Вовед во димензионална анализа

Содржина
1 Цели на димензионална анализа...........................................................................................................3
2 Физички величини и нивни единици....................................................................................................4
2.1 Историја: Дефиниција за метар......................................................................................................5
2.2 Едноставен пример за пресметување на вреднстите и едниниците мерки.................................5
2.2.1 Аголни мерења..........................................................................................................................5
2.2.2 Користење на вашиот омилен џебен калкулатор...................................................................6
2.3 Дополнителни забелешки и (интересни) посебни случаи............................................................6
3 . Физичките закони не зависат од одреден систем на единици мерки.........................................7
3.1 Основните единици мерки SI..........................................................................................................8
3.2 Посебен избор на единици мерки.................................................................................................8
3.3 Дали резултатот зависи од вашиот првичен посебен избор?.......................................................9
3.4 Пример за фактори на концентрација на стрес (SCF).................................................................10
4. Некои примери за вежбање на димензионална анализа: Вежби......................................................11
4.1 Коската е порозен медиум............................................................................................................11
4.2 Порозна керамика е порозен медиум........................................................................................13
4.3 За биомеханика исто така..............................................................................................................13
4.4 Влечење..........................................................................................................................................14
5 Користење на модели од мал обем......................................................................................................15
5.1 Пример............................................................................................................................................15
5.2 Модели од голем обем...................................................................................................................16
Користена литература.............................................................................................................................16
A Идна промена во дефинцијата на СИ основните единици?........................................................17
Б Некои не толку јасни употреби и алтернативни решенија..........................................................17
Б.1 Графици и табели....................................................................................................................17
Б.2.........................................................................................................................................................18
Б.3 Не толку јасни кратенки за единици мерки.................................................................................18
В Слачајот со температурата..............................................................................................................18

2
1 Цели на димензионална анализа

Димензионалана анализа(ДА) е широко пространета алатка во механика на флуди, но полаце

користена во стрно инженерство. Како и да е таа завзема значаен процент подолго време во повеќе
примени. Еден пример е графикот за концентација на стрес, друг пример е дизајн на модел од мал
обем ( за експрименгтални квантитатовни студии).
Будејќи овие белешки првично беа дел од курс за „тириење и подмачкување“ механичките
компоненти што се изучуваат припаѓаат на темата од интеракција на флуидна структура. Како
такви, некои примени на димензионална анализа на механика на флиди можат да се пренесат на
механика на цврсти тела. Како и да е, не толку многу примени во врска со темата „триење и
подмачкување“ се обфатени во овие белешки, бидејќи обемот на примени на примени на
димензионалана анализа е поширок од овој конкретен курс.
Освен за инструкциски цели за физички величини и меѓународниот СИ систем на мерни
единици, ДА овозможува проверка на хомегеноста на формула. ДА често се користи за да се
направат физичките равенки бездимензионални и да се фокусира на откривање на
карактеристичните броеви кои се корисни за да се откие физичкиот режим за прушување на еден
физички феномен ( Број на Рејнолд, Максов број...) Ваква анализа води кон поедноставување на
модел намалување на бројот на параметри, проширување на доменот на примена и употреба на
модели од мал обем.

2 Физички величини и нивни единици

Физичките величини ( должина, притисок, температура) се обично составени од два дела вредност
(број) и единица што е карактеристична за таа физичка величина. Обично потенцираме дека
симболот што е одбран да ја представува таа величина е еднаков на вредноста помножена по
единицата на пример должина типично е:
L=2.5km=2 500m=2.5×109µ m
Уште, можеме да делиме со единицата за да ја изразиме вредноста:
L/m = 2 500
(ова е вистинска поделба на физичка величина со единица). Забележуваме дека ова е препорачана
ознака за обележување на оските во график: вредности како тикови или табеларни записи , види го
додатокот Б.1). Дополнително можеме да замислиме поделба на физичка величина со број:
L/2 500 = m = 1 m
За да докажеме можеме да го погледнеме овој линк од Академија Кан.
Име Кратенки примена забелешки
Јазол kt Единица за брзина, 1 јазол =
Морски 1 морска милја на сат
Коњски сили кс Единица за моќ 1КС = 746W

3
 Хектар хе Единица за површина 1хектар=
4840 квадратни јарди
Барел Единиза за волумен, 1 барел=
користена за нафта, единица 42 САД галони
за волумен во САД, 1барел= 36 галони
единица за волумен на пиво
Табела 1: Некои чудни единици(сеуште во употреба)

Во интерес на добра комуникација очекувано е сите луѓе кои работат заедно на еден
проект да ги разбираат истите физички величини на пр. тие се запознаени со единиците( и
нивните кратенки ) користени од останатите. За да се избегне недоразбирање стандардизацијата
поставува правила за означување на величините и нивните едниници. Пресвртница во оваа
стандардизација е 11тата генерална конференција за тежини и мерки оддржана во 1960: Ова е
првото претставување на меѓународниот ситем на мерни единици (СИ).
Јасно, сеуште постојат други единици во употреба, како што се Англиските едниници,
императорските единици... кои сега би требало да бидат заменети со СИ. Дури, уште помалку
регулирани едниници се поврзани со разни професии, да се обидеме да погодиме кои од табелата 1
прикажана погоре.

2.1 Историја: Дефиниција за метар

Првата дефиниција датаира назад до 26 март 1791: : 1 m = 1/10 000 000 × половина од должината
од земјиниот меридијан. 16 стандардни метри(metres-etalons) биле направени; уште четири
остауваат денес. Со тоа што идеата била: Вредноста на должината на нешто што е измерено во
метри е еднакво на тоа колку пати стандарднната должина се вклопува во него. На пример, ако L0
е стандарден метар тогаш L/L0 = L/m = 2 500 (може да се порамни 2500 пати од стандардната
должина за да се покрие измереното растојание). Забележуваме дека ако стандардните модели не
се точно еднакви или ако нивната должина варира повремено во замисност од температурата...
тогаш навлегуваме во проблем. Значи, со појавата на се попрецизни мерки самата оваа
дефиниција не е доволно точна. Денес, метар се дефинира како должина на пат изминат во вакум
во временски интервал од 1/299 792 458 од секунда. Оваа дефиниција може да се промети
повторно во иднина... погледини го додатокот А.

2.2 Едноставен пример за пресметување на вреднстите и едниниците мерки

Земајќи го во предвид случајот каде што треба да се евалуира брзината на периферна точка на
ротирачки цврст материјал. Аголна брзина на цвртина е ω , а растојанието на бараната точка до
оската на ротација е R; Веројатно веќе знаете дека брзината е V = Rω . Сега да го разгледаме со
нумерички пример: Да речеме дека радиусот е R = 10 cm, а аголната брзина е ω = 1 500 rpm;; Која
е брзината?

4
 Слика 1: Аголни мерења

2.2.1 Аголни мерења

Најпрво, да ја погледнеме единицата мерка на аголната брзина rpm означува „ Вртежи во

минута“ тоа е класична единица. Аголните мерења се наш прв специјален случај: Одговарачката
основна СИ единица е радијан и е дефинирана во продочжение. Земаме круг со радиус r и центар
О со две точки А и B кои го дефинираат аголот θ, слика 1. Мерката на овој агол во радијани се
дефинира како однос на должината на лакот AB над радиусот: θ = AB/r. Значи радијанот е
единица која е... ништо( должина поделена со должина). Значи точно е следново:
θ = π rad = π
Сепак, советот е: Запомнете дека rad пртставува агол! Други аколни мерки се tr(tour) и gon(grad),
1tr =2 π rad = 400 gon
Исто така вториот извод на arc’ и првиот извод arc ‘’ се мерки за агол
1’ = (1/60) tr, 1’’ = (1/60)’
Основна единица за ротација е rad/s. Ова е различно од фрекфенција( број на циклуси во
единица време) иако тие формално имаат иста единица : Херц( кратенка Hz) е повејќе користен за
фрекфнција
1 Hz = 1 s−1
2.2.2 Користење на вашиот омилен џебен калкулатор

Да се вратиме назад на нумеричката примена на брзината

V = Rω
За да ја пресметаш V едноставно користи го твојот џебен калкулатор. Напоменуваме дека се до
сега овие видови на калкулатори пресметуваат единствено користејќи вредности но не и физички
величини( единиците мерки не се земени во предвид во пресметката). Значи начинот на пресетка
е: Ја внесувама вредноста на радиусот (10) поможено по вредноста на аголната брзина (1 500),
прашуваме за разултатот кој би требало да биде 15 000.
Проблемот сега е: Која е добиената единица мерка?
Одговорот е: Единицата мерка на резултатот би била добиена исто како и величинита. Бидејќи
имавме множење точниот одговор би бил
V = (10 × 1 500)(cm × tr/min) = 15 000 cm · tr/min
Очигледно овој резултат е малку незгоден за користење. Подобро е да се користат по стандардни
величини како што се m/s. За да ги променеме единиците мора да се направат следните пресметки:
cm = 10−2m, tr = 2π rad, min = 60 s
Па
V = 15 000 cm · tr/min = 15 000 × (10−2m) × (2π rad)/(60 s) = 5π m/s

5
2.3 Дополнителни забелешки и (интересни) посебни случаи

Запомнете, само величини со исто физичко значење можат да бидат собрани; Следното
разложување затоа е точно:
1 m + 10 cm = (1 + 0.1) m = 1.1 m
Ако ги разгледуваме аналитички функциите како што се синус, косинус, логаритамска,
експоненцијална... нивните аргументи треба да бидат без единица. За аглите, радијанот е
перфектно користен во таа смисла!
Некои единици се составени од основа и експонент дропка. Тие се перфектно доследни на
претходниот случај. На пример, ширење на пукнатината во механиката на фрактури го користи
интензитетот на стрес како фактор дефиниран како
KI = 1.12σ √ πа/Φ
каде σ е номиналниот интензитет на затегнување, а е должината на пукнатината и Φ е
коефициентот што зафиси од формата на пукнатината. На пример може да се провери дека
единицата мерка на KI е :
[ KI ] = Nm−3/2
Ширењето на пукнатината е често моделирано со Парискиот закон за форми
dа /dN = C[∆KI ] m
Каде N e бројот на циклуси, а ∆KI е варијација на KI во циклусот. M е материјален параметар кој не
треба да има единица и C е втор материјален параметар, можеш да провериш дека единица мерка
на C е :
[C] = m(Nm)3m/2
За да се избегнекористење на повеќе нули пред запирката(за големи броеви) или после
неа(за помали броеви), некои префикси се стандардизирани. Тие се само мерни вредности без
единица. Освен касичнатe дека( 1da=10 ), хекто (1h=100 ), деци (1d=0.1 ), центи (1c=0.01),
останатите стандардни се дефинирани со секоја промена на амплитудата од 3 редоследи од
големината, понекофаш со интересни имиња.
Во врска со мултипликативните фактори, исто можеш да размислуваш во врска со процентите:
Процент означува едно од сто. Затоа едноставно 5% = 0.05, 4 h = 0.004...
Конечно, во врска со пресметката на вредностите како и на единиците може да се спомене
спевијален случај кога вредноста е нула. Од сопствените својства на нулата имаме дека било што
помножено со нула е нула, па може да напишеме:
V = 0 m/s =0
За да бидете сигурни дака важат овие правила мора да се внимава на температурните
мерења.. Погледнет додаток Б.

3 . Физичките закони не зависат од одреден систем на

единици мерки

Доколку и не знаете кои се точно законите(ова е последица на основниот исказ дека сите физички
закони можат да се претстават во форма подеднакво валидна за сите набљудувачи).

6
Што е физички закон? Тоа е врска помеѓу физички величини (тие се производ на вредност и
единица мерка). На претходниот пример за брзина, може да се постави како

V = f(R, ω)
Каде f е функција на два параметри, ова ја покажува врската помеѓу физичките величини V, R и ω.
Истата функција може да се примени само на вредностите, и само на единиците мерки посебно,
како што беше прикажано претходно. Затоа, физичкиот закон f не зависи од изборот на системот
на единици мерки, под услов да е доследен: Без разлика кој е изборот за R и ω единицата мерка на
V ќе може да се заклучи.

3.1 Основните единици мерки SI

SI се заснова на збир од независни основни единици мерки. Кој е бројот на независни основни
единици мерки? Што е можно помал. Ова значи дека секој пат кога физичкиот закон ќе се
идентификува и моделира, тоа е врска помеѓу различни физички единици мерки, што значи тие не
се независни. На пример Њутн е единица мерка за сила, но се знае дека гравитацијата произведува
сила F од маса M и забрзување g:
F = Mg
е физички закон. Истата функција се однесува на единиците мерки, значи
N = kg · m/s2
што може да се гледа како дефиниција за N. N тогаш е изведена единица мерка (не основна)
изградена во kg, m и s. Денес постојат седум основни единици мерки. Корисна напомена иако не
многу вообичаена, што се состои од користиње на загради за да се означи екстракцијата на
единицата мерка во SI системот од физичката величина. На пример [V] = m/s, [F] = N = kg·m·s −2.
Затоа, вредноста на физичката величина на единицата мерка SI е на пример, V/[V] или F/[F]. Да го
разгледаме првичниот физички закон V= f (R, ω). Тој важи за единици мерки во постојан систем на
единици мерки, како SI. Затоа, може да се пише [V] = f([R], [ω]), и важи и за вредностите во
постојан систем на единици, т.е. V/[V] = f(R/[R], ω/[ω]). Овој последен израз се однесува на
бездимензионалните величини!

3.2 Посебен избор на единици мерки

За изведување на димензионална анализа теоремата на Ваши Бакингем π е позната и општ пристап

за ригорозни изводи. Поедноставен пристап што се користи овде е следниот: Бидејќи физичкиот
закон е независен од системот на единици, може да се користи посебен систем на единици. Исто
како за артефактите, ‘mètres- étalons’ можат да бидат избрани во аргументите на самиот закон за
физичка функција. Навистина, прашањето за вредностите за различните величини е затоа колку
‘étalons’ има во количината? Земете во обѕир дека некои основни барања се:

7
(i) излезот е независен од влезовите (помислете на тест платформа: Да се дизајнира и
оперира со него, треба да наведете одреден број на влезни параметри, како што се должини,
брзини...и измерените излези се резултатите од тестот; за федер можете да го препишете
поместувањето и да ја измерете силата, или обратно, но не ги препишувајте и двете.
(ii) влезовите избрани како основни единици треба да бидат независни, т.е. треба
да ги обезбедат сите единици потребни за физичкиот проблем што се изучува. Нивниот број
можеда зависи од целокупната физика што се изучува; на пример, ако некој ја проучува само
геометријата, потребна е само една единица: онаа што се користи за должина. Ако некој се
занимава со кинематика, треба да има две единици за да може да сеизмери должината и времето.
Ако се вклучени и сили (динамика), треба да има три единици што овозможуваат мерење на
должината, времето и силата (или масата, бидејќи N=kg·m·s −2).
Да го искористеме примерот на физичкиот закон V = f(R,ω). Очигледно, ни треба нешто за
должините, како и за времето. Две основни единици се потребни, можеме да пробаме со R и ω.
Сега сакаме да го напишеме истиот физички закон за вредностите на секоја вклучена количина:
Колку многу R има во R? R/R = 1 значи 1 е вредноста на R во овој нов систем на единици; Колку
многу ω има во ω? ω/ ω = 1. значи 1 е исто така вредноста на ω во овој нов систем на единици.
Конечно која е вредноста на V ? Овде можеме да видиме дека изборот на двете основни единици е
доволен за да се опише физиката: Вредноста на V е V /(Rω) (оправдано со [Rω] = m/s). Затоа,
физичкиот закон за вредностите во овој нов систем на единици е:

Без информации за деталниот модел за физичкиот закон, сепак можеме да заклучиме дека тој
гласи
V = константа × Rω
(што навистина е во согласност со деталниот резултат што најде константа = 1).
Овој случај е малку посебен и можеме да разгледаме погенерички случај:
Ако сметаме дека цврстиот материјал со ротационо движење е многу флексибилен,
центрифугалните сили можат да ја променат формата на цврстиот материјал, и така, брзината што
се изучува. Одредување (или избор) на влезните параметри е тешка задача се потпира на
експертизата на модераторот. Тука, можеме да сметаме дека вкочанетост на
материјалотE(Младмодул)е важен параметар, како и Коефициент Поасон ν за еластичното
однесување и густината ρ. Затоа, физичкиот закон е V = f(R, ω, E, ν, ρ)
Овие параметри обично припаѓаат на 3 можни семејства:
(i) геометриските параметри,
(ii)параметрите на оптоварување,
(iii) параметрите на материјалот.
Со оваа нова физика, потребни се 3 основни единици. Ајде да се обидеме да избереме R, ω и E.
Може да проверите дали истата рамка како претходно води до

Бројот на аргументи се намалува од 5 на само 2! Димензионалната анализа всушност не воведува

дополнителни информации, туку ги кондензира информациите. Ништо повеќе не може да се каже
за изразот (1) до тука. Да ја партикулираме непознатата функција треба да се направат уште
неколку моделирања или претпоставки или експерименти. Првичниот избор на важни параметри

8
во описот на физичкиот закон може да доведе до различни резултати. Забележете дека за овој
пример само еден геометриски параметар, R, беше во листата на аргументи. Ова значи дека
крајниот резултат важи само за класа случаи каде што само големината на цврстиот материјал
(даден со единствениот параметар R) може да се промени, а не и неговата форма. Од друга страна,
ако требаше да се земе предвид комплетната форма, сите (независни) геометриски параметри кои
ја дефинираат геометријата (помислете на целосно парамеризирана геометрија со CAD алатка)
требаше да бидат аргументи на функцијата f, но сепак само 3 може да се ослободат од
параметрите.

3.3 Дали резултатот зависи од вашиот првичен посебен избор?

Разгледајте го повторно физичкиот закон V = f(R, ω, E, ν, ρ). Но, пробајте сега како основни
единици R, E и ρ. Можете повторно да проверите дали ова е валиден избори дали води до;

Уште 2 аргументи, но не навистина истиот израз како претходно (1) ... Едниот или другиот израз
може да биде повеќе или помалку интересни за корисникот, но дали тие се еквивалентни?

За да го поедноставиме овој израз, да означиме x(R2ω 2)/(Eρ) и y=1/x; ова може повторно да се
искористи како: Дали добиваме

или
Сега не заборавајте дека беше непозната функција; така е и . Затоа, сега гледаме само каква е
врската помеѓу овие две непознати функции ... Ако ја знаеме едната, сега ја знаеме и другата.
Значи, сè е совршено доследно.

3.4 Пример за фактори на концентрација на стрес (SCF)

Разгледајте го на пример случајот на цилиндричен зрак во влечење (P е влечната сила) со промена

на дијаметарот од D во d и со радиус на раскрсницата r, слика 2. Веројатно знаете [4] дека
максималниот напон во материјалот се достигнува близу промената на дијаметарот и неговата
вредност е поголема од онаа добиена во случај на мазен зрак, односно зрак без промена на
дијаметар и со најмал дијаметар d:

Прашањето е: Како да се добие овој максимален стрес потребен за дизајнирање на зракот? Може
да се потпреме на експерименти, симулации ... но со цел да се изгради достапен збир на резултати
за брзо проценување на максималниот стрес за различни геометрии, материјали, сили ... ќе бидат

9
потребни многу тестови или пресметки. За да се намали овој напор, може да се обидеме со
димензионална анализа.
Максималниот стрес се добива со одреден физички закон, откако ќе одлучиме кои се
влезните параметри. Може да сметаме дека геометријата е дадена со d, D, r, но не и со должината!
(ги сметаме само промените на дијаметарот и другите "дефекти" далеку едни на други, така што
тие не се мешаат). Забележете дека тука се сомневаме дека r е влијателен параметар (ако е така и
ако не го употребивме како запис, ќе направевме грешка при моделирање ...). Ние исто така не ја
додадовме должината на влезовите t=(D− d)/2 бидејќи не е независно од другите. Што се
однесува до параметрите на материјалот, за линеарен изотропен еластичен хомоген материјал
(дополнителна претпоставка), би можеле да користиме Модул Е и Поасон коефициент ν.
Можеби се сомневаме дека Е нема никакво влијание (барем нема на σnom) ... да се
претпостави со знаењето на корисникот, да се провери со експерименти или симулации …
Вообичаена претпоставка во овој случај е исто така за класичниот опсег на вредности на ν, има
само мало влијание врз резултатот.
Конечно, во врска со товарот, навистина P има влијание.
Изборот на важните параметри е една од потешките задачи. Засега, сметаме дека
σmax = f (d, D, r, P)
Втората фаза е да се изберат основните единици меѓу влезовите. На пример: d за должина,
P за сила. Дали се овие независни? [d] = m, [P] = N = kg·m·s −2, така се навистина. Дали се доволни
да ја опишат физиката на нашиот проблем? Ајде да пробаме:
така физичкиот закон може да се препише како

Од 4 параметри, само 2 се корисни! Ова може да биде прикажано на еден абакус со σ max/(Pd−2) на
вертикалната оска, и D/d и r/d како абсциса и параметар. ,Да погледнеме во класичната табела на
SCF, слика 2 (или погледнете друга верзија тука). Ова не е баш она што се очекуваше … Kt се црта
како функција на d / D и r / t. Но, чекајте: SCF е дефиниран како

ова е бездимензионален стрес во равенката (3) со мултипликативна константа π/4; d/D е обратна од
D/d и r/t = r/d × 2/(D/d - 1). Затоа, навистина добиваме

На крај, забележете дека r има огромно влијание врз максималниот стрес. Заборавањето на
почетокот би довело до несигурни резултати. Можеме да забележиме и дека со првиот
бездимензионален резултат, максималниот напон е пропорционален на оптоварувањето P (само
линеарен еластичен режим! Видете ги оригиналните претпоставки).

10
4. Некои примери за вежбање на димензионална анализа: Вежби
4.1 Коската е порозен медиум

Порозен медиум е мешавина од течност и цврст материјал: Има течност што може да мигрира во
внатрешноста на цврстиот материјал. Коската е порозен медиум и некои тоа го сметаат за
феномен накој можат да го адресираат прашањето за ремоделирање на коски. Следниот пример ја
опфаќа лактната коска . Едноставен (1D) случај води кон аналитичка равенка на еволуција на
притисок на пори.

Каде p e притисокот на порите (притисокот на течноста внатре во цврстиот материјал), x ∈ [0, L] е

координатата, τ = L 2/H(1/Q + α 2/E) е карактеристичното време, L = 2 cm е карактеристична
должина, α = 0.78 е хоефициентот на спојување (без димензија), E = 15 GPa е Јанг модул, σ е
надворешено механичко оптоварување (Pa), Q = 15 GPa е таканаречен модул на компресибилност
или Биот модул и H = 1.1 × 10−13 m4/N/s е внатрешната пропустливост.
Проблемот не е добро условен ако се користат СИ единиците ( гледајќи ја разликата на
вредностите за E, Q и H...) и води кон лош нумерички резултат. Прашањето тука е: Најди нов
систетем на мерни единици(должина, маса, време)

11
Слика 2: Класичен дијаграм после [2] со дозволи

12
 Така што следните величини имаат вредност: Јанг модул Е, внатрешна пропустливост H,
карактеристично време τ.
За проверка (количество на притисок) ги пронајдовме карактеристично време τ ≈ 0.39 s, должина
≈ 0.025 m, маса ≈ 5.8 × 107 kg.

4.2 Порозна керамика е порозен медиум.

Порозните керамики се материјали кои понекогаш се користат како филтер за жешки флуиди
(додавање на термално однесување на порозните однесувања. За поедноставен (1D) случај
еволуцијата на температурата е регулирана со равенката на адекватна-дифузија.

каде θ е температурата, x ∈ [0, Ld] е координата. Користејќи го T0 како референтна температура

(бездимензонална температура е s θ/T0) , Ld како референтна должина (бездимензонална
координата е x/Ld), Pd како референтен притисок, бездимензионалната верзија од претходната
равенка е

Овие модели инволвираат многу параметри, тие се:

Референтна температура T0 = 293 K
Карактеристичен притисок на пори Pd = 36 MPa
Карактеристична должина Ld = 1.4 m
Пропустливост на порозен медиум H = 2 × 10−10 m3 s/kg
Термална спроводливост на порозен медиум k = 68W/m/K
Специфична маса на флуидот ρF = 1 000 kg/m3
Специфична топлина на флуидот cF = 4 182 J/kg/K
Топлински капацитет на порозен медиум Cd = 2.1 × 106 J/K/m3
Термален коефициент на флуидот αF = 2.6 × 10−4 K−1
Pe е Плацетов број (го квантифицира редоследот на магнитудата на топлината конвективно
пренесено од флуидот споредено со топлината испорачана со дефузија) .
Br e Бринкманов број (го квантифицира редоследот на магнитудата на изворот на топлина
во вискозна дисципација во споредба со топлина снабдена со спроводливост).
И двата се бездимензионални броеви.
Прашањето е: Да се даде изразот на време не рефернтна преносливост во
поедноставената формула за бездимензионалната равенка (4).
За проверка имаме: Pe = 445, Br = 37 and = 136 s.
4.3 За биомеханика исто така

Можеби сте ја виделе ТВ серијата со име ‚‚on n’est pas que des cobayes’‘ од фрнцускиот канал
‚‚France 5’‘. Во епизода во март 2012 тие се прашуваат кој е посилен човекот или мравата. Да го

13
разгледаме истиот случај со дополнителна прецизност. Ако тие се со иста големина кој би бил
посилен?
Најпрво, собираме податоци:
 До денес, најсилниот човек на Земјата претпоставуваме дека е Хусејн Резадех(Иран). Тој е
кревач на тегови во супер тешка категорија( над 105kg, по прецизно M = 152 kg за H =
1.86m) со 263.5 kg кревање на Олимпијадата во 2004-та. Значи тој може да подигне 1.7
пати од неговата тежина.
 Најсилниот инсект на земјата да претпоставиме дека е црвената мравка која може да
подигне приближно околу 60 пати повеќе од нејзината тежина (h = 9 mm)
Па, кој е посилен?
Ако го дефинираме индексот на изведба p како сооднос на силата потребна за кревање со масата
имаме p = F/M, можеме да коритиме сурова димензионална анализа за да го добиеме редоследот
на магнитудата. Со оглед на тоа дека масата е фунција од големина М и означува густина ρ: M =
f(H, ρ), и силата на кревање е функција со големина H граница на јачина Rp за тетиви, мускули и
коски( во зависност од тоа кој би се скршиле први), F = g(H, Rp).
За прв закон на физиката ги користиме основните единици H и ρ, за втор можеме да ги користиме
H и Rp . Пробај ги овие и дај ни израз за индексот на реализација p. Сега можеме да одговориме на
прашањето: Што се случува со индексот на реализација на човекот ако неговата големина се
намали до големината на мравка?
За проверка, пронајдовме дека тоа е помножено со факторот на приближно 200. Со оглед
на тоа дека Гусеин може да крене 1.7 пати од неговата тежина, намалениот може да крене 340
пати од неговата тежина.
Па кој е посилен?
Како додаток, неодамна имаше еден член со ист пристап кој може да се прочита.

4.4 Влечење

Можеби вејќе знаете за коефициентот Cx (коефициент на влеење)? Тој е поврзна со

аеродинамиката на одпор на движење. Да земеме кола со брзина V; можеме ли да го
квантифицираме и споредиме хоризонталниот отпор на силата F за време на дејствотот на
воздухот( без ветерот) на колата? Влијателните параметри се оние кои ја дефинираат
геометријата на каросеријата на колата( да речеме должина l ) , врзината V , густината на воздухот
ρ: F = f(li , V, ρ). Вообичаено основните единици се: проектираната површина на правецот на
брзината S (‘maˆıtre-couple’), брзината V и густината ρ.
Да примениме димезионална анализа за да го најдеме тоа:

каде Cx е бездимензионален коефициент кој го нарекуваме коефициент на влечење, функција на

адимензионална геометрија на возилото. Различни возила имаат различен коефициент на
влечење. Светскиот рекорд на ефикасност најверојатно го завзема PAC-Car II , пртотип со
SCx=0.019 m2 . Во однос на проблемите што се однесуваат на потрошувачјата на гориво потребното
е да се запамти дека отребната моќност на брзината V е:

14
Значи брзината има големо влијание... уште повеќе можеби и не би биле зинтересираи за
коефициентот Cx туку побитна е вредноста на SCx па да ги запазиме рекламните инструменти! За
да се убедиме себеси може да се споредат коефициентите Cx на:
 Емпајр Стејт Билдинг со коефициентот на влечење од 1.3 до 1.5
 Ајфеловата Кула со коефициент на влечење од 1.8 до 2.
Секако дека не е иста отпорноста на ветерот... земајќи ги во предвид вредностите за S.

5 Користење на модели од мал обем

При дизајнирање (понекогаш уникатни) структури од големи размери, треба да се извршат

експерименти. Како и да е, градењето прототип од реална скала е често премногу скапо, па се
поставува прашањето да се изгради модел со намалена големина, да се извршат мерења на овој
модел и да се заклучи што би биле истите мерења на случајот со целосен обем. Промена на
скалата, и на крајот други параметри, може да биде проценето со димензионална анализа.

5.1 Пример

Размислете за пример дека некој сака да дизајнира нов труп на патнички брод. Тој е заинтересиран
за отпорната сила F што треба да се надмине со погонскиот систем. Проблемот на целосната
структура на течности со слободна површина е доволно комплицирана да се потпре на
експериментите отколку на симулациите. Бидејќи патнички брод е често уникатен дизајн на
производ со големи трошоци, како за кралицата Мери Втори, прототипот е финален производ и
треба да се направат експерименти на поевтини модели од мал обем. Овој проблем е некако
посложена од силата на влечење за автомобилот; влијателните параметри сега може да бидат:
различните должини li кои ја парамеризираат геометријата на трупот (вклучително и положбата на
слободната површина, водната линија), гравитацијата g (што влијае на брановите генерирани од
движењето), вискозноста η и густината ρ, брзината V. Значи, физичкиот закон гласи

Избраните основни единици можат да бидат одредена должина L, брзина V и густина ρ покажуваат
дека е бездимензионална сила на влечење

15
Бидејќи е непозната функција силата може да биде проценета од мерењата на модел од мал

обем ако аргументите на функцијата се исти за целосниот проблем и модел. Еднаквоста на

вредностите на аргументот се сличните услови. Првиот од овие услови е да се има исти
бездимензионални геометриски должини, значи мерките треба да бидат разгледувани без
дисторзија на геометријата. Вториот услов е еднаквоста од недимезнионалната гравитација(која е
наречена Фројдов број); бидејќи гравитацијата ќе биде иста за случаи од реален обем и мал обем(!)
коефициентот L −1V 2 би требало да биде ист. Последниот е еднаквоста на недимензионалната
вискознот( која се нарекова Ринолдов број).
Да покажеме дека мерењето на силата како функција на брзина на модел од мал обем(во
резервоар за влечење како на пример овој) со индекс s ( на пр. Fs = h(Vs) е експериментално
нацртана функција), затоа ја потврдува силата како брзина на пример од реален обем со индекс r :

Секој може да забележи дека еднаквоста на сите аргументи не може да биде тривијалена задача: на
пример, користењето на иста телност ќе води до тоа да имаме еднаков коефициент LV, но Фројд
вели дека L −1V 2 исто така би требало да е еднаков, што не е возможно(освен кога е користен
обемот 1). Сметајќи ги другите влијателни параметри како што е површинскиот напон(занемарлив
тука), би не одвел до други бездимензионални услови со недимензионален број(бројот на Вебер) и
би ги комплицирало сличните услови.

5.2 Модели од голем обем

Истата алатка може да се користи во обратен правец: Ако прототип од реален обем е премногу мал
за да биде изграден во раните фази на дизајнирање(микро-механизми кои бараат специфични
производствени алатки кои не се достапни во моментот на процесот на дизајнирање), зголемен
модел може да биде произведен многу полесно, и експериментите можат да бидат спроведени на
него. Ваќањето назад на проблем од реален обем е исто како претходно.

Користена литература
(1) G. Berry. Manifeste pour la r´ehabilitation du Pavillon des Poids et Mesures. Viridis Candela,
Correspondancier du Coll`ege de ‘Pataphysique, 1:33–60, Novembre 2007. Accessed: 2015-04-
28.URL:http://wwwsop.inria.fr/members/Gerard.Berry/Pataphysique/BerryPoidsEtMesures.pdf.
(2) J.-P. Faurie, P. Monnier, and A. Niku-Lari. Guide du dessinateur, les concentrations de
contraintes. CETIM, 197
(3) R. Lehoucq and J.-S. Steyer. Superman est-il une super-fourmi ? Pour la Science, 443:82–83,
Septembre 2014.
(4) J. Lemaitre, P.-A. Boucard, and F. Hild. R´esistance m´ecanique des solides. Mat´eriaux et
structures. Sciences Sup. Dunod, 2007. EAN13 : 9782100507122. URL:
http://www.dunod.com/sciences-techniques/
sciences-fondamentales/physique-et-astrophysique/bts-iut/ resistance-mecanique-des-solides.

16
 (5) E. Malachanne, F. Jourdan, and D. Dureisseix. Numerical model of bone remodeling sensitive to
loading frequency through a poroelastic behavior and internal fluid movements. Journal of the
Mechanical Behavior of Biomedical Materials, 4:849–857, 2011. URL: http://hal.archives-
ouvertes.fr/ hal-00595986/en/, doi:10.1016/j.jmbbm.2011.03.004.
(6) D. N´eron and D. Dureisseix. A computational strategy for thermoporoelastic structures with a
time-space interface coupling. International Journal for Numerical Methods in Engineering,
75(9):1053–1084, 2008. URL: http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00325946/fr/, doi:10.
1002/nme.2283.
(7) A. G. Robling, F. M. Hinant, D. B. Burr, and C. H. Turner. Improved bone structure and strength
after long-term mechanical loading is greatest if loading is separated into short bouts. Journal of
Bone and Mineral Research, 17(8):1545–1554, 2002. doi:10.1359/jbmr.2002.17.8.1545.

A Идна промена во дефинцијата на СИ основните единици?

Иднината доаѓа: патоказот за планираните промени на дефиницијата на на СИ единиците завзеде
место во 2018.
Гласањето ќе се оддржи на 16 февруари 2018 за време на сесија на 26-тата Генерална
Конференција за Тежини и Мерења (CGPM) во Версај, Франција. Основните единици нема да
бидат дефинирани од објекти, туку со вредностите на фундаменталните константи на природата.
Конечно за момент забава можете да го прочитате членот на Жерард Бери e „Pavillon des Poids et
Mesures“.
Б Некои не толку јасни употреби и алтернативни решенија
Б.1 Графици и табели
Можеби веќе имате видено дека научниците често користат 2D фрафици и табели на вредности за
да дадат некои физички величини. На 2D графикот на фигура 3, оските се зголемени со
вредностите и можеби тоа ќе се запримети со повторување за секоја иста единица. затоа дадени се
само вредностите. Но некаде мора да се прецизира единицата што се користи! Понекогаш
единиците можеме да ги пронајдеме само во насловот на фигурата или евентолно во форма „R(m)“
за одредување на радиус R изразен во метри ... и доколку некој сака да ги изрази вредностите во
дециметри? Дали ќе користи „R (0,1 m)“? Стандардите препорачуваат да се користи истата
конзистентна и недвосмислена нотација како следната: Вредноста на R кога метар се користи како
единица е R/m. Затоа на соодветните оски треба да се спомнува R/m, R/(0.1 m) или R/dm, итн.
Некои различни вредности се дадени во табела, погледни табела 2.

17
Б.2 Физички закон валиден само за специјални единици
Понекогаш можете да пронајдете некои изрази кои се валидни само за одреден избор на единици.
Ова не значи дека тие не се физички закони, но само поради практични причини тие се користат за
специјални единици. Икако се лесни за користење бараат малку практикување за да се избегнат
грешки. Во друга рака; вистинските изрази што се однесуваат на генерални физички закони можат
да бидат незгодни и бараат некои коефициенти со нивните сопствени единици.
На пример, струг(машински алат) бара усогласување на интензитетот на ротација N за да
овозможи дообра брзина на сечење V во зависност од материјалот материјалот на алатот и на
делот што треба да се одсечи, за да се креира цилиндар со дијаметар d. Примерот во пракса е
N=1000 × V /(πd), кое важи само ако V е дадено во m·s −1 , N во tr·s −1 и d во mm. Точната релација
во нашиот развој е N/(tr/s) = 1 000 (V /(m/s))/(π(d/mm)) или N = 1 000 (mm × tr/s)/(π m/s) V /d = V
/(d/2) тоа не вклушува единици мерки; значи ова е вистински закон на физиката.
Б.3 Не толку јасни кратенки за единици мерки

Некои споени единици мерки можат да бидат комбинација од неколку единици мерки. Кога
единиците се помножени и поделени во различни распореди, користење на експоненти можат да
го појаснат случајот. На пример специфифичен топлински капацитет се мери енергија во единица
маса и во единица температура: нотацијата J.kg−1 .K−1 е помалку двосмислена и се однесува на
J/kg.K или J/(kg.K) или J/kg/K.
Што се однесува до механичкиот вртежен момент, случајот е комплициран. Всушност моментот
на вртежи е сила (за која единица мерка е Њутн, скратено N) помножено со должината. Значи
единицата е N·m. Прва забелешка е : да се исбегне пермуација на овие две единици затоа што m·N
лесно може да биде прочитано како „мили- Њутн“(mN). Втора забелешка е дека силата по
растојанието е исто така механичка работа, за која единица мерка е Џул( скратено J).
Формално, вртежниот момент и работата се хомогени, но совет е: задржете го симболот N·m за
вртежен момент и J за работа за да запомниме природата на физичките величини кои се
манипулативни.
В Слачајот со температурата

Внимателноста мора да биде земена во предвид кога се работи со температури. Навистина,

апсолутната температура треба да се измери во Келвин (К). Други единици како што се степен
Целзиусов (°C) и Ференхајт (°F) се користат само за релативни температури (на пример температурни
разлики). Ако некој проба да ги користи овие како апсолутни температури правилото за множење на
вредноста и едниницата мерка не е повеќе издржано. Формула за конверзација би била ◦C = (5/9) ×
(°F− 32) = K − 273.15. Во друга рака за тепературни разлики добиваме C = (5/9) °F = K што е
доследно.

18