٟ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫ًظش دٍم‬
‫ٲٗشعٮٻ‪ ،‬ذٹاضع ٸ ثطذځ اظ اټ٭ ؾٷز ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ذطٸع ثط چٷڃٵ ائٳٻ ٸ دڃكٹاڂبٶځ ػبڂع‬
‫اؾز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )518/2 :1407 ،‬ذٹاضع ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس چٹٴ حب‪٦‬ٱ ثب ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ٲطس‪٧‬ت ‪٦‬جڃطٺ ٲڃكٹز ٸ ٲطس‪٧‬ت‬
‫‪٦‬ج ڃطٺ ٶعز آٶٽب ‪٦‬ب‪ٞ‬ط اؾز‪ .‬ٲٗشعٮٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٸ‪٢‬شځ ‪٢‬بيځ ٸ اٲطاڀ ا‪٢‬بٮڃٱ ثٻ ؾجت ‪ٞ‬ؿ‪ٖ ١‬ع‪ ٬‬قٹٶس‪،‬‬
‫اٲبٰ آٖٱ ثٻ َطڂ‪٣‬ٿ اٸٮځ ٖع‪ ٬‬ٲڃكٹز‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )397 :‬اڂٷٽب ثٻ حسڂض ٖجساهلل ثٵ ٖٳط‪ ‬اؾشٷبز‬
‫ٲڃؼٹڂٷس ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬ز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪ « :‬ثطقٳب اٲطاڂځ ذٹاټٷس آٲس ‪٦‬ٻ قٳب ضا ثٻ اٲٹضڀ اٲط‬
‫ٲ ڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ذٹزقبٴ ثٻ آٴ ٖٳ٭ ٶٳڃٷٳبڂٷس‪ ،‬ټط‪٦‬ؽ آٶٽب ضا ثط زضٸ٘ قبٴ سهسڂ‪٦ ١‬ٷس‪ ،‬ٸ ثط‬
‫ْٯٱ قبٴ آٶٽب ضا ڂبضڀ ضؾبٶس‪ ،‬دؽ اظ ٲٵ ٶڃؿز ٸ ٲٵ اظ اٸ ٶڃؿشٱ ٸ ثط ٲٵ زض حٹو ‪٦‬ٹطط ٸاضز‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪132 /‬‬

‫ٶٳڃكٹز»‪( .‬احٳس‪ )514/9 :1421،‬اڂٵ زؾشٻ اظ ٖٯٳب ثٻ ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ زالڂ٭ زڂ‪٫‬ط ٶڃع اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬اظ‬
‫ػٳٯٻ ‪٢‬ڃبٰ ؾڃسٶب حؿڃٵ‪ ‬ثط ٖٯڃٻ ح‪٧‬ٹٲز ڂعڂس‪.‬‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ٲالحٓٻ ٶٳٹزڂٱ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض اڂٵ ذهٹل ثط زٸ ٶٓط ثٹزٶس‪ ،‬اظ ٲڃبٴ‬
‫اڂٵ زٸ ٶٓط ضاػح اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ث‪٫‬ٹڂڃٱ ا‪٪‬ط اٲ‪٧‬بٴ ٖع‪ ٬‬اٲبٰ ػبئط ٸ ‪ٞ‬بؾ‪ ١‬ثسٸٴ ذٹٶطڂعڀ ٸ ټطع ٸ‬
‫ٲطع ٸ ‪ٞ‬شٷٻ ٸ ‪ٞ‬ؿبز ٸ سٹؾٍ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ٲٳ‪٧‬ٵ ثٹز‪ ،‬ضاػح اڂٷؿز ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٱ ْبٮٱ ثبڂس ٖع‪٬‬‬
‫قٹز‪ ،‬اٲب ا‪٪‬ط زض اظاٮٿ حب‪٦‬ٱ ‪ٞ‬ؿبز ٸ ‪ٞ‬شٷٻ ٸ ذٹٶطڂعڀ ثبقس ٸ ؾجت ټطع ٸ ٲطع ٲڃ‪٫‬طزڂس‪ ،‬زض‬
‫چٷڃٵ حبٮشځ ضؤڀ ٸ ٶٓط ضاػح اڂٷؿز ‪٦‬ٻ اڂٵ حب‪٦‬ٱ ٖع‪ ٬‬ٶكٹز ٸ ػٹاظ ٶساضز ثط ٖٯڃٻ چٷڃٵ اٲبٰ‬
‫ٸ دڃكٹاڂځ ذطٸع نٹضر ‪٪‬ڃطز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )546/2 :1407 ،‬ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ اڂٵ ٶٓط ضا ثٻ ا‪٦‬ظط اټ٭ ٖٯٱ‬
‫ٶؿجز ٲڃسټٷس‪ ،‬ثٻ زٮڃ٭ اڂٷ‪٧‬ٻ ؾٯ‪ ٝ‬نبٮح ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ح‪٧‬بٰ ضا ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ْبټط ٸ آق‪٧‬بض ٲڃسڂسٶس‪ ،‬اٲب‬
‫ثبظټٱ ٲٷ‪٣‬بز ثٹزٶس‪ ،‬ٸ حشځ اٲبٰ ثربضڀ زض سبضڂد ذٹز اظ ٖجساٮ‪٧‬طڂٱ اٮج‪٧‬بء ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬شٻ‬
‫(ٖظٳبٴ‪،‬‬
‫اؾز‪ :‬ٲٵ زٺ سٵ اظ انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضا زضڂب‪ٞ‬شٱ ‪٦‬ٻ دكز ؾط ائٳٿ ػٹض ٶٳبظ ٲڃرٹاٶسٶس‪.‬‬
‫ة ر‪ )399:‬اڂٵ ٶٓط زض ظٲبٴ ٲب ثڃكشط ضاػح ثٻ ٶٓط ٲڃطؾس‪ ،‬ظڂطا اٲز اؾالٲځ زض اٸيبٔ ٸ احٹا‪٬‬‬
‫ٲٗبنط زض ثسسطڂٵ حبٮز ذٹز ‪٢‬طاض زاضز‪ ،‬يٗ‪ ٝ‬اڂٳبٴ‪ٖ ،‬سٰ زض‪ ٤‬زضؾز اظ اؾالٰ‪ ،‬سٹَئٻټب ٸ‬
‫زؾڃؿٻټبڀ اؾشٗٳبض ‪٪‬طاٴ ټٳٻ ٸ ټٳٻ‪ ،‬قطاڂُځ ضا ثٻ ٸػٹز آٸضزٺ ‪٦‬ٻ س‪ٛ‬ڃڃط ائٳٻ ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫ٲك‪٧‬٭ سطڂٵ ٸ ذُطٶب‪٦‬شطڂٵ ‪٦‬بضټبؾز‪ .‬ٸٮځ ثبظټٱ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اٲز اؾالٲځ ٸ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س آٶٽب زض‬
‫ټط ظٲبٴ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ ثبڂس قطاڂٍ ضا ثطضؾځ ‪٦‬ٷٷس ٸ سهٳڃٳځ ضا ث‪٫‬ڃطٶس ‪٦‬ٻ زض آٴ ذڃط ٸ نالح اٲز ثبقس‪.‬‬
‫اٲب اڂٵ ثٻ ٲٗٷځ آٴ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ ثٻ حب‪ ٬‬ذٹز ضټب قٹز‪ٖ .‬ٯٳب ثبڂس ثب زٖٹر ٸ سجٯڃ‪ ٙ‬ٸ‬
‫سط‪ٚ‬ڃت ٸ سطټڃت اٸ ضا انالح ثؿبظٶس‪ ،‬ٸ زض قطاڂٍ ‪٦‬ٷٹٶځ ٸاضز ٶٳٹزٴ ثطذځ ‪ٞ‬كبضټبڀ ٲسٶځ‬
‫ٲؿبٮٳز آٲڃع ‪٦‬ٻ ‪٢‬بٶٹٴ ٶڃع آٶٽب ضا اػبظٺ زازٺ‪ ،‬ٲڃشٹاٶس سب حسڀ ٲاطط ٸا‪ ٕ٢‬قٹز‪ .‬ٲب ‪٢‬جالً ثٻ حسڂض‬
‫ٶجٹڀ اقبضٺ ‪٦‬طزڂٱ ‪٦‬ٻ ثٽشطڂٵ ػٽبز ‪ٟ٪‬شٵ ؾرٵ ح‪ ١‬زض ثطاثط حب‪٦‬ٱ ػبئط اؾز‪.‬‬
‫اعجبة عشل حبکن‬
‫‪٣ٞ‬ٽب زض دطسٹ زالئ٭ ‪٣ٞ‬ٽځ ٲؼٳٹٖٻ ٖٹاٲ٭ ٸ اؾجبثځ ضا ثطاڀ ٲكطٸٖڃز ثركڃسٴ ثٻ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ثط‬
‫قٳطزٺاٶس ‪٦‬ٻ ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ ٖٹاٲ٭ ٸ اؾجبة اظ ‪٢‬طاض شڂ٭ اٶس‪:‬‬
‫کفش ٍ استذاد‬
‫اظ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ټط‪٪‬بٺ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ ٲطسس قٹز ٸ ‪٦‬ب‪ٞ‬ط ‪٪‬طزز‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪:‬‬
‫ٲٽٳشطڂٵ اؾجبة ٖعٮف ‪ٞ‬طاټٱ قسٺ ٸ ټٳبٴ ٮحٓٻ اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻاـ ؾج‪٧‬سٸـ ٲځقٹز‪.‬‬
‫‪ )390‬ظڂطا قطٌ اؾالٰ حب‪٦‬ٱ ڂ‪٧‬ځ اظ قطٸٌ اؾبؾځ زض ٖٽسپ زاضڀ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ ٸ ازاٲٿ آٴ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪133 /‬‬

‫اؾز‪ .‬اڂٵ ‪٣ٞ‬ٽب ثٻ اڂٵ آڂٻ اؾشٷبز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ :‬يٓلَه ٔٓزٕؼٓلَ اللٍّٔ ل‪ٙ‬لْىَبف‪ٙ‬شِٔهَ ػٓلَى الْمٔاْم‪ٙ‬ى‪ٕٙ‬هَ سٓجِٕالً‪‬‬
‫=اٮٷؿبء‪( <141،‬ٸ ټط‪٪‬ع ذساٸٶس ثط ٲاٲٷبٴ ضاټځ =ثطاڀ سؿٯٍ< ‪٢‬طاض ٶسازٺ اؾز) زض ڂ‪٧‬ځ اظ احبزڂض‬
‫ٶجٹڀ ٶڃع ضاػٕ ثٻ اڂٵ ٲٹيٹٔ چٷڃٵ آٲسٺ اؾز‪ ...« :‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ زض ٲٹضز ذال‪ٞ‬ز ثب ټڃچ ‪٦‬ؽ ٲٷبظٖٻ‬
‫ٶ‪٧‬ٷڃٱ ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ‪ٟ٦‬طڀ آق‪٧‬بض ثجڃٷڃس ‪٦‬ٻ زض آٴ ٶعز دطٸضز‪٪‬بض ذٹز زٮڃٯځ ثط ٲٷبظٖٻ زاقشٻ‬
‫ثبقڃس»‪( .‬ثربضڀ‪47/9 :1422 ،‬؛ ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪ )1470/3 :‬ثٹّاح ثٻ ٲٗٷځ ٸايح ٸ آق‪٧‬بض‪ ،‬ڂٗٷځ ‪ٟ٦‬ط ذٹڂف ضا ْبټط‬
‫ٸ آق‪٧‬بض ثؿبظز ٸ ٲٷشكط ؾبظز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )469/2 :1407 ،‬اثٵ حؼط زض قطح اڂٵ حسڂض ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ڂٗٷځ ثط‬
‫(اثٵ‬
‫‪ٟ٦‬ط اٸ ٶهځ اظ آڂٻ ڂب حسڂض نحڃحځ ‪٦‬ٻ احشٳب‪ ٬‬سإٸڂ٭ ضا ٶساقشٻ ثبقس‪ ،‬زاقشٻ ثبقڃس»‬
‫حؼط‪٢ )8/13 :1379،‬بيځ ٖڃبو ‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪ٖ« :‬ٯٳب اػٳبٔ ‪٦‬طزٺ اٶس ‪٦‬ٻ اٲبٲز ثطاڀ ‪٦‬ب‪ٞ‬ط ٲٷٗ‪٣‬س‬
‫ٶٳځ قٹز ٸ ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٳځ ‪٦‬ب‪ٞ‬ط قس ح‪٧‬ٱ ٸالڂز ٸ اَبٖز اظ اٸ ؾب‪ ٍ٢‬ٲځقٹز ٸ ثط ٲؿٯٳبٶبٴ ٸاػت‬
‫ٸ الظٰ اؾز سب اٸ ضا ذٯٕ ‪٦‬ٷٷس ٸ حب‪٦‬ٱ زڂ‪٫‬طڀ ضا ‪٦‬ٻ ٖبز‪ ٬‬ثبقس ثٻ ػبڂف ٲٷهٹة ٶٳبڂٷس‪ ،‬ا‪٪‬ط‬
‫ثطاڀ قبٴ ٲٳ‪٧‬ٵ ثٹز»‪( .‬ٶٹٸڀ‪َ )229/12 ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ ٲالحٓٻ ٲڃكٹز ‪٢‬بيځ ٖڃبو ‪٦‬ٻ اٲبٰ ٶٹٸڀ اڂٵ‬
‫ؾرٵ ضا اظ ؾٹڀ اٸ ٶ‪٣‬٭ ٶٳٹزٺ‪ ،‬اڂٵ ذٯٕ ‪٢‬سضر ضا ٲٷٹٌ ثٻ سٹاٶبڂځ ٶٳٹزٺ اؾز‪ .‬اثٵ حؼط‬
‫(اثٵ حؼط‪123/13 :1379 ،‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)390 :‬‬
‫ٖؿ‪٣‬الٶځ ٶڃع ‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪« :‬اٲبٰ ثب ‪ٟ٦‬ط ثٻ اػٳبٔ ٖٯٳب ٖع‪ ٬‬ٲځ‪٪‬طزز»‪.‬‬

‫حکَهت ًکشدى بش اسبس حکن خذا‪‬‬

‫ذساٸٶس‪ ‬اح‪٧‬بٰ ذٹڂف ضا زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثسڂٵ ٲٷٓٹض ٶبظ‪ ٬‬ٶ‪٧‬طزٺ ‪٦‬ٻ ثب آٶٽب سجط‪ ٤‬ػؿشٻ قٹز‪،‬‬
‫ٸ ڂب ثط ٲطز‪٪‬بٴ سالٸر قٹز ٸ ڂب زض ٮٹحٻټبڀ آٸڂعاٴ قسٺ‪ ،‬ظڂٷز ا‪ٞ‬عاڀ زڂٹاضټبڀ ذبٶٻټبڀ ٲب‬
‫ثبقس‪ .‬ذساٸٶس‪ ‬اڂٷٽب ض ا ٶبظ‪ٞ ٬‬طٲٹزٺ سب ثٻ آٶٽب ا‪٢‬شسا ٸ اټشسا قٹز ٸ ثٻ آٶٽب ٖٳ٭ ‪٪‬طزز ٸ ثٻ‬
‫سٷٓڃٱ ضٸاثٍ ٲطزٰ ثذطزاظز ٸ ٲؿڃط ظٶس‪٪‬ځ ضا ثط ٸ‪ ١ٞ‬اٸاٲط ٸ ٶٹاټځ ذساڀ ٲشٗب‪ ٬‬ٸ ح‪٧‬ٱ ٸ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)102 :1422 ،‬‬
‫قطڂٗشف سطؾڃٱ ٶٳبڂس‪.‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز ثط اؾبؼ ح‪٧‬ٱ ذسا‪ ‬ح‪٧‬ٹٲز ٶٳبڂس‪ ،‬ٸ ټڃچ‪٫‬بٺ اظ چٽبض ػٹثٻټب ٸ‬
‫يٹاثٍ ٖبٲٻ ٸ انٹٮځ ‪٦‬ٻ قطڂٗز زض ٲٯ‪٧‬ساضڀ سٗڃڃٵ ٶٳٹزٺ ثڃطٸٴ ٶكٹز‪ .‬اٲب ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٳځ ٶٓبٰ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشځ ضا ثط اؾبؼ ‪ٚ‬ڃط ح‪٧‬ٱ ذسا ٖڃبض ‪٦‬طز‪ ،‬ٸ زض سٳبٰ ٲٹاضز‪ ،‬آٴ ح‪٧‬ٱ ضا ثٻ ػبڀ ح‪٧‬ٱ‬
‫(زٲڃؼځ‪:1407 ،‬‬
‫ذسا‪ ‬سُجڃ‪ ١‬ٶٳٹز‪ ،‬ٸ اڂٵ ٖٳٯ‪٧‬طز اٸ ٲٹػت ذطٸع ٸڀ اظ اٲز اؾالٲځ ٲڃ‪٫‬طزڂس‪،‬‬
‫‪ )472/2‬ثط اؾبؼ ضؤڀ ٸ ٶٓط ٖٯٳب اڂٵ ٖٳ٭ اٸ ٲٹػجبر ٖعٮف ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫اسبست‬
‫ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٳځ ثٻ زؾز زقٳٵ اؾڃط قٹز‪ ،‬زٸ حبٮز زاضز‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪134 /‬‬

‫ڂ‪ :٥‬اڂٷ‪٧‬ٻ اٲڃسڀ ثطاڀ ضټبئڃف ټؿز‪ .‬زض چٷڃٵ حبٮځ اظ ٲ‪٣‬بٰ ذٹز ٖع‪ ٬‬ٶٳځقٹز‪ .‬ٲبٸضزڀ‬
‫‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪« :‬چٷڃٵ قرهځ ثط اٲبٲز ذٹز ثب‪٢‬ځ اؾز سب ٸ‪٢‬شځ‪٦‬ٻ اٲڃسڀ ثط ضټبئڃف چٻ اظ ضاٺ‬
‫ػٷ‪ ٩‬ڂب زازٴ ‪ٞ‬سڂٻ ٲٹػٹز ثبقس»‪( .‬ٲبٸضزڀ‪ ،‬ة ر‪ )20 :‬ٸ سب ٲسسځ ‪٦‬ٻ اظ اؾبضر آظاز ٲځقٹز‪ ،‬ثط ٶبئت‬
‫ٸ ٲٗبٸٴ اٸ الظٰ اؾز سب ‪٦‬بضټبڂف ضا ثٻ دڃف ثجطز‪.‬‬
‫زٸ‪ :‬اڂٷ‪٧‬ٻ اٲڃسڀ ثطاڀ ضټبئڃف ٶجبقس‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮځ ا‪٪‬ط آٶبٶڃ‪٧‬ٻ اٸ ضا اؾڃط‪٪‬ط‪ٞ‬شٻاٶس ‪٦‬ب‪ٞ‬طاٴ‬
‫ثبقٷس‪ ،‬آٴ حب‪٦‬ٱ اظ ٲ‪٣‬بٰ ذٹز ٖع‪ ٬‬ٲځقٹز‪ ،‬ظڂطا اٲٹض ٲطزٰ ٲُٗ٭ ‪٢‬طاض ٲځ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ‬
‫ثط ٶرجٻ ‪٪‬بٴ ڂب اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اٲز اؾالٲځ الظٰ اؾز سب زڂ‪٫‬طڀ ضا ثٻ ػبڀ اٸ حب‪٦‬ٱ ؾبظٶس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط‬
‫اټ٭ ث‪ٛ‬بٸر ثٹزٶس زض چٷڃٵ حبٮځ ا‪٪‬ط ثب‪ٚ‬ڃبٴ ثط ذٹز اٲبٲځ زاقشٷس‪ ،‬حب‪٦‬ٱ ٖع‪ ٬‬ٲځقٹز ٸ ا‪٪‬ط‬
‫اٲبٲځ ٶساقشٷس زض چٷڃٵ حبٮځ ٖع‪ ٬‬ٶٳځقٹز‪ ،‬چٹٴ ثڃٗز ثب اڂٵ حب‪٦‬ٱ ثط ثب‪ٚ‬ڃبٴ ٶڃع الظٰ اؾز‪.‬‬
‫(زٲڃؼځ‪480/2 :1407 ،‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)395 :‬‬

‫غلبِ ٗبفتي دٗگشاى بش اٍ‬

‫ا‪٪‬ط ‪٦‬ؿځ ثط ٖٯڃٻ حب‪٦‬ٱ ‪٢‬ڃبٰ ‪٦‬طز ٸ ح‪٧‬ٹٲز ضا اظ اٸ ثٻ ظٸض ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪٣ٞ ،‬ٽبڀ اؾالٰ ٶٓط زازٺاٶس ‪٦‬ٻ‬
‫چٹٴ يطٸضر ٸ ٶڃبظ اؾز حب‪٦‬ٱ ٲص‪٦‬ٹض ٖع‪ ٬‬ٲځ‪٪‬طزز‪ ،‬ٸ ثڃٗز ثب ‪ٚ‬ٯجٻ ‪٪‬طاٴ الظٰ اؾز‪ ،‬ظڂطا ا‪٪‬ط‬
‫چٷڃٵ ٶكٹز اٲٹض ٲطزٰ ٲُٗ٭ ‪٢‬طاض ٲځ‪٪‬ڃطز‪ .‬سئٹضڀ‪" :‬ٲب ثب ‪٦‬ؿځ ټؿشڃٱ ‪٦‬ٻ ‪ٚ‬ٯجٻ ‪٦‬ٷس" ٲطثٹٌ‬
‫ثٻ حًطر ٖجساهلل ثٵ ٖٳط‪ ‬اؾز‪ .‬ټٱ اٸؾز ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬شٻ اؾز‪« :‬ٲب زض ‪ٞ‬شٷٻټب ٸ ػٷ‪٫‬ٽبڀ زاذٯځ‬
‫ٶٳځػٷ‪٫‬ڃٱ‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثب ‪٦‬ؿځ ټؿشڃٱ ‪٦‬ٻ ‪ٚ‬ٯجٻ ڂبثس»‪ .‬اٲبٰ احٳس ثٵ حٷج٭ ٶڃع ثط اڂٵ ٶٓط اؾز‪.‬‬
‫(زٲڃؼځ‪)480/2 :1407 ،‬‬

‫ًمع تػشف‬
‫احڃبٶبً ڂ‪ ٥‬حب‪٦‬ٱ زچبض ٶ‪٣‬م سهط‪ ٜ‬ٲځقٹز‪ٖ .‬ٯٳب ثٻ چٷڃٵ حبٮشځ «حؼط» ٲځ‪٪‬ٹڂٷس‪ .‬حؼط‬
‫حبٮشځ اؾز ‪٦‬ٻ زض آٴ ‪٪‬طٸټځ اظ اَطا‪ٞ‬ڃبٴ ٸ ٲكبٸضاٴ حب‪٦‬ٱ َٹضڀ ثط اٸ ؾٯُٻ ٲځڂبثٷس ‪٦‬ٻ ان٭‬
‫‪٦‬بض ضا آٶٽب اٶؼبٰ ٲځزټٷس زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ٶبٰ اظ حب‪٦‬ٱ اؾز‪ .‬زض چٷڃٵ حبٮځ ا‪٪‬ط ‪٦‬بض اڂٵ حب‪٦‬ٱ ظڂط‬
‫ؾٯُٿ ٲكبٸضاٴ‪ ،‬ثط اؾبؼ زڂٵ‪ٖ ،‬ساٮز ٸ اٶؼبٰ اٲٹض ثٻ ٶحٹ احؿٵ ٸ قبڂؿشٻ ثٹز‪ ،‬اظ ٲ‪٣‬بٰ ذٹز‬
‫ٖع‪ ٬‬ٶٳځ قٹز‪ ،‬ٸٮځ ا‪٪‬ط زض ٖٳٯ‪٧‬طز اٸ اٶحطا‪ ٜ‬نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ثط اٲز اؾالٲځ الظٰ اؾز سب زؾز‬
‫آٴ ‪٪‬طٸٺ ٲؿٯٍ ضا اظ ؾط حب‪٦‬ٱ ‪٦‬ٹسبٺ ‪٦‬ٷٷس‪( .‬زٲڃؼځ‪ )479/2 :1407 ،‬ٸ ثط حب‪٦‬ٱ ٶڃع الظٰ اؾز اظ ٲطزٰ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)392 :‬‬
‫‪٦‬ٳ‪ ٥‬ثرٹاټس سب اٸ ضا اظ قط آٴ ‪٪‬طٸٺ ٲؿٯٍ ْبٮٱ ٶؼبر زټٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪135 /‬‬

‫ًمع کفبئت (ضبٗستگٖ)‬

‫ٲٗٳٹالً ‪ٟ٦‬بئز ٸ ٲسڂطڂز قرم اظ زٸ ٶبحڃٻ ٲشإطط ٲځقٹز‪:‬‬
‫اٸ‪ :٬‬اظ ٶبحڃٻ ذٯ٭ ٖ‪٣‬ٯځ‪ :‬زض ثبضپ ذٯ٭ ٖ‪٣‬ٯځ‪ ،‬ا‪٪‬ط ٖ‪٣‬٭ قرم ‪٦‬الً ٸ ثطاڀ ټٳڃكٻ ظائ٭ ‪٪‬كز‪،‬‬
‫چٷڃٵ قرهځ ٶٳځ سٹاٶس ٖٽسٺ زاض ح‪٧‬ٹٲز قٹز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط زض ػطڂبٴ ظٲبٲساضڀ ثٻ آٴ زچبض قس‪ ،‬اظ‬
‫ٸْڃ‪ٟ‬ٻ اـ ٖع‪ ٬‬ٲځ قٹز‪ .‬ٸٮځ ا‪٪‬ط ذٯ٭ ٲص‪٦‬ٹض ٲٹ‪٢‬شځ ثٹز‪ ،‬ثٻ اڂٷهٹضر ‪٦‬ٻ ‪٪‬بټځ ٖ‪٣‬ٯف ظائ٭‬
‫ٲځقس ٸ ظٲبٶځزڂ‪٫‬ط ثطػب ثٹز‪ ،‬اڂٵ قرم ٶٳځسٹاٶ س ذٹز ضا ثٻ ٲ‪٣‬بٰ ذال‪ٞ‬ز ‪٦‬بٶسڂس ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط‬
‫زض ػطڂبٴ اػطاڀ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ثٻ ٖٷٹاٴ حب‪٦‬ٱ زچبض اڂٵ ٸيٗڃز قس‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮځ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ‬
‫ٲځ‪٪‬ٹڂٷس ا‪٪‬ط ثڃكشط اٸ‪٢‬بر ٖ‪٣‬ٯف ظائ٭ ثٹز‪ٖ ،‬ع‪ ٬‬ٲځقٹز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ثڃكشط اٸ‪٢‬بر ټكڃبض ثٹز ٖع‪٬‬‬
‫ٶٳځقٹز‪( .‬زٲڃؼځ‪483/2 :1407 ،‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )391 :‬ٸٮځ اڂٵ ٶٓط ٲطثٹٌ ثٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٪‬صقشٻ اؾز‪ .‬زض ٖهط‬
‫حبيط ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ٲك‪٧‬الر ٲطزٰ ؾٷ‪٫‬ڃٵ سط قسٺ ٸ الظٰ اؾز حب‪٦‬ٱ ثٻ نٹضر ٲساٸٰ زض‬
‫ذسٲز ٲٯز ذٹز ثبقس‪ ،‬چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ ثبڂس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻاـ ؾج‪٧‬سٸـ قٹز‪.‬‬
‫زٸٰ‪ :‬ذٯ٭ ًٖٹڀ‪ :‬ذٯ٭ ًٖٹڀ ٶڃع اظ ذٹز زٸ حبٮز زاضز‪:‬‬
‫حبٮز اٸ‪ :٬‬اڂٷ‪٧‬ٻ ًٖٹڀ ٶب‪٢‬م قٹز ‪٦‬ٻ زض ٖٳٯ‪٧‬طز اٸ ٲاطط اؾز ٲبٶٷس‪٦ :‬ٹضڀ ٸ ‪٪‬ٷ‪٫‬ځ‪ .‬ٲبٸضزڀ‬
‫زض اڂٵ ثبضٺ ؾٻ ٶٓط ضا ش‪٦‬ط ‪٦‬طزٺ اؾز‪:‬‬
‫ٶٓط اٸ‪ :٬‬حب‪٦‬ٱ زض نٹضر زاقشٵ چٷڃٵ ذٯٯځ ٖع‪ ٬‬ٲځقٹز‪ .‬ٸڀ اڂٵ ٶٓط ضا ضاػح زاٶؿشٻ اؾز‪.‬‬
‫ٶٓط زٸٰ‪ٖ :‬ع‪ ٬‬ٶٳځقٹز‪ ،‬ظڂطا ٲځقٹز اظ َطڂ‪ ١‬ٶٹقشٵ ٸ اقبضٺ ٲُبٮت ذٹز ضا ثٻ زڂ‪٫‬طاٴ ث‪ٟ‬ٽٳبٶس‪.‬‬
‫ٶٓط ؾٹٰ‪ :‬ا‪٪‬ط ٶٹقشٵ ثٯس ثٹز ٖع‪ ٬‬ٶٳځقٹز ٸ ا‪٪‬ط ثٯس ٶجٹز ٖع‪ ٬‬ٲځقٹز‪ ،‬ظڂطا ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٶٹقشٵ‬
‫(زٲڃؼځ‪)484/2 :1407 ،‬‬
‫‪ُٗ٢‬ځ اؾز‪ ،‬زض حبٮځ‪٦‬ٻ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اقبضٺ ْٷځ ٲڃجبقس‪.‬‬
‫ٶٓط ثٻ سحٹالر ثعض‪٪‬ځ ‪٦‬ٻ زض ظٶس‪٪‬ځ اٶؿبٶٽب ثطٸظ ٶٳٹزٺ ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ حب‪٦‬ٱ ثبڂس ثٻ نٹضر‬
‫ٲساٸٰ ثٻ ازاضپ اٲٹض ثذطزاظز‪ ،‬اظڂٷطٸ چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ ثبڂس ٖع‪ ٬‬قٹز‪ ،‬ٸ ‪٦‬ؿځ زڂ‪٫‬ط ثٻ ػبڂف ٶهت‬
‫قٹز‪ .‬ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٱ ټطزٸ زؾز ڂب ټطزٸ دبڀ ذٹز ضا ټٱ اظ زؾز ثسټس زض چٷڃٵ حبٮځ ٶڃع ٖع‪٬‬‬
‫ٲځقٹز‪.‬‬
‫حبٮز زٸٰ‪ :‬اڂٷ‪٧‬ٻ ًٖٹڀ ٶب‪٢‬م قٹز ‪٦‬ٻ سإطڃطڀ زض ٖٳٯ‪٧‬طز اٸ ٶساضز ٲبٶٷس‪ :‬اظ زؾز زازٴ حؽ‬
‫ثٹڂبڂځ ڂب يٗڃ‪ ٝ‬قسٴ چكٳٽ ب ٸ ڂب ‪ ُٕ٢‬اٶ‪٫‬كز ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮځ ثٻ اس‪ٟ‬ب‪ٖ ٠‬ٯٳب‬
‫(زٲڃؼځ‪485 /2 :1407 ،‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)392 :‬‬
‫ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ٶٳځقٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪136 /‬‬

‫ٍعبٗل عشل‬
‫ثٗس اظ اڂٷ‪٧‬ٻ ٮعٸٰ ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ثٻ ْٽٹض ضؾڃس‪ ،‬ٸ اؾجبة ٸ قطاڂٍ الظٲٿ آٴ ‪ٞ‬طاټٱ قس‪ ،‬زض چٷڃٵ‬
‫حبٮشځ حب‪٦‬ٱ ثبڂس اظ ٲ‪٣‬بٲف ٖع‪٪ ٬‬طزز‪ .‬ٶٓط ثٻ اټٳڃشځ ‪٦‬ٻ اڂٵ ٲإٲٹ‪ ٬‬زاضز‪٣ٞ ،‬ٽبڀ اؾالٰ ثطاڀ‬
‫ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ضاټٽبڂځ ضا دڃكٷٽبز ‪٦‬طزٺاٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪:‬‬
‫استؼفب‬
‫ثط حب‪٦‬ٳځ ‪٦‬ٻ احؿبؼ ‪٦‬طز ٶٳځسٹاٶس ثٻ ٸْبڂ‪ ٝ‬ٲحٹٮٿ ذٹڂف ضؾڃس‪٪‬ځ ‪٦‬ٷس‪ ،‬الظٰ اؾز سب اظ‬
‫ٲ‪٣‬بٰ ذٹز اؾشٗ‪ٟ‬ب زټس‪ ،‬ٸ ذٹزـ ‪٦‬ٷبض ثطٸز‪ ،‬ٸ ثبڂس ثساٶس ‪٦‬ٻ ث‪٣‬بڀ اٸ زض ٲٷهجف ٲٹػت ظڂبٴ‬
‫اٶؿبٶٽبڀ زڂ‪٫‬ط ٲځ قٹز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط زض ثس‪ ٬‬اڂٵ ظڂبٶٽب زض زٶڃب اظ اٸ ثبظذٹاؾز نٹضر ٶ‪٫‬ڃطز‪ ،‬زض آذطر‬
‫حشٳبً چٷڃٵ ذٹاټس قس‪ .‬ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ اٲشڃبظڀ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٦‬ؿځ زازٺ قٹز‪،‬‬
‫ثٯ‪٧‬ٻ ٲؿئٹٮڃشځ اؾز ‪٦‬ٻ ثط ٖٽسپ اٶؿبٶٽب ‪٢‬طاض ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ ،‬ٲؿئٹٮڃز ذُڃطڀ ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ زضؾز‬
‫اٶؼبٰ ٶڃبثس ٲٹػت اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ ٲهڃجشٽب ذٹاټس قس‪ ،‬ٸ ذٹز قرم ضا ٶڃع زض زٶڃب ٸ آذطر‬
‫ثسثرز ذٹاټس ‪٦‬طز‪ .‬ثٷب ثط اڂٵ چٹٴ ٲؿئٹٮڃز اٲبٶز اؾز‪ ،‬ٸ زض آذطر ٲٹػت ذعڀ ٸ ٶساٲز‬
‫ٲځقٹز‪ ،‬اظڂٷطٸ ثط حب‪٦‬ٱ الظٰ اؾز سب اظ ذسا‪ ‬ثشطؾس ٸ اظ ٖب‪٢‬جز ‪٦‬بض ذٹز ثڃٱ زاقشٻ ثبقس ٸ‬
‫ذٹز اؾشٗ‪ٟ‬ب زټس‪.‬‬
‫طشق هسبلوت آه٘ض‬
‫زض نٹضسڃ‪٧‬ٻ حب‪٦‬ٱ ثب ٸػٹز زض‪ٖ ٤‬ؼع ذٹز اظ دڃكجطز اٲٹض ٲؿٯٳبٶبٴ‪ ،‬حبيط ٶجٹز اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ‪٦‬ٷبض‬
‫ثطٸز‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮځ ثط اٲز اؾالٲځ الظٰ اؾز سب اٸ ضا ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ َط‪ ٠‬ٸ ضاټٽبڀ ٲؿبٮٳز‬
‫آٲڃع ؾج‪٧‬سٸـ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ضاټٽبڂځ ٲبٶٷس‪ :‬ٲٓبټطار اٖشطاو آٲڃع‪ ،‬اٖشهبة‪ ،‬ٶٹقشٻټب‪ٞ ،‬كبضټبڀ‬
‫ؾڃبؾځ‪ ،‬ٸ ؾبڂط ضاټٽبڂځ ‪٦‬ٻ زض آٴ ذؿبضر ٸ ظڂبٴ ‪٦‬ٱ ثبقس‪.‬‬
‫ل٘بم هسلحبًِ ٍ ضَسش ػوَهٖ‬
‫زض ٲٹضز ‪٢‬ڃبٰ ٲؿٯحبٶٻ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲحشبَبٶٻ نحجز ٶٳٹزٺاٶس‪ .‬ثطذځ اظ‬
‫آٶٽب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس سب اظ حب‪٦‬ٱ ‪ٟ٦‬ط نطڂح ْبټط ٶكٹز‪٢ ،‬ڃبٰ ٲؿٯحبٶٻ ثط ٖٯڃٻ اٸ ٲؼبظ ٶڃؿز‪ .‬زض اڂٵ‬
‫ٲصټت سٗساز ظڂبزڀ اظ نحبثٻ ٸ ٖٯٳب ٸػٹز زاضٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪ :‬ؾٗس ثٵ اثځ ٸ‪٢‬بل‪ ،‬اؾبٲٻ ثٵ‬
‫ظڂس‪ٖ ،‬جساهلل ثٵ ٖٳط‪ ، ‬ٲحٳس ثٵ ٲؿٯٳٻ (ضح)‪ ،‬اثٹث‪٧‬طٺ (ضح)‪ ،‬حؿٵ ثهطڀ(ضح)‪ ،‬اٲبٰ احٳس‬
‫حٷج٭(ضح) ٸ سٳبٰ اټ٭ حسڂض‪ .‬ٶٹٸڀ زض قطح نحڃح ٲؿٯٱ اْٽبض زاقشٻ ‪٦‬ٻ ٖٯٳب ثط اڂٵ اٲط‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪137 /‬‬

‫اػٳبٔ ٶٳٹزٺ اٶس‪ .‬زٮڃ٭ آٶٽب احبزڂظځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ثبضپ ٸػٹة اَبٖز اظ ٸالر اٲٹض ٸاضز قسٺ ٸ زض‬
‫(زٲڃؼځ‪)502/2 :1407 ،‬‬
‫ثطذځ اظ آٶٽب اڂٵ اَبٖز سب ظٲبٶځ ٲ‪٣‬طض قسٺ ‪٦‬ٻ اظ آٶٽب ‪ٟ٦‬ط نطڂح ٲكبټسٺ ٶكٹز‪.‬‬
‫(زٲڃؼځ‪)517/2 :1407 ،‬‬
‫اٲب ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ ٖٯٳب ‪٢‬ڃبٰ ٲؿٯحبٶٻ ضا ثط ٖٯڃٻ چٷڃٵ حب‪٦‬ٳځ ٲؼبظ ٲڃساٶٷس‪.‬‬
‫ٸٮځ اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ ‪٢‬ڃبٲٽبڀ ٲؿٯحبٶٻ ٲٹػت ټطع ٸ ٲطع ٸ ‪ٞ‬شٷٻټبڀ ثؿڃبضڀ ٲڃ‪٫‬طزز‪ٞ ،‬شٹاڀ چٷڃٵ‬
‫‪٦‬بضڀ ثبڂس اظ ؾٹڀ ٖٯٳبڀ حبش‪ ٠‬ٸ ٲشرهم ٸ ثٗس اظ ٲُبٮٗٻ ٸ ثطضؾځ اٸيبٔ ٸ قطاڂٍ ٲٹػٹز‬
‫نبزض قٹز‪.‬‬
‫ٸٮځ ‪٢‬ج٭ اظ ټٳٿ اڂٷٽب الظٰ اؾز سب حب‪٦‬ٱ زٖٹر ٸ سجٯڃ‪ ٙ‬قٹز‪ ،‬ٸ ثٻ اٸ ٶهڃحز ‪٪‬طزز سب زؾز اظ‬
‫ث‪ٛ‬بٸر ٸ ْٯٱ ذٹز ثط زاضز ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط چٷڃٵ ‪٦‬طز ٶڃبظڀ ثٻ اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ اڂٵ ٸؾبڂ٭ َجڃٗشبً ٸػٹز ٶساضز‪.‬‬
‫‪ٞ‬كطزپ ؾرٵ اڂٷ‪٧‬ٻ زض نٹضر ٶڃبظ ثٻ س‪ٛ‬ڃڃط ٸ سجسڂ٭ حب‪٦‬ٱ‪ ،‬سهٳڃٱ اڂٵ ‪٦‬بض ثب اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س‬
‫اؾز‪ ،‬ٸ آٶٽب ثبڂس ثٗس اظ ثحض ٸ ثطضؾڃٽبڀ الظٰ ٸ ٲُبٮٗٿ سٳبٰ ػٹاٶت ٲٹيٹٔ‪ ،‬ٸ ثب زض ٶٓطزاقز‬
‫احشڃبَبر ٲٹضز يطٸضر‪ ،‬ٸ زض نٹضسڃ‪٧‬ٻ سٹاٴ س‪ٛ‬ڃڃط ضا ثسٸٴ سجبټځ ٸ ٸڂطاٶځ زاقشٷس‪ ،‬ا‪٢‬ساٰ ثٻ‬
‫اڂٵ ‪٦‬بض ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط س‪ٛ‬ڃڃط آٶٽب ٲٷؼط ثٻ ػٷ‪٫‬ٽبڀ زاذٯځ ٸ ټطع ٸ ٲطع ٸ ‪٦‬كز ٸ ‪٦‬كشبض ٸ‬
‫سجبټځ ٸ ٸڂطاٶځ ٲڃكس‪ ،‬زض چٷڃٵ حبٮشځ ثبڂس نجط قٹز سب ذساٸٶس‪٪ ‬كبڂكځ زض ‪٦‬بض اڂؼبز ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫(زٲڃؼځ‪)381/2 :1407 ،‬‬
‫ثؿڃبضڀ اظ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس‪.‬‬
‫فشزدٓ درط‬
‫ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ڂ‪٧‬ځ اظ اٲٹض ٲٽٱ ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٶٓبٰ اؾالٲځ ثط ٖٽسپ اٲز اؾالٲځ ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ‬
‫ٲكرم ثط ٖٽسپ ٶٳبڂٷس‪٪‬بٶكبٴ زض قٹضاڀ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اؾز‪ .‬اټٳڃز ٖع‪ ٬‬اظ آٶؼب ٶبقځ‬
‫ٲڃ كٹز ‪٦‬ٻ ٲٹػت ثځ طجبسځ ٸ ټطع ٸ ٲطع زض ‪٦‬كٹض ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ‬
‫دڃٹؾشٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا اظ ذطٸع ثط ٖٯڃٻ ح‪٧‬بٰ ٲؿٯٳبٴ ثط حصض زاقشٷس ٸ سب زٮڃ٭ ‪٢‬بَٗځ ثط ٖع‪٬‬‬
‫ٶڃبثٷس ح‪ ١‬ٶساضٶس زض ‪٧ٞ‬ط ٖع‪ ٬‬حب‪٦‬ٱ ثبقٷس‪.‬‬
‫ثطاڀ اڂٷ‪٧‬بض اؾجبثځ ٸػٹز زاضز ٸ ٸؾبڂٯځ؛ زض ضؤؼ اؾجبة‪ٟ٦ ،‬ط ‪٢‬طاض زاضز‪ ،‬ټط‪٪‬بٺ حب‪٦‬ٳځ ‪٦‬ب‪ٞ‬ط‬
‫قٹز ثبڂس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ؾج‪٧‬سٸـ قٹز ٸ ټٳچٷبٴ ا‪٪‬ط ‪ٟ٦‬بئز ٸ قبڂؿش‪٫‬ځ ذٹز ضا اظ زؾز ثسټس ٸ ڂب‬
‫‪٪‬طٸټځ اظ ٲكبٸضاٴ ثط اٸ ؾٯُٻ ڂبثٷس ٸ ڂب اؾڃط قٹز‪ .‬ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ چٷڃٵ ٖٹاٲٯځ ‪ٞ‬طاټٱ قس‪ ،‬ضڂڃؽ‬
‫زٸٮز ذٹزـ ثبڂس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٿ ذٹز اؾشٗ‪ٟ‬ب زټس ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط چٷڃٵ ٶ‪٧‬طز ثط ٲطزٰ الظٰ اؾز ا‪٪‬ط اٲ‪٧‬بٴ‬
‫ٖع‪ ٬‬ٲؿبٮٳز آٲڃع حب‪٦‬ٱ ‪ٞ‬طاټٱ ثٹز اٸ ضا ٖع‪٦ ٬‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط اڂٵ اٲ‪٧‬بٴ ‪ٞ‬طاټٱ ٶجٹز ٸ زض‬
‫ثط‪٦‬ٷبضڀ اـ ڂ‪ ٥‬زٶڃب ٲهڃجز ٸ ټطع ٸ ٲطع ضٸٶٳب ٲڃ‪٫‬طزڂس‪٣ٞ ،‬ٽبڀ اؾالٰ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ زض‬
‫ٲ‪٣‬بث٭ آٴ حب‪٦‬ٱ ٶجبڂس ذطٸع نٹضر ‪٪‬ڃطز ٸ ثبڂس ٲؿٯٳبٶبٴ نجط ٶٳبڂٷس سب ذساٸٶس‪٪ ‬كبڂكځ زض‬
‫‪٦‬بض آٶٽب اڂؼبز ٶٳبڂس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪138 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1386 .‬مزمًع فتبيْ ضٕخ اإلسال َ‪ .‬الشٔبض‪ :‬ثٓوب‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه حزش‪ ،‬احمذ ثه ػلٓ‪ .1379 .‬فت ُ الجبسْ ضشح صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .4‬اثه حىجل‪ ،‬احمذ‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثه ػبثذٔه‪ ،‬مْحمذ امٕه‪ .1412 .‬سد المْحتبس ػلٓ الذس المختبس‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫‪ .6‬ثخبسْ‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪ .1422 .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .7‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .8‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .9‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .11‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .11‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1422 .‬مه فمٍ الذيلّ فٓ اإلسال َ‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الطشيق‪.‬‬
‫‪ .12‬لشؼجٓ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه احمذ ثه اثٓ ثىش‪ .1384 .‬الزبمغ ألحىب َ المشآن‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الىتت‬
‫المصشّٔ‪.‬‬
‫‪ .13‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ . 1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ‬
‫الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .14‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .15‬وًيْ‪ ،‬اثًصوشٔب‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف‪ .1392 .‬المىُبد ضشح صْحٕ ُ مسلم ثه الْحزبد‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫بحٕبء التشاث اإلسالمٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪139 /‬‬

‫درس يازدّن‬

‫شَرا ٍ جايگاُ آى در ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬قٹضا ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ آٴ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثط ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ اټٳڃز قٹضا زض اؾالٰ ٸا‪ ٝ٢‬قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٸ ٲٗبٶځ ٲهُٯح قٹضا آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثٻ قٹض ٸ ٲكٹضٺ ٸ قٹضا اټٳڃز‬ ‫‪.2‬‬
‫ٲڃسټس؛‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ زٸٮز قٹضاڂځ اؾز؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲ‪ٟ‬بټڃٱ قٹضا ضا سجڃڃٵ ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪.4‬‬
‫ثشٹاٶٷس زض دطسٹ آڂبر ٸ احبزڂض ٶجٹڀ ػبڂ‪٫‬بٺ قٹضا ضا زض ٶٓبٰ‬ ‫‪.5‬‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ سٹيڃح زټٷس؛‬
‫ثشٹاٶٷس ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿشس‪ ٬‬ثڃبٴ زاضٶس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ‬ ‫‪.6‬‬
‫ح‪٧‬ٹٲشځ اؾز قٹضاڂځ‪.‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪141 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٰ ٲجشٷځ ثط قٹضاؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫ٖ‪٣‬٭ ٸ ‪٢‬ٹپ سٗ‪٣‬٭ ٶبقځ اظ آٴ‪ ،‬زض‪ ٤‬ٸ ‪٢‬ٹپ ازضا‪ ٤‬ٶبقځ اؾز‪ ،‬زض ټڃچ اٶؿبٶځ ‪٦‬بٲ٭ ٸ ٲٗهٹٰ اظ‬
‫ذُب ٸ اقشجبٺ ٶڃؿز‪ .‬چ‪٣‬سض ثؿڃبضٶس ٖ‪٣‬ال ٸ زاضٶسٺ‪٪‬بٴ ٖ‪٣‬٭ ٸ ټٹـ ‪٦‬ٻ زض ظٶس‪٪‬ځ ذٹز ثبضټب‬
‫اقشجبٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸ ضٺ ثٻ ذُب ٲځدڃٳبڂٷس‪ ،‬ثٻ ذهٹل ا‪٪‬ط آٴ ٖ‪٣‬٭ سٷٽب ثبقس ٸ اظ ٖ‪٣‬٭ ٸ زض‪٤‬‬
‫ؾبڂط اٶؿبٶٽب ثٽطٺ ٶجطز‪.‬‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٶجبڂس زاقز ‪٦‬ٻ ڂ‪٧‬ؼب قسٴ چٷس ٖ‪٣‬٭‪٪ ،‬طا‪ ٜ‬ٸ يطڂت ذُب ٸ اقشجبٺ ضا زض اٶؿبٶٽب‬
‫‪٦‬بټف ٲڃسټس‪ ،‬ٸ ثٻ ټط اٶساظٺ ‪٦‬ٻ سٗساز اڂٵ ٖ‪٣‬ٯٽب ثؿڃبض ثبقس‪ ،‬ثٻ ټٳبٴ اٶساظٺ يطڂت ذُب ٸ‬
‫اقشجبٺ ‪٦‬ٳشط اؾز‪ .‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ اټٳڃز قٹض ٸ ٲكٹضٺ ٸ قٹضا ثطػؿشٻ ٲڃكٹز‪ .‬زض قٹضا چٷسڂٵ‬
‫ٖ‪٣‬٭ ٸ زض‪ ٤‬اٶؿبٶځ ڂ‪٧‬ؼب ػٳٕ ٲڃكٹٶس‪ ،‬ٸ ضاػٕ ثٻ ٲٹيٹٖځ ثحض ٸ ٲجبحظٻ ٲڃٷٳبڂٷس‪ ،‬ٸ اظ ټط‬
‫ػٽز آٴ ضا ٲٹضز ثطضؾځ ټٳٻ ػبٶجٻ ‪٢‬طاض ٲڃسټٷس ؾذؽ سهٳڃٱ ٲڃ‪٫‬ڃطٶس‪ ،‬سهٳڃٳځ ‪٦‬ٻ زض ‪ٚ‬بٮت‬
‫احٹا‪ ٬‬ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ٸ زضؾز ٸ ؾٷؼڃسٺ ٲڃجبقس‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ َجڃٗځ ذٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط قٹضا زض ٶٓبٰ‬
‫ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ ػبڂ‪٫‬بٺ ثٯٷسڀ ثط ذٹضزاض ثبقس‪.‬‬
‫توْ٘ذ‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ ثٯڃبر ٸ ثڃٳبضڂٽبڀ ذُطٶب‪ٖ ٤‬طنٻټبڀ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲززاضڀ‪ ،‬ثالڀ اؾشجساز ٸ‬
‫ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ اؾز‪ .‬ثكط زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد ؾڃبؾځ ذٹز اظ اؾشجساز ٸ ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ضٶغ ثطزٺ ٸ ثب اٶٹأ ٸ‬
‫ا‪٢‬ؿبٰ ٲهڃجشٽب ٲٹاػٻ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫اؾشجسازڀ ‪٦‬ٻ زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد اٶؿبٶٽب حب‪٦‬ٱ ثٹزٺ‪ ،‬ٶٳبزټب ٸ ٶ‪٫‬بضٺټبڀ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ زاضز‪٦ ،‬ٻ اظ ػٳٯٻ‬
‫ٲڃشٹاٴ ثٻ اؾشجساز ‪ٞ‬طزڀ‪ ،‬اؾشجساز ‪٪‬طٸټځ ٸ حعثځ‪ ،‬اؾشجساز ‪٢‬ٹٲځ ٸ اؾشجساز َج‪٣‬بسځ اقبضٺ ‪٦‬طز‪،‬‬
‫‪٦‬ٻ اڂٵ اذڃط ٲ‪٣‬بضٴ ْٽٹض اؾالٰ زض ‪٪‬ؿشطپ ‪٪‬ڃشځ قڃٹٔ ‪ٞ‬طاٸاٴ زاقشٻ اؾز‪ ،‬اظ ػٳٯٻ زض قجٻ‬
‫ػعڂطپ ٖطثؿشبٴ ‪٦‬ٻ ٲٽجٍ ٸحځ ٸ ‪٢‬طاض‪٪‬بٺ ٲط‪٦‬عڀ زڂٵ اؾالٰ ثٹز‪ .‬زض آٶؼب ٸ ثؿڃبضڀ زڂ‪٫‬ط اظ‬
‫ٲٷبَ‪َ ،١‬ج‪٣‬بسځ اظ ػبٲٗٻ ټٳٹاضٺ حب‪٦‬ٱ ثٹزٶس ٸ َج‪٣‬بسځ زڂ‪٫‬ط ټٳٹاضٺ ٲح‪٧‬ٹٰ؛ اؾشجساز ٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪141 /‬‬

‫ذٹ ز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ح‪٧‬بٰ ٸ دبزقبټبٴ اٲذطاسٹضڂٽبڀ ضٸٰ ٸ ‪ٞ‬بضؼ‪ ،‬ٸ اؾشجساز َج‪٣‬بر ٸ ‪٢‬جبڂ٭ ‪٦‬ٻ زض قجٻ‬
‫ػعڂطپ ٖطثؿشبٴ ٲٗٳٹ‪ ٬‬ثٹز‪.‬‬
‫اؾالٰ اظ ضٸظڀ ‪٦‬ٻ آٲس‪ ،‬ثط ٲؿإٮٿ قٹضا ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ضاټجطز زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ ٸ حشځ‬
‫زض سٳبٰ قئٹٴ ظٶس‪٪‬ځ اٖٱ اظ ذبٶٹاز‪٪‬ځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ سٹنڃٻ ٸ سإ‪٦‬ڃس ٶٳٹز‪٢ .‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ دڃبٲجط‪ ‬ٸ‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ضا ‪ٞ‬طٲبٴ زاز سب ټٳٹاضٺ زض سٳبٰ اٲٹض زض ثڃٵ ذٹز ٲكٹضٺ ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ‬
‫‪٦‬ٻ ذٹاټڃٱ زڂس‪ ،‬دڃٹؾشٻ زض ‪ٟ٪‬شبض ٸ ض‪ٞ‬شبض ذٹز ثط اٶؼبٰ قٹض ٸ ٲكٹضٺ سإ‪٦‬ڃس ٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫ټس‪ ٜ‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ َطح ضاټجطز قٹضا‪ ،‬ٲجبضظٺ ثب اؾشجساز ٸ ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ح‪ّ٧‬بٰ زض‬
‫ظٲبٲساضڀ اؾز‪ ،‬ٸ ټٱ اڂٷ‪٧‬ٻ اٶؿبٶٽب ٶٓط ثٻ اڂؼبثبر ظٶس‪٪‬ڃٽبڀ اػشٳبٖځ ٸ ‪٪‬طٸټځ‪ ،‬ثٻ قٹض ٸ‬
‫ٲكٹضٺ ثٻ ذبَط ڂ‪٧‬ځ ؾبذشٵ ذٹاؾشٽب ٸ سٳبڂالر ذٹز ٶڃبظ قسڂس زاضٶس‪ .‬ټس‪ ٜ‬اڂٷؿز ‪٦‬ٻ اٶؿبٶٽب‬
‫ثب س‪ٟ‬بټٱ ٸ ټٳسٮځ‪ ،‬ټٳٻ ثب ټٱ ثٻ ٲجبضظٺ ثب چبٮكٽب ٸ ٲك‪٧‬الر ثطٸٶس‪ ،‬ٸ ڂ‪٧‬بڂ‪ ٥‬آٶٽب ضا اظ ؾط ضاٺ‬
‫ذٹز ثطزاضٶس‪ .‬اڂٷؼب ثٹز ‪٦‬ٻ قٹضا ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ان٭ ضاټجطزڀ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سجٯٹض ڂب‪ٞ‬ز‬
‫ٸ ثٻ حسڀ زاضاڀ اټٳڃز ‪٪‬طزڂس ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ٸ ٲ‪ٟ‬ؿطاٴ اظ ػٳٯٻ ‪٢‬طَجځ زض س‪ٟ‬ؿڃط‬
‫ذٹڂف‪ ،‬اػٳبٔ ٖٯٳب ضا زض اڂٵ ٲٹضز ٶ‪٣‬٭ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ اٲبٰ ٸ حب‪٦‬ٱ زض نٹضر سط‪ ٤‬ٲكٹضٺ ٖع‪٬‬‬
‫(‪٢‬طَجځ‪)249/4 :1384 ،‬‬
‫ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫هفبّ٘ن شَرا‬
‫ثٻ ٮحبِ ٮ‪ٛ‬ٹڀ قٹضا اظ قَٹض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ ‪٦‬ٷ‪٧‬بـ‪ ،‬قٹض‪٦‬طزٴ‪ ،‬ٲكٹضر ٶٳٹزٴ‪،‬‬
‫‪٦‬ٷ‪٧‬بـ ‪٦‬طزٴ ٸ ضاڀ ظٶځ اؾز‪ٖ( .‬ٳڃس‪ )1328/2 :1372 ،‬ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲٗبٶځ قٹض ثڃطٸٴ ‪٦‬طزٴ ٖؿ٭ اظ‬
‫‪٦‬بٶسٸڀ ظٶجٹض اؾز‪ ،‬ثط‪٪‬عڂسٴ ٶڃع اظ ٲٗبٶځ آٴ ٲڃجبقس‪( .‬اثٵ ٲٷٓٹض‪ )434/4 :1414 ،‬ٸ قٹضا ثٻ ٖٳٯڃٻڂځ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ ثب آٴ ضٸڂ‪٧‬طز قٹض ٸ ٲكٹضر ٸ ضاڀ ظٶځ ثٻ اٶؼبٰ ٲڃطؾس‪.‬‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ڃز اڂٷؿز ‪٦‬ٻ سٳبٰ اڂٵ ٲٗبٶځ زض قٹضا ٸػٹز زاضز‪ ،‬زض قٹضا ټٱ ضاڀ ظٶځ اؾز‪ ،‬ټٱ چڃسٴ‬
‫ٖؿ٭ ٲٹ‪٣ٞ‬ڃز ٸ ضؾڃسٴ ثٻ ح‪ ١‬ٸ نٹاة ٸ ټٱ ثط‪٪‬عڂسٴ ٸ اٶشربة ضؤڀ ٸ ٶٓط زضؾز‪.‬‬
‫ٸ اٲ ب زض انُالح؛ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ټط ‪٦‬ساٰ ثٻ اٮ‪ٟ‬بِ ٸ ٖجبضار ذٹز سٗطڂ‪ٟ‬ځ اظ‬
‫قٹضا اضائٻ ٶٳٹزٺاٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪ « :‬آ‪٪‬بټځ ذٹاؾشٵ اظ ضؤڀ ٸ ٶٓط نبحت ٶٓطاٴ ثٻ ٲٷٓٹض ضؾڃسٴ ثٻ‬
‫(زٲڃؼځ‪)422/2 :1407 ،‬‬
‫ٶعزڂ‪٧‬شطڂٵ اٲٹض ثٻ ح‪.»١‬‬
‫دؽ قٹضا ثٻ ٲٗٷځ اؾشرطاع ٸ ثڃطٸٴ ‪٦‬طزٴ ضؤڀ ٸ ٶٓط اظ اټ٭ ضؤڀ اؾز‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثطذځ ثٻ‬
‫ٲٷٓٹض ڂب‪ٞ‬شٵ ح‪ ١‬ثٻ ثطذځ زڂ‪٫‬ط ‪٦‬ٻ سٹاٶبڂځ اثطاظ ٶٓط ضا زاضٶس ضػٹٔ ٶٳبڂٷس‪ .‬زض ػطڂبٴ قٹضا‬
‫‪٦‬ؿبٶځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٸ ‪٪‬طٸټځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ٲڃكٷٹٶس ٸ سٗسازڀ ثٻ سجبز‪ ٬‬ضؤڀ ٸ ٶٓط‬
‫(ذڃبٌ‪)89 :1422 ،‬‬
‫ٲڃذطزاظٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪142 /‬‬

‫دالٗل هشزٍع٘ت شَرا‬

‫ثط ٲكطٸٖڃز قٹضا زالڂ٭ ثڃكٳبضڀ اظ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ٖٳٯ‪٧‬طز نحبثٻ ٸ ٖ‪٣‬٭‬
‫ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲرشهط ثٻ ٲٹاضزڀ اظ اڂٵ زالڂ٭ اقبضٺ ٲڃكٹز‪:‬‬
‫دالٗل لشآًٖ‬
‫‪‬فَجِمٓب سٓحٕمٍّٓ مِّهَ اللٍّ‪ ٙ‬ل‪ٙ‬ىتٓ لَُٔمٕ يٓلًَٕ وُىتٓ فَظّبً غَل‪ٕٙ‬ظَ الْمَلْتِ الَوفَعًُّاْ م‪ٙ‬هْ حًٕٓل‪ٙ‬هٓ فَبػٕفٔ ػٓىُْٔمٕ يٓاسٕتَغْف‪ٙ‬شْ لَُٔمٕ‬
‫(دؽ ثب‬ ‫=آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ‪<159،‬‬
‫يٓضَبيِسَٕٔمٕ ف‪ ٓٙ‬األَمٕشِ فَةِرَا ػٓضَمٕتٓ فَتًَٓوَّلْ ػٓلَى اللٍّ‪ ٙ‬بِنَّ اللٍّٓ ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْمٔتًَٓوِّل‪ٕٙ‬هَ‪‬‬
‫ضحٳز اٮٽځ ثب آٶبٴ ٶطٲرٹ قس ٸ ا‪٪‬ط سٷس ذٹ ٸ ؾرشس‪ ٬‬ثٹزڀ ‪ُٗ٢‬بً اظ دڃطاٲٹٴ سٹ دطا‪٦‬ٷسٺ‬
‫ٲڃكسٶس‪ ،‬دؽ اظ آٶبٴ زض‪٪‬صض ٸ ثطاڀقبٴ آٲطظـ ثرٹاٺ‪ ،‬ٸ زض اٲٹض ثب آٶٽب ٲكٹضر ‪٦‬ٵ ٸ چٹٴ‬
‫سهٳڃٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬شځ ثط ذسا سٹ‪٦‬٭ ‪٦‬ٵ‪ ،‬ظڂطا ذساٸٶس سٹ‪٦‬٭ ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ضا زٸؾز ٲڃساضز)‪.‬‬
‫زض اڂٵ آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ اظ ٶطٲځ ٸ ٲالڂٳز ٸ ٖ‪ٟ‬ٹ ٸ ‪٪‬صقز ٸ زض دځ اظ ٲكٹضٺ ڂبزآٸض‬
‫ٲڃكٹز‪ ،‬اڂٷٽب ټٳٻ انٹٮځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ٲكٹضپ اؾالٲځ ٲس ٶٓط ثبڂس ثبقس‪.‬‬
‫‪ٞ‬رط ضاظڀ زض س‪ٟ‬ؿڃط ذٹز ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ْ :‬بټطاً اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ "ٸقبٸضټٱ" زالٮز ثط ٸػٹة‬
‫ٲكٹضٺ ٲڃٷٳبڂس‪( .‬ضاظڀ‪ )410/9 :1420 ،‬چٹٴ اٲط زالٮز ثط ٸػٹة زاضز‪ .‬يحب‪ ٤‬ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ :‬ذساٸٶس‪‬‬
‫(َجطڀ‪189/7 :1422 ،‬؛‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬ذٹز ضا ثٻ ٲكٹضٺ اٲط ٶ‪ٟ‬طٲٹز ٲ‪٫‬ط ثٻ ػٽز ‪ًٞ‬ٯځ ‪٦‬ٻ زض قٹضا ٸػٹز زاضز‪.‬‬
‫زٲڃؼځ‪)424/2 :1407 ،‬‬

‫ثطذځ اظ ٖٯٳب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس اٮ‪ ٝ‬ٸ الٰ "‪ٞ‬ځ األٲط" ثطاڀ اؾش‪ٛ‬طا‪ ٠‬اؾز ٸ سٳبٰ اٲٹض ضا زض ثط ٲڃ‪٫‬ڃطز‪.‬‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)354 :‬‬

‫ټٳچٷبٴ ذساڀ سٗبٮځ زض ثڃبٴ ذهبڂم ٸ ٲٹان‪ٟ‬بر اٲز ٲؿٯٳٻ ثٻ اڂٵ ذهڃهٿ ٶڃ‪٥‬قبٴ اقبضٺ‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ آٶٽب زض ث ڃٵ ذٹز ‪٦‬بضټب ضا ثط اؾبؼ ٲكٹضٺ اٶؼبٰ ٲڃسټٷس‪ .‬ح‪٣‬شٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓالَّز‪ٔٙ‬هَ‬
‫(ٸ آٶبٶڃ‪٧‬ٻ‬ ‫=اٮكٹضى‪<38،‬‬
‫اسٕتَزٓبثًٔا ل‪ٙ‬شَثُِِّمٕ يٓؤَلَبمًٔا الص‪ٛ‬لَبَِ يٓؤَمٕشَُٔمٕ ضًُسٓى ثٕٕٓىَُٔمٕ يٓم‪ٙ‬م‪ٛ‬ب سٓصٓلْىَبَٔمٕ ٔٔىف‪ٙ‬مًُنَ‪‬‬
‫دطٸضز‪٪‬بضقبٴ ضا اػبثز ‪٦‬طزٶس ٸ ٶٳبظ ضا ا‪٢‬بٲٻ ٶٳٹزٶس ٸ ‪٦‬بضقبٴ زض ثڃٵقبٴ قٹضاؾز ٸ اظ آٶچٻ ثٻ‬
‫آٶٽب ضٸظڀ زازڂٱ اٶ‪ٟ‬ب‪ ٠‬ٲڃ‪٧‬ٷٷس)‪.‬‬
‫دالٗل حذٗثٖ ٍ سٍاٖٗ‬
‫ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٶڃع ټٱ ثب ‪ٟ٪‬شبض ٸ ټٱ ثب ض‪ٞ‬شبض ذٹز ثٻ قٹضا اټٳڃز ثركڃسٶس‪ .‬اڂكبٴ زض ڂ‪٧‬ځ اظ‬
‫احبزڂض ‪٪‬ٽطثبض ذٹز ‪ٞ‬طٲٹز‪ « :‬ٲب ذبة ٲٵ اؾشربض ٸ ٲب ٶسٰ ٲٵ اؾشكبض ٸ ال ٖب‪ ٬‬ٲٵ ا‪٢‬شهس»‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪143 /‬‬

‫(َجطاٶځ‪ ،‬ة ر‪( )77/2 :‬ظڂبٴ ٶ‪٧‬طز آٶ‪٧‬ٻ اؾشربضٺ ٶٳٹز ٸ دكڃٳبٴ ٶكس آٶ‪٧‬ٻ ٲكٹضٺ ‪٦‬طز ٸ ٲحشبع ٶ‪٫‬طزڂس‬
‫آٶ‪٧‬ٻ ا‪٢‬شهبز ٶٳٹز)‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض سٳبٰ اٲٹض ثط َج‪ ١‬اٲط ذساٸٶس‪ ‬ٲكٹضٺ ٲڃ‪ٟ‬طٲٹز‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ض‪ٞ‬شٵ ثٻ‬
‫‪ٚ‬عٸپ ثسض‪ ،‬زض ٲبٶسٴ زض ٲسڂٷٻ ڂب ثڃطٸٴ قسٴ ثٻ ‪ٚ‬عٸپ احس‪ ،‬زض ٲٹضز اؾڃطاٴ ثسض ٸ زض سٳبٰ اٲٹض ثب‬
‫انحبة ٸ ڂبضاٴ ذٹڂف ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪( .‬زٲڃؼځ‪ )428/2 :1407 ،‬ٸ حشځ اڂٵ ٲكٹضپ قبٴ ثب ذبٶٳٽب ٶڃع‬
‫ثٹز‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ زض ‪ٚ‬عٸپ حسڂجڃٻ ثٗس اظ اٶٗ‪٣‬بز نٯح زض ذهٹل ٲك‪٧‬ٯځ ‪٦‬ٻ ثب نحبثٻ ثٻ ٲڃبٴ آٲسٺ‬
‫ثٹز‪ ،‬ثب ذبٶٱ ذٹڂف اٰ ؾٯٳٻ ٲكٹضٺ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ ٸڀ ثٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲكٹضٺ زاز ‪٦‬ٻ قٳب ذٹز ضا اظ احطاٰ‬
‫(ٲجبض‪٦‬ذٹضڀ‪ ،‬ة ر‪)314 :‬‬
‫ثڃطٸٴ ‪٦‬ٷڃس‪ ،‬ٸ ثٻ ټڃچ ‪٦‬ؽ چڃعڀ ٶ‪٫‬ٹڂڃس‪ ،‬انحبة ٶڃع ثٻ قٳب ا‪٢‬شسا ذٹاټٷس ‪٦‬طز‪.‬‬
‫انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ذهٹل ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٶڃع دڃٹؾشٻ زض سٳبٰ اٲٹض زض ثڃٵ ذٹز ٲكٹضٺ‬
‫ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ثٻ ذهٹل زض ٲؿبڂ٭ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ انحبة حشځ ‪٢‬ج٭ اظ ز‪ٞ‬ٵ ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ػٳٕ قسٺ‪ ،‬زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز ثٻ سٗڃڃٵ ػبٶكڃٷځ ثٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪‬‬
‫ا‪٢‬ساٰ ٶٳٹزٶس‪ .‬زض ٲٹضز اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ټط‪٪‬بٺ اڂكبٴ زض ثطاثط ‪٦‬بضڀ ‪٢‬طاض‬
‫ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬شٷس‪ ،‬اثشسا ثٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ضػٹٔ ٲڃٷٳٹزٶس ا‪٪‬ط زض آٴ ٶٳڃب‪ٞ‬شٷس ثٻ ؾٷز ضػٹٔ ٲڃ‪٧‬طزٶس ٸ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)357:‬‬
‫ا‪٪‬ط زض آٴ ټٱ چڃعڀ ٶٳڃب‪ٞ‬شٷس ثٻ ٲطزٰ ٲطاػٗٻ ٲڃ‪٧‬طزٶس سب ٶٓط ذٹز ضا ثسټٷس‪.‬‬
‫ٖجساهلل ثٵ ٖٳط اٮسٲڃؼځ زض ‪٦‬شبة "االٲبمّ اٮٗٓٳځ" ٲځٶٹڂؿس‪« :‬قٹضا ٶكبٶٿ ٸايحځ زض ٖٽس‬
‫ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ثٹز ٸ آٶٽب زض ټڃچ اٲط ٲٽٳځ ثسٸٴ ٲكٹضٺ ا‪٢‬ساٰ ٶٳځ‪٦‬طزٶس ‪٦‬ٻ ٶٳٹٶٻټبڀ چٷڃٵ‬
‫(زٲڃؼځ‪)429/2 :1407 ،‬‬
‫ٲكٹضٺټبڂځ ثڃف اظ قٳبضـ اؾز»‪.‬‬
‫ٖ‪٣‬٭ ٸ ؾڃبؾز ٶڃع ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ڂ‪ ٥‬ؾڃبؾشٳساض ٸ ڂ‪ ٥‬حب‪٦‬ٱ ٸ ضڂڃؽ ٸ ٲسڂط ڂ‪ ٥‬ازاضٺ‪ ،‬ثٻ‬
‫ٲٷٓٹض ڂب‪ٞ‬شٵ ضاٺ نٹاة ٸ زضؾز ٸ زٸضڀ اظ اقشجبٺ ٸ ذُب ثب اَطا‪ٞ‬ڃبٴ ذٹز زض اٲٹض ٲكٹضر ٶٳبڂس‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ ټٳڃٵ زالڂ٭ اؾز ‪٦‬ٻ ٖٯٳبڀ ‪٦‬طاٰ ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٖٓبٰ ثط اټٳڃز ٲكٹضٺ سٹنڃٻ ٸ سإ‪٦‬ڃس‬
‫زاضٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ضٸاڂشځ اظ حؿٵ آٲسٺ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬ز‪« :‬ټڃچ ‪٢‬ٹٲځ ٲكٹضٺ ٶ‪٧‬طزٶس ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ذساڀ‬
‫سٗبٮځ آٶٽب ضا ثٻ ؾٹڀ ثٽشطڂٵ ضټٷٳٹٴ ٲڃؿبظز»‪ .‬ٸ ‪٢‬شبزٺ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ټڃچ ‪٢‬ٹٲځ ثطاڀ ضيبڀ‬
‫ذسا‪ ‬ٲكٹضٺ ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس ٲ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬آٶٽب ضا ثٻ ؾٹڀ زضؾزسطڂٵ اٲٹض قبٴ ضټٷٳبڂځ‬
‫(زٲڃؼځ‪)430/2 :1407 ،‬‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷس»‪.‬‬
‫حکن ثزگشارٕ شَرا‬
‫زض ٲٹضز ح‪٧‬ٱ قٹضا زض ثڃٵ ٖٯٳب اذشال‪ ٜ‬ٶٓط ٸػٹز زاضز‪ٖ .‬ٯٳبڀ ٲش‪٣‬سٰ ا‪٦‬ظطاً ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ‬
‫ح‪٧‬ٱ قٹضا ٶسة ٸ اؾشحجبة اؾز ٸ ثطذځ اظ آٶٽب ٶٓط ثط اڂٵ زاضٶس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ قٹضا ٸػٹة ٲڃجبقس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪144 /‬‬
‫(زٲڃؼځ‪،‬‬
‫اٲب ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ظٲبٴ ٲٗبنط‪ ،‬ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ قٹضا ٸػٹة اؾز‪.‬‬
‫‪ )441/2 :1407‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲٗبنط ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ زض ٶٓط ػٳٽٹض ٖٯٳب ثط‪٪‬عاضڀ قٹضا ٸاػت‬
‫(نالثځ‪ ،‬ة ر‪)139 :‬‬
‫اؾز‪.‬‬
‫اظ ػٳٯٻ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٢‬سڂٱ ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٸػٹة قٹضا ټؿشٷس ٲڃكٹز ثٻ ٖٯٳبڀ شڂ٭ اقبضٺ ‪٦‬طز‪ :‬اثٹث‪٧‬ط‬
‫ػهبل‪ ،‬اڂٵ ذٹڂعٲٷساز‪ ،‬اثٵ ُٖڃٻ‪ٞ ،‬رطاٮسڂٵ ضاظڀ‪ .‬ٸ اظ ٖٯٳبڀ ٲٗبنط ٲڃشٹاٴ اظ اڂٵ ٖٯٳب ڂبز‬
‫‪٦‬طز‪ :‬ٲحٳس ٖجسٺ‪ ،‬ضقڃس ضيب‪ٖ ،‬جساٮ‪٣‬بزض ٖٹزٺ‪ ،‬ٲحٳس اثٹظټطٺ‪ ،‬ٲحٳٹز قٯشٹر‪ٖ ،‬جساٮ‪٧‬طڂٱ ظڂساٴ‪،‬‬
‫يڃبء اٮسڂٵ ضڂؽ ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط‪( .‬زٲڃؼځ‪ )443/2 :1407 ،‬ٸ حشځ ‪٢‬ٹٮځ اظ اثٵ ُٖڃٻ ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ‬
‫(قٹ‪٦‬بٶځ‪)451/1 :1414،‬‬
‫حب‪٦‬ٱ ا‪٪‬ط ثب اټ٭ ٖٯٱ ٸ زڂٵ ٲكٹضٺ ٶ‪٧‬ٷس اظ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ؾج‪٧‬سٸـ ٲڃكٹز‪.‬‬
‫‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٸػٹة ټؿشٷس ثٻ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ اقبضٺ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬فَجِمٓب سٓحٕمٍّٓ‬
‫مِّهَ اللٍّ‪ ٙ‬ل‪ٙ‬ىتٓ لَُٔمٕ يٓلًَٕ وُىتٓ فَظّبً غَل‪ٕٙ‬ظَ الْمَلْتِ الَوفَعًُّاْ م‪ٙ‬هْ حًٕٓل‪ٙ‬هٓ فَبػٕفٔ ػٓىُْٔمٕ يٓاسٕتَغْف‪ٙ‬شْ لَُٔمٕ يٓضَبيِسَٕٔمٕ‬
‫ف‪ ٓٙ‬األَمٕشِ فَةِرَا ػٓضَمٕتٓ فَتًَٓوَّلْ ػٓلَى اللٍّ‪ ٙ‬بِنَّ اللٍّٓ ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْمٔتًَٓوِّل‪ٕٙ‬هَ‪= ‬آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ‪( <159،‬دؽ ثب ضحٳز اٮٽځ ثب‬
‫آٶبٴ ٶطٲرٹ قس ٸ ا‪٪‬ط سٷس ذٹ ٸ ؾرشس‪ ٬‬ثٹزڀ ‪ُٗ٢‬بً اظ دڃطاٲٹٴ سٹ دطا‪٦‬ٷسٺ ٲڃكسٶس‪ ،‬دؽ اظ آٶبٴ‬
‫زض‪٪‬صض ٸ ثطاڀ قبٴ آٲطظـ ثرٹاٺ‪ ،‬ٸ زض اٲٹض ثب آٶٽب ٲكٹضر ‪٦‬ٵ ٸ چٹٴ سهٳڃٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬شځ ثط ذسا‬
‫سٹ‪٦‬٭ ‪٦‬ٵ ظڂطا ذساٸٶس سٹ‪٦‬٭ ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ضا زٸؾز ٲڃساضز)‪ .‬ٲح٭ قبټس زض اڂٵ آڂٻ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ‬
‫ح‪٣‬شٗبٮځ ٸ‪٢‬شځ دڃبٲجط ذٹز ضا اٲط ثٻ ٲكٹضٺ ٶٳبڂس‪ ،‬ثٻ َطڂ‪ ١‬اٸٮځ ثط ٸالر اٲٹض ٸاػت ٸ الظٰ اؾز‬
‫سب زض اٲٹض ثب اټ٭ ذجطٺ ٲكٹضٺ ٶٳبڂٷس‪ .‬ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ اٲط زالٮز ثط ٸػٹة ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬اڂٷؼب ټٱ اٲط اظ‬
‫ثطاڀ ٸػٹة اؾز‪ .‬ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ټٳٹاضٺ زض سٳبٰ اٲٹض ثب ثعض‪٪‬بٴ ٸ‬
‫ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ ػبٲٗٿ اؾالٲځ ٲكٹضٺ ٲڃٷٳٹزٶس‪.‬‬
‫ٸ اٲب ‪٦‬ؿبٶڃ‪٧‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٶسة ٸ اؾشحجبة قٹضا ټؿشٷس‪ ،‬زض اڂٵ ذهٹل ٲڃشٹاٴ ثٻ اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ‪،‬‬
‫اٲبٰ احٳس حٷج٭ ٸ اثٵ سڃٳڃٻ‪ ،‬اثٵ ‪٢‬ڃٱ‪ ،‬اثٵ حؼط ٖؿ‪٣‬الٶځ‪ ،‬ٲبٸضزڀ ٸ اثٹڂٗٯځ ٸ ثطذځ زڂ‪٫‬ط اظ‬
‫ٖٯٳب اقبضٺ ٶٳٹز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )447-445/2 :1407 ،‬اڂٷٽب ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس زٮڃٯځ ثطٸػٹة قٹضا زض قطٔ ٸاضز ٶكسٺ‬
‫اؾز‪ .‬ٸ آڂٿ ٲجبض‪٦‬ٿ ‪‬ٸقبٸضټٱ‪ ‬ذُبة آٴ ٲشٹػٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬اؾز ٸ اڂكبٴ ٶٓط ثٻ اضسجبٌ ثٻ‬
‫ٸحځ‪ ،‬ٶڃبظڀ ثٻ ٲكٹضٺ ٶساقشٷس‪ ،‬ٸ ضٸاڂبسځ ‪٦‬ٻ زض ٲٹضز ٲكٹضٺ ٸاضز قسٺ اظ ټٳٿ آٶٽب اؾشحجبة ٸ‬
‫(زٲڃؼځ‪)449/2 :1407 ،‬‬
‫ٶسة ‪ٞ‬ٽٳڃسٺ ٲڃكٹز‪ ،‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ ثؿڃبضڀ اظ سبثٗڃٵ ٶڃع ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٶسة ټؿشٷس‪.‬‬
‫ٸ اٲب ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ضاػح؛ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ ٸا‪ٗ٢‬ڃز حب‪ ٬‬زڂس‪٪‬بٺټبڀ ‪٣ٞ‬ٽب ٶكبٴ ٲڃسټس ‪٦‬ٻ‬
‫ټط ‪٪‬طٸٺ اظ اڂٵ ‪٣ٞ‬ٽب ٶٓط ثٻ اڂؼبثبر ٖهط ٸ ظٲبٴ ذٹز ‪ٞ‬شٹا زازٺ اؾز‪ .‬زض ‪٪‬صقشٻټب ح‪ّ٧‬بٰ ٶؿجز‬
‫ثٻ ظٲبٶٽبڀ ٲشإذط نبٮح سط ثٹزٶس‪ ،‬ٸ ثٽشط اٲٹض ح‪٧‬ٹٲشځ ضا ثٻ دڃف ٲڃجطزٶس‪ ،‬اظڂٷطٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ آٶٽب‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪145 /‬‬

‫ٶڃبظ چٷساٶځ ثٻ ٲكٹضٺ ٶٳڃسڂسٶس‪ ،‬اظڂٷطٸ سٹػڃٻ ٸ ٶٓط آٶٽب اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ قٹضا ٸاػت ٶڃؿز‪ .‬اٲب زض‬
‫ٖهٹض ٲشإذط ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ٸيٗڃز ‪ٞ‬ط‪٦ ٠‬طز‪ ،‬ٸ اؾشجساز ٸ ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ح‪ّ٧‬بٰ ٲٹػت اٶحطا‪ ٜ‬زض‬
‫ؾڃبؾز ٸ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ قس‪٣ٞ ،‬ٽب ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٸػٹة قٹضا قسٶس‪.‬‬
‫زض ظٲبٴ ٲب ٶٓط ثٻ سحٹالسځ ‪٦‬ٻ زض ٖطنٻټبڀ ؾڃبؾز ثطٸظ ٶٳٹزٺ ٸ ٶٓط ثٻ اٶحطا‪ ٜ‬ح‪ّ٧‬بٰ اؾالٲځ‬
‫اظ ٲٷبټغ قطٖځ ٸ ثب سٹػٻ ثٻ آطبض ؾٹء ٸ ثس اؾشجساز ٸ ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ٸ ثبال ض‪ٞ‬شٵ يطڂت ذُب ٸ‬
‫اقشجبٺ ظٖٳب‪ ،‬چٷڃٵ ثٻ ٶٓط ٲڃطؾس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٱ قٹضا ثبڂس ٸػٹة ثبقس‪ ،‬سب حب‪٦‬ٱ ٶشٹاٶس زؾز ثٻ‬
‫اؾشجساز ٸ ذٹز‪٦‬بٲ‪٫‬ځ ثعٶس‪ ،‬ثٻ ذه ٹل ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ٲكبټسٺ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ ‪٦‬ٻ قطٌ اػشٽبز ٸ ڂب زاٶف‬
‫‪٦‬ب‪ٞ‬ځ زڂٷځ اظ ٲڃبٴ ظٲبٲساضاٴ ثطچڃسٺ قسٺ اؾز‪ .‬نالثځ ٶڃع اڂٵ ضؤڀ ٸ ٶٓط ضا سطػڃح زازٺ‬
‫(نالثځ‪ ،‬ة ر‪)140 :‬‬
‫اؾز‪.‬‬
‫ثب اڂٷحب‪ ٬‬ز‪٦‬شٹض ٖجساهلل ثٵ ٖٳط اٮسٲڃؼځ ٶٓط ‪٢‬بڂ٭ ثٻ ٶسة ٸ اؾشحجبة ضا سطػڃح زازٺ ٸ ثط ٶٓط‬
‫ذٹز چٷڃٵ اؾشسال ‪ ٬‬ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ اٸالً زٮڃٯځ ثط ٸػٹة ٸػٹز ٶساضز‪ ،‬زض طبٶځ ضٸاڂبر ٲٹػٹز زض اڂٵ‬
‫(زٲڃؼځ‪)452/2 :1407 ،‬‬
‫ٖطنٻ نط‪ٞ‬بً زالٮز ثط ٲكطٸٖڃز قٹضا ٲڃ‪٧‬ٷس ٶٻ ثط ٸػٹة آٴ‪.‬‬
‫چگًَگٖ اجزإ هشَرُ ٍ ضَاثط آى‬
‫ثط اؾبؼ ثڃبٴ ٲح‪٣٣‬بٴ ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬قطڂٗز اؾالٲځ َطڂ‪٣‬ٿ ٲكرم ٸ ٲٗڃٷځ ضا‬
‫ثطاڀ اٶؼبٰ ٲكٹضٺ سٗڃڃٵ ٶٷٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ػع آٴ قڃٹپ زڂ‪٫‬طڀ ضا ٶذصڂطز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ اٲط ضا ثٻ ذٹز‬
‫اٲز اؾالٲځ ٸا‪٪‬صاض ٶٳٹزٺ سب آٶٽب ٲُبث‪ْ ١‬طٸ‪ ٜ‬ٸ قطاڂٍ ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ ذٹڂف ٸ ٲُبث‪ ١‬ثب‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪359:‬؛ ذڃبٌ‪)91 :1425 ،‬‬
‫ٶٹٖڃز ٲٹيٹٔ‪ ،‬اٲط ٲكٹضٺ ضا ثٻ اٶؼبٰ ضؾبٶٷس‪.‬‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ڃز ټٱ ټٳڃٵ اؾز‪ ،‬ظڂطا زض نسض اؾالٰ ٶ‪ٟ‬ٹؼ ٲطزٰ ٸ آٲبض آٶٽب ‪٦‬ٱ ثٹز‪ ،‬ٸ ٶٓط ثٻ ‪٦‬ٳجٹز‬
‫اٲ‪٧‬بٶبر ٲرشٯ‪ ٝ‬ظٶس‪٪‬ځ ٸ اٶس‪ ٤‬ثٹزٴ ‪٦‬كٹضټب ٸ ٖٹاٲ٭ ٲاطط زڂ‪٫‬ط‪ ،‬ٲٗٳٹالً ٲكٹضٺټب ثٻ ثؿڃبض‬
‫ؾبز‪٪‬ځ اٶؼبٰ ٲڃكس‪ ،‬ظڂطا ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲؿؼس زض ټٷ‪٫‬بٰ ٶٳبظ ڂب زض ٸ‪٢‬ز زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ الظٰ ثٹز‪،‬‬
‫ثب ثعض‪٪‬بٴ حبي ط زض ٲسڂٷٻ ٸ ‪٦‬ؿبٶځ ثٻ ‪ً٢‬بڂبڀ ؾڃبؾځ ٸ ٶٓبٲځ اټٳڃز ٲڃسازٶس ٲكٹضٺ‬
‫ٲڃٷٳٹزٶس‪ .‬ثٗس اظ اڂكبٴ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٶڃع ثب ثعض‪٪‬بٴ انحبة زض سٳبٰ ‪٦‬ڃ‪ ٝ‬ٸ ‪٦‬بٴ اٲز ٸ زٸٮز‬
‫اؾالٲځ ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ٸ ثٗس اظ اڂكبٴ زض زٸضٺټبڀ ثٗسڀ ٶڃع سٗسازڀ اظ ثعض‪٪‬بٴ ڂ‪٢ ٥‬ٹٰ ٸ‬
‫‪٢‬جڃٯٻ‪ ،‬ڂب دڃطٸاٴ ڂ‪ ٥‬زڂٵ زض ٲحًط حب‪٦‬ٱ ٸ دڃكٹا ػٳٕ ٲڃكسٶس ٸ اٸ ثب آٶٽب زض ‪٦‬بضڀ ‪٦‬ٻ ٶڃبظٲٷس‬
‫ٲكٹضٺ ثٹز‪ ،‬ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬طز ٸ آٶٽب ٶٓطڂبر ذٹز ضا اضائٻ ٲڃٷٳٹزٶس‪ ،‬ٸ حب‪٦‬ٱ اظ ثڃٵ آٶٽب ڂب ضؤڀ ٸ‬
‫ٶٓطڀ ضا اٶشربة ٲڃ‪٧‬طز ڂب ٲُبث‪ٞ ١‬ٽٱ ٸ زاٶف ذٹز سهٳڃٱ ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬ز‪ .‬اٲب قطاڂٍ ‪٦‬ٷٹٶځ ثب آٶچٻ‬
‫زض ‪٪‬صقشٻ ثٹزٺ ‪٦‬بٲالً ٲش‪ٟ‬بٸر اؾز‪ْ .‬طٸ‪ ٜ‬ٸ قطاڂٍ ٲطزٰ زض دطسٹ ػٳٗڃز اٶجٹٺ‪ ،‬س‪٧‬ٷبٮٹغڀ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪146 /‬‬

‫ٲٗبنط ٸ ٶحٹپ ٲك‪٧‬الر ٸ دسڂسٺټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ٲاطط زض ظٶس‪٪‬ځ ‪٦‬ٻ ظازپ ظٲبٴ ٸ ٲ‪٧‬بٴ اؾز اڂؼبة‬
‫سحٹ‪ ٬‬زض ٶحٹپ ٲكٹضٺ ضا زاضز‪.‬‬
‫ؾ‪٧‬ٹر ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ٶحٹپ اٶؼبٰ ٲكٹضٺ ٸ اػطاڀ قٹضا‪ ،‬ذٹز ٶكبٴ اظ ٖٓٳز اڂٵ زڂٵ ٸ‬
‫‪٢‬بث ٯڃز ثطٸظ آٴ زاضز‪ ،‬ٸ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲعاڂبڀ ثعض‪ ٨‬اڂٵ زڂٵ حٷڃ‪ ٝ‬ثٻ قٳبض ٲڃطٸز ‪٦‬ٻ ثب زض‪ْ ٤‬طٸ‪ ٜ‬ٸ‬
‫قطٸٌ ٲطزٰ ضاٺ‪٦‬بض سٗڃڃٵ ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫زض قطاڂٍ ‪ٗٞ‬ٯځ ثط اؾبؼ سؼطثٻ اٶؿبٶٽب ثطاڀ اٶؼبٰ ٲكٹضٺ ٶٽبزټبڀ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ ضا اڂؼبز ٶٳٹزٺاٶس‪ .‬اظ‬
‫ػٳٯٻ قٹضاڀ ٸظڂطاٴ‪ ،‬ٸظضاڀ ٲكبٸض‪ ،‬دبضٮٳبٶٽب‪ ،‬قٹضاټبڀ ٸالڂشځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‪ .‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬
‫اؾالٰ ثٻ ٶحٹپ اڂٵ قٹضاټب ‪٦‬بضڀ ٶساضز ٸٮځ انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثُځ ضا ٸيٕ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ثبڂس ثط اؾبؼ‬
‫آٶٽب ٲكٹضٺ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪ .‬ثطذځ اظ اڂٵ يٹاثٍ ضا ٲڃشٹاٴ زض ٲٹاضز ظڂط ٶبٰ ‪٪‬ط‪ٞ‬ز‪:‬‬
‫‪ -1‬ٲكٹضٺ زض اٲٹضڀ ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ ٸحځ ٸ آڂبر نطڂح ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض ٲٹضز آٴ ټساڂز ٸايح‬
‫ٸػٹز زاضز ٶجبقس؛ (زٲڃؼځ‪ )437/2 :1407 ،‬ٲظالً ٶٳڃكٹز ‪٦‬ؿبٶځ ػٳٕ قٹٶس ٸ ث‪٫‬ٹڂٷس ٲب زض‬
‫ثبضپ ازا ڂب ٖسٰ ازاڀ ٶٳبظ ثب ټٱ ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ؛‬
‫‪ -2‬ٲكٹضٺ زض اٲٹض اػشٽبزڀ ثبقس؛‬
‫‪ -3‬ٲكٹضٺ ثب اټ٭ ٲكٹضٺ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪٦ ،‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ زض ذهٹل آٴ ٲؿإٮٻ ٲٗٯٹٲبر ٸ زاٶف‬
‫سرههځ الظٰ ضا زاقشٻ ثبقٷس؛‬
‫‪ -4‬زض ٲكٹٺ ان٭ اذالل ضٖبڂز ‪٪‬طزز‪ ،‬ظڂطا زض ڂ‪٧‬ځ اظ احبزڂض آٲسٺ ‪٦‬ٻ «اٮٳؿشكبض‬
‫ٲاسٳٵ» (سطٲصڀ‪ )163/4 :1998 ،‬چٹٴ ٲكبٸض اٲڃٵ اؾز‪ ،‬دؽ ثبڂس زض اذالل ‪٦‬بٲ٭ ٲكٹضٺ‬
‫زټس ٸ زض ټٷ‪٫‬بٰ اثطاظ ضؤڀ ٸ ٶٓط ټڃچ ٲالحٓٻڂځ ػع آٶچٻ ثٻ ٶٓط اٸ زضؾز ٸ نحڃح‬
‫ٲڃطؾس اثطاظ ٶساضز؛‬
‫(نالثځ‪ ،‬ة ر‪)148 :‬‬
‫؛‬ ‫‪ -5‬اٲٹض ؾڃبؾځ زٶڃب ڂ‪٧‬ځ اظ ٲؼبالر ٲكٹضٺ اؾز‬
‫‪ -6‬اٲٹض ‪٪‬عڂٷف ا‪ٞ‬طاز‪ ،‬ٲؿبڂ٭ ػٷ‪ ٩‬ٸ نٯح‪ ،‬اح‪٧‬بٰ ‪ً٢‬بڂځ‪ ،‬ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ‬
‫(ٲٽسڀ‪ ،‬ة ر‪)109 :‬‬
‫ٲٹاضزڀ ثبقس ‪٦‬ٻ زض ٲٹضز آٶٽب ثبڂس ٲكٹضٺ نٹضر ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫فَاٗذ هشَرُ‬
‫زض اڂٵ ق‪٧‬ځ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ذڃط ٸ ؾٗبزر زض ٲكٹضٺ اؾز‪ .‬ٸ‪٢‬شځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂٷس ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ‬
‫ٲكٹضٺ ‪٦‬ٷس دكڃٳبٴ ٶٳڃكٹز‪ ،‬ثٻ ٸا‪ ٕ٢‬ټٱ ټٳڃٵ َٹض اؾز‪ ،‬ظڂطا اظ َطڂ‪ ١‬ٲكٹضٺ اٶؿبٴ ٲڃشٹاٶس‬
‫ضاٺ زضؾز ٸ نٹاة ضا زضڂبثس‪.‬‬
‫(زٲڃؼځ‪:1407 ،‬‬
‫ثب اڂٷحب‪٣ٞ ٬‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲؼٳٹٖٻڂځ اظ ‪ٞ‬ٹاڂس ضا ثطاڀ قٹضا ثط ٲڃكٳبضٶس‬
‫‪437-433/2‬؛ ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )352 :‬ثطذځ اظ اڂٵ ‪ٞ‬ٹاڂس ضا ٲڃشٹاٴ زض ٲٹاضز ظڂط ثطقٳطز‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪147 /‬‬

‫سٹظڂٕ ٖبزالٶٻ ‪٢‬سضر‪ :‬ڂ‪٧‬ځ اظ ٲعاڂبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ َطح سٹظڂٕ ٖبزالٶٿ‬ ‫‪-1‬‬
‫‪٢‬سضر ضا ثٻ دڃف ٲڃجطز‪ ،‬ٸ اظ سطا‪٦‬ٱ ‪٢‬سضر زض ٶعز ڂ‪ ٥‬ٶ‪ٟ‬ط ڂب ڂ‪ ٥‬حعة ‪٦‬ٻ اظ آٴ‬
‫اؾشجساز ثٻ ٸػٹز ٲڃأڂس ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ ٲڃٷٳبڂس‪ .‬ڂ‪٣‬ڃٷبً قٹضا ‪٪‬بٰ ثعض‪٪‬ځ زض اڂٵ ٖطنٻ‬
‫ٲڃجبقس‪ ،‬ظڂطا ټٳٻ اظ َطڂ‪ ١‬قٹضا ٲڃشٹاٶٷس زض سهٳڃٱ ‪٪‬ڃطڂٽبڀ ح‪٧‬ٹٲشځ ؾٽڃٱ ‪٪‬طزٶس؛‬
‫قرهڃز زازٴ ثٻ اٲز ٸ ثٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س‪ :‬حب‪٦‬ٳځ ‪٦‬ٻ ثب ٲطزٰ ٸ ثب ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ آٴ‬ ‫‪-2‬‬
‫ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬زض ٸا‪ ٕ٢‬ثٻ قرهڃز آٶٽب ثٻ ٖٷٹاٴ ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ح‪ ١‬زاضٶس زض سٗڃڃٵ‬
‫ؾطٶٹقز ذٹز ؾٽٱ ث‪٫‬ڃطٶس‪ ،‬اٖشط ا‪ ٜ‬ٲڃٷٳبڂس‪ ،‬ٸ حب‪٦‬ٳځ ‪٦‬ٻ چٷڃٵ ٶٳڃ‪٧‬ٷس زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز‬
‫ثٻ اٲز ٸ ثعض‪٪‬بٴ ٸ ٶرجٻ‪٪‬بٴ آٴ حطٲشځ ‪٢‬بڂ٭ ٶڃؿز؛‬
‫اظ َطڂ‪ ١‬قٹضا ٲكبض‪٦‬ز ؾڃبؾځ ٲطزٰ سإٲڃٵ ٲڃكٹز‪ .‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اڂٵ ٲعڂز ضا‬ ‫‪-3‬‬
‫زاضز ‪٦‬ٻ ثٻ اٲز اؾالٲځ ثٻ حسڀ قإٴ ٸ قٹ‪٦‬ز ‪٢‬بڂ٭ اؾز ‪٦‬ٻ اٲ‪٧‬بٶبر حًٹض ٸ‬
‫ٲكبض‪٦‬ز ؾڃبؾځ آٶٽب ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً ثٽشطڂٵ ٲح٭ سجٯٹض ٲكبض‪٦‬ز ؾڃبؾځ اٲز‬
‫قٹضاټبؾز؛‬
‫سكرڃم ضاٺ ح‪ ١‬ٸ نٹاة‪٪ :‬بټځ اٲٹض ثٻ حسڀ ثط ضټجط ٸ ظٖڃٱ اٲز دٹقڃسٺ ٸ دٷٽبٴ‬ ‫‪-4‬‬
‫ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ اٲ‪٧‬بٴ سهٳڃٱ ‪٪‬ڃطڀ ضا ثطاڂف ٲك‪٧‬٭ ٲڃؿبظز‪ ،‬اڂٷؼبؾز ‪٦‬ٻ اٸ ٲڃشٹاٶس اظ‬
‫ٶرجٻ‪٪‬بٴ ٸ ثعض‪٪‬بٴ اٲز ٸ ثط‪٪‬عڂس‪٪‬بٴ آٴ ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ثرٹاټس سب ثٻ اٸ زض اٶشربة ضاٺ زضؾز‬
‫(نالثځ‪ ،‬ة ر‪)133 :‬‬
‫‪٦‬ٳ‪٦ ٥‬ٷٷس‪ .‬ڂ‪٣‬ڃٷبً اظ َطڂ‪ ١‬ٲكٹضٺ ثٽشط ٲڃشٹاٶس ضاٺ نٹاة ضا اظ ذُب ثبظقٷبؾس؛‬
‫‪ -5‬دبڂڃٵ آٸضزٴ يطڂت ذُب ٸ اقشجبٺ زض سهٳڃٱ ‪٪‬ڃطڂٽبڀ ‪٦‬الٴ ؾڃبؾځ ٸ ٲٳٯ‪٧‬شځ؛‬
‫‪ -6‬اػطاڀ اٲط ذسا‪ ‬زض اٶؼبٰ ٲكٹضٺ‪ :‬ظڂطا ٸ‪٢‬شځ ذساٸٶس ٲشٗب‪ ٬‬دڃبٲجط‪ ‬ذٹز ضا اٲط‬
‫ثٻ ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬زض حبٮځ ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ٲٗهٹٰ اظ ذُب ٸ اقشجبٺ ثٹزٶس‪ ،‬ڂ‪٣‬ڃٷبً آحبز اٲز‬
‫اؾالٲځ ٸ ظٖٳبڀ آٴ ثڃكشط ثٻ اٶؼبٰ اڂٵ اٲط ٶڃبظ زاضٶس؛‬
‫‪٢ -7‬جالً ‪ٟ٪‬شڃٱ زض اؾالٰ ثٻ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س اضظـ ٸ اټٳڃز ثؿڃبضڀ زازٺ ٲڃكٹز‪ ،‬ق‪٧‬ځ‬
‫ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ‪٢‬ٹاٰ ٸ ث‪٣‬بڀ اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ثٻ ٖٯز سٗسز اًٖبڀ آٴ ثط قٹض ٸ ٲكٹضر ثٷب‬
‫قسٺ ٸ ا‪٪‬ط ٲكٹضسځ ٶجبقس‪ٞ ،‬بڂسٺڂځ زض اټ٭ ح٭ ٸ ٖ‪٣‬س ٶرٹاټس ثٹز؛‬
‫‪ -8‬اظ آٶؼبڂځ ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٲځ ٲجشٷځ ثط قٹض اؾز‪ ،‬اٶؼبٰ قٹضا زض ٸا‪ ٕ٢‬اػطاڀ‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ‪٢‬ٹاٶڃٵ قطڂٗز ٸ ڂ‪٧‬ځ اظ زؾبسڃط آٴ اؾز‪.‬‬
‫اٮجشٻ ‪ٞ‬ٹاڂس زڂ‪٫‬ط ٶڃع زض قٹضا ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ زاٶكؼٹڂبٴ ٖعڂع ٸ ذٹاٶٷسپ اڂٵ ‪٦‬شبة ٲڃشٹاٶس ثط آٶٽب‬
‫(ضػٹٔ ثٻ‪ :‬نالثځ‪ ،‬ة ر‪)135-133 :‬‬
‫زؾز ڂبثس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪148 /‬‬

‫آٗب هَجت شَرا الشاهٖ اعت ٗب اخت٘برٕ؟‬

‫ثحض زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضاػٕ ثٻ قٹضا ٲُطح اؾز‪ ،‬ثحض اٮشعاٰ حب‪٦‬ٱ ثٻ ٲٹػت‬
‫قٹضاؾز‪ .‬ڂٗٷځ ټط‪٪‬بٺ اًٖبڀ قٹضا ٶٓطڀ ثسټٷس اٲب حب‪٦‬ٱ ٶٓط زڂ‪٫‬طڀ زاقشٻ ثبقس‪ ،‬زض چٷڃٵ‬
‫حبٮشځ آڂب حب‪٦‬ٱ ثٻ ضؤڀ ٸ ٶٓط ذٹز ٖٳ٭ ٶٳبڂس ڂب ثٻ ضؤڀ ٸ ٶٓط اټ٭ ٲكٹضٺ‪.‬‬
‫زض اڂٵ ٲٹضز ٖٯٳبڀ ‪٦‬طاٰ ٲب ثٻ زٸ ٶٓطٶس‪:‬‬
‫ًظش اٍل‬
‫ٲٹػت قٹضا ثطاڀ حب‪٦‬ٱ اٮعاٲځ اؾز‪ ،‬ثٻ زٮڃ٭ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساڀ سٗبٮځ‪ :‬يٓضَبيِسَٕٔمٕ ف‪ ٓٙ‬األَمٕشِ فَةِرَا‬
‫ٲ‪ٟ‬ؿطاٴ اڂٵ آڂٻ ضا س‪ٟ‬ؿڃط ثٻ ٮعٸٰ‬ ‫=آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ‪<159 ،‬‬
‫ػٓضَمٕتٓ فَتًَٓوَّلْ ػٓلَى اللٍّ‪ ٙ‬بِنَّ اللٍّٓ ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْمٔتًَٓوِّل‪ٕٙ‬هَ‪‬‬
‫اذص ثٻ ٲٹػت ٲكٹضٺ ٲځٶٳبڂٷس ٸ ٲځ‪٪‬ٹڂٷس ٸاغپ "ٖعٰ" زض اڂٵ آڂٻ ثٻ ٲٗٷځ اذص ثٻ ضؤڀ ا‪٦‬ظطڂز‬
‫اؾز‪ .‬اثٵ ٲطزٸڂٻ اظ ٖٯځ ثٵ اثځ َبٮت‪ ‬ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ اظ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ثبضپ ٖعٰ ؾٹا‪ ٬‬قس‪ٞ ،‬طٲٹز‪:‬‬
‫(اثٵ ‪٦‬ظڃط‪131/2 :1419،‬؛ زٲڃؼځ‪)456/1407:2 ،‬‬
‫«ٲٷٓٹض اظ آٴ ٲكٹضٺ ثب اټ٭ ضؤڀ ٸ دڃطٸڀ اظ ضؤڀقبٴ اؾز»‪.‬‬
‫اظ ذبٮس ثٵ ٲٗساٴ ٸ ٖجساٮطحٳٵ ثٵ اثځ حؿڃٵ ٶڃع ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ ٲطزڀ ٶعز ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ ‬آٲس‬
‫ٸ زض ثبضپ ٲٗٷځ ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٖعٰ دطؾڃس‪ .‬اڂكبٴ ‪ٞ‬طٲٹزٶس‪« :‬اڂٷ‪٧‬ٻ ثب نبحت ضؤڀ ٲكٹضٺ ‪٦‬ٷځ ٸ اظ ٶٓط‬
‫اٸ دڃطٸڀ ٶٳبڂځ»‪( .‬زٲڃؼځ‪ )457/2 :1407 ،‬زالئ٭ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع زض اڂٵ ظٲڃٷٻ ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ ٶٓط ثٻ ضٖبڂز‬
‫اذشهبض اظ ؾطز آٶٽب ذٹززاضڀ ٲځقٹز‪.‬‬
‫ًظش دٍم‬
‫ٲٹػت قٹضا ثطاڀ حب‪٦‬ٱ اٮعاٲځ ٶڃؿز ثٯ‪٧‬ٻ اذشڃبضڀ ٲڃجبقس‪ .‬ثطذځ اظ ٲ‪ٟ‬ؿطاٴ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثط اڂٵ‬
‫ٶٓطٶس‪ .‬اؾشسال‪ ٬‬اڂٷٽب ثڃكشط ثط حٹازطځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ظٲبٴ دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‬
‫نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬ٸ زض آٶٽب دڃبٲجط اؾالٰ ٸ نحبثٻ ثٻ ٲٹػت قٹضڀ ٖٳ٭ ٶ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ آٶچٻ ضا ذٹز‬
‫الظٰ زاٶؿشٷس ػبٲٿ ٖٳ٭ دٹقڃسٶس‪ .‬ٲظ٭ نٯح حسڂجڃٻ‪ ،‬ٲٹ‪ ٝ٢‬اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬زض ٲجبضظٺ ثب اټ٭‬
‫ضزّر‪ ،‬اضؾب‪ ٬‬ٮك‪٧‬ط اؾبٲٻ‪ .‬ٸ ٲبٶٷس ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪٦ ٠‬ٻ اٲٹا‪ ٬‬ٸاٮڃبٴ ضا ٶڃٱ ‪٦‬طز‪ ،‬ٶڃٳځ ضا ثٻ ذٹز آٶٽب‬
‫ٸا‪٪‬صاض ٶٳٹز ٸ ثب‪٢‬ځ ضا ثٻ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٲؿٯٳبٶبٴ ٲؿشطز ‪٦‬طز‪ .‬ٸ حًطر ٖظٳبٴ‪٦ ‬ٻ نحبثٻ ثٻ‬
‫اڂكبٴ ٲكٹضٺ زازٶس سب ثب قبڂٗٻ دطا‪٦‬ٷبٴ ثٻ قسر ثطذٹضز ‪٦‬ٷس ٸٮځ اڂكبٴ چٷڃٵ ٶ‪٧‬طز‪ .‬ٸ حًطر‬
‫ٖٯځ‪٦ ‬ٻ نحبثٻ ثٻ اڂكبٴ ٲكٹضٺ زازٶس سب زض ٖع‪ ٬‬ٸاٮڃبٴ ټٷ‪٫‬بٲځ ‪٦‬ٻ ثٻ ذال‪ٞ‬ز ضؾڃسٶس ٖؼٯٻ‬
‫(زٲڃؼځ‪)459/2 :1407 ،‬‬
‫ٶ‪٧‬ٷٷس‪ ،‬ٸٮځ اڂكبٴ ثٻ ضؤڀ ذٹز ٖٳ٭ ٶٳٹزٺ ٸ ثؿڃبضڀ اظ ٸاٮڃبٴ ضا ثط‪٦‬ٷبض ٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪149 /‬‬

‫ٸ اٲب ضؤڀ ٸ ٶٓط ضاػح؛ زض ٲٹضز ضؤڀ ٸ ٶٓط ضاػح ثٽشط اؾز ‪٦‬ٻ ثڃٵ ٲؿبڂ٭ ٲرشٯ‪ ٝ‬ثٻ اڂٵ‬
‫نٹ ضر س‪٧ٟ‬ڃ‪ ٥‬قٹز ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٱ زض ‪ً٢‬بڂبڀ قطٖځ ثب اټ٭ ٖٯٱ ٸ اػشٽبز ٲكٹضٺ ‪٦‬طز‪ ،‬ٲٯعٰ‬
‫اؾز سب ثٻ ٲكٹضپ آٶٽب ٖٳ٭ ٶٳبڂس‪ .‬ٸٮځ ا‪٪‬ط زض ٲؿبڂ٭ اػشٽبزڀ ٲكٹضٺ ٶٳٹز ٸ اػشٽبزـ اڂؼبة‬
‫چڃعڀ زڂ‪٫‬ط ضا ٲڃٷٳٹز‪ ،‬زؾز ثبظ زاضز‪ ،‬ٲڃشٹاٶس ثٻ ٲٹػت ٲكٹضپ آٶٽب ٖٳ٭ ‪٦‬ٷس ڂب ٶ‪٧‬ٷس ٸ ا‪٪‬ط ثب‬
‫اټ٭ ذجطٺ ٸ سرهم زض ذهٹل اٲٹض ٸ ٲؿبڂ٭ سرههځ ٲبٶٷس ضاٺټبڀ ٲ‪٣‬بثٯٻ ثب ثڃٳبضڂٽب ٸ ڂب‬
‫ټٷسؾٿ ٖٳطاٴ ٸ ؾبظٶس‪٪‬ځ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬ج٭ ٲكٹضٺ ٲڃ‪٧‬طز‪ ،‬ثبظټٱ ٲٯعٰ ثٻ ٖٳ٭ ثٻ ٲٹػت ٲكٹضپ‬
‫آٶٽبؾز‪ ،‬ثٻ ذهٹل ا‪٪‬ط ثٻ ث‪٣‬ب ٸ حٳبڂز اٲز اظ ذُطار ٲرشٯ‪ ٝ‬اضسجبٌ زاقشٻ ثبقس‪ .‬زٲڃؼځ ٶڃع‬
‫چٷڃٵ ٶٓطڀ زاضز‪( .‬زٲڃؼځ‪ )462 :1407 ،‬اٲب ثؿڃبضڀ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ٲٗبنط ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ٲٹػت قٹضا‬
‫(نالثځ‪ ،‬ة ر‪)142 :‬‬
‫زض ټط حب‪ ٬‬ثطاڀ حب‪٦‬ٱ اٮعاٰ آٸض اؾز‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ قٹضا اظ ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ اټٳڃز ٸڂػٺڂځ ثطذٹضزاض اؾز‪٢ .‬جال ‪ٟ٪‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ زٸٮز‬
‫اؾالٲځ زض ؾبذشبض ذٹز قٹضاڂځ اؾز‪ .‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ح‪٧‬ٱ ‪٢‬طآٴ ٸ ثٗس اظ اڂكبٴ ذٯ‪ٟ‬بڀ‬
‫ضاقسڂٵ دڃٹؾشٻ ثب اٲز اؾالٲځ ٸ ٶرج‪٫‬بٶف زض سٳبٰ اٲٹض ٲكٹضٺ ٲڃ‪ٟ‬طٲٹزٶس ‪٦‬ٻ ٶكبٴ اظ اڂٵ‬
‫اټٳڃز زاضز‪.‬‬
‫ٲكٹضٺ ٶٳٹزٴ زض اٲٹض ‪ٞ‬ٹاڂس ثؿڃبضڀ ثطاڀ ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ ٸ ضټجط ٸ ظٖڃٱ اٲز زاضز‪ ،‬ظڂطا اڂٵ‬
‫قٹض ٸ ٲكٹضٺ اٸ ضا ڂبضڀ ٲڃطؾبٶس سب سهبٲڃٱ زضؾز ث‪٫‬ڃطز ٸ ذڃط ٸ ؾٗبزر اٲز سإٲڃٵ قٹز‪.‬‬
‫اٮجشٻ ٶجبڂس زض اٲٹضڀ ٲكٹضٺ نٹضر ‪٪‬ڃطز ‪٦‬ٻ زض ٲٹضز آٴ ٸحڃځ اظ ؾٹڀ ذساڀ ٲشٗب‪ ٬‬ٶبظ‪ ٬‬قسٺ‬
‫ٸ ‪ٞ‬طٲبٶځ ٲكرم زض ٲٹضز آٴ ٸػٹز زاضز‪.‬‬
‫زض اڂٷ‪٧‬ٻ حب‪٦‬ٱ اؾالٲځ آڂب ٲٯعٰ ثٻ اذص ٲكٹضٺ ټؿز ڂب ذڃط‪ ،‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽب اٸ ضا ٲٯعٰ ٶٳڃساٶٷس‬
‫ثطذځ ٲڃساٶٷس‪ ،‬ٸٮځ اذص ثٻ ٲٹػت ٲكٹضپ اټ٭ ‪ٞ‬ٵ ٸ سرهم‪ ،‬ثٻ ذهٹل آٶچٻ زض اٲٹض زڂٵ‬
‫ثبقس ٸ ٲكبٸضاٴ ٖٯٳب ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ اٲز ثبقٷس‪ ،‬اظ ٖسٰ اذص آٴ ثٽشط اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪151 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه وخٕش‪ ،‬اثًالفذاء‪ ،‬اسمبػٕل ثه ػمشي‪ .1419 .‬تفسٕش المشآن الؼظٕم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه مىظًس‪ ،‬مْحمذ ثه مىش َ‪ .1414 .‬لسبن الؼشة‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس صبدس‪.‬‬
‫‪ .4‬تشمزْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػٕسٓ ثه سًسِ‪ .َ 1998 .‬الزبمغ الىجٕش‪ -‬سىه التشمزْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الغشة‬
‫اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .5‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .6‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .7‬ساصْ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه ػمش ثه الْحسه‪ .1421 .‬مفبتٕ ُ الغٕت – التفسٕش الىجٕش‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .8‬ضًوبوٓ‪ ،‬مْحمذ ثه ػلٓ‪ .‬ة ت‪ .‬فت ُ المذٔش الزبمغ ثٕه فىٓ الشيأّ يالذسأّ مه ػلم التفسٕش‪.‬‬
‫ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫‪ .9‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذاهلل سٔگٓ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ؼجغ سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .10‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .‬ة ت‪ .‬الطًسْ فشٔعّ اسالمّٕ‪ .‬سًسٔب‪ :‬داس اثه وخٕش‪.‬‬
‫‪ .11‬ؼجشاوٓ‪ ،‬سلٕمبن ثه احمذ‪ .‬ة ت‪ .‬المؼزم الصغٕش‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .12‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .13‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .14‬لشؼجٓ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه احمذ ثه اثٓ ثىش‪ .1384 .‬الزبمغ ألحىب َ المشآن‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الىتت‬
‫المصشّٔ‪.‬‬
‫‪ .15‬مجبسوفًسْ‪ ،‬صفٓ الشحمه‪ .‬ة ت‪ .‬الشحٕك المختً َ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الُالل‪.‬‬
‫‪ .16‬مُذْ‪ ،‬حسٕه ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الطًسْ فٓ الطشٔؼّ اإلسالمّٕ‪ .‬المىتجّ الطبملّ‪ ،‬اإلصذاس ‪.3.5‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪151 /‬‬

‫درس دٍازدّن‬

‫رٍاتط تیي الولل در ًظام سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثط ‪٣ٞ‬ٻ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ٸ ‪٢‬ٹاٖس آٴ آقٷب قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٸ ٲٗبٶځ ٲهُٯحبر ٲٽٱ ٖطنٿ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زڂس‪٪‬بٺ ػبٲٕ ٸ ٲشٹاظٶځ زض ٖطنٿ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ زاضز؛‬ ‫‪.2‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز‪ ،‬ثب ؾبڂط ‪٦‬كٹضټب ضاثُٿ يبثُٻٲٷس زاقشٻ ثبقس؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲهُٯحبر ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ضا قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬ ‫‪.4‬‬
‫ثشٹاٶٷس زض دطسٹ آڂبر ٸ احبزڂض ٶجٹڀ ضاػٕ ثٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ سٹيڃح زټٷس؛‬ ‫‪.5‬‬
‫ثشٹاٶٷس ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿشس‪ ٬‬انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ‪٦‬ٯځ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ضا ثٻ ثحض ٸ ثطضؾځ‬ ‫‪.6‬‬
‫ث‪٫‬ڃطٶس‪.‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪152 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس ‪٦‬ٻ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چٻ ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ يبثُٻټبڂځ زض ٖطنٿ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٲ‪٣‬طض قسٺ اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫اظ ػٳٯٻ ؾشٹٶٽبڀ انٯځ ٸ اؾبؾځ ٸ ضٲع ث‪٣‬ب ٸ دڃكط‪ٞ‬ز ڂ‪٦ ٥‬شٯٿ اٶؿبٶځ‪ ،‬زاضاڀ ټط ضٶ‪٢ ،٩‬ٹٰ‪،‬‬
‫ٲصټت‪ ،‬ٲٯڃز ٸ زڂٷځ ‪٦‬ٻ ثبقٷس زاقشٵ ضٸاثٍ حؿٷٻ ٸ ٶڃ‪٧‬ٹ ثب سٳبٰ ٲٯ٭ ػٽبٴ اؾز‪ .‬چٻ‪ ،‬چٷڃٵ‬
‫ضٸاثُځ‪ ،‬يٳٵ سإٲڃٵ ٲٷب‪٪ ٕٞ‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ‪ ،‬ػبڂ‪٫‬بٺ ٸڂػٺ اڀ ضا ثٻ آٴ ٲٯز ٲڃجركس ٸ زض ضاؾشبڀ‬
‫ق‪٧‬ٹ‪ٞ‬بڂځ سٳبٰ ثكطڂز ٶ‪٣‬ف ٖٳسٺ ٸ اؾبؾځ اڂ‪ٟ‬ب ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫اٲطٸظٺ زض ٖطنٿ دسڂساضټبڀ ؾڃبؾځ ٸ ٖٯٹٰ ٸؾڃٕ ٸ ‪٪‬ؿشطزپ ؾڃبؾځ‪ ،‬ٲح‪٣٣‬بٴ ٸ دػٸټك‪٫‬طاٴ ٸ‬
‫ؾڃبؾش‪٫‬صاضاٴ ٸ ؾڃبؾشٳساضاٴ ثٻ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اټٳڃز ذبنځ ‪٢‬بڂٯٷس‪ ،‬سب ػبڂڃ‪٧‬ٻ زض اڂٵ‬
‫ذهٹل ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ ثط زٸ ‪٢‬ؿٱ س‪٣‬ؿڃٱ قسٺ اؾز‪ :‬ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٖٳٹٲځ ٸ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ‬
‫اٮٳٯ٭ ذهٹنځ‪.‬‬
‫زاقشٵ ضٸاثٍ ثب ‪٦‬كٹضټب ٸ ٲٯ٭ ٲرشٯ‪ ٝ‬ػٽبٴ ڂ‪٧‬ځ اظ اٸٮٹڂبر ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٲځ ٶڃع ټؿز ‪٦‬ٻ‬
‫ټٱ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٢‬سڂٱ ٸ ټٱ ػسڂس زض ‪٦‬شبثٽب ٸ سح‪٣‬ڃ‪٣‬بر ذٹز ثٻ آٴ ثٻ ذٹثځ دطزاذشٻ اٶس‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ اٲبٰ‬
‫ٲحٳس قڃجبٶځ (ضح) قب‪٪‬طز اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ (ضح) زٸ سب اظ ‪٦‬شبثٽبڀ ْبټطاٮطٸأّ ذٹڂف ضا ثٻ ٶبٲٽبڀ‬
‫"اٮؿڃط اٮ‪٧‬جڃط" ٸ "اٮؿڃط اٮه‪ٛ‬ڃط" زض ٖطنٿ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ٸ چ‪٫‬ٹٶ‪٫‬ځ سٗبٲ٭ ثب زڂ‪٫‬طاٴ‬
‫زض حبالر نٯح ٸ ػٷ‪ ٩‬سإٮڃ‪ ٝ‬ٶٳٹزٺ اؾز‪ .‬ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲٗبنط زڂ‪٫‬طڀ ټٳچٹٴ ز‪٦‬شٹض ٸټجٿ‬
‫اٮعحڃٯځ ٸ ٲحٳس اثٹظټطپ ٸ زڂ‪٫‬طاٴ ٶڃع زض ذهٹل ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ سح‪٣‬ڃ‪٣‬بسځ ضا ثٻ‬
‫اٶؼبٰ ضؾبٶڃسٺ ٸ ثٻ زؾز ٶكط ؾذطزٺاٶس‪.‬‬
‫اصَل ٍ هجبًٖ کلٖ رٍاثط ث٘ي الولل اعالهٖ‬
‫ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ اٸضا‪ ٠‬ٲٷبثٕ زڂٷځ ضا ثط ٲڃ‪٫‬طزاٶڃٱ‪ ،‬ٲشٹػٻ ٲڃكٹڂٱ ‪٦‬ٻ ٲشٹٴ زڂٷځ‪ ،‬ثب زٸ ثرف ٸحڃبٶځ‬
‫‪٢‬طآٴ ٸ ؾٷز‪ ،‬يٳٵ سإ‪٦‬ڃس ثط يطٸضر ټٳعڂؿشځ ثب ٲٯ٭ زڂ‪٫‬ط‪ ،‬ٲؼٳٹٖٻ اڀ اظ ٲجبٶځ ‪٦‬ٯځ ضا ثٻ‬
‫ٖٷٹاٴ انٹٮځ ‪٦‬ٻ ٲڃشٹاٴ اظ آٶٽب زض ٖطنٿ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ ثٽطٺ ثطز‪َ ،‬طح ٸ اضائٻ ‪٦‬طزٺ اؾز‪.‬‬
‫ٲٽٳشطڂٵ اڂٵ انٹ‪ٖ ٬‬جبضسٷس اظ‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪153 /‬‬

‫ٗك‪ :‬اغل بشابشٕ اًسبًْب‬

‫ثط اؾبؼ ٶٓط اؾالٰ‪ ،‬ټٳٿ اٶؿبٶٽبڀ ضٸڀ ظٲڃٵ ثبټٱ ثطاثط ٸ ڂ‪٧‬ؿبٴ اٶس‪ .‬ټڃچ ‪٢‬ٹٰ‪ ،‬ٶػاز‪ ،‬ٲٷُ‪٣‬ٻ‪،‬‬
‫ضٶ ‪ ٩‬ٸ ظثبٶځ‪ ،‬ثط زڂ‪٫‬طاٴ ثطسطڀ ٶساضز‪ ،‬ٲ‪٫‬ط زض ضٖبڂز س‪٣‬ٹا ٸ دطټڃع‪٪‬بضڀ ‪٦‬ٻ ٲح‪ ٥‬ذٹثځ ٸ ثسڀ‬
‫ڂ‪ ٥‬قرم اظ ٲٷٓط زڂٷځ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ .‬ٸ ټڃچ‪٫‬بٺ اڂٵ دسڂساضټب ٲبٶٕ ٸحسر ػبٲٗٿ ثكطڀ‬
‫ٶٳڃشٹاٶس ثبقس‪( .‬اثٹظټطٺ‪ )1393:6 ،‬زض ؾڃعزټٳڃٵ آڂٻ اظ ؾٹضپ حؼطار‪ ،‬ان٭ ثطاثطڀ اٶؿبٶٽب ٸ ٲٗڃبض‬
‫ثطسطڀ س‪٣‬ٹا ثب ثڃبٶځ قڃٹا ٸٲالڂٱ چٷڃٵ ثڃبٴ قسٺ اؾز‪:‬‬
‫‪ٓٔ‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الىَّبسٔ بِوَّب خَلَمْىَبوُمٕ م‪ٙ‬هْ رَوَشٍ يٓؤُوْخَى يٓرٓؼٓلْىَبوُمٕ ضُؼًٔثٖب يٓلَجٓبئ‪ٙ‬لَ ل‪ٙ‬تَؼٓبسٓفًُا بِنَّ ؤَوْشَمٓىُمٕ ػ‪ٙ‬ىْذٓ اللٍَّ‪ٙ‬‬
‫ؤَتْمَبوُمٕ بِنَّ اللٍَّٓ ػٓل‪ٕٙ‬مٗ خَجِٕشٌ‪= ‬حؼطار‪( .<13،‬اڀ ٲطزٰ! ٲح‪٣٣‬بً ‪٦‬ٻ ٲب‪ ،‬قٳب ضا اظ ڂ‪ ٥‬ٲطز ٸ ظٴ آ‪ٞ‬طڂسڂٱ‪،‬‬
‫ؾذؽ قٳب ضا ‪٢‬جڃٯٻ ‪٢‬جڃٯٻ ٸ قٗجٻ قٗجٻ ؾبذشڃٱ ڂب ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط سبٴ ضا ثكٷبؾڃس‪ .‬ټٳبٶب ثطسطڂٵ قٳب‬
‫زض دڃك‪٫‬بٺ ذسا دطټڃع‪٪‬بض سطڂٵ سبٴ اؾز‪ ،‬ټٳبٶب ذسا زاٶب ٸ ثب ذجط اؾز)‪.‬‬
‫اؾشرساٰ ذُبثڃٿ "اڂٽباٮٷبؼ" (اڀ ٲطزٰ) ٶكبٴ زټٷسپ اڂٵ اٲط اؾز ‪٦‬ٻ ٲحشٹاڀ آڂز سٷٽب‬
‫ٲشٹػٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ‪ٞ‬طا‪٪‬ڃط ټٳٿ ثكطڂز ٲڃجبقس‪ .‬ټٳچٷبٴ ٸاغپ "ٮشٗبض‪ٞ‬ٹا" (سب اڂٷ‪٧‬ٻ‬
‫ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط سبٴ ضا ثكٷبؾڃس) ثڃبٶ‪٫‬ط اڂٵ ٲُٯت ٲٽٱ اؾز ‪٦‬ٻ ٖٯز ٸ ؾجت انٯځ آ‪ٞ‬طڂٷف اٶؿبٶٽب زض‬
‫‪٪‬ٹٶٻ ټبڀ ٲشٷٹٔ‪٢ :‬ٹٲځ ٸ ‪٢‬جڃٯٹڀ‪ ،‬نط‪ٞ‬بً ثطاڀ قٷبؾبئځ اؾز‪ ،‬سب اٶؿبٶٽب زض ٲٗط‪ٞ‬ځ ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط زچبض‬
‫ؾطزض‪٪‬ٳځ ٸ اقشجبٺ ٶكٹٶس‪ ،‬ٶٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ثط ڂ‪٧‬سڂ‪٫‬ط ثطسطڀ ػٹڂځ ٶٳٹزٺ‪ ،‬ضاٺ ذٹز ذٹاټځ ٸ ذٹز ثطسط‬
‫ثڃٷځ ضا زض دڃف ‪٪‬ڃطٶس‪ .‬ٸ ٸاغپ "ؤس‪٣‬ب‪٦‬ٱ" ٲٗڃبض زڂٷځ س‪ٟ‬بي٭ ثڃٵ اٶؿبٶٽب ضا ٶكبٴ ٲڃسټس‪.‬‬
‫‪٦‬الٰ دب‪ ٤‬ٶجځ ضحٳز‪ ‬ٶڃع اڂٵ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز ضا چٷڃٵ ثبظسبة ٲڃسټس‪« :‬ذساٸٶس‪ ‬اظ قٳب ٖڃجٽبڀ‬
‫ػبټٯڃز ٸ س‪ٟ‬بذط ثٻ دسضاٴ ضا ثطز‪ ،‬ټٳبٶب اٶؿبٴ ڂب ٲاٲٵ دطټڃع‪٪‬بض اؾز ڂب ثس‪٦‬بض ثسثرز‪ ،‬ٲطزٰ‬
‫(سطٲصڀ‪)227/6 :1998 ،‬‬
‫ټٳٻ ‪ٞ‬طظٶساٴ آزٰاٶس ٸ آزٰ اظ ذب‪ ٤‬آ‪ٞ‬طڂسٺ قسٺ اؾز»‪.‬‬
‫ثٷبءٖ‪ ،‬ټٳٿ اٶؿبٶٽب زض ػٹټط آ‪ٞ‬طڂٷف ذٹز اظ ڂ‪ ٥‬ٲبټڃز ثطذٹضزاضٶس‪َ ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ ټڃچ ‪٦‬ؿځ ضا ثط‬
‫زڂ‪٫‬طڀ‪ ،‬ټڃچ‪٫‬ٹٶٻ ثطسطڀ ٶڃؿز ٲ‪٫‬ط زض ٲ‪٣‬ساض ذٹثځ ٸ ثسڀ ‪٦‬ٻ ٲٗڃبض ثطسطڀ ٸا‪ٗ٢‬ځ ثٻ قٳبض‬
‫ٲڃطٸز‪.‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ اظ ٶٓط اؾالٰ‪ ،‬سٳبٰ سٳبڂالر ٸ ذٹاؾشٽبڀ ثب ضڂكٿ ‪٢‬ٹٲځ‪٢ ،‬جڃٯٹڀ‪ ،‬ٶػازڀ‪ ،‬ؾٳشځ‬
‫ٸ ظثبٶځ‪ ،‬ٲٗڃبضټبڀ ٲشٗ‪ٟ‬ٷځ اؾز ‪٦‬ٻ اضظـ سٗجڃط ٸا‪ٗ٢‬ځ اظ ثطسطڀ اٶؿبٴ ضا ٶساضز‪ ،‬ظڂطا اڂٵ‬
‫دسڂسٺټب‪ ،‬ظٶ‪٫‬بضټبڀ دٹؾڃسٺ اڀ اؾز ‪٦‬ٻ ٲٹػت ‪٦‬ٱ قسٴ ثٽبڀ اٶؿبٶڃز اٶؿبٴ ٲڃكٹز ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪154 /‬‬

‫دٍ‪ :‬اغل هبًغ ًبَدى حذ ٍ هشصّبٕ جغشاف٘بٖٗ‬

‫ثطاؾبؼ ‪ٞ‬طٲٹٮٽبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ټڃچ ٲطظ ػ‪ٛ‬طا‪ٞ‬ڃبڂځ ٶٳڃشٹاٶس ٲبٶٕ ٸحسر ػبٲٗٿ ثكطڀ‬
‫ٸ اٶؿبٶځ ثبقس‪ ،‬ظڂطا ان٭ ثطاثطڀ اٶؿبٶٽب اڂؼبة ٲڃ‪٧‬ٷس سب ټٳٻ‪ ،‬زض ضٸڀ ظٲڃٵ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٲؿبٸڀ‬
‫ثطذٹضزاض ثبقٷس ٸ ثٻ ق‪٧‬٭ ٲكشط‪ ٤‬اظ اڂٵ ٶٗٳز ثعض‪ ٨‬ذسازازڀ اؾش‪ٟ‬بزٺ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ذبنشبً ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹئڃٱ ظٲڃٵ ذبٶٿ ټٳٿ اٶؿبٶٽبؾز‪ .‬دؽ ټٳٻ ح‪ ١‬زاضٶس زض ټطػبڂځ اظ ‪٪‬ؿشطپ ذب‪٦‬ځ‪ ،‬ظٶس‪٪‬ځ‬
‫‪٦‬ٷٷس‪ .‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ‪ ،‬حًطر اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ (ضح)‪ ،‬ټٳٿ زٶڃب ضا زض ان٭ ڂ‪ ٥‬زاض ٲڃساٶس ٸ ٲٗش‪٣‬س‬
‫(ظحڃٯځ‪)21 :1401،‬‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ زؾشٻ ثٷسڀ آٴ ثٻ زاض ‪ٟ٦‬ط ٸ اؾالٰ ٸ ڂب زاض حطة‪ ،‬اٲطڀ اؾز ايُطاضڀ‪.‬‬
‫ثٷبءٖ ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ‪٢‬بٶٹٶ‪٫‬صاضاٴ ‪٣ٞ‬ڃٻ اؾالٰ‪ ،‬اظ ‪٪‬ٹٶٻ ټب ٸ س‪٣‬ؿڃٳبر زاض ټب ؾرٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ ،‬اڂٵ ؾرٷبٴ‬
‫آٶٽب ثٻ ٲٗٷځ آٴ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ‪٦‬بض آٶٽب ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ٲؿإٮٻ ٸ ح‪٧‬ٱ قطٖځ ٲُطح اؾز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ‬
‫س‪٣‬ؿڃٱ ثٷسڀ‪ ،‬ثٷب ثطح‪٧‬ٱ ٸا‪ ٕ٢‬نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ٸ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ ٶبچبض ثٻ ٲٷٓٹض سٹيڃح ٸ اضائٿ اح‪٧‬بٰ‪،‬‬
‫(ظحڃٯځ‪)102 :1401،‬‬
‫اڂٵ ح‪٧‬ٱ ضا ثٻ اٲڃس اظ ثڃٵ ض‪ٞ‬شٵ ‪٦‬بٲ٭ آٴ ٲڃذصڂطز‪.‬‬
‫ٸػٹز اڂٵ ثٷس ٲٽٱ زض اؾالٰ‪ ،‬ثٻ اڂٵ ٲ‪٧‬شت اٶؿبٶؿبظ ٸڂػٺ ‪٪‬ځ ذبنځ ٲڃجركس‪ ،‬ظڂطا ټٳٿ‬
‫اٶؿبٶ ٽبڀ آظازٺ‪ ،‬ٲڃشٹاٶٷس ذٹاؾش‪٫‬بٺ ٲكشط‪ ٤‬ذٹز ضا زض آٴ ثڃبثٷس ٸ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿبٮٳز آٲڃع ٸ ثٻ‬
‫زٸض اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ سٷف ٸ ذكٹٶز ثبټٱ ظٶس‪٪‬ځ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اڂٵ ڂ‪٧‬ځ اظ آضظٸټبڀ ثعض‪ ٨‬اٶؿبٴ ٲؿٯٳبٴ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ ‪٦‬طپ ظٲڃٵ ذبٶٿ ٲكشط‪ ٤‬ټٳٿ اٶؿبٶٽب ثبقس ٸ ټٳٻ ثشٹاٶٷس ثسٸٴ ٲبٶٕ زض ‪٪‬ٹقٻ ٸ ‪٦‬ٷبض‬
‫ػٽبٴ ؾڃط ٸ ؾڃبحز ‪٦‬ٷٷس ٸ ڂب ټطػبڂځ ‪٦‬ٻ ذٹاؾشٻ ثبقٷس ثسٸٴ ٲك‪٧‬٭ ظٶس‪٪‬ځ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫سِ‪ :‬اغل٘ت غلح دس سٍابط ب٘ي الولل‬
‫ثسٸٴ ق‪ ،٥‬ڂ‪٧‬ځ اظ اضظقٽبڀ ٲٽٱ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬نٯح زٸؾشځ ٸ ح٭ ٲك‪٧‬الر اظ َطڂ‪١‬‬
‫‪ٟ٪‬ش‪٫‬ٹ ٸ ٲ‪ٟ‬بټٳٻ اؾز‪ .‬نٯح اؾبؼ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾز ٸ ػٷ‪ ٩‬اٲطڀ ٖبضيځ اؾز‪.‬‬
‫(ظحڃٯځ‪94 :1401 ،‬؛ اثٹظټطٺ‪)41 :1393 ،‬‬

‫قڃد ٲحٳس اثٹظټطٺ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ « :‬اؾالٰ زض ټٳٿ اٸيبٔ ٸ احٹا‪ ٬‬ٲطزٰ ضا ثٻ نٯح زٖٹر ٶٳٹزٺ‪،‬‬
‫ػٷ‪ 1٩‬ضا اظ ا‪ٚ‬طاءار ٸ ٲ‪٧‬بڂس قڃُبٴ زاٶؿشٻ سإ‪٦‬ڃس ٲځٸضظز ‪٦‬ٻ ټط ‪٦‬ٻ زض ٲؿڃط ػٷ‪٢ ٩‬سٰ‬
‫(اثٹظټطٺ‪)41 :1393 ،‬‬
‫ٲڃ‪٫‬صاضز زض ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز زض ضاٺ قڃُبٴ ‪٪‬بٰ ثطزاقشٻ اؾز»‪.‬‬

‫‪ 1‬ٲٷٓٹض ػٷ‪٫‬ٽبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٷٓٹض ثٽطٺ ‪٦‬كځ اٶؿبٶٽب ٸ ػٽبٴ ‪٪‬كبڂځ ٸاؾشٗٳبض ٸ ثٻ ټس‪ ٜ‬ٸڂطاٶځ ٸ سجبټځ ثكطڂز قٗٯٻ ٸض‬
‫ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪155 /‬‬

‫ا‪٪‬ط ثٻ آڂبر ‪٢‬طآٶ‪٧‬طڂٱ ٸ احبزڂض ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ‬ضػٹٔ ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬زض ٲڃبثڃٱ ‪٦‬ٻ ػبڂ‪٫‬بٺ نٯح زض‬
‫اڂٵ آڂبر ٸاحبزڂض‪ ،‬ثؿڃبض ثب اټٳڃز ٸ ثٯٷس اؾز‪ .‬اڂٵ اٲط ثط ٲڃ‪٫‬طزز ثٻ اڂٵ ‪ً٢‬ڃٻ ‪٦‬ٻ‪ ،‬انٹالً‬
‫ازڂبٴ اٮٽځ ثطاڀ ټساڂز اٶؿبٶٽب ٲڃأڂٷس‪ ،‬ٶٻ ثطاڀ ‪٦‬كشبض ٸ اڂؼبز ػٷ‪ ٩‬ٸ ػسا‪ ٬‬زض ثڃٵ آٶٽب‪.‬‬
‫اؾالٰ ػٷ‪ ٩‬ا‪ٞ‬طٸظ ٸ ػٷ‪َ ٩‬ٯت ٶڃؿز‪ ،‬اؾالٰ اظ ػٽبز ثٻ ٲٷٓٹض ‪٦‬كشبض اٶؿبٶٽب ٸ ثٽطٺ‪٦‬كځ ٸ‬
‫اؾشٗٳبض آٶٽب اؾش‪ٟ‬بزٺ ٶٳڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ػٽبز اؾالٲځ ػٷ‪٫‬ځ ٲ‪٣‬سؾځ اؾز ‪٦‬ٻ ثٷب ثٻ ‪ٟ٪‬شٿ ‪٣ٞ‬ٽب ثٻ ذبَط‬
‫(اثٹظټطٺ‪)45 :1393 ،‬‬
‫اټسا‪ ٜ‬شڂ٭ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز‪:‬‬
‫ڂ‪ :٥‬ز‪ ٕٞ‬سؼبٸظ زقٳٷبٴ اؾالٰ‪ :‬ٲؿٯٳبٶبٴ ټڃچ‪٫‬بټځ زؾز ثٻ سؼبٸظ ثط ٖٯڃٻ زڂ‪٫‬طاٴ ٶٳځ ظٶٷس‪،‬‬
‫اٲب ټط‪٦‬ؿځ ذٹاؾشٻ ثبقس ثط ٖٯڃٻ ؾطظٲڃٷٽبڀ اؾالٲځ ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ سؼبٸظ ‪٦‬ٷس‪ ،‬اؾالٰ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ضا ‪ٞ‬طٲبٴ ٲڃسټس سب اظ ټط ضاٺ ٲٳ‪٧‬ٵ ٸٮٹ ضاٺ ػٷ‪ ٩‬ټٱ ‪٦‬ٻ ثبقس ز‪ ٕٞ‬سؼبٸظ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬زض آڂٿ ‪ 190‬ؾٹضپ ث‪٣‬طٺ‬
‫=ث‪٣‬طٺ‪<190،‬‬
‫ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓلَبت‪ٙ‬لًُا ف‪ ٓٙ‬سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬الَّز‪ٔٙ‬هَ ٔٔمَبت‪ٙ‬لًُوَىُمٕ يٓلَب تَؼٕتَذٔيا بِنَّ اللٍَّٓ لَب ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْمٔؼٕتَذ‪ٔٙ‬هَ‪.‬‬
‫(ٸ ثؼٷ‪٫‬ڃس زض ضاٺ ذسا ثب ‪٦‬ؿبٶڃ‪٧‬ٻ ثب قٳب ٲڃؼٷ‪٫‬ٷس ٸ سؼبٸظ ٶ‪٧‬ٷڃس ‪٦‬ٻ ذسا سؼبٸظ ‪٪‬طاٴ ضا زٸؾز ٶساضز)‪.‬‬
‫ثٷبءٖ ػٷ‪ ٩‬ٲؿٯٳبٶبٴ‪ ،‬ټٳٹاضٺ ثب‪٦‬ؿبٶځ اؾز ‪٦‬ٻ ثب ٲؿٯٳبٶبٴ ٲڃؼٷ‪٫‬ٷس‪ ،‬ٸٮځ زض اڂٵ ػٷ‪٫‬ٽبڀ اظ‬
‫حس ٸ حسٸز ٲشٗبض‪ ٜ‬دصڂط‪ٞ‬شٻ قسٺ زض ٶجطزټب (ثٷب ثٻ ح‪٧‬ٱ ټٳڃٵ آڂٻ) ټڃچ‪٫‬بټځ سؼبٸظ ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس‪،‬‬
‫ٸ ثٻ سٳبٰ ‪٢‬ٹاٶڃٵ اٶؿبٶځ زض ػطڂبٴ ٸ ‪٢‬ج٭ ٸ ثٗس اظ ػٷ‪ ٩‬دبڂجٷس اٶس‪.‬‬
‫زٸ‪ :‬ز‪ٞ‬بٔ اظ ٲٓٯٹٲڃٵ‪ ،‬ؾشٳسڂسٺ ‪٪‬بٴ ٸ َج‪٣‬بر ٲحطٸٰ ػبٲٗٿ ثكطڀ ټط‪٪‬بٺ ٲٹضز سؼبٸظ ظٸض‪٪‬ٹڂبٴ‬
‫ٸَٳبٖبٴ ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطٶس‪ .‬زض آڂٿ ‪ 75‬ؾٹضپ ٶؿبء ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓمٓب لَىُمٕ لَب تُمَبت‪ٙ‬لًُنَ ف‪ ٓٙ‬سٓجِٕلِ اللٍَّ‪ ٙ‬يٓالْمٔسٕتَعْؼٓف‪ٕٙ‬هَ‬
‫=ٶؿبء‪<75 ،‬‬
‫م‪ٙ‬هَ الشِّرٓبلِ يٓالىِّسٓبء‪ ٙ‬يٓالًِْلْذٓانِ الَّز‪ٔٙ‬هَ ٔٓمًُلًُنَ سٓث‪ٛ‬ىَب ؤَخْشِرٕىَب م‪ٙ‬هْ َٓز‪ ٌٙٙ‬الْمَشِّْٔٓ الظَّبل‪ٙ‬مِ ؤََٕلُُٓب‪.‬‬
‫(ٸ چٻ قسٺ اؾز قٳب ضا ‪٦‬ٻ زض ضاٺ ذسا ػٽبز ٶٳڃ‪٧‬ٷڃس زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ٲطزاٴ‪ ،‬ظٶبٴ ٸ ‪٦‬ٹز‪٦‬بٴ‬
‫ٲؿشًٗ‪ ٝ‬ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس دطٸضز‪٪‬بضا ٲب ضا اظ اڂٵ ‪٢‬طڂٻ اڀ ‪٦‬ٻ اټ٭ آٴ ْبٮٱ اٶس ثڃطٸٴ ‪٦‬ٵ)‪.‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ٖٯ٭ ٲكطٸٖڃز ػٽبز‪ ،‬ٶؼبر سٹزٺټبڀ ٲؿشًٗ‪ ٝ‬ٸ ثڃچبضپ ٲؼشٳبٖبر‬
‫اٶؿبٶځ‪ ،‬اظ ْٯٱ ٸ ؾشٱ سؼبٸظ‪٪‬طاٴ اؾشٗٳبض ‪٪‬ط اؾز‪ ،‬ٶٻ سٹؾٗٻ َٯجځ ٸ اؾشٗٳبض ‪٪‬طڀ‪.‬‬
‫چْبس‪ :‬اغل هؼشفٖ اسالم ٍ بش داضتي هَاًغ اًتطبس آى‬
‫اظ ٶٓط ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٴ‪ ،‬اؾالٰ ڂ‪ ٥‬ذٹثځ ٸ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬اؾز ‪٦‬ٻ ٲٷؼط ثٻ ذٹثځ ٸ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬اٶؿبٶٽب ٲڃ‪٫‬طزز‪،‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٴ ٶجبڂس زض ٲٹضز اؾالٰ ‪٧ٞ‬ط اٶحهبض ‪٪‬طاڂځ زاقشٻ ثبقس‪ ،‬ٸ اڂٵ زڂٵ ضا‬
‫‪ ٍ٣ٞ‬ثطاڀ ذٹز ثرٹاټس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثبڂس سالـ ‪٦‬ٷس سب اضظقٽبڀ ٸاالڀ زڂٵ ٲ‪٣‬سؼ اؾالٰ ضا‪ ،‬ثٻ ؾبڂط‬
‫ػٽبٶڃبٴ ٶڃع‪ ،‬ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ "زٖٹر" ‪٦‬ٻ ثٽشطڂٵ ٲٗبٶځ ٸ اضظقٽبڀ اٶؿبٶڃز ضا زض ذٹز زاضز ٲٗط‪ٞ‬ځ‬
‫ٶٳبڂس‪ ،‬سب آٶٽب ٶڃع ا‪٪‬ط ذٹاؾشٻ ثبقٷس اظ اڂٵ ضحٳز اٮٽځ ثٽطٺ ٲٷس قٹٶس‪ .‬اڂٵ ڂ‪ ٥‬ضؾبٮز ثعض‪٨‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪156 /‬‬

‫اؾز ‪٦‬ٻ ذساٸٶس‪ ‬آٶطا ثط ٖٽسپ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪٪‬صاقشٻ ٸ ثٻ ؾجت آٴ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲؿٯٳبٶبٴ ضا‬
‫ٲٹضز ؾشبڂف ‪٢‬طاض زازٺ اؾز‪ .‬دڃبٲجط اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ؾٹ‪٪‬ٷس ثٻ ذسا ا‪٪‬ط ذساٸٶس سٹؾٍ سٹ ڂ‪٥‬‬
‫ٲطز ضا ټساڂز ‪٦‬ٷس ثطاڂز اظ قشطاٴ ؾطخ ٲٹڀ ثٽشط اؾز»‪( .‬اثٹزاٸز‪ )502/5 :1430 ،‬اظڂٷطٸ ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ٲٹْ‪ٝ‬اٶس سب اڂٵ ضحٳز اٮٽځ ضا ثب "ح‪٧‬ٳز" ٸ "ٲٹٖٓٿ حؿٷٻ" ثٻ زڂ‪٫‬طاٴ ٲٗط‪ٞ‬ځ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ‬
‫ټط‪٪‬بٺ ٲٹاٶٗځ ثط ؾط ضاٺ اٶشكبض اؾالٰ ثطٸظ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ثبڂس آٴ ٲٹاٶٕ ضا ثب ټط ٸؾڃٯٿ ٲٳ‪٧‬ٵ ثطزاضٶس‪ .‬ٸ‬
‫ا‪٪‬ط يطٸضر ثٻ ٲؼبزٮٻ ثبقس‪ ،‬اڂٵ ٲؼبزٮٻ ضا زض ثٽشطڂٵ اؾٯٹة ٸ قڃٹٺ ٸ ثب اضائٿ ثٽشطڂٵ زالڂ٭‬
‫"ٲؼبزٮٻ ثٻ احؿٵ" ثٻ اٶؼبٰ ضؾبٶٷس‪ ،‬ؾذؽ ثٻ ػبٶت ٲربٮ‪ٞ ،ٝ‬طنز ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ ثسټٷس سب زض ظٲڃٷٻ‬
‫‪٧ٞ‬ط ‪٦‬ٷس ٸ ضاٺ ذٹز ضا ٲكرم ٶٳبڂس ٸ ا‪٪‬ط ثٗس اظ س‪٧ٟ‬ط‪ ،‬سح‪٣‬ڃ‪ ١‬ٸ ٲُبٮٗٻ‪ ،‬ضاټځ ‪ٚ‬ڃط اظ اؾالٰ ضا‬
‫ټٱ دصڂط‪ٞ‬ز‪ ،‬ٲؿٯٳبٶبٴ ح‪ ١‬ٶساضٶس آٴ قرم ضا ٸازاض ثٻ دصڂطـ اؾالٰ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ظڂطا اؾالٲځ ‪٦‬ٻ ثب‬
‫ظٸض ٸ ‪ٞ‬كبض ثط زڂ‪٫‬طاٴ سحٳڃ٭ قٹز‪ ،‬ٸ ثطذبؾشٻ اظ اٖٳب‪ ٠‬ز‪ ٬‬ٶجبقس ٸ ضڂكٻ زض ثبٸضټبڀ ٖٳڃ‪١‬‬
‫قرم ٶساقشٻ ثبقس‪٢ ،‬بث٭ ‪٢‬جٹ‪ ٬‬ٶڃؿز‪.‬‬
‫ٖالٸٺ ثط ؾٻ انٯځ ‪٦‬ٻ زض ٖطنٿ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اظ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثط قٳطزڂٱ‪ ،‬انٹ‪ ٬‬ٸ‬
‫يٹاثٍ زڂ‪٫‬طڀ ٶڃع اظ ؾٹڀ ‪٣ٞ‬ٽب اضائٻ قسٺ‪ ،‬اظ ػٳٯٻ‪ :‬ان٭ ‪٦‬طاٲز اٶؿبٶځ‪ ،‬ان٭ ٸحسر ػبٲٗٿ‬
‫ثكطڀ‪ ،‬ان٭ سٗبٸٴ‪ ،‬ان٭ ٲؿبٸار‪ ،‬ان٭ ٖساٮز‪ ،‬ان٭ آظازڀ‪ ،‬ان٭ ٲٗبٲٯٿ ثبٮٳظ٭‪ ،‬ان٭ ٸ‪ٞ‬ب ثٻ‬
‫ٖٽس (اثٹظټطٺ‪ )32-3 :1393 ،‬ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ‪٦‬ٻ ثٻ ػٽز ضٖبڂز اذشهبض اظ ش‪٦‬ط آٶٽب ذٹززاضڀ ٲڃكٹز‪.‬‬
‫دعتِثٌذٕ کشَرّب در فقِ اعالهٖ‬
‫ثبضڀ! ‪٣ٞ‬ٻ دط ث بض اؾالٲځ‪ ،‬ثٻ ٲٷٓٹض اڂؼبز ضاثُٻ ثب ؾبڂط ٲٯ٭ ػٽبٴ‪٢ ،‬ٹاٶڃٵ ٸ اح‪٧‬بٰ ٲكرهځ ضا‬
‫سٷٓڃٱ ٸ اضائٻ ‪٦‬طزٺ اؾز ‪٦‬ٻ ضٖبڂز اڂٵ ‪٢‬ٹاٶڃٵ‪ ،‬يبٲٵ ٸ‪ٟ٦‬ڃ٭ ضاثُٿ اٶؿبٶځ ٸ ٲؿبٮٳڃز آٲڃع‬
‫ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٴ ثبؾبڂط ٲٯ٭ ػٽبٴ اؾز‪.‬‬
‫زض اڂٵ ‪٣ٞ‬ٻ‪ ،‬ٲؼٳٹٔ اٶؿبٶٽبڀ ضٸڀ ظٲڃٵ زض چٷس ‪٦‬شٻ ‪٪‬ٹضڀ شڂ٭ ‪٪‬طٸٺ ثٷسڀ ٲڃكٹٶس ‪٦‬ٻ سٗبٲ٭‬
‫ثب ټط‪٦‬ساٰ اظ آٶٽب سبثٕ اح‪٧‬بٰ ٸ يٹاثُځ اؾز‪.‬‬
‫داس اسالم‬
‫اظ ٶٓط ‪٣ٞ‬ٽبڀ احٷب‪ ٜ‬زاض ‪ٟ٦‬ط ظٲبٶځ زاض اؾالٰ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ زض آٴ اح‪٧‬بٰ اؾالٲځ ْبټط ٸ ‪ٚ‬بٮت‬
‫ثبقس ٸ زاض اؾالٰ زض ٶٓط اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ ظٲبٶځ زاض ‪ٟ٦‬ط ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ؾٻ قطٌ زض ٲٹضز آٴ سح‪١٣‬‬
‫ڂبثس‪ :‬اح‪٧‬بٰ ‪ٟ٦‬ط زض آٴ ‪ٚ‬ٯجٻ ڂبثس‪ ،‬ټٱ ٲطظ زاض ‪ٟ٦‬ط ثبقس‪ ،‬زض آٴ ټڃچ ٲؿٯٳبٴ ٸ ټڃچ شٲځ ثب اٲبٴ‬
‫اٸ‪ ٬‬ڂٗٷځ اٲبٴ ٲؿٯٳبٶبٴ زض اٲبٴ ٶجبقس‪ ،‬ظڂطا زض ٶٓط‪٪‬بٺ اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ ٲ‪٣‬هٹز ٖڃٵ اؾالٰ ٸ ‪ٟ٦‬ط‬
‫ٶڃؿز ثٯ‪٧‬ٻ اٲٵ ٸ ذٹ‪ ٜ‬اؾز‪ .‬ڂٗٷځ ا‪٪‬ط اٲٷڃز ٲُٯ‪ ١‬اظ ٲؿٯٳبٶبٴ ثٹز ٸ ذٹ‪ ٜ‬ٲُٯ‪ ١‬اظ ‪٦‬ب‪ٞ‬طاٴ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪157 /‬‬

‫آٴ زاض زاض اؾالٰ ث ٻ قٳبض ٲڃطٸز ٸ ا‪٪‬ط اٲٷڃز ٲُٯ‪ ١‬اظ ‪٦‬ب‪ٞ‬طاٴ ثٹز ٸ ذٹ‪ ٜ‬ٲُٯ‪ ١‬اظ ٲؿٯٳبٶبٴ زض‬
‫چٷڃٵ حبٮځ آٴ زاض زاض ‪ٟ٦‬ط ثٻ قٳبض ٲڃطٸز ٸ اح‪٧‬بٰ قطٖځ ٲجٷځ ثط ذٹ‪ ٜ‬ٸ اٲبٴ اؾز ٶٻ ثط ‪ٟ٦‬ط‬
‫(‪٦‬بؾبٶځ‪ ،‬ة ر‪)112/6:‬‬
‫ٸ اؾالٰ‪.‬‬
‫زض ٶٓط ػٳٽٹض ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ ټط‪٪‬بٺ ټٳٿ قٗبئط اؾالٲځ ڂب ا‪ٚ‬ٯت آٶٽب زض ‪٦‬كٹضڀ سُجڃ‪ ١‬قٹز‪ ،‬زاض‬
‫اؾالٰ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ ،‬ا‪٪‬طچٻ ثط آٴ حب‪٦‬ٱ ‪٦‬ب‪ٞ‬طڀ ٲؿٯٍ قٹز‪٦ .‬ٻ اٮجشٻ اڂٵ سؿٯٍ ثٻ ٮحبِ‬
‫(ظحڃٯځ‪:1401 ،‬‬
‫قطٖځ ػبڂع ٶڃؿز ٸٮځ ثٻ ٖٷٹاٴ اٲطڀ ٲٹ‪٢‬ز قجڃٻ حبٮز ‪ٚ‬هت ٲڃكٹز ٲ‪٣‬طض ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫‪ )106‬ثط اڂٵ اؾبؼ زاض اؾالٰ زاضڀ اؾز ‪٦‬ٻ ؾڃبزر زض آٴ اظ آٴ اؾالٰ ٸ قٗبڂط آٴ ثبقس ٸ‬
‫(ظحڃٯځ‪)104 :1401 ،‬‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ زض آٴ زض اٲبٴ ثبقٷس‪.‬‬
‫ثٻ ټطحب‪٣ٞ ٬‬ٻ اؾالٲځ‪ ،‬ٲب ضا ٲٯعٰ ٲڃ‪٧‬ٷس سب ثط اؾبؼ زؾشٹضاٮٗٳ٭ شڂ٭ ثب زاض اؾالٰ ڂب ‪٦‬كٹضټبڀ‬
‫اؾالٲځ ض‪ٞ‬شبض ‪٦‬ٷڃٱ‪:‬‬
‫آٶٽب ‪٦‬كٹضټبڀ ثطازض اٶس‪ .‬بومب المامىًن اخًِ‪( .‬ټٳبٶب ٲاٲٷبٴ ثبټٱ ثطازض اٶس)‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ټٳ‪٧‬بضڀ ٸ زٸؾشځ ٲب ثبڂس ثڃكشط ثب آٶٽب ثبقس‪ .‬زض آڂٿ ‪ 71‬ؾٹضپ سٹثٻ ٲڃرٹاٶڃٱ‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪‬ٸٓاٮٳٔاٲِٷُٹٴَ ثًُٓٗٽٔٱ ؤَٸٮِڃٓبءٔ ثٓٗى‪( ‬ټٳبٶب ٲاٲٷبٴ ثًٗځ قبٴ زٸؾشبٴ ثًٗځ زڂ‪٫‬ط اٶس)‪.‬‬
‫ح‪ ١‬سؼبٸظ ٸ اټبٶز ثط آٶٽب ضا ٶساضڂٱ‪ .‬ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹزٶس‪« :‬ؾجبة اٮٳؿٯٱ‬ ‫‪-‬‬
‫(ثربضڀ‪)19/1 :1422 ،‬‬
‫(زقٷبٰ زازٴ ٲؿٯٳبٴ ‪ٞ‬ؿ‪ ١‬ٸ ػٷ‪ ٩‬ثب اٸ ‪ٟ٦‬ط اؾز)‪.‬‬ ‫‪ٞ‬ؿٹ‪ ٠‬ٸ ‪٢‬شبٮٻ ‪ٟ٦‬ط»‪.‬‬
‫ټط‪٪‬بٺ زض ثڃٵ قبٴ آسف ػٷ‪٫‬ځ قٗٯٻ ٸض ‪٪‬طزڂس‪ ،‬ثبڂس زض ثڃٵ آٶٽب ٲڃبٶؼڃ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٷڃٱ‪ .‬زض‬ ‫‪-‬‬
‫ؾٹضپ حؼطار ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬إٶّٳٓب اٮٳٔاٲِٷُٹٴَ بذٹِٓ ‪َٞ‬إَنٯِحٔٹا ثٓڃٵَ ؤَذَٹٓڂ‪ُ٧‬ٱ‪( ‬ټٳبٶب ٲاٲٷبٴ‬
‫ثبټٱ ثطازض اٶس دؽ زض ثڃٵ زٸ ثطازض ذٹز نٯح ‪٦‬ٷڃس)‪.‬‬
‫ثب زقٳٷبٴ قبٴ ټٳ‪٧‬بضڀ ٶ‪٧‬ٷڃٱ‪ .‬دڃبٲجط اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹزٶس‪« :‬اٮْٳٔؿٕٯِٱٔ ؤَذُٹ اٮْٳٔؿٕٯِٱِ ٮَب‬ ‫‪-‬‬
‫ڂْٓٓٯِٳٔٻٔ ٸٓٮَب ڂٓرْصُٮُٻٔ ٸٓٮَب ڂٓحٕ‪ِ٣‬طُٺٔ»‪( .‬ٲؿٯٱ‪ ،‬ة ر‪( )1986/4 :‬ٲؿٯٳبٴ ثطازض ٲؿٯٳبٴ اؾز ‪٦‬ٻ ثط اٸ‬
‫ْٯٳځ ٶٳځ‪٦‬ٷس ٸ ذٹاض ٸ شٮڃٯف ٶٳڃٷٳبڂس ٸ سح‪٣‬ڃطـ ٶڃع ٶٳځ ‪٦‬ٷس)‪.‬‬
‫ز ض ٲهڃجشٽب ٸ ٲك‪٧‬الر ثب آٶٽب ټٳسضزڀ ٸ ټٳ‪٧‬بضڀ ٲڃٷٳبئڃٱ‪ .‬دڃبٲجط اؾالٰ‪ٞ ‬طٲٹزٶس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫«اٮْٳٔاْٲِٵَ ٮِٯْٳٔاْٲِٵِ ‪َ٦‬بٮْجٔٷْڃٓبٴِ ڂٓكُسُّ ثًُٕٓٗٻٔ ثًًٕٓٗب»‪( .‬احٳس‪( )399/22 :1421،‬ټٳبٶب ٲاٲٵ ثطاڀ ٲاٲٵ‬
‫ٲبٶٷس ڂ‪ ٥‬ؾبذشٳبٴ اؾز ‪٦‬ٻ ثطذځ اظ اػعاڀ آٴ ثطذځ زڂ‪٫‬ط ضا ٲح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٫‬طزاٶس)‪.‬‬
‫داس کفش‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ثٽشطڂٷٽبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سٷٓڃٱ ضاثُٻڂځ ٲٗ‪٣‬ٹ‪ ٬‬ٸ ز‪٢‬ڃ‪ ١‬ثب دڃطٸاٴ ؾبڂط ازڂبٴ ٸ‬
‫ٶحٯٻ ټب ٸ ٲٯڃشٽبؾز‪ .‬اؾالٰ ټط‪٪‬ع ٶ‪ٟ٫‬شٻ ضاثُٿ ٲؿٯٳبٴ ثب ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٴ ضاثُٿ ْبٮٳبٶٻ ٸ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪158 /‬‬

‫سؼبٸظ‪٦‬بضاٶٻ ٸ ٲكحٹٴ ثٻ ثڃساز ٸ اؾشجساز اؾز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اڂٵ ضاثُٻ ضا ثٻ ٶحٹڀ سٷٓڃٱ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ‬
‫اټسا‪ ٜ‬ٸ ٲجبٶځ ‪٦‬ٯځ اضظقٽبڀ زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ سإٲڃٵ قٹز‪.‬‬
‫ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ثٻ ټس‪ ٜ‬سٗبٲ٭ ثٽشط‪ ،‬ا‪٢‬ساٰ ثٻ س‪٧ٟ‬ڃ‪٦ ٥‬كٹضټبڂځ ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ثب ‪٦‬كٹض‬
‫اؾالٲځ ټٳ‪٧‬ڃف ٸ ټٱ آڂڃٵ ٶڃؿشٷس‪ .‬اڂٵ زؾشٻ ثٷسڀ ثط اؾبؼ ضؤڀ ٸ ٶٓط ثؿڃبضڀ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ اظ‬
‫ػٳٯٻ ظحڃٯځ ٸ ٲحٳس اثٹظټطٺ ثٻ ح‪٧‬ٱ قطٔ ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثٻ ح‪٧‬ٱ اؾشٷجبٌ ٸ اػشٽبز ‪٣ٞ‬ٽبڀ‬
‫اؾالٰ ثٷب ثط ٶٓط زض ٸا‪ ٕ٢‬حب‪ ٬‬ٲٹػٹز ٲڃجبقس‪ ،‬ٶٻ ح‪٧‬ٱ قطٖځ‪( .‬اثٹظټطٺ‪ )47 :1393 ،‬ٸ ثط ټٳڃٵ اؾبؼ‬
‫اؾز ‪٦‬ٻ اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ (ضح) َٹضڀ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً سص‪٦‬ط زازڂٱ‪ ،‬سٳبٰ ‪٪‬ڃشځ ضا زض ان٭ ڂ‪ ٥‬زاض ٲڃساٶٷس ٸ‬
‫(ظحڃٯځ‪)102 :1401 ،‬‬
‫س‪٣‬ؿڃٱ آٴ ضا ثٻ زاض اؾالٰ ٸ حطة ڂ‪ ٥‬اٲط َبضئ ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃساضٶس‪.‬‬
‫ٸ اٲب زؾشٻ ثٷسڀ ‪٦‬كٹضټب ثط اؾبؼ ‪٣ٞ‬ٻ ثڃٵ اٮسٸ‪ ٬‬اؾالٲځ‪ .‬زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬كٹضټبڀ‬
‫‪ٚ‬ڃط اؾالٲځ زض ‪٦‬شٻ‪٪‬ٹضڂٽبڀ شڂ٭ زؾشٻ ثٷسڀ ٲڃكٹٶس‪:‬‬
‫الف‪ :‬دار حرب‬
‫زض سٗطڂ‪ ٝ‬زاض حطة زٸ زڂس‪٪‬بٺ ٸػٹز زاضز‪:‬‬
‫زڂس‪٪‬بٺ اٸ‪« :٬‬زاض اٮحطة ٖجبضر اظ ؾطظٲڃٷځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ زض آٴ اظ قٹ‪٦‬ز ٸ حب‪٦‬ٳڃز‬
‫ثطذٹضزاض ٶجبقٷس ٸ ٲڃبٴ آٶٽب ٸ زڂ‪٫‬طاٴ دڃٳبٴ ٸ سٗٽسڀ ٸػٹز ٶساقشٻ ثبقس» (اثٹظټطٺ‪ )48 :1393 ،‬قڃد‬
‫(اثٹظټطٺ‪)48 :1393 ،‬‬
‫اثٹظټطٺ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ضا ثٻ ا‪٦‬ظطڂز ‪٣ٞ‬ٽب ٶؿجز ٲڃسټس‪.‬‬
‫زڂس‪٪‬بٺ زٸٰ‪ :‬اڂٵ زڂس‪٪‬بٺ ٲشٗٯ‪ ١‬ثٻ اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ‪٣ٞ‬ٽبڀ حٷ‪ٟ‬ځ ٸ ظڂسڀ اؾز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ‬
‫ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ظٲبٶځ ڂ‪ ٥‬زاض‪ ،‬زاض حطة ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ ؾٻ قطٌ زض آٴ سح‪ ١٣‬ڂبثس‪ :‬اٸ‪ :٬‬حب‪٦‬ٳڃز ٸ ‪٢‬سضر‬
‫ٸ قٹ‪٦‬ز ثٻ زؾز ظٲبٲساض ٲؿٯٳبٴ ٶجبقس؛ زٸٰ‪ :‬ؾطظٲڃٵ ٲص‪٦‬ٹض ټٳؼٹاض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثبقس‪،‬‬
‫َٹضڂ‪٧‬ٻ احشٳب‪ ٬‬سؼبٸظ اظ آٴ ثٻ زاض اؾالٰ ٲشهٹض ثبقس؛ ؾٹٰ‪ :‬زض آٴ ؾطظٲڃٵ ‪٦‬ساٰ قرم‬
‫ٲؿٯٳبٴ ڂب شٲځ ثط اؾبؼ اٲبٴ اؾالٲځ ‪٢‬جٯځ ٲ‪٣‬ڃٱ ٶجبقس‪( .‬اثٹظټطٺ‪٢ )49 :1393 ،‬جالً ٶٓط ‪٦‬بؾبٶځ حٷ‪ٟ‬ځ‬
‫(‪٦‬بؾبٶځ‪ ،‬ة ر‪)112/6:‬‬
‫ضا ٶڃع زض ٲٹضز اڂٵ ؾٻ قطٌ زض ٲجحض زاض ‪ٟ٦‬ط ڂبز آٸض قسڂٱ‪.‬‬
‫قڃد ٲحٳس اثٹظټطٺ اظ ٲڃبٴ اڂٵ زٸ ‪٢‬ٹ‪ ،٬‬ٶٓط اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ ضا سطػڃح ٲڃسټس‪ .‬ٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ثځ‬
‫سطزڂس ٶٓط زٸٰ ثب ان٭ ثٹزٴ نٯح زض ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٸ ثب ضٸح ‪٢‬طآٴ ٸ ثب ٶهٹل قطٖځ زا‪ ٬‬ثط‬
‫نٯح‪ ،‬ټٳبټٷ‪٫‬ځ ٸ ٲُبث‪٣‬ز زاضز‪ .‬ظڂطا َج‪ ١‬اڂٵ ٶٓطڂٻ ټڃچ ؾطظٲڃٷځ زاض حطة سٯ‪٣‬ځ ٶٳڃكٹز‬
‫ٲ‪٫‬ط ٸ‪٢‬شځ ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ اظ ٶبحڃٿ آٴ ثبٮ‪ٟٗ‬٭ ٲٹضز سؼبٸظ ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطٶس ٸ ڂب احشٳب‪ ٬‬سؼبٸظ ثٻ ذبَط‬
‫ٲؼبٸضر ٲشهٹضر ثبقس‪ ،‬چٹٴ ٲؼبٸضر ثسٸٴ دڃٳبٴ الظٰ اإلػطاء ٸ ڂب ثسٸٴ ٲٗبټسپ ٖسٰ سؼبٸظ‪،‬‬
‫ػٷ‪ ٩‬ضا زض ټط ظٲبٶځ ٲحشٳ٭ ٲڃ‪٫‬طزاٶس»‪( .‬اثٹظټطٺ‪ )50 :1393 ،‬ثٷب ثط اڂٵ آٴ زؾشٻ اظ ‪٦‬كٹضټبڂځ ‪٦‬ٻ ثط‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪159 /‬‬

‫ٖٯڃٻ ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ ٸاضز ػٷ‪ ٩‬ٲڃكٹٶس ٸ زؾز ثٻ سؼبٸظ ٲڃعٶٷس‪ ،‬ثٻ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬ټٳٻ ٖٯٳب اظ ػٳٯٻ‬
‫‪٦‬كٹضټبڀ زاض اٮحطة ثٻ حؿبة ٲڃأڂٷس‪.‬‬
‫ثب چٷڃٵ ٲشؼبٸظڂٷځ ثبڂس ثب سٳبٰ ‪٢‬ٹا ٸ زض سٳبٰ ظٲڃٷٻ ټب ػٷ‪٫‬ڃس ٸ اڂٵ ټٳبٴ ح‪٣‬ڃ‪٣‬ز‪ ،‬زؾشٹض ٸ‬
‫ضاټځ اؾز ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ دڃٹؾشٻ ثطآٴ سإ‪٦‬ڃس زاضز‪ ،‬ٸ ػٽبز ٸ ٲجبضظپ ٲؿٯحبٶٻ ضا ثٻ ذبَط آٴ‬
‫ٲكطٸٔ ؾبذشٻ اؾز‪ .‬اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض آڂٿ ‪ 191‬ؾٹضپ ث‪٣‬طٺ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓالْتُلًَُٔمٕ حٕٕٓجُ حَم‪ٙ‬فْتُمًَٔٔمٕ‬
‫يٓؤَخْشِرًَٔٔمٕ م‪ٙ‬هْ حٕٕٓجُ ؤَخْشَرًٔوُمٕ‪= ‬ث‪٣‬طٺ‪( <191،‬آٶٽب ضا زضټط ػبڂڃ‪٧‬ٻ ڂب‪ٞ‬شڃس ث‪٧‬كڃس ٸ اظ ػبټبڂڃ‪٧‬ٻ قٳب‬
‫ضا ثڃطٸٴ ‪٦‬طزٺ اٶس آٶٽب ضا ثڃطٸٴ ‪٦‬ٷڃس)‪ .‬ٸ زض ټٳڃٵ ؾٹضٺ آڂٿ ‪ 194‬ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬فَمٓهِ اػٕتَذٓى‬
‫(دؽ ا‪٪‬ط ‪٦‬ؿځ ثط قٳب سؼبٸظ ‪٦‬طز قٳب ٶڃع‬ ‫=ث‪٣‬طٺ‪<194،‬‬
‫ػٓلَٕٕىُمٕ فَبػٕتَذٔيا ػٓلٍَٕٕ‪ ٙ‬ثِم‪ٙ‬خْلِ مٓب اػٕتَذٓى ػٓلَٕٕىُمٕ‪‬‬
‫ثط آٶبٴ سؼبٸظ ‪٦‬ٷڃس ثٳبٶٷس آٶچٻ ثط قٳب سؼبٸظ ‪٦‬طزٶس)‪.‬‬
‫ب‪ :‬دار عْد‬
‫ٲٷٓٹض اظ زاض ٖٽس ‪٦‬كٹضټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ زض ثڃٵ آٶٽب ٸ زاض اؾالٰ دڃٳبٶٽبڀ نٯح ٸ ٖسٰ سؼبٸظ ٸ‬
‫ؾبڂط ٲٗبټسار سؼبضسځ‪ ،‬ؾڃبؾځ‪ٞ ،‬طټٷ‪٫‬ځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ٲٷٗ‪٣‬س اؾز ‪٦‬ٻ زض ثس‪ ٬‬اڂٵ دڃٳبٶٽب ٶ‪ ٕٟ‬ٸ ‪ٞ‬بڂسٺ‬
‫اڀ ثٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲڃطؾس‪( .‬ظحڃٯځ‪ )107 :1401 ،‬ثطذځ اظ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ زٸ ٶٹٔ ‪٦‬كٹضټب ضا‬
‫زاض ٖٽس ٲڃساٶٷس‪ :‬ڂ‪٦ :٥‬كٹضټبڂځ ‪٦‬ٻ اثشساءٖ ثب ٲؿٯٳبٶبٴ دڃٳبٴ نٯح زاقشٻ ثبقٷس؛ زٸ‪:‬‬
‫(اثٹظټطٺ‪:1393 ،‬‬
‫‪٦‬كٹضټبڂځ ‪٦‬ٻ ثب ٲؿٯٳبٶبٴ زض حب‪ ٬‬ػٷ‪ ٩‬ثٹزٶس ٸ ثٗس اظ ػٷ‪ ٩‬دڃٳبٴ نٯح ثؿشٷس‪.‬‬
‫‪ )51‬اٶٗ‪٣‬بز چٷڃٵ دڃٳبٶٽبڂځ ثب ‪٦‬كٹضټبڂځ ‪٦‬ٻ ثطٖٯڃٻ اؾالٰ ٸ ‪٦‬كٹضټبڀ اؾالٲځ سٹَئٻ ٸ ػٷبڂشځ‬
‫ٶٳڃ‪٧‬ٷٷس‪٦ ،‬بٲالً ٲكطٸٔ ٸ ٲُبث‪ ١‬ثب اح‪٧‬بٰ اؾالٲځ اؾز‪.‬‬
‫زٮڃ٭ اڂٵ اٲط اٸالً آڂبسځ اؾ ز ‪٦‬ٻ اٶٗ‪٣‬بز دڃٳبٴ نٯح ضا ثب چٷڃٵ ‪٦‬كٹضټبڂځ ٲكطٸٔ ؾبذشٻ ٸ زٸٰ‬
‫آڂبسځ اؾز ‪٦‬ٻ ؾرٵ اظ ٸ‪ٞ‬بڀ ثٻ ٲٗبټساسځ زاضز ‪٦‬ٻ ثب ٲكط‪٦‬ڃٵ ٲٷٗ‪٣‬س قسٺ اؾز‪ .‬زض ذهٹل‬
‫ٲكطٸٖڃز نٯح زض آڂٿ ‪ 61‬ؾٹضپ اٶ‪ٟ‬ب‪ ٬‬ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓبِنْ رٓىَْحًٔا ل‪ٙ‬لس‪ٛ‬لْمِ فَبرٕىَ ُٕ لَُٓب يٓتًَٓوَّلْ ػٓلَى اللٍَّ‪ٙ‬‬
‫(ا‪٪‬ط ثٻ نٯح سٳبڂ٭ ٶكبٴ زازٶس سٹ ٶڃع سٳبڂ٭ ٶكبٴ ثسٺ ٸ ثطذسا‬ ‫=اٶ‪ٟ‬ب‪<61،٬‬‬
‫بِؤٍَّ ًَٔٓ الس‪ٛ‬م‪ٕٙ‬غٔ الْؼٓل‪ٕٙ‬مٔ‪‬‬
‫سٹ‪٦‬٭ ‪٦‬ٵ ‪٦‬ٻ اٸ قٷٹا ٸ زاٶبؾز)‪ .‬ٸ زض ثبضپ ٸ‪ٞ‬بڀ ثٻ دڃٳبٶٽب زض آڂٿ ‪ 4‬ؾٹضپ سٹثٻ ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬بِلَّب‬
‫الَّز‪ٔٙ‬هَ ػٓبَٓذٕتُمٕ م‪ٙ‬هَ الْمٔطْشِو‪ٕٙ‬هَ حُم‪ ٛ‬لَمٕ ٔٓىْمُصًٔوُمٕ ضَٕٕئًب يٓلَمٕ ٔٔظَبَ‪ٙ‬شُيا ػٓلَٕٕىُمٕ ؤَحٓذٖا فَإَت‪ٙ‬م‪ًٜ‬ا بِلَُِٕٕمٕ ػُٕٓذَٓٔمٕ بِلَى‬
‫(ٲ‪٫‬ط آٶبٶځ اظ ٲكط‪٦‬ڃٵ ‪٦‬ٻ ثب آٶٽب دڃٳبٴ ثؿشڃس ٸ آٶٽب زض‬ ‫=سٹثٻ‪<4،‬‬
‫مٔذ‪ٛ‬ت‪ُِٙ‬مٕ بِنَّ اللٍَّٓ ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْمٔتَّم‪ٕٙ‬هَ‪‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪161 /‬‬

‫اػطاڀ زضؾز دڃٳبٶٽبڀ ذٹز ‪٦‬ٹسبټځ ٶ‪٧‬طزٶس ٸ ‪٦‬ؿځ ضا ثط ٖٯڃٻ قٳب ڂبضڀ ٶسازٶس‪ ،‬دؽ دڃٳبٴ‬
‫قبٴ ضا سب ټٳبٴ ٲسر سٗڃڃٵ قسٺ سٳبٰ ‪٦‬ٷڃس ‪٦‬ٻ ذساٸٶس دطټڃع‪٪‬بضاٴ ضا زٸؾز زاضز)‪.‬‬
‫ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ‬ٶڃع زض َٹ‪ ٬‬زٸضاٴ حڃبر ٲجبض‪ ٤‬ذٹڂف‪ ،‬ٲٗبټسار ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٶځ ثب ‪ٟ٦‬بض اٖٱ اظ‬
‫ٲكط‪٦‬ڃٵ‪ ،‬ڂٽٹز ٸ ٲؿڃحڃبٴ ثؿشٷس‪ ،‬ٲبٶٷس دڃٳبٴ "نٯح حسڂجڃٻ"‪ ،‬نٯح ثب ٲؿڃحڃبٴ "ٶؼطاٴ" ‪٦‬ٻ‬
‫زض ظٲبٴ ذال‪ٞ‬ز حًطر اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬زٸثبضٺ سٳسڂس قس‪ .‬ذٯڃ‪ٟ‬ٿ زٸٰ اؾالٰ حًطر ٖٳط‬
‫‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ٶڃع ثب اټ٭ "ثڃز اٮٳ‪٣‬سؼ" دڃٳبٴ ثؿشٷس‪ٖ .‬جساهلل ثٵ ؾٗس‪ ‬ٶڃع ثب اټ٭ "ٶٹثٻ" دڃٳبٶځ‬
‫ثؿز ‪٦‬ٻ ‪٢‬طٶٽب زٸاٰ ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ اټ٭ ٶٹثٻ ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ ػعڂٻ ثسټٷس ثب ٲؿٯٳبٶبٴ‬
‫ٲطاٸزار سؼبضسځ زاقشٷس‪ .‬ٸ اٲڃط ٲٗبٸڂٻ‪ ‬ثب اټ٭ "اضٲٷؿشبٴ" ٲٗبټساسځ زاقشٷس ‪٦‬ٻ ثطاڀ آٶٽب زض‬
‫اٲٹض زاذٯځ قبٴ ؾڃبزر ٲُٯ‪٢ ١‬بڂ٭ قسٺ ثٹز‪ .‬ټٳٿ اڂٵ قٹاټس ٲشٷځ ٸ سبضڂرځ‪٪ ،‬ٹاٺ ٲكطٸٖڃز‬
‫(ظحڃٯځ‪108 :1401 ،‬؛ اثٹظټطٺ‪)52-51 :1393 ،‬‬
‫اٶٗ‪٣‬بز دڃٳبٴ ٸ ٲٗبټسار ٲرشٯ‪ ٝ‬ثب ‪٦‬كٹضټبڀ ذبضػځ اؾز‪.‬‬
‫ضٸاڂز ػبٮجځ اظ دڃٳبٴ نٯح اثٹٖجڃسٺ ٖبٲط ثٵ ػطاح‪ ‬ٸػٹز زاضز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ اڂكبٴ ثب‬
‫اټبٮځ حٳم دڃٳبٴ حٳبڂز ثؿز‪ ،‬ثٻ اڂٵ نٹضر ‪٦‬ٻ زض ٲ‪٣‬بث٭ دطزاذز ٲبٮځ ٲٗڃٵ‪٢ ،‬طاض قس اظ‬
‫آٶٽب زض ثطاثط ضٸٲڃٽب حٳبڂز ثٻ ٖٳ٭ آٸضز‪ ،‬اٲب ٸ‪٢‬شځ ٲؿٯٳبٶبٴ ثٻ ؾجت َبٖٹٴ زچبض يٗ‪ ٝ‬قسٶس‪،‬‬
‫اثٹٖجڃسٺ اٲٹا‪ ٬‬آٶٽب ضا ثٻ ذٹزقبٴ ثط‪٪‬طزاٶڃس ٸ ٖؼع ذٹز ضا اظ حٳبڂز آٶٽب اٖالٴ ٶٳٹز ٸ آٶٽب ضا ثٻ‬
‫(اثٹظټطٺ‪52 :1393 ،‬؛ ظڂساٴ‪)299 :1382 ،‬‬
‫حب‪ ٬‬ذٹزقبٴ ‪٪‬صاقز‪.‬‬
‫ثٷب ثط اڂٵ‪ ،‬زٸٮز اؾالٲځ ٲڃشٹاٶس ثب زٶڃبڀ ‪ٟ٦‬ط دڃٳبٶٽبڂځ زاقشٻ ثبقس‪ ،‬اٮجشٻ قطٌ آٶؿز ‪٦‬ٻ اڂٵ‬
‫دڃٳبٶٽب ثب زضٶٓطزاقز ٶ‪٧‬بر شڂ٭ ٲٷٗ‪٣‬س ‪٪‬طزز‪:‬‬
‫‪ -‬ان٭ "ٸال ٸ ثطاء" اؾالٲځ ضا ظڂط ؾٹا‪ ٬‬ٶجطز؛‬
‫‪ -‬ٲربٮ‪ ٝ‬ثب انٹ‪ ٬‬ٸ ‪٢‬ٹاٖس ‪٦‬ٯځ اؾالٰ ٶجبقس؛‬
‫‪ -‬ؾجت شٮز ٸ ذٹاضڀ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸ ؾط ا‪٧ٞ‬ٷس‪٪‬ځ قبٴ ٶكٹز؛‬
‫‪ -‬زض آٴ ٲٷ‪ٟٗ‬شځ ثٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ثطؾس ٸ ڂب يطضڀ ضا اظ آٶٽب زٸض ؾبظز؛‬
‫‪ -‬ٲٗبټسار ‪٦‬بٲالً ٸايح ٸ ٲكرم ثبقس؛‬
‫‪ -‬ػبٶت ٲ‪٣‬بث٭ ثٻ سٳبٰ ثٷسټبڀ دڃٳبٴ ٶبٲٻ ټب ٸ‪ٞ‬ب زاض ٸ زض ازٖبټبڀ ذٹز نبز‪ ٠‬ثبقس؛‬
‫‪ -‬آٴ ‪٦‬كٹض ٲبٶٕ دڃكجطز زٖٹر نٯح آٲڃع اؾالٰ ٶكٹز‪.‬‬
‫زض نٹضر سح‪ ١٣‬قطٸٌ ‪ٞ‬ٹ‪ ،٠‬اٲًبڀ دڃٳبٴ ٶبٲٻ ټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ثب سٳبٰ ‪٦‬كٹضټبڀ ػٽبٴ‬
‫ٲكطٸٖڃز دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ ٲب ٲٯعٰ ټؿشڃٱ سب ثٻ ٲ‪ٟ‬بز آٴ ٲٗبټسار قسڂساً دبڂجٷس ثبقڃٱ ٸ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ‬
‫ٖٽس ق‪٧‬ٷځ دطټڃع ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬ظڂطا ثط اؾبؼ زؾبسڃط زڂٵ ٲجڃٵ اؾالٰ ټط‪٪‬ٹٶٻ دڃٳبٴ ق‪٧‬ٷځ ٲٹػجبر‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪161 /‬‬

‫ذكٱ ذساٸٶس‪ ‬ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٲڃؿبظز‪ .‬آڂٿ ‪ 91‬ؾٹضپ ٶح٭ زض ظٲڃٷٿ ٸ‪ٞ‬بڀ ثٻ ٖٽس نطاحز زاضز‪:‬‬
‫‪‬يٓؤَيٕفًُا ثِؼُٕٓذ‪ ٙ‬اللٍَّ‪ ٙ‬بِرَا ػٓبَٓذٕتُمٕ‪= ‬ٶح٭‪( <91،‬ثٻ ٖٽس ذسا ٸ‪ٞ‬ب ‪٦‬ٷڃس آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ دڃٳبٴ ثؿشڃس)‪.‬‬
‫(ثٻ ٖٽس ٸ‬ ‫=اؾطاء‪<34،‬‬
‫ٸ زض آڂٿ ‪ 34‬ؾٹضپ اؾطاء ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓؤَيٕفًُا ثِبلْؼُٕٓذ‪ ٙ‬بِنَّ الْؼُٕٓذٓ وَبنَ مٓسٕئًُلًب‪‬‬
‫دڃٳبٴ ٸ‪ٞ‬ب ‪٦‬ٷڃس ‪٦‬ٻ زض ثبضپ ٖٽس ثبظ ذٹاؾز ٲڃكٹز)‪ .‬اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ضا ٶڃع ‪٢‬بث٭ ڂبز آٸضڀ ٲڃساٶڃٱ ‪٦‬ٻ‬
‫ثط اؾبؼ ٶٓط ظحڃٯځ ثٻ ٶ‪٣‬٭ اظ ٲبٸضزڀ‪ ،‬ػٳٽٹض ‪٣ٞ‬ٽبڀ اؾالٰ زاض ٖٽس ضا ٶڃع ػعء زاض اؾالٰ‬
‫(ظحڃٯځ‪)108 :1401 ،‬‬
‫ٲڃساٶٷس‪ ،‬چٹٴ آٶٽب ثب نٯح اټ٭ شٲٻ ٲڃكٹٶس‪.‬‬
‫ج‪ :‬دار هحاٗدُ‬
‫حڃبز ڂب ٲحبڂسٺ ٸاغٺ اڀ اؾز ٖطثځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٲٗٷځ ثځ َط‪ٞ‬ځ اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اظ زاض ٲحبڂس‪ ،‬آٶسؾشٻ اظ‬
‫‪٦‬كٹضټبڂځ اٶس ‪٦‬ٻ زض سٳبٰ ٲٷبظٖبر ثڃٵ اٮٳٯٯځ ؾڃبؾز ثځ َط‪ٞ‬ځ اسربش ٶٳٹزٺ‪ ،‬ثب ټڃچ ڂ‪ ٥‬اظ‬
‫َط‪ ٜ‬ټبڀ زض‪٪‬ڃط‪ ،‬ٶٻ ٸاضز ػٷ‪ ٩‬ٲڃكٹٶس ٸ ٶٻ ټٱ ثٻ آٶبٴ ‪٦‬ٳ‪ ٥‬ٶٓبٲځ ٲڃٷٳبڂٷس‪ ،‬ٸ زض يٳٵ‬
‫ضٸاثٍ ذٹز ضا ثب ټطزٸ َط‪ ٜ‬ثٻ ټٳبٴ ق‪٧‬٭ ٶٹضٲب‪ ٬‬ٸ ٖبزڀ ازاٲٻ ٲڃسټٷس‪.‬‬
‫‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ اڂٵ ان٭ ضا زض ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٸ زض ټٳعڂؿشځ ٲؿبٮٳز آٲڃع ٲؿٯٳبٶبٴ ثب ؾبڂط‬
‫ٲٯ٭ ػٽبٴ ٲٹضز سٹػٻ ‪٢‬طاض زازٺ ٸ آٴ ضا دصڂط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬ٲٷبثٕ اؾالٲځ اظ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲڃرٹاټٷس سب ثب‬
‫‪٦‬كٹضټبڀ ثځ َط‪ ٜ‬ثب ټٳبٴ ؾڃبؾز ثځ َط‪ٞ‬ځ سٗبٲ٭ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬زض آڂٿ ‪ 90‬ؾٹضپ ٶؿبء ٲڃرٹاٶڃٱ‪:‬‬
‫‪‬بِلَّب الَّز‪ٔٙ‬هَ ٔٓص‪ٙ‬لًُنَ بِلَى لًَٕ ٍَ ثٕٕٓىَىُمٕ يٓثٕٕٓىَُٔمٕ م‪ٕٙ‬خَبقٌ ؤَيٕ رٓبءٔيوُمٕ حٓص‪ٙ‬شَتٕ صٔذٔيسَٔٔمٕ ؤَنْ ٔٔمَبت‪ٙ‬لًُوُمٕ ؤَيٕ ٔٔمَبت‪ٙ‬لًُا‬
‫(ٲ‪٫‬ط آٶبٶڃ‪٧‬ٻ دڃٹٶس زاضٶس ثب ‪٢‬ٹٲڃ‪٧‬ٻ زض ثڃٵ قٳب ٸ آٶبٴ دڃٳبٶٽبڂځ اؾز ٸ ڂب زض‬ ‫=ٶؿبء‪<90،‬‬
‫لًَٕمُٓٔمٕ‪‬‬
‫ٶعز قٳب ٲڃأڂٷس زض حبٮځ ‪٦‬ٻ زٮٽبقبٴ ٶٻ ثٻ ػٷ‪ ٩‬ثب قٳب ضيبڂز ٲڃسټس ٸ ٶٻ زض ػٷ‪ ٩‬ثب ‪٢‬ٹٰ‬
‫قبٴ)‪ .‬اڂٵ آڂز قطڂ‪ٟ‬ٻ ثٗس اظ آڂز ‪ 89‬ټٳڃٵ ؾٹضٺ ٸا‪٪ ٕ٢‬طزڂسٺ ‪٦‬ٻ زٖٹر ثٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ ٸ‪٦‬كشٵ‬
‫ٲشؼبٸظڂٵ زاضز‪ ،‬ٸ زض اڂٵ آڂٻ‪ ،‬اظ آٴ ٲڃبٴ زٸ زؾشٻ ٲؿشظٷځ قسٺ اٶس‪:‬‬
‫اٸ‪ :٬‬زؾشٻ اڂ‪٧‬ٻ ثب ‪٢‬ٹٲځ زض اضسجبٌ اٶس ‪٦‬ٻ ثڃٵ آٶٽب ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲٗبټسار ٸػٹز زاضز‪ .‬اڂٷٽب ٶڃع زض‬
‫ح‪٧‬ٱ ټٳبٴ َط‪ ٜ‬ٲٗبٲٯٻ ٲڃجبقٷس‪ ،‬ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ح‪ ١‬سؼبٸظ ٸ حٳٯٻ ثطآٶٽب ضا ٶساضٶس‪ ،‬ٲ‪٫‬ط ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ‬
‫ذٹزقبٴ ؾڃبؾز ثځ َط‪ٞ‬ځ ذٹز ضا ثط ټٱ ظٶٷس‪.‬‬
‫زٸٰ‪ :‬زؾشٻ اڂ‪٧‬ٻ زٮٽبقبٴ ٲحهٹض اؾز اظ اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ َط‪ ٜ‬زاضڀ اظ ٲؿٯٳبٶبٴ ٸاضز ػٷ‪ ٩‬قٹٶس ٸ ڂب‬
‫ثط ٖٯڃٻ زقٳٷبٴ قبٴ ‪٦‬ٻ اڂٵ ثرف اظ آڂز اقبضٺ ثٻ ټٳبٴ ان٭ ثځ َط‪ٞ‬ځ زاضز‪.‬‬
‫ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ الظٰ اؾز ٲؿٯٳبٶبٴ ثب ‪٦‬ؿبٶځ ‪٦‬ٻ ثځ َط‪ٜ‬اٶس‪ ،‬ثب ټٳبٴ ؾڃبؾز ثځ َط‪ٞ‬ځ سٗبٲ٭‬
‫‪٦‬ٷٷس‪ .‬اٮجشٻ ح‪ ١‬دڃكجطز زٖٹر اؾالٲځ ثطاڀ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ٲح‪ٟ‬ٹِ اؾز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪162 /‬‬

‫حقَق ٍ ٍاججبت غ٘ز هغلوبًبى در قلوزٍ اعالهٖ‬

‫ثط اؾبؼ ‪٢‬ٹاٶڃٵ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ‪ ،‬ذبضػڃبٶڃ‪٧‬ٻ زض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷٷس زض چٽبض ‪٪‬طٸٺ شڂ٭‬
‫زؾشٻ ثٷسڀ ٲڃكٹٶس‪:‬‬
‫رهٖ‬
‫شٲځ ‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ ثب ٲؿٯٳبٶبٴ ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ زض ذڃط ٸ قط آٶٽب قطڂ‪ ٥‬ٲڃجبقس ٸ اڂٵ اٲط ثط‬
‫اؾبؼ دڃٳبٶځ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز ‪٦‬ٻ ڂ‪ ٥‬ؾٯؿٯٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ ٸاػجبر ٸ ڂ‪ ٥‬سٗساز اٲشڃبظار ٸ ٲؿئٹٮڃشٽب‬
‫(اثٹظټطٺ‪)59 :1393 ،‬‬
‫ضا ثط ټط زٸ ػبٶت زٸٮز ٸ قرم ٲ‪٣‬طض ٲڃساضز‪.‬‬
‫اټ٭ شٲٻ اسجبٔ ‪٦‬ب‪ٞ‬طڀ اٶس ‪٦‬ٻ ٲڃرٹاټٷس يٳٵ ح‪٣ٖ ّٟ‬بڂس ‪ٟ٦‬طڀ ذٹڂف‪ ،‬زض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ‬
‫ظٶس‪٪‬ځ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬ثط اؾبؼ ‪٢‬ٹاٶڃٵ ‪٣ٞ‬ٽځ چٷڃٵ اقربنځ اڂٵ ح‪ ١‬ضا زاضٶس‪ ،‬ٸٮځ ثربَط سح‪ ١٣‬اڂٵ اٲط‬
‫الظٰ اؾز سب "ٖٽس شٲٻ" ضا ثب زٸٮز اؾالٲځ ٲٷٗ‪٣‬س ٶٳبڂٷس ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ ثبڂس ثٻ زٸٮز اؾالٲځ‬
‫زض ٲ‪٣‬بث٭ حٳب ڂز اظ ػبٴ‪ ،‬ٲب‪ ٬‬ٸ آظازڀ ٖ‪٣‬بڂس ذٹڂف‪ ،‬ٲبٮڃبسځ ضا ثذطزاظٶس سب اظ ټٳٿ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ٸ‬
‫ٲعاڂبڀ ڂ‪ ٥‬سجٗٿ ٲؿٯٳبٴ ثطذٹضزاض قٹٶس‪ ،‬ٸ اظ ثطذځ ٸْبڂ‪ ٝ‬ٸ ٲؿئٹٮڃشٽبڂځ ‪٦‬ٻ ثطٖٽسپ ڂ‪٥‬‬
‫ٲؿٯٳبٴ اؾز ٲٗب‪٪ ٜ‬طزٶس‪.‬‬
‫آڂٿ ‪ 29‬ؾٹضپ سٹثٻ‪ ،‬يٳٵ اقبضٺ ثٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ ٲبٮڃبر ٲص‪٦‬ٹض‪ ،‬اظ آٴ ثب ٸاغپ "ػعڂٻ" سٗجڃط ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ‬
‫ثٻ ٲٗٷځ ػعا ٸ دبزاـ اؾز ٸ ٲٷٓٹض اظ آٴ ټٳبٴ دبزاقځ اؾز ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ زض ٲ‪٣‬بث٭‬
‫حٳبڂز اظ ػبٴ ٸ ٲب‪ ٬‬آٶٽب اذص ٲڃساضز‪.‬‬
‫زض آٴ آڂٻ ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬حٓتَّى ٔٔؼٕؽًُا الْزِضَّْٔٓ ػٓهْ ٔٓذ‪ ٚ‬يَٓٔمٕ صٓبغ‪ٙ‬شُينَ‪= ‬سٹثٻ‪( <29،‬سب اڂٷ‪٧‬ٻ ثب زؾشبٴ ذٹز‬
‫ػعڂٻ ثسټٷس زض حبٮڃ‪٧‬ٻ ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬اٶس)‪ .‬ٲٷٓٹض اظ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬ثٹزٴ ڂٗٷځ اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٦‬ٹچ‪ ٥‬سط اظ اڂٵ ثبقٷس‬
‫‪٦‬ٻ ثب ٲؿٯٳبٶبٴ زٸثبضٺ ٸاضز ػٷ‪ ٩‬قٹٶس ٸ ڂب ثٻ آٶٽب ذڃبٶز ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫ٲكطٸٖڃز ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ ػعڂٻ سٷٽب زض ‪٢‬طآٴ ٸاضز ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ زض ؾٷز ٸ ضٸـ دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬ٶڃع اڂٵ‬
‫ان٭ ٲٹضز سإڂڃس ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬ثط اؾبؼ ضٸاڂبر ٸاضزٺ ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ‬اظ آسف دطؾشبٴ‬
‫"ٖٳبٴ"‪ ،‬ٲؿڃحڃبٴ "ٶؼطاٴ"‪" ،‬ڂٳٵ" ٸ "اڂٯٻ" ػعڂٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٷس ‪٦‬ٻ اڂٵ ضٸاڂبر ٶڃع زالڂٯځ اؾز‬
‫ٲجٷځ ثط ٲكطٸٖڃز ػعڂٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ‪.‬‬
‫آٗا جسِٗ گرفتي ًمض حمَق تشر ً٘ست؟!‬
‫ثًٗڃٽب ‪٪‬ٳبٴ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ٸػٹز ٖ‪٣‬سڀ ثٷبٰ «شٲٻ» زض ٸا‪ ٕ٢‬ٶ‪٣‬ى ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬اٶؿبٶٽب‪ ،‬اؾبضر ٸ ثٽطٺ ‪٦‬كځ‬
‫ٲٷ‪ٟ‬ځ اظ اسجبٔ ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٴ زض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ اؾز‪ .‬اڂٷٽب زض اڂٵ دٷساض ذٹڂف زچبض ذُب ٸ‬
‫اقشجبٺ قسٺ اٶس‪ ،‬ظڂطا اؾالٰ آٶ‪٣‬سض ثٻ اټ٭ شٲٻ ػبڂ‪٫‬بٺ ثٯٷسڀ ‪٢‬بڂ٭ قسٺ ‪٦‬ٻ حشځ آٶٽب ضا زض ثًٗځ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪163 /‬‬

‫ٲٹاضز اظ ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃع ثبالسط ثطزٺ اؾز‪ .‬اڂٵ اٲط ثڃبٶ‪٫‬ط اڂٵ ٲُٯت اؾز ‪٦‬ٻ اؾالٰ ثٻ ټڃچ ٸػٻ زض‬
‫دځ آظاض ٸ اشڂز ٸ ڂب ٶ‪٣‬ى ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬اسجبٔ ؾبڂط ازڂبٴ ٸ ٲصاټت ٶڃؿز‪.‬‬
‫ثطاڀ اطجبر اڂٵ اٲط الظٰ اؾز سب ثٻ ثطذځ اظ ضٸاڂبر نحڃح ٸ ٲؿشٷس اؾالٲځ زض اڂٵ ظٲڃٷٻ‬
‫اقبضاسځ زاقشٻ ثبقڃٱ‪.‬‬
‫ثبضڀ! دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬زض ذهٹل ح‪ٟ‬بْز اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬اټ٭ شٲٻ چٷڃٵ ‪ٞ‬طٲٹزٶس‪« :‬لَبلَ ؤَلَب مٓهْ ظَلَمٓ‬
‫مٔؼٓبَ‪ٙ‬ذٖا ؤَيٕ اوْتَمَصٍٓٔ ؤَيٕ وَلَّفٍَٔ فًَٕقَ ؼَبلَت‪ ٍٙٙ‬ؤَيٕ ؤَخَزَ م‪ٙ‬ىٍْٔ ضَٕٕئًب ثِغَٕٕشِ ؼ‪ٕٙ‬تِ وَفْسٍ فَإَوَب حٓزِٕزٍٔٔ ًٕٔٓ َٓ الْم‪ٕٓٙ‬بمِّٓ»‪.‬‬
‫(اثٹزاٸز‪)658/4 :1430،‬‬

‫(آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ نبحت ٖٽسڀ ضا ْٯٱ ‪٦‬ٷس‪ ،‬ڂب اظ ح‪ ١‬ٸ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ف ث‪٧‬بټس ڂب اٸ ضا ثٻ ‪٦‬بضڀ‬
‫ٸازا ضز ‪٦‬ٻ اظ سٹاٶف ثڃطٸٴ اؾز‪ ،‬ڂب اظ اٸ چڃعڀ ضا ثسٸٴ ضيبڂشف ث‪٫‬ڃطز‪ ،‬آ‪٪‬بٺ ثبقڃس ‪٦‬ٻ ٲٵ زض‬
‫ضٸظ ‪٢‬ڃبٲز ثط ٖٯڃٻ اٸ حؼز ٸ ثطټبٴ ذٹاټٱ آٸضز)‪.‬‬
‫ذٯڃ‪ٟ‬ٿ ضؾٹ‪ ٬‬ذسا حًطر ٖٯځ‪ ‬ٶڃع ‪ٞ‬طٲٹزٶس‪« :‬بومب ثزلًا الزضّٔ لتىًن ؤمًالُم وإمًالىب ي‬
‫(ظڂٯٗځ‪)381/ 3 :1998 ،‬‬
‫(ټٳبٶب ػعڂٻ ضا ثسڂٵ ٲٷٓٹض دطزاذشٻ اٶس سب ‪٦‬ٻ اٲٹا‪ ٬‬قبٴ‬ ‫دمبئَم وذمبئىب»‪.‬‬
‫ٲبٶٷس اٲٹا‪ ٬‬ٲب ٸذٹٶٽب قبٴ ٲبٶٷس ذٹٶٽبڀ ٲب ثبقس)‪.‬‬
‫ا‪٦‬ٷٹٴ زض ؾبڂٿ چٷڃٵ ضٸاڂبسځ‪ ،‬چ‪٫‬ٹٶٻ ٲڃشٹاٶس ازٖب ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ٖ‪٣‬س شٲٻ ٶ‪٣‬ى ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثكط ٸ ڂب ثٻ‬
‫ٲٗٷځ ٖسٰ سٗبٲ٭ زضؾز ثب ؾبڂط ٲٯ٭ ػٽبٴ اؾز؟!!‬
‫ٖالٸٺ ثط اڂٵ ضٸاڂبر‪ ،‬ا‪٪‬ط ٲب زض ٲ‪٣‬ساض دٹٮځ ‪٦‬ٻ اظ اټ٭ شٲٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ٲڃكٹز ز‪٢‬ز ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬ػٷجٿ‬
‫ضحٳز ٸ ق‪٣ٟ‬ز اؾالٰ ثڃكشط ثطاڀ ٲب طبثز ٲڃ‪٫‬طزز‪ .‬زض ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ ثڃٵ ‪٣ٞ‬ٽب ٸ ٲؼشٽسڂٵ زض‬
‫ثبضپ ٲ‪٣‬ساض ٸػٽځ ‪٦‬ٻ ثبڂس اظ اټ٭ شٲٻ ثٻ نٹضر ؾبالٶٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قٹز‪ ،‬اذشال‪ ٜ‬ٶٓط ٸػٹز زاضز‪ .‬ٸٮځ‬
‫ا‪٪‬ط ٲب حشځ ؾرشطڂٵ ضؤڀ ضا ٶڃع زض ظٲڃٷٻ ث‪٫‬ڃطڂٱ‪ ،‬ثبظټٱ ٶٳڃشٹاٴ ثٽبڂځ ثطاڀ آٴ ‪٢‬بڂ٭ قس‪ .‬ٶٓط‬
‫اٲبٰ ٲبٮ‪ ٥‬زض اڂٵ ظٲڃٷٻ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٲؿإٮٿ ٲ‪٣‬ساض ٸػٻ ٲص‪٦‬ٹض‪ ،‬ٲطثٹٌ ثٻ سٹا‪٣ٞ‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ ثڃٵ‬
‫َط‪ٞ‬ڃٵ نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز‪ .‬ڂٗٷځ َط‪ٞ‬ڃٵ ثٻ ټط اٶساظٺ ‪٦‬ٻ ثب ټٱ سٹا‪٦ ١ٞ‬طزٶس‪ ،‬ټٳبٴ حس ٸٮٹ اٶس‪٤‬‬
‫ټٱ ثبقس اظ ؾٹڀ اؾالٰ دصڂط‪ٞ‬شٻ ٲڃكٹز‪ .‬اٲبٰ قب‪ٗٞ‬ځ زض اڂٵ ظٲڃٷٻ حس ا‪٢‬٭ ضا سٗڃڃٵ ‪٦‬طزٶس ٸٮځ‬
‫حس ا‪٦‬ظط ضا ٲٷٹٌ ثٻ سٹا‪َ ١ٞ‬ط‪ٞ‬ڃٵ ‪٪‬صاقشٷس‪ .‬اڂكبٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٸػٽځ ‪٦‬ٻ اظ اټ٭ شٲٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‬
‫ٲڃكٹز‪ ،‬ا‪٢‬الً ثبڂس ثڃٵ ‪ 1‬اٮځ ‪ 12‬زٶڃبض ثٻ نٹضر ؾبالٶٻ ثبقس‪ .‬اٲبٰ اثٹحٷڃ‪ٟ‬ٻ اټ٭ شٲٻ ضا زض ؾٻ‬
‫‪٪‬طٸٺ زؾشٻ ثٷسڀ ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ :‬ططٸسٳٷساٴ‪٦ :‬ٻ ثبڂس اظ آٶٽب ‪ 48‬زضټٱ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قٹز‪ ،‬ٲشٹؾٍټب ‪٦‬ٻ ثبڂس اظ آٶٽب‬
‫(ظڂساٴ‪)299 :1382 ،‬‬
‫‪ 24‬زضټٱ ٸ ‪٣ٞ‬طاء ‪٦‬ٻ ثبڂس اظ آٶٽب ‪ 12‬زضټٱ ثٻ نٹضر ؾبالٶٻ ثٗٷٹاٴ ػعڂٻ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قٹز‪.‬‬
‫اٮجشٻ ش‪٦‬ط ٶ‪٧‬بر شڂ٭ ٶڃع زض ذهٹل اذص ػعڂٻ اظ اټ٭ شٲٻ يطٸضڀ اؾز‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪164 /‬‬

‫‪ -‬ٲبٮڃبر ‪ٞ‬ٹ‪ ٠‬ثٻ نٹضر ؾبالٶٻ اذص ٲڃ‪٫‬طزز‪.‬‬

‫‪ -‬اذص اڂٵ ٲ بٮڃبر ‪ٞ‬طو ٸ ڂب ٸاػت حشٳځ ٶڃؿز‪ ،‬ظڂطا ثط اؾبؼ اٶسڂكٻ ټبڀ ‪٣ٞ‬ٽځ‪،‬‬
‫زٸٮز اؾالٲځ ٲڃشٹاٶس اټ٭ شٲٻ ضا اظ آٴ ٲبٮڃبر ٲٗب‪ ٜ‬ٶٳبڂس‪ .‬ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ‬زض‬
‫اٸاڂ٭ ټؼطر ثب ‪٢‬جبڂ٭ "ػٽڃٷٻ"‪" ،‬ثٷځ يٳبض" ٸ "‪ٟٚ‬بض" ثسٸٴ اذص ػعڂٻ ٖ‪٣‬س شٲٻ‬
‫(اثٵ ټكبٰ‪)591/1 :1411 ،‬‬
‫ثؿشٷس ‪٦‬ٻ اڂٵ ذٹز زٮڃٯځ اؾز ثط ٖسٰ ٸػٹة اڂٵ اٲط‪.‬‬
‫‪٦ -‬ٹز‪٦‬بٴ‪ ،‬ظٶبٴ‪ ،‬ٲٗٯٹٮڃٵ زائٳځ ٸ اقربل ‪٦‬ٹض اظ دطزاذز اڂٵ ػعڂٻ ٲٗب‪ ٜ‬اٶس‪ ،‬ظڂطا‬
‫دڃبٲجط اؾالٰ‪ ‬اظ ‪٪‬طٸٺ ټبڀ شڂ٭ ػعڂٻ ٶ‪٫‬ط‪ٞ‬شٻ ٸ زض يٵ ثط اؾبؼ ضٸاڂبر سبضڂرځ‪،‬‬
‫حًطر ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ٶڃع ‪ٞ‬طز ڂٽٹزڀ ضا ثٻ ٖٯز ‪٣ٞ‬ڃط ثٹزٴ اظ دطزاذز ٲبٮڃبر ػعڂٻ‪،‬‬
‫(ؾبث‪175/3 :1990 ،١‬؛ ظڂساٴ‪)299 :1382 ،‬‬
‫ٲٗب‪ ٜ‬ٶٳٹز‪.‬‬
‫ا‪٦‬ٷٹٴ ثب ٲالحٓٿ اڂٵ قطٸٌ ٸ ثب زض ٶٓطزاقز چٷڃٵ ‪ٞ‬شٹاټب ٸ ٖٳٯ‪٧‬طزټبڂځ‪ ،‬چ‪٫‬ٹٶٻ ٲڃشٹاٴ ازٖب‬
‫‪٦‬طز ‪٦‬ٻ ٲٹيٹٔ ػعڂٻ زض اؾالٰ ٲؿإٮٻڂځ اؾز ‪٦‬ٻ زض آٴ ٶ‪٣‬ى ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثكط ٸ ؾشٳ‪٫‬طڀ ثط ٖٯڃٻ‬
‫دڃطٸاٴ ؾبڂط ازڂبٴ ثٻ ٸ‪٢‬ٹٔ ٲڃذڃٹٶسز؟!!‪.‬‬

‫هستأهي‬
‫ٲؿشإٲٵ ‪٦‬ٻ زض انُالح اٲطٸظڀ ثٻ آٴ اسجبٔ ثڃ‪٫‬بٶٻ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪ ،‬قرهځ اؾز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ سٹا‪١ٞ‬‬
‫‪٢‬جٯځ ٸاضز ؾطظٲڃٵ ٸ ڂب ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬اٲب ‪٢‬هس ا‪٢‬بٲز زائٳځ ضا ٶساضز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ٲڃرٹاټس‬
‫ثطاڀ ٲسر ٲٗڃٷځ زض آٶؼب ا‪٢‬بٲز ‪٪‬عڂٷس‪ .‬ٸ ‪ٚ‬طو اظ ٸضٸزـ ٖبزسبً اقش‪ٛ‬ب‪ ٬‬ثٻ ‪٦‬بض سؼبضر ٸ ڂب‬
‫(اثٹظټطٺ‪)67 :1393 ،‬‬
‫ؾڃبحز ٲڃجبقس‪.‬‬
‫اسجبٔ سٳبٰ ‪٦‬كٹضټبڀ زٶڃب ح‪ ١‬زاضٶس اظ زٸٮز اؾالٲځ زضذٹاؾز اٲبٴ ٶٳٹزٺ ٸ دڃٳبٴ "ٲؿشإٲٵ"‬
‫ضا ٲٷٗ‪٣‬س ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اڂٵ ح‪ ١‬حشځ ثطاڀ ٶٓبٲڃبٴ زض ‪٪‬ڃط ػٷ‪ ٩‬ٶڃع ٲح‪ٟ‬ٹِ اؾز ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط َبٮت اٲبٴ‬
‫قٹٶس ٲؿٯٳبٶبٴ ثبڂس ثٻ آٶٽب اٲبٴ زټٷس‪ .‬زض ‪٪‬ؿشطپ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ‪ ،‬دڃٳبٴ ٲؿشإٲٵ ڂب اٲبٴ ٶبٲٻ اڀ‬
‫‪٦‬ٻ ثٻ اسجبٔ ؾبڂط ٲٯ٭ ػٽبٴ زازٺ ٲڃكٹز ثط زٸ ‪٪‬ٹٶٻ اؾز‪:‬‬
‫ڂ‪ :٥‬اٲبٴ ٶبٲٿ ذبل‪٦ :‬ٻ َځ آٴ ڂ‪ ٥‬ڂب چٷس ٶ‪ٟ‬ط ٲٗسٸز اظ زٸٮز اؾالٲځ اٲبٴ ٶبٲٻ زضڂب‪ٞ‬ز‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫(ظحڃٯځ‪)151 :1981 ،‬‬
‫زٸ‪ :‬اٲبٴ ٶبٲٿ ٖبٰ‪٦ :‬ٻ َځ آٴ ؾ‪٧‬بٴ ڂ‪ ٥‬قٽط ڂب ڂ‪٦ ٥‬كٹض زض ذٹاؾز اٲبٴ ٲڃٷٳبڂٷس‪.‬‬
‫زٸٮز ا ؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز زض چٽبض چٹة سٗبٲالر ذبضػځ ذٹز‪ ،‬ثٻ ټط زٸ‪٪‬طٸٺ ‪ٞ‬ٹ‪ ٠‬اٲبٴ ٶبٲٿ‬
‫ٲص‪٦‬ٹض ضا اُٖب ٶٳبڂس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪165 /‬‬

‫زض آڂٿ ‪ 6‬ؾٹضپ سٹثٻ ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓبِنْ ؤَحٓذٗ م‪ٙ‬هَ الْمٔطْشِو‪ٕٙ‬هَ اسٕتَزٓبسٓنٓ فَإَرِشٌْٔ حٓتَّى ٔٓسٕمٓغٓ وَلَب َٓ اللٍَّ‪ ٙ‬حُم‪ٛ‬‬
‫ؤَثٕل‪ٙ‬غٍْٔ مٓإْمٓىٍَٔ‪= ‬سٹثٻ‪( <6،‬ا ‪٪‬ط ڂ‪٧‬ځ اظ ٲكط‪٦‬بٴ اظ سٹ َبٮت اٲبٴ قسٶس‪ ،‬دؽ ثٻ آٶٽب اٲبٴ ثسٺ سب ‪٦‬ٻ ‪٦‬الٰ‬
‫ذسا ضا ثكٷٹٶس ٸ ؾذؽ آٶٽب ضا ثٻ اڂٳٷ‪٫‬بٺ قبٴ ثطؾبٴ)‪.‬‬
‫جْبًگشداى‬
‫اٲطٸظٺ زض ثؿڃبضڀ اظ ‪٦‬كٹضټبڀ ػٽبٴ‪ ،‬نٷٗز ػٽبٶ‪٫‬طزڀ ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲٷبثٕ ٖٳسپ زضاٲس‬
‫ٶ‪٣‬ف ثعض‪٪‬ځ ضا زض ق‪٧‬ٹ‪ٞ‬بڂځ ا‪٢‬شهبزڀ آٴ ‪٦‬كٹضټب ثبظڀ ٲڃ‪٧‬ٷس‪٦ .‬كٹضټبڀ ‪٪‬ٹٶب‪٪‬ٹٴ ػٽبٴ ثب‬
‫سإؾڃؽ ػبشثٻ ټبڀ سٹضڂؿشځ ٸ ټٳچٷبٴ ٶ‪٫‬ٽساضڀ اظ ٲڃطاص ‪ٞ‬طټٷ‪٫‬ځ ٸ ثٻ ٲكبټسٺ ‪٢‬طاض زازٴ آٴ‪،‬‬
‫ٖٹاڂس ظڂبزڀ ضا ثٻ زؾز ٲڃأٸضٶس‪.‬‬
‫‪٪‬ؿشطپ ‪٣ٞ‬ٻ اؾالٲځ ثط ٲؿٯٳبٶبٴ ح‪٧‬ٱ ٲڃ‪٧‬ٷس سب يٳٵ اُٖبڀ ٸڂعا ثٻ ػٽبٶ‪٫‬طزاٴ‪ ،‬سساثڃطڀ ضا‬
‫اسربش ‪٦‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ثبٖض ػصة سٹضڂؿشٽب ٸ ػٽبٶ‪٫‬طزاٴ ثٻ ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ‪٪‬طزز‪.‬‬
‫اڂٷ‪٧‬بض ٲڃشٹاٶس ٶ‪٣‬ف ثعض‪٪‬ځ ضا زض ظٲڃٷٿ ق‪٧‬ٹ‪ٞ‬بئځ ا‪٢‬شهبزڀ ٸ ٲٗط‪ٞ‬ځ ثٽشط اؾالٰ ثٻ ؾبڂط ٲٯ٭‬
‫ػٽبٴ اڂ‪ٟ‬ب ٶٳبڂس‪٢ .‬طآٶ‪٧‬طڂٱ ټٳٹاضٺ اظ سٳبٰ اٶؿبٶٽب‪ ،‬چٻ ٲؿٯٳبٴ ٸ ڂب ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٴ ٲڃرٹاټس سب زض‬
‫‪٪‬ٹقٻ ٸ ‪٦‬ٷبض ټؿشځ‪ ،‬زؾز ثٻ ؾڃط ٸ ؾڃبحز ثعٶس ٸ زض آطبض ثؼب ٲبٶسٺ اظ ‪٪‬صقش‪٫‬بٴ سسثط ٶٳبڂٷس‬
‫ٸ زضؾٽبڀ الظٰ ضا ث‪٫‬ڃطٶس‪.‬‬
‫زض آڂٿ ‪ 137‬ؾٹضپ آ‪ٖ ٬‬ٳطاٴ ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬لَذٕ خَلَتٕ م‪ٙ‬هْ لَجٕل‪ٙ‬ىُمٕ سٔىَهٌ فَس‪ٕٙ‬شُيا ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ فَبوْظُشيا وَٕٕفٓ‬
‫وَبنَ ػٓبل‪ٙ‬جُّٓ الْمٔىَزِّثِٕهَ‪( ‬ٲح‪٣٣‬بً دڃف اظ قٳب ضاٺ ٸ ضٸقٽبڂځ ‪٪‬صقشٻ اؾز دؽ زض ظٲڃٵ ؾڃط ‪٦‬ٷڃس‬
‫ٸ ثٷ‪٫‬طڂس ٖب‪٢‬جز زضٸ٘ دٷساضاٴ چ‪٫‬ٹٶٻ ثٹزٺ اؾز)‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ػبٴ ٸ ٲب‪ ٬‬ټط ڂ‪ ٥‬اظ ٲؿشإٲٷڃٵ ٸ ػٽبٶ‪٫‬طزاٴ اظ ټط ‪٪‬ٹٶٻ‬
‫‪٪‬عٶس ثبڂس ٲح‪ٟ‬ٹِ ثبقس‪ ،‬ٸ حشځ ا‪٪‬ط ڂ‪٧‬ځ اظ اڂٷٽب زض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ ثٳڃطٶس ثبڂس ‪٦‬ٻ ٲب‪٬‬قبٴ ‪٦‬ٻ ثب‬
‫(اثٹظټطٺ‪)68 :1393 ،‬‬
‫ذٹز زاضٶس ثٻ ٸضطٿ آٶٽب اٶش‪٣‬ب‪ ٬‬ڂبثس‪.‬‬
‫کَس دٗپلوبتْبٕ سفبستخبًِ ّب‬
‫زڂذٯٹٲبؾځ ‪ٞ‬ٷٹٴ ٸ ضٸقٽبڀ سٗبٸٴ ٸ سٗبٲ٭ ثڃٵ ‪٦‬كٹضټب ثٻ ٲٷٓٹض سٷٓڃٱ ضٸاثٍ ٲرشٯ‪ٝ‬‬
‫ؾڃبؾځ‪ ،‬سؼبضڀ‪ٞ ،‬طټٷ‪٫‬ځ‪ ،‬ٶٓبٲځ ٸ ٖٯٳځ ثٻ ٲٷٓٹض ح٭ ثطذځ ٲك‪٧‬الر ٸ ٲًٗالسځ اؾز ‪٦‬ٻ‬
‫(ؾ‪ٟ‬ط‪ ،‬ة ر‪)20 :‬‬
‫احڃبٶبً زض ثڃٵ ‪٦‬كٹضټب ثطٸظ ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ قطڂٗز ‪ٚ‬طاڀ ٲحٳسڀ ٸ ‪٢‬ٹاٶڃٵ ثڃٵ اٮٳٯٯځ‪ ،‬زڂذٯٹٲبسٽبڀ سٳبٰ ‪٦‬كٹضټب اظ حهبٶز‬
‫‪٦‬بٲ٭ زڂذٯٹٲبسڃ‪٧‬ځ ثط ذٹضزاضٶس ٸ ثبڂس سٹؾٍ ‪ٞ‬طز ‪ٞ‬طز ػبٲٗٿ اؾالٲځ احشطاٰ قسٺ‪ ،‬اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪166 /‬‬

‫سؼبٸظ ثٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬آٶبٴ ذٹز زاضڀ قٹز‪ .‬زض آڂٿ ‪ 6‬ؾٹضپ سٹثٻ ٲڃرٹاٶڃٱ‪ :‬يٓبِنْ ؤَحٓذٗ م‪ٙ‬هَ الْمٔطْشِو‪ٕٙ‬هَ‬
‫اسٕتَزٓبسٓنٓ فَإَرِشٌْٔ حٓتَّى ٔٓسٕمٓغٓ وَلَب َٓ اللٍَّ‪ ٙ‬حُم‪ ٛ‬ؤَثٕل‪ٙ‬غٍْٔ مٓإْمٓىٍَٔ‪( ‬ا‪٪‬ط ڂ‪٧‬ځ اظ ٲكط‪٦‬بٴ اظ سٹ َبٮت اٲبٴ‬
‫قسٶس دؽ ثٻ آٶٽب اٲبٴ ثسٺ سب ‪٦‬ٻ ‪٦‬الٰ ذسا ضا ثكٷٹٶس ٸ ؾذؽ آٶٽب ضا ثٻ اڂٳٷ‪٫‬بٺ قبٴ ثطؾبٴ)‪.‬‬
‫ػٳٯٿ «حشځ ڂؿٳٕ ‪٦‬الٰ اهلل» اقبضٺ ثٻ ان٭ ‪ٟ٪‬ش‪٫‬ٹڀ ؾ‪ٟ‬طا ٸ زڂذٯٹٲبسٽب زاضز‪ ،‬ثٷبءٖ الظٰ اؾز ثٻ‬
‫‪٦‬ٹض زڂذٯٹٲبسٽبڀ ؾ‪ٟ‬بضسربٶٻ ټب اڂٵ اٲ‪٧‬بٴ زازٺ قٹز سب ‪٦‬بض زڂذٯٹٲبسڃ‪٧‬ځ ذٹز ضا اٶؼبٰ زټٷس ٸ‬
‫ؾرٷبٴ ذٹز ضا ثٻ ‪٪‬ٹـ ٲؿئٹٮڃٵ زٸٮز اؾالٲځ ثطؾبٶٷس ٸ ټٳچٷبٴ دڃبٲٽبڀ ٲؿٯٳبٶبٴ ضا ٶڃع‬
‫زضڂب‪ٞ‬ز زاضٶس‪.‬‬
‫اثٵ ‪٦‬ظڃط زض س‪ٟ‬ؿڃط اڂٵ آڂٻ ٲڃٷٹڂؿس‪ « :‬ټس‪ ٜ‬اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ټط‪٦‬ؽ اظ زاض حطة ثٻ زاض اؾالٰ ثٻ‬
‫ٲٷٓٹض ضؾبٶڃسٴ دڃبٲځ‪ ،‬ڂب اٶؼبٰ سؼبضسځ‪ ،‬ڂب َٯت نٯح ٸ آسف ثؽ‪ ،‬ڂب حٳ٭ ػعڂٻ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭‬
‫ثڃبڂس ٸ اظ اٲبٰ ڂب ٶبئجف اٲبٴ زضڂب‪ٞ‬ز زاضز‪ ،‬سب ٲبزاٲځ ‪٦‬ٻ ٲشطزز زض زاض اؾالٰ اؾز سب ثبظ‪٪‬كز ثٻ‬
‫(اثٵ ‪٦‬ظڃط‪)100/4 :1419 ،‬‬
‫ذبٶٿ ٸ ٸَٵ ذٹز زض اٲٷڃز ‪٦‬بٲ٭ ‪٢‬طاض زاضز»‪.‬‬
‫دڃبٲجط ‪٪‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬ثٻ ض‪ٚ‬ٱ اڂٷ‪٧‬ٻ ثطذځ اظ ؾ‪ٟ‬طا ٲٹاظڂٵ زڂذٯٹٲبؾځ ٸ اضظقٽبڀ ‪ٟ٪‬ش‪٫‬ٹ ضا‬
‫ضٖبڂز ٶٳڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ثب آٶٽٱ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ سؼبٸظ ثط ٖٯڃٻ آٶٽب ذٹز زاضڀ ٲڃ‪ٟ‬طٲٹز‪ .‬زض ضٸاڂبر ٲڃرٹاٶڃٱ‬
‫ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ٲؿڃٯٳٿ ‪٦‬صاة ‪ٞ‬طؾشبزٺ ‪٪‬بٴ ذٹز ضا ثب دڃبٲځ ض‪٦‬ڃ‪ ٥‬ٸ اټبٶز آٲڃع ثٻ ؾٹڀ دڃبٲجط‬
‫اؾالٰ‪ٞ ‬طؾشبز‪ ،‬ٮحٵ ظقز اڂٵ دڃبٰ‪ ،‬ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ‪ ‬ضا ثؿڃبض آظضزٺ ذبَط ؾبذز ٸٮځ‬
‫اڂكبٴ ثب ټٳٿ اڂٷٽب ذٹڂكشٷساضڀ ذٹز ضا ح‪ ّٟ‬ٶٳٹزٺ ٸ ‪ ٍ٣ٞ‬ثٻ اڂٵ ‪ٟ٪‬شٻ ا‪٦‬ش‪ٟ‬ب ‪٦‬طزٶس ‪٦‬ٻ‪« :‬ٮٹ‬
‫‪٦‬ٷز ‪٢‬بسالً ضؾٹالً ٮ‪٣‬شٯشٳ‪٧‬ٳب»‪( .‬احٳس‪306/6 :1421،‬؛ ظحڃٯځ‪( )152 :1981 ،‬ا‪٪‬ط ٲٵ دڃبٰ آٸضاٴ ضا ٲڃ‪٧‬كشٱ‬
‫حشٳبً قٳب ضا ثٻ ‪٢‬ش٭ ٲڃطؾبٶسٰ)‪ .‬نحبثځ ػٯڃ٭ اٮ‪٣‬سض حًطر ٖجساهلل ثٵ ٲؿٗٹز‪ ‬زض ثبضپ ح‪٣‬ٹ‪٠‬‬
‫(ظحڃٯځ‪)152 :1981 ،‬‬
‫ؾ‪ٟ‬طا ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂٷس‪« :‬ؾٷز اؾز ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طؾشبز‪٪‬بٴ ‪٦‬كشٻ ٶكٹٶس»‪.‬‬
‫اٮجشٻ ثٻ قطٌ آٶ‪٧‬ٻ ‪ٞ‬طؾشبز‪٪‬بٴ ٲص‪٦‬ٹض زؾز ثٻ اٖٳبٮځ ٶعٶٷس ‪٦‬ٻ ٲٷب‪ٞ‬ځ ثب ٲٹاظڂٵ زڂذٯٹٲبسڃ‪٧‬ځ ٸ‬
‫ٸْبڂ‪ ٝ‬ڂ‪ ٥‬زڂذٯٹٲبر ثبقس‪ ،‬چٻ زض اڂٵ نٹضر اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ حهبٶز ٲحطٸٰ ٲڃكٹز ٸ ثبڂس ثٻ ػعاڀ‬
‫اٖٳب‪ ٬‬ذٹز ثطؾس‪.‬‬
‫فشزدُ اٗي درط‬
‫زض اڂٵ زضؼ ٸايح قس ‪٦‬ٻ ‪٪‬ؿشطپ ‪٣ٞ‬ٽځ ټٳعڂؿشځ اؾالٰ ثب ؾبڂط ٲٯ٭ ػٽبٴ ٸ دڃطٸاٴ ؾبڂط‬
‫ازڂبٴ ثؿڃبض ٸؾڃٕ ٸ ‪٪‬ؿشطزٺ اؾز ٸ آٶبٶڃ‪٧‬ٻ ازٖب ٲڃ‪٧‬ٷٷس اؾالٰ ڂ‪ ٥‬زڂٵ ػٷ‪٫‬ؼٹ ٸ ذكٹٶز‬
‫َٯت اؾز‪ ،‬ؾرز زض اقشجبٺ اٶس‪ .‬اڂٵ اقشجبٺ قبٴ ڂب ٶبقځ اظ ػٽٯځ اؾز ‪٦‬ٻ ٶؿجز ثٻ اؾالٰ‬
‫زاضٶس ٸ ڂب ٲڃساٶٷس ‪٦‬ٻ اؾالٰ زڂٵ نٯح ٸ نٳڃٳڃز اؾز ٸٮځ ثٻ ٲٷٓٹض ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ‪٪‬ؿشطـ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪167 /‬‬

‫ضٸظ ا‪ٞ‬عٸٴ آٴ زؾز ثٻ سجٯڃ‪ٛ‬بر ؾٹء ثط ٖٯڃٻ اڂٵ زڂٵ ٲٽطثبٴ ٸ ٲ‪٣‬سؼ ٲڃعٶٷس سب آٶطا ثسٶبٰ ‪٦‬ٷٷس‬
‫ٸ اظ اٶٓبض ػٽبٶڃبٴ ثڃٷساظٶس‪.‬‬
‫ټٳچٷبٴ ٲؿٯٳبٶبٴ ضٸاثٍ ذٹز ضا ثب ‪٦‬كٹضټبڀ ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٴ يبثُٻٲٷس ؾبذشٻ‪ ،‬اڂٵ يبثُٻټب ثٻ‬
‫‪٪‬ٹٶٻڂځ ‪٦‬ٻ سٹاظٴ ضا زض ټٳٿ ظٲڃٷٻټب ح‪ ّٟ‬ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬زض اڂٵ يبثُٻټب ټط ڂ‪ ٥‬اظ ‪٦‬كٹضټبڀ ‪ٚ‬ڃط‬
‫ٲؿٯٳبٴ زض ‪٦‬شٻ‪٪‬ٹضڂٽب ڀ زاض اؾالٰ‪ ،‬زاض حطة‪ ،‬زاض ٖٽس ٸ زاض حڃبز زؾشٻ ثٷسڀ ٲڃكٹٶس ٸ ‪٣ٞ‬ٻ‬
‫ثڃٵ اٮسٸ‪ ٬‬اؾالٲځ ‪٢‬ٹاٶڃٷځ ضا زض ٶحٹپ سٗبٲ٭ ثب اڂٵ زاضټب سٷٓڃٱ ٶٳٹزٺ اؾز‪.‬‬
‫ثط اؾبؼ ‪٣ٞ‬ٻ ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ‪ٚ ،‬ڃط ٲؿٯٳبٶبٴ ٶڃع ح‪ ١‬زاضٶس زض ‪٦‬كٹض اؾالٲځ يٳٵ ح‪ّٟ‬‬
‫زڂٵ ٸ اضظقٽبڀ ذٹز ظٶس‪٪‬ځ ‪٦‬ٷٷس ‪٦‬ٻ اڂٵ ‪٦‬بض آٶٽب ثبڂس ثط اؾبؼ سٹا‪ ١ٞ‬ثب زٸٮز اؾالٲځ ٸ‬
‫دطزاذز ػعڂٻ زض حبٮز شٲٻ ڂب ٲبٮڃبر زڂ‪٫‬طڀ زض نٹضر اؾشئٳبٴ ٸ ػٽبٶ‪٫‬طزڀ ٸ ڂب ثسٸٴ اڂٷٽب‬
‫زض حبٮز ؾ‪ٟ‬بضر ٸ ‪٦‬بض زڂذٯٳبسڃ‪٧‬ځ اٶؼبٰ ڂبثس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪168 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه وخٕش‪ ،‬اثًالفذاء‪ ،‬اسمبػٕل ثه ػمشي‪ .1419 .‬تفسٕش المشآن الؼظٕم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .3‬اثه َطب َ‪ ،‬اثً مْحمذ‪ ،‬ػجذالمله ثه َطب َ ثه أًة الْحمٕشْ‪ .1974 .‬سٕشِ اثه َطب َ‪ .‬لبَشٌ‪:‬‬
‫مىتجّ الىلٕبت األصَشّٔ‪.‬‬
‫‪ .4‬اثًدايد‪ ،‬سلٕمبن ثه األضؼج‪ .1431 .‬سىه اثٓ دايد‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼبلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثًصَشٌ‪ ،‬مْحمذ‪ .1393 .‬سياثػ ثٕه الملل دس اسال َ‪ .‬متشرم‪ :‬سٕذ احمذ اضشفٓ‪ .‬وبثل‪ :‬اوتطبسات‬
‫سسبلت‪.‬‬
‫‪ .6‬احمذ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬احمذ ثه مْحمذ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ ثه حىجل‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .7‬ثخبسْ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪ .1422 .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .8‬تشمزْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػٕسٓ ثه سًسِ‪ .َ 1998 .‬الزبمغ الىجٕش‪ -‬سىه التشمزْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الغشة‬
‫اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .9‬صحٕلٓ‪ ،‬يَجّ‪ .1411 .‬الؼاللبت الذيلّٕ فٓ اإلسال َ ممبسوّ ثبلمبوًن الذيلٓ الْحذٔج‪ .‬ثٕشيت‪:‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .11‬صٔلؼٓ‪ ،‬رمبل الذٔه‪ ،‬اثٓ مْحمذ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ًٔسف‪ .1998 .‬وصت الشأّ فٓ تخشٔذ ؤحبدٔج‬
‫الُذأّ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث‪.‬‬
‫‪ .11‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .12‬سبثك‪ ،‬سٕذ‪ .1991 .‬فمٍ السىّ‪ .‬لبَشٌ‪ :‬داسالشٔبن للتشاث‪.‬‬
‫‪ .13‬سفش‪ ،‬حسه ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬وظشات استطشافّٕ فٓ فمٍ الؼاللبت اإلوسبوّٕ ثٕه المسلمٕه ي غٕش‬
‫المسلمٕه‪ .‬سٔبض‪ :‬يصاسِ األيلبف السؼًدّٔ‪.‬‬
‫‪ .14‬وبسبوٓ‪ ،‬ػالء الذٔه اثٓ ثىش سؼًد‪ .‬ة ت‪ .‬ثذائغ الصىبئغ فٓ تشتٕت الطشائغ‪ .‬پطبيس‪ :‬المىتجّ‬
‫الْحمبوّٕ‪.‬‬
‫‪ .15‬مسلم‪ ،‬اثًالْحسه‪ ،‬مسلم ثه الْحزبد‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪169 /‬‬

‫درس سیسدّن‬

‫آزاديْای سیاسی در هٌظَهة سیاسی اسالم‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثط ثطذځ اظ ٲ‪٣‬ٹٮٻټبڀ ٲٽٱ ٸ ‪٦‬ٯځ ؾڃبؾز زض دطسٹ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آقٷب قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ .1‬ثط ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٸ ٲٗبٶځ ٲهُٯحبر ٲٽٱ ٖطنٿ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ آقٷب قٹٶس؛‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زڂس‪٪‬بٺ ػبٲٕ ٸ ٲشٹاظٶځ زض ٖطنٿ ضٸاثٍ ثڃٵ اٮٳٯ٭ زاضز؛‬ ‫‪.2‬‬
‫‪ .3‬ثساٶٷس ‪٦‬ٻ زٸٮز اؾالٲځ ٸْڃ‪ٟ‬ٻ زاضز‪ ،‬ثب ؾبڂط ‪٦‬كٹضټب ضاثُٿ يبثُٻٲٷس زاقشٻ ثبقس؛‬
‫‪ .4‬ثشٹاٶٷس ٲهُٯحبر ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ضا قطح ‪٦‬ٷٷس؛‬
‫ثشٹاٶٷس زض دطسٹ آڂبر ٸ احبزڂض ٶجٹڀ ضاػٕ ثٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ سٹيڃح زټٷس؛‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ .6‬ثشٹاٶٷس ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲؿشس‪ ٬‬انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ ‪٦‬ٯځ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ اؾالٲځ ضا ثٻ ثحض ٸ‬
‫ثطضؾځ ث‪٫‬ڃطٶس‪.‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪171 /‬‬

‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫آڂب ٲڃساٶڃس ‪٦‬ٻ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چٻ ػبڂ‪٫‬بٺ ٸ يبثُٻټبڂځ زض ٖطنٿ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثڃٵ اٮٳٯ٭ ٲ‪٣‬طض قسٺ اؾز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬

‫هقذهِ‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ػٳٯٻ ٲجبحض ٲٽٱ ؾڃبؾز ٸ ح‪٧‬ٹٲز‪ ،‬ثحض آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ اؾز‪ .‬ٶٓبٲٽبڀ حب‪٦‬ٱ ثط‬
‫ػٹاٲٕ ثكطڀ ٶٓط ثٻ اضس‪٧‬بة ‪٦‬بضټبڀ ذال‪ ٜ‬ٸ اٶحطا‪ ٜ‬اظ ٲٷٽغ زضؾز ؾڃبؾشٳساضڀ‪ ،‬چٹٴ‬
‫ٲٹػت ثسثرز قسٴ اٶؿبٶٽب ٲڃكسٶس‪ ،‬ثٻ ٲٷٓٹض ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ټط‪٪‬ٹٶٻ اٶش‪٣‬بز ٸ ؾط‪٦‬كځ‪ ،‬زض اٸٮڃٵ‬
‫‪٪‬بٰ ا‪٢‬ساٰ ثٻ ؾٯت آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٲطزٰ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ .‬ثٻ ذهٹل ح‪٧‬ٹٲشٽبڀ ذبٶساٶځ ٸ‬
‫اٲذطاسٹضڂٽبڀ ذٹز ذٹاٶسٺ ٸ ٲڃطاطځ ‪٦‬ٻ ‪ ٍ٣ٞ‬اًٖبڀ ذبٶٹازپ ذٹز ضا ٲؿشح‪ ١‬ح‪٧‬ٹٲز ٲڃساٶؿشٷس‬
‫ٸ ا‪٪‬ط ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٹچ‪٧‬شطڂٵ اٖشطايځ ٲڃ‪٧‬طز ثٻ ‪٢‬ڃٳز ػبٶف سٳبٰ ٲڃكس‪.‬‬
‫اڂٵ ح‪٧‬ٹٲشٽب سٳبٰ آ ظازڂٽب ضا اٖٱ اظ‪ :‬آظازڀ ثڃبٴ‪ ،‬آظازڀ اٶشربة‪ ،‬آظازڀ ‪٦‬بٶسڂس قسٴ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ضا اظ‬
‫ٲطزٰ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ثٹزٶس‪٦ .‬كٹضټبڀ آٶٽب سجسڂ٭ ثٻ ظٶساٶځ قسٺ ثٹز ‪٦‬ٻ ػٹّ ذ‪٣ٟ‬بٴ ٸ ؾط‪٦‬ٹة ثط آٶٽب‬
‫حب‪٦‬ٱ ٸ ٶٓبٰ دٯڃؿځ قسڂسڀ ٖطنٻټبڀ ظٶس‪٪‬ځ ضا ثط ټٳ‪٫‬بٴ سٷ‪ ٩‬ؾبذشٻ ثٹز‪ .‬اٲب اؾالٰ چٷڃٵ‬
‫ٶڃؿز‪ .‬زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ سٳبٰ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ اقربل ٸ ‪٪‬طٸٺټب ثٻ آٶٽب ثبظ‪٪‬طزاٶڃسٺ‬
‫قسٺ ٸ ػبڂ‪٫‬بٺ الظٰ ثٻ آٶٽب سٗٯ‪٪ ١‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬ٲُبٮت شڂ٭ سالـ زاضز ثط اڂٵ ٲٹيٹٔ ضٸقٷځ اٶساظز‪.‬‬
‫آسادْٗبٕ ع٘بعٖ در هٌظَهٔ ع٘بعٖ اعالم‬
‫آظازڀ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲ‪٣‬ٹٮٻټبڀ ٲٽٱ ؾڃبؾز ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ .‬چٹٶبٶ‪٧‬ٻ زض ٖطنٻټبڀ‪ :‬زڂٵ‪ ،‬اػشٳبٔ‪،‬‬
‫ا‪٢‬شهبز ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ٶڃع ثحض آظازڀ ثب سٳبٰ َٹ‪ ٬‬ٸ ٖطو ذٹڂف حًٹض زاضز‪ .‬دطزاذشٵ ثٻ سٳبٰ اثٗبز‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪171 /‬‬

‫آظازڀ ٶٓط ثٻ حٹنٯٿ اٶس‪ ٤‬اڂٵ زضؼ اٲ‪٧‬بٴ دصڂط ٶڃؿز‪ ،‬ثسڂٵ ٲٷٓٹض ٶبچبضڂٱ ٲحٹض ثحض‬
‫ذٹڂف ضا ‪ ٍ٣ٞ‬ثط آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪٢‬طاض زټڃٱ‪.‬‬

‫هفَْم آصادٕ (‪)Freedom, Liberty‬‬

‫ٸاغٺٶ‪٫‬بضاٴ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ٸاغپ آظازڀ ضا ٲإذٹش اظ آظاز ثٻ ٲٗٷځ ڂٯٻ‪ ،‬ضؾشٻ‪ ،‬ٸاضؾشٻ‪ ،‬ثځ ‪٢‬ڃس ٸ ثٷس‪ ،‬ٶ‪٣‬ڃى‬
‫(ٖٳڃس‪:1371 ،‬‬
‫ثٷسٺ ٲڃساٶٷس ٸ ثط اڂٵ اؾبؼ آظازڀ ثٻ ٲٗٷځ آظاز ثٹزٴ‪ ،‬ضټبڂځ ٸ يس ثٷس‪٪‬ځ اؾز‪.‬‬
‫‪)28/1‬‬
‫ثطذځ ټٱ ضڂكٿ اڂٵ ‪٦‬ٯٳٻ ضا زض ظثبٴ دٽٯٹڀ ٸ ٲكرهبً زض "آظار" ػؿشؼٹ ٲڃ‪٧‬ٷٷس ‪٦‬ٻ ثٻ‬
‫(ثبثبڂځ‪)24 :1387 ،‬‬
‫ٲٗٷځ ٸاضؾشٻ‪ ،‬ٶؼڃت ٸ ػٹاٶٳطز اؾز‪.‬‬
‫ٸاغٺقٷبؾبٴ ؾڃبؾځ زض سجڃڃٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اڂٵ ٲهُٯح ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس‪« :‬اذشڃبض ‪ٗٞ‬٭ ڂب سط‪ٗٞ ٤‬٭‪ ،‬زاقشٵ‬
‫ح‪ ١‬اٶؼبٰ ټط ٖٳٯځ سب حسڀ ‪٦‬ٻ ح‪ ١‬زڂ‪٫‬طاٴ ٲٹضز سؼبٸظ ‪٢‬طاض ٶ‪٫‬ڃطز‪ ،‬اؾش‪٣‬ال‪ ٬‬ٸ ضټبڂځ ‪ٞ‬طز ڂب‬
‫(ثبضظ‪)3 :1391 ،‬‬
‫‪٪‬طٸٺ اظ ٲٳبٶٗشٽبڂځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٸؾڃٯٿ زڂ‪٫‬ط ا‪ٞ‬طاز‪٪ ،‬طٸٺټب‪ ،‬ٸ ڂب ح‪٧‬ٹٲز ثط ‪٢‬طاض قسٺ ثبقس»‪.‬‬
‫ثٻ ٮحبِ انُالحځ ا‪٪‬طچٻ ؾڃبؾشٳساضاٴ ٸ دػٸټك‪٫‬طاٴ سٗطڂ‪ٟ‬بر ظڂبزڀ ضا ټط ‪٦‬ساٰ ٲُبث‪ٞ ١‬ٽٱ ٸ‬
‫زض‪ ٤‬ذٹز ٸ ثط اؾبؼ ٲاٮ‪ٟ‬ٻ ټبڀ آظازڀ ٸ ٖٷبنط ٸ ‪٪‬بټځ اثٗبز آٴ اضائٻ ٶٳٹزٺاٶس‪ ،‬اٲب ٶب‪٪‬عڂط ثٻ‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ اڂٵ سٗطڂ‪ٟ‬بر ‪٦‬ٻ "ٲٹٶشؿ‪٧‬ڃٹ" زض ‪٦‬شبة "ضٸح اٮ‪٣‬ٹاٶڃٵ" ذٹز زض سٗطڂ‪ ٝ‬آظازڀ آٸضزٺ‬
‫ثؿٷسٺ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ‪ .‬ٸڀ چٷڃٵ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬آظازڀ ٖجبضر اؾز اظ اڂٷ‪٧‬ٻ اٶؿبٴ ح‪ ١‬زاقشٻ ثبقس ټط‬
‫‪٦‬بضڀ ضا ‪٦‬ٻ ‪٢‬بٶٹٴ اػبظٺ زازٺ ٸ ٲڃسټس ث‪٧‬ٷس ٸ آٶچٻ ‪٢‬بٶٹٴ ٲٷٕ ‪٦‬طزٺ ٸ ثٻ نالح اٸ ٶڃؿز ٲؼجٹض‬
‫(ٲٹٶشؿ‪٧‬ڃٹ‪)294 :1362 ،‬‬
‫ثٻ اٶؼبٰ آٴ ٶ‪٫‬طزز»‬
‫ذالنٻ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ آظازڀ اڂٷؿز ‪٦‬ٻ ٸ‪٢‬شځ ڂ‪ ٥‬اٶؿبٴ ٲحسٸزڂشځ ٶساقشٻ ثبقس‪ ،‬ٸ زؾشف زض اضازٺاـ‬
‫ثبظ ثبقس زض ح‪ ١‬اٸ ‪ٟ٪‬شٻ ٲڃكٹز ‪٦‬ٻ آظاز اؾز‪.‬‬
‫هفَْم آسادْٗبٕ ع٘بعٖ‬
‫ثط اؾبؼ ٲ‪ٟ‬بټڃٳځ ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ ٲح‪٣٣‬بٴ زض ٲٹضز ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ آظازڀ ؾڃبؾځ اضائٻ قسٺ‪ ،‬ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز‬
‫‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض اظ آظازڀ ؾڃبؾځ ثٻ نٹضر ‪٦‬٭ آظازڀ اٶؼبٰ اٶٹأ ‪٦‬بضټبڂځ اؾز ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز ٲطزٲځ‬
‫ا‪٢‬شًب ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ثشٹاٶس اظ ټط اثعاضڀ ثٽطٺ‪٪‬ڃطز ‪٦‬ٻ نساڂف ثٻ ‪٪‬ٹـ زڂ‪٫‬طاٴ ثطؾس ٸ ثط ح‪٧‬ٹٲز‬
‫(‪٦‬ٹټٵ‪ ،‬ة ر‪)148 :‬‬
‫ثطذځ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ٲٷٓٹض ‪٢‬ؿٳشځ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ا‪ٞ‬طاز اؾز ‪٦‬ٻ ثٻ‬ ‫سإطڃط زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫ٲٹػت آٴ ٲځ سٹاٶٷس ح‪ ١‬حب‪٦‬ٳڃز زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ذٹاٺ ثٻ َٹض ٲؿش‪٣‬ڃٱ ٸ ڂب اظ َطڂ‪ ١‬ٶٳبڂٷس‪٪‬بٴ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪172 /‬‬

‫ذٹز‪( .‬ٲڃط احٳسڀ‪ :1389 ،‬قٳبضٺ ‪ )12‬ثطذځ ح‪ٖ ١‬ٽسٺ زاضڀ ٲ‪٣‬بٲبر ٸ ٲكب‪ٚ‬٭ ٖٳٹٲځ ٸ ؾڃبؾځ ضا ٶڃع اظ‬
‫ػٳٯٻ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ؾڃبؾځ ٲڃساٶٷس‪ .‬ٸ ‪٪‬طٸټځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ٶجٹز ‪ٞ‬كبض ؾڃبؾځ ضا ثٻ ٲٗٷځ آظازڀ‬
‫(ٲڃط احٳسڀ‪ :1389 ،‬قٳبضٺ ‪)12‬‬
‫اظ ٲؼٳٹٔ اڂٵ زڂس‪٪‬بٺټب ٸ ٶٓطڂبر زڂ‪٫‬طڀ ‪٦‬ٻ‬ ‫ؾڃبؾځ ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃساضٶس‪.‬‬
‫َطح قسٺ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ آظازڀ ؾڃبؾځ ڂ‪ ٥‬دسڂسپ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ ثط اؾبؼ آٴ قرم‬
‫ؾٯُٻ دڃسا ٲڃ‪٧‬ٷس سب ټط‪٪‬ٹٶٻ ‪ٗٞ‬بٮڃز ؾڃبؾځ اٶؼبٰ زټس‪ٗٞ ،‬بٮڃشٽبڂځ ٲبٶٷس‪ٖ :‬ٽسٺزاضڀ ٲكب‪ٚ‬٭‬
‫ؾڃبؾځ‪٦ ،‬بٶسڂس قسٴ زض ٲ‪٣‬بٲبر زٸٮشځ‪ ،‬زاقشٵ حعة ؾڃبؾځ‪ ،‬اٶؼبٰ ‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ‪،‬‬
‫اٶشربة حب‪٦‬ٱ ٸ ظٲبٲساض (ثڃٗز‪ ،‬ضؤڀ) سٗڃڃٵ ؾطٶٹقز زض ‪ٞ‬طاڂٷس سهٳڃٱ ‪٪‬ڃطڀ‪ ،‬سإطڃط ‪٪‬عاضڀ ثط‬
‫سهٳڃٳبر ٸ ٖٳٯ‪٧‬طزټبڀ زٸٮز ٸ زٸٮشٳطزاٴ‪ ،‬ض‪٢‬بثز ؾڃبؾځ ٸ ‪ٚ‬ڃطٺ ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ ٲٹضز سٽسڂس ٸ‬
‫(ٲڃط احٳسڀ‪ :1389 ،‬قٳبضٺ ‪)12‬‬
‫‪ٞ‬كبض ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطز‪.‬‬
‫قڃد ‪٢‬طيبٸڀ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ضا ڂ‪ ٥‬يطٸضر ٲڃساٶس‪ .‬ٸڀ ټٳٻ ضا سكٹڂ‪ ١‬ٸ سط‪ٚ‬ڃت ٲڃ‪٧‬ٷس سب زض‬
‫ضاؾشبڀ ثط آٸضزٴ اڂٵ ٶڃبظ ؾٗځ ٸ سالـ ‪ٞ‬طاٸاٴ ‪٦‬ٷٷس‪٢ .‬طيبٸڀ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪« :‬ثط ټٳٿ زٮؿٹظاٴ ٸ‬
‫‪ٚ‬ڃطسٳٷساٴ ٲؿٯٳبٴ ٸاػت اؾز ‪٦‬ٻ ثطاڀ سح‪ ١٣‬آظازڀ ٸ ز‪ٞ‬بٔ اظ آٴ ن‪ ٝ‬ٸاحسڀ ضا سك‪٧‬ڃ٭‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)187 :1381 ،‬‬
‫ثسټٷس‪ ،‬ظڂطا ثطسطڂٵ ٶڃبظڀ ‪٦‬ٻ ټڃچ ػبڂ‪٫‬عڂٷځ ثطاڀ آٴ ٸػٹز ٶساضز ان٭ آظازڀ اؾز»‪.‬‬
‫آسادٕ در هٌظَهٔ ع٘بعٖ اعالم‬
‫ثط اؾبؼ آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ آظازڀ ٲٹټجشځ اؾز ‪٦‬ٻ ذساڀ سٗبٮځ ثطاڀ اٶؿبٶٽب اضظاٶځ زاقشٻ اؾز‪.‬‬
‫اڂٵ آظازڀ ثب اٶؿبٴ ٲشٹٮس ٲڃكٹز ٸ ‪ٞ‬طو ثط آٶؿز سب ثب اٶؿبٴ ز‪ٞ‬ٵ ‪٪‬طزز‪ .‬ثط اڂٵ ٲُٯت ثعض‪٪‬بٴ‬
‫زڂٵ سإ‪٦‬ڃس زاضٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٻ ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪٦ ٠‬ٻ زض ظٲبٴ ٖٽسٺزاضڀ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ اٲز اؾالٲځ‪،‬‬
‫ذُبة ثٻ ٖٳطٸ ثٵ اٮٗبل ڂ‪٧‬ځ اظ ثعض‪٪‬شطڂٵ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٴ ذٹز زض ٲهط‪ ،‬آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طظٶسـ ‪٢‬جُځ‬
‫ٲهطڀ ضا آظاض ضؾبٶڃسٺ ثٹز‪ ،‬ثب ذكٱ اڂٵ ٲ‪٣‬ٹٮٿ َالڂځ ذٹز ضا اڂطاز ‪ٞ‬طٲٹز ‪٦‬ٻ‪« :‬ٲشځ اؾشٗجسسٱ‬
‫اٮٷبؼ ٸ ‪٢‬س ٸٮسسٽٱ اٲٽبسٽٱ احطاضا‪ /‬اظ چٻ ٸ‪٢‬ز ٲطزٰ ضا ثطزٺ ؾبذشٻاڂس زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ٲبزضاٴقبٴ‬
‫(ٖٳطڀ‪)127 :1416 ،‬‬
‫زاؾشبٴ اڂٵ ٲ‪٣‬ٹٮٿ ٲكٽٹض اظ اڂٵ ‪٢‬طاض اؾز ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طظٶس ٸاٮځ‬ ‫آٶٽب ضا آظاز ظازٺ اٶس»‪.‬‬
‫ٲهط ڂ‪٧‬ځ اظ ا‪٢‬جبٌ ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٴ ٲهط ضا ٲٹضز يطة ٸ قشٱ ‪٢‬طاض زاز‪ ،‬ٸ زض حڃٵ ظزٴ ٸڀ ‪ٟ٪‬ز‪:‬‬
‫ث‪٫‬ڃط ٸ ٲٵ ‪ٞ‬طظٶس ‪٪‬طاٲڃبٴ ټؿشٱ‪ .‬اٸ اڂٵ ؾرٵ ضا ثب ‪ٚ‬طٸض ٸ ذٹزٶٳبڂځ ذبنځ ٲُطح ‪٦‬طز‪ ،‬ٸ‬
‫ټٳعٲبٴ اٸ ضا ثٻ ظٶساٴ ا‪٧ٞ‬ٷس سب اظ ضؾڃسٴ ؾرٵ ثٻ ٖٳط‪ ‬ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ ‪٦‬ٷس‪ .‬اٲب ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ آٴ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪173 /‬‬

‫قرم آظاز قس‪ ،‬ٶعز ٖٳط‪ ‬ثٻ ٲسڂٷٻ ض‪ٞ‬ز ٸ ق‪٧‬ٹٺ ٶٳٹز‪ .‬ثب ٸػٹز آٶ‪٧‬ٻ ‪٢‬جُځ ٶب ٲؿٯٳبٴ ثٹز‪،‬‬
‫ٖٳط‪ ‬ثٻ ذبَط اٸ ٖٳطٸ‪ ‬ٸ ‪ٞ‬طظٶسـ ٲحٳس ضا ‪٦‬ٻ ٲطس‪٧‬ت اڂٵ ػطٰ قسٺ ثٹز‪ ،‬ثٻ ٲسڂٷٻ احًبض‬
‫‪٦‬طز‪ .‬ټٷ‪٫‬بٲڃ‪٧‬ٻ ٖٳطٸ‪ ‬ٸاضز ٲؼٯؽ ٖٳط‪ ‬قس‪ ،‬اڂٵ ٲ‪٣‬ٹٮٿ ؾطادب ح‪٧‬ٳز ذٹڂف ضا ذُبة ثٻ‬
‫ٖٳطٸ‪ٟ٪ ‬ز ٸ ؾذؽ اظ ‪٢‬جُځ ذٹاؾز سب ثب سبظڂبٶٻ اظ ٲحٳس ثٵ ٖٳطٸ‪٢ ‬هبل ث‪٫‬ڃطز‪ ،‬ٸ اٸ ضا‬
‫ثعٶس ‪٦‬ٻ ثبٮ‪ٟٗ‬٭ اڂٵ ‪٢‬هبل اٶؼبٰ قس‪ .‬اٲب ٖٳط‪ ‬ثٻ اڂٵ ټٱ ا‪٦‬ش‪ٟ‬ب ٶ‪٧‬طز ٸ اظ ‪٢‬جُځ ذٹاؾز سب‬
‫ٖٳطٸ ضا ٶڃع ثعٶس ‪٦‬ٻ دؿطـ زض ؾبڂٿ ‪٢‬سضر ٸ ؾٯُبٴ اٸ ا‪٢‬ساٰ ثٻ اڂٵ ٖٳ٭ ٶٳٹزٺ اؾز‪.‬‬
‫اڂٷؼب ٸ زض اڂٵ ؾرٵ ٖٳط‪ ‬ٲٹټجز ثٹزٴ آظازڀ ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثب اٶؿبٴ اظ ٲبزضـ ٲشٹٮس ٲڃكٹز ٲٹضز‬
‫س إ‪٦‬ڃس ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ‪ ،‬ٸ ذٹز ٖٳٯ‪٧‬طز اڂكبٴ زض ٲٹضز ‪٢‬هبل ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ ثٻ ‪٢‬جُځ ٲهط اظ ڂ‪ ٥‬ٲؿٯٳبٴ‬
‫قطڂ‪ ٝ‬ظازٺ ٸ ‪ٞ‬طظٶس نحبثځ‪ ،‬ثڃبٶ‪٫‬ط ٲڃعاٴ اٮشعاٰ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ ٸ ح‪٧‬ٹٲشځ اؾالٰ ثٻ آظازڂٽبڀ‬
‫اقربل ٸ ا‪ٞ‬طاز اؾز‪.‬‬

‫تَح٘ذ ٍ ػبَدٗت خذا‪ ‬اٍجٌبٕ آصادْٗبٕ س٘بسٖ‬

‫ان٭ ٖجٹزڂز ‪٦‬ٻ اظ ؾٹڀ ذساڀ سٗب ٮځ ثٻ ٲٷٓٹض اڂؼبز ضاثُٻ ثڃٵ اٶؿبٴ ٸ ذبٮ‪ ١‬ٲ‪٣‬طض قسٺ‪،‬‬
‫چٷڃٵ ٲ‪٣‬طض ٲڃساضز ‪٦‬ٻ اٶؿبٶٽب ‪ ٍ٣ٞ‬زض ثطاثط ذسا ٸ ذبٮ‪ ١‬ذٹڂف ٖجٹزڂز ٸ ثٷس‪٪‬ځ زاضٶس‪ ،‬ٶٻ‬
‫زض ٲ‪٣‬بث٭ ټڃچ ‪٦‬ؿځ زڂ‪٫‬ط‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ ٲڃشٹاٴ ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ سٹحڃس اٸػٷبڀ آظازڀ اٶؿبٴ اظ سٳبٰ‬
‫ٸاثؿشٻ‪٪‬ڃٽبؾز‪ ،‬ٸاثؿش‪٫‬ځ ثٻ ٖٹاٲ٭ َجڃٗز‪ ،‬ٸاثؿش‪٫‬ځ ثٻ اٶؿبٶٽب‪ ،‬ٸاثؿش‪٫‬ځ ثٻ ؾبڂط ٖٹاٲ٭‪ .‬انٹالً‬
‫ڂ‪٧‬ځ اظ ٖٹاٲ٭ ثٗظز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬آظاز ؾبظڀ اٶؿبٶٽب اظ اؾبضر اٶؿبٴ ٸ ٖ‪٣‬بڂس ٸ ثبٸضټبڀ ‪ٞ‬بؾس ٸ‬
‫اظ اؾبضر ټٹا ٸ ټٹؾٽبڀ آٮٹزٺ اؾز‪ .‬زض اؾالٰ اٶؿبٴ ٲٹْ‪ ٝ‬اؾز ‪ ٍ٣ٞ‬زض ثطاثط ذساڀ ذٹڂف‬
‫ذًٹٔ ٸ ‪٦‬طٶف زاقشٻ ثبقس ٶٻ زض ثطاثط ټڃچ ‪٢‬سضسځ زڂ‪٫‬ط ػع ‪٢‬سضر ح‪.١‬‬
‫هؤلفِّبٕ آسادْٗبٕ ع٘بعٖ ٍ ًظز اعالم پ٘زاهَى آى‬
‫ٲاٮ‪ٟ‬ٻ ټبڀ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ؾٻ سب اؾز‪ٞ :‬بٖ٭ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض اظ آٴ ‪ٞ‬طز اؾز‪ .‬ٲبٶٕ ‪٦‬ٻ ٲٷٓٹض زٸٮز‬
‫اؾز ٸ ټس‪٦ ٜ‬ٻ ٲٷٓٹض اٶؼبٰ ڂ‪ٖ ٥‬ٳ٭ ڂب ثطذٹضزاضڀ اظ ڂ‪ ٥‬ح‪ ١‬اؾز‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ ٲڃشٹاٴ‬
‫آظازڀ ؾڃبؾځ ضا اڂٷ‪٫‬ٹٶٻ س ٗطڂ‪٦ ٝ‬طز‪ :‬ضټبڂځ ‪ٞ‬طز اظ زذبٮز زٸٮز ثطاڀ اٶؼبٰ زازٴ ڂ‪ٖ ٥‬ٳ٭‬
‫ؾڃبؾځ ٸ ڂب ثطذٹضزاض ثٹزٴ اظ ڂ‪ ٥‬ح‪ ١‬اؾبؾځ‪( .‬ٲڃط احٳسڀ‪ :1389 ،‬قٳبضٺ ‪ )12‬اڂٵ ٲاٮ‪ٟ‬ٻټب ضا "‪ٞ‬طاٶشؽ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪174 /‬‬
‫(ٲڃط احٳسڀ‪ :1389 ،‬قٳبضٺ ‪12‬؛ ػځ ؾځ‪)76 :1376‬‬
‫ٶٹٲبٴ" زض‪٦‬شبة آظازڀ‪٢ ،‬سضر ٸ ‪٢‬بٶٹٴ ش‪٦‬ط ٶٳٹزٺ اؾز‪.‬‬
‫ا‪٦‬ٷٹٴ ثس ٶرٹاټس ثٹز ثجٷڃٱ زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ زض ٲٹضز اڂٵ ؾٻ ٲاٮ‪ٟ‬ٻ چٻ ثڃبٶبسځ ٸػٹز زاضز‪.‬‬

‫هؤلفٔ فشد (ضخع حم٘مٖ)‬

‫ثڃبڂڃس ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ‪ٞ‬طز ضا اٶس‪٦‬ځ ٖبٰ سط ثؿبظڂٱ سب ټٱ ‪ٞ‬طز ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ (قرهڃز ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ) ضا زض ثط‪٪‬ڃطز ٸ‬
‫ټٱ ‪ٞ‬طز ح‪٧‬ٳځ (قرهڃز ح‪٧‬ٳځ‪ :‬ٲاؾؿبر ٸ احعاة ٸ ‪٪‬طٸٺټب) ضا‪٣ٞ .‬ٻ اؾالٲځ‪ ،‬ټٱ زض ٲجبحض‬
‫ؾڃبؾځ ٸ ټٱ زض ٲجبحض ٖٳٹٲځ ذٹز اظ ح‪ ١‬آظازڀ ا‪ٞ‬طاز چٻ آظازڂٽبڀ ٖٳٹٲځ ٸ چٻ آظازڂٽبڀ‬
‫ؾڃبؾځ حٳبڂز ثٻ ٖٳ٭ آٸضزٺ اؾز‪ .‬اڂٵ ‪٣ٞ‬ٻ زض ٖطنٿ سٷٓڃٱ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثطز‪٪‬بٴ ‪٦‬بضټبڀ ٖٓڃٳځ‬
‫اٶؼبٰ زازٺ‪َ ،‬ٹضڂ‪٧‬ٻ زض ‪٦‬شبثٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ‪ ،‬سٳبٰ اڂٵ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثب ضڂع ٸ زضقز آٴ سٹؾٍ ‪٣ٞ‬ٽبڀ ٲب زض‬
‫ظٲبٶٽبڀ ذڃٯځ زٸض ٲُطح قسٺ اؾز‪ ،‬ظڂطا زض ٲٹضز ثؿڃبضڀ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثٷس‪٪‬بٴ ثٻ ذهٹل ح‪١‬‬
‫آظازڀ آٶٽب زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض ٲجبحض ‪ٟ٦‬بضار سٹنڃٿ ‪ٞ‬طاٸاٴ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ ٸ ثط ضٖبڂز اڂٵ ح‪٣‬ٹ‪٠‬‬
‫سكٹڂ‪ ١‬ٸ سط‪ٚ‬ڃت ثٻ ٖٳ٭ آٲسٺ اؾز‪.‬‬
‫زض آٲٹظٺ ټبڀ زڂٷځ چٷڃٵ ٲ‪٣‬طض قسٺ ‪٦‬ٻ ‪ٞ‬طز ٲٹػٹزڀ ٲرشبض آ‪ٞ‬طڂسٺ قسٺ ٸ ٲڃشٹاٶس َج‪١‬‬
‫ذٹاؾز ٸ اٶشربة ذٹز ظٶس‪٪‬ځ ٶٳبڂس‪ .‬اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض قإٴ آظازڀ اٶؿبٴ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلُلِ الْْحٓكُّ م‪ٙ‬ه‬

‫(ٸ ث‪٫‬ٹ ‪٦‬ٻ ح‪ ١‬اظ ػبٶت دطٸضز‪٪‬بض قٳبؾز‪،‬‬ ‫=اٮ‪٧‬ٽ‪<29،ٝ‬‬

‫س‪ٛ‬ثِّىُمٕ فَمٓه ضَبء فَلْٕٔاْم‪ٙ‬ه يٓمٓه ضَبء فَلْٕٓىْفُشْ‪‬‬

‫دؽ ټط‪٦‬ؽ ‪٦‬ٻ ٲڃرٹاټس اڂٳبٴ آٸضز ٸ ټط ‪٦‬ؽ ٲڃرٹاټس ‪ٟ٦‬ط ثٹضظز)‪ .‬اٲب اهلل ٲشٗب‪ ٬‬ضايځ ٶڃؿز‬
‫‪٦‬ٻ ثٷسٺاـ ‪٦‬ب‪ٞ‬ط ثبقس‪ .‬اٸ سٗبٮځ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِن تَىْفُشُيا فَةِنَّ اللٍَّٓ غَى‪ ٌّٓٙ‬ػٓىىُمٕ يٓلَب ٔٓشْظَى ل‪ٙ‬ؼ‪ٙ‬جٓبد‪ ٌٙٙ‬الْىُفْشَ‬

‫يٓبِن تَطْىُشُيا ٔٓشْظٍَٔ لَىُمٕ يٓلَب تَضِسٔ يٓاصِسٌِٓ يِصٕسٓ ؤُخْشَى حُم‪ ٛ‬بِلَى سٓثِّىُم م‪ٛ‬شْرِؼٔىُمٕ فَٕٔىَجِّئُىُم ثِمٓب وُىتُمٕ تَؼٕمٓلًُنَ‬

‫(ا‪٪‬ط ‪ٟ٦‬ط ثٹضظڂس دؽ ثساٶڃس ‪٦‬ٻ اهلل اظ قٳب ثځ ٶڃبظ اؾز ٸ ضايځ‬ ‫=اٮعٲط‪<7،‬‬
‫بِؤٍَّ ػٓل‪ٕٙ‬مٗ ثِزَات‪ ٙ‬الص‪ٜ‬ذٔيسِ‪‬‬

‫ثٻ ‪ٟ٦‬ط ثٷس‪٪‬بٴ ذٹز ٶڃؿز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ق‪٧‬ط ث‪٫‬ٹڂڃس ثطاڀ قٳب ضايځ اؾز ٸ ټڃچ ثطزاضٶسٺڂځ ثبض ‪٪‬ٷبٺ‬
‫زڂ‪٫‬طڀ ضا ثط ٶٳځ زاضز‪ ،‬آٶ‪٫‬بٺ ثبظ‪٪‬كز قٳب ثٻ ؾٹڀ دطٸضز‪٪‬بضسبٴ اؾز ٸ قٳب ضا ثٻ آٶچٻ‬
‫ٲځ‪٦‬طزڂس ذجط ذٹاټس زاز ‪٦‬ٻ اٸ ثٻ ضاظ زٮٽب زاٶبؾز)‪.‬‬
‫ثبضڀ! زض ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲٽٳشطڂٵ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٲطثٹٌ ثٻ اقربل ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ ٲٹاضز ظڂط اؾز‪:‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪175 /‬‬

‫ح‪ ١‬اٶشربة‪ :‬زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ‪ٞ‬طز ح‪ ١‬اٶشربة ظٖڃٱ ٸ ضټجط ضا زاضز‪ .‬اٸ‬ ‫‪-‬‬
‫ٲڃشٹاٶس اظ َطڂ‪ ١‬ثڃٗز ثب اٲبٰ ٸاػس قطاڂٍ اٲبٲز‪ ،‬ٶ‪٣‬ف ذٹز ضا زض اڂٵ ٖطنٻ اڂ‪ٟ‬ب‬
‫ٶٳبڂس‪ٞ .‬طز ح‪ ١‬زاضز ٶٳبڂٷس‪٪‬بٴ اٲز ضا زض ؾبڂط ظٲڃٷٻټب ٸ ثركٽبڀ ؾڃبؾځ زٸٮز‬
‫(ذڃبٌ‪)59 :1425 ،‬‬
‫ثط‪٪‬عڂٷس ٸ اٸ زض اڂٵ اٶشربة ذٹز ‪٦‬بٲالً آظاز اؾز؛‬
‫ح‪٦ ١‬بٶسڂس قسٴ‪ :‬زض آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ قرم ٸاػس قطاڂٍ ح‪ ١‬زاضز ذٹز ضا‬ ‫‪-‬‬
‫ثٻ ٖٷٹاٴ ضټجط ٸ ظٖڃٱ ػبٲٗٻ ٸ سٳبٰ ٸْبڂ‪ ٝ‬ؾڃبؾځ ٲٹػٹز زض زٸٮز اؾالٲځ ‪٦‬بٶسڂس‬
‫‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ حشځ ا‪٪‬ط ٸاػس قطاڂٍ زڂ‪٫‬طڀ ‪ٚ‬ڃط اظ اٸ ثطاڀ اٶؼبٰ ڂ‪ ٥‬ٸْڃ‪ٟ‬ٻ ؾڃبؾځ ٶجبقس‪،‬‬
‫ثط اٸ ٸاػت ذٹاټس ثٹز سب ذٹز ضا ‪٦‬بٶسڂس ٶٳبڂس‪ .‬ثٻ زٮڃ٭ اڂٵ ‪٢‬ٹ‪ ٬‬ذساٸٶس‪ ‬اظ ؾڃسٶب‬
‫ڂٹؾ‪٦ ٝ‬ٻ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬لَبلَ ارٕؼٓلْى‪ ٓٙ‬ػٓلَى خَضَآئ‪ٙ‬هِ األَسٕضِ بِوِّٓ حٓف‪ٕٙ‬ظٌ ػٓل‪ٕٙ‬مٗ‪= ‬ڂٹؾ‪( <55،ٝ‬ٲطا‬

‫ثط ذعڂٷٻټبڀ ظٲڃٵ ث‪٫‬ٳبض ‪٦‬ٻ ٲٵ ٶ‪٫‬ٽجبٴ زاٶبڂٱ)‪.‬‬

‫ثٯځ! ‪٦‬ؿځ ‪٦‬ٻ سٹاٴ اٶؼبٰ اٲٹض ؾڃبؾځ ٸ ازاضڀ ضا ٶساضٶس‪ ،‬ٸ اظ قبڂؿش‪٫‬ځ الظٰ زض اٶؼبٰ‬
‫ڂ‪ٖ ٥‬ٳ٭ ثطذٹضزاض ٶڃؿز‪ ،‬ثبڂس ثساٶس ‪٦‬ٻ زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثطاڀ آٶٽب ‪٦‬بٶسڂس‬
‫قسٴ ٸ ٖٽسٺ زاضڀ ٲٷبنت ازاضڀ ٸ ؾڃبؾځ ٲٳٷٹٔ اؾز‪ ،‬چطا‪٦‬ٻ زض ضٸظ ‪٢‬ڃبٲز ٲبڂٿ‬
‫ذعڀ ٸ ٶساٲز آٶٽب ذٹاټس ثٹز‪.‬‬
‫ح‪ ١‬آظازڀ ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٻ‪ :‬زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ا‪ٞ‬طاز ح‪ ١‬زاضٶس ثٻ ٲٷٓٹض سٹٮڃس‬ ‫‪-‬‬
‫ا‪٧ٞ‬بض ؾڃبؾځ ‪٦‬ٻ ثشٹاٶس زض ضاؾشبڀ ذسٲز‪٪‬صاضڀ ثٻ ٲطزٰ ٲ‪ٟ‬ڃس ثبقس‪٧ٞ ،‬ط ‪٦‬ٷٷس ٸ‬
‫اٶسڂكٻ ټبڀ ؾڃبؾځ سٹٮڃس ٶٳبڂٷس‪ .‬ثطاڀ ٲطزٰ حشځ زض نٹضر زاقشٵ قطاڂٍ اػشٽبز‬
‫ح‪ ١‬زازٺ قسٺ سب زض ٲؿبڂ٭ اػشٽبزڀ اػشٽبز ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ٸ ثب ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٻټبڀ ٶبثځ ‪٦‬ٻ ثٻ‬
‫آٴ زؾز ٲڃبثٷس زض ذسٲز زٸٮز ٸ اٲز اؾالٲځ ٸ اٖشالڀ آٶٽب ثبقٷس‪.‬‬
‫ح‪ ١‬آظازڀ ثڃبٴ ٸ اٶش‪٣‬بز‪ :‬اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ آظازڀ ثڃبٴ ڂ‪٧‬ځ اظ ح‪٣‬ٹ‪ ٠‬ثعض‪ ٨‬ؾڃبؾځ ٸ ٲٗطٸ‪ٜ‬‬ ‫‪-‬‬
‫زض ٶٓبٲٽبڀ زڂٳ‪٧‬طاؾځ ٸ زض ػٽبٴ ‪٦‬ٷٹٶځ اؾز‪ ،‬ثس ٶرٹاټس ثٹز ا‪٪‬ط دڃطاٲٹٴ اڂٵ‬
‫ٲٹيٹٔ ثب س‪ٟ‬هڃ٭ ثڃكشطڀ ؾرٵ ث‪٫‬ٹڂڃٱ‪:‬‬
‫ا‪ٞ‬طاز ٸ اقربل زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ آظازٶس سب آٶچٻ ضا ح‪ ١‬ٲڃساٶٷس ثسٸٴ ‪٦‬ساٰ ٸاټٳٻ‬
‫ثڃبٴ ‪٦‬ٷٷس‪ .‬ثٻ ذهٹل اڂٷ‪٧‬ٻ اظ قرم حب‪٦‬ٱ‪ ،‬اظ ٶٓبٰ‪ ،‬اظ ثطٶبٲٻټب‪ ،‬اظ ٲسڂطاٴ‪ ،‬اظ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪176 /‬‬

‫ٸيٗڃز ‪٦‬كٹض ٸ ؾبڂط ثركٽب اٶش‪٣‬بز ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٲكطٸٌ ثط آٶ‪٧‬ٻ اٶش‪٣‬بز قبٴ ؾبظٶسٺ ثبقس‪ ،‬ٸ‬
‫زض اٶش‪٣‬بز ذٹز ضيبڀ ذسا‪ ‬ٸ انالح ذٯ‪ ١‬اٸ ضا زض ٶٓط زاقشٻ ثبقٷس‪ .‬ٶٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ‪٢‬هسـ‬
‫سرطڂت زٸٮز اؾالٲځ ڂب اٲبٰ ٲؿٯٳڃٵ ٸ ؾٷ‪ ٩‬اٶساظڀ زض ٲؿڃط انالح ٸ سسثڃط اٲٹض‬
‫ٲطزٰ ٸ ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ سُجڃ‪ ١‬ثطٶبٲٻټبڀ ٲ‪ٟ‬ڃس زٸٮز ثبقس‪ ،‬ٸ ڂب اڂٷ‪٧‬ٻ ثب ذٹز ټش‪٥‬‬
‫حطٲز‪ ،‬زقٷبٰ ٸ سٹټڃٷٽبڀ ض‪٦‬ڃ‪٧‬ځ ‪٦‬ٻ ثب اذال‪٢‬ڃبر اؾالٲځ ؾبظ‪٪‬بضڀ ٶساضز زاقشٻ ثبقس‪.‬‬
‫قڃد ‪٢‬طيبٸڀ اٶش‪٣‬بز اظ ح‪٧‬بٰ ضا ثٻ ٲٷٓٹض ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ اٶحطا‪ ٜ‬قبٴ ٸ ټٱ ثٻ ٲٷٓٹض‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)197 :1381 ،‬‬
‫ٶهڃحز قبٴ ٸاػت ٲڃساٶس‪.‬‬
‫اڂٵ آظازڀ ثڃبٴ قبٲ٭ آظازڀ ٶهڃحز ٶڃع ټؿز‪ .‬ٲب ‪٢‬جالً ثٻ حسڂض ٲجبض‪" ٤‬اٮسڂٵ‬
‫الىصْٕحّ" اقبضٺ ٶٳٹزڂٱ ٸ زض اڂٷؼب ثٻ ٲٷٓٹض سٹيڃح ثڃكشط ثٻ اڂٵ حسڂض ٶجٹڀ ٶڃع‬

‫اقبضٺ ٲڃٷٳبڂڃٱ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ٞ ‬طٲٹز‪« :‬ي ؤن تىبصْحًا مه يالٌ اهلل ؤمشوم ي ٔسخػ‬
‫(ٲبٮ‪ ،990/2 :1406،٥‬احٳس‪)399/14 :1421 ،‬‬
‫(ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ ٸٮځ اٲط ذٹڂف آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ثط قٳب‬ ‫لىم»‬

‫ذكٱ ٲڃ‪٫‬ڃطز ٶهڃحز ‪٦‬ٷڃس) ڂٗٷځ حشځ ا‪٪‬ط حب‪٦‬ٱ ذكٱ ٲڃٷٳٹز‪ ،‬اظ زٸ ػٽز ثبڂس‬
‫ٲٹضز ٶهڃحز ‪٢‬طاض ‪٪‬ڃطز‪ ،‬ڂ‪٧‬ځ اظ ػٽز اڂٷ‪٧‬ٻ ذكٱ اظ حب‪٦‬ٱ ٲؿٯٳبٴ ‪٢‬بث٭ ‪٢‬جٹ‪ ٬‬ٶڃؿز‪،‬‬
‫زٸٰ اڂٷ‪٧‬ٻ اظ ذكٱ حب‪٦‬ٱ ٶجبڂس سطؾڃس ٸ ثبڂس ٶهڃحز ٸ سٹنڃٻ ثٻ ٶڃ‪٧‬ځ ٸ سص‪٦‬ط‬
‫اقشجبټبر ضا اظ ڂبز ٶجطز‪ .‬ٸ حشځ زض آٲٹظٺټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ اٶش‪٣‬بز ؾبظٶسٺ اظ ح‪ّ٧‬بٰ‬
‫آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ زض اٖٳب‪ ٬‬ذٹز زچبض اٶحطا‪ ٜ‬ٲڃكٹٶس‪ ،‬اظ ػٳٯٿ ثٽشطڂٵ اٶٹأ ػٽبز ٲٗط‪ٞ‬ځ قسٺ‬
‫اؾز‪ .‬زض حسڂض ٶجٹڀ ٲڃرٹاٶڃٱ‪« :‬ثٽشطڂٵ ػٽبز ؾرٵ ٖبزالٶٻ ٶعز ؾٯُبٴ ػبئط اؾز»‪.‬‬
‫(اثٹزاٸز‪)400/6 :1430 ،‬‬

‫هؤلفٔ اضخبظ حکوٖ‬

‫ٲٷٓٹض اظ اقربل ح‪٧‬ٳځ احعاة‪٪ ،‬طٸٺټب‪ ،‬ؾٷسڂ‪٧‬بټب ٸ ػطڂبٶبر ؾڃبؾځ اؾز ‪٦‬ٻ سٹؾٍ ‪٪‬طٸټځ‬
‫(ذڃبٌ‪59 :1425 ،‬؛‬
‫اظ ٲؿٯٳبٶبٴ سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃكٹز‪ .‬اڂٵ ح‪ ١‬ٶڃع زض ٲٷٓٹٲٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٲح‪ٟ‬ٹِ اؾز‪.‬‬
‫‪٢‬طيبٸڀ‪)196 :1381 ،‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪177 /‬‬

‫زؾشٻټبڀ ٲرشٯ‪ٟ‬ځ اظ اٲز اؾالٲځ آظاز اٶس ٸ ٲڃشٹاٶٷس ‪٢‬طائز ٸ ‪ٞ‬ٽٱ ذٹز ضا اظ اٸيبٔ ؾڃبؾځ‬
‫زاقشٻ ثبقٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ‪٦‬ؿځ زض ٲڃبٴ آٶٽب ٸاػس قطاڂٍ اػشٽبز اؾز‪ ،‬ٲڃشٹاٶس زض اٲٹض اػشٽبزڀ‬
‫ؾڃبؾځ اػشٽبز ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ ثٻ ٲٷٓٹض ٲٗط‪ٞ‬ځ ‪٧ٞ‬ط ٸ اٶسڂكٿ اػشٽبزڀ ٸ طٳطپ آٴ‪ ،‬زؾز ثٻ سك‪٧‬ڃ٭‬
‫احعاة ٸ ‪٪‬طٸٺ ټب ثعٶٷس ٸ ثب اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ اڂٵ احعاة ٸ ‪٪‬طٸٺټب ثطٶبٲٻټبڂځ ضا ثطاڀ ثٻ زؾز آٸضزٴ‬
‫‪٢‬سضر َطح ٶٳبڂٷس‪ ،‬ٸ ڂب اظ َطڂ‪ ١‬ضاٺ اٶساظڀ ٲٓبټطار ٸ ‪ٞ‬كبضټبڀ ٲسٶځ ٸ سك‪٧‬ڃ٭ اػشٳبٖبر ثط‬
‫ح‪٧‬ٹٲز ټط‪٪‬بٺ زچبض اٶحطا‪ ٜ‬قٹز ‪ٞ‬كبض الظٰ ضا ٸاضز ؾبظز سب ذٹز ضا انالح ‪٦‬ٷس‪.‬‬
‫قڃد ‪٢‬طيبٸڀ يٳٵ دصڂط‪ٞ‬شٵ ح‪ ١‬سك‪٧‬٭ احعاة ثطاڀ ‪٪‬طٸٺټبڀ اؾالٲځ آٴ ضا اػشٷبة ٶبدصڂط‬
‫ٲڃساٶس ٸ حشځ ٸػٹز آٶٽب ضا ثٻ ٖٷٹاٴ اټطٰ ‪ٞ‬كبض ثط ح‪٧‬ٹٲز ڂ‪ ٥‬ٶڃبظ ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃساضز‪ .‬ٮڃ‪٧‬ٵ اڂٵ‬
‫قڃد زٸ قطٌ ضا ثطاڀ سك‪٧‬ڃ٭ احعاة ٲڃ‪٫‬صاضز‪ :‬ڂ‪٧‬ځ اڂٷ‪٧‬ٻ «ثٻ انٹ‪ ٬‬ٸ اضظقٽبڀ ٖ‪٣‬ڃسسځ ٸ‬
‫ٲجبٶځ قطڂٗز اؾالٰ ا حشطاٰ ث‪٫‬صاضٶس ٸ اظ زض زقٳٷځ ٸ ؾشڃع ٸ اٶ‪٧‬بض آٶٽب ثط ٶڃبڂٷس‪ ،‬اٲب زض دطسٹ‬
‫انٹ‪ٖ ٬‬ٯٳځ ٲ‪٣‬طض اػشٽبزڀ ٲبٶٗځ ثطاڀ ٲٗط‪ٞ‬ز ٸ ‪ٞ‬ٽٳځ ذبل اظ َط‪ ٜ‬آٶٽب ٸػٹز ٶساضز‪ .‬زٸٰ‬
‫اڂٷ‪٧‬ٻ زض ضاؾشبڀ سح‪ ١٣‬اټسا‪ ٜ‬زقٳٷبٴ اؾالٰ ٸ اٲز اؾالٲځ ثب ټط اؾٱ ٸ ضؾٳځ ٖٳ٭ ٶٷٳبڂس ٸ‬
‫(‪٢‬طيبٸڀ‪)196 :1381 ،‬‬
‫اثعاض زؾز ثسذٹاټبٴ ٶكٹٶس»‪.‬‬

‫هؤلفٔ هبًغ‬
‫ڂ‪٧‬ځ زڂ‪٫‬ط اظ ٲاٮ‪ٟ‬ٻ ټبڀ آظازڀ ؾڃبؾځ آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ سص‪٦‬ط زازڂٱ‪ ،‬ٲاٮ‪ٟ‬ٿ ٲبٶٕ اؾز‪ .‬ٲٷٓٹض اظ ٲاٮ‪ٟ‬ٿ‬
‫ٲبٶٕ ٖٹاٲٯځ اؾز ‪٦‬ٻ ؾس ضاٺ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٲڃ‪٫‬طزز‪ ،‬ٸ اظ ؾٹڀ زڂ‪٫‬ط آطبض ٸ دڃبٲسټبڀ آظازڀ‬
‫ؾڃبؾځ ٲشٹػٻ آٶٽبؾز‪ .‬اڂٵ ٲبٶٕ زض ٶٓط ثطذځ زٸٮز ٲڃجبقس‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ‪٪‬طٸٺټب ٸ اقربل ٸ ا‪ٞ‬طاز‬
‫ٲؿشجس ٸ ٲؿش‪٧‬جطڀ ‪٦‬ٻ ثب ظٸض ٸ ظض ٸ سعٸڂط زض ػبٲٗٻ ؾٯُٻ ڂب‪ٞ‬شٻاٶس‪ ،‬ٶڃع ٲڃكٹز ٲبٶٕ آظازڂٽبڀ‬
‫ؾڃبؾځ ثٻ قٳبض آڂٷس‪ .‬زٸٮز ضا اظ اڂٵ ػٽز ٲبٶٕ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ‪٦‬ٻ زٸٮشٽب ٲٗٳٹالً ٲبٶٕ آظازڂٽبڀ‬
‫ؾڃبؾځ ٲڃكٹٶس ٸ زڂ‪٫‬ط اڂٷ‪٧‬ٻ ٮجٿ سڃ‪ ٙ‬آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ثٻ نٹة زٸٮز ‪٢‬طاض زاضز‪.‬‬
‫آٶچٻ ٲبٶٕ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٲڃكٹز زض سٗجڃط ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز اؾز‪٢ .‬طآٴ ثطاڀ ٲب‬
‫اظ زٸ ٶٹٔ اؾشجساز ٸ اؾش‪٧‬جبض ڂبز آٸض ٲڃكٹز‪ :‬ڂ‪٧‬ځ اؾشجساز ‪ٞ‬طزڀ ‪٦‬ٻ آٶٽٱ ٶٳبزټبڂځ زاضز‪ :‬اظ‬
‫ػٳٯٻ ٶٳبز ؾڃبؾځ‪٦ ،‬ٻ زض اڂٵ ذهٹل ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اظ "‪ٞ‬طٖٹٴ" ٲهط ٸ ٸظڂطـ "ټبٲبٴ" ثٻ‬
‫ٖٷٹاٴ ؾط ٮٹحٻ ټبڀ اؾشجساز ‪ٞ‬طزڀ ؾڃبؾځ ڂبز آٸض ٲڃكٹز‪ .‬ٸ ٶٳبز ا‪٢‬شهبزڀ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ذهٹل‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪178 /‬‬

‫اظ "‪٢‬بضٸٴ" ثٻ ٖٷٹاٴ ؾطآٲس اؾشجساز ا‪٢‬شهبزڀ ڂبز ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض ٲٹضز ‪ٞ‬طٖٹٴ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪:‬‬
‫‪‬بِنَّ ف‪ٙ‬شْػًٕٓنَ ػٓلَب ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ يٓرٓؼٓلَ ؤََٕلَُٓب ض‪ٕٓٙ‬ؼبً ٔٓسٕتَعْؼ‪ٙ‬فٔ ؼَبئ‪ٙ‬فًَّ مِّىُْٔمٕ ٔٔزَثِّ ُٔ ؤَثٕىَبءَٔمٕ يٓٔٓسٕتَْحِٕٕٓ و‪ٙ‬سٓبءَٔمٕ‬

‫(ټٳبٶب ‪ٞ‬طٖٹٴ زض ظٲڃٵ ثطسطڀ ػٹڂځ ٶٳٹزٺ ٸ اټ٭ آٴ ضا َج‪٣‬ٻ‬ ‫=اٮ‪٣‬هم‪<4،‬‬

‫بِؤٍَّ وَبنَ م‪ٙ‬هَ الْمٔفْس‪ٙ‬ذ‪ٔٙ‬هَ‪‬‬

‫َج‪٣‬ٻ ؾبذشٻ‪َ ،‬ج‪٣‬ٻ اڀ اظ آٴ ضا ظثٹٴ ٲڃساقز‪ ،‬دؿطاٴ قبٴ ضا ٲڃ‪٧‬كز ٸ ظٶبٶكبٴ ضا ظٶسٺ‬
‫ٶ‪٫‬ٻٲڃساقز ‪٦‬ٻ اٸ اظ ٲ‪ٟ‬ؿساٴ ثٹز)‪.‬‬
‫ٸ زض ٲٹضز ‪٢‬بضٸٴ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬بِنَّ لَبسٔينَ وَبنَ م‪ٙ‬ه لًَٕ َِ مًٔسٓى فَجٓغَى ػٓلَُِٕٕمٕ يٓآتَٕٕىَبٌٔ م‪ٙ‬هَ الْىُىًُصِ مٓب بِنَّ‬

‫مٓفَبت‪ْٙ‬حٍٓٔ لَتَىًُءٔ ثِبلْؼٔصٕجِّٓ ؤُيل‪ ٓٙ‬الْمًُ‪ ِِٛ‬بِرْ لَبلَ لٍَٔ لًَٕمٍٔٔ لَب تَفْشَحٕ بِنَّ اللٍَّٓ لَب ْٔٔح‪ٙ‬ت‪ ٜ‬الْفَشِح‪ٕٙ‬هَ‪= ‬اٮ‪٣‬هم‪( <76،‬ټٳبٶب‬
‫‪٢‬بضٸٴ اظ ‪٢‬ٹٰ ٲٹؾځ ثٹز ‪٦‬ٻ ثط آٶٽب ؾط‪٦‬كځ ٶٳٹز ٸ ٲب اظ ‪٪‬ٷؼڃٷٻټب آٶ‪٣‬سض ثٻ اٸ زازٺثٹزڂٱ ‪٦‬ٻ‬
‫‪٦‬ٯڃسټبڀ آٶٽب ثط ‪٪‬طٸٺ ٶڃطٸٲٷسڀ ؾٷ‪٫‬ڃٵ ٲڃأٲس‪ ،‬آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ‪٢‬ٹٰ ٸڀ ثسٸ ‪ٟ٪‬شٷس قبزڀ ٲ‪٧‬ٵ ‪٦‬ٻ‬
‫ذساٸٶس قبزڀ ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ضا زٸؾز ٶٳڃساضز)‪.‬‬
‫زض اڂٵ زٸ آڂٻ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲكرم اظ ٲٹاٶٕ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٸ ا‪٢‬شهبزڀ ٲشٳظ٭ زض ‪ٞ‬طٖٹٴ ٸ ‪٢‬بضٸٴ‬
‫ڂبز ثٻ ٖٳ٭ آٲسٺ اؾز‪ٞ ،‬طٖٹٴ ‪٦‬ٻ اؾش‪٧‬جبض ‪٦‬طز ٸ ثب قإٴ ٸ قٹ‪٦‬ز ٸ اؾشجساز ؾڃبؾځ ٸ زٸٮشځ ٸ‬
‫‪٢‬سضر ‪٦‬ٱ ٶٓڃط ذٹز ثط ٲطزٰ سط‪ ٕٞ‬ٲڃٷٳٹز ٸ ثطسطڀ ػٹڂځ ٲڃ‪٧‬طز‪ ،‬ٸ ثط اؾبؼ اڂٵ ‪ٚ‬طٸض ٸ س‪٧‬جط‬
‫ذٹ ڂف آظازڂٽبڀ ٲطزٰ ضا ؾٯت ٶٳٹزٺ ثٹز‪ ،‬ٸ آٶٽب ضا ثٻ ٲٷٓٹض سؿٯٍ ثڃكشط َبئ‪ٟ‬ٻ َبئ‪ٟ‬ٻ ٸ زؾشٻ‬
‫زؾشٻ ‪٪‬طزاٶڃسٺ ثٹز‪ ،‬ٸ ‪ٞ‬طظٶساٴ دؿط قبٴ ضا ٲڃ‪٧‬كز ٸ ظٶبٴ ضا ثٻ ٲٷٓٹض ثٽطٺ‪٦‬كځ ظٶسٺ ٶ‪٫‬ٻ ٲڃساقز‪.‬‬
‫‪٢‬بضٸٴ ٶڃع ثب ؾطٲبڂٻ ټبڂځ ‪٦‬ٻ زاقز زؾز ثٻ اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز ا‪٢‬شهبزڀ ظزٺ ثٹز‪ .‬ثط اؾبؼ‬
‫ٲطٸڂبر سبضڂرځ ٲٹػٹز‪ ،‬ٶبٰ ٸڀ ‪٢‬بضٸٴ ثٵ ڂهٽط ثٵ ‪٢‬بټض اؾز‪ ،‬ثٷب ثط ثطذځ اظ ضٸاڂبر دؿط ٖٱ‬
‫ڂب دؿط ذبٮٻ ٲٹؾځ ثٹز‪ ،‬ٸ ڂب ‪٢‬طاثز زڂ‪٫‬طڀ زاقز‪ .‬ثط ثٷڃبز ضٸاڂبر اٸ ٖالٸٺ ثط اڂٷ‪٧‬ٻ زؾز اظ‬
‫قط‪ ٤‬ثط ٶٳڃساقز‪ ،‬ټٱ ثط ٲطزٰ سط‪ ٕٞ‬ٲڃؼؿز ٸ ټٱ ثط ذسا‪ .‬زض ٲٹضز ذسا‪ ‬ٲڃ‪ٟ٫‬ز ‪٦‬ٻ اڂٵ‬
‫‪٪‬ٷؼٽبڂٱ اظ ٖٯٱ ٸ ظڂط‪٦‬ځ ٲٵ اؾز ٶٻ اڂٷ‪٧‬ٻ ذسا‪ ‬زازٺ ثبقس‪ .‬ٸ زض ٲٹضز ٲطزٰ ثط آٶٽب ثب ‪٦‬ظطر‬
‫ٲب‪ ٬‬ٸ ‪ٞ‬طظٶساٶف سط‪ ٕٞ‬ٲڃ‪٧‬طز ٸ ثطسطڀ ٲڃؼؿز ٸ چٹٴ ٖبٲ٭ ‪ٞ‬طٖٹٴ ثط ثٷځ اؾطائڃ٭ ٶڃع ثٹز‪ ،‬اظ‬
‫(‪٢‬طَجځ‪)310/13 :1384،‬‬
‫ټڃچ ٶٹٔ ْٯٱ ٸ ؾشٳځ ذٹززاضڀ ٶٳڃ‪٧‬طز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪179 /‬‬

‫اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض ؾٹضپ ٖٷ‪٧‬جٹر‪ ،‬زض ڂ‪ ٥‬آڂٻ ټط ؾٿ اڂٵ سٷسڂؿٽبڀ قط ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ٖٹاٲ٭ ثعض‪٨‬‬
‫اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃساضز ٸ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬يٓلَبسٔينَ يٓف‪ٙ‬شْػًٕٓنَ يَٓٓبمٓبنَ يٓلَمَذٕ رٓبءَٔم م‪ًٜ‬سٓى‬

‫ثِبلْجِّٕٓىَبت‪ ٙ‬فَبسٕتَىْجٓشُيا ف‪ ٓٙ‬الْإَسٕضِ يٓمٓب وَبوًُا سٓبثِم‪ٕٙ‬هَ‪= ‬اٮٗٷ‪٧‬جٹر‪( <39،‬ٸ ‪٢‬بضٸٴ ٸ ‪ٞ‬طٖٹٴ ٸ ټبٲبٴ ٸ ٲح‪٣٣‬بً‬

‫‪٦‬ٻ ٲٹؾځ ثب ٶكبٶٻ ټبڀ ٸايح ثٻ ؾطا٘ آٶٽب آٲس‪ ،‬اٲب آٶٽب زض ظٲڃٵ اؾش‪٧‬جبض ‪٦‬طزٶس ٸٮځ اظ ٲب دڃكځ‬
‫ٶؼؿشٷس)‪.‬‬
‫دؽ اؾشجساز ټط چٻ ثبقس چٻ ؾڃبؾځ ڂب ا‪٢‬شهبزڀ‪ ،‬ٲڃشٹاٶس ثٻ ٖٷٹاٴ ٲبٶٕ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ‬
‫ٲُطح ثبقس‪ ،‬ٸ چٹٴ اڂٵ ٲبٶٕ ثؿڃبض ظقز ٸ ذُطٶب‪ ٤‬اؾز‪ ،‬ٲڃجڃٷڃٱ ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض آڂبر‬
‫ٲشٗسزڀ اظ اؾش‪٧‬جبض آٶٽب ڂبز آٸض قسٺ‪ ،‬ٸ آٶٽب ضا ٲٹضز ٶ‪٧‬ٹټف ‪٢‬طاض زازٺ ٸ ثٻ ٲب ٲٗط‪ٞ‬ځ زاقشٻ‬
‫اؾز سب آٶٽب ٸ اٲظب‪ ٬‬قبٴ ضا ذٹة ثكٷبؾڃٱ‪.‬‬
‫ٶٳبز زڂ‪٫‬ط اؾشجسازڀ ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اظ آٴ ڂبز آٸض قسٺ‪ ،‬ٶٳبز اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز ‪٪‬طٸټځ اؾز‪.‬‬
‫‪٪‬بټځ احعاة ٸ ‪٪‬طٸٺټب ٸ ثطذځ اظ ػطڂبٶبر ؾڃبؾځ زؾز ثٻ اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز ٲڃعٶٷس‪ ،‬ٸ‬
‫آظازڂٽبڀ ٲطزٰ ضا ؾٯت ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ .‬اڂٵ ٶٹٔ اؾشجساز اظ ٶٓط زڂٳ‪٧‬طاؾځ ثب سٳبٰ َٹ‪ ٬‬ٸ ٖطيځ ‪٦‬ٻ‬
‫ٲسٖځ آٴ اؾز ٶبزڂسٺ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ‪ ،‬زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ‪٢‬طٶٽب دڃف اظ اؾشجساز ‪٪‬طٸټځ ٶڃع‬
‫ڂبزآٸضڀ ٶٳٹزٺ اؾز‪ ،‬اؾشجسازڀ ‪٦‬ٻ آظازڂٽبڀ ٲطزٰ ضا ؾٯت ٲڃ‪٧‬طزٶس ٸ زؾز ثٻ سٹَئٻ ٸ زؾڃؿٻ‬
‫ٸ سجٯڃ‪ٛ‬بر ؾٹء ثط ٖٯڃٻ دڃبٲجطاٴ ٸ ٲهٯحبٴ ػبٲٗٻ ٲڃعزٶس‪ .‬ثٻ ٖٷٹاٴ ٶٳٹٶٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ زض سجڃڃٵ‬
‫اڂٵ ٶٹٔ اؾش‪٧‬جبض ٸ اؾشجساز چٷڃٵ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬لَبلَ الْمٓألُ الَّز‪ٔٙ‬هَ اسٕتَىْجٓشُياْ م‪ٙ‬ه لًَٕم‪ ٍٙٙ‬لَىُخْشِرٓىَّهٓ ٔٓب‬

‫(‪٪‬طٸٺ‬ ‫=األٖطا‪<88،ٜ‬‬
‫ضُؼٕٕٓتٔ يٓالَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ مٓؼٓهٓ م‪ٙ‬ه لَشْٔٓت‪ٙ‬ىَب ؤَيٕ لَتَؼًٔدٔنَّ ف‪ ٓٙ‬م‪ٙ‬لَّت‪ٙ‬ىَب لَبلَ ؤَيٓلًَٕ وُىَّب وَبسَِ‪ٕٙ‬هَ‪‬‬

‫ٲؿش‪٧‬جط اظ ‪٢‬ٹٰ قٗڃت ‪ٟ٪‬شٷس حشٳبً سٹ ضا اڀ قٗڃت ٸ ‪٢‬ٹٲځ ‪٦‬ٻ ثب سٹ اڂٳبٴ آٸضزٺاٶس ضا اظ ‪٢‬طڂٿ‬
‫ذٹڂف ثڃطٸٴ ٲڃ‪٧‬ٷڃٱ ڂب ‪٦‬ٻ زٸثبضٺ ثبڂس زض ٲٯز ٲب ثبظ‪٪‬طزڂس‪ٟ٪ ،‬ز ا‪٪‬طچٻ ٲب ثسثطڂٱ؟)‪ .‬اڂٵ آڂٻ‬
‫ٲكرهبً اظ ‪٪‬طٸٺ ٲؿش‪٧‬جطڀ ڂبز آٸضڀ ٲڃ‪٧‬ٷس ‪٦‬ٻ ٲبٶٕ حط‪٦‬ز انالحځ قٗڃت ٸ ٲاٲٷبٴ ټٳطاټف‬
‫ٲڃكسٶس‪ ،‬ٸ ثب اٖٳب‪ٞ ٬‬كبض ٸ سٽسڂس ثٻ اذطاع ٸ سجٗڃس‪ ،‬ٲڃرٹاؾشٷس آظازڂٽبڀ آٶٽب ضا ؾٯت ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫ثب سٹػٻ ثٻ آٶچٻ زض اڂٵ ذهٹل ‪ٟ٪‬شڃٱ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ثعض‪٪‬شطڂٵ ٖبٲ٭ آظازڀ ٸ زض ٖڃٵ حب‪٬‬‬
‫ثعض‪٪‬شطڂٵ ٲجبضظ ثب ٲاٮ‪ٟ‬ٿ ٲبٶٕ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪َ ،‬ٹضڀ ‪٦‬ٻ ‪٢‬طٶٽب ‪٢‬ج٭ اظ اڂٷ‪٧‬ٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪181 /‬‬

‫ثكطڂز زض ٖطنٿ ‪٧ٞ‬ط ؾڃبؾځ ثٻ اڂٵ دڃكط‪ٞ‬ز ثطؾس آٴ ضا ٲكرهبً ثطاڀ ثكطڂز سجڃڃٵ ٶٳٹزٺ ٸ‬
‫ٸايح ؾبذشٻ اؾز‪.‬‬

‫هؤلفٔ ّذف‬
‫ٲٷٓٹض اظ ٲاٮ‪ٟ‬ٿ ټس‪ ،ٜ‬ټس‪ٞ‬ځ اؾز ‪٦‬ٻ اظ ٸضاڀ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ زٶجب‪ ٬‬ٲڃكٹز‪ .‬ڂٗٷځ انٹالً‬
‫آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ چٻ ټس‪ٞ‬ځ ضا زٶجب‪ ٬‬ٲڃ‪٧‬ٷٷس؟ زض اڂٵ ذهٹل ثبڂس ‪ٟ٪‬ز ‪٦‬ٻ زض سٗڃڃٵ ٸ‬
‫سكرڃم اڂٵ ټس‪ ٜ‬ثڃٵ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٸ ؾبڂط ٶٓبٲٽب س‪ٟ‬بٸر ‪٦‬ٯځ ٸػٹز زاضز‪ ،‬ظڂطا ټس‪ٜ‬‬
‫ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اظ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ‪ ،‬انالح ‪٦‬ؼڃٽب ٸ اٶحطا‪ٞ‬بر ح‪ّ٧‬بٰ ٸ ‪٪‬طٸٺټب ٸ احعاثځ اؾز‬
‫‪٦‬ٻ زض ػبٲٗٿ اؾالٲځ ٲٷحط‪ ٜ‬ٲڃكٹٶس ٸ ثٻ ثڃطاټٻ ٲڃطٸٶس‪ ،‬زض حبٮڃ‪٧‬ٻ زض ثؿڃبضڀ اظ ٶٓبٲٽبڀ‬
‫زڂ‪٫‬ط ټس‪ ٜ‬ثطاٶساظڀ ح‪٧‬ٹٲشٽب ٸ ثٻ زؾز ‪٪‬ط‪ٞ‬شٵ اټطٰ ‪٢‬سضر ػٽز اڂؼبز ٶٹٖځ زڂ‪٫‬ط اظ اؾشجساز‬
‫ٸ س‪٥‬ضٸڀ ٸ اؾش‪٧‬جبض اؾز‪.‬‬
‫‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ اټسا‪٦ ٜ‬ٯځ ٸ ٖٳٹ ٲځ ثؿڃبضڀ اظ ٖٷبنط ظٶس‪٪‬ځ ٲطزٰ اظ ػٳٯٻ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ضا ثٻ‬
‫‪٪‬ٹٶٿ ٸايح ٸ ٲكرم ثڃبٴ زاقشٻ اؾز‪ .‬ڂ‪٧‬ځ اظ اڂٵ اټسا‪ ٜ‬اڂؼبز‪ ،‬سإٲڃٵ ٸ سح‪٧‬ڃٱ سٹحڃس زض‬
‫ػبٲٗٻ اؾز‪ .‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪٢‬جالً ڂبز آٸض قسڂٱ زض آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ سٹحڃس اٸػٷبڀ آظازڂٽبڀ اٶؿبٴ اظ‬
‫ٖجٹزڂز ٸ ثطز‪٪‬ځ اٶؿبٶٽب‪ ،‬زٸٮشٽب‪ ،‬احعاة ٸ ػطڂبٶبر ٸ ‪٪‬طٸٺټبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬ؾڃبؾځ اؾز‪ .‬زڂ‪٫‬طڀ‬
‫ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ْٯٱ ٸ اؾشجساز ٸ سإٲڃٵ ٖساٮز ٸ ‪٢‬ؿٍ زض سٳبٰ ٖطنٻټبڀ ظٶس‪٪‬ځ ٲطزٰ اؾز‪ .‬ٸاغپ‬
‫"اٮ‪٣‬ؿٍ" ػٳٗبً ‪ 16‬ثبض زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ش‪٦‬ط قسٺ ٸ ٸاغپ "اٮٗس‪ 5 "٬‬ثبض‪ ،‬اڂٵ آٲبض ثٻ ‪ٚ‬ڃط اظ‬
‫ٲكش‪٣‬بر اڂٵ زٸ ٸاغٺ اؾز‪ .‬ثٻ ټط حب‪ ٬‬اهلل ٲشٗب‪ ٬‬زض ٲٹضز ‪٢‬ؿٍ ‪٦‬ٻ اظ ٲٗبٶځ آٴ ٖساٮز ٸ اظ‬
‫ٲٗبٶځ زڂ‪٫‬ط آٴ ثطاثطڀ اؾز‪ ،‬ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ٓٔ :‬ب ؤَٔ‪ُٜٓ‬ب الَّز‪ٔٙ‬هَ آمٓىًُاْ وًُوًُاْ لًَ‪ٛ‬ام‪ٕٙ‬هَ ثِبلْم‪ٙ‬سٕػ‪ ٙ‬ضُُٓذٓاء ل‪ٙ‬لٍّ‪ ٙ‬يٓلًَٕ‬

‫(اڀ ٲاٲٷبٴ دڃٹؾشٻ ثٻ ٖساٮز ‪٢‬ڃبٰ ‪٦‬ٷڃس ٸ ثطاڀ‬ ‫=اٮٷؿبء‪<135،‬‬

‫ػٓلَى ؤَوفُس‪ٙ‬ىُمٕ ؤَيِ الًْٓال‪ٙ‬ذٕٓٔهِ يٓاألَلْشَثِٕهَ‪‬‬

‫ذسا ‪٪‬ٹاټځ زټڃس ا‪٪‬طچٻ ثٻ ظڂبٴ ذٹز قٳب ڂب ٸاٮسڂٵ ٸ ٶعزڂ‪٧‬بٴسبٴ ثبقس)‪.‬‬
‫ٸ زض ٲٹضز ٖساٮز ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِنَّ اللٍّٓ ٔٓإْمٔشُ ثِبلْؼٓذٕلِ يٓاإلِحٕسٓبنِ يٓبِٔتَبء ر‪ ْٙ‬الْمُشْثٓى يٓٔٓىُْٓى ػٓهِ الْفَْحٕطَبء‬

‫(ټٳبٶب ذساٸٶس قٳب ضا ثٻ ٖس‪ ٬‬ٸ احؿبٴ ٸ ثركف ثٻ ٶعزڂ‪٧‬بٴ اٲط‬ ‫=اٮٷح٭‪<90،‬‬
‫يٓالْمٔىىَشِ يٓالْجٓغِْٓ‪‬‬

‫ٲڃ‪٧‬ٷس ٸ اظ ‪ٞ‬حكب ٸ ٲٷ‪٧‬ط ٸ سؼبٸظ ثبظ ٲڃساضز)‪.‬‬

‫نظام سیاسی اسالم ‪181 /‬‬

‫‪٢‬طآٴ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲكرم زض ٖطنٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ اظ سُجڃ‪٢ ١‬ؿٍ ٸ ٖساٮز ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪ ٥‬ټس‪ٜ‬‬
‫ضاټجطزڀ ڂبز ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬ٸ ٲڃ‪ٟ‬طٲبڂس‪ :‬بِنَّ اللٍّٓ ٔٓإْمٔشُوُمٕ ؤَن تُاد‪ٜ‬ياْ األَمٓبوَبت‪ ٙ‬بِلَى ؤََٕل‪ُٓٙ‬ب يٓبِرَا حٓىَمٕتُم ثٕٕٓهَ‬

‫(ټٳبٶب ذساٸٶس قٳب ضا اٲط ٲڃ‪٧‬ٷس سب اٲبٶشٽب ضا ثٻ اټٯف‬ ‫=اٮٷؿبء‪<58،‬‬

‫الىَّبسِ ؤَن تَْحٕىُمًٔاْ ثِبلْؼٓذٕلِ‪‬‬

‫ثؿذبضڂس ٸ ټط ‪٪‬بٺ زض ثڃٵ ٲطزٰ ح‪٧‬ٹٲز ٸ زاٸضڀ ٲڃ‪٧‬ٷڃس‪ ،‬اڂٷ‪٧‬ٻ ثط ثٷڃبز ٖساٮز ح‪٧‬ٹٲز ٶٳبڂڃس)‪.‬‬
‫دؽ ڂ‪٧‬ځ اظ اټسا‪ٖ ٜ‬ٳسٺ ٸ ٲٽٱ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ‪ ،‬آظازڀ اسربش ضاټ‪٧‬بضټب ٸ اڂؼبز ثطٶبٲٻټبڀ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ ؾڃبؾځ ثٻ ٲٷٓٹض سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز ٸ ‪٢‬ؿٍ زض ػبٲٗٻ اؾز‪ ،‬ٸ اقربل ٸ ا‪ٞ‬طاز چٻ‬
‫ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ ثبقٷس ڂب ح‪٧‬ٳځ‪ ،‬ح‪ ١‬زاضٶس ٸ آظازٶس سب ٲطا‪٢‬ت ٸ ٶبْط اٖٳب‪ ٬‬زٸٮز ٸ ؾڃبؾشٳساضاٴ ثٻ‬
‫ٸڂػٺ زض ٖطنٿ سُجڃ‪ٖ ١‬ساٮز ثبقٷس‪ ،‬ٸ ټط‪٪‬بٺ احؿبؼ ٶٳٹزٶس ‪٦‬ٻ حب‪٦‬ٳځ ٸ ڂب ؾڃبؾشٳساضڀ اظ‬
‫ضاٺ زضؾز ٲٷحط‪ ٜ‬قسٺ‪ ،‬اظ اڂٵ ح‪ ١‬ثطذٹضزاضٶس سب نساڀ ذٹز ضا ثٯٷس ٶٳٹزٺ‪ ،‬زؾز ثٻ اٶش‪٣‬بز ٸ‬
‫انالح ٸ ٶهڃحز ثعٶٷس‪.‬‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زڂسڂٱ زض آٲٹظٺ ټبڀ اؾالٰ آٶٽٱ زض ٲٷجٕ اٸ‪ ٬‬آٴ ڂٗٷځ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ سٳبٰ ٲاٮ‪ٟ‬ٻټبڀ‬
‫آظازڂٽبڀ ؾڃب ؾځ حًٹض ثطػؿشٻ زاضز‪ .‬اٮجشٻ ثٻ ػٽز ضٖبڂز اذشهبض ٲب ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٲرشهط ثٻ اڂٵ‬
‫‪ً٢‬ڃٻ دطزاذشڃٱ‪.‬‬
‫فشزدٓ اٗي درط‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ سٳبٰ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ اقربل ح‪٣‬ڃ‪٣‬ځ ٸ ح‪٧‬ٳځ ‪٦‬ٻ ٖجبضر اظ ٲاؾؿبر‪،‬‬
‫احعاة‪٪ ،‬طٸٺټب ٸ ؾٷسڂ‪٧‬بټبؾز سإٲڃٵ ٲڃجبقس‪ .‬زض اڂٵ ٲٷٓٹٲٻ ضاػٕ ثٻ سٳبٰ ٲاٮ‪ٟ‬ٻټبڀ آظازڀ‬
‫ؾڃبؾځ اٖٱ اظ ‪ٞ‬طز‪ ،‬ٲبٶٕ ٸ ټس‪ ٜ‬ثٻ حس ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ سٹيڃح ٸ اذشڃبض زازٺ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫زض ٲڃبٴ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ‪ ،‬آظازڀ ثڃبٴ اظ اټٳڃز ثطذٹضزاض اؾز‪ ،‬اظڂٷطٸ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫اڂٵ ٶٹٔ آظازڀ ثٻ ذٹثځ سإٲڃٵ قسٺ اؾز ‪ .‬زض اڂٵ ٶٓبٰ ‪ٞ‬طز ح‪ ١‬زاضز ذٹز ضا ‪٦‬بٶسڂس ‪٦‬ٷس‪ ،‬ضؤڀ‬
‫ثسټس اثطاظ ٶٓط ٶٳبڂس ٸ اٶش‪٣‬بز ‪٦‬ٷس‪ .‬زض اڂٵ ٶٓبٰ ‪٪‬طٸٺټب ح‪ ١‬زاضٶس يٳٵ ضٖبڂز ثطذځ اٲٹض زؾز‬
‫ثٻ سإؾڃؽ احعاة ٸ ‪٪‬طٸٺټب ثب ثطٶبٲٻ ټبڂځ ثطاڀ ؾٗبزر اٲز اؾالٲځ ثعٶٷس ٸ ٶ‪٣‬ف ذٹز ضا زض‬
‫ذسٲش‪٫‬صاضڀ ثٻ اٲز ٸ زڂٵ ذٹز اڂ‪ٟ‬ب ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪182 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثًدايد‪ ،‬سلٕمبن ثه األضؼج‪ .1431 .‬سىه اثٓ دايد‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼبلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .3‬احمذ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬احمذ ثه مْحمذ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ ثه حىجل‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .4‬ثبثبٔٓ‪ ،‬غال َ سظب‪ .1387 .‬فشَىگ سٕبسٓ آسش‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات آضٕبن‪.‬‬
‫‪ .5‬ثبسص‪ ،‬ػبثذٔه‪ .1391 .‬فشَىگ ػلً َ سٕبسٓ‪ .‬وبثل‪ :‬ثىگبٌ وطشاتٓ مًٕوذ‪.‬‬
‫‪Mac. Callum,GC.1167. Negative and Positive‬‬ ‫‪ .6‬رٓ سٓ مبن وبلٕم‪.‬‬
‫‪Freedom Philophical Review,‬‬
‫‪ .7‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .8‬ػمشْ‪ ،‬اوش َ ظٕبء‪ .1416 .‬ػصش الخالفّ الشاضذِ‪ .‬سٔبض‪ :‬مىتجّ الؼجٕىبن‪.‬‬
‫‪ .9‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .11‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .11‬لشؼجٓ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه احمذ ثه اثٓ ثىش‪1384 .‬ق‪ .‬الزبمغ ألحىب َ المشآن‪(.‬تفسٕش المشؼجٓ)‪.‬‬
‫المبَشٌ‪ :‬داس الىتت المصشّٔ‪.‬‬
‫‪ .12‬وًَه‪ ،‬وبسل‪ .‬ة ت‪ .‬دمٕىشاسٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬فشٔجشص مْحمذْ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات خًاسصمٓ‪.‬‬
‫‪ .13‬مبله ثه اوس‪ .1416 .‬مًؼب اإلمب َ مبله‪ .‬تخشٔذ‪ :‬مْحمذ فااد ػجذالجبلٓ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء‬
‫التشاث اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .14‬مًوتسىًٕ‪ ،‬ضبسلدي‪ .1362 .‬سيح المًاوٕه‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػلٓ اوجش مُتذْ‪ .‬تُشان‪ :‬امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .15‬مٕش احمذْ‪ ،‬مىصًس‪ .1391 .‬آصادْ سٕبسٓ دس لشآن وشٔم‪ .‬سبٔت‪ :‬دٔگشان‪ ،‬ضجىٍ تْحلٕلٓ‬
‫وخجگبن‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪183 /‬‬

‫درس چْاردّن‬

‫خالفت راشدُ الگَيی از حکَهتداری خَب اسالهی‬

‫راٌّوبٕ اٗي درط‬
‫عٌَاى درس‪ :‬ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ اٮ‪٫‬ٹڂځ اظ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ذٹة اؾالٲځ‬
‫اّداف ٍ هماصد‪:‬‬
‫ّدف کلٖ‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ ثبڂس زاٶكؼٹڂبٴ ثٻ ټس‪ ٜ‬شڂ٭ ٶبڂ٭ آڂٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ زضؼ‪ ،‬ثب ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ثٻ ٖٷٹاٴ اٮ‪٫‬ٹڂځ اظ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ذٹة آقٷب قٹٶس‪.‬‬
‫هماصد‪ :‬زض دبڂبٴ اڂٵ زضؼ سٳبٰ قط‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪٪‬بٴ ثبڂس ثٻ ٲ‪٣‬بنس شڂ٭ ثطؾٷس‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ثط ٲ‪ٟ‬بټڃٱ ٸ ٲٗبٶځ ٲهُٯح ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪.1‬‬
‫ثساٶٷس ‪٦‬ٻ ثٽشطڂٵ اٮ‪٫‬ٹڀ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ذٹة زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ‬ ‫‪.2‬‬
‫اؾالٰ‪ ،‬ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ اؾز؛‬
‫ثب ٲٽٳشطڂٵ سٗبٲالر ؾڃبؾځ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ آقٷب قٹٶس؛‬ ‫‪.3‬‬
‫ثشٹاٶٷس ٲ ‪ٟ‬ٽٹٰ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ضا ثڃبٴ ٶٳٹزٺ اڂٵ ذٯ‪ٟ‬ب ضا ٶبٰ‬ ‫‪.4‬‬
‫ث‪٫‬ڃطٶس؛‬
‫ثشٹاٶٷس زض دطسٹ ضٸاڂبر ٲٹطٹ‪ ،٠‬ٲٽٳشطڂٵ ٸڂػ‪٪‬ڃٽبڀ ؾڃبؾځ‬ ‫‪.5‬‬
‫اڂٵ زٸضٺ ضا ثط قٳبضٶس؛‬
‫ثشٹاٶٷس ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ٖٳٯځ اظ اڂٵ زٸضٺ اٮ‪٫‬ٹ ثطزاضڀ ‪٦‬ٷٷس‪.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫زهاى‪ :‬ثطاڀ اڂٵ زضؼ ڂ‪ ٥‬ؾبٖز زضؾځ ڂٗٷځ ‪ 50‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ زض ٶٓط ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ٶحٹ شڂ٭ س‪٣‬ؿڃٱ ٲڃ‪٫‬طزز‪:‬‬
‫‪ 35 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ٮ‪٧‬چط؛‬
‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ ؾٹا‪ ٬‬اظ زاٶكؼٹڂبٴ دڃطاٲٹٴ ٲٹيٹٖبر ٲُطح قسٺ ‪٦‬ٻ سٹؾٍ اؾشبز نٹضر ٲڃ‪٫‬ڃطز؛‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪184 /‬‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ دبؾد ثٻ ؾٹاالر زاٶكؼٹڂبٴ؛‬

‫‪ 5 -‬ز‪٢‬ڃ‪٣‬ٻ اذص حبيطڀ‪.‬‬
‫سَال کلٖ درس‪ :‬ٲٷٓٹض اظ ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ‪ ،‬ؾٹاٮځ اؾز ‪٦‬ٻ اؾشبز ثب آٴ زضؼ ذٹز ضا قطٸٔ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ .‬ؾٹا‪٦ ٬‬ٯځ اڂٵ‬
‫زضؼ چٷڃٵ اؾز‪:‬‬
‫ثٽشطڂٵ اٮ‪٫‬ٹڀ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ چڃؿز‪ ،‬ٸ چٻ اٮ‪٫‬ٹټبڂځ ضا ٲڃشٹاٴ اظ زٸضپ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ زض‬
‫ٖطنٻ ؾڃبؾز ثط ‪٪‬ط‪ٞ‬ز؟‬
‫شَ٘ٓ تدرٗس‪ :‬ٮ‪٧‬چط‪ ،‬ا‪٦‬شكب‪ٞ‬ځ سٹؾٍ زاٶكؼٹڂبٴ‪ ،‬ؾٹا‪ ٬‬ٸ ػٹاة‪.‬‬
‫ٍساٗل هَرد ً٘از‪٦ :‬بٲذڃٹسط‪ ،‬دطٸغ‪٦‬شٹض‪ ،‬سرشٻ‪ ،‬ٲبض‪٦‬ط‪٦ ،‬ب‪ٚ‬صثط‪٪‬ٽبڀ ثعض‪٪ ،٨‬ڃطٺ ٸ چؿخ‪.‬‬
‫هقذهِ‬
‫ثطذځ ٲسٖځ ټؿشٷس ‪٦‬ٻ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ ثب س‪٧ٟ‬طار اڂسٺآٮځ ‪٦‬ٻ زاضز ‪٢‬بثٯڃز سُجڃ‪ ١‬ضا ٶساضز‪،‬‬
‫ظڂطا زض َٹ‪ ٬‬سبضڂد اؾالٰ چٹٶبٴ ح‪٧‬ٹٲشځ ثٻ ٲڃبٴ ٶڃبٲسٺ ‪٦‬ٻ سُجڃ‪٦ ١‬ٷٷسپ سٳبٰ ا‪٧ٞ‬بض ٸ‬
‫اٶسڂكٻ ټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ ثبقس‪ .‬اڂٵ زض حبٮځ اؾز ‪٦‬ٻ ا‪٧ٞ‬بض ؾڃبؾځ اؾالٰ ټٳٻ ‪٢‬بثٯڃز سُجڃ‪١‬‬
‫ضا زاضٶس ظڂطا قطڂٗز اؾالٰ ‪٦‬الً ٸ سٳبٲبً اڂٵ ‪٢‬بثٯڃز ضا زاضز ‪٦‬ٻ سُجڃ‪ ١‬قٹٶس‪.‬‬
‫ثسٸٴ ق‪ ٥‬ٶٳٹٶٿ ٖڃٷځ ٸ ‪٦‬بٲ٭ سُجڃ‪ ١‬ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬زض نسض اؾالٰ ٸ زض زٸضاٴ ذال‪ٞ‬ز‬
‫ضاقسٺ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪ .‬زض آٴ زٸضاٴ ثٹز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ا‪٧ٞ‬بض ٸ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ ٲُطح‬
‫قسٺ زض ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضا ػبٲٿ ٖٳ٭ دٹقڃسٺ‪ ،‬ٸ سب حسڀ ‪٦‬ٻ ْطٸ‪ ٜ‬ٸ قطاڂٍ‬
‫ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ اػبظٺ ٲڃسازٺ زض ٖطنٿ سُجڃ‪ ١‬آٴ ‪٦‬ٹقڃسٶس‪.‬‬
‫‪ُٗ٢‬بً ٲطحٯٿ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ڂ‪٧‬ځ اظ ٲطاح٭ ٖٳسٺ ٸ ٲٽٱ سبضڂد ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز ‪٦‬ٻ ثب ‪ٞ‬طاظ ٸ‬
‫ٶكڃجٽبڀ ‪ٞ‬طاٸاٶځ ٲٹاػٻ ثٹزٺ‪ ،‬ٸ ثڃكشطڂٵ ا‪٧ٞ‬بض ٸ اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض آٴ زٸضاٴ ٲُطح‬
‫ٸ ڂب دبڂٻ ‪٪‬صاضڀ قسٺ اؾز‪.‬‬
‫هفَْم خالفت راشذُ‬
‫‪٢‬جالً ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ٮ‪ٛ‬ٹڀ ٸ انُالحځ ذال‪ٞ‬ز ضا زض ٲجحض اٶسڂكٻټبڀ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض زضؼ اٸ‪ ٬‬ڂبز‬
‫آٸض قسڂٱ‪ .‬ٸ اٲب ضاقسٺ؛ اڂٵ ٸاغٺ ٶڃع ٲبٶٷس ذال‪ٞ‬ز ٖطثځ اؾز ٸ ثٻ ٲٗٷځ ضټڃبة‪ ،‬ثٻ ضاٺ قٹٶسٺ‪،‬‬
‫ټساڂز ڂبثٷسٺ اؾز‪( .‬زټرسا‪ ،‬ة ر‪ :‬ضاقس) ٸ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ڂٗٷځ ذال‪ٞ‬شځ ‪٦‬ٻ ضاٺ ذٹز ضا زض‬
‫آٲٹظٺټبڀ اؾالٲځ ڂب‪ٞ‬شٻ ٸ َځ ٶٳٹزٺ اؾز‪ .‬ذال‪ٞ‬شځ ‪٦‬ٻ ثب سُجڃ‪ ١‬آٲٹظٺټبڀ اؾالٰ ح‪٧‬ٹٲشځ ضا‬
‫اڂؼبز ٶٳٹزٺ ‪٦‬ٻ ٸن‪ ٝ‬اؾالٲڃز ثط آٴ ثٻ سٳبٰ ٸ ‪٦‬ٳب‪ ٬‬نس‪ ٠‬ٲڃ‪٧‬ٷس‪.‬‬
‫ان٭ اڂٵ ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ اظ حسڂض ٶجٹڀ ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ قسٺ اؾز‪ .‬حسڂظځ ‪٦‬ٻ آٴ ضا اٲبٰ اثٹزاٸز زض ؾٷٵ ذٹڂف‬
‫ضٸاڂز ٶٳٹزٺ ٸ زض آٴ آٲسٺ اؾز‪ٖ« :‬طثبو ثٵ ؾبضڂٻ‪ٟ٪ ‬ز‪ :‬ضٸظڀ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثب ٲب ٶٳبظ‬
‫‪٪‬عاضزٶس ٸ ؾذؽ ضٸڀ ذٹڂف ثٻ َط‪ ٜ‬ٲب زٸض زازٺ ٸ ٲٹٖٓٻڂځ ثٯڃ‪ ٙ‬اڂطاز ‪ٞ‬طٲٹز ‪٦‬ٻ چكٳبٴ ٲب‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪185 /‬‬

‫ضا اق‪ ٥‬آٮٹز ‪٦‬طز ٸ زٮٽب ضا سطؾبٶس‪ .‬زض اڂٵ ټٷ‪٫‬بٰ قرهځ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ضؾٹ‪ ٬‬ذسا‪ ‬اڂٵ ٲٹٖٓٿ‬
‫‪٦‬ؿځ اؾز ‪٦‬ٻ ٸزأ ٲڃ‪٧‬ٷس‪ ،‬دؽ اظ ٲب چٻ سٗٽسڀ ٲڃرٹاټڃس؟ ‪ٞ‬طٲٹز‪ :‬ؤيصٕىم ثتمًْ اهلل ي السمغ‬
‫ي الؽبػّ ي بن ػجذاً حجطٕبً‪ ،‬فةوٍ مه ٔؼص مىىم ثؼذْ فسٕشْ اختالفبً وخٕشاً‪ ،‬فؼلٕىم ثسىتٓ ي سىّ‬
‫الخلفبء المُذٕٔه الشاضذٔه‪ ،‬تمسىًا ثُب ي ػعًا ػلُٕب ثبلىًارز =قٳب ضا ثٻ س‪٣‬ٹاڀ ذسا‪ ‬سٹنڃٻ‬
‫ٲڃ‪٧‬ٷٱ ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ثكٷٹڂس ٸ اَبٖز ‪٦‬ٷڃس ا‪٪‬طچٻ ثط قٳب ثطزٺڂځ حجكځ ح‪٧‬ٱ ضاٶس‪ .‬چٹٴ ټط ‪٦‬ؽ‬
‫ثٗس اظ ٲٵ ظٶسٺ ثٳبٶس‪ ،‬اذشال‪ ٜ‬ثؿڃبضڀ ذٹاټس زڂس‪ ،‬دؽ ثط قٳبؾز ‪٦‬ٻ ؾٷز ٲٵ ٸ ؾٷز ذٯ‪ٟ‬بڀ‬
‫(اثٹزاٸز‪)17/7 :1430 ،‬‬
‫ټساڂز ڂب‪ٞ‬شٿ ضاقس ضا سٳؿ‪ ٥‬ػٹڂڃس‪ ،‬ٸ آٴ ضا ثب زٶساٴ ٶٹاػع ذٹڂف ث‪٫‬ڃطڂس<‪»...‬‬
‫آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ حسڂض ٲالحٓٻ ٲڃكٹز‪ ،‬ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ثڃبٶبر ذٹڂف ضاػٕ ثٻ ذٯ‪ٟ‬بڀ ثٗس اظ‬
‫ذٹز ثط اؾبؼ اڂٵ ضٸاڂز ٸاغپ ضاقس ضا ثٻ ‪٦‬بض ثطزٶس ‪٦‬ٻ زض ٲ‪٣‬بٰ ا‪٢‬شسا ٸ اټشسا ثٻ ؾرٵ اڂكبٴ‪،‬‬
‫‪٣ٞ‬ٽبڀ ‪٣ٞ‬ٻ ؾڃبؾځ اؾالٰ ٶڃع سطػڃحبً زض ٲٹضز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ اڂٵ ٸن‪ ٝ‬ضا ثٻ ‪٦‬بض ٲڃجطٶس‪.‬‬
‫هزحلٔ تبرٗخٖ خالفت راشذُ‬
‫آ‪ٚ‬بظ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ثب ٸ‪ٞ‬بر ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٹز‪ .‬آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ثٻ ض‪ٞ‬ڃ‪ ١‬اٖٯځ دڃٹؾشٷس‪ ،‬ټٷٹظ ػؿس‬
‫ٲُٽط ٸ ٲٷٹضقبٴ ز‪ٞ‬ٵ ذب‪ ٤‬ٶكسٺ ثٹز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ٶٓط ثٻ اټٳڃز ذال‪ٞ‬ز ٸ ػبٶكڃٷځ اڂكبٴ‪ ،‬ٸ‬
‫ح‪ ّٟ‬ٶٓٱ ٸ اٶًجبٌ ػبٲٗٻ‪ ،‬ٸ ػٯٹ‪٪‬ڃطڀ اظ ټطع ٸ ٲطع‪ ،‬زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٿ ثٷځ ؾبٖسٺ ػٳٕ قسٺ‬
‫ٲٹيٹٔ ػبٶكڃٷځ ضا ٲُطح ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ دڃطاٲٹٴ آٴ ثٻ ضاڀ ظٶځ دطزاذشٷس ٸ زض اذڃط سهٳڃٱ قبٴ ثط‬
‫اڂٵ ‪٢‬طاض ‪٪‬ط‪ٞ‬ز ‪٦‬ٻ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ثٻ ٖٷٹاٴ ػبٶكڃٵ دڃبٲجط‪ ‬ٸ ذٯڃ‪ٟ‬ٿ قبٴ زض اٲبٲز زڂٵ ٸ‬
‫ؾڃبؾز زٶڃب ثب زڂٵ ثبقٷس‪.‬‬
‫زض حسڂظځ اظ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ضٸاڂز قسٺ ‪٦‬ٻ اڂكبٴ ‪ٞ‬طٲٹزٺاٶس‪« :‬ذال‪ٞ‬ز ؾځ ؾب‪ ٬‬اؾز‪ ،‬ثٗس اظ آٴ‬
‫دبزقبټځ اؾز» (احٳس‪ . )248/36 :1421،‬اظ ‪ٞ‬حٹاڀ اڂٵ حسڂض چٷڃٵ ثٻ زؾز ٲڃأڂس ‪٦‬ٻ ذال‪ٞ‬ز ثط‬
‫ٲٷٽغ ٶجٹڀ ؾځ ؾب‪ ٬‬ثٹزٺ اؾز‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ٲب ثٻ ز‪٢‬ز اڂٵ سبضڂد ضا ٲحبؾجٻ ‪٦‬ٷڃٱ‪ ،‬زٸضپ ذال‪ٞ‬ز‬
‫ضاقسٺ اظ ضٸظ ٸ‪ٞ‬بر ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض سبضڂد ‪ 12‬ضثڃٕ األٸ‪ ٬‬ؾب‪11 ٬‬ټی قطٸٔ ٸ سب سٷبظ‪ ٬‬ؾڃسٶب‬
‫حؿٵ ثٵ ٖٯځ‪ ‬زض ٲبٺ ضثڃٕ األٸ‪ ٬‬ؾب‪41 ٬‬ټی ثٻ ٶ‪ ٕٟ‬اٲڃط ٲٗبٸڂٻ‪ ‬ازاٲٻ ٲڃبثس‪ ،‬ٸ زض اڂٵ‬
‫سبضڂد ثط اؾبؼ ٶٓط ٲح‪٣٣‬بٴ زٸضپ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ذبسٳٻ ٲڃبثس‪( .‬نالثځ‪ )417 :1425 ،‬اڂٵ ٶ‪٧‬شٻ ضا ٶڃع ثٻ‬
‫ٖٷٹاٴ حؿٵ ذشبٰ اڂٵ ثحض ثبڂس ٖالٸٺ ٶٳبڂڃٱ ‪٦‬ٻ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ثط اؾبؼ س‪ٟ‬ؿڃط ظٲبٶځ آٴ‬
‫حسڂض ٖجبضسٷس اظ‪ :‬اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ٖ ،١‬ٳط ثٵ اٮرُبة‪ٖ ،‬ظٳبٴ ثٵ ٖ‪ٟ‬بٴ‪ٖ ،‬ٯځ ثٵ اثځ‬
‫َبٮت‪ ،‬ٸ حؿٵ ثٵ ٖٯځ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪186 /‬‬

‫اّو٘ت اٗي دٍرُ‬

‫سب ظٲبٶڃ‪٧‬ٻ ضؾٹ‪٪ ٬‬طاٲځ اؾالٰ‪ ‬حڃبر زاقشٷس‪ ،‬ټط‪٪‬بٺ ٲك‪٧‬ٯځ ثطٸظ ٲڃٷٳٹز ٸ ڂب حبزطٻ ٸ‬
‫ٸا‪ٗ٢‬ٻ ڂځ ق‪٧‬٭ ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬ز‪ ،‬ضاٺ ح٭ آٴ ڂب سٹؾٍ ٸحځ آؾٳبٶځ اضائٻ ٲڃ‪٫‬طزڂس‪ ،‬ٸ ڂب ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ‬
‫حڃ ض ض‪٦‬ٵ زڂ‪٫‬ط قطڂٗز ‪٪‬صاضڀ دڃطاٲٹٴ آٴ اضقبز ٲڃ‪ٟ‬طٲٹز‪ ،‬ٸ اڂٵ اضقبز قبٴ ٖڃٵ زڂٵ ثٹز‪ ،‬ٸ‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ذٹز ضا ٲٯعٰ ثٻ ضٖبڂز آٴ ٲڃساٶؿشٷس‪.‬‬
‫اٲب ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ، ‬ټٱ ٸحځ ‪٪ ُٕ٢‬طزڂس ٸ ټٱ اضقبزار ٶجٹڀ‪ ،‬ٸ اظ اڂٵ ػٽز‬
‫ٲؿٯٳبٶبٴ ثب چبٮف ٖٳسٺ ٸ ٲٽٳځ ٲٹاػٻ قسٶس‪ ،‬ٸ ثبڂس زض چٷڃٵ ٸيٗڃشځ ضاٺ ذٹز ضا زض دطسٹ‬
‫اضقبزار ‪٢‬طآٴ ٸ آٶچٻ اظ ؾٷز ‪٦‬ٻ ثطاڀ قبٴ ثب‪٢‬ځ ٲبٶسٺ ثٹز‪ ،‬دڃسا ٲڃ‪٧‬طزٶس ٸ ٲؿڃط ذٹڂف ضا‬
‫سٗڃڃٵ ٲځٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫ثطاڀ ٲؿٯٳبٶبٴ زٸضٺټبڀ ثٗسڀ ٶڃع اڂٵ زٸضٺ حبڂع اټٳڃز اؾز‪ ،‬ظڂطا ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ زض‬
‫حسڂض ‪٢‬جٯځ ٲالحٓٻ ٶٳٹزڂٱ ٲب ضا اضقبز ‪ٞ‬طٲٹز سب ثٻ ؾٷز اڂكبٴ ٸ ؾٷز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‬
‫ٲٽسڂڃٵ ثب چٷ‪ ٩‬ٸ زٶساٴ اٮشعاٰ ‪٪‬ڃطڂٱ‪( .‬زٲڃؼځ‪ )125/1 :1407 ،‬اڂٷ‪٧‬ٻ ؾٷز ذٯ‪ٟ‬ب زض ٲؿڃط ظٶس‪٪‬ځ‬
‫ؾڃبؾځ اٲز ٲؿٯٳٻ چځ ثٹزٺ اڂٵ زٸضٺ آٴ ضا ضٸقٵ ٲڃٷٳبڂس‪.‬‬
‫اټ٭ ؾٷز ثط اڂٵ ثبٸضٶس ‪٦‬ٻ ذال‪ٞ‬ز نحڃح ٸ قطٖځ زض زٸضپ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ٲهسا‪ ٠‬زاضز‪ ،‬ٸ اڂٵ‬
‫ز ٸضٺ ٶٳٹٶٿ ‪٦‬بٲٯځ اظ ح‪٧‬ٹٲز اؾالٲځ اؾز ‪٦‬ٻ ٲڃشٹاٴ اظ آٴ انٹ‪ ٬‬ٸ ‪٢‬ٹاٖس ‪٦‬ٯځ ؾڃبؾز ٸ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ضا ثٻ زؾز آٸضز‪ ،‬ظڂطا ظٖبٲز اڂٵ زٸضٺ ثط ٖٽسپ ‪٦‬ؿبٶځ ثٹز ‪٦‬ٻ ٶعزڂ‪٧‬شطڂٵ ‪٦‬ؿبٴ ثٻ‬
‫دڃبٲجط‪ ‬ثٻ قٳبض ٲڃطٸٶس‪ ،‬ٸ اظ ٶعزڂ‪ ٥‬قبټس ٶعٸ‪ ٬‬ٸ سُجڃ‪ ١‬ٸحځ زض ظٶس‪٪‬ځ ٖٳٯځ ذٹز ٸ ٶجځ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)173:‬‬
‫ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ ثٹزٶس‪.‬‬
‫دؽ ٲڃشٹاٴ ٲطحٯٿ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ضا ٲطحٯٿ اؾبؼ ‪٪‬صاضڀ ؾڃبؾز اؾالٲځ‪ ،‬زض ٶجٹز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪‬‬
‫ٸ اٶ‪ُ٣‬بٔ ٸحځ ٸ ټٳچٷبٴ ٲطحٯٿ سُجڃ‪٣‬ځ ٶٓبٰ ذال‪ٞ‬ز ٸ ػبٶكڃٷځ ٶبٰ ‪٪‬صاضڀ ٶٳٹز ٸ قٷبذز‪.‬‬
‫الگَّبٕ دٍراى خالفت راشذُ‬
‫اظ آٶؼبڂڃ‪٧‬ٻ زض حسڂض ٶجٹڀ ټساڂز زازٺ قسٺ سب ٲؿٯٳبٶبٴ اظ ؾٷز ٸ ضٸـ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٶڃع‬
‫اٮ‪٫‬ٹ ث‪٫‬ڃطٶس‪ ،‬ثس ٶرٹاټس ثٹز سب زض اڂٵ ‪٢‬ؿٳز اظ ثحض ذٹڂف ثٻ ثطذځ اظ ٲٽٳشطڂٵ اٮ‪٫‬ٹټبڀ اڂٵ‬
‫زٸضٺ اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ‪.‬‬
‫پبِٗ گزاسٕ ًظبم خالفت‬
‫ثؿڃبضڀ اظ ٲح‪٣٣‬بٴ ثط اڂٵ ٶٓطٶس ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض حبٮځ ثٻ ض‪ٞ‬ڃ‪ ١‬اٖٯځ دڃٹؾشٷس ‪٦‬ٻ ثٗس اظ‬
‫ذٹز ‪٦‬ؿ ځ ضا ثٻ ٖٷٹاٴ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٵ سٗڃڃٵ ٶ‪ٟ‬طٲٹزٶس‪ .‬ثٻ اؾشظٷبڀ اټ٭ سكڃٕ ‪٦‬ٻ ‪٢‬بڂ٭ ثط‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪187 /‬‬

‫ٶهّڃز ذال‪ٞ‬زاٶس ٸ ٲڃ‪٫‬ٹڂٷس ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٗس اظ ذٹز ٖٯځ ثٵ اثځ َبٮت‪ ‬ضا ثٻ حڃض ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ‬
‫اٲبٰ ٲؿٯٳڃٵ ثط‪٪‬عڂسٶس ٸ اڂٵ ؾٯؿٯٻ ثٷب ثط ٸنڃز اڂكبٴ سب زٸاظزٺ اٲبٰ ازاٲٻ ٲڃبثس‪.‬‬
‫ثٻ ټط حب‪ ٬‬اٸٮڃٵ ‪٦‬بضڀ ‪٦‬ٻ زض اڂٵ زٸضٺ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬ز اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ انحبة ٸ ڂبضاٴ دڃبٲجط‪ ‬زض‬
‫اٸٮڃٵ ا‪٢‬ساٰ ذٹز ثٗس اظ ٸ‪ٞ‬بر اڂكبٴ‪ ،‬ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٷځ ضا ثطاڀ ٶجځ ٲ‪٧‬طٰ اؾالٰ سٗڃڃٵ ‪٦‬طزٶس‬
‫‪٦‬ٻ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ثٹز‪ .‬ثب آ‪ٚ‬بظ ثٻ ‪٦‬بض اڂكبٴ زض ٸا‪ ٕ٢‬زٸضپ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ آ‪ٚ‬بظ ٲڃبثس‪ ،‬ٸ زض ٖڃٵ‬
‫حب‪ ٬‬ٶكبٴ ٲڃسټس ‪٦‬ٻ زاقشٵ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٸ ػبٶكڃٵ ٸ انٹالً ح‪٧‬ٹٲز اٲط ٸاػجځ اؾز ‪٦‬ٻ ثط آٴ‬
‫(ٖظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪)175 :‬‬
‫اػٳبٔ نحبثٻ نٹضر ‪٪‬ط‪ٞ‬شٻ اؾز‪.‬‬
‫ٶ‪٧‬شٿ ٲٽٱ اڂٵ اٶشربة اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ثطاڀ اٸٮڃٵ ثبض زض ‪ٚ‬ڃبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ا‪٢‬ساٰ ثٻ‬
‫ٶكؿز ٲٽٳځ ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ ثب قٗٹض ؾڃبؾځ ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ سٹاٶؿشٷس ثٻ زضؾشځ اڂٵ ٶكؿز ٲٽٱ ضا ٲسڂطڂز ٸ‬
‫ضټجطڀ ‪٦‬ٷٷس‪ ،‬ثسٸٴ اڂٷ‪٧‬ٻ زچبض ٲٷبظٖٻ ٸ ‪٦‬كٳ‪٧‬ف ثعض‪٪‬ځ قٹٶس‪ .‬ا‪٪‬ط چٻ زض آ‪ٚ‬بظڂٵ ٮحٓبر‬
‫ػٯؿٿ ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٻ ثحظٽب ٲ‪٣‬ساضڀ زا٘ قس‪ ،‬ٸ ٶعزڂ‪ ٥‬ثٹز زض ثبضپ اٶشربة ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٲڃبٴ آٶٽب ٸ ‪٪‬طٸٺ اٶهبض‬
‫اذشال‪ٞ‬ځ ؾرز ضخ زټس (حؿٵ‪ )208 :1388 ،‬اٲب اڂٵ زا٘ قسٴ ثحظٽب ثٻ ٲٷٓٹض اڂؼبز ق‪٧‬ب‪ ٜ‬ٸ ضذٷٻ‬
‫زض ٸحسر اٲز ٸ ڂب اڂؼبز ټطع ٸ ٲطع ٶجٹز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ټس‪ ٜ‬ټٳٻ اڂٵ ثٹز ‪٦‬ٻ زض اٲط ‪٪‬عڂٷف ػبٶكڃٷځ‬
‫ثٻ دڃبٲجط‪ ‬ٲٹ‪ ١ٞ‬قٹٶس‪ ،‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ ٲٹيٹٔ ضا زض ‪ًٞ‬بڀ ثبظ ثٻ ثحض ٸ ثطضؾځ ټٳٻ ػبٶجٻ‬
‫‪٪‬ط‪ٞ‬شٷس‪.‬‬
‫آٶچٻ ثٻ ٖٷٹاٴ اٮ‪٫‬ٹټبڀ ٲٽٱ اڂٵ ػٯؿٻ ٲٽٱ ٲڃكٹز ثط آٴ اٶ‪٫‬كز ‪٪‬صاقز آظازڀ ٲٹػٹز زض‬
‫َطح ٶٓطڂبر ٸ اؾشسال‪ ٬‬ثط آٴ ثٹز‪ ،‬ٸ اڂٷ‪٧‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ زض ؾبڂٿ سطثڃٿ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ آٴ ٲطحٯٻ‬
‫اظ ضقس ‪٧ٞ‬طڀ ٸ سٳسٶځ ضؾڃسٺ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ ثط ذال‪ ٜ‬زٸضاٴ ػبټٯڃز‪ ،‬زڂ‪٫‬ط زؾز ثٻ قٳكڃط ٶجطٶس‪،‬‬
‫ثٯ‪٧‬ٻ اظ ضاٺ ‪ٟ٪‬ش‪٫‬ٹ ٸ س‪ٟ‬بټٱ ٲك‪٧‬٭ ٖٳسٺ ضا ح٭ ٸ ‪ٞ‬ه٭ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫پبِٗ گزاسٕ ًظبم س٘بسٖ دس هب بؼذ پ٘بهبش‪‬‬
‫انٹ‪ ٬‬ٸ ٲجبٶځ ‪٦‬ٯځ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ٲبثٗس دڃبٲجط‪ ‬ٸ اٶ‪ُ٣‬بٔ ٸحځ‪ ،‬زض اڂٵ زٸضٺ ‪٪‬صاقشٻ‬
‫قس‪ .‬ثط اڂٵ اؾبؼ ٲؿٯٳبٶبٴ دسڂسپ اػشٽبز ‪ٞ‬طزڀ ٸ ‪٪‬طٸټځ ضا زض ؾڃبؾز ٸ ازاضٺ اڂؼبز ‪٦‬طزٶس‪ ،‬ٸ‬
‫اؾبؼ ‪٦‬بض ذٹز ضا ثط قٹض ٸ ٲكٹضٺ ‪٪‬صاقشٷس‪ .‬ٲؿٯٳبٶبٴ زض اڂٵ ٖطنٻ ‪٢‬سضر ٸ سٹاٴ سحط‪٤‬‬
‫ڂب‪ٞ‬شٷس‪ ،‬ظڂطا زض زٸضپ حڃبر ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ ح‪٧‬ٱ ٶعٸ‪ ٬‬ٸحځ‪ ،‬انحبة ٸ ڂبضاٴ ا‪ٚ‬ٯجب ٲٷشٓط ٶعٸ‪٬‬‬
‫ٸحځ ٸ سهٳڃٳ‪٫‬ڃطڂٽبڀ دڃبٲجط‪ ‬ثب‪٢‬ځ ٲڃٳبٶسٶس‪ ،‬ٸ زڂس‪٪‬بٺټبڀ ذٹز ضا نط‪ٞ‬ب زض ‪ٚ‬بٮت ٲكٹضٺ‬
‫ثڃبٴ ٲڃٷٳٹزٶس‪ .‬اٲب زض اڂٵ ٲطحٯٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ‪ٞ‬طنز ڂب‪ٞ‬شٷس سب اػشٽبز ضا ٸاضز ٖطنٻټبڀ ٶٓبٰ‬
‫ؾڃ بؾځ اؾالٰ ٶٳبڂٷس‪ ،‬ظڂطا ټط‪٪‬بٺ اس‪ٟ‬ب‪٢‬ځ ٲڃب‪ٞ‬شبز ‪٦‬ٻ ٶڃبظ ثٻ سهٳڃٱ ‪٪‬ڃطڀ زاقز‪ ،‬ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪188 /‬‬

‫زض ‪٢‬سٰ ٶرؿز ثٻ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٲطاػٗٻ ٲڃٷٳٹزٶس‪ .‬ا‪٪‬ط زض ‪٢‬طآٴ اضقبزڀ ضا زض ذهٹل آٴ ٲؿإٮٻ‬
‫ٲځڂب‪ٞ‬شٷس آٴ ضا سُجڃ‪ ١‬ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ٸضٶٻ ؾطا٘ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٲڃط‪ٞ‬شٷس سب ٲُٯت ذٹز ضا زض آٴ‬
‫ثڃبثٷس‪ ،‬ٸ ا‪٪‬ط ح‪٧‬ٱ ٲؿإٮٻ ڂځ زض ‪٢‬طآٴ ٸ ؾٷز ٲٹػٹز ٶٳڃجٹز‪َ ،‬جڃٗشبً ثٻ اػشٽبز ضٸڀ ٲڃأٸضزٶس‪ ،‬ٸ‬
‫زض ثڃٵ ذٹز اظ َطڂ‪ ١‬قٹض ٸ ٲكٹضٺ ضاڀ ظٶځ ٲڃ‪٧‬طزٶس‪ ،‬ٸ سهٳڃٱ الظٰ ضا اسربش ٲڃٷٳٹزٶس ‪٦‬ٻ اڂٵ‬
‫سهٳڃٱ قبٴ ذٹز ثٻ ٖٷٹاٴ ڂ‪٢ ٥‬بٖسٺ ٸ زؾشٹض زض ٶعز ٲؿٯٳبٴ ٲُطح اؾز‪ ،‬ظڂطا ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ‬
‫‪ٟ٪‬شڃٱ ٲؿٯٳبٶبٴ ٲإٲٹض قسٶس سب ثٻ ؾٷز ٸ ضٸـ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٶڃع ثب چٷ‪ ٩‬ٸ زٶساٴ اٮشعاٰ‬
‫‪٪‬ڃطٶس‪.‬‬
‫اٮ‪٫‬ٹڀ زڂ‪٫‬ط اٶشربثځ ثٹزٴ ظٖڃٱ ٸ ضټجط اؾز‪٢ .‬جالً اقبضٺ زاقشڃٱ ‪٦‬ٻ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٷب ثط ‪٢‬ٹ‪٬‬‬
‫سح‪٣‬ڃ‪٦ ١‬ؿځ ضا ثٗس اظ ذٹز ثٻ ػبٶكڃٷځ ثط ٶ‪٫‬عڂسٶس ٸ اڂٵ ‪٦‬بض ضا ثٻ اٲز ٲؿٯٳٻ ٸا‪٪‬صاض ‪٦‬طزٶس‪،‬‬
‫زض حبٮځ ‪٦‬ٻ ثٻ ٖٯٳځ اظ ػبٶت ذسا‪ ‬ٲڃساٶؿشٷس ‪٦‬ٻ ٲؿٯٳبٶبٴ ثٗس اظ اڂكبٴ اثٹث‪٧‬ط نسڂ‪ ١‬ضا‬
‫ٶٓط ثٻ ٲعاڂبڂځ ‪٦‬ٻ زاقز ثٻ ٖٷٹاٴ ذٯڃ‪ٟ‬ٻ اٶشربة ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪ .‬ٸ ا‪٪‬ط دڃبٲجط‪٦ ‬ؿځ ضا ثٻ حڃض‬
‫ذٯڃ‪ٟ‬ٻ ٲٗط‪ٞ‬ځ ٲڃٷٳٹزٶس‪ ،‬حشٳب ٲؿٯٳبٶبٴ زض ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٻ ػٳٕ ٶٳڃكسٶس ٸ ٲٹيٹٔ ذال‪ٞ‬ز ضا ثٻ ثحض‬
‫(زٲڃؼځ‪)133/1 :1407 ،‬‬
‫ٸ ثطضؾځ ٶٳڃ‪٫‬ط‪ٞ‬شٷس‪.‬‬
‫ثٻ اڂٵ سطسڃت قڃٹپ اٶشربثځ ظٖبٲز ٸ ضټجطڀ زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ زض ټٳڃٵ زٸضٺ ثٻ اڂٵ‬
‫نٹضر دبڂٻ ضڂعڀ قس ‪٦‬ٻ اڂٵ ‪٦‬بض ثٻ اٶشربة ٸ اضازپ اٲز ٸ ڂب ٶٳبڂٷس‪٪‬بٴ َط‪ ٜ‬اٖشٳبز قبٴ‬
‫نٹضر ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬ز‪ٖ( .‬ظٳبٴ‪ ،‬ة ر‪ )175 :‬ثب سٳط‪٦‬ع ثط اڂٷ‪٧‬ٻ ػٳٕ قٹٶس‪٪‬بٴ ؾ‪٣‬ڃ‪ٟ‬ٻ ثڃكشط اظ ٲڃبٴ ٶرجٻ‪٪‬بٴ‬
‫ٸ ثعض‪٪‬بٶځ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ ٲح٭ سٹ‪٢‬ڃط ٸ احشطاٰ آحبز اٲز اؾالٲځ ثٹزٶس‪ ،‬ثٻ ټٳڃٵ زٮڃ٭ ٸ‪٢‬شځ آٶٽب ثب‬
‫اثٹث‪٧‬ط‪ ‬ثڃٗز ‪٦‬طزٶس‪ٖ ،‬ٳٹٰ ٲؿٯٳبٶبٴ زض ضٸظ ثڃٗز ٖبٲٻ ثب اڂكبٴ ثٻ ٖٷٹاٴ ػبٶكڃٵ ضؾٹ‪٬‬‬
‫اهلل‪ ‬ثڃٗز ٶٳٹزٶس‪.‬‬
‫اسصضٖ سبختي س٘بست‬
‫زض ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ‪ ،‬ؾڃبؾ ز ٲٽطپ قُطٶغ ٶڃؿز ‪٦‬ٻ ؾڃبؾشجبظ ټط‪٪‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ثرٹاټس ثب آٴ‬
‫ثبظڀ ‪٦‬ٷس‪ .‬ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ زض سٳبٰ ‪ٗٞ‬٭ ٸ اٶ‪ٟٗ‬بالر ؾڃبؾځ ذٹز ثبڂس ٲشٹػٻ اضظقٽبڂځ ثبقس‬
‫‪٦‬ٻ سٹؾٍ ٲٷبثٕ ثعض‪ ٨‬زڂٷځ زض ضؤؼ ‪٢‬طآٴ ‪٦‬طڂٱ ٸ ؾٷز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪٪ ‬صاقشٻ قسٺ اؾز‪ .‬ثطاڀ‬
‫ؾڃبؾشٳساض اؾالٲځ ٲؼبظ ٶڃؿز اظ اڂٵ انٹ‪ ، ٬‬يٹاثٍ ٸ اضظقٽب سرُځ ٶٳبڂس‪ .‬ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‬
‫‪٦‬ؿبٶځ ثٹزٶس ‪٦‬ٻ زض اڂٵ ٖطنٻ ثب چٷڃٵ ضٸڂ‪٧‬طزڀ ٖٳ٭ ٲڃٷٳٹزٶس‪ .‬آٶٽب ؾڃبؾز ضا زض ذسٲز‬
‫‪٦‬ؿت ‪٢‬سضر ٸ ؾٹاض قسٴ ثط ‪٪‬طزٺټبڀ اٲز اٖٳب‪ ٬‬ٶٳځٶٳٹزٶس‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ اظ ؾڃبؾز ثٻ ٖٷٹاٴ اثعاضڀ‬
‫اؾش‪ٟ‬بزٺ ٲڃٷٳٹزٶس ‪٦‬ٻ ثب آٴ ثشٹاٶٷس ض‪ٞ‬بٺ ٸ آؾبڂف ٲطزٰ ضا ‪ٞ‬طاټٱ ٶٳبڂٷس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪189 /‬‬

‫اظ ػٳٯٻ اڂٵ اضظقٽب ‪٦‬ٻ انحبة ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ثٻ قسر ثٻ آٴ دبڂجٷس ثٹزٶس‪ ،‬اذالل زض‬
‫‪ٗٞ‬بٮڃشٽبڀ ؾڃبؾځ‪ ،‬ٲس ٶٓط ‪٢‬طاض زازٴ ‪٦‬ؿت ضيبڀ ذسا‪ ،‬نسا‪٢‬ز‪ ،‬اٲبٶشساضڀ‪ ،‬ٸ‪ٞ‬ب‪ ،‬آضاٲف‪،‬‬
‫اٲٷڃز‪ ،‬ض‪ٞ‬بٺ‪ ،‬ح‪ ّٟ‬يطٸضڂبر ذٳؿٿ‪ :‬زڂٵ‪٣ٖ ،‬٭‪ ،‬ػبٴ‪ ،‬ٲب‪ ٬‬ٸ ٶبٲٹؼ‪ ،‬ضٖبڂز اذال‪٢‬ڃبر ٸ اظ اڂٵ‬
‫‪٢‬جڃ٭ اؾز‪ .‬اڂٷٽب ٲٽٳشطڂٵ اضظقٽبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز ‪٦‬ٻ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ذٹز ضا ٶؿجز‬
‫ثٻ ضٖبڂز آٴ ٲٯعٰ ٲڃساٶؿشٷس‪.‬‬
‫دؽ ؾڃبؾز زض ٶعز ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ٸ ٲؿٯٳبٶبٴ ضاؾشڃٵ‪ ،‬ٶڃطٶ‪ ٩‬ٸ ‪ٞ‬طڂت ٸ حڃٯٻ‪٪‬طڀ ٸ سٹَئٻ ٸ‬
‫زؾڃؿٻ ٶڃؿز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ؾڃط زض ذٍ ٲٳشس اضظقٽبڀ اؾالٲځ ٸ اٶؿبٶځ اؾز ‪٦‬ٻ انٹ‪ ٬‬ٸ يٹاثٍ آٴ‬
‫ضا ٸحځ آؾٳبٶځ ٸ ؾٷز ٶجٹڀ ‪٪‬صاقشٻ ٸ انحبة ‪٦‬طاٰ ثٻ ذهٹل ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ظٲڃٷٻټبڀ‬
‫سُجڃ‪ ١‬آٴ ضا ثطاڀ ٲب اضائٻ ‪٦‬طزٺاٶس‪.‬‬
‫گشاٗص بِ هػبلح ػبهِ ٍ دفغ ضشس اص آًْب‬
‫انحبة ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬زض ٲؼٳٹٔ ٸ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ ثٻ ‪٪‬ٹٶٿ ذبل ٖال‪٢‬ٿ قسڂسڀ ثٻ سإٲڃٵ ٲٷب‪ٕٞ‬‬
‫ٸ ٲهبٮح ٖبٲٻ ٸ ز‪ ٕٞ‬يطض اظ آٶٽب زاقشٷس‪ .‬اڂٵ ثعض‪٪‬ٹاضاٴ زض سٗبٲ٭ ؾڃبؾځ ذٹز چٷڃٵ سجبضظ‬
‫زازٶس ‪٦‬ٻ اظ ٶٓط آٶٽب ؾڃبؾز انٹالً ػٯت ٲهبٮح ٸ ز‪ ٕٞ‬ٲ‪ٟ‬بؾس ٸ يطضټب ثٹزٺ اؾز‪ .‬ا‪٪‬طچٻ اڂٵ‬
‫ان٭ ثطذبؾشٻ اظ اضظقٽبڀ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ اؾز ‪٦‬ٻ ؾڃبؾڃٹٴ دڃٹؾشٻ ثٻ زٶجب‪ ٬‬ان٭ سح‪١٣‬‬
‫ٲٷب‪ ٕٞ‬ٸ ٲهبٮح ٖب ٲٻ ٸ ز‪ ٕٞ‬يطض ٸ آؾڃجٽبڀ ٲرشٯ‪ ٝ‬اظ آٶٽب ثبقٷس‪ .‬ثؿڃبضڀ اظ ثطٶبٲٻټبڀ اؾالٲځ‬
‫ٲبٶٷس‪ :‬ح‪٧‬ٹٲشساضڀ‪ ،‬ؾڃؿشٱ ح‪٣‬ٹ‪٢‬ځ ثٻ ذهٹل ثرف ػعاڂځ آٴ‪ ،‬ټٷؼبضټبڀ اذال‪٢‬ځ‪ ،‬ٶٓٱ‬
‫اػشٳبٖځ‪ ،‬ؾبظٸ‪٦‬بضټبڀ ا‪٢‬شهبزڀ ٸ اظ اڂٵ ‪٢‬جڃ٭ ثٻ اڂٵ ٲٷٓٹض سٷٓڃٱ قسٺ سب ٲهٯحشځ ضا سح‪١٣‬‬
‫ثركٷس ٸ يطضڀ ضا ز‪٦ ٕٞ‬ٷٷس‪.‬‬
‫تأه٘ي آصادْٗبٕ س٘بسٖ‬
‫‪٢‬جالً ڂبز آٸض قسڂٱ ‪٦‬ٻ زض حٹظپ ؾڃبؾز‪ ،‬آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ اظ ټٳٻ ثڃكشط ٲٹضز سٹػٻ اؾز‪ .‬زض‬
‫ٲڃبٴ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ آٶچٻ ثڃكشط ثطػؿشٻ اؾز‪ ،‬آظازڀ ثڃبٴ ٲڃجبقس‪ .‬اڂٵ اٲط ثڃٵ‬
‫ؾڃبؾشٳساضاٴ ٲح٭ اس‪ٟ‬ب‪ ٠‬اؾز ‪٦‬ٻ آظازڀ ثڃبٴ زض ضؤؼ آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ‪٢‬طاض زاضز‪ .‬ٸ زض ٖطنٿ‬
‫آظازڀ ثڃبٴ اظ ټٳٻ ٲٽٳشط آظازڀ اٶش‪٣‬بز اظ ح‪ّ٧‬بٰ ٸ ٖٳٯ‪٧‬طزقبٴ اؾز‪.‬‬
‫آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ زض زٸضپ سبضڂرځ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ‪ ،‬ٶٓط ثٻ اڂؼبثبر ظٲبٶځ ٸ ٲ‪٧‬بٶځ زاضاڀ اڂٵ‬
‫ټٳٻ ٸؾٗشځ ‪٦‬ٻ زض ظٲبٴ حبيط اؾز ٶجٹز‪ ،‬چٹٴ ػٹاٲٕ آٴ ضٸظ‪٪‬بض ٸ دسڂساضټبڀ ظٶس‪٪‬ځاـ زض‬
‫اڂٵ حس ٸؾڃٕ ٸ ‪٪‬ؿشطزٺ ٶجٹز‪ .‬ظٶس‪٪‬ڃٽبڀ آٴ زٸضاٴ زض ق‪٧‬٭ ؾبزٺ ٸ ثؿڃٍ ذٹز ٲڃ‪٫‬صقز‪ ،‬ٸ‬
‫ح‪٧‬ٹٲشٽب ثٻ ‪٢‬سض ٶڃبظټب ذسٲبر ح‪٧‬ٹٲشځ اضائٻ ٲڃٷٳٹزٶس‪ .‬ضٸڀ اڂٵ اؾبؼ زض آٴ زٸضاٴ ٶٓط ثٻ‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪191 /‬‬

‫ٶجٹز ٶڃبظ ٸ ‪٦‬ٳجٹز حٹظٺټبڀ ؾڃبؾز‪ ،‬ثڃكشط آظازڂٽبڀ ؾڃبؾځ ٲٷحهط قسٺ ثٹز زض آظازڀ ثڃبٴ ٸ‬
‫اٶش‪٣‬بز اظ ح‪ّ٧‬بٰ ‪٦‬ٻ زض زٸضپ ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاق سڂٵ اڂٵ آظازڀ زض حس اٖالڀ آٴ سإٲڃٵ ثٹز‪ .‬ٶٓط ثٻ اڂٷ‪٧‬ٻ‬
‫زٸضپ ٖٳطڀ ٶؿجز ثٻ زٸضٺ ټبڀ زڂ‪٫‬ط اظ حعٰ ٸ ا‪٢‬شساض ثڃكشطڀ ثطذٹضزاض ثٹز‪ ،‬ثس ٶڃؿز ثٻ ڂ‪٧‬ځ‬
‫زٸ ٶٳٹٶٻ اظ ٶكبٶٻټبڀ آظازڀ ثڃبٴ ٸ اٶش‪٣‬بز اظ اڂٵ زٸضٺ اقبضٺ زاقشٻ ثبقڃٱ‪.‬‬
‫‪ -‬ضٸظڀ ٖٳط ‪ٞ‬بضٸ‪ ٠‬ثط ٲٷجط ثبال قسٺ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ٲطزٰ! ا‪٪‬ط زض ٲٵ ‪٪‬ػڀ ٸ اٶحطا‪ٞ‬ځ‬
‫ڂب‪ٞ‬شڃس‪ ،‬آٴ ضا ضاؾز ‪٦‬ٷڃس‪ .‬ٲطزڀ ثطذبؾز ٸ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ثٻ ذسا ؾٹ‪٪‬ٷس ا‪٪‬ط زض قٳب اٶحطا‪ٜ‬‬
‫ٸ ‪٪‬ػڀ ثجڃٷڃٱ آٴ ضا ثب قٳكڃطټبڀ ذٹز ضاؾز ذٹاټڃٱ ‪٦‬طز‪ٖ .‬ٳط‪ٟ٪ ‬ز‪ :‬ذسا ضا ق‪٧‬ط‬
‫‪٦‬ٻ زض ٲڃبٴ اڂٵ اٲز ٲطزاٶځ ڂب‪ٞ‬ز ٲڃكٹٶس ‪٦‬ٻ ‪٦‬ػڂٽبڀ ٖٳط‪ ‬ضا ثب قٳكڃطټبڀ ذٹز‬
‫(نالثځ‪199 :1388 ،‬؛ ‪٢‬طيبٸڀ‪)198 :1381 ،‬‬
‫ضاؾز ٲڃ‪٧‬ٷٷس‪.‬‬
‫‪ٖ -‬ٳط‪ ‬ضٸظڀ زض ٲڃبٴ ٲطزٰ ثطاڀ ؾرٷطاٶځ ثطذبؾز ٸ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ٲطزٰ ثكٷٹڂس ٸ‬
‫اَبٖز ‪٦‬ٷڃس‪ .‬ٲطزڀ ثط ذبؾز ٸ ؾرٷبٴ ٸڀ ضا ‪ ُٕ٢‬ٶٳٹز ٸ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬ٶٳڃكٷٹڂٱ ٸ اَبٖز‬
‫ٶٳڃ‪٧‬ٷڃٱ‪ٖ .‬ٳط‪ ‬ثٻ آضاٲځ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ثٷسپ ذسا‪ ‬چطا؟ ٲطز ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اظ اڂٵ ٮجبؾځ ‪٦‬ٻ‬
‫قٳب دٹقڃسٺ اڀ ثٻ ټط ‪٦‬ساٰ اظ ٲب ثٻ ‪٢‬سضڀ ضؾڃس ‪٦‬ٻ ‪ ٍ٣ٞ‬ثطاڀ ؾشط ٖٹضر ‪٦‬ب‪ٞ‬ځ اؾز‪،‬‬
‫قٳب اڂٵ ا‪ٞ‬عٸٶځ ضا اظ ‪٦‬ؼب آٸضزٺاڂس؟ ٖٳط‪ ‬ذُبة ثٻ ‪ٞ‬طظٶسـ ٖجساهلل‪ٟ٪ ‬ز‪ :‬ػٹاة‬
‫ثسٺ‪ .‬اٸ ‪ٟ٪‬ز اڂٵ ٮجبؼ ٲٵ ثٹزٺ ‪٦‬ٻ زازٰ سب ثطاڀ ذٹز ٮجبؼ ‪٦‬بٲٯځ ثسٸظز‪ .‬آٶ‪٫‬بٺ‬
‫(نالثځ‪)200 :1388 ،‬‬
‫حبيطڂٵ ‪٢‬بٶٕ قسٺ ٸ آٴ ٲطز ثب احشطاٰ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬حبال ث‪٫‬ٹ سب ثكٷٹڂٱ‪.‬‬
‫‪ -‬ضٸظڀ ٲطزڀ ثط ذبؾز ٸ ‪ٟ٪‬ز‪ :‬اڀ ٖٳط اظ ذسا‪ ‬ثشطؼ! حبيطڂٵ ٶبضاحز قسٶس ٸ‬
‫ٲڃرٹاؾشٷس اٸ ضا ؾب‪٦‬ز ‪٦‬ٷٷس‪ٖ .‬ٳط ‪ٟ٪‬ز‪ :‬زض قٳب ذڃطڀ ٸػٹز ٶرٹاټس زاقز ا‪٪‬ط ثٻ اٸ‬
‫ٶهڃحز ٶ‪٧‬ٷڃس‪ ،‬ٸ زض ٲٵ ٶڃع ذڃطڀ ٸػٹز ٶرٹاټس زاقز ا‪٪‬ط ثٻ ؾرٷبٴ اٸ ‪٪‬ٹـ ‪ٞ‬طا‬
‫(نالثځ‪)200 :1388 ،‬‬
‫ٶسټٱ‪.‬‬
‫ٖالٸٺ ثط اڂٷٽب ٖٳط‪ ‬ټٳٹاضٺ ٲطزٰ ضا سكٹڂ‪ ١‬ٲڃ‪٧‬طز سب اظ حب‪٦‬ٳبٴ اٶش‪٣‬بز ‪٦‬ٷٷس‪ .‬اڂكبٴ ذُبة ثٻ‬
‫(نالثځ‪،‬‬
‫ٲطزٰ ‪ٟ٪‬ز‪ « :‬ٲٵ اظ اڂٵ ٲڃشطؾٱ ‪٦‬ٻ زچبض ذُب ثكٹٰ آٶ‪٫‬بٺ قٳب اظ سطؼ چڃع ٶ‪٫‬ٹڂڃس»‪.‬‬
‫‪)199 :1388‬‬

‫ٸٮځ آظازڀ ثڃبٴ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ٲبٶٷس آظازڂٽبڀ ظٲبٴ ٲب ٮؼبٰ ‪٪‬ؿڃرشٻ ٶجٹز ‪٦‬ٻ ټط ‪٦‬ؽ ثب‬
‫اؾش‪ٟ‬بزٺ اظ آظازڀ ثڃبٴ ټط ؾرٷځ ضا ثط ظثبٴ آٸضز‪ ،‬ٸ ثط ټط ‪٦‬ؿځ ثشبظز‪ ،‬ٸ اٶٹأ ٸ ا‪٢‬ؿبٰ سٹټڃٷٽب ضا‬
‫ضٸا زاضز‪ٖ .‬ٳط‪ ‬ټط‪٪‬ع اػبظٺ ٶساز سب ‪٦‬ؿځ ثط زڂ‪٫‬طڀ ظثبٴ ثٻ ثسڀ ث‪٫‬كبڂس‪ ،‬حشځ قبٖطاٴ ټؼٹ ‪٪‬ٹ‬
‫ضا اظ اڂٷ‪٧‬ٻ ثٻ زڂ‪٫‬طاٴ سٹټڃٷځ ضٸا ثساضٶس ټكساض زاز‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ قبٖطڀ ثٻ ٶبٰ "حُڃئٻ" ٲطزڀ ضا ثٻ‬
‫ٶبٰ "ظثط‪٢‬بٴ ثٵ ثسض" زض قٗطټبڀ ذٹز ٶبؾعا ‪ٟ٪‬ز‪ٖ .‬ٳط‪ ‬زؾشٹض ثٻ حجؽ قبٖط زاز ٸ اٸ ضا‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪191 /‬‬

‫سٽسڂس ٶٳٹز ‪٦‬ٻ ا‪٪‬ط زض قٗطټبڀ ذٹز ثٻ ټش‪ ٥‬حطٲز ٲؿٯٳبٶبٴ ازاٲٻ زټس ظثبٶف ضا ‪ ُٕ٢‬ذٹاټس‬
‫(نالثځ‪)202 :1388 ،‬‬
‫‪٦‬طز‪.‬‬
‫اسصٗببٖ ٍ ًظبست بش کبسگضاساى‬
‫ٖٳط‪ ‬زض ؾڃؿشٱ ازاضڀ ذٹز اظ اڂسپ "سًٳڃٵ ‪٦‬ڃ‪ٟ‬ڃز" ٸ "اضظڂبثځ ذٹزڀ" ٶڃع ‪٦‬بض‬
‫ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬ز ٸ دڃٹؾشٻ ثعض‪٪‬بٴ نحبثٻ ضا ؾٹ‪٪‬ٷس ٲڃساز سب زض ثبضپ ؾڃبؾشٽبڂف آٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ‬
‫(ٖٳطڀ‪)256 :1416 ،‬‬
‫ټؿز ٶٓط ثسټٷس‪ ،‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ضٸظڀ اڂٵ ؾٹا‪ ٬‬ضا اظ حصڂ‪ٟ‬ٻ ثٵ اٮڃٳبٴ ٲُطح ‪٦‬طز‪.‬‬
‫ذٯڃ‪ٟ‬ٿ زٸٰ ټٳبٶ‪٫‬ٹٶٻ ‪٦‬ٻ ‪ٟ٪‬ش ڃٱ ټٳٹاضٺ ثط ٖٳٯ‪٧‬طز ٸاٮڃبٴ ٶٓبضر ٲڃٷٳٹز‪ .‬ٲٹؾٱ حغ ثٽبٶٿ ذٹثځ‬
‫ثٹز سب اظ ٲطزٰ زض ثبضپ ٸاٮڃبٴ قبٴ ٲٗٯٹٲبر ث‪٫‬ڃطز‪َ .‬طح ٲؿبئٯٿ‪« :‬ٲٵ ؤڂٵ ٮ‪ ٥‬ټصا» (; اظ ‪٦‬ؼب‬
‫‪٦‬طزڀ اڂٵ ضا) (ٖٳطڀ‪ )78 :1416 ،‬زض اڂٵ ضاؾشب اؾبؼ ٲسڂطڂز اٸ ضا سك‪٧‬ڃ٭ ٲڃساز‪ .‬ا‪٪‬ط ‪٦‬ٹچ‪٧‬شطڂٵ‬
‫ق‪٧‬ٹٺاڀ اظ ‪٦‬ؿځ زض ثبضپ ٸاٮڃځ ٲڃكٷڃس ثٻ قسر ثب اٸ ثطذٹضز ٲڃٷٳٹز ٸ ٲحبؾجٻاـ ٲڃ‪٧‬طز ٸ زض‬
‫اڂٵ ضاؾشب ټڃچ ٲالحٓٻاڀ ضا ٲس ٶٓط ٶساقز‪ .‬ضٸظڀ زض ڂ‪٧‬ځ اظ ذُجٻټب ‪ٟ٪‬ز‪« :‬اڀ ٲطزٰ! ٲٵ‬
‫اڂٵ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٴ ذٹز ضا ثٻ ؾٹڀ قٳب ثٻ ٖٷٹاٴ ٸاٮڃبٴ ثط ح‪ٞ ١‬طؾشبزٰ‪ ،‬آٶٽب ضا ٶ‪ٟ‬طؾشبزٰ سب ثٻ‬
‫ػؿٱ قٳب ڂب ذٹٶٽب ٸ اٲٹا‪ ٬‬قٳب آؾڃجځ ثطؾبٶٷس‪ .‬ټط ‪٦‬ؽ اظ قٳب ثٻ اٸ ْٯٳځ اظ ؾٹڀ اڂٷٽب قسٺ‪،‬‬
‫ٲٓٯٳٿ ذٹڂف ضا ثٻ ٲٵ ثٷٳبڂبٶس سب ثطاڂف اظ ٸاٮځ ‪٢‬هبل ث‪٫‬ڃطٰ؛ ظڂطا ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثطاڀ ذٹز‬
‫‪٢‬هبل ٲڃ‪٫‬ط‪ٞ‬شٷس» (ٖٳطڀ‪ )123 :1416 ،‬ٸ زض ذُجٻاڀ زڂ‪٫‬ط ‪ٞ‬طٲٹز‪« :‬ټط‪٦‬ساٰ اظ ‪٦‬بض‪٪‬عاضاٶٱ ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٦‬ؿځ‬
‫(ٖٳطڀ‪)123 :1416 ،‬‬
‫ْٯٱ ٶٳبڂس ٸ ٲٵ اظ ْٯٳف ثب ذجط ‪٪‬طزٰ ٸ ثط َط‪ٞ‬ف ٶ‪٧‬ٷٱ ٲٵ ټٱ ثٻ اٸ ْٯٱ ‪٦‬طزٰ»‪.‬‬
‫ؾطزاضاٴ ٶبٲځ اؾالٰ ٶڃع اظ اڂٵ ثبظذٹاؾز زض اٲبٴ ٶجٹزٶس‪ .‬ػطػځ ظڂساٴ ٲڃ‪٫‬ٹڂس‪ٖ :‬ٳط‪ ‬ضٸظڀ‬
‫ذبٮس‪ ‬ضا ثٻ ذبَط ‪٦‬بض ذال‪٢ ٜ‬بٖسٺاـ ذٹاؾز سب ؾطظٶف ‪٦‬ٷس‪ ،‬ٸ ذبٮس‪ ‬ٲبٶٷس ‪ٚ‬الٰ حٯ‪٣‬ٻ ثٻ‬
‫(ظڂساٴ‪)677 :1389 ،‬‬
‫‪٪‬ٹقځ زض ٲ‪٣‬بث٭ ٖٳط‪ ‬ؾب‪٦‬ز اڂؿشبزٺ ثٹز‪.‬‬
‫ٖالٸٺ ثط ٸاٮڃبٴ ٸ ؾطزاضاٴ‪ ،‬ٲإٲٹضڂٵ ذٹز ضا ټٱ ثٻ قسر ٲحبؾجٻ ٲڃٷٳٹز‪ ،‬ٸ ثٻ ‪ٟ٪‬شٿ ػطػځ‬
‫ظڂساٴ ‪٪‬بٺ آٶبٴ ضا « سبظڂبٶٻ ٲڃعز ٸ ‪٦‬ؿځ ثٻ ٸڀ سٗطو ٶٳڃ‪٧‬طز‪ .‬ثٻ ثبزٺ ذٹاضاٴ ٸ زظزاٴ اٲٹا‪٬‬‬
‫زٸٮشځ ثڃف اظ ټٳٻ ‪٦‬ڃ‪ٟ‬ط ٲڃساز‪ ،‬ٲٕ شٮ‪ ٥‬ټٳٻ اٸ ضا زٸؾز زاقشٷس چٹٴ ض‪ٞ‬شبضـ ٲظ٭ ض‪ٞ‬شبض دسض‬
‫(ظڂساٴ‪)677 :1389 ،‬‬
‫ٶؿجز ثٻ ‪ٞ‬طظٶساٴ ثٹز»‪.‬‬
‫اڂٵ ض‪ٞ‬شبض ٶڃ‪ٖ ٥‬ٳط‪ ‬سٷٽب ثب ٲؿٯٳبٶبٴ ٶجٹز ثٯ‪٧‬ٻ ثب ‪ٚ‬ڃط ٲؿٯٳبٶبٶځ ‪٦‬ٻ زض ؾطظٲڃٵ اؾالٰ‬
‫ظٶس‪٪‬ځ ٲڃ‪٧‬طزٶس ٶڃع ض‪ٞ‬شبض قبڂؿشٻ زاقز‪ .‬چٷبٶ‪٧‬ٻ ٸڀ ظٶبٴ‪٦ ،‬ٹز‪٦‬بٴ‪ ،‬ٸ ٲطزاٴ ٶب سٹاٴ اظ ازاڀ‬
‫ػعڂٻ ضا اظ آٴ ٲٗب‪٦ ٜ‬طز‪ٖ( .‬ٳطڀ‪ )168 :1416،‬ٸ آٶ‪٫‬بٺ ‪٦‬ٻ ثٻ ‪٪‬ساڂځ اظ اټ٭ شٲٻ ٲٹاػٻ قس‪ ،‬ٶٻ سٷٽب ‪٦‬ٻ‬
‫اٸ ضا اظ دطزاذز ػعڂٻ ٲٗب‪٦ ٜ‬طز‪ ،‬ثٯ‪٧‬ٻ ثطاڀ اٸ اظ ثڃز اٮٳب‪ ٬‬ٶڃع ٲؿشٳطڀ سٗڃڃٵ ٶٳٹز‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪192 /‬‬

‫فشزدٓ اٗي درط‬

‫زٸضپ ذال‪ٞ‬ز ضاقسٺ ٶٓط ثٻ ؾُح ثٯٷس س‪٣‬ٹا ٸ دطټڃع‪٪‬بضڀ ‪٦‬ٻ ذٯ‪ٟ‬ب زاقشٷس‪ ،‬ٸ ٶٓط ثٻ ػبڂ‪٫‬بٺ‬
‫ثٯٷسڀ ‪٦‬ٻ اظ ػٽز ټٱ نحجشځ ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ثٻ آٶٽب سٗٯ‪٪ ١‬ط‪ٞ‬شٻ ثٹز‪ ،‬ثٻ َٹض ‪ ُٕ٢‬اٮ‪٫‬ٹڀ‬
‫ٲٷبؾجځ ثطاڀ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ نحڃح ٸ زضؾز ثٻ قٳبض ٲڃطٸز‪ .‬زض اڂٵ زٸضٺ ‪ٞ‬ٯؿ‪ٟ‬ٿ ؾڃبؾځ اؾالٰ‬
‫زض ٖطنٿ ح‪٧‬ٹٲشساضڀ ٸ سٗبٲ٭ ثب زڂ‪٫‬طاٴ زض ‪ٚ‬ڃبة ٸحځ ٸ ٶجٹز ضؾٹ‪ ٬‬اهلل‪ ‬ٸٮځ زض دطسٹ آڂبر‬
‫‪٢‬طآٶځ ٸ ؾٷز ٶجٹڀ دبڂٻ ‪٪‬صاضڀ قس‪ .‬ذٯ‪ٟ‬بڀ ضاقسڂٵ زض اڂٵ زٸضٺ ثٽشطڂٵ ٶٳٹٶٻټب ضا اظ ذٹز ٸ‬
‫اٲز ٸ ح‪٧‬ٹٲز ٸ زٸٮز اؾالٲځ سجبضظ زازٶس ‪٦‬ٻ ثٻ ح‪ ١‬ؾطٲك‪ ١‬سٳبٰ ٲؿٯٳبٶبٴ زض سٳبٰ ٖهطټب ٸ‬
‫ظٲبٶٽب ذٹاټس ثٹز‪.‬‬
‫زض اڂٵ زٸضٺ ذٯ‪ٟ‬ب ٖساٮز ضا ثٻ ٲٗٷځ ٸا‪ٗ٢‬ځ ‪٦‬ٯٳٻ ٸ قطڂٗز ضا زض ٲ‪ٟ‬ٽٹٰ ز‪٢‬ڃ‪ ١‬آٴ زض ظٶس‪٪‬ځ‬
‫ذٹز ٸ اٲز اؾالٲځ سُجڃ‪ ١‬ٶٳٹزٶس‪ ،‬ٸ زض ٸا‪ ٕ٢‬ثب سٗبٲالر ؾڃبؾځ ٸ ض‪ٞ‬شبضټبڀ ذٹز سهٹڂط ‪٦‬بٲٯځ‬
‫اظ سُجڃ‪٣‬بر ٖڃٷځ ٶٓبٰ ؾڃبؾځ اؾالٰ ضا اضائٻ ‪٦‬طزٶس‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪193 /‬‬

‫هٌبثع ٍ هآخذ‬
‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثًدايد‪ ،‬سلٕمبن ثه األضؼج‪ .1431 .‬سىه اثٓ دايد‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼبلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .3‬احمذ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬احمذ ثه مْحمذ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ ثه حىجل‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .4‬الزًصّٔ‪ ،‬اثه المٕم‪ ،‬مْحمذ ثه اثٓ ثىش‪1423 .‬ق‪ .‬احىب َ اَل الزمٍ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ؼٍ ػجذالشئف سؼذ‪.‬‬
‫ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .5‬حسه‪ ،‬اثشإَم حسه‪ .1388 .‬تبسٔخ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬اثًالمبسم پبٔىذٌ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات‬
‫ثذسلٍ ربئذان‪.‬‬
‫‪ .6‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .7‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕه‪.‬‬
‫‪ .8‬صٔذان‪ ،‬رشرٓ‪ .1389 .‬تبسٔخ تمذن اسالمٓ‪ .‬تشرمٍ ي وگبسش‪ :‬ػلٓ رًاَش وال َ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسّ‬
‫اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .9‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ مْحمذ‪ ،‬مْحمذ‪ .1425 .‬ؤمٕش المامىٕه الْحسه ثه ػلٓ ثه اثٓ ؼبلت ضخصٕتٍ ي‬
‫ػصشٌ‪ .‬مصش‪ :‬داس التًصٔغ ي الىطش اإلسالمّٕ‪.‬‬
‫‪ .11‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬وبضش‪ ،‬سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .11‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .12‬ػمشْ‪ ،‬اوش َ ظٕبء‪ .1416 .‬ػصش الخالفّ الشاضذِ‪ .‬سٔبض‪ :‬مىتجّ الؼجٕىبن‪.‬‬
‫‪ .13‬ػمشْ‪ ،‬اوش َ ظٕبء‪ .1416 .‬ػصش الخالفّ الشاضذِ‪ .‬سٔبض‪ :‬مىتجّ الؼجٕىبن‪.‬‬
‫‪ .14‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪194 /‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪195 /‬‬

‫فْرست هراجع ٍ هٌاتع‬

‫‪ .1‬المشآن الىشٔم‪.‬‬
‫‪ .2‬اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1386 .‬مزمًع فتبيْ ضٕخ اإلسال َ‪ .‬الشٔبض‪ :‬ثٓوب‪.‬‬
‫اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1416 .‬مىُبد السىّ الىجًّٔ‪ .‬سٔبض‪ :‬ربمؼّ اإلمب َ مْحمذ ثه سؼًد اإلسالمّٕ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬

‫‪ .4‬اثه تٕمّٕ‪ ،‬احمذ ثه ػجذالْحلٕم‪ .1969 .‬السٕبسّ الطشػّٕ فٓ بصالح الشاػٓ ي الشػّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫الىتبة الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثه حزش‪ ،‬احمذ ثه ػلٓ‪ .1379 .‬فت ُ الجبسْ ضشح صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .6‬اثه حض َ‪ ،‬اثٓ مْحمذ‪ ،‬ػلٓ ثه احمذ‪ .1395 .‬الفصل فٓ الملل ي األًَاء ي الىْحل‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫‪ .7‬اثه سؼذ‪ ،‬مْحمذ ثه سؼذ ثه مىٕغ‪ .2111 .‬الؽجمبت الىجشْ‪ .‬مْحمك‪ :‬ػلٓ مْحمذ ػمش‪ .‬المبَشِ‪:‬‬
‫مىتجّ الخبوزٓ‪.‬‬
‫‪ .8‬اثه ػبثذٔه‪ ،‬مْحمذ امٕه‪ .1412 .‬سد المْحتبس ػلٓ الذس المختبس‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫‪ .9‬اثه وخٕش‪ ،‬اثًالفذاء‪ ،‬اسمبػٕل ثه ػمشي‪ .1419 .‬تفسٕش المشآن الؼظٕم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .11‬اثه مبرٍ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه ٔضٔذ لضئىٓ‪ .1431 .‬سىه اثه مبرٍ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪.‬‬
‫ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .11‬اثه مىظًس‪ ،‬مْحمذ ثه مىش َ‪ .1414 .‬لسبن الؼشة‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس صبدس‪.‬‬
‫‪ .12‬اثه وزٕم‪ ،‬صٔه الذٔه ثه اثشإَم ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الجْحش الشائك فٓ ضشح وىض الذلبئك‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الىتبة اإلسالمٓ‪.‬‬

‫‪ .13‬اثه َطب َ‪ ،‬اثً مْحمذ‪ ،‬ػجذالمله ثه َطب َ ثه أًة الْحمٕشْ‪ .1974 .‬سٕشِ اثه َطب َ‪ .‬لبَشٌ‪:‬‬
‫مىتجّ الىلٕبت األصَشّٔ‪.‬‬
‫‪ .14‬اثًحزٕش‪ ،‬مزٕذ مْحمًد‪ .1417 .‬المشؤِ ي الًالٔبت الؼبمّ فٓ التطشٔغ اإلسالمٓ‪ .‬الشٔبض‪ :‬مىتجّ الشضذ‪.‬‬
‫‪ .15‬اثًدايد‪ ،‬سلٕمبن ثه األضؼج‪ .1431 .‬سىه اثٓ دايد‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الشسبلّ الؼبلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .16‬اثًصَشٌ‪ ،‬مْحمذ‪ .1393 .‬سياثػ ثٕه الملل دس اسال َ‪ .‬متشرم‪ :‬سٕذ احمذ اضشفٓ‪ .‬وبثل‪ :‬اوتطبسات سسبلت‪.‬‬
‫‪ .17‬احمذ‪ ،‬اثه حىجل‪ ،‬اثً ػجذاهلل الطٕجبوٓ‪ .1421 .‬مسىذ اإلمب َ احمذ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ضؼٕت األسوايغ‪ .‬ثٓرب‪،‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪196 /‬‬

‫‪ .18‬أزٓ‪ ،‬ػعذ الذٔه‪ ،‬ػجذالشحمه ثه احمذ‪ .1997 .‬المًالف‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الزٕل‪.‬‬
‫‪ .19‬ثبثبٔٓ‪ ،‬غال َ سظب‪ .1387 .‬فشَىگ سٕبسٓ آسش‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات آضٕبن‪.‬‬
‫‪ .21‬ثبسص‪ ،‬ػبثذٔه‪ .1391 .‬فشَىگ ػلً َ سٕبسٓ‪ .‬وبثل‪ :‬ثىگبٌ وطشاتٓ مًٕوذ‪.‬‬
‫‪ .21‬ثخبسْ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه اسمبػٕل‪ .1422 .‬صْحٕ ُ الجخبسْ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس ؼًق الىزبِ‪.‬‬
‫‪ .22‬تشمزْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػٕسٓ ثه سًسِ‪ .َ 1998 .‬الزبمغ الىجٕش‪ -‬سىه التشمزْ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الغشة اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .23‬رًصّٔ‪ ،‬اثه المٕم‪ ،‬مْحمذ ثه اثٓ ثىش‪1423 .‬ق‪ .‬احىب َ اَل الزمٍ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬ؼٍ ػجذالشئف سؼذ‪.‬‬
‫ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .24‬رًٔىٓ‪ ،‬اثٓ المؼبلٓ‪ .1411 .‬غٕبث األمم فٓ التٕبث الظلم‪ .‬اإلسىىذسّٔ‪ :‬داس الذػًِ‪.‬‬
‫‪Mac. Callum,GC.1167. Negative and Positive‬‬ ‫‪ .25‬رٓ سٓ مبن وبلٕم‪.‬‬
‫‪Freedom Philophical Review,‬‬
‫‪ .26‬حسه‪ ،‬اثشإَم حسه‪ .1388 .‬تبسٔخ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬اثًالمبسم پبٔىذٌ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات‬
‫ثذسلٍ ربئذان‪.‬‬
‫‪ .27‬حًالٓ‪ ،‬سفش ثه ػجذالشحمه‪ .‬ة ت‪ .‬الؼ‪ٙ‬لمبوٕ‪ - ّٛ‬وطإتُٓب يتؽً٘سَٓب يآحبسَٔٓب فٓ الْحٕٓبِ اإلسالمٕ‪ّٛ‬‬
‫المٔؼٓبص‪ٙ‬شَِ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬داس الُزشِ‪.‬‬
‫‪ .28‬خبلذ‪ ،‬مْحمذ خبلذ‪ .1425 .‬الذيلّ فٓ اإلسال َ‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الممؽم للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .29‬خعشْ‪ ،‬مْحمذ ثه ػفٕفٓ الجبرًسْ‪ .1325 .‬وًس الٕمٕه فٓ سٕشِ سٕذ المشسلٕه‪ .‬دمطك‪ :‬داس الفْٕحبء‪.‬‬
‫‪ .31‬خالف‪ ،‬ػجذالًَبة‪ .1972 .‬السٕبسّ الطشػّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مْحت الذٔه الخؽٕت‪.‬‬
‫‪ .31‬خلف اهلل‪ ،‬مْحمذ احمذ‪ .‬ة ت‪ .‬المشآن ي الذيلّ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مىتجّ األوزلً المصشّٔ‪.‬‬
‫‪ .32‬خٕبغ‪ ،‬ػجذالؼضٔض ػضت‪ .1425 .‬الىظب َ السٕبسٓ فٓ اإلسال َ‪ -‬الىظشّٔ السٕبسّٕ وظب َ الْحىم‪-‬‬
‫لبَشٌ‪ :‬داس السال َ للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ ي التشرمّ‪.‬‬
‫‪ .33‬دمٕزٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ػمش ثه سلٕمبن‪ .1417 .‬اإلمبمّ الؼظمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ؼٕجّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .34‬دَخذا‪ ،‬ػلٓ اوجش‪ .‬ة ت‪ .‬لغتىبمٍ دَخذا‪ .‬وطش الىتشيوٕه‪.‬‬
‫‪ .35‬ساصْ‪ ،‬اثًػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه ػمش ثه الْحسه‪ .1421 .‬مفبتٕ ُ الغٕت – التفسٕش الىجٕش‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪197 /‬‬

‫‪ .36‬ساغت اصفُبوٓ‪ ،‬اثًالمبسم‪ ،‬الْحسٕه ثه مْحمذ‪ .1412 .‬المفشدات فٓ غشٔت المشآن‪ .‬المْحمك‪ :‬صفًان‬
‫ػذوبن الذايدْ‪ .‬دمطك‪ :‬داس الملم‪.‬‬
‫‪ .37‬سظب‪ ،‬مْحمذ سضٕذ‪ .‬ة ت‪ .‬الخالفّ‪ .‬المبَشِ‪ :‬الضَشاء لألػال َ الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .38‬سيصوتبل‪ ،‬آسئه‪ ،‬آْ‪ .‬رٓ‪ .1388 .‬اوذٔطٍ سٕبسٓ اسال َ دس سذٌَبْ مٕبوٍ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػلٓ‬
‫اسدستبوٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش لًمس‪.‬‬
‫‪ .39‬صحٕلٓ‪ ،‬مْحمذ مصؽفٓ‪ .1427 .‬الًرٕض فٓ ؤصًل الفمٍ‪ .‬دمطك‪ :‬داس الخٕش للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .41‬صحٕلٓ‪ ،‬يَجّ‪ .1411 .‬الؼاللبت الذيلّٕ فٓ اإلسال َ ممبسوّ ثبلمبوًن الذيلٓ الْحذٔج‪ .‬ثٕشيت‪:‬‬
‫ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .41‬صوزبوٓ‪ ،‬ػجبسؼلٓ ػمٕذ‪ .1393 .‬مجبوٓ اوذٔطّ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تُشان‪ :‬سبصمبن اوتطبسات پژيَطگبٌ‬
‫فشَىگ ي اوذٔطٍ اسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .42‬صٔذان‪ ،‬رشرٓ‪ .1389 .‬تبسٔخ تمذن اسالمٓ‪ .‬تشرمٍ ي وگبسش‪ :‬ػلٓ رًاَش وال َ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسّ‬
‫اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .43‬صٔذان‪ ،‬ػجذالىشٔم‪ .1382 .‬اصًل الذػًِ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .44‬صٔلؼٓ‪ ،‬رمبل الذٔه‪ ،‬اثٓ مْحمذ‪ ،‬ػجذاهلل ثه ًٔسف‪ .1998 .‬وصت الشأّ فٓ تخشٔذ ؤحبدٔج‬
‫الُذأّ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث‪.‬‬
‫‪ .45‬سبثك‪ ،‬سٕذ‪ .1991 .‬فمٍ السىّ‪ .‬لبَشٌ‪ :‬داسالشٔبن للتشاث‪.‬‬
‫‪ .46‬سفش‪ ،‬حسه ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬وظشات استطشافّٕ فٓ فمٍ الؼاللبت اإلوسبوّٕ ثٕه المسلمٕه ي غٕش‬
‫المسلمٕه‪ .‬سٔبض‪ :‬يصاسِ األيلبف السؼًدّٔ‪.‬‬
‫‪ .47‬سىًُسْ‪ ،‬ػجذالشصاق احمذ‪ .1392 .‬وظشّٔ ديلت دس فمٍ اَل سىت‪ .‬متشرمبن‪ :‬حبمذ وشمٓ ي دايد‬
‫مْحجٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش مٕضان‪ -‬اوتطبسات وتبة َمگبن‪.‬‬
‫‪ .48‬ضبؼجٓ‪ ،‬اثٓ اسْحبق‪ ،‬اثشإَم ثه مًسٓ‪ .1323 .‬اإلػتصب َ‪ .‬مصش‪ :‬المىتجّ التزبسّٔ الىجشْ‪.‬‬
‫‪ .49‬ضًوبوٓ‪ ،‬مْحمذ ثه ػلٓ‪ .‬ة ت‪ .‬فت ُ المذٔش الزبمغ ثٕه فىٓ الشيأّ يالذسأّ مه ػلم التفسٕش‪.‬‬
‫ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫‪ .51‬ضُشستبوٓ‪ ،‬اثٓ الفت ُ‪ ،‬مْحمذ ثه ػجذالىشٔم ثه اثٓثىش‪ .1395 .‬الملل ي الىْحل‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس المؼشفّ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪198 /‬‬

‫‪ .51‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ مْحمذ‪ ،‬مْحمذ‪ .1425 .‬ؤمٕش المامىٕه الْحسه ثه ػلٓ ثه اثٓ ؼبلت ضخصٕتٍ ي‬
‫ػصشٌ‪ .‬مصش‪ :‬داس التًصٔغ ي الىطش اإلسالمّٕ‪.‬‬
‫‪ .52‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .1388 .‬ػمش فبسيق‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذاهلل سٔگٓ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ؼجغ سبٔت ػمٕذٌ‪.‬‬
‫‪ .53‬صالثٓ‪ ،‬ػلٓ‪ .‬ة ت‪ .‬الطًسْ فشٔعّ اسالمّٕ‪ .‬سًسٔب‪ :‬داس اثه وخٕش‪.‬‬
‫‪ .54‬صلٕجب‪ ،‬رمٕل‪ .1381.‬فشَىگ فلسفٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬مىًچُش صبوؼٓ دسٌ ثٕذْ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات حىمت‪.‬‬
‫‪ .55‬صمٕم‪ ،‬ػجذالمزٕذ‪ .1394 .‬تمذن اسالمٓ‪َ .‬شات‪ :‬اوتطبسات لذس‪.‬‬
‫‪ .56‬ؼبش وجشْ صادٌ‪ ،‬احمذ ثه مصؽفٓ‪ .1968 .‬مفتبح السؼبدِ ي مصجبح السٕبدِ‪ .‬تْحمٕك‪ :‬وبمل‬
‫ثىشْ ي ػجذالًَبة اثًالىًس‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الىتت الْحذٔخّ‪.‬‬
‫‪ .57‬ؼجشاوٓ‪ ،‬سلٕمبن ثه احمذ‪ .1415 .‬المؼزم الىجٕش‪ .‬المبَشِ‪ :‬مىتجّ اثه تٕمّٕ‪.‬‬
‫‪ .58‬ؼجشاوٓ‪ ،‬سلٕمبن ثه احمذ‪ .‬ة ت‪ .‬المؼزم الصغٕش‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .59‬ؼشٔمٓ‪ ،‬ػجذاهلل ثه اثشإَم‪ .1419 .‬ؤَل الْحل ي الؼمذ صفبتُم ي يظبئفُم‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬ساثؽّ‬
‫الؼبلم اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .61‬ػبلم‪ ،‬ػجذالشحمه‪ .1373 .‬ثىٕبدَبْ ػلم سٕبست‪ .‬تُشان‪ :‬وطش وٓ‪.‬‬
‫‪ .61‬ػخمبن‪ ،‬مْحمذ سؤفت‪ .‬ة ت‪ .‬سئبسّ الذيلّ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬مصش‪ :‬داس الىتبة الزبمؼٓ‪.‬‬
‫‪ .62‬ػمشْ‪ ،‬اوش َ ظٕبء‪ .1416 .‬ػصش الخالفّ الشاضذِ‪ .‬سٔبض‪ :‬مىتجّ الؼجٕىبن‪.‬‬
‫‪ .63‬ػمٕذ‪ ،‬حسه‪ .1371 .‬فشَىگ فبسسٓ ػمٕذ‪ .‬تُشان‪ :‬ماسسٍ اوتطبسات امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .64‬ػًدٌ‪ ،‬ػجذالمبدس‪ .1411 .‬اإلسال َ ي ؤيظبػىب السٕبسّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‪.‬‬
‫‪ .65‬فشاء‪ ،‬اثٓ ٔؼلٓ‪ ،‬مْحمذ ثه الْحسٕه‪ .1413 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الىتت الؼلمّٕ‪.‬‬
‫‪ .66‬فٕشيص آثبدْ‪ ،‬اثًؼبَش‪ ،‬مْحمذ ثه ٔؼمًة‪ .1426 .‬المبمًس المْحٕػ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬ماسسّ الشسبلّ‬
‫للؽجبػّ ي الىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .67‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1381 .‬فمٍ سٕبسٓ اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .68‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1394 .‬ثبٔذ ي وجبٔذَبْ دٔه ي سٕبست‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼضٔض سلٕمٓ‪ .‬تُشان‪ :‬وطش احسبن‪.‬‬
‫‪ .69‬لشظبيْ‪ًٔ ،‬سف‪ .1422 .‬مه فمٍ الذيلّ فٓ اإلسال َ‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الطشيق‪.‬‬
‫‪ .71‬لشؼجٓ‪ ،‬اثً ػجذاهلل‪ ،‬مْحمذ ثه احمذ ثه اثٓ ثىش‪ .1384 .‬الزبمغ ألحىب َ المشآن‪ .‬المبَشِ‪ :‬داس الىتت المصشّٔ‪.‬‬

‫‪ .71‬لؽت‪ ،‬سٕذ‪ .1962 .‬خصبئص التصًس اإلسالمٓ‪ .‬المبَشِ‪ :‬مؽجؼّ الجبثٓ الْحلجٓ‪.‬‬
‫نظام سیاسی اسالم ‪199 /‬‬

‫‪ .72‬وبسبوٓ‪ ،‬ػالء الذٔه اثٓ ثىش سؼًد‪ .‬ة ت‪ .‬ثذائغ الصىبئغ فٓ تشتٕت الطشائغ‪ .‬پطبيس‪ :‬المىتجّ الْحمبوّٕ‪.‬‬
‫‪ .37‬وشين‪ ،‬پبتشٔطب‪ .1394 .‬تبسٔخ اوذٔطٍ سٕبسٓ دس اسال َ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬دوتش مسؼًد رؼفشْ‪ .‬تُشان‪:‬‬
‫اوتطبسات سخه‪.‬‬
‫‪ .74‬وًَه‪ ،‬وبسل‪ .‬ة ت‪ .‬دٔمىشاسٓ‪ .‬تشرمٍ‪ :‬فشٔجشص مْحمذْ‪ .‬تُشان‪ :‬اوتطبسات خًاسصمٓ‪.‬‬
‫‪ .75‬وٕالوٓ‪ ،‬مبرذ ػشسبن‪ .1417 .‬فلسفّ التشثّٕ اإلسالمّٕ‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬مىتجّ المىبسِ‪.‬‬
‫‪ .76‬گًَش سحمه‪ .1394 .‬سٕبست اسالمٓ‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالؼظٕم وٕبصْ‪ .‬وبثل‪ :‬اوتطبسات مستمجل‪.‬‬
‫‪ .77‬مبله ثه اوس‪ .1416 .‬مًؼب اإلمب َ مبله‪ .‬تخشٔذ‪ :‬مْحمذ فااد ػجذالجبلٓ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء‬
‫التشاث اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .78‬مبيسدْ‪ ،‬ػلٓ ثه مْحمذ‪ .1393 .‬األحىب َ السلؽبوّٕ‪ .‬المبَشِ‪ :‬ضشوّ مىتجّ ي مؽجؼّ مصؽفٓ الجبثٓ الْحلجٓ‪.‬‬
‫‪ .79‬مجبسن‪ ،‬مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الخمبفّ اإلسالمّٕ – الىظب َ السٕبسٓ‪ .‬مىّ المىشمّ‪ :‬مؽجؼّ ربمؼّ ؤ َ المشْ‪.‬‬
‫‪ .81‬مجبسوفًسْ‪ ،‬صفٓ الشحمه‪ .‬ة ت‪ .‬الشحٕك المختً َ‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الُالل‪.‬‬
‫‪ .81‬مْحمذ اوًس‪ ،‬حبفظ‪ .1421 .‬يالّٔ المشؤِ فٓ الفمٍ اإلسالمٓ‪ .‬سٔبض‪ :‬داس ثلىسّ للىطش ي التًصٔغ‪.‬‬
‫‪ .82‬مسلم ثه الْحزبد‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬ة ت‪ .‬صْحٕ ُ مسلم‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس بحٕبء التشاث الؼشثٓ‪.‬‬
‫‪ .83‬مًوتسىًٕ‪ ،‬ضبسلدي‪ .1362 .‬سيح المًاوٕه‪ .‬تشرمٍ‪ :‬ػلٓ اوجش مُتذْ‪ .‬تُشان‪ :‬امٕش وجٕش‪.‬‬
‫‪ .84‬مُذْ‪ ،‬حسٕه ثه مْحمذ‪ .‬ة ت‪ .‬الطًسْ فٓ الطشٔؼّ اإلسالمّٕ‪ .‬المىتجّ الطبملّ‪ ،‬اإلصذاس ‪.3.5‬‬
‫‪ .85‬مٕش احمذْ‪ ،‬مىصًس‪ .1391 .‬آصادْ سٕبسٓ دس لشآن وشٔم‪ .‬سبٔت‪ :‬دٔگشان‪ ،‬ضجىٍ تْحلٕلٓ وخجگبن‪.‬‬
‫‪ .86‬وذيْ‪ ،‬اثًالْحسه‪ .‬سٕذ ػلٓ حسىٓ‪ .1378 .‬تفسٕش سٕبسٓ اسال َ‪ .‬متشرم‪ :‬ػجذالمبدس دَگبن‪ .‬تشثت‬
‫رب َ‪ :‬اوتطبسات ضٕخ اإلسال َ احمذ رب َ‪.‬‬
‫‪ .81‬وسفٓ‪ ،‬اثًالجشوبت‪ ،‬ػجذاهلل ثه احمذ ثه مْحمًد‪ .1326 .‬الؼمبئذ الىسفّٕ‪ .‬ثٓرب‪ ،‬ضشوّ صْحبفّ ػخمبوّٕ‪.‬‬
‫‪ .88‬وًيْ‪ ،‬اثًصوشٔب‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف‪ .1392 .‬المىُبد ضشح صْحٕ ُ مسلم ثه الْحزبد‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس‬
‫بحٕبء التشاث اإلسالمٓ‪.‬‬
‫‪ .89‬وًيْ‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف الذٔه‪ .1425 .‬مىُبد الؽبلجٕه ي ػمذِ المفتٕه‪ .‬ثٕشيت‪ :‬داس الفىش‪.‬‬
‫‪ .91‬وًيْ‪ْٔ ،‬حٕٓ ثه ضشف الذٔه‪ .‬ة ت‪ .‬ضشح الىًيْ ػلٓ مسلم‪ .‬مصش‪ :‬المؽجؼّ المصشّٔ ي مىتجتُب‪.‬‬