ZİMBARDO’NUN STANFORD HAPİSHANE DENEYİ

Zimbardo isimli psikolog 1971 yılında2 hafta sürecek bir deney yapmaya karar veriyor.24 öğrenci
deney için alınıyor.Bunlardan yarısı gardiyan diğer yarısı mahkum olarak rastgele seçiliyor.Bir
hapishane ortamı kurgulanıyor ve her şey gerçekçi bir şekilde ilerliyor.Deney öncesi 2 grupla da ayrı
ayrı konuşuluyor. Mahkumlara itaat etmelerini ve karşılık vermemelerini (kabul ve uyum) ;
gardiyanlara da fiziksel şiddet uygulamadan mahkumlara istediklerini yapabilecekleri söyleniyor
(ikna-baskı) ve bunu deneye dahil olup hapishane müdürü olan Zimbardo denekler üzerinde etkili
oluyor ( uzman/meşruiyet) Deney başlıyor ve ilk gün sorunsuz geçiyor.2.gün problemler ortaya
çıkmaya başlıyor.Gardiyanlar mahkumlara psikolojik şiddet uyguluyorlar ve görülmeyen yerlerde
yasak olduğu halde fiziksel şiddet uyguluyorlar (deney olduğu için cezalandırmanın olmaması bunda
etkili) Bu problemlerin çıkmasındaki diğer bir neden katılımcı ve kurbanın yakın olmasıdır.
Mahkumların bir kısmı bunun bir deney olduğunu unutup ciddi tepkiler göstermiştir hatta
rahatsızlanan olmuştur (uyma/sosyal kimlik) Sonunda işlerin raydan çıkması sebebiyle deney
6.günde sonlandırılmıştır. Deneklerin rastgele değil de özelliklere bu sosyal rollere uygun seçildiğini
düşünüyorum.Gardiyanların zorbalığa yatkın;mahkumların da öz saygısı düşük ve kendini yetersiz
hisseden kişiler olabilir.Burda insanların grup psikolojisinin de etkisiyle sosyal rollere kolayca
girebildiğini görmekteyiz fakat bunun yanında Zimbardo’nun deney öncesinde yaptığı konuşmanın da
etkili olduğunu düşünüyorum (ikna/tutum değişimi) Gardiyanlardan bazıları grup psikolojisine
uymayıp zorbalık yapmamışlardır burdan sonuç olarak sosyal etkinin önemi elbette vardır fakat
insanların bilişsel olarak kararlar verebildiğini de görebiliriz