Professional Documents
Culture Documents
димензионална
анализа
1 Цели на димензионална анализа
Во интерес на добра комуникација очекувано е сите луѓе кои работат заедно на еден проект да ги разбираат истите
физички величини на пр. тие се запознаени со единиците( и нивните кратенки ) користени од останатите. За да се
избегне недоразбирање стандардизацијата поставува правила за означување на величините и нивните едниници.
Пресвртница во оваа стандардизација е 11тата генерална конференција за тежини и мерки оддржана во 1960: Ова е
првото претставување на меѓународниот ситем на мерни единици (СИ).
Јасно, сеуште постојат други единици во употреба, како што се Англиските едниници, императорските единици...
кои сега би требало да бидат заменети со СИ. Дури, уште помалку регулирани едниници се поврзани со разни
професии, да се обидеме да погодиме кои од табелата 1 прикажана погоре.
2.1 Историја: Дефиниција за метар
Најпрво, да ја погледнеме единицата мерка на аголната брзина rpm означува „ Вртежи во минута“
тоа е класична единица. Аголните мерења се наш прв специјален случај: Одговарачката основна СИ
единица е радијан и е дефинирана во продочжение. Земаме круг со радиус r и центар О со две точки
А и B кои го дефинираат аголот θ, слика 1. Мерката на овој агол во радијани се дефинира како однос
на должината на лакот AB над радиусот: θ = AB/r. Значи радијанот е единица која е... ништо( должина
поделена со должина). Значи точно е следново:
θ = π rad = π
Сепак, советот е: Запомнете дека rad пртставува агол! Други аколни мерки се tr(tour) и gon(grad),
1tr =2 π rad = 400 gon
Исто така вториот извод на arc’ и првиот извод arc ‘’ се мерки за агол
1’ = (1/60) tr, 1’’ = (1/60)’
Основна единица за ротација е rad/s. Ова е различно од фрекфенција( број на циклуси во единица
време) иако тие формално имаат иста единица : Херц( кратенка Hz) е повејќе користен за фрекфнција
1 Hz = 1 s−1
2.2.2 Користење на вашиот омилен
џебен калкулатор
Да се вратиме назад на нумеричката примена на брзината
V = Rω
За да ја пресметаш V едноставно користи го твојот џебен калкулатор. Напоменуваме дека се до сега овие
видови на калкулатори пресметуваат единствено користејќи вредности но не и физички
величини( единиците мерки не се земени во предвид во пресметката). Значи начинот на пресетка е: Ја
внесувама вредноста на радиусот (10) поможено по вредноста на аголната брзина (1 500), прашуваме за
разултатот кој би требало да биде 15 000.
Проблемот сега е: Која е добиената единица мерка?
Одговорот е: Единицата мерка на резултатот би била добиена исто како и величинита. Бидејќи имавме
множење точниот одговор би бил
V = (10 × 1 500)(cm × tr/min) = 15 000 cm · tr/min
Очигледно овој резултат е малку незгоден за користење. Подобро е да се користат по стандардни
величини како што се m/s. За да ги променеме единиците мора да се направат следните пресметки:
cm = 10−2m, tr = 2π rad, min = 60 s Па
V = 15 000 cm · tr/min = 15 000 × (10−2m) × (2π rad)/(60 s) = 5π m/s
2.3 Дополнителни забелешки и
(интересни) посебни случаи
Запомнете, само величини со исто физичко значење можат да бидат собрани; Следното разложување затоа е точно:
1 m + 10 cm = (1 + 0.1) m = 1.1 m
Ако ги разгледуваме аналитички функциите како што се синус, косинус, логаритамска, експоненцијална... нивните
аргументи треба да бидат без единица. За аглите, радијанот е перфектно користен во таа смисла!
Некои единици се составени од основа и експонент дропка. Тие се перфектно доследни на претходниот случај. На
пример, ширење на пукнатината во механиката на фрактури го користи интензитетот на стрес како фактор дефиниран
како
KI = 1.12σ √ πа/Φ
каде σ е номиналниот интензитет на затегнување, а е должината на пукнатината и Φ е коефициентот што зафиси од
формата на пукнатината. На пример може да се провери дека единицата мерка на KI е :
[ KI ] = Nm−3/2
Ширењето на пукнатината е често моделирано со Парискиот закон за форми
dа /dN = C[∆KI ] m
Каде N e бројот на циклуси, а ∆KI е варијација на KI во циклусот. M е материјален параметар кој не треба да има единица
и C е втор материјален параметар, можеш да провериш дека единица мерка на C е :
[C] = m(Nm)3m/2
За да се избегнекористење на повеќе нули пред запирката(за големи броеви) или после
неа(за помали броеви), некои префикси се стандардизирани. Тие се само мерни
вредности без единица. Освен касичнатe дека( 1da=10 ), хекто (1h=100 ), деци (1d=0.1 ),
центи (1c=0.01), останатите стандардни се дефинирани со секоја промена на
амплитудата од 3 редоследи од големината, понекофаш со интересни имиња.
Во врска со мултипликативните фактори, исто можеш да размислуваш во врска со
процентите: Процент означува едно од сто. Затоа едноставно 5% = 0.05, 4 h = 0.004...
Конечно, во врска со пресметката на вредностите како и на единиците може да се
спомене спевијален случај кога вредноста е нула. Од сопствените својства на нулата
имаме дека било што помножено со нула е нула, па може да напишеме:
V = 0 m/s =0
За да бидете сигурни дака важат овие правила мора да се внимава на температурните
мерења.. Погледнет додаток Б.
3 . Физичките закони не зависат од одреден
систем на единици мерки
Доколку и не знаете кои се точно законите(ова е последица на основниот исказ
дека сите физички закони можат да се претстават во форма подеднакво валидна за
сите набљудувачи).
Што е физички закон? Тоа е врска помеѓу физички величини (тие се производ на
вредност и единица мерка). На претходниот пример за брзина, може да се постави
како
V = f(R, ω)
Каде f е функција на два параметри, ова ја покажува врската помеѓу физичките
величини V, R и ω. Истата функција може да се примени само на вредностите, и
само на единиците мерки посебно, како што беше прикажано претходно. Затоа,
физичкиот закон f не зависи од изборот на системот на единици мерки, под услов
да е доследен: Без разлика кој е изборот за R и ω единицата мерка на V ќе може да
се заклучи.
3.1 Основните единици мерки SI
SI се заснова на збир од независни основни единици мерки. Кој е бројот на независни основни единици
мерки? Што е можно помал. Ова значи дека секој пат кога физичкиот закон ќе се идентификува и
моделира, тоа е врска помеѓу различни физички единици мерки, што значи тие не се независни. На
пример Њутн е единица мерка за сила, но се знае дека гравитацијата произведува сила F од маса M и
забрзување g:
F = Mg
е физички закон. Истата функција се однесува на единиците мерки, значи
N = kg · m/s2
што може да се гледа како дефиниција за N. N тогаш е изведена единица мерка (не основна) изградена во
kg, m и s. Денес постојат седум основни единици мерки. Корисна напомена иако не многу вообичаена,
што се состои од користиње на загради за да се означи екстракцијата на единицата мерка во SI системот
од физичката величина. На пример [V] = m/s, [F] = N = kg·m·s −2. Затоа, вредноста на физичката величина
на единицата мерка SI е на пример, V/[V] или F/[F]. Да го разгледаме првичниот физички закон V= f (R,
ω). Тој важи за единици мерки во постојан систем на единици мерки, како SI. Затоа, може да се пише [V]
= f([R], [ω]), и важи и за вредностите во постојан систем на единици, т.е. V/[V] = f(R/[R], ω/[ω]). Овој
последен израз се однесува на бездимензионалните величини!
3.2 Посебен избор на единици мерки
Уште 2 аргументи, но не навистина истиот израз како претходно (1) ... Едниот или другиот израз може да биде повеќе
или помалку интересни за корисникот, но дали тие се еквивалентни?
За да го поедноставиме овој израз, да означиме x(R2ω 2)/(Eρ) и y=1/x; ова може повторно да се искористи како: Дали
добиваме
или
Сега не заборавајте дека беше непозната функција; така е и . Затоа, сега гледаме само каква е врската помеѓу овие
две непознати функции ... Ако ја знаеме едната, сега ја знаеме и другата. Значи, сè е совршено доследно.
3.4 Пример за фактори на
концентрација на стрес (SCF)
Разгледајте го на пример случајот на цилиндричен зрак во влечење (P е влечната сила) со промена на дијаметарот од
D во d и со радиус на раскрсницата r, слика 2. Веројатно знаете [4] дека максималниот напон во материјалот се
достигнува близу промената на дијаметарот и неговата вредност е поголема од онаа добиена во случај на мазен
зрак, односно зрак без промена на дијаметар и со најмал дијаметар d:
Прашањето е: Како да се добие овој максимален стрес потребен за дизајнирање на зракот? Може да се потпреме на
експерименти, симулации ... но со цел да се изгради достапен збир на резултати за брзо проценување на
максималниот стрес за различни геометрии, материјали, сили ... ќе бидат потребни многу тестови или пресметки. За
да се намали овој напор, може да се обидеме со димензионална анализа.
Максималниот стрес се добива со одреден физички закон, откако ќе одлучиме кои се влезните параметри. Може да
сметаме дека геометријата е дадена со d, D, r, но не и со должината! (ги сметаме само промените на дијаметарот и
другите "дефекти" далеку едни на други, така што тие не се мешаат). Забележете дека тука се сомневаме дека r е
влијателен параметар (ако е така и ако не го употребивме како запис, ќе направевме грешка при моделирање ...). Ние
исто така не ја додадовме должината на влезовите t=(D− d)/2 бидејќи не е независно од другите. Што се однесува
до параметрите на материјалот, за линеарен изотропен еластичен хомоген материјал (дополнителна претпоставка),
би можеле да користиме Модул Е и Поасон коефициент ν.
Можеби се сомневаме дека Е нема никакво влијание (барем нема на σnom) ... да се претпостави со знаењето на корисникот, да
се провери со експерименти или симулации …
Вообичаена претпоставка во овој случај е исто така за класичниот опсег на вредности на ν, има само мало влијание врз
резултатот.
Конечно, во врска со товарот, навистина P има влијание.
Изборот на важните параметри е една од потешките задачи. Засега, сметаме дека
σmax = f (d, D, r, P)
Втората фаза е да се изберат основните единици меѓу влезовите. На пример: d за должина, P за сила. Дали се овие
независни? [d] = m, [P] = N = kg·m·s −2, така се навистина. Дали се доволни да ја опишат физиката на нашиот проблем?
Ајде да пробаме:
така физичкиот закон може да се препише како
Од 4 параметри, само 2 се корисни! Ова може да биде прикажано на еден абакус со σ max/(Pd−2) на вертикалната оска, и D/d и
r/d како абсциса и параметар. ,Да погледнеме во класичната табела на SCF, слика 2 (или погледнете друга верзија тука).
Ова не е баш она што се очекуваше … Kt се црта како функција на d / D и r / t. Но, чекајте: SCF е дефиниран како
ова е бездимензионален стрес во равенката (3) со мултипликативна константа π/4; d/D е обратна од D/d и r/t = r/d × 2/(D/d -
1). Затоа, навистина добиваме
На крај, забележете дека r има огромно влијание врз максималниот стрес. Заборавањето на почетокот би довело до несигурни
резултати. Можеме да забележиме и дека со првиот бездимензионален резултат, максималниот напон е пропорционален
на оптоварувањето P (само линеарен еластичен режим! Видете ги оригиналните претпоставки).
4. Некои примери за вежбање на
димензионална анализа: Вежби
4.1 Коската е порозен медиум
Порозен медиум е мешавина од течност и цврст материјал: Има течност што може да мигрира во
внатрешноста на цврстиот материјал. Коската е порозен медиум и некои тоа го сметаат за
феномен накој можат да го адресираат прашањето за ремоделирање на коски. Следниот пример
ја опфаќа лактната коска . Едноставен (1D) случај води кон аналитичка равенка на еволуција на
притисок на пори.
Pe е Плацетов број (го квантифицира редоследот на магнитудата на топлината конвективно пренесено од флуидот споредено со
топлината испорачана со дефузија) .
Br e Бринкманов број (го квантифицира редоследот на магнитудата на изворот на топлина во вискозна дисципација во споредба со
топлина снабдена со спроводливост).
И двата се бездимензионални броеви.
Прашањето е: Да се даде изразот на време не рефернтна преносливост во поедноставената формула за бездимензионалната
равенка (4).
4.3 За биомеханика исто така
Можеби сте ја виделе ТВ серијата со име ‚‚on n’est pas que des cobayes’‘ од фрнцускиот канал ‚‚France 5’‘. Во епизода во март
2012 тие се прашуваат кој е посилен човекот или мравата. Да го разгледаме истиот случај со дополнителна прецизност. Ако тие се
со иста големина кој би бил посилен?
Најпрво, собираме податоци:
До денес, најсилниот човек на Земјата претпоставуваме дека е Хусејн Резадех(Иран). Тој е кревач на тегови во супер тешка
категорија( над 105kg, по прецизно M = 152 kg за H = 1.86m) со 263.5 kg кревање на Олимпијадата во 2004-та. Значи тој може да
подигне 1.7 пати од неговата тежина.
Најсилниот инсект на земјата да претпоставиме дека е црвената мравка која може да подигне приближно околу 60 пати повеќе од
нејзината тежина (h = 9 mm)
Па, кој е посилен?
Ако го дефинираме индексот на изведба p како сооднос на силата потребна за кревање со масата имаме p = F/M, можеме да
коритиме сурова димензионална анализа за да го добиеме редоследот на магнитудата. Со оглед на тоа дека масата е фунција од
големина М и означува густина ρ: M = f(H, ρ), и силата на кревање е функција со големина H граница на јачина Rp за тетиви,
мускули и коски( во зависност од тоа кој би се скршиле први), F = g(H, Rp).
За прв закон на физиката ги користиме основните единици H и ρ, за втор можеме да ги користиме H и Rp . Пробај ги овие и дај ни
израз за индексот на реализација p. Сега можеме да одговориме на прашањето: Што се случува со индексот на реализација на
човекот ако неговата големина се намали до големината на мравка?
За проверка, пронајдовме дека тоа е помножено со факторот на приближно 200. Со оглед на тоа дека Гусеин може да крене 1.7
пати од неговата тежина, намалениот може да крене 340 пати од неговата тежина.
4.4 Влечење
Можеби вејќе знаете за коефициентот Cx (коефициент на влеење)? Тој е поврзна соаеродинамиката на одпор на движење.
Да земеме кола со брзина V; можеме ли да го квантифицираме и споредиме хоризонталниот отпор на силата F за време на
дејствотот на воздухот( без ветерот) на колата? Влијателните параметри се оние кои ја дефинираат геометријата на
каросеријата на колата( да речеме должина l ) , врзината V , густината на воздухот ρ: F = f(li , V, ρ). Вообичаено основните
единици се: проектираната површина на правецот на брзината S (‘maˆıtre-couple’), брзината V и густината ρ.
Да примениме димезионална анализа за да го најдеме тоа:
каде Cx е бездимензионален коефициент кој го нарекуваме коефициент на влечење, функција на адимензионална
геометрија на возилото. Различни возила имаат различен коефициент на влечење. Светскиот рекорд на ефикасност
најверојатно го завзема PAC-Car II , пртотип со SCx=0.019 m2 . Во однос на проблемите што се однесуваат на
потрошувачјата на гориво потребното е да се запамти дека отребната моќност на брзината V е:
Значи брзината има големо влијание... уште повеќе можеби и не би биле зинтересираи за коефициентот Cx туку побитна
е вредноста на SCx па да ги запазиме рекламните инструменти! За да се убедиме себеси може да се споредат
коефициентите Cx на:
Емпајр Стејт Билдинг со коефициентот на влечење од 1.3 до 1.5
Ајфеловата Кула со коефициент на влечење од 1.8 до 2.
Секако дека не е иста отпорноста на ветерот... земајќи ги во предвид вредностите за S.