c5 -c6 - ma Trận Và Hệ Phương Trình Tuyến Tính

TOÁN CAO CẤP - PHẦN ĐẠI SỐ
TOÁN CAO CẤP

PHẦN 2.
ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH
ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
MA TRẬN
VÀ ĐỊNH THỨC
Ths.NGUYỄN ĐÌNH KHUÔNG
1
MỞ ĐẦU ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
• Ví dụ: Một nhóm cùng đi du lịch khi đi bằng tàu lửa chi phí là 1 tr.đồng/trẻ
em và 2 tr.đồng/người lớn thì tổng chi phí là 39 tr.đồng. Khi về họ đi bằng
máy bay với chi phí 4 tr.đồng/trẻ em và 7 tr.đồng/người lớn thì tổng chi phí
là 141 tr.đồng. 1a  2b  39  1 2 39 
  mà thêm thông tin về ăn
• Tình huống phát 4sinh,
a  không
7 b  chỉ chi phí 4di chuyển,
141 7 141

 
xuống, lưu trú, vui chơi, mua sắm….


• Nhu
 x 1 quản
a 11cầu a 12 x 2lýsố...liệu
 aphụ x  b1 vào nhiều
1n n thuộc
a 11 mục
a 12 và b1 huống dẫn
a 1n tình
...nhiều

 
 a

a 21x 1  a 22 x 2  ...  a 2n x n  b2  của a 22 ... a 2 n b2 

đến
 phát sinh các công cụ quản lý số liệu 21
các biến tuyến tính. 
... 
 ... ... ... ... ... 

  

a m 1x 1  a m 2 x 2  ...  a mn x n  bm a m 1 a m 2 ... a mn bm 


3
1.1 ĐỊNH NGHĨA MA TRẬN VÀ PHÉP TOÁN / ĐỊNH NGHĨA MA TRẬN ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
• Ma trận cấp × là hệ thống gồm × số . a a 12  a 1n 

 11 
• Một số được ký hiệu là , trong đó a a 22  a 2 n 
A   21 
• : chỉ số dòng = 1,      

• : chỉ số cột = 1,
a a m 2  a mn 
 m1
• Ký hiệu ma trận A  a ija12
 
1 2  7
   m
n  0 
• Ví dụ A  a ij  Cột 2 
a 
  34
22 
 

A   4 5 Dòng 1
7 cột
 1 
   
• =2  am 2  Dòng 2 cột 01 2 8 9 
• =9
Dòng 2  a 21 a 22  a2 n 
2
1.1 ĐỊNH NGHĨA MA TRẬN VÀ PHÉP TOÁN / PHÂN LOẠI MA TRẬN ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
• Ma trận cấp 1 × : được gọi là ma trận dòng A  a 11  a 12  a 1n 

a 
 12 
a 

• Ma trận cấp m × 1 : được gọi là ma trận cột B   22 
 
 
a m 2 
a  a 1n 
 11 a 12 
a a 22  a 2 n 
• Ma trận cấp × : được gọi là ma trận vuông C   21 
     
 
a n 1 a n 2  a nn 
a  a 1n 
 11 a 12 
a a 22  a 2 n 
• Ma trận D cấp × : được gọi là ma trận vuông C   21 
     
 

• Chéo chính a 11 a 22  a nn  a n 1 a n 2  a nn 
• Chéo phụ a 1n
a 2 n 1  an 1  1 0  0 
 
 0 1  0 

• Ma trận : được gọi là ma trận đơn vị cấp I n   
     
 
• Là ma trận vuông cấp  0 0  1
• Các giá trị trên chéo chính đều bằng 1 và ngoài chéo chính thì bằng 0
3
• Ma trận = là ma trận tam giác trên khi a a  a 1n 

 11 12
 0 a 
• =0; >  a 2n 
E   22

• Hay nói cách khác các phần tử dưới chéo      

 0 0  a nn 
chính đều bằng 0 
• Ma trận = là ma trận tam giác dưới khi
a 
 11 0  0 
• =0; < a a  0 
 21 22 
F    
• Hay nói cách khác các phần tử dưới chéo    
 
chính đều bằng 0 a n 1 a n 2  a nn 
• Ma trận = là ma trận đường chéo khi

a  0 
 11 0 
• =0; ≠  0 a  0 
G   22 
• Hay nói cách khác ma trận đường chéo vừa       
 
là ma trận tam giác trên và giác dưới  0 0  a nn 
• Ma trận đường chéo được ký hiệu

G  diag a 11 a 22  a nn 
Ví dụ:  1 0 0 
 
 

G  diag 1 2 3  G   0 2 0 
 
 0 0 3 
8
4
a a  a 
• Ma trận K = là ma trận đối xứng khi  1 1 12 1n 
a a  a 
2n 
• = ; ≠ K   2 1 22 
 1 4 5       
 
 a a  a 
Ví dụ: K   4 2 0   n1 n2 nn 
 
 5 0 3 
 
• Ma trận = là ma trận bậc thang khi

×
• Phần tử đơn vị dòng : phần tử đầu tiên trong dòng khác 0.
• Dòng “không” là dòng mà mọi phần tử trong dòng đều bằng 0
• Phần tử đơn vị của dòng dưới phải nằm bên phải phần từ đơn vị của
dòng trên và dòng “không” nếu có phải nằm dưới cùng ma trận
 1 0 2 4 
 
• Phần tử đơn vị dòng 1

H   0 0 3 2 
 • Phần tử đơn vị dòng 2
 
 0 0 0 0  • Dòng “không”
10
5
• Ma trận = ×
là ma trận bậc thang khi
 1 0 2 4   1 0 2 4   0 0 2 4 
     
   
H   0 0 3 2  H   0 2 3 2  H   0 0 0 0 

     
 0 0 0 0   0 0 0 4   0 0 0 0 
11
• Ma trận = là ma trận bậc thang khi

×
 1 0 2 4   1 0 2 4   0 0 2 4 
     
   
H   1 0 0 0  H   0 0 0 0  H   0 5 0 0 

     
 0 0 0 0   0 0 0 4   0 0 0 0 
12
6
1.1 ĐỊNH NGHĨA MA TRẬN VÀ PHÉP TOÁN / PHÉP TOÁN MA TRẬN ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
1) Hai ma trận bằng nhau, = khi và chỉ khi
• Hai ma trận cùng kích thước : =( ) × và =( ) ×
• Mọi vị trí tương ứng đều bằng nhau : = với mọi ;

 1 a 5   d 7 e 
   
A  B  
 b 0 c   8 f 9 
Lưu ý : Hai ma trận bằng nhau tương đương hệ phương trình có ×
phương trình
13
2) Phép cộng hai ma trận, ± = , tương ứng
• Hai ma trận cùng kích thước : =( ) × và =( ) ×
• Ma trận kết quả là ma trận có cùng kích thước : =( ) ×
cij  aij  bij ;  i; j
 a  a   b  b   c  c 
 11 1n   11 1n   11 1n 
           
     
     
 a  
  b  b   c  c 
 m1  a mn   m1 mn   m1 mn 
14
7
3) Phép nhân ma trận với hằng số, = , tương ứng
• Ma trận : =( ) × và ∈
 a  a   c  c 
 11 1n   11 1n 
      
k        
   c  c 
 a m 1  a mn   m1 mn 
• Ma trận kết quả là ma trận có cùng kích thước : =( ) ×
cij  kaij ;  i; j
15
4) Phép nhân hai ma trận, . = , tương ứng
• Hai ma trận : =( ) × và =( ) ×
• Ma trận kết quả là ma trận có kích thước : =( ) ×

A m  n .B n  k  C m  k
cij  doøn g i ma traän A . coät j m a traän B
 b1 j 
 
 b2 j 
  ai1 ai 2 ... ain  .    ai1 .b1 j  ai 2 . b 2 j  ...  ain .bnj
 ... 
b 
 nj 
16
8
4) Phép nhân hai ma trận, . = , tương ứng

 2 3  
 1 2 3   1  c c c  30 36 42
 5 6    11 12 13
  4  
 4 5 6    
 66 81
  7   c 12 c 22 c 23   96 
8 9 
   
   

  
.  
 
  .  



   

17
5) Tính chất phép toán ma trận

• Tính kết hợp A  B  C    A  B   C  A  B  C
A .  B .C    A .B  .C  A .B .C
• Tính giao hoán AB  B A
 AB  cij
  
A .B  B . A Ví dụ A   aij  n m ; B   bij m  n  n
 
 BA  d ij

• Tính phân phối A B  C  AB  AC  m
 B  C  A  BA  CA
• Nhân với hằng k  A  B   kA  kB
k  A .B    kA  B  kAB
18
9
5) Tính chất phép toán ma trận

• Nhân với ma trận đơn vị A .I n  A ; I n A  A
6) Phép lũy thừa
• Cho ma trận =( ) và số tự nhiên . Ta có ma trận lũy thừa được

định nghĩa theo quy nạp như sau
A 0  I n vaø A k  A k 1 . A  A . A k 1
19
7) Phép chuyển vị
• Cho ma trận =( ) × , phép chuyển vị của ma trận A, được định nghĩa
 
là ma trận A T  B  bij
n m
thỏa điều kiện
aij  b ji ;  i; j
• Lưu ý : ma trận chuyển vị là ma trận thu được từ một ma trận bằng cách đổi
thay dòng bằng cột
1 4 
1 
 2 3    a  b
 12
• Ví dụ: A     A  B   2
T
5   
21
 4 5 6   3  a 23  b 32
 6  
20
10
8) Tính chất phép toán kết hợp phép chuyển vị

T
• Cho ma trận , : A  T
A
T T
 A  B   AT  BT  A .B   B T . A T
T
 kA   kA T
A T  A  A laø m a traän ñoái xöùn g
21
1.2 PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP – HẠNG MA TRẬN / PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP TRÊN MA TRẬN

• Cho ma trận =( ) × , các phép biển đổi sơ cấp ma trận bao gồm
1) Hoán vị hai dòng (cột)
d d c c
A 
i

j
 A1 A 
i

j
A1
2) Nhân một dòng (cột) cho hằng số

d  kd c  kc
A 
i
i 
 A1 A 
i

i
 A1
3) Biến dòng (cột) bằng cách cộng cho lần dòng (cột) khác
d  d  kd c  c  kc
A 
i

i

i
 A1 A 
i

i

j
 A1
22
11
1.2 PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP – HẠNG MA TRẬN / PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP TRÊN MA TRẬN

• Ví dụ : dùng phép biến đổi sơ cấp biến ma trận thành dạng bậc thang
 4 5 6   1 2 3 
  
  d1  d 2  4 5 6 
A   1 2 3    
d 3  2d 3

  
  
 7 / 2 8 / 2 9 / 2   7 8 9 

1 2 3  1 2 3 
  
 
  0     6 
d 2  d 2  4d 1
    0
d 3  d 3 2d 2
d 3  d 3  7 d1
3 6   3
  
 0 6  12   0 0 0 
23
1.2 PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP – HẠNG MA TRẬN / HẠNG MA TRẬN ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
• Định nghĩa hạng ma trận

Hạng của ma trận là số dòng khác không khi ma trận biến đổi sơ cấp thành
ma trận bậc thang. Ký hiệu : ( )
• Ví dụ
 4 5 6  1 2 3 
 
 
A   1 2 3   0
 3  6   r A   2
  
7 / 2 8/2 9 / 2   0
 0 0 
24
12

• Ví dụ
1 2 3 4  1 2 3 4 
  d2 (5)d1 d2  
a) A   5 6 7 8   0 4 8 12
d3 ( 9)d1 d3
 9 10 11 12   0 8 16 24
   
1 2 3 4 
d3  ( 2) d2  d3  
   0 4 8 12 
0 0 0 0 

25

• Ví dụ
 2 1 1 3 2  1 2 1 3 2 
   
4 2 7 3 2 
b)  c1  c2  2 4 7 3 2
 2 1 1 5 5   
  1 2 1 5 5 
0 0 3 1 2 
0 0 
 
 3 1 2 
 1 2 1 3 2   1 2 1 3 2 
 
d2 (2)d1 d2  0 8 9 3 6  d (2)d d  0 8 9 3 6 

  2
0 4
1 2
d3 d1 d3  0 4 0 2 3  d  d d 3 1 3 0 2 3 
   
0 0 3 1 2 
 0 0 3 1 2 
26
13

 1 2 1 3 2 
 1 2 1 3 2   

0 8 9  3 6

2
 0 8 9 3 6 
1
d3  d2 d3   d  4
3
d d
3  4
9 7 
2
 9 7   
 0 0  6
0 0  6  2 2 
 2 2   4 
 0 0 3 1 2  0 0 0  6
   3 
• Tính chất hạng ma trận
1) A  aij   mn
 r  A   Min m ; n

2) r  AB   MIN r  A  ; r  B  
 
3) r  A   r A T
27
1.3 MA TRẬN KHẢ NGHỊCH - MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
Ma trận khả nghịch và ma trận nghịch đảo

• Cho ma trận =( ) , ma trận được gọi là ma trận khả nghịch khi và
chỉ khi tồn tại ma trận B = ( ) thỏa
AB  BA  I n
• Ma trận được gọi là ma trận nghịch đảo của ma trận
Tính chất ma trận khả nghịch
1
 
1) A  1 A
T
  A 
2) A  1 T
1
3) Nếu , là hai ma trận khả nghịch thì . cũng là ma trận khả nghịch và
1
 AB   B 1 A 1
28
14
Cách tìm ma trận nghịch đảo và kiểm tra tính khả nghịch bằng phép
biến đổi sơ cấp
• Lập ma trận ( | ) (ma trận khối bằng cách kết hợp ma trận đơn vị vào bên
phải ma trận .
• Dùng phép biến đổi sơ cấp biến ( | ) → ( | )
 Nếu tồn tại phép biến đổi sơ cấp thì kết luận, khả nghịch và là ma
trận nghịch đảo của .
 Nếu không tồn tại phép biến đổi sơ cấp thì kết luận không khả nghịch
29
2 1 3
 
• Ví dụ : cho A   0 3 1  Kiểm tra tính khả nghịch và tìm ma trận
5  2 4   1 3 1 
nghịch đảo. 
1  0 0
 2 1 3 1 0 0   2 2 2 
1
  d1  d1  1 1 
A I    0 3 1 0 1 0   2
1
 0 1
3
0
3
0
 5 2 4 0 0 1  d2   d2
  3  
 5 2 4 0 0 1
 
 
30
15
 1 3 1 
1  0 0
 2 1 3 1 0 0   2 2 2 
1
  d1  d1  1 1 
A I   0 3 1 0 1 0  2
1
 0 1
3
0
3
0
 5 2 4 0 0 1  d2   d2
3  
 
 5 2 4 0 0 1
 
 
 1 3 1   1 3 1 
1  0 0 1  0 0
 2 2 2   2 2 2 
1
d3 ( 5) d1 d3  1 1  d 3(  )2d  d 
3 1 1 
  0 1 0 0   2
0 1 0 0
3 3 3 3
   
0 1 7 5 11
0 0   5 1
  0 1    1 
 2 2 2  3 2 6 
 
31
 1 3 1 
1  0 0 
 2 2 2 
3
d3 (  ) d3  1 1 
 11
 0 1 0 0 
3 3
 
0 0 1 15 1 3
 
 22 22 11 

 23 3 9   7 1 5 
1  1 0 44
     
 44 22  11 11 11 
3 2  1 0 0
d1  (  )d3  d1  5 7 1  d  12 d d 
1 2 1 5 7 1 
  0 1
2
0    0 1 0 
1
d2  (  )d3  d2 22 22 11 22 22 11 
3 0 0 1  0 0 1 
 15 1 3  15 1 3
    
 22 22 11   22 22 11 

32
16
Ma trận khả nghịch và ma trận nghịch đảo

• Cho ma trận =( ) , ma trận khả nghịch và ma trận ; thỏa
AX  B  X  A  1 B XA  B  X  BA  1
• Ví dụ : cho ma trận , thỏa . = ; tìm ma trận
 5 3 1   8 3 0
   
X 1 3 2    5 9 0
 5 2 1    2 15 0 

33
1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

• Cho ma trận =( ) , định thức của ma trận ký hiệu là
det  A  ; A
là một giá trị phản ánh đặc trưng số của ma trận thông qua quy nạp, trong đó
M ij Là định thức của ma trận con của ma trận A thu được từ ma trận
A bằng cách bỏ dòng và cột của ma trận A.
Aij Là phần bù đại số của phần tử trong ma trận với

i j
Aij    1  M ij
34
17

• Cho ma trận =( ) , định thức của ma trận ký hiệu là
det  A  ; A
là một giá trị phản ánh đặc trưng của ma trận thông qua cách tính quy nạp,
trong đó:
n
• (khai triển cột ) det  A   a ij
. Aij  a1 j A 1 j  a2 j A2 j  ...  a nj Anj
i 1
n
• (khai triển dòng ) det A    a ij
. Aij  ai1 A i1  ai 2 Ai 2  ...  ain Ain
j 1
35

• Trường hợp : =
A   a11  det  A   a11
1 1
a
A   11
a12 

M 11  det a    a A    1
22 22 11
M 11  a22
 a21 a22  1 2
M 12  det   a    a A    1
21 21 12
M 12   a21
 det   a    a A    1 2 1
M 21 12 12 M 21   a12
21
22
M 22  det   a    a A    1
11 11 22
M 22  a11
det A  a11 A11  a12 A12  a11 a22  a a   a a  a

12 21 11 22 12
a 21
36
18

A   a11  det  A   a11
1 1
a
A   11
a12 

M 11  det a 22    a A    1 M
22 11 11
 a22
 a21 a22  1 2
M 12  det   a21    a A    1 M
21 12 12
  a21
 det   a    a A    1 M 2 1
M 21 12 12   a12
21 21
22
M 22  det   a11    a A    1 M
11 22 22
 a11
det A  a 21 A21  a 22 A22  a21   a12   a a   a a  a a

22 11 11 22 12 21
37

a a 23 
• Trường hợp : = M 11  det  22   a22 a33  a23 a32
 a11 a12 a13   a32 a33 
  a a23 
A   a 21 a 22 a 23  M 12  det  21   a 21 a33  a 23 a31
a a32 a33   a31 a33 
 31
a a 22 
M 13  det  21   a21 a32  a22 a31
det A  a11 A11  a12 A12  a13 A13  a31 a32 
2 3 4
 a11   1  M 11  a12   1  M 12  a13   1  M 13
 a11  a 22 a33  a 23 a32   a12  a 21 a33  a 23 a31   a13  a21 a32  a22 a31 
38
19

 a11 a12 a13 
 
A   a 21 a 22 a 23 
a a32 a33 
 31
det A  a11  a22 a33  a 23 a32   a12  a21 a33  a 23 a31   a13  a21 a32  a22 a31 
 a11 a22 a33  a12 a23 a31  a13 a 21 a 32  a11 a 23 a 32  a12 a 21 a 33  a13 a 22 a 31
39

 a11 a12 a13  a11 a12
 
A   a 21 a 22 a 23  a21 a22
a a32 a33  a31 a32
 31
 a11 a22 a33  a12 a23 a31  a13 a 21 a 32  a11 a 23 a 32  a12 a 21 a 33  a13 a 22 a 31
40
20

 a11 a12 a13  a11 a12 a11 a12 a13 a11 a12 a13
 
A   a 21 a 22 a 23  a21 a22 a21 a22 a23 a21 a22 a23
a a32 a33  a31 a32 a31 a32 a33 a31 a32 a33
 31
 a11 a22 a33  a12 a23 a31  a1 3 a 2 1 a 32  a11 a23 a32  a12 a 21 a 33  a13 a 22 a31
41

7 2 5
• Ví dụ: tính định thức của ma trận sau. d e t A  0 4 6
3 1 2
4 6 0 6 0 4
Cách 1. det A  7(1)11  2(1)12  5(1)13
1 2 3 2 3 1
 7(8  6)  2(0  18)  5(0  12)  10
Cách 2. det A   7.4.2  2.6.3  0.1.5  (5.4.3  2.0.2  6.1.7)

 92  102  10
42
21
TÍNH CHẤT ĐỊNH THỨC

1. BIẾN ĐỔI SƠ CẤP CỦA ĐỊNH THỨC
• Trường hợp 1: hoán vị dòng và cột.
di  d j
di  d j
A 
c c
 A1 : det  A    1 det  A 1
i j ci  c j
• Ví dụ: (ma trận cấp 2)

a b c d
det    ad  bc ; det    bc  ad
c d  a b 
a b  d 1 d 2 c d
det     1 det  
c d  a b 
43

• Trường hợp 2: nhân dòng (cột) cho lần.
di k  di
di k  di 1
 A2 : det  A  
A 
ci k ci
det  A2 
ci k  ci k
a b  a 2b 
det    ad  bc ; det    2ad  2bc
c d  c 2 d 
a b  c 22c 2 1  a 2b 
det    det  
c d 2  c 2 d 
44
22

• Trường hợp 3: biến đổi dòng (cột) bằng cộng cho lần dòng (cột) khác
di  kd j  di
d  kd  d
A 
i j
c  kc  c
i
 A3 : det  A   det  A3 
i j i ci  kc j  ci

a b  a  5c b  5d 
det    ad  bc; det    c  ad  bc
c d  c d 
a b  d 15 d 2d 1  a  5c b  5d 
det    det  
c d  c d 
45

2. ĐỊNH THỨC MA TRẬN TAM GIÁC
• Trong một ma trận tam giác, định thức ma trận bằng tích các phần tử trên
chéo chính nhân lại với nhau.
 a11 0 ... 0   a11 a12 ... a1n 

   
a a22 ... 0   0 a22 ... a2 n 
A   12 ;  det A  a11 .a22 ...ann
 ... ... ... ...   ... ... ... ... 
   
 an1 an 2 ... ann   0 0 ... ann 
46
23

2. ĐỊNH THỨC MA TRẬN TAM GIÁC
• Trong một ma trận tam giác, định thức ma trận bằng tích các phần tử trên
chéo chính nhân lại với nhau.
• Ví dụ:  1 2 3 4 
  5 6 7 
c1
0 5 6 7  detA  1 1 det  0 8 9 
11
A    
0 0 8 9 
   0 0 10 

 0 0 0 10 
c1
11 8 9 
 1  5  1 det     1  5  8  10
 0 10 
47

3. ĐỊNH THỨC VỚI PHÉP TOÁN MA TRẬN
• Nhân một số cho một ma trận cấp thì định thức tăng .
 
A  aij ; k  R*  det  kA   k n det A
n
• Định thức của tích các ma trận bằng tích định thức các ma trận.
     det  AB   det  A  .det  B 

A  aij ; B  bij
n n
m
• Hệ quả. A   a   det  A   det  A  
ij n
m
48
24

4. ĐỊNH THỨC VỚI HẠNG MA TRẬN
• Với ma trận vuông cấp , hạng ma trận bằng cấp ma trận khi và chỉ khi định
thức ma trận khác 0
R  A   rank  A   n  det  A   0
   
• Hệ quả: R A  rank A  n  det A  0  
49
VD 22. Điều kiện của tham số m để ma trận

m 1 2
 
 
A   0 3 2  có hạng bằng 3 là:
 
 0 1 1 
A. m  1; B. m  1; C. m  1; D. m  0 .
Giải. Ta có:
3 2
r (A)  3  det A  0  m  0  D.
1 1
50
25
1 3 4 2
 

VD 23. Cho A  2 5 1 4. Tìm r (A).
 
3 8 5 6
1 3 4 2
 

 0 1 7 0
d2 d2 2d1
Giải. Biến đổi A    
d3 d3 3d1
 
 0 1  7 0
51
2 1 1 3 
 
0 1 0 0 
VD 24. Cho A   . Tìm r (A).
0 1 2 0 
 
0 1 1 4
Giải. Biến đổi:
2 1 1 3  2 1  1 3 
   
0 1 0 0  0 1 0 0 
A      .
0 0 2 0  0 0 2 0 
   
0 0 1 4  0 0 0  8 
52
26
VD 25. Giá trị của tham số m để ma trận

m  1 1 3
 

A   2 m  2 0 có r (A)  2 là:
 
 2m 1 3
m  2 m  1

A.  ; B. m  1; C. m  2 ; D.  .
m  1 m  0
53
3 1 m  1
 
  0 m  2 2  .
d3 d3 d1
A 
 
3 1 2 0 0 m  1
 


• m  1 : A  0 3 2  r (A)  2 .
 
0 0 0
• m  2 :
3 1 1 3 1 1
   
   
A  0 0 2   0 0 2   r (A)  2 .
   
  
0 0 3 0 0 0 
Vậy, ta chọn A.
54
27
VD 26. Tùy theo giá trị m , tìm hạng của ma trận:

1 2 1 1 1 
 
 m 1 1 1 1
A   .
 1 m 0 1 1 
 
 1 2 2 1 1 
 1 1 1 2 1
 
1 1 1 1 m 
 
c1 c5
A  
c2 c4
 1 1 0 m 1 
 
 1 1 2 2 1 
55
1 1 1 2 1 
 
0 2 2 1 m  1
  
d2 d2 d1
 
d3 d3 d1
d4 d4 d1 0 2 1 m  2 2 
 
0 0 1 0 2 
1 1 1 2 
1
 
0 2 2 1 m 1 
  
d3 d3 d2
 .
d4 d4 d3
0 0 1 m 1 m  1 
 
0 0 0 m  1 m  1
• m  1 : r (A)  3 . • m  1 : r (A)  4 .
56
28

5. ĐỊNH THỨC VỚI MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO.
• Ma trận khả nghịch khi và chỉ khi định thức của ma trận khác 0, và định
thức ma trận nghịch đảo bằng nghịch đảo của định thức ma trạn ban đầu.
1
A khaû nghòch  det  A   0  
det A 1 
det  A 
1 0 ... 0 det  A   0
0 1 ... 0 
det  I n      
 1  det  I n   det A.A 1  det  A  .det A1  1 
  1 1
... ... ... ... det A  det A
0 0 ... 1   
57
TÌM MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO BẰNG ĐỊNH THỨC

Cho là ma trận vuông cấp
• Bước 1. Tính định thức ma trận A
det  A   0  A khoâng khaû nghòch
det  A   0  A khaû nghòch; chuyeån qua böôùc 2
• Bước 2. Tìm ma trận phụ hợp của ma trận A ,
i j
Với là phần bù đại số của phần tử  
; Aij  1  
Mij và adjA  Aij
n
1 T
• Bước 3. Ma trận nghịch đảo của : A 1 
det A
 adjA 
58
29

a b
• Ví dụ: ma trận vuông cấp 2, A    thỏa = − ≠0
a b c d
B1. A    ; det  A   ad  bc  0
 c d 
B2. Tìm AdjA
11 1 2
A11   1 det  c   c 
det  d   d ; A12   1  A11 A12   d c 
 adjA    
 A21 A22   b a 
2 1 2 2
A21   1 det  b   b ; A22   1 det  a   a 
B3. Tìm A 1
1 T 1  d b 
A 1 
det  A 
 adjA    
ad  bc  c a 
59

 1 2 3 
 
• Ví dụ: ma trận vuông cấp 3, A   0 1 2 
 1 2 3  1 2 0 0 1 
 
 
B1. A   0 1 2  0 1  det  A   1  0  0   0  0  0   1  0
0 0 1 0 0  2 1 2
   A11   1 det   1
 0 1
 A11 A12 A13   1 0 0  
    3 0 2
B2. adjA   A21 A22 A23    2 1 0  ;   A12   1 det  0
A      0 1 
 31 A32 A33   7 2 1  
 A  1 3 det  2 3   2...
 1 2 7   21   
0 1 

1 T 1  
1
B3. A 
det A
 adjA   1  0 1 2 
0 0 1 
 
60
30
VD 19. Giá trị của tham số m để ma trận

T
m 1 m 0  m  1 0 
  
A       2

 
 0 m  1 m  1  1 m 
khả nghịch là:
m  0 m  0
A.  ; B.  ; C. m  0 ; D. m  1.
m  1 m  1

m 1 m 0 m 1 0
Giải. Ta có: det A   m 5 (m  1)2 .
0 m 1 m 1 1 m 2

m0
Vậy A khả nghịch  det A  0  
  B.

m  1

61
VD 20. Tìm ma trận nghịch đảo (nếu có) của:

1 2 1
 

A  1 1 2.
 
3 5 4
Giải. Ta có: det A  0  A không khả nghịch.
1 2 1
 
 
VD 21. Cho ma trận A  0 1 1. Tìm A1 .
 
1 2 3
Giải. Ta có: det A  2  0  A khả nghịch.
62
31
1 1 0 1 0 1
A11   1, A12    1, A13   1,
2 3 1 3 1 2
2 1 1 1 1 2
A21    4, A22   2, A23    0,
2 3 1 3 1 2
2 1 1 1 1 2
A31   1, A32    1, A33   1.
1 1 0 1 0 1
 1 4 1   1 4 1 
   
 1 
 adjA   1 2 1 A1   1 2 1.
  2 
1 0 1   
1 0 1 
63
HỆ PHƯƠNG TRÌNH
TUYẾN TÍNH
Ths.NGUYỄN ĐÌNH KHUÔNG
64
32
2.1 ĐỊNH NGHĨA HỆ PHƯƠNG TRÌNH TUYẾN TÍNH ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
2.1.1. Khái niệm và điều kiện tồn tại nghiệm

Định nghĩa. Hệ PTTT tổng quát m phương trình, n ẩn số là hệ HPT có dạng:
a x  a x  ...  a x  b
 11 1 12 2 1n n 1
• xj là các ẩn số, i = 1,..,m; j = 1,…,n.
a x  a x  ...  a x  b
21 1 22 2 2n n 2
 • aij là các hệ số (của ẩn);
...
 • bi là hệ số tự do.
am1x 1  am 2x 2  ...  amn x m  bm
• Nghiệm của hệ PTTT (I): là một bộ gồm n số được sắp thứ tự (c1, c2,…, cn)
sao cho khi thay xj = cj (j = 1, 2, …, n) vào tất cả các PT trong hệ, ta được các
đẳng thức đúng. 65
65
• Hệ phương trình có thể viết ở dạng ma trận như sau:

a  x   b  : Ma trận hệ số
 11 a12 ... a1n   1   1 
 a    b  : Ma trận hệ số tự do
a22 ... a2n  x 2  2
A   21
 X    B   
 ... ... ... ...   ...   ...  : Ma trận ẩn số
   
  
 x
 n  bm  ̅: Ma trận hệ số mở rộng
am 1 am 2 ... amn 

a11x 1  a12x 2  ...  a1n x n  b1


 a 
a21x 1  a22x 2  ...  a2n x n  b2  AX  B  11 a12 ... a1n b1 

...
 a a22 ... a2n b2 

 A  A | B    21

am1x1  am 2x 2  ...  amn x m  bm 
     


 a 
a
 m1 m 2 ... amn
bn

66
33
2x1  x2  3x3  1
Ví dụ. Xét hệ PTTT 
3x1  2x2  x3  11
2 1 3 
• Ma trận hệ số A   
3 2 1 
 1 
• Cột tự do B   
 11 
 x1 
  2 1 3 1 
• Cột ẩn số X   x 2  • Ma trận mở rộng A  A B   
 1 11 
x  3 2
 3
67
2.1.2. Định lý Kronecker – Capelli

Cho hệ phương trình dạng ma trận = , với ma trận hệ số mở rộng ̅ = ( | )
i) Hệ phương trình (I) vô nghiệm  rankA  rank A
ii) Hệ phương trình (I) có nghiệm  rankA  rankA  r
• Nếu = thì HPT (I) có nghiệm duy nhất.
• Nếu < thì hệ phương trình (I) có vô số nghiệm, phụ thuộc ( − ) tham
số.
68
68
34
2x1  x2  3x3  1
Ví dụ. Xét hệ PTTT 
3x1  2x2  x3  11
Ta có ma trận mở rộng:
 2 1 3 1 
2 1 3 1   
A A B    1 11 25 
3 2 1 11   0
 
 2 2 2 
Suy ra ( ) = 2 = ([ | ]).
Do đó hệ phương trình đã cho có nghiệm, và vì =2< = 3, nên hệ có vô số

nghiệm và biểu diễn nghiệm phụ thuộc vào 1 tham số
69
69
2.2 GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH CRAMER ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
Hệ phương trình tuyến tính có phương trình, ẩn số:


a11x 1  a12x 2  ...  a1n x n  b1 a ... a1n  b 
  11 a12   1 

  b 
a21x 1  a22x 2  ...  a2n x n  b2 A  a 21 a 22 ... a2n  
   B   2 
 ... ...  ...
...  ... ...   

 a bn 
an 1x 1  an 2x 2  ...  ann x n  bn  n 1 an 2 ... ann 


Nếu ma trận hệ số khả nghịch, hệ PTTT được gọi là hệ phương trình Cramer.
70
70
35
a ... a1n 
 11 a12  Trong đó là ma trận hệ số, là ma trận hệ số
a a 22 ... a2n  tự do
A   21 
 ... ... ... ...  Trong đó là ma trận hệ số mà trong đó cột
 
an 1 an 2 ... ann  của ma trận được thay bằng ma trận
a ... a1i1 b1 a1i 1 ... a1n  Với = det ; = det( )

 11 
a ... a2i 1 b2 a2i 1 ... a2n  = 1,2, … ,
Ai   
21
 ... ... ... ... ... ... ... 

 
an 1 ... ani1 bn bni 1 ... ann 

71
Nghiệm của hệ Cramer là nghiệm duy nhất, trong đó

D1 D2 Di Dn
x1  ;x2  ;...; x i  ;...; x n 
D D D D
Giải thích bằng phương pháp ma trận
Cho hệ Cramer viết với dạng ma trận = . Khi đó hệ có nghiệm duy nhất
cho bởi công thức  D1 
 
1 1  D2 
X A B
D  
 
 Dn 
72
72
36
 x1  x2  x3  6

Ví dụ. Giải hệ phương trình 2x1  4x2  3x3  21
7x  3x  x  6
 1 2 3
 1 1 1  6  x1   D1 / D   0 
         
A   2 4 3  D = detA = 12  0 B   21 ; X   x2    D2 / D    3 
 7 3 1  6 x  D / D  3 
     3  3   
 6 1 1  1 6 1   1 1 6 
     
A1   21 4 3  A2   2 21 3  A3   2 4 21
 6 3 1  7 6 1  7 3 6 
     
 D1 = detA1 = 0;  D2 = detA2 = -36;  D3 = detA3 = 36.
73
2.3 GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH BẰNG PHƯƠNG PHÁP GAUSS - JORDAN ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
a x  a x  ...  a x  b a 
 11 1 12 2 1n n 1  11 a12 ... a1n b1 
a x  a x  ...  a x  b  a a 22 ... a 2n b2 

21 1 22 2 2n n 2
A  A | B     21

...      
  
a x
 m1 1  a x
m2 2
 ...  a x
mn m
 bm
a a
 m1 m 2 ... a mn
bn

Cho hệ phương trình dạng ma trận = , với ma trận hệ số mở rộng ̅ = ( | )
i) Hệ phương trình (I) vô nghiệm  rankA  rank A
ii) Hệ phương trình (I) có nghiệm  rankA  rankA  r
• Nếu = thì HPT (I) có nghiệm duy nhất.
• Nếu < thì hệ phương trình (I) có vô số nghiệm, phụ thuộc ( − ) tham
số.
74
37
• Bước 1: Lập ma trận mở rộng ( | ) của hệ (A là ma trận hệ số, B là cột tự

do).
• Bước 2: Biến đổi sơ cấp trên dòng ma trận mở rộng để đưa nó về
dạng bậc thang. Từ đó tính được hạng của A và ( | )
Nếu ( ) < (( | )) thì kết luận hệ vô nghiệm. Thuật toán dừng.
Nếu ( ) = (( | )) = thì hệ có nghiệm. Làm tiếp bước 3.
• Bước 3: Từ ma trận bậc thang viết lại hệ mới tương đương với hệ đã cho.
Chuyển các ẩn còn lại sang vế phải làm ẩn tự do (có n – r ẩn tự do) và xem
các ẩn tự do như tham số, gán cho chúng các giá trị tùy ý.
75
Ví dụ. Giải và biện luận hệ phương trình, và biểu diễn nghiệm tổng quát của
hệ
 x1  2x2  3x3  2x4  x5  1

2x1  5x2  2x3  3x4  2x5  8

4x1  9x2  4x3  2x4  5x5  6
5x1  11x2  7x3  4x4  6x5  m

76
76
38
Ví dụ. Giải và biện luận hệ phương trình

1 2 3 2 1 1  1 2 3 2 1 1 
   
2 5 2 3 2 8  d  d (  2)  d 0 1 8 7 4 6 
 A B 
  
2

1
  2
4 9 4 2  5 6  d 3  d1  (  4 )  d 3  0 1 8 6 1 2 
  d 4  d1  (  5) d4  
 5 11 7 4  6 m  0
 1 8 6  1 m  5 
1 2 3 2 1  1 1 2 3 2 1 1 
   
0 1 8 7 4 6  d4  d3  ( 1) d 4  0 1 8 7 4 6 
 
d3  d2 ( 1)d3
   
d4  d2 ( 1)d 4 0 0 0 1 5 4  0 0 0 1 5 4 
   
0 0 0 1 5 m  11 0 0 0 0 0 m  7 
77
77
Ta có ( ) = 3( ),
Trường hợp 1: − 7 ≠ 0, nghĩa là (( | )) = 4
Kết luận. Hệ vô nghiệm
Trường hợp 1: − 7 = 0, nghĩa là =3= <5
Kết luận. Hệ vô số nghiệm và phụ thuộc vào 2 tham số

x1  2x2  3x3  2x4  x5  1 x1  2x2  2x4  1  3x3  x5
 
 x2  8x3  7x4  4x5  6  x2  7x4  6  8x3  4x5
 x4  5x5  4  x4  4  5x5
 
Với x3, x5 là tham số và gán cho chúng giá trị tùy ý: x3 = , x5 = β
78
39
 x1  53  19  71
x  22  8  31
x1  2x2  2x4  1  3    2

 x2  7x4  6  8  4  x3   ,  
 x4  4  5 x  4  5
 4
x5  
  53  19  71  
   
  22  8  31  
 
Kết luận: Ta được tập nghiệm của hệ:  X      ,    
   
 4  5 
 
    
 
79
2.4 HỆ PHƯƠNG TRÌNH THUẦN NHẤT ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
Hệ phương trình tuyến tính thuần nhất là hệ PTTT có tất cả các hệ số tự do ở

vế phải bằng 0:  a11 x1  a12 x2    a1n xn  0
 a x  a x   a x  0
 21 1 22 2 2n n

    
 am1 x1  am 2 x2    amn xn  0
• Dạng ma trận của hệ PTTT thuần nhất: là = 0.
• Vì ( ) = (( | )) = , nên hệ luôn có nghiệm với mọi giá trị
hệ số. Trong dó luôn tồn tại nghiệm = 0 (cột không) gọi là nghiệm tầm
thường
80
40
Ví dụ. Tìm nghiệm tổng quát và hệ nghiệm cơ bản của hệ phương trình
tuyến tính thuần nhất
 2 x1  x2  5 x3  7 x4  0

 4 x1  2 x2  7 x3  5 x4  0
2 x  x2  x3  5 x4  0
 1
Lập ma trận hệ số A rồi ta được:
2 1 5 7   2 1 5 7  1
 2 1 5 7 
  d2 d1(2)d2   d2 (  3 )d2  
4 2 7 5   0 0 3 9  
d3 d1 (1)d3 1
 0 0 1 3
2 1 1 5   0 0 4 12 d3 (  3 )d3  0 0 0 0 
    
Vì ( ) = 2 < 4 nên hệ có vô số nghiệm phụ thuộc 2 tham số.
81
Từ ma trận bậc thang ta viết hệ mới (tương đương với hệ đã cho)

2x1  x2  5x3  7x4  0 2x1  5x3  x2  7x4
 
 x3
 3x4
 0  x3   3x4
Xem x2, x4 là tham số và gán cho chúng giá trị tùy ý: x2 = 2, x4 = β; , β là hai
số thực tùy ý.
 x1    4

x  2
 2  ,     Vậy nghiệm tổng quát của hệ đã cho là:
 x3  3
( + 4 , 2, – 3 , ) với , là cặp số
x  
 4
thực bất kỳ..
82
41
ÔN TẬP HỆ PHƯƠNG TRÌNH TUYẾN TÍNH ĐẠI HỌC PHAN THIẾT
VD 1. Cho hệ phương trình:

x  x  2x  4x  4
 1 2 3 4
2x  x  4x  3
 1
 2 3
2x 2  7x 3  5.

Hệ phương trình được viết lại dưới dạng ma trận:
 
1 1 2 4 x 1   4 
     
2 1  x 2   
 4 0  x   3
0 2 7 0  3   5 
  x   
 4
và   (1; 1; 1; 1) là 1 nghiệm của hệ.
83
VD 2. Tùy theo điều kiện tham số m , hãy biện luận số

nghiệm của hệ phương trình:
x  my  3z  0


 (1  m 2 )z  m  1.

Giải. Hệ đã cho có 3 ẩn, ta có:
1 m 3  1 m 3 0 
 
, A   .
A   2
0 0 1  m   0 0 1  m
2
m  1 

• Nếu m  1 thì r (A)  r (A)  1  3 .

Ta suy ra hệ có vô số nghiệm phụ thuộc 2 tham số.
84
42
• Nếu m  1 thì r (A)  1  2  r (A).

Ta suy ra hệ vô nghiệm.
• Nếu m  1 thì r (A)  r (A)  2  3 .

Ta suy ra hệ có vô số nghiệm phụ thuộc 1 tham số.
85
VD 3. Điều kiện của tham số m để hệ phương trình:


mx  8z  7t  m  1



 3x  my  2z  4t  m



 mz  5t  m 2
1


 5z  mt  2m  2


có nghiệm duy nhất là:
A. m  0 ; B. m  1; C. m  1; D. m  5 .
86
43
Giải. Hệ có 4 ẩn và ma trận hệ số là:

m 0 8 7 
 
 3 m 2 4 
A   .
 0 0 m 5 
 
 0 0 5 m 
Hệ có nghiệm duy nhất  r (A)  4
m 0 m 5
 det A  0  0
3 m 5 m
 m 2 (m 2  25)  0  m  0  A .
87
VD 4. Giải hệ phương trình tuyến tính sau bằng

phương pháp ma trận:
2x  y  z  1

 y  3z  3

2x  y  z  1.

2 1 1 1 1 2 
   
  1  
Giải. A  0 1 3   A   3 1
2 3.
  2 
  1 
2 1 1  1 0
88
44
Hệ phương trình  X  A1B

x  1 1 2  1  x  3
         
 
 1        
 y    3 2 3  3   y    6 .
  2        
 1 z  1
z  1 0 1 
x  3,

Vậy hệ đã cho có nghiệm  y  6,

z  1.

89
VD 5. Giải hệ phương trình sau bằng định thức:

2x  y  z  1

 y  3z  3

2x  y  z  1.

Giải. Ta có:
2 1 1 1 1 1
  0 1 3  4, 1  3 1 3  12 ,
2 1 1 1 1 1
90
45
2 1 1 2 1 1
2  0 3 3  24 , 3  0 1 3  4 .
2 1 1 2 1 1
1 2 3
Vậy x   3, y   6, z   1.
  
91

(m  1)x  y  m  2
VD 6. Hệ phương trình 
x  (m  1)y  0

có nghiệm khi và chỉ khi:
A. m  2 ; B. m  2  m  0;
C. m  0 ; D. m  2 .
m 1 1
Giải. Ta có:    m(m  2)
1 m 1
   0  m  2  m  0 .
92
46
• m  2 : Hệ  x  y  0  hệ có vô số nghiệm.
x  y  2
• m  0 : Hệ    hệ vô nghiệm.
x  y  0

Vậy với m  0 thì hệ có nghiệm  C .
93
VD 7. Giải hệ sau bằng phương pháp Gauss:

2x  y  z  1

 y  3z  3

2x  y  z  1.

2 1 1 1  2 1 1 1 
  
  
 
A B  0 1 3 3 
     0
d3 d3 d1

1 3 3  .

2 1 1  1  0 0 2 2


 2x y z  1 
x  3

 

Hệ    y  3z  3  
y  6 .

 

 2z  2 z  1

 

94
47
VD 8. Giải hệ phương trình tuyến tính:

5x  2x  5x  3x  3
 1 2 3 4
4x  x  3x  2x  1
 1 2 3 4
2x 1  7x 2  x 3 =  1.

5 2 5 3 3 
 

Giải. Ta có: A B  4 1
  3 2 1 
 
2 7 1 0 1
95
5 2 5 3 3 

d2 5d2 4d1 0 13 5 
  
d3 5d3 2d1

  2  7 
0 39 15 6 11
 
5 2 5 3 3 
 

 0 13 5 2 7.
d3 d3 3d2
  
 
0 0 0 0 10 
Vậy hệ phương trình vô nghiệm.
96
48
 x  4y  5z  1

VD 9. Tìm nghiệm của hệ  2x  7y  11z  2 .

3x  11y  6z  1

A. x  15, y  4, z  0 ; B. Hệ có vô số nghiệm;
x  15  79 x  15  79
 

C. y  4  21 ; D.  y  4  21 .
 
z     z    
 
97
1 4 5 1 1 4 5 1


   
Giải. Ta có: 2 7 11 2   0 1 21 4 .
   

3 11 6 1  0 1 21 4 


x  4y  5z  1 x  15  79
Hệ    y  4  21  D .
y  21z  4 
 z    

98
49

3x  y  2z  3
VD 10. Tìm nghiệm của hệ 
 .

2 x  y  2z  7

x  2 x  2
 

A. y  7  2 ; B.  y  3  2
 
z     z    
 
C. Hệ có vô số nghiệm; D. Hệ vô nghiệm.
 3  1 2 3  3 1 2 3 
   
Giải. Ta có:     .
2 1 2 7 0 5 10 15
99

 x 2
3x  y  2z  3 

Hệ    y  3  2  B .
y  2z  3 
z    
 


100
50
VD 11. Giá trị của tham số m để hệ phương trình


 x  2y  (7  m )z  2


tuyến tính 2x  4y  5z  1


 3x  6y  mz  3


có vô số nghiệm là:
A. m  1; B. m  1; C. m  7 ; D. m  7 .
1 2 7  m 2


Giải. Ta có: A B  2 4
  5 1
 
3 6 m 3
101
1 2 7  m 2  1 2 7  m 2 
   
   
 0 0 2m  19 3  0 0 2m  19 3.
   
0 0 4m  21 3 0 0 2m  2 0 
Hệ có vô số nghiệm  r (A)  r (A)  3  m  1.
102
51
VD 12. Tìm điều kiện của tham số m để 2 hệ phương

trình sau có nghiệm chung:

 
x  y  z  t  2m +1, 2x +5y  2z +2t  2m +1.
 

x +7y  5z  t =  m 3x +7y  3z +3t  1
 
Giải. Hai hệ có nghiệm chung khi và chỉ khi hệ:


x  y  z  t  2m  1



x  7y  5z  t  m
 có ngiệm.

2 x  5y  2z  2t  2m  1


 3x  7y  3z  3t  1


103
Ta có:
1 1 1 1 2m  1
 
1 7 5 1 m 
 
A B  
2 5 2 2 2m  1

 
3 7 3 3 1 
1 1 1 1 2m  1 
 
0 6 4 2 3m  1
  
0 3 0 0 2m  1
 
0 4 0 0 6m  2
104
52
1 1 1 12m  1 
 
0 6 4 2 3m  1 
  
0 0 4 2 m  1 
 
0 0 0 0 10m  2
1
 
 r A B  r (A)  10m  2  0  m   .
5
1
Vậy 2 hệ đã cho có nghiệm chung  m   .
5
105
VD 1. Tìm điều kiện tham số m để hệ phương trình

tuyến tính thuần nhất sau chỉ có nghiệm tầm thường:
3x  m 2y  (m  5)z  0

 (m  2)y  z 0

 4y  (m  2)z  0.
Giải. Hệ chỉ có nghiệm tầm thường  det A  0

3 m2 m 5
 0 m 2 1 0
0 4 m 2
106
53

m  0
 3(m  4m )  0  
2
 .

m   4

107
VD 2. Cho 2 hệ phương trình tuyến tính:

x  4y  5z  1 
x  4y  5z  0
 

2x  7y  11z  2 (I) và  2x  7y  11z  0 (II).
 

 3x  11y  6 z  1  3x  11y  6z  0
 

Xét 2 nghiệm của (I) và 1 nghiệm của (II) lần lượt là:
1  (15; 4; 0), 2  (64; 17; 1)
và   (158; 42; 2), ta có:
• 1  2  (79; 21; 1) là 1 nghiệm của (II);
• 1    (143; 38; 2) là 1 nghiệm của (I).
108
54

c5 -c6 - ma Trận Và Hệ Phương Trình Tuyến Tính

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

c5 -c6 - ma Trận Và Hệ Phương Trình Tuyến Tính

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TOÁN CAO CẤP - PHẦN ĐẠI SỐ

TOÁN CAO CẤP

ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

MỞ ĐẦU ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

• Ma trận cấp × là hệ thống gồm × số . a a 12  a 1n 

• Ma trận cấp 1 × : được gọi là ma trận dòng A  a 11  a 12  a 1n 

• Ma trận = là ma trận tam giác trên khi a a  a 1n 

• Ma trận = là ma trận đường chéo khi

• Ma trận = là ma trận bậc thang khi

• Dòng “không” là dòng mà mọi phần tử trong dòng đều bằng 0

• Dòng “không” là dòng mà mọi phần tử trong dòng đều bằng 0

• Ma trận = là ma trận bậc thang khi

• Dòng “không” là dòng mà mọi phần tử trong dòng đều bằng 0

1) Hai ma trận bằng nhau, = khi và chỉ khi

• Hai ma trận cùng kích thước : =( ) × và =( ) ×

• Mọi vị trí tương ứng đều bằng nhau : = với mọi ;

2) Phép cộng hai ma trận, ± = , tương ứng

• Hai ma trận cùng kích thước : =( ) × và =( ) ×

• Ma trận kết quả là ma trận có cùng kích thước : =( ) ×

cij  aij  bij ;  i; j

3) Phép nhân ma trận với hằng số, = , tương ứng

• Ma trận kết quả là ma trận có cùng kích thước : =( ) ×

4) Phép nhân hai ma trận, . = , tương ứng

• Ma trận kết quả là ma trận có kích thước : =( ) ×

4) Phép nhân hai ma trận, . = , tương ứng

5) Tính chất phép toán ma trận

5) Tính chất phép toán ma trận

6) Phép lũy thừa

• Cho ma trận =( ) và số tự nhiên . Ta có ma trận lũy thừa được

8) Tính chất phép toán kết hợp phép chuyển vị

A T  A  A laø m a traän ñoái xöùn g

CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP TRÊN MA TRẬN

2) Nhân một dòng (cột) cho hằng số

CÁC PHÉP BIẾN ĐỔI SƠ CẤP TRÊN MA TRẬN

• Định nghĩa hạng ma trận

• Định nghĩa hạng ma trận

• Định nghĩa hạng ma trận

• Định nghĩa hạng ma trận

Ma trận khả nghịch và ma trận nghịch đảo

Ma trận khả nghịch và ma trận nghịch đảo

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

Aij Là phần bù đại số của phần tử trong ma trận với

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

det A  a11 A11  a12 A12  a11 a22  a a   a a  a

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

det A  a 21 A21  a 22 A22  a21   a12   a a   a a  a a

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT

ĐỊNH NGHĨA ĐỊNH THỨC THEO KHAI TRIỂN LAPLACE

Cách 2. det A   7.4.2  2.6.3  0.1.5  (5.4.3  2.0.2  6.1.7)

1.4 ĐỊNH THỨC ĐẠI HỌC PHAN THIẾT