I Starca Odmłodzi - Przysłowia Aforyzmy Złote Myśli (1984)

...
i starca
odmłodzi
P R Z Y S Ł O W IA
A FO RY ZM Y
ZŁ O T E M Y Ś L I
M A K SY M Y
S E N T E N C JE
O PRACY
...i starca
odmłodzi
PRZY SŁO W IA
AFORYZMY
ZŁOTE M YŚLI
M AKSYM Y
SENTENCJE
O PRACY
.i starca odmłodzi
zebrał
i wstępem
opatrzył
BOGUSŁAW
REICHHART
opracował
graficznie
JERZY
TREUTLER
WARSZAWA
...i starca
odmłodzi
P R Z Y S Ł O W IA
AFORYZM Y
ZŁOTE M Y ŚLI
M A K SY M Y
S E N T E N C JE
O PRACY
IN STYTU T WYDAWNICZY CRZZ

ZAMIAST PRZEDMOWY
Przysłowie — rzecze W ielki S łownik — to krótkie zdanie,
często w formie wierszowanej, tradycyjnie powtarzane, wy
rażające jakąś sentencję, jakąś myśl ogólną pochodzącą ze
źródeł literackich lub ludowych.
Zwięzłość form i treści, a więc celność wyrażania myśli, od
najdawniejszych czasów interesowała filozofów , pisarzy, po
lityków i ludzi nauki. M arek K w intylian, rzym ski retor i pe
dagog, powiadał w swym K ształceniu M ówcy : „ Są takie
krótkie sentencje lub przysłowia, które zostały przyjęte i są
wykorzystywane p rzez wszystkich. Takie sentencje nie prze
chodziłyby z wieku na wiek, gdyby dla wszystkich ludzi nie
były istotnymi”.
W wielu językach nazywa się przysłowia mądrością narodów.
Znane też były one i cenione we wszystkich kulturach świata.
Stare arabskie przysłowie głosiło, że „przemówienie bez p rzy
słowia jest ja k jadło bez soli” . Rosjanie dawno zanotowali, że
„stare przysłowie zaw sze jest młode”. W czeskich książkach
można znaleźć opinię, że „przysłowie pochodzi z rozumu,
a rozum z przysłowia”, a dawny aforyzm holenderski głosi,
że „nie ma przysłowia bez praw dy”. Francuzi określają je j a
ko „echo doświadczenia”, a anonimowy aforysta angielski
dodaje, że to „krótkie zdanie z długim doświadczeniem”.
Pragną się jeszcze powołać na zdanie W łodzimierza L enina:
„bywają takie skrzydlate słowa, które z zadziwiającą celno
ścią wyrażają istotę dość złożonych zjaw isk”. M aksym Gorki
wyznaje wprost: „Bardzo wiele nauczyłem się z przysłów,
inaczej mówiąc — z myślenia aforyzmami”. B yw ały p rzy
słowia cenione i opiewane. Andre Chenier, francuski poeta
okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, nie waha się użyć
górnolotnego zw ro tu : „ S ą myśli tak niezmienne, tak ludzkie
i ziemskie, tak głęboko zakorzenione w naszej duszy, że są one
równie dostępne i bliskie ludziom (...) jakiegokolwiek kraju,
jakiegokolwiek czasu”.
K ilka uwag bardziej osobistych. Zainteresowałem się lapi
darnością słowa u progu pracy dziennikarskiej, prawie przed
30 laty, zachęcony przez Jonathana S w ifta : „ C ytaty, pozme-
dzonka i inne krótkie myśli podobne są do soczewek, które sku
piają promienie rozumu i wiedzy rozsiane w dziełach pisarzy ;
siłą i żywotnością ogniskują się one w świadomości czytelni
ków”. Zacząłem gromadzić książki stare i nowe, polskie i za
graniczne, wycinki z prasy dawnej i współczesnej. Z latami
rosła biblioteka i swoiste archiwum. W ypełniły się półki.
Tylko od razu — choć to może nie najpiękniejszy obyczaj —
zastrzeżenie. Zbierałem przysłowia nie jako badacz naukowy,
paremiolog, lecz jako paremiogrąf, czyli zbieracz lub ktoś lu
biący, zbierający i stosujący przysłowia, aforyzm y, złote m y
śli, przymówiska, powiedzonka. Z a przykładem Stanisława
Jerzego Lecą wychodzę z założenia, że „aforyzm y są ja k mo
nety : posiadają wartość tylko wówczas, gdy są w obiegu”.
Jest to zresztą swego rodzaju sztuka. Z jednego aforyzm u m oż
na zrobić powieść, ale spróbujcie odwrotnie!
I drugie zastrzeżenie, dotyczące ju ż bezpośrednio niniejsze
go wyboru. Tematyką pracy w przysłowiach, aforyzmach i cy
tatach zająłem się za poradą prof. Adam a Sarapaty. Okazało
się, że jest ona bogato reprezentowana w różnego rodzaju
źródłach. N ie tylko jako pojęcie działalności człowieka, któ
rej celem jest produkcja dóbr materialnych lub kulturalnych,
nie tylko jako rodzaj czynności, zawód czy zajęcie. Przysło
wia, aforyzm y, złote myśli ukazują od dawien dawna czło
wieka w procesie produkcji, ukazują jego stosunek do pracy,
efekty, jakie dzięki niej uzyskuje, i zm iany, jakim podlega
w toku wykonywania pracy. I w kontekście pracy potwierdza
się słuszność sądu M ichała Szołochowa, że „wielka różnorod
ność stosunków ludzkich została w yryta w... przysłowiach lu
dowych i aforyzmach” .
Pamiętać w szakże proszę, że wyboru dokonał nie badacz —
etymolog na spółkę z socjologiem pracy, lecz dziennikarz. Dba
jąc tedy o różnorodność ujęcia tematu, reprezentatywność au
torów i źródeł z różnych krajów, nie kierowałem się w wyborze
klasyfikacją naukową, lecz oceną dziennikarską. Dałem pierw
szeństwo temu, co wydało mi się najbardziej piękne, ciekawe,
interesujące, czytelne.
C zytelnik znajdzie określenia nie tylko afirmujące i poważne,
ale również satyryczne, żartobliwe, kpiące. Pisane prozą i wier
szowane. Jedna jest tylko chyba — obok w ięzi tematycznej —
ich wspólna cecha. N iezależnie od pochodzenia — pochodzą
z życia. Zwraca ponadto uwagę dość spora reprezentacja na
szej współczesnej ąforystyki, która wynika — j a k można są
dzić — z odrodzenia tego gatunku twórczości literackiej.
Wybór nie może też pretendować do miana jakiegoś słowniko
wego czy encyklopedycznego opracowania. Obfitość materiału
jest bowiem niezmierna. Sądzę, że każda następna próba w tym
względzie może być jedynie cząstkowym — choć pewnie innym
— potraktowaniem tego niezmiernie frapującego zjawiska
społecznego; człowiek a praca.
B O G U S Ł A W R E IC H H A R T
ROZDZIAŁ I
to nie malina
dojrzała...
CZYLI O PRACY
JAKO TAKIEJ
Praca stworzyła człowieka.
F ryderyk E ngels
Pierwszym obowiązkiem człowieka jest pracować. Tylko przez pracę

staje się obywatelem użytecznym. W każdym stanie próżnowanie
czyni człowieka szkodliwym sobie samemu i innym.
S tanisław S taszic
Komunizm zaczyna się tam, gdzie ujawnia się ofiarna, przezwycię

żająca ciężki trud troska szeregowych robotników o zwiększenie
wydajności pracy.
W łodzimierz L enin
Pracą, nie złotem silne są narody.

M aciej K azimierz S arbiewski
Na smutki, cierpienia i nudy najlepszym lekarstwem jest praca.

J ózef I gnacy K raszewski
Bez pracy statek ludzkiego ciała nie ma balastu.

S tendhal
Praca rozumna i wytrwała, która nie myśli o zbieraniu owoców

w tydzień po posiewie, przebija góry, nad przepaściami przerzuca
mosty.
B olesław P rus
Praca uczyniła z nas tę siłę, która jednoczy wszystkich pracujących.

W łodzimierz L enin
Kmiecie my tu wszyscy jesteśmy, i od uczestnictwa w związku pracy

nikomu wywinąć się nie wolno.
C yprian K amil N orwid
Im wyższa kultura, tym większym szacunkiem cieszy się praca

ludzka.
MAKSYMA NIEMIECKA
N a szczęście trzeba pracować.
MAKSYMA NORWESKA
...każdy człowiek zobowiązany jest przyczyniać się ze wszystkich

sił dla dobra drugich, i zaiste nic nie jest wart ten, kto nikomu nie
jest użyteczny.
K artezjusz
T ru d cielesny nie tylko że nie wyklucza możliwości umysłowej

pracy, nie tylko podnosi jej godność, lecz także ją rozszerza.
L ew T ołstoj
Praca okrasza każdy posiłek.

przysłowie niemieckie
Prawdziwy czyn nie czyni wrzawy.

A lbert S chweitzer
Wychowanie powinno rozwijać nie tylko rozum człowieka, ale też

wzbudzać w nim pragnienie solidnej pracy, bez której jego życie
nie może być ani zacne, ani szczęśliwe.
K arol U szyński
Człowiek rozmnaża się nie tylko przez swoje dzieci, ale i przez swoje
dzieła.
F iodor G ładkow
Przyzwyczajenie się do świątecznego życia jest największym nie

szczęściem. Dlatego jest rzeczą najważniejszą, aby dzieci przyuczały
się do pracy od najmłodszych lat.
L ew T ołstoj
Nie lekceważmy pracy wieków. Oblećmy szczyty, do których się

wzbili wszyscy mędrcy przeszłości, zostańmy pracowitymi ich ucz
niami...
E dward D embowski
Starajcie się zawsze wykonać swój obowiązek, a ludzkość usprawie

dliwi was nawet wtedy, gdy doznaliście niepowodzenia.
T homas J efferson
Prawo do odpoczynku w nocy daje dzienny wysiłek i jego dokonania.
J ean de L a F ontaine
Człowieka ocenia się nie według tego, co mówi o sobie lub myśli,
ale według jego czynów.
W łodzimierz L en in
Dni i noce z nami biegną,

a my z nimi ku przodowi,
w trudzie tworząc piękno, piękno,
które znów służy trudowi.
K onstanty I ldefons G ałczyński
Prawdziwe szczęście jest rzeczą wysiłku, odwagi i pracy.

H onorź de B alzac
Praca nie hańbi, wielu jednak hańbi pracę...

WSPÓŁCZESNE ZASŁYSZANE
Wielkie dzieła tylko wielką pracą i poświęceniem dokonywane

być mogą.
K arol L ibelt
Nawet największy geniusz nic nie dokaże bez pracy i znoju.

J ózef K remer
Dla wielkiej ambicji jest jedna tylko droga: inni tworzyli rzecz
potężną, więc pracuj, abyś stworzył dzieło jeszcze potężniejsze.
J ózef K rzywicki
Nikt nie osiągnie bez wielkiej pracy rozgłosu wielkiego —

Człowieczy trud i pot w sławy przeradza się blask.
K onrad C eltes
Jakże wielkim, silnym i potężnym jest człowiek!

Ileż uczynił na ziemi!...
Nad niezgłębioną przepaścią i ponad najwyższym szczytem
rozsiadła się jego wola.
S tefan Ż eromski
Kto od młodości przywykł pracować, ten dożyje osiemdziesięciu lat.
MAKSYMA CZUWASKA
Młyn — mocny wodą, człowiek — pracą i strawą.

PRZYSŁOWIE RUMUŃSKIE
Nie praca niszczy, lecz zmartwienie.

Praca skraca dzień.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE
Człowiek dowiódł, że potrafi zdobywać bez przerwy rzeczy

najtrudniejsze, tworzyć bez przerwy rzeczy najwspanialsze...
A ntoni B olesław D obrowolski
Praca jest jak piękna kobieta — nie lubi czekać.

S idonie G abrielle C olette
Wszyscy mamy jedną kotwicę, która — jeśli sam nie zechcesz —

nigdy się nie zerwie: poczucie obowiązku.
I wan T urgieniew
Szczęście: praca plus umiejętność trzymania języka za zębami.

A lbert E instein
Miłość ojczyzny to sumienność w swym dziele pracy.

W acław B erent
Najlepszymi lekarzami są: pan doktor Dieta, doktor Spokój, doktor

Radość oraz doktor Praca.
J onathan S w ift
Gdzie praca, pilność na straży,
Tam się bieda wejść nie waży.
F ranciszek K arpiński
Nie nadmiar pracy boli, lecz jej niedostatek.

Doznajemy miłego wrażenia na widok pięknego obrazu; widzimy
gotową pracę, lecz nie wiemy, nie pomyślimy nawet, ile trudu
i pilności twórca obrazu musiał dołożyć, nim swe arcydzieło utwo
rzył. Tak samo ma się rzecz z każdym dziełem ludzkim; tylko
wytrwałą pracą i cierpieniami wielkie rzeczy powstają.
E lias H oll
Żyć to działać, to rozlewać po świecie talent, energię, uczucie;

pomagać w czasie teraźniejszym pokoleniom przyszłym.
W ładysław S tanisław R eymont
Tylko praca jest gwarancją świeżości uczuć i sił człowieka; ona

stanowi cel, w niej całe życie.
M ikołaj C zernyszewski
Praca to nie malina dojrzała, która w lecie spada.

PRZYSŁOWIE NIEMfECKIE, ROSYJSKIE
Wiem to nie z książki, nie z mądrości cudzej, lecz ze siebie, ze swego

własnego przejrzenia, że wszelkie słowo w istocie swej jest czcze
i próżne. Wielkimi są tylko czyny. One jedne równają się siłom przy
rody, niwecząc ich wszechmoc i wszechmoc naszej, ludzkiej śmierci.
Toteż życie bez wielkiego czynu jest nędzą i głupstwem.
S tefan Ż eromski
Siej! i obawy nie m iej!

Bo z ziarn twych czynów gleba
Taki da plon, jak trzeba.
F elicyan F aleński
Kształtami świat zaludniają
do prac przyłożone dłonie...
K onstanty I ldefons G ałczyński
Praca to najszlachetniejszy wybawca ze wszystkich słabości.

M ikołaj O strowski
Praca to źródło wszystkich radości, wszystkiego najlepszego w świecie.

M aksym G orki
Gdyby tak można było rozwijać się „przedwcześnie” przez całe
swe życie! Gdyby to tak można było wiecznie „przemęczać się”
swą pracą umiłowaną!
A ntoni B olesław D obrowolski
Życie jest krótkie, a bezużyteczne zajęcia pozwalają zdobyć tylko

niewiele wiedzy.
M ikołaj K opernik
Głód spogląda na drzwi domu człowieka pracowitego, ale nie odważy

się wejść.
Beniam in F ranklin
Niech nie stoi pług ni radio;

Nam pracować wciąż przypadło.
Adam N aruszewicz
Co dzień do pracy, tak jak do boju,

ziemia surowa stanąć nam każe...
W ładysław Broniewski
Praca uodparnia na ból.

C icero
Wystarczy tylko przyzwyczaić się do pracy i już bez niej nie można
żyć. Wszystko na tym świecie zależy od pracy.
L udwik P asteur
Postęp społeczeństwa mierzymy rozwojem przemysłu i stopniem

udoskonalenia narzędzi; człowiek, który nie umie czy nie może
w pracy posługiwać się narzędziem, jest anomalią...
P ierre J oseph P roudhon
Praca jest solą życia.

T homas F uller
Powinieneś opłacić swe życie swą pracą.

P hocylid z M iletu
Praca duszę weseli.

maksyma marijska
Kto pracuje z uporem, je z apetytem.
PRZYSŁOWIE CZUWASKIE
Dobra robota i starca odmłodzi.

MAKSYMA MOŁDAWSKA
Praca i najcięższy smutek rozwieje.

Czynami ślad żywota kreśl,

Bo w świecie prawem jest tylko to :
Że każdy czyn — znów rodzi myśl,
A każda myśl, to czynów tło.
JÓZEF KOŚCIELSKI
Praca — najlepszy uzdrowiciel ze wszystkich chorób.

PRZYSŁOWIE TATARSKIE
Niczym to życie,
Gdy je w okowach gnuśność trzyma!
Czyn tylko jego tchnień potęga!
J an K a s p r o w ic z
Praca sama o to dba, by jej nie zabrakło.

PRZYSŁOWIE NORWESKIE
Będziemy pracować, ponieważ praca jest ojcem zadowolenia.

S tendhal
Cała radość życia w tworzeniu... Tworzyć — znaczy zabić śmierć-

R omain R olland
Kiedy pogrążasz się w smutku, wyleczenia szukaj w pracy.

A braham L incoln
Gdzie praca, tam szczęście.

PRZYSŁOWIE SZARSKIE
Praca jest ojcem odpoczynku.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ROSYJSKIE,
ANGIELSKIE, HISZPAŃSKIE, FRANCUSKIE, WŁOSKIE
Praca upiększa człowieka.
MAKSYMA INDYJSKA
Praca to życie i zdrowie.

PRZYSŁOWIE BUŁGARSKIE
I tak ja widzę przyszłą w Polsce sztukę,

Jako chorągiew na prac ludzkich wieży.
C y p r ia n K a m il N o r w id
Praca to bogactwo.
PRZYSŁOWIE MOŁDAWSKIE
Praca wiedzie do sytości, a lenistwo do ubóstwa.

PRZYSŁOWIE UJGURSKIE
Robota wygania wszelką głupotę.

MAKSYMA MIRAJSKA
Praca uszlachetnia człowieka.

...Czas skończyć z czekaniem na nieoczekiwane prezenty od życia

i samemu zacząć tworzyć życie.
L ew T ołstoj
Kto chce widzieć piękny dzień, musi nań zapracować.

PRZYSŁOWIE FRANCUSKIE
Praca umysłu jest odpoczynkiem dla serca.

K aw aler de B ou fflers
Praca odnawia i skórę, i krew, i duszę.

R o m a in R o l l a n d
Jeśli pojmiesz, że starość ma mądrość za pokarm, pracuj w ten sposób

w młodości, by starości twej nie zbrakło pożywienia.
L eo n a rd o da V in c i
Kto przy pracy śpiewa,
Niech się sukcesu spodziewa.
Praca jest balsamem życia, praca jest źródłem cnót.

J ohann H erder
Żadna inna siła nie czyni człowieka tak wielkim i mądrym jak czyni
to siła wspólnej, wolnej pracy.
M aksym G orki
Bez pracy nie ma pełni radości życia.

A ntoni C zechow
Gdy krzemień uderzysz stalą, sypią się iskry,

a gdy piaskowiec, sypie się kurz; tak praca
i walka wydobywa z dzielnych ludzi światło i ogień,
a niskich i słabych w kurz i błoto strąca.
E lias H oll
Praca jest matką chwały.

PRZYSŁOWIE GRECKIE
Praca powinna się stać dla człowieka drugą jego naturą; im chętniej
pracujesz, tym praca lżejszą ci się wydaje i milszą.
MAKSYMA STAROPOLSKA
Trzy rzeczy prowadzą do szczęścia: praca, cierpliwość i wytrwałość.

sentencja irlandzka
Praca jest ozdobą człowieka, a błogosławieństwo nagrodą trudów.

F ryderyk S chiller
Pracować — znaczy być szczęśliwym.

przysłowie tureckie
Praca chroni nas od trzech złych rzeczy: od nudów, przestępstwa

i nędzy.
SENTENCJA WALIJSKA
Każda praca jest szlachetna, i szlachetna jest tylko praca.
ŚREDNIOWIECZNY AFORYZM HISZPAŃSKI
Praca zwierciadłem człowieka.

PRZYSŁOWIE AZERBEJDŻAŃSKIE
Bez pracy nie ma społeczeństwa! Zatem — nie ma próżniaków,

którym nie byliby potrzebni pracujący. Ale na co zdali się tym ostat
nim próżniacy?
Louis B l a n q u i
Bo tu trzeba z dłonią w dłoni

Z sercem, duszą, łączyć pracę,
Aby z czynów wzrosły plony
W każdym mieście, w każdej chacie.
T e o f il R u czy ń sk i
Kto złorzeczy na swą pracę, nie ma z niej pożytku.

Nic nie przychodzi bez trudów.

Z PRZYSŁÓW PLEMIENIA HAUSA
Nasz najlepszy przyjaciel — to praca.

C O LLIN d ’HARLEVILLE
Czyny są owocami, słowa jedynie liśćmi.

PORZEKADŁO ANGIELSKIE
Ten, kto robi wszystko, do czego jest zdolny, robi wszystko, do czego
jest zobowiązany.
PRZYSŁOWIE STAROFRANCUSKIE
Niewątpliwie więcej swobody istnieć będzie w kraju, gdzie wszyscy

pracują przez trzy lub cztery godziny dziennie, niż w kraju, gdzie
cztery piąte ludności zmuszone są do pracy dziesięcio- lub dwuna-
stogodzinnej, podczas gdy pozostała jedna piąta pławi się w rozkoszy
i deprawuje w bezczynności.
F il ipp o Buonarroti
Jeśli trud nie zamienia się w korzyść, traci sens.
Ten, kto daje pracę, jest równy temu, który daje kapitał.
PRZYSŁOWIE WIETNAMSKIE
Dobry robotnik nie czeka na pracę.

węgierskie współczesne
Pracę posuwa się naprzód robiąc, osła — ciągnąc.

PRZYSŁOWIE ORMIAŃSKIE
Cierpliwej pracy wszelkiej

dziś na nas przyszedł dział:
musim być jak kropelki,
co żłobią głazy skał.
M iriam
Kto pracuje, robi to dla siebie.

cytat z Biblii
Z pracy rodzi się przyjemność.

W olter
Praca uszlachetnia człowieka.

PRZYSŁOWIE ANGIELSKIE, FRANCUSKIE,
NIEMIECKIE, POLSKIE, WŁOSKIE
Praca lu b i fachowca.
POWIEDZONKO AZERBEJDŻAŃSKIE
Pot — to łzy pracy.

P io t r H il l e
Nikt nie osiągnie bez wielkiej pracy rozgłosu wielkiego —

Człowieczy trud i pot w sławy przeradza się blask.
C o n r a d C eltes
Praca rodzi wesele, a doskonali cnotę.
S eneka
Kto ma zdolność przy pracy, wszystko mu się uda.

Zdolność z pracą nie działa, lecz robi z dzieł cuda.
F ranciszek D mochowski
Nawet osiołek pracuje.

Bez pracy nie ma życia.

PRZYSŁOWIE ŁUŻYCKIE
Człek się rodzi do pracy; kto czas traci mamie,

Tak żyje jak ów, co go sen wieczny ogarnie.
A dam N aruszewicz
Nie bolą plecy tego, kto je zgina.

PRZYSŁOWIE STAROEGIPSKIE
Wiele jest prac, których nie możesz wykonać, dopóki się nie odwa
żysz, lecz jeszcze więcej takich, których się nie nauczysz nie wy
konując.
Wielkie bogactwo przychodzi z nieba, małe z pracy.

Upragniona praca jaśniejsza od słońca.

Siać nie tak trudno, jak żąć.

J ohann W olfgang G oethe
U Rzymian dwa kościoły, przyszłych wieków wzory:

Jeden Labori, drugi poświęcon Honori.
Kto nie wstąpił do pierwszego,
Nie miał wstępu do drugiego.
JÓZEF MlNASOWICZ
Po pracy poznać człowieka.
Niczego, co dobre i piękne, nie dają bogowie ludziom bez trudu

i pracy.
K senofont
Praca jćst jedna, pracujących tysiąc.

Bez pracy i cierpliwości niczego człowiek dokonać nie może; bez

bicia w skrzydła ptak nie podleci, skarby głęboko w ziemi, a perły
na dnie morza leżą.
MAKSYMA WSCHODNIA
Żadna praca nie hańbi.

PRZYSŁOWIE ŁACIŃSKIE
Praca zawsze popłaca i pilność nie traci;

Dwakroć leniwy robi, dwakroć skąpy płaci.
AFORYZM STAROPOLSKI
Któż obywatel? Ten, co swemi trudy

Wspiera los braci, choć przeciwność bije,
Któremu wdzięczni rzekną bez obłudy:
„Niech żyje wiecznie, bo dla nas on żyje!”
F r a n c is z e k D io n iz y K n ia ź n in
Pomagałeś jeść — pomóż pracować.

p r z y s ł o w ie a z e r b e jd ż a ń s k ie
Nieraz i praca wydaje się igraszką.

AFORYZM TURECKI
T o tylko dzięki pracy myśl staje się zdrową, to tylko myśl potrafi
uczynić z pracy szczęśliwy tru d ; nie da się bezkarnie oddzielić
jednego od drugiego.
J o h n R u s k in
Praca — to znaczy: krótki dzień i długie życie...
Praca to ziemia jest błogosławiona.

AFORYZM STAROPOLSKI
Bo to pewna: czego człek bez pracy nabywa,

Zawsze w mniejszym kochaniu, w mniejszej cenie bywa,
Choć jest godne kochania: to szacujem drożej,
Choć ladaco, na co człek więcej pracy łoży.
W acław P otocki
Praca, gniew i picie najzdrowsze są w miarę.

SENTENCJA STAROŻYTNA
Złoto poznaje się w ogniu, człowieka w pracy.

AFORYZM BELGIJSKI
Ważne nie to, co możemy zrobić, lecz to, co zrobić musimy.

K arol D ickens
I przy brudnej pracy robotnik chce być czysty.

PRZYSŁOWIE SZWEDZKIE
Człowiek musi pracować, żeby śmierć nie zastała go siedzącym.

Ludzie zadowoleni ze swojej pracy rzadziej chorują...

A aron C opland
Gdzie domu strzeże praca,

Tam bieda nie wkracza.
...Trudno jest, pracując jeno na dziełach cudzych, dokonać rzeczy

bardzo doskonałych.
K a r t e z ju s z
Żaden trud nie idzie na marne.
Praca najlepiej broni od nudów i nędzy, ona jest najlepszem na

smutki lekarstwem; pracą małe cierpienia odpędzić można i trzeba.
Uczony bez praktyki — to pszczoła bez miodu.

PRZYSŁOWIE TADŻYCKIE
Praca pozostaje martwa, dopóki człowiek nie odda jej swej duszy.
PRZYSŁOWIE OSETYŃSKIE
Praca nie jest zakałą w żadnym ludzi stanie,

lecz prawdziwą zakałą to jest próżnowanie.
H ezjod
Robotnika poznać po jego pracy.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ROSYJSKIE, ANGIELSKIE,
HISZPAŃSKIE, FRANCUSKIE, WŁOSKIE
Talent: 12 godzin pracy na dobę.

Geniusz: 24 godziny.
J acques T ati
Kto chce chleba, pracować trzeba.

AFORYZM STAROPOLSKI
Jeśli praca ci się podoba,

to i ty się jej podobasz.
Musi za młodu pracować, kto na starość chce próżnować,

Praca od ubóstwa strzeże; kto nie sieje, ten nie zbierze,
K ornel L e g a t o w ic z
Żadna (...) praca nie poniża człowieka, bo w każdą możesz wlać

ducha i uszlachetnić ją.
J ózef I gna cy K r a szew sk i
Drzewo najlepiej rośnie, gdy spokojnie stoi; człowiek zaś — gdy
pracuje.
JÓZSEF EÓTVÓS
Zła praca wstydzi się robotnika.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ANGIELSKIE,
ŁACIŃSKIE, FRANCUSKIE
Chcesz się uwolnić od pracy, wykonaj ją.

Młodość i wiosna są prawdziwie porą do pracy,

czego w nich nie zasiejesz, nie będziesz zbierał w jesieni.
PRZYSŁOWIE STAROPOLSKIE
Sztuką można zmusić wodę do pracy.

K arol B unsch
Jak posiejesz, tak zbierzesz.

W szczęściu jest praca przyjemnością, w nieszczęściu pociechą.

Żelazo w robocie nie rdzewieje.

PRZYSŁOWIE TURECKIE
ROZDZIAŁ II
kogo kochają
kobiety?
CZYLI O PILNOŚCI
I ODPOCZYNKU
Człowiek pracowity ma złoto w rękach.
Kto gorliwy na urzędzie, nie ma powodu bać się niewiedzy;

przeczyta przecież akta każdej nowej sprawy.
K oźm a P rutkow
Bądź synem swej ojczyzny, czuj głęboki związek z rodzimą glebą,

odnoś się do niej po synowsku, stokrotnie oddaj to, coś otrzymał od
niej.
K o n sta n ty U szy ńsk i
Szkoda, że nie mamy tylu pracowitych, ilu narzekających.

AFORYZM ROSYJSKI
Kto rano wstaje, do tego szczęście przyjdzie.

PRZYSŁOWIE JAPOŃSKIE
Kto pracuje rzetelnie, temu czarny chleb

smakuje lepiej od kołacza.
Więcej robiąc, więcej się uczymy, panie;

Nie nauczy rozumu nigdy próżnowanie.
JÓZEF MlNASOWICZ
Można ze wszystkiego zrobić miód pod warunkiem, że jest się

pszczołą.
SENTENCJA WSCHODNIA
Nie dosypialeś całe lato — nie prześpij roku.

WSPÓŁCZESNE STUDENCKIE
Jedna pszczoła droższa niż sto much.

Lepszy w robocie jeden przyjaciel niż tłum gapiów.

WSPÓŁCZESNE POLSKIE
Nie możesz wstrzymać żadnego dnia,
ale możesz go nie stracić.
. SENTENCJA WSCHODNIA
Garniec potu zamienia się w garniec ryżu...

Jeśli chcesz być dobrze obsłużony, obsłuż się sam.

Już to jest pewne, że żaden człowiek siły swojej nie zna,

dopóki jej w potrzebie z siebie nie dobędzie.
E liza O rzeszkowa
Czasownik „robić” ma niebezpieczny i zwodniczy czas przyszły.

Bracia R ojek
Przodować trudno, wlec się z tyłu nieprzyjemnie.

Kto lubi miód, nie powinien bać się pszczół.

PRZYSŁOWIE AFRYKAŃSKIE
Chciej pracować, a zawsze znajdziesz zajęcie.

AFORYZM OSETYŃSKI
Jeśli możesz, nie zaczynaj dnia od picia octu.

PRZYSŁOWIE INDONEZYJSKIE
Gdzie chęć dobra i ochota, tam nietrudna jest robota.

P aweł P aszkiel
Nie można zrobić wszystkiego na raz,

lecz trzeba zrobić wszystko.
H ans H abe
Każdy wie, jak jego kolega powinien pracować.

Spełniłem jaki czyn dla dobra ogółu? Więc sam odniosłem korzyść.
T o zawsze miej przed oczyma i w pracy nie ustawaj nigdy!
M arek A ureliusz
Tylko ci, za którymi przemawia praca, nie muszą o niej mówić.

SENTENCJA WSPÓŁCZESNA
Dlaczego ludzie skarżą się na życie?

Dlatego, że są niedostatecznie aktywni.
W iera P anowa
Pszczoły pracują w ciemności, myśl pracuje w ciszy, a cnota w ta

jemnicy.
I
M aurice M aeterlinck
Nie ten jest uczciwym człowiekiem, co nie robi źle, ale ten, co robi
dobrze.
H enryk S ienkiewicz
Jedna pszczoła niewiele miodu nazbiera.

PRZYSŁOWIE ROSYJSKIE
Kto się zawsze śpieszy, tego diabeł w pięty bije.

PRZYSŁOWIE PERSKIE
Nie patrz, czy skończysz, ciągle rób,

Ciebie, nie dzieło, czeka grób;
Dłużej tu dzieła niźli nas,
Czas wszystko skończy, bo ma czas.
K azimierz B rodziński
Człowiek samolubny usycha jak samotne, bezpłodne drzewo;

ale samolubstwo jako czynne dążenie do doskonałości jest źródłem
wszystkiego, co wielkie.
I wan T urgieniew
Pracowita pszczoła nie ma czasu na to, by być smutna.

W illiam B lake
Kto pracuje płacząc, grzeszy z zadowoleniem.
Palmę pierwszeństwa też trzeba czasem podlać.

WSPÓŁCZESNE FRANCUSKIE
Ludzie przeciętni, ale ambitni, bronią się przy pomocy złośliwości,

słabi przez dąsanie się, głupcy przez upór, zazdrośni przez oszczer
stwo. Kto się broni pracą?
F riedrich Adler
Im więcej pracujesz, tym więcej ludzie myślą o tobie.

przysłowie rosyjskie
Człowiek jest kowalem swego losu.

S alustiusz
Kobiety kochają tylko silnych, pracowitych i milczących mężczyzn.

w s p ó ł c z e s n e a m e r y k a ń s k ie
Gdy macie białe ręce, słowo wasze nic nie znaczy.

Iść powoli — nie znaczy nie przyjść.

PRZYSŁOWIE MURZYŃSKIE
Lepiej zużywać się, niż rdzewieć.

D enis D iderot
Nie ma skrótu bez trudu.

przysłowie hiszpańskie
Prędzej zabraknie biednych niż chleba, jeżeli każdy rzetelnie pra

cować i bliźniego kochać będzie.
przysłowie staropolskie
Skrył Bóg sztuki w naturze, by w pracach i trudzie

Wszyscy z tychże tajemnic korzystali ludzie.
R obert O wen
Przez pracę człowiek dochodzi do mądrości i wszystko, co wielkie

w ludzkości, powstaje przez pracę.
Odciski na rękach nie hańbią — hańbią odciski na szyi.
Zręczne ręce — wyzwolenie, złote usta — wyniesienie.

PRZYSŁOWIE ABISYŃSKIE
Poć się, a będziesz ocalony.

T heodore R o o sey elt
Człowiek rodzi się, aby pracować, ptak rodzi się, aby fruwać.
FRANęois R abelais
W pilności pszczoła może być twoim mistrzem,

w zręczności robak twoim nauczycielem.
F ryderyk S chiller
Jeśli chcesz, żeby coś było zrobione dobrze, zrób to sam.

PRZYSŁOWIE ANGIELSKIE
Człowiek cierpliwy nawet kamień ugotuje.

Każdy musi gdzieś ciągnąć jakąś linę.

Pracując nocą, zarabiasz trzy jeny, gdy wstaniesz wczesnym rankiem

— pięć.
Wczesny ptaszek złowi robaczka.

Ziemia, choć najlepsza, gdy zaniedbana, tylko chwasty rodzi;

zaś przy pilnej pracy i nieurodzajna obfite żniwo przyniesie.
STARA SENTENCJA UKRAIŃSKA
Człowiek niczego nie zdobywa bez wysiłku.

SENTENCJA ARKADYJSKA
Co rozumem i pilnością, i cnotą stanęło, to się nierozumem i nie-
dbałością, i złością ludzką obala.
P iotr S karga
Nawet maleńki robaczek potrafi zgryźć potężne drzewo.

PRZYSŁOWIE MALGASKIE
Wszyscy ludzie prawdziwego czynu są marzycielami.

PRZYSŁOWIE DUŃSKIE
Wczesne chodzenie spać i wczesne wstawanie

czyni człowieka zdrowym, zamożnym i rozumnym.
Ten, kto na przedzie — robi; ten, kto z tyłu — słyszy o tym.

Zdarza się, że gorliwość zwycięży nawet rozsądek.

K oźma P rutkow
Pan świata wie, jak długo pracować potrzeba;

Słońce, jego robotnik, kiedy zejdzie z nieba,
Czas i' ziemianinowi ustępować z pola.
A dam M ickiewicz
Szukałem nieraz złotej rudy w warstwach, co jej nie kryły.

Lecz błogie były moje trudy, bo pracy mnie uczyły.
F riedrich R uckert
Dałeś słowo — potwierdź go pracą.

Co musi być zrobione, najlepiej zrobić jak najprędzej.

F riedrich R uckert
Chęć to połowa wykonanego dzieła.

Dobre dzieło czci twórcę.
Przy wielkich staraniach i na skale wyrośnie trawa.

PRZYSŁOWIE KOREAŃSKIE
Rannego wstania, wczesnego zasiania,

rychłego ożenienia nikt nie żałował.
Złote ręce zawsze potrzebne.

PRZYSŁOWIE ŁUŻYCKIE
Jak dobry ogrodnik, to dobry i agrest.

Cierpliwość niweluje góry.

PRZYSŁOWIE LIBAŃSKIE
Wszelkie dzieło zaczyna się z małego.

Nie sama wiedza dźwiga społeczeństw posady,

Czyn szlachetny wart więcej niż najmędrsze rady.
J ózef B o h d a n Z alew ski
Bierz przykład z mrówki.

Kto się nie poci, tego trzeba natrzeć,

Kto nie pracuje, tego trzeba pogonić.
PRZYSŁOWIE ŃIEMIECKIE
Mrówka niewielka, a góry kopie.

Pracowity człowiek ma złoto w rękach.

PRZYSŁOWIE POLSKIE
Człowiek z pracy rąk żyjący nie ma czasu chorować i dlatego choć
nieraz choroba go napastuje, wśród pracy ją zapomina i zwycięża,
a zwycięża silną wolą i koniecznością, która jedynie tę silną wolę
zrodzić potrafi. Nawet ludzi wątłych praca ciągle hartuje i krzepi,
a zmuś ich do próżnowania, to zaraz będą chorować.
C h r is t o p h H u fela n d
Kto garstką ziemię nosi — góry się doczeka;

z kropli za kroplą z czasem uzbiera się rzeka.
K a z im ie r z B r o d z iń s k i
Odciski na rękach przynoszą więcej chwały niż zloty pierścień na

palcu.
T ru d podejmowany dobrowolnie lżejszymi czyni trudy konieczne.

D em okryt
Jak robić — to obydwoma rękami.

T rud i pilność łamią wszystkie lody.

Talent jest jak kawałek szlachetnego, ale surowego metalu;

dopiero pilna praca go obrobi i wartość mu wielką nadaje.
S t a n is ł a w S t a s z ic
Więcej szacunku wart chłopek pracujący

niż pan próżnujący.
Mrówki są pracowitsze od pszczół. Nie tracą czasu na zbędne

bzykanie.
WSPÓŁCZESNE SZWAJCARSKIE
Zbieraj żniwo póki czas.

PRZYSŁOWIE POLSKIE
To, co możesz zrobić sam, zrób sam — nie czekaj na drugiego.
Chęć wystarczy za tysiąc sposobów, brak chęci za tysiąc przeszkód.

PRZYSŁOWIE MALAJSKIE
Najważniejszą rzeczą w każdej sprawie jest przełamanie momentu,

kiedy nie chce się pracować.
I wan P awłów
„Chcę” — to połowa „mogę” .

Sposób na to, żeby w oczach każdego przeobrazić mosiądz swego

obowiązku w złoto: spełniaj zawsze więcej, niż obiecujesz.
F riedrich N ietzsche
Idę wolno, ale nie cofam się nigdy.

Abraham L incoln
Nic łatwego w życiu.

przysłowie hiszpańskie
Kto kontynuuje z dnia na dzień swoją pracę, osiągnie sukces,

kto idzie z dnia na dzień swoją drogą — dotrze do celu.
AFORYZM ORDOSKI
Kiedy człowiekowi naprawdę wstyd tego, co zrobił, mówi sobie,

że to jego obowiązek.
współczesne francuskie
Niczego nie nauczył się w szkole życia ten,

kto codziennie nie przezwyciężył jakiejś trudności.
J ozsef E6 tvós
Najciężej w życiu ma ten, kto usiłuje uniknąć trudności.

przysłowie francuskie
Gdy się robi wielkie rzeczy, trudno wszystkim się podobać.
PRZYSŁOWIE HISZPAŃSKIE
Nigdy dzień nie jest długi dla tego,

kto ma dużo roboty i pracuje pilnie.
STARY AFORYZM BUŁGARSKI
T rudno jest iść przez życie wieloma drogami jednocześnie.

P itagoras
Ten, kto zamierza czynić dobro, nie może oczekiwać,

iż ludzie będą mu usuwać kamienie z drogi, ale musi być
przygotowany na to, że m u je będą rzucać na drogę.
A lbert S chweitzer
Głupi narzeka, mądry próbuje zaradzić.

Jeżeli twój cel nie jest uświęcony wewnętrznym porywem,

nawet zwycięstwo uświadomi ci boleśnie twą słabość.
D ag H ammarksjóld
Trzeba czegoś nowego dokonać, by coś nowego zobaczyć.

G eorg C h . L ichtenberg
Jakiekolwiek są siły nasze, nie wolno nam abdykować.

Najmniejszy człowiek na tym świecie ma obowiązek na równi
z największym. Ma także, choć nie wie o tym — moc.
R omain R olland
Siła orze wzniesienie.

PRZYSŁOWIE GRUZIŃSKIE
Szlachetny mąż najpierw działa, potem mówi,

a słowa jego zgodne są z czynami.
PRZYSŁOWIE CHIŃSKIE
Pracuj, a staniesz się silny; usiądź, a poczujesz się źle.

Kto nie sieje, nie zbiera.
Ze słońcem idź spać, ze słońcem wstawaj.

Ten, kto nienawidzi lenistwa, przychodzi nie wołany.

PRZYSŁOWIE EGIPSKIE
Pogoda ducha rodzi się zawsze z przezwyciężania trudności.

D ayid G rayson
Od czasu do czasu trzeba odpocząć od nieróbstwa.

J ean C octeau
Urodzaj pochodzi nie tyle z rosy, co z potu...

Bywają ludzie, którzy zawsze lubią to, co robią —

nawet jeśli robią to, czego nie lubią.
B ogusław W ojnar
Znajdujesz to, czego szukasz, umyka ci to, co zaniedbujesz.

S okrates
Drzewo poznasz po owocach, człowieka po pracy.

Ciągły pośpiech nie daje szczęścia.

Żeby wcześnie zjeść, trzeba rano wstać.

Jeszcze nie dość zrobiłeś; nigdy nie zrobiłeś dość,

dopóki zostaje możność dokonania czegoś wartościowego.
D ag H ammarskjóld
Trzeba liczyć tylko na siebie. Ale nie zanadto!
Wiele rąk szybciej kończy dzieło.

Poczucie obowiązku jest pożyteczne w pracy,

lecz obraźliwe w stosunkach osobistych.
Bertrand R ussel
Najszczęśliwszy jest ten weteran pracy,

który bez wstydu może snuć swe wspomnienia.
V asco da G ama
Tajemnica szczęścia i cnoty tkwi w tym,

by lubić to, co musi się robić.
A ldous H uxley
Czy jutro żyć będę, tego nie wiem;

ale że pracować będę, jeżeli żyć będę,
to wiem pewnie.
G otthold L essing
Pilność bez zdolności więcej warta

niż zdolności bez pilności i pracy.
AFORYZM NIEMIECKI
Bez pracy odpoczynek niesłodki.

Kto za dużo wypoczywa, nie ma co wziąć na ząb.

Kto się godzi z pracą, ten się nie kłóci z odpoczynkiem.

Nie popracujesz — nie odpoczniesz.

Najlepszy odpoczynek — po pracy.
Odłóż na jutro wypoczynek, ale nie pracę.

PRZYSŁOWIE KURDYJSKIE
Jeśli miły spoczynek, nie uchodź przed pracą,

Bo spoczynek uczciwy bywa pracy plącą.
Przyjemne próżnowanie jest, lecz z czasem gubi ;
Przykra praca, lecz z czasem pochwalą się chlubi.
R obert O wen
Sama praca bez zabawy uczyni z człowieka tępaka.

Odpoczynek przychodzi tylko po utrudzeniu.

Z PRZYSŁÓW PLEMIENIA SUAHELI
Bez odpoczynku i koń nie skacze.

PRZYSŁOWIE MONGOLSKIE
I głowa musi odpocząć, nie tylko ręce.

Ludzie chyba zmęczyli się okropnie w ciągu dni i godzin pracy,

jeżeli pojęcie szczęścia łączą z bezczynnością!
C harles F ourier
Jak odpoczywam — to rdzewieję.

AFORYZM NIEMIECKI
Myśl o wygodach, ale pracuj.

Młodemu praca, staremu lata ciążą.

Złamana ręka może pracować, ale złamane serce — nie.
PRZYSŁOWIE AFGAŃSKIE
Tylko praca daje okazję odkryć nam nas samych, pokazać to,
czym naprawdę jesteśmy, a nie tylko to, na co wyglądamy.
J ózef C onrad
Cacy, cacy, a gdzie dyscyplina pracy?

WSPÓŁCZESNE KRAKOWSKIE
Połowy dzieła dokonał, kto zaczął.

H oracy
Tylko ci, którzy robią powoli to, co inni robią w pośpiechu, są

w stanie zrobić prędko to, co inni muszą robić powoli.
Nurek: człowiek, który pogrąża się w swej pracy...

AFORYZM WSPÓŁCZESNY
Tak naprawdę popularny stanę się chyba za jakieś dwadzieścia lat.

Ale do tego czasu muszę solidnie popracować.
P a b l o P ic a s s o (gdy miał 87 lat)
Jedni są pracowici, drudzy — pracochłonni.

T ad eu sz G i c g ie r
Człowiek zawiera się nie w swobodzie,

lecz w przyjęciu na siebie obowiązku.
A n t o in e de S a in t — E x u pe r y
Gdy nie zasiej em za dobrej chwili,

Przez całą zimę będziem pościli.
Adam N a r u s z e w ic z
Nawet najtrudniejsze można zrobić szybko,

dopiero niemożliwe wymaga trochę czasu.
p r z y s ł o w ie h o l e n d e r s k ie
Kto pracuje pod palącym słońcem, ten będzie jadł w cieniu.
PRZYSŁOWIE SENEGALSKIE
Najpierw praca, potem zabawa.

STARE PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE
Nie odkładaj na jutro tego, co masz zrobić dziś. Może ci się to

spodoba, będziesz to chciał robić stale i stracisz jeden dzień.
WSPÓŁCZESNE NIEMIECKIE
Nasze życie to w 50% szczęście, w 50% dyscyplina. Druga połowa

jest ważniejsza, bo bez niej nie wiadomo co robić z pierwszą.
WSPÓŁCZESNE AMERYKAŃSKIE
Ani pies ogonem nie machnął, a już robota skończona.

STARE PRZYSŁOWIE ŚLĄSKIE
Bez ochoty niespore roboty.

STARE PRZYSŁOWIE CIESZYŃSKIE
Nigdy nie nadchodzi chwila, w której możesz powiedzieć: dobrze

pracowałem, ale jutro jest niedziela.
P a b l o P ic a s s o
Pilność jest ojcem szczęścia.

Wiele zwykłych rąk — to lepsze niż jeden bohater.

STARY AFORYZM WSCHODNI
Nawet gdy cię ręce zabolą podczas pracy, pomyśl o głodnym żołąd
ku.
Człowiek tak powinien pracować nad sobą,

żeby nie pracowali na niego inni.
AFORYZM BUŁGARSKI
Pracując szybciej nie masz więcej czasu,
możesz tylko więcej zrobić.
AFORYZM CHILIJSKI
Pracujemy, dopóki żyjemy; w grobie dosyć będzie czasu na odpoczy

nek.
F ilaletes
Dla zmęczonego konia i uzda ciężka.

Jak się nie zmęczysz, nie odpoczniesz.

PRZYSŁOWIE ALBAŃSKIE
Wypoczynek to największe z dóbr.

S okrates
Kto pracuje wczesnym rankiem, odpoczywa w dzień.

Jeśli pasterz pracuje rzetelnie, wydoi mleko nawet z kozia.

SENTENCJA TURECKA
Nie jesteś przygotowany do pracy, dopóki nie ubierzesz się

w uśmiech.
SENTENCJA AFRYKAŃSKA
Po skończonej pracy dobrze wypoczywać.

Pod obowiązkiem rozumiemy po największej części to, co inni czynić

powinni.
H enryk S ienkiewicz
Wytrwałość igłą wykopie studnię.

Lubisz pracować — robota cię znajdzie.

Wypoczynek jak wszystko kończy się zmęczeniem.
A leksander D umas
Jeśli nie zmęczysz się w pracy, nie będziesz silny i zdrowy.

Jak się ciało zmęczy, duszy będzie weselej.

Zmęczonemu — nie do zabawy, choremu — nie do żartów.

PRZYSŁOWIE KARAKAŁPASKIE
Zmęczony kładzie się nie wybierając miejsca.

Miłość po pracy ma żywość płomienia.

G eorge B yron
Pracuj przy sianie kiedy świeci słońce.

W wyniku twej pracy biorą udział najdalsi znajomi;

pracować pomagają ledwie najbliżsi przyjaciele.
Najnieszczęśliwszy z ludzi jest ten, dla kogo w świecie nie znalazło

się pracy.
T homas C arlyle
Im więcej pracujesz, tym dłużej żyjesz.

PRZYSŁOWIE OSETYNSKIE
Człowiek szuka pracy, a nie praca człowieka.

...wolnym być, to znaczy samemu wybierać i samemu odrzucać

pracę.
J ean de L a B ruyere
Pracuj, a zawsze będziesz miał coś do roboty.
Wiele rąk czyni pracę lekką.

Człowiek się rodzi na pracę, a ptak na latanie.

Z K sięgi H ioba
Pracuj jak mrówka, jeśli chcesz stać się podobnym pszczole.

K oźma P rutkow
Śpiesz się do pracy, a twoje życie będzie pogodne.

Wszyscy mamy jedną kotwicę, która —

jeśli sam nie zechcesz — nigdy się nie zerwie;
poczucie obowiązku.
Iwan T u r g i e n ie w
ROZDZIAŁ III
jak zrobić,
żeby nie robić?
CZYLI O LENISTWIE
I BEZCZYNNOŚCI
Nieszczęsny to człowiek, co w maraem próżnowaniu czasy swe
sprośnie traci, a jest tylko jako on staroświecki marmurowy filar,
a na nim chłop ze spiżu ulany, co tylko wróble albo gołębie na nim
siadają, a w niwecz się nie przygodzi.
M ikołaj R ej
Śpiącemu lisowi nie wpadnie nic do pyska.

Od próżniactwa człowiek choruje, od pracy zdrowieje.

Wszystkie dni są za krótkie dla pracy i za długie dla próżniactwa.

AFORYZM ANGIELSKI
Kiedy dzieci nic nie robią,

na pewno robią coś złego.
H enry F ielding
Leniwy — wilk na jedzenie, lis na robotę.

Jeden pracuje rękami, drugi językiem.

Lenistwo — bieda dla duszy.

Jeśli nic nie robisz, żle robisz.

Pilna ręka zyskuje, leniwa ręka traci.

PRZYSŁOWIE SAKSOŃSKIE
Kto dużo leży, tego bok boli.

Leniwy zawsze udaje chorego.
Kto nic nie czyni, uczy się źle czynić.

JOHANN G . SEUME
Nędza wynagradza lenistwo.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, WŁOSKIE, FRANCUSKIE
Leniwemu drwalowi nie pomoże mechaniczna piła.

WSPÓŁCZESNE KANADYJSKIE
Ospałość nie wychodzi robocie na zdrowie.

On nienawidził pracy, praca nienawidziła jego, ale do starcia nie

doszło.
SZWEDZKIE ZASŁYSZANE
Umieć pracować, jest to umieć użyć;

Cięży i dręczy gnuśne próżnowanie.
Dusza jak płomień, żeby go przedłużyć,
Trzeba mu karmy; gdy nie dasz, ustanie.
K ornel L e g a t o w ic z
Gdzie rolnik leniwy, tam leniwa i ziemia.

Chciałby pracować tak, żeby ciało się nie zmęczyło, a nosić ciężary
tak, żeby nie używać ramienia.
Praca przedłuża życie, lenistwo je skraca.

Praca wzmacnia człowieka, lenistwo go gubi.

Próżniak — zdrowy do jedzenia i chory do roboty.
Klaskać w dłonie — to jeszcze nie praca.

Leżący kamień mchem obrasta.

Szczytem lenistwa jest wstawać o piątej rano, aby móc dłużej nic nie
robić.
T ristan B ernard
Chcesz jeść kołacze, nie siedź na piecu.

Opornego los wlecze siłą.

S eneka
Gnuśność poniewiera tysiące ludzi; praca nie zabija nikogo.

MAKSYMA STAROPOLSKA
Próżniak jest uchem diabła.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ROSYJSKIE, ANGIELSKIE',
Nadmiar snu męczy.

H omer
Bez trudu nie wyłowisz i rybki ze stawu.

ROSYJSKIE
Kiedy woła obowiązek, wielu jest głuchych.

SENTENCJA AFRYKAŃSKA
Białe ręce lubią męczyć się cudzą pracą.
Są ludzie, którzy w miejscu zatrudnienia nie narzekają na pracę,

lecz na nudę.
W towarzystwie każdy próżniak jest znakiem pewnym, że jakiś

obywatel krzywdę cierpi.
Leniwy — do obiadu zdrowy, po obiedzie chory.

AFORYZM UDMURCKI
Człowiek ginie od bezczynności.

Przynieśli skopek krowie, rzekła: „Jestem wołem” .

Przynieśli jarzmo, rzecze: „Jam krowa” .
Lenistwo to sztuka. Należy tak długo nic nie robić, aż przyjdzie

niebezpieczeństwo, że trzeba coś zrobić.
G unther P h il l ipp
Robota na bok, a nic na ząb.

Nie ma nic cięższego niż bezczynność.

Lenistwo wszystko utrudnia, pilność ułatwia. Lenistwo pełza tak

powoli, że nędza łatwo je dopędzić może. Lenistwo jest jak rdza,
która bardziej niszczy żelazo niż praca; pług używany błyszczy, nie
używany rdzewieje. Przy pracy i wytrwałości mała myszka przegryza
potężną linę; powtarzane cięcia obalają największe drzewo. Pilność
jest matką szczęścia.
Beniam in F ranklin
Lepiej rzucać perły między wieprze, niż nic nie robić.
P aul C laudel
Leniwy — człek odważny. Boi się tylko roboty.

SENTENCJA WĘGIERSKA
Próżniactwo jest matką przywar.

Leniuchy zawsze mają święto.

Nie należy myśleć o przyszłości w godzinach pracy.

WSPÓŁCZESNE RADZIECKIE
Ludzie skłonni są do lenistwa i odkładania; zwyczajnie bywa, że

co ma być zaczęte o piątej rano, zaczyna się o szóstej lub później.
Dlatego ten, który coś czyni bez najmniejszej zwłoki, może pewnie
liczyć, że będzie górą.
G eorg C hristoph L ichtenberg
Co trzeba robić, aby mieć piękne ręce? — Nic!

H elena R ubinstein
Strać rano godzinę, a będziesz jej szukał przez resztę dnia.

MAKSYMA STAROEGIPSKA
Kiedy sieją i żną — nie ma nikogo,

kiedy jedzą — każdy rad się zjawia.
PRZYSŁOWIE IRACKIE
Patrz, żebyś próżnowania zawsze był daleki,

Robisz co, okazya do złego upada;
Nie robisz, czart obmyśli i robotę zada.
W acław P otocki
Chciwy zostanie kupcem, a leniwy mnichem.
Jutro jest najbardziej zajętym dniem w roku.

Lenistwo — największe cierpienie.

PRZYSŁOWIE UDMURCKIE
Kto zawsze świętuje, ten nigdy nie ma prawdziwego święta.

F rank S anders
Jedzenie — za pazuchą, robota — z daleka.

Leniwy zawsze biadoli.

Leniwi nic nie wiedzą o urokach lenistwa. Tylko ludzie pracowici

potrafią delektować się bezczynnością.
G eorges S imenon
Nie wstyd być biednym, wstyd być leniwym.

Lenistwo traci, praca zyskuje ostrożna;

Nie odkładaj na jutro, co dziś zrobić można.
F ranciszek K arpiński
Leniwy i siedzeniem się męczy.

Kto o bogactwo, szczęście i mądrość prosi, a leniwym jest,

ten kusi Boga, bo on leniwym tych rzeczy nie zwykł dawać.
P iotr S karga
Lenistwo jest umiejętnością odkładania nieprzyjemnej pracy tak
długo, aż jej wykonanie stanie się zbyteczne.
PRZYSŁOWIE GASKOŃSKIE
Najnieszczęśliwszym z ludzi jest ten, dla którego na świecie nie

znalazła się praca.
T homas C arlyle
Rola, gdy leży w próżnowaniu błogiem,

Wybornie później spełnia swe zadanie;
Lecz gdy myśl swoją zapuścisz odłogiem,
Z wszelką pewnością rodzić zaprzestanie.
W acław P otocki
Kto nie pracuje, ten nie je.

Nawet Bóg odwraca się na widok leniucha.

PRZYSŁOWIE CYGAŃSKIE
Próżniactwo — matka występku.

Leń bierze się do roboty wieczorem.

Kobieta przed ślubem ma cztery ręce i jeden język,

a po ślubie cztery języki i jedną rękę.
SENTENCJA WŁOSKA
Leniwi zawsze wiedzą, która godzina.

Lenistwo kluczem do nędzy.

Nie ma na świecie nic bardziej rujnującego jak próżniactwo.

A leksander H ercen
Spoczynek jest występkiem; wszystkie bez roboty
Nie warte cnót imienia próżnujące cnoty.
Adam N aruszewicz
Ki-wen trzy razy pomyślał, zanim coś zrobił. Mistrz powiedział:

dwa razy wystarczy.
Stojąca woda tęchnie.

Próżniak nie zna radości.

PRZYSŁOWIE LEZGIŃSKIE
Lenia i koszula uwiera.

Nieraz jednym momentem wielkie rzeczy stoją,

A co spóźni godzina, lata nie zagoją.
S zymon S zymonowic
Kto latem pracuje nogą, w zimie podpiera się ręką.

Do pracy ostatni — do stołu pierwszy.

MAKSYMA ŁUŻYCKA
Człowiek męczy się bezczynnością.

PRZYSŁOWIE UZBECKIE
Praca daje zdrowie, a lenistwo — nałogi i wady.

Omyłka jest mniemać, że jedynie gwałtowne namiętności, jak ambicja

i miłość, mogą święcić trium f nad innymi. Lenistwo, mimo że tak
mdłe, często staje się ich panem; wciska się we wszystkie zamiary
i czynności, niweczy i strawia nieznacznie namiętności i cnoty.
FRANęois de L a R ochefoucauld
Leniwemu i chmura wydaje się ciężka.
Wymyślanie usprawiedliwień dla własnej bezczynności bywało

zawsze silną stroną naszego społeczeństwa.
S tanisław Brzozowski
Dobry los nie jest sprzymierzeńcem bezczynnych.

SENTENCJA INDYJSKA
Czasem ktoś długo nie robi nic, ale za to znakomicie.

Leniwy zawsze ma wiele jutrzejszych dni.

PRZYSŁOWIE KAZACHSKIE
Praca stawia na nogi, a lenistwo z nóg zwala.

Nigdy nie widziałem popiołu człowieka, który spalił się w pracy.

Więcej mamy lenistwa w umyśle niż w ciele.

Kto świątecznie żyje, ten może przejeść największy majątek.

p r z y s ł o w ie j a p o ń s k ie
Lenistwo — początek wszystkich wad.

Lenistwo cierpień przydaje; praca duszę oczyszcza.

Lenić się w młodości — chodzić w łachmanach w starości.

Trudności olbrzymieją, gdy od nich uciekamy.
K azimierz C hyła
Zwykle tylko leniwych pośpiech dziwi.

W illiam S zekspir
Nie rób nigdy dzisiaj tego, czego możesz nie zrobić wcale.
SENTENCJA GASKOŃSKA
Aby zacząć nowe życie,

Nie wystarczy wstać o świcie.
T adeusz G icgier
Idealna bezczynność sprawia przyjemność tylko wtedy, kiedy ma

się bardzo dużo do roboty.
Ludzie przesypiają życie, a budzą się wtedy, kiedy umierają.

PRZYSŁOWIE ARABSKIE
We wszystkim nabieramy wprawy w miarę praktyki z wyjątkiem

wczesnego wstawania.
Prędzej umrzesz z lenistwa niż z roboty.

Gdyby Ewa musiała cerować listki figowe swojego małżonka,

nie miałaby czasu na słuchanie węża.
T ristan B ernard
Wół orze, krowę doją, a Świnia tylko żreć potrafi.

PRZYMÓWISKO GRUZIŃSKIE
Robota nie zając, nie ucieknie.

Jeśli masz opinię człowieka wstającego o świcie, możesz spać do
południa.
PRZYSŁOWIE ŻYDOWSKIE
To leniwi mają wielką ochotę, aby coś zrobić.

Luc de C a p ie r s de V auvenargues
Pokój a próżnowanie — wielcy to skaziciele człowieczy.

Ł u k a sz G ó r n ic k i
W każdym biurze znajdują się współpracownicy i współleniuchy.

w s p ó ł c z e s n e a m e r y k a ń s k ie
Jedni wznoszą zręby, inni — toasty.

H en ry k J a g o d z iń s k i
Leniowi nie podoba się żaden pniak.

p r z y s ł o w ie s z w e d z k ie
Dla kogo wynaleziono bujany fotel? Dla człowieka, który nie pracuje,
nie może usiedzieć spokojnie i lubi robić hałas.
Kto za młodu leniwy, z przyjaciółmi fałszywy

i poprawę odwleka, ten się nędzy doczeka.
Adam N a r u s z e w ic z
Kto zważa na wiatr, nie może siać,

a kto patrzy na chmury, nie może żąć.
p r z y s ł o w ie o r m ia ń s k ie
Dla leniucha i osioł szybko biegnie.

AFORYZM AZERBEJDŻAŃSKI
Nie obudzi się kura w brzuchu śpiącego lisa.

Miej beczkę złota, a próżnuj, mospanie;
Złoto uleci, a bieda zostanie.
W in c e n t y M a r e w ic z
Leniwemu tak się chce pracować jak psu sól lizać.

SENTENCJA MOŁDAWSKA
Jak na polu leżącem ugorem bujnie się zielsko rozrasta, tak w duszy
próżniaka wszystko złe.
J a n C h r y z o s t o m P a se k
Pracował przez całe sześć dni, a w niedzielę też nic nie robił.
H enryk J a g o d z iń s k i
Ci, co nie nadążają, zawsze się mogą tłumaczyć, że ubezpieczają

tyły.
M ir o s ł a w K ubacki
Był taki, co złamał palec dłubiąc w nosie.

E r ic h M. R em arque
Zdolny pracownik potrafi w godzinach urzędowych rozwiązać

przynajmniej jedną krzyżówkę.
w s p ó ł c z e s n e n ie m ie c k i e
Bywa tak, że jeden zbiera miód, a drugiego żądlą pszczoły.

p r z y s ł o w ie p e r s k ie
Leniwemu nie chce się ryby złapać nawet w balii.

AFORYZM ESKIMOSKI
Czego leniwy w długim czasie nie zrobi, to pilny wnet dokona;

dokąd leniwy po wielu latach nie dojdzie, tam pilny dziwnie prędko
doleci.
HISZPAŃSKI AFORYZM ŚREDNIOWIECZNY
Czy masz alibi na okoliczność, kiedy nic nie robiłeś?

Gdy szedł po zwolnienie lekarskie, bardzo się denerwował, że jest
zdrowy.
WSPÓŁCZESNE CZESKIE
Lepsza niedołężna praca niż doskonałe próżnowanie.

W in c e n t y M a r e w ic z
Czasem od słów do czynów jest tak daleko, że nie każdy jest w stanie
dojść...
M ie c z y s ł a w K a czm arczyk
Nigdy nie odkładaj tego na jutro, co ktoś może za ciebie zrobić

dziś.
w s p ó ł c z e s n e w ę g ie r s k ie
Osioł medytuje — koń je.

Kot zjadłby rybę, ale nie lubi wchodzić do wody.

Leniwy, rzekłbyś, nosi bransolety po łokcie.

Czego to niektórzy nie próbują robić, aby nic nie robić!

Nie zawsze próżny bywa próżniakiem.

Nie ma ludzi, którzy by tak pilili drugich, jak leniuchy, kiedy już
zadowolili swoje lenistwo i chcą się wydać gorliwi.
FRANęOIS DE LA ROCHEFOUCAULD
Leniwy czeka, żeby jabłka same wpadły mu do ust.

Lenistwo chodzi powoli, jak zwykle lenistwo, toteż nic dziwnego,
że bieda je tak łatwo dopędza.
A l o jz y Ż ó ł k o w s k i
Można zatracić sprawność oczu, zaniedbując sprawność rąk.

A dam M ic k ie w ic z
Nie leń się, gdy masz duże usta.

PRZYSŁOWIE AFRYKAŃSKIE
I z małego lenistwa — bywa duża bieda.

PRZYSŁOWIE INDYJSKIE
Od dłubania w zębach syty nie będziesz.

Jedni zasypiają w pracy, inni pracują we śnie.

Społeczność sobie łatwiej z tyranią aniżeli z lenistwem poradzi.

PlERRE BAYLE
Pożądliwości zabijają leniwego, bo cały dzień pragnie i pożąda,

a nie chciały nic robić ręce jego.
ŚREDNIOWIECZNY AFORYZM NIEMIECKI
Zaniedbasz, to stracisz.
K o n f u c ju s z
Jest, który niby próżnując najwięcej sprawuje;

Jest, który niby pracując wybornie próżnuje.
A ndrzej M a k s y m il i a n F redro
Zadowolenie bez pracy to jak zupa bez soli.

p r z y s ł o w ie t u r e c k ie
Co robi Polak, gdy mu się pracować zechce?

Kładzie się i czeka, aż mu się odechce.
w s p ó ł c z e s n e k r a k o w s k ie
Nie ma większego zmartwienia nad brak odpowiedzi na pytanie:

co robić?
P a r ac elsu s
Nie leni się ten, kto ma zmartwienie.

A n a to l F rance
Kto leniwy, to i śpiący.

w s p ó ł c z e s n e b o ś n ia c k ie
Kto nie zna pracy, nie zna sytości.

p r z y s ł o w ie b u ł g a r s k ie
Kto nie pracuje w młodości, na starość nie zazna spokoju.

Postawiaj sługę swego na robocie, bo wielkiej złości nauczyło

próżnowanie.
AFORYZM ŚREDNIOWIECZNY
Nieraz w granicach obowiązku trzyma nas lenistwo lub bojaźń,

a inni jako cnotliwych nas chwalą.
FRANęOIS DE LA ROCHEFOUCAULD
Lenistwo rodzi chorobę.

Bez pracy siła słabnie.

PRZYSŁOWIE UKRAIŃSKIE
Młodzi specjaliści nie umieją pracować, zaś starzy specjaliści umieją

nie pracować.
Dla próżniaków zawsze „już późno” .
AFORYZM WĘGIERSKI
Wody stojąc w jednym miejscu stają się niezdrowymi i niesmacz

nymi; umysły w lenistwie długim tracą nawet chęć do pracy.
J ustus L ipsius
Człowiek leniwy do wszystkiego zdolny, tylko nie do pracy.

SENTENCJA AUSTRIACKA
Lenistwo rodzi bezsilność.

Próżniactwo — siostrą cierpienia.

Lenie pracują w święta.

Praca nie hańbi, hańbi nieróbstwo.

Lenistwo jest głupstwem ciała, a głupstwo lenistwem duszy.

JOHANN G o TTFRIED SEUME
Starość jest okresem rozmyślania nad tym, czego chciało się doko
nać...
AFORYZM WALIJSKI
Zawżdy leniwemu święto.

Jego słowa jak miód, praca jak pieprz.

Gnuśni, leniwi, próżniacy nie mają do szczęścia prawa;

Bo tylko z trudów i pracy rzetelna rodzi się sława.
S tanisław Bogusławski
Próżnowanie osłabia, praca wzmacnia; tamto przyspiesza starość,
ta młodość długo utrzymuje.
1 aracelsus
Chcesz znaleźć ludzi szczęśliwych,

Nie szukaj ludzi leniwych.
Dla leniwego robotnika każdy młot jest za ciężki.

Życie próżniacze — to przedwczesna starość.

Praca człowieka hartuje, lenistwo marnuje.

PRZYSŁOWIE INDYJSKIE
W pracy jak żółw, przy jedzeniu jak wilk.

Świat zupełnie inaczej by wyglądał, gdyby wszyscy głupcy byli

leniwi.
N icolas C hamfort
Jakże jednak pali wspomnienie każdej chwili zmarnowanej.

D ag H ammarksjóld
Niektórych nie męczy jedynie zbieranie owoców cudzej pracy.

W ładysław G rzeszczyk
Nie zostawiaj na jutro tego, co możesz zrobić dziś.

Dobry los nie jest sprzymierzeńcem bezczynnych.

S ofokles
Głupiec wszystko robi do połowy.

Talent i rozum lata niekiedy uprzedza;

Gruntowna się bez pracy nie zdobywa wiedza.
Z ygmunt K rasiński
Nie boję się nawet najcięższej pracy, pod warunkiem, że ją ktoś

wykona.
H enryk J agodziński
Kto w łóżku długo gnije — ten na świecie krótko żyje.

PRZYSŁOWIE Z NIE PUBLIKOWANYCH ZBIORÓW KOLBERGA
Brak zajęcia nie jest wypoczynkiem.

Niegodzien chleba, kto nań robić nie chce.

Jeśli się nie będziesz przykładał do wioseł, prąd zniesie twoją łódź.
Najbardziej zajęci ludzie mają najwięcej wolnego czasu.

MAKSYMA ANGIELSKA
ROZDZIAŁ IV
najlepsza
cenzura
CZYLI O CZASIE
W ŻYCIU CZŁOWIEKA
Nad czas stracony nic bardziej nie boli.
M ichał A nioł
Nawet najtrudniejsze można zrobić szybko.

Dopiero niemożliwe wymaga trochę czasu.
PRZYSŁOWIE HOLENDERSKIE
Są ludzie, którzy przez całe życie spoglądają na zegarek,

a mimo to zawsze się spóźniają.
A ntoni C zechow
I czas Einsteina zależał od zegara miejskiego:

S tanisław J erzy L ec
Dlaczego nie karać złodziei czasu ?

Z bigniew Z borowski
Ludzie, którzy mają dużo czasu, spędzają go najchętniej u tych,

którzy go nie mają.
Czas płynie. Człowieku, ucz się pływać!

M arian K aczmarczyk
Kto się z czasem nie liczy, ten nic trwałego nie zbuduje.
J ózef K enig
Czas nauczy człowieka wszystkiego.

Każdy czas ma swoją twarz.

Nikt nie rozdaje pieniędzy drugim — każdy rozdaje im swój czas

i życie. W niczym nie jesteśmy tak rozrzutni, jak w tych rzeczach,
jedynych, w których skąpstwo byłoby chwalebne i pożyteczne.
M ichel de M ontaigne
Czas to najlepsza cenzura, a cierpliwość najdoskonalszy nauczyciel.
AFORYZM ZEGARMISTRZOWSKI
Dzwonek budzika: czas do ciebie telefonuje.

G omez de la S erna
Nie można zabijać czasu bez szkody dla wieczności.

H oracy S afrin
Wielu ludzi jest nieszczęśliwych jedynie dlatego, ponieważ mają

czas, aby się zastanowić nad tym, czy są szczęśliwi, czy też nie.
G eorge Bernard S haw
W szczęściu połyka się czas haustami,

a w nieszczęściu — kropelkami.
Czas sam się trwoni — ma czas.

Czas robi swoje. A ty, Człowieku?

Kto nie potrafi iść z duchem czasu, musi z czasem odejść.

MAKSYMA WSPÓŁCZESNA
Nie dogoni i w sto koni dnia, który przeminął.

Zaczynajcie, czas dokończy.

M ichał A n ioł
Im więcej mamy czasu na wykonanie danej pracy, tym dłużej ją

wykonujemy.
P arkinson
Iluż ludzi traci czas na żałowanie straconego czasu.
współczesne polskie
Nie starzeje się ten, kto nie ma na to czasu.
B eniam in F ranklin
Nie widziałem jeszcze dotąd zapory na rzece czasu.

Nie ma co się spieszyć; czas na nas poczeka.

WSPÓŁCZESNE GABROWSKIE
Mówią, że praca zabija czas, lecz ten ostatni ani trochę przez to się
nie skraca, i w tej samej mierze służy nadal ludzkości i wszemu światu.
K uźma P rutkow
Zegar tyka. Wszystkich.

Czas płynie jak górski potok, więc nigdy nie można się napić do
syta.
MAKSYMA SZWAJCARSKA
Czas przyszły zawarty jest w czasie przeszłym.

T homas S tearns E liot
Gdy wspomnienia młodości przetopią się w tyglu czasu, odpadnie

żużel, a zostanie samo złoto.
W acław R zezacz
Czas stoi, my biegniemy.

współczesne angielskie
Znane są tysiące sposobów zabijania czasu, ale nikt nie wie, jak go
wskrzesić.
A lbert E instein
Czas jest jak moneta. Tylko ty powinieneś decydować, jak ją wy

dasz. Bacz, by inni nie zrobili tego za ciebie.
Umiejętność dobrego wypełniania czasu wolnego, jest niestety,
ostatnim z produktów cywilizacji.
Bertrand R ussel
Rzecz ciekawa, że najwięcej czasu kradną innym ci, którzy wcale

go nie potrzebują, jako że sami nie wiedzą, co począć ze swoim
własnym.
WSPÓŁCZESNY AFORYZM POLSKI
Stary czas jest kłamcą!

O liwer W endell H olmes
I wahadło idzie z czasem.

Niektórzy starają się zabijać czas, ale czas także ich zabija.
Pojedyncze dni uważaj za osobne żywoty.

S eneka
Czas upływa... z róży opadają płatki, ale nie ciernie.

E liza O rzeszkowa
Człowiek jest sługą czasu, a.czas jest wrogiem człowieka.

Czas jest najlepszym lekarzem, gdyż zawsze przeżywa pacjenta.

AFORYZM MEDYCZNY
Nie ma wartości równej wartości czasu.

Kiedyś dojdzie do tego, że nawet ząb czasu będzie można zastąpić

protezą.
WSPÓŁCZESNE WĘGIERSKIE
Skoro już zabijasz czas — czyń to humanitarnie.

Zegar ma czas.
Właśnie gdy myślisz, że jutro nigdy nie nadejdzie, staje się ono
dniem wczorajszym.
SENTENCJA RZYMSKA
Czas jest bezcennym darem, danym nam, abyśmy dzięki niemu stali
się mądrzejsi, lepsi, dojrzalsi i doskonalsi. Sam w sobie jest pokojem,
a wojna nie jest niczym innym jak dzikim trawieniem czasu, ucieczką
zeń w bezmyślnej niecierpliwości.
T omasz M ann
Czas — dobry nauczyciel.

Pożytek życia nie tkwi w czasie jednego trawienia: jest on w jego

wyzyskaniu.
Czas — skarb dla tego, kto zna jego cenę.

Mając wyliczony czas i odmierzone wyrazy, człowiek nie mówi za

wiele i przyzwyczaja się myśleć tylko o tym, co jest istotne. W ten
sposób mając mniej czasu do życia, żyje się podwójnie.
R omain R olland
Czasu rękami nie zatrzymasz.

PRZYSŁOWIE BENGALSKIE
Czas się nie spieszy — to my nie nadążamy.

L ew T ołstoj
Podrzuć jabłko do góry — zanim ono spadnie, czas musi upłynąć.

PRZYSŁOWIE ALGIERSKIE
Rządzi czas, a nie cesarz.

Czas kosztuje złoto, ale i za złoto czasu nie kupisz.
Zrobić coś nie na czas — to tak jakby w ogóle nic nie zrobić.
PRZYSŁOWIE STAROINDYJSKIE
Czas, który mamy, to pieniądz, którego nie mamy.

Tyle jest teraz roboty, że nikt nie ma czasu pracować.

Czas to najlepsza cenzura, a cierpliwość najdoskonalszy nauczyciel.

F ryderyk C hopin
Czas płynie różnie dla dwóch ludzi — prędko albo powoli.

G raham G reene
Dla wielu ludzi czas liczy się tylko porami jedzenia.

J ózef Bohdan D ziekoński
Prawdę czas odsłania.

S eneka
Żal za straconym w życiu czasem — nie zawsze prowadzi ludzi do

lepszego skorzystania z czasu, który jeszcze mają do przeżycia.
J ean de la B ruyere
Nie można czynów ludzkich mierzyć czasem, który mógłby być.

Mierzy się je tym czasem, który jest.
J erzy A ndrzejewski
ROZDZIAŁ V
początek
jest darem
bogów
CZYLI O TYM,
JAK ZROBIĆ KARIERĘ
Początek kariery jest darem bogów, reszta jest ciężką pracą.
N iccolo P aganini
Jeden pracuje, żeby awansować, drugi awansuje, żeby nie pracować.

MAKSYMA SZKOCKA
Każdy karierowicz zaczyna i kończy jak sprinter:

na starcie — na klęczkach, na mecie — z wypiętą piersią.
Bruno Bauer
Niektórzy ludzie są jak rzeki. Wszystkie wysiłki poświęcają wy

żłobieniu sobie koryta.
K azimierz P rzerwa T etmajer
Okazałość skrzydeł nie dowodzi jeszcze, że wzlecisz wysoko.

K azimierz C hyła
Jest wielu takich, co dla interesu w ogon osła całują.

PRZYSŁOWIE WSCHODNIE
Współczesny Światowid z każdej strony ma plecy.

M irosław K ubacki
N a katar i na ambicję nie ma lekarstwa.

PRZYSŁOWIE GRECKIE
Powodzenie w świecie częściej zawdzięczamy naszym wadom niż

zaletom.
Małe figury miewają najczęściej duże boki.

E dmund W ojnarowski
Czasem plecy mają więcej do powiedzenia niż głowa.

Bogusław W ieczorek
Boki zrywać można, gdy się ma dobre plecy.

J erzy L eszczy ń sk i
Jeśli zdaje ci się, że jesteś kimś, to już nikim w przyszłości nie zo
staniesz.
Tylko ludzie mali utrzymują się zawsze na swoim poziomie.

WSPÓŁCZESNE ANGIELSKIE
Nie jest jeszcze gwiazdą ten, kto raz zabłysnął.

W ik t o r Ś m ig ie l s k i
Istnieją dwa sposoby szybkiego zrobienia kariery: dorzucić w odpo

wiednim momencie błyskotliwy komentarz lub powstrzymać się
w odpowiednim momencie od błyskotliwego komentarza.
Tylko ten jest wolny, kto na wysokość wstępuje bez uciechy, a schodzi
z niej bez żalu.
• B o l e sł a w P rus
Najszybciej robi się karierę na własnej drabinie.

A n d rzej S tok
Przeszedł samego siebie i rozdeptał innych.

J o n a t h a n S w if t
Szczebelek kariery zależy zbyt często od stopnia pokrewieństwa.
Pułap naszych ambicji zależy od przyjętej miary.

A ndrzej M o s k w ia k
Poniżasz się stawiając cudze plecy wyżej własnej głowy.
E u g e n iu s z K orkosz
Cmentarze są pełne ludzi niezastąpionych.

Zdetronizowany monarcha może śmiało podjąć się jakiejkolwiek
pracy. Korona mu z głowy nie spadnie.
H oracy S a f r in
Tak długo udawał orła, aż wszyscy w to uwierzyli.

K a z im ie r z C hyła
Najłatwiej podnieść pustą głowę.

Strzeżcie się karłów. Za wszelką cenę równają w górę.

K a z i m ie r z C hyła
Ci, którzy już odegrali swoją rolę, najczęściej trudnią się proroko
waniem.
WSPÓŁCZESNY AFORYZM FRANCUSKI
Kiedy się wspinasz do góry, pozdrawiaj każdego, kogo napotkasz.

Może się zdarzyć, że będziesz musiał schodzić tą samą drogą.
Na cudzych plecach nie zajedziesz do raju.

Krok za krokiem można zajść daleko.

AFORYZM FRANCUSKI
Jeśli mierzysz zbyt wysoko, zawsze istnieje możliwość, że zamiast

odyńca upolujesz — wronę.
M a r ia n S zczurek
Poszedłby przez życie własną drogą, gdyby mu ją kto zbudował.

W ie s ł a w B r u d z iń s k i
Wybija się, ale łokciami.

WSPÓŁCZESNY AFORYZM WŁOSKI
Kariera jednego bywa często barierą dla drugiego...

S tefa n F ig a s
W walce z karierowiczostwem także można zrobić karierę.
Wszyscy ludzie rodzą się równi, ale niektórym udaje się w końcu
tę równość przezwyciężyć.
Szybkie awanse dodają ludziom wiary we własne zdolności.

J acek B ocheński
Ludzie, którzy myślą, że są doskonali, doskonale się mylą.

R oman D udek
Nie wspinaj się do góry po cudzym kręgosłupie.

J erzy L eszczyński
Mówienie o swoich zaletach wymaga większej dozy inteligencji

aniżeli ukrywanie swoich wad.
G reta G arbo
Karierowicz — człowiek szybko wspinający się po szczeblach dra

biny służbowej; na przykład strażak.
H ans M oser
Nie mów, kim byłeś, powiedz, kim będziesz.

przysłowie tureckie
Niektórzy próbują dorównać większym od siebie — skacząc im do

oczu.
W iesław T rzaskalski
Są ludzie, których ambicje nie sięgają wyżej poziomu brzucha.

M irosław K ubacki
Jeżeli jesteś dobrą piłką, to im silniej cię uderzą — tym wyżej się
wzniesiesz.
T ristan B ernard
Świat jest drabiną — jedni po niej wchodzą, a drudzy schodzą.
Fortuna jest dla jednych matką, dla innych teściową.

Niejeden wyciągnął w życiu zły los, na który później wygrał.

Z d z is ł a w W o jn o w s k i
Idąc z wiatrem, nauczył się iść pod wiatr.

E u g e n iu s z K obyłecki
Przed wejściem na szczyt, trzeba wpierw oswoić się z pagórkami.

K a z im ie r z C hyła
Ptak jak człowiek chętnie pnie się w górę.

W il l ia m S z e k s p ir
W pogoni za awansem przestrzegaj zakazu wyprzedzania własnych

kwalifikacji.
E u g e n iu s z K o rkosz
I koleje losu mają ślepe tory.

W ła d y sła w K ata rzy ń sk i
Fortuna, równie jak kobieta, najchętniej oszukuje wtenczas, gdy

faworyt zbyt pewny swego.
J ózef K o r z e n io w s k i
Czas i fortuna zmieniają się; dzisiaj są dla ciebie pomyślne, a jutro

przeciwnie. Nie bądź dumny z powodzenia i cierpliwie znoś prze
ciwności.
s e n t e n c j a a r a b sk a
Jakkolwiek chodzenie na dwóch nogach dogadza ludzkiej próżności,

niemniej jednak tylko suwanie się na czworakach ma wartość prak
tyczną.
B o lesła w P rus
Jest więcej ludzi, którzy kapitulują, niż takich, którzy ponoszą fiasko.
H enry F ord
Aby dokonać rzeczy wielkich, trzeba żyć tak, jakby się nigdy nie
miało umrzeć.
SENTENCJA TADŻYCKA
Tylko dzięki temu, że minął się z powołaniem, zaszedł tak wysoko.

J a n u sz R oś
Wszyscy żyjemy pod tym samym niebem. Ale horyzonty u różnych

ludzi są różne.
WSPÓŁCZESNE SZWEDZKIE
Nie ma takiej rzeczy, z której rozsądny człowiek nie mógłby ulepić

sobie malutkiej, skromniutkiej, ale pewnej kariery.
S t a n is ł a w B r z o z o w s k i
Nie zużywaj całej energii idąc pod górę — przyda się do hamowania
przy zjeździe...
AFORYZM CHORWACKI
Są ludzie, którzy całkiem spokojnie skaczą z wieży w przepaść

w oczekiwaniu, że im podczas spadania skrzydła wyrosną.
C h r i s t i a n F r i e d r ic h H ebbel
Nie douczeni często siebie uważają za nie docenionych.

F il ip H alen
Niejeden staje na głowie, żeby stanąć na nogach.

B o g u sła w W ie c z o r e k
Wszystkie rekordy szybkości zostały pobite przez ludzi, którzy

później jakoś do niczego nie doszli.
J a c q u e s A u d ib e r t i
Ambitnym albo się nie jest wcale, albo się nim jest zawsze.
J ea n de L a B ruyere
Nawet do pięt trudno czasem dorosnąć tym, co stoją na głowie.
AFORYZM SERBSKI
Najłatwiej pośliznąć się czasem, gdy wszystko idzie jak po maśle.

Powiedz mi, komu dotrzymujesz kroku, a powiem ci, jak do tego

doszedłeś.
Poświeć drugiemu, żebyś się sam nie potknął.

p r z y s ł o w ie w s c h o d n i e
Czasami staje się w pierwszym szeregu, aby hamować ruch następ

nych.
AFORYZM WŁOSKI
Aby zalecieć wysoko, trzeba albo mieć skrzydła, albo plecy.

E rn est D o w so n
Wielu ludzi sądzi, że nie doskonaląc się w niczym potrafią zrobić

wszystko.
F r a n c is z e k S a m b o r s k i
W życiu często upodobniamy się do kierowców: nie zawsze umiemy

omijać przeszkody, wyspecjalizowaliśmy się natomiast w omijaniu
zakazów.
H oracy S a f r in
Najwyżej podskakują ci, którym daleko do szczytu.

WSPÓŁCZESNE SŁOWACKIE
Kto dąży do doskonałości — będzie zawsze wyższy nad mierność,

lecz kto tylko o mierności myśli — jeszcze niżej spadnie.
Bywają czasy, kiedy tylko błaznom nie można zarzucić, że się zbłaź-
nili.
Hasło na różne okazje: nie jedźcie na gapę po stopniach służbowych!
ZASŁYSZANE KOLEJARSKIE
Nie dochodź po nitce do kłębka, bo zawsze się komuś nawiniesz.

J acek W e jr o c h
Rokował takie nadzieje, że sprawiono mu życiorys na wyrost.

Asekurant sprawdza, skąd wieje wiatr, zanim kogokolwiek do niego

wystawi.
H oracy S a f r in
Niejeden dostaje zawrotu głowy, gdy stanie na wysokości zadania.

W ła d y sła w W łodarczyk
Nie każdy, kto się wspina w górę, jest wolny od zawrotów głowy.
W spadaniu człowieka nie ma nic z kaskady.

K a z i m ie r z B ic u l e w i c z
Zapowiadał się wspaniale, ale ileż to zapowiedzi nie doszło do skutku.

H en ry k J a g o d z iń s k i
Często człowieka poniżają zbyt wysokie aspiracje.

W ładysław W łodarczyk
Zdobywanie jest mozolne jak praca mrówek; tracenie jest prędkie

jak podmuch wiatru.
Ludzie mało pojętni są zwykle zdolni do wszystkiego.

PRZYSŁOWIE BRAZYLIJSKIE
Wierzył we własne siły. Wkrótce jednak przekonał się, że była to

karygodna łatwowierność.
H oracy S a f r in
Każdy jest kowalem swojego losu. Niestety, tak mało jest fachowców.
Aleksander Ś więtochowski
Urok życia polega także na tym, że każdy przeciętny człowiek jest

przeświadczony o swojej nieprzeciętności.
WSPÓŁCZESNY AFORYZM GRECKI
Tak trudno u nas czegoś dopiąć. Jeden ma guzik, a drugi pętelkę.

ZASŁYSZANE KRAWIECKIE
Nagle — bez twego udziału — ustępują trudności, do których prze

zwyciężenia zebrałeś wszystkie siły. Kusi d ę , żeby „wysunąć się
na czoło” — bez względu na to, czy sprawa przez to zyska, czy nie —
a być może nawet choćby to miało jej zaszkodzić.
D ag H ammarksjóld
Do wieku dziesiętiu lat wszyscy jesteśmy geniuszami.

A ldous H uxley
Urok kariery polega i na tym, że każdy przedętny człowiek może

żywić przekonanie, iż jest geniuszem.
Co gorsze — sukces bez talentu czy talent bez sukcesu?

WSPÓŁCZESNE LITERACKIE
Trafem lubimy tłumaczyć sukcesy nieprzyjadół.

Osiągnąć sukces ślizgając się po wierzchu — można tylko w balecie

na lodzie.
Każdy duży sukces powoduje wiele drobnych nieprzyjemnośd...

PRZYSŁOWIE FILIPIŃSKIE
Największym mówcą świata jest sukces.

N apoleon
Naucz się przeżywać sukcesy innych.
Ci, którzy są z siebie zadowoleni, mają zawsze zły gust.

H o n o re de B alza c
Wszyscy ubolewają nad nieszczęściami swoich przyjaciół. Tylko

nieliczni cieszą się z ich sukcesów.
O sc a r W il d e
Największe sukcesy odnoszą kurtyny. Zawsze idą w górę.

W ła dysław K a ta r zy ń sk i
Niejeden odniósł sukces w pracy i nie wiedział później, co z nim

zrobić.
Droga do sukcesu pełna jest kobiet popychających swych mężów.

I g n a cy P a d erew sk i
Sukces tkwi nie w bogatej biografii, lecz w sposobie jej przedsta

wienia.
I reneusz L e ś n ia k
Niejeden zawdzięcza swoje sukcesy radom, których nie usłuchał.

w s p ó ł c z e s n e s t u d e n c k ie
Niezadowolenie jest podstawą szczęścia.

p r z y s ł o w ie H in d u s k ie
W niepowodzeniach poznaje się ludzi i samego siebie.

K arol B u n sch
Postęp jest dziełem niezadowolonych.

MAKSYMA GASKOŃSKA
Niepowodzenie może złamać tylko tego, kto się da zwieść powodze

niu.
S eneka
Tylko człowiek niezadowolony z istniejącego stanu dąży do zmiany
i w tym tkwi motoryczna siła postępu.
JÓZEF PAJESTKA
Powodzenie często nadaje czynowi zupełnie rzetelny blask czystego

sumienia; niepowodzenie rzuca cień wyrzutów sumienia na postępo
wanie najbardziej godne szacunku.
F riedrich N ietzsche
Każdy szczebel w drabinie fortuny od wszystkich niższych pokłony

odbiera.
W illiam S zekspir
Bądźmy wdzięczni idiotom. Gdyby nie oni, reszta nie osiągnęłaby

sukcesu.
M ark T wain
Ludzie najchętniej wierzą w to, czego pożądają.

J uliusz C ezar
W niczym nie grzęźniesz łatwiej, jak w powodzeniu.

Kto ma głowę na karku, ten i czapkę zdobędzie.

Kto otwiera swe serce dla ambicji — zamyka je przed spokojem.
Ludzie przeciętni, ale ambitni, bronią się przy pomocy złośliwości,

słabi przez dąsanie się, głupcy przez upór, zazdrośni przez oszczer
stwo.
H ans Adler
O ile wzrośnie twoje powodzenie, o tyle zwiększy się lęk.

S eneka
Mieć napęd życiowy optymisty i hamulce pesymisty — oto tajemnica
sukcesu.
W każdym urzędniku tkwi rozgoryczony człowiek czynu, tęskniący

do sytuacji, których życie mu odmówiło.
P a r k in s o n
Możemy być niczym — wystarczy, że chcemy zostać wszystkim.

Johann W olfgang G oethe
Niewolnik ma nad sobą tylko jednego pana — ambitny tylu, ilu

jest osób mogących się przyczynić do jego wyniesienia.
J ean de L a B ruyere
Bardzo ciesz się z małego powodzenia, a mało się martw dużym

niepowodzeniem.
MAKSYMA NORWESKA
Człowiek nie ma przyjaciół. Przyjaciół ma tylko powodzenie czło

wieka.
N a po leo n
Jakże nudne i monotonne byłyby odgłosy lasu, gdyby prawo do

śpiewania miało tylko dziesięć najzdolniejszych ptaków!
A rnold B ennett
Jeżeli istnieje tajemnica sukcesów, to polega ona na tym, żeby

zrozumieć inny punkt widzenia i widzieć rzeczy własnymi oczami.
H enry F ord
Fortuna ma jedno koło, a bieda dwa.
ROZDZIAŁ VI
tylko użyteczność
stanowi
między ludźmi
różność
CZYLI CZŁOWIEK
ZAJMUJE STANOWISKO
Stanowisko nigdy nie daje ci prawa do rozkazywania, tylko zobowią
zuje cię do takiego życia, by inni ludzie mogli przyjąć twoje rozkazy,
nie doznając upokorzenia.
D ag H ammarksjóld
Rzeczywistość nowa. Nowe wokół wszystko.

Świat wkracza na tory inne, niepojęte...
Jakież wobec tego zająć stanowisko,
Gdy już... wszystkie zajęte?
M arian Z ałucki
Aby być wielkim, trzeba być kiedyś małym.

By zyskać stanowisko na świecie, udajemy za wszelką cenę, że

już je mamy.
Siedem grzechów głównych: jedzenie, ubieranie, ogrzewanie, dzieci,

renta, podatki i dostojność...
G eorg B ernard S h a w
Niektórzy wydają się wielcy, bo mierzy się także piedestał.

S eneka
Łatwiej ogłosić się samemu cesarzem niż woźnym.

Broda nie jest oznaką wyższego stanowiska; kozioł też ma brodę.

SENTENCJA IRACKA
Ja emir i ty emir. Kto więc będzie poganiał osły?

PRZYSŁOWIE AFGAŃSKIE
Przy zdjęciu ze stanowiska nie należy prosić o przyjemny wyraz

twarzy.
Nie urząd zdobi męża, ale mąż powinien być ozdobą urzędu.
Kto się uważa za zbyt ważnego dla małych spraw, ten przeważnie
jest za mały dla spraw ważnych.
J acques T ati
Wielkość potrzebuje tajemniczości, bo nie ma się uznania dla tego,

kogo się zna za dobrze.
C harles de G aulle
Urzędnicy jak książki na półkach biblioteki; im wyżej postawieni,

tym rzadziej do czegoś służą.
N apoleon
Proboszcz może, wikary musi pracować.

PRZYSŁOWIE WŁOSKIE
Nie lubię wysokich stanowisk — mam lęk wysokości.

Dobrą stroną różnicy zdań jest to, że można zwalczać czyjeś stano
wisko, nie mając własnego
współczesne niemieckie
Walczyć o własne stanowisko — rozprawiając o niezbędnym przy

gotowaniu do jakiegoś zadania, a właściwie próbując się tylko chronić
przed wstrętem do obnażania swych słabości.
D ag H ammarksjóld
Obuwie i stanowisko trzeba mieć na miarę.

W iłam H orzyca
Karzeł zostanie karłem, choćby stanął na najwyższej wieży; tak

samo wysokie stanowisko nie czyni człowieka złego lepszym ani
małego wielkim.
I gnacy K rasicki
Tylko użyteczność stanowi między ludźmi różność.

Kto pożytku nie żąda, ten na urząd nie pogląda.
Nie masz wręcz tak podłych rękodzielników, aby nie spierali się co
do pierwszeństwa rzemiosła, jakie uprawiają; każdy wynosi się nad
tego, który wykonuje różny od niego zawód, odpowiednio do pojęć,
jakie wytworzył sobie o wyższości własnego.
C harles M ontesquieu
Nie każdy musi być wielkim człowiekiem. Być człowiekiem — to

już bardzo dużo.
A lfred C apus
Człowiek nie jest większy od drugiego, jeśli więcej od niego pracuje.

C ervantes
Najlepszym dowodem prawdziwej wielkości człowieka jest

przeświadczenie o własnej małości.
Wady wielkich ludzi są pociechą głupców.

I saac D ’I sraeli
Bywają ludzie, których krąg zainteresowań ogranicza się do własnej

aureoli.
M irosław K ubacki
Gotowych na każde zawołanie także się odwołuje.

Trzeba być kimś, jeśli chce się uchodzić za coś.

L udwik van B eethoven
Jak dotąd znamy już przykład człowieka prawie niezastąpionego:

czwarty do brydża.
WSPÓŁCZESNE KARCIANE
Jedyną receptą dla ważniaków są częste spacery po cmentarzu.
AFORYZM FRANCUSKI
Wymiary pieczątki nie decydują o wielkości urzędu.

Są ludzie wysoko postawieni, którzy tylko ze względu na lęk

wysokości nie spoglądają na innych z góry.
J erzy L eszc zy ń sk i
Człowiek przeszedł ogromną ewolucję; już nie skacze z gałęzi na

gałąź, lecz z etatu na etat.
WSPÓŁCZESNE URZĘDNICZE
Nowa miotła dobrze zamiata, ale stara wie, gdzie są śmieci.

POWIEDZONKO KANADYJSKIE
Jeżeli masz już spadać, to spadaj przynajmniej z wielbłąda.

PRZYSŁOWIE KIRGISKIE
Oceniając człowieka, pomyśl co byłby wart gdyby nie był na

stanowisku.
G eorges B erhard S h a w
Mali ludzie lubią siadać na wielkiego konia.

AFORYZM LAOTAŃSKI
Mały człowiek jest małym nawet na górze. Olbrzym jest wielki

nawet w jamie.
M ic h a ił Ł o m o n o so w
Głównym obowiązkiem człowieka w każdej dziedzinie działania, na

każdym szczeblu społecznej hierarchii, jest: być zawsze człowie
kiem.
W is s a r io n B ie l iń s k i
Kichaj odpowiednio do swojego nosa.

PRZYSŁOWIE KIRGISKIE
ROZDZIAŁ VII
jeśli będziecie
żądać
tylko posłuszeństwa
CZYLI JAK BYĆ
DOBRYM PRZEŁOŻONYM
Jeśli jesteś kierownikiem, który rozkazuje wielu ludziom, staraj
się zdobyć wszystkie zalety, aby charakter twój nie miał skazy.
«
PRZYSŁOWIE STAROEGIPSKIE
Łatwe nagany i pochwały

wielu już ludzi zmarnowały.
#
Kto swemu słudze ze wszystkiego się zwierza, ten go czyni panem

nad sobą.
Z3Shtga> sukces i dobra opinia — to trzy rzeczy całkiem różne.

W olter
Wzrok służy niektórym do patrzenia... z góry.

B o g u sła w W ie c z o r e k
W łaźni wszyscy są równi. Kierownictwo myje się w domu.

Zasady mego zwierzchnika — rzekł — są moimi zasadami, dopóki są

zgodne z zasadami jego zwierzchnika.
Małym ludziom trudno obchodzić się bez piedestałów.

PRZYSŁOWIE RZYMSKIE
Dobrze jest być stanowczym z temperamentu i miękkim z rozsądku.

L uc de C l a p ie r s de V auvenargues
Jedni pracują swoją myślą, inni swoją siłą. Ci, co pracują siłą, są
rządzeni przez innych. Ci, co są rządzeni przez innych, żywią
tych, którzy rządzą.
AFORYZM CHIŃSKI
Dobry przykład jest najlepszym kazaniem.

PRZYSŁOWIE PERSKIE
Tem u człowiekowi, przed którym wszyscy zginają się do ziemi,
muszą wszyscy wydawać się małymi.
J an Amos K omensky
Kto potrafi działać — czyni to.

Kto nie potrafi — ten uczy...
MAKSYMA RZYMSKA
Nie dowierzaj podwładnemu, który nie widzi wad u swego szefa.

WSPÓŁCZESNE WŁOSKIE
Gdy masz nos opuszczony na kwintę, inne nosy podnoszą się do góry.
T o są nosy twoich nieprzyjaciół lub zwierzchników.
A lbert C amus
Gdyby trzeba było tolerować u innych to, na co sobie pozwalamy,

życie byłoby nieznośne.
G eorges C ourtki.ine
Lepiej być przykładem niż przestrogą.

MAKSYMA PERSKA
Wspaniale byłoby, gdyby każdy wykonywał chociaż połowę tego,

czego wymaga od innych...
WSPÓŁCZESNE SOCJOLOGICZNE
Nie ma nic groźniejszego niż ludzie, którzy zawsze mają rację.
Im kto wyższy, tym łatwiej i niżej spaść może.

Adam M ickiewicz
Gdzie szef nie może, tam babę pośle.
Człowiek robi dla przyjaciela, naczelnik — dla piwa.

Tak łatwo pouczać innych, tak ciężko siebie.
O sc a r W il d e
Gniew naczelnika niech będzie jako wiatr zachodni, który słychać,

ale którego się nie czuje, i jak wiatr wschodni, który prędko ustaje...
PRZYSŁOWIE TAHITAŃSKIE
Pierwszorzędni szefowie mają pierwszorzędnych pracowników;

drugorzędni — czwartorzędnych.
Czy można śpiąc w biurze dochrapać się awansu?

WSPÓŁCZESNE URZĘDNICZE
Chcesz ocenić człowieka ? Pozwól mu rozkazywać.

Kto nie może panować nad sobą, niech nie stara się panować nad
innymi.
W ła d y sła w W łodarczyk
Choć lekceważysz innych, w żadnym wypadku nie przeszkadza ci to

pielęgnować szacunku dla samego siebie i zabiegać o to, by i oni
cię szanowali.
D ag H a m m a r k s jó l d
Im mniejszy urząd, tym większa pieczątka.

a f o r y z m m a l a js k i
Pozwól innym, aby mogli się z ciebie śmiać.

Ironia jest ceną popularności wśród podwładnych.
John R. H ic k s
Trudno czasem odróżnić dobrego organizatora od dobrego kombi

natora.
Kto nie może czym innym, świeci dobrym przykładem.

AFORYZM WĘGIERSKI
Prawdziwa władza działa bez hałasu.
S aintd J ohn P erse
Dwa gatunki ludzi na świecie: jedni pracują rękami, drudzy głową.

Jedni potrzebują kierownictwa i nauki; drudzy kierują, rządzą
i uczą.
K ornel L egatowicz
Sam jeden jak palec, ale za to wskazujący.

WSPÓŁCZESNE AUSTRIACKIE
Nie próbuj posługiwać się autorytetem tam, gdzie wystarczy roz

sądek.
W olter
Jeśli w południe król mówi, że jest noc, podziwiaj gwiazdy.

przysłowie perskie
Dobra opinia zawsze lepszą niż pasek ze złota,

ale złoty pasek lepszy niż opadające spodnie.
MAKSYMA WSCHODNIA
Jeżeli chcesz zachować dobre wrażenie o nowym kierowniku, nie

zasięgaj opinii jego poprzednich podwładnych.
WSPÓŁCZESNE UKRAIŃSKIE
Wiele nauczyłem się od moich nauczycieli, więcej od kolegów,

najwięcej od swych uczniów.
STARY AFORYZM ŻYDOWSKI
Kto spełnia mistrzów nakazy, odróżni jedwab od gazy.

Po tem wyższego męża można poznać w tłumie,

Że on zawsze to tylko zwykł robić, co umie.
A dam M ickiewicz
Obaj szkodzą sobie: ten co za wiele obiecuje i ten co za wiele

oczekuje.
G otthold L essing
Surowość jest wyrazem szacunku, wyrozumiałość — lekceważenia.
H enryk E isenberg
Szef — człowiek, który za wcześnie przychodzi, gdy się spóźniasz

do pracy, i za późno, gdy jesteś punktualny.
Gdy robi się wielkie rzeczy, trudno się podobać.

Głowa jest jak spadochron; pomaga tylko wówczas, kiedy jest

otwarta.
Kto nad własnem ulepszeniem nie pracował,

niezdolny jest pracować nad udoskonaleniem drugich.
Nawet na najpiękniejszym tronie świata siedzi się zawsze na swym

własnym siedzeniu.
Naczelnik wie, biedak musi się dopytywać.

Sporo rzeczy można osiągnąć surowością, więcej przyjaźnią, a naj

więcej wyrozumiałością i bezstronną sprawiedliwością, nie wyróżnia
jąc nikogo.
Czy bijesz rzemieniem pysk wołu, gdy ochoczo pracuje?

PRZYSŁOWIE ASYRYJSKIE
Mistrz powiedział: Jeśli się kieruje ludźmi przy pomocy administracji,

a jednoczy się ich przy pomocy kar, to, unikając występku, nie
zyskują poczucia wewnętrznego wstydu. Jeśli kieruje się nimi przy
pomocy dobrego przykładu, to zyskują poczucie wstydu i doskona
łość wewnętrzną.
ZE STAROCHIŃSKICH MAKSYM LUN-JU
Strzeż się, żeby nieograniczona wiara w autorytet jakiegokolwiek
człowieka nie utrzymywała się w błędzie.
R a fa el A l b e r t i
Tak z niższym postępuj, jakbyś chciał, żeby wyższy postępował -

z tobą.
S eneka
Jeśli będziecie żądać tylko posłuszeństwa, to zgromadzicie wokół

siebie samych durniów.
E m ped o k les
Szef nigdy nie żartuje.

JÓZEF PRUTKOWSKI
Opinię tworzą nie najmądrzejsi, lecz naj gada tliwsi.

AFORYZM SERBSKI
Z niektórych murowanych opinii odpada tynk.

Opinia jest królową świata, ponieważ głupota jest królową głupców.

N ic o l a s C ham fort
Trudniej jest nie dać rządzić sobą, niż rządzić drugimi...

F R A N ęo is de L a R o chefo u ca uld
Nie otaczaj się tylko tymi, którzy są ci ślepo posłuszni — nikt nie
uwierzy, kiedy będziesz musiał zwalić winę na ich nieposłuszeństwo.
Szef do sekretarki: Ma pani trzy tygodnie zaległości, jeśli idzie

o pracę, natomiast w przerwach na picie herbaty wyprzedziła pani
kalendarz o trzy miesiące.
w spó łczesn e a m e r y k a ń s k ie
Nie ma złych królów, są tylko źli dworzanie.

Nie ma nic okropniejszego niż ludzie, którzy mają zawsze rację.
S tendhal
Łatwiej jest być mądrym dla innych niż dla siebie.

Najłatwiej zachować autorytet, nie wypowiadając się autorytatywnie.

Wydaj polecenie, a potem dopilnuj wykonania.

Matematyka uczy, że nie należy lekceważyć nawet zer.

WSPÓŁCZESNY AFORYZM WĘGIERSKI
Najbardziej nawet apodyktyczny rozkazuje zawsze w czyimś imieniu.

J ean P aul S artre
Nikt nie chce rad, tylko potwierdzenia.

Jaki brygadzista — taka brygada.

Mistrz unikał czterech rzeczy: przedwczesnych wniosków, z góry

powziętych sądów, uporu i egoizmu.
AFORYZM STAROCHIŃSKI
Nie ma tak dobrego mistrza, który nie trafiłby na lepszego od siebie.

PRZYSŁOWIE HOLENDERSKIE, SKANDYNAWSKIE,
FRANCUSKIE, NIEMIECKIE
Rozkaz z przekonaniem wydany zawsze znajdzie wykonawcę.

J arosław I waszkiewicz
Jeśli nauczyłeś się słuchać, będziesz umiał także rozkazywać.

S olon
Nie potrzebuję od poddanych interpretacji,
tylko posłuszeństwa — powiedział król.
W il ia m T hackeray
...Najlepiej ten rozkazuje,

Kto sam pierwszy rozkazy swoje wykonuje.
D em o sten es
Od czasu wynalezienia pisma bardzo straciły na sile prośby, a zyskały

rozkazy.
G eorg C h r is t o p h L ic h t e n b e r g
Kto chce rozkazywać, musi się uczyć być posłusznym.

Na świecie jak w łaźni: im kto wyżej siedzi, tym bardziej się pod.
Ludzie prędzej słuchają zakazu niż nakazu,

bo łatwiej przestrzegać co czynić, niż zacząć co robić.
A l o jz y Ż ó ł k o w s k i
W stanowieniu praw i obowiązków konieczna jest surowość,

a miłosierdzie — w ich stosowaniu.
Wymagaj od siebie tak, jak od bliźnich;

pobłażaj bliźnim tak, jak sobie.
Prawdziwego pana nie po rozkazywaniu poznasz, ale po tym, jak

go inni słuchają.
H u bert R o d e r ic h
Bodajbyś uczył dzieci swych przełożonych.

Najsympatyczniejsi ludzi to ci, którzy zgadzają się z naszym zdaniem,
zanim je wypowiemy.
N ic o l a s C ham fort
Jeżeli wszyscy przyznają ci rację, to albo jesteś bardzo inteligentny,

albo jesteś szefem.
J ea n V a ld ey r o n
Zaufanie podwładnych trzeba zdobyć wcześniej, zanim zacznie się

go szukać.
A ndrzej M a k s y m il i a n F redro
Kogo uważają — tego słuchają.

p r z y s ł o w ie t u r e c k ie
Nie pysznij się swą siłą: zawsze znajdą się silniejsi od ciebie.
Niektórym ludziom silnym zupełne pozbawienie wszelkiego oparcia

daje spokój aż majestatyczny. I staje się źródłem autorytetu.
H e n r y k E is e n b e r g
Kto by chciał słuchać orkiestry złożonej z samych pierwszych

skrzypków?
W ładysław P ie k a r s k i
Sądź muła według chodu; według pracy — sługę.

Popychanie to bardzo prymitywny sposób aktywizowania.

Każdy mistrz bierze na naukę, lecz nie każdy wyucza.

Marzenie despoty — wynaleźć kij o jednym końcu.

S t a n is ł a w T urczyn
Zapewnienie odpowiedniej atmosfery w zakładzie pracy, to nie tylko
sprawa należytej wentylacji hal produkcyjnych.
Przestrzegajmy hierarchii: poniżej zera też są stopnie.

Są zwierzchnicy, którzy potrafią odgadnąć zawczasu każde życzenie

podwładnych, aby przeszkodzić w jego spełnieniu.
Przemów do kamieni ich językiem, a na twoje słowa góra zwali się

w dolinę.
F r e d e r ic M is t r a l
Najsilniejsze namiętności dają nam wytchnąć niekiedy;

tylko próżność miota nami zawsze.
J ean de L a R o c hefo u c a uld
Żelazna dyscyplina także jest narażona na rdzę.

AFORYZM ROSYJSKI
Mieć rację to niewiele; nawet stary nieczynny zegar dwa razy na

dobę ma rację.
ZASŁYSZANE FRANCUSKIE
Charakter człowieka poznajesz dopiero wtedy, gdy zostaje on twoim

szefem.
E r ic h M a r ia R em arque
Można nie dawać sobie rady — trzeba tylko umieć dać radę innym.
Wygrzebanie się spod gruzów własnego autorytetu nie jest sprawą

łatwą.
Człowiek kompetentny to ten, który myli się zgodnie z zasadami.

P a u l Y alżry
Nie spodziewaj się, iż będzie ci patrzył w oczy ten, na kogo patrzysz
z góry.
WSPÓŁCZESNY AFORYZM AMERYKAŃSKI
Kto słucha pochlebcę, ten mądrym być nie chce.

Najłatwiej dostrzega się błędy u przełożonych lub u podwładnych.

AFORYZM IRLANDZKI
Najgorszym panującym jest taki, który nie panuje nad sobą.

K aton S tarszy
Nie będą mieli zaufania do tego, co mówisz, jeśli nie będą mieli
zaufania do ciebie.
PRZYSŁOWIE SERAIDZKIE
Są zwierzchnicy, których musisz słuchać ślepo, i są tacy, którzy

wymagają, abyś im najpierw udowodnił, że mają rację.
W iesław B rudziński
Łatwiej nauczyć zawodu niż roboty.

przysłowie siedmiogrodzkie
Lepiej mieć lwa na czele owiec, niż owcę na czele lwów.

D aniel D efoe
Odpowiedź przełożonego poparta kijem unicestwia twoją samo

dzielność.
STAROŻYTNA MAKSYMA WSCHODNIA
Zdolny tworzy. Niezdolny poucza.

G eorge B ernard S haw
Wiele autorytetów opiera się tylko na wielkości biurka, za którym

siedzą.
L eopold R. N owak
Prawda szefa jest zawsze prawdziwa.
FRANCUSKIE ZASŁYSZANE
Trzeba sobie wiele wybaczać, by przyzwyczaić się wiele wybaczać

innym.
A n a to l F rance
Najtrudniejszy sekret kierownika: utrzymać w tajemnicy własną

opinię o sobie.
M arcel P agnol
Gdy słucham, co mi mówią moi podwładni, już wiem, co czuje

ciastko polewane lukrem.
w s p ó ł c z e s n e n ie m ie c k ie
Rządź dopiero, gdy umiesz rządom podlegać.

S olon
Gdyby modlitwy dzieci zostały usłyszane, nie ocalałby żaden

nauczyciel.
MAKSYMA PERSKA
Ludzie znoszą z łatwością przyganę, ale nie szyderstwo.

Gdy do was mówią, słuchajcie; gdy sami mówicie, mówcie krótko.

A m ir I b n K ultum
ROZDZIAŁ VIII
...nie wypytuj
asa czasem...
CZYLI JAK BYĆ
DOBRYM PODWŁADNYM
Stanowisko człowieka rozsądnego wobec zwierzchników powinno
być takie, jakie jest jego stanowisko wobec ognia: nie za blisko,
żeby się nie sparzyć, nie za daleko, żeby nie zmarznąć.
D io g e n e s
Człowiek pozbył się ogona, lecz, niestety, nie oduczył się nim merdać.
WSPÓŁCZESNE ARABSKIE
Potakujemy zawsze w sposób bardzo samodzielny.

Pochlebstw używaj na wzór wody kolońskiej — wąchaj, ale nie

połykaj.
Pochlebstwo to najlepszy sposób, by powiedzieć szefowi w oczy,

co on sam o sobie myśli.
Pochlebstwo jest smacznym daniem dla głupców. Ale i mędrzec

lubi od czasu do czasu zjeść chociaż kęsek.
SENTENCJA ANGIELSKA
Podziwiamy ludzi za ich siłę, ale czerpiemy korzyści z ich słabości.

Aby pozyskać sobie ludzi, należy ich uważać za takich, za jakich

oni sami się uważają...
W il l ia m F aulkner
Pochlebstwo jest właściwie niedocenieniem.

K arol D ic k e n s
Pokora: „Dum a bez pokory — to próżność;

pokora bez dumy — to podłość” .
Z ygmunt K r a s iń s k i
Nie wymawiaj służby w złą godzinę.

Gabinet — pomieszczenie, w którym dobitnie ujawniają się wszystkie
zalety przełożonych i niedoskonałość podwładnych; miejsce, które
przyozdabia człowieka.
Zanim przestąpisz próg gabinetu zwierzchnika, zbierz myśli i skup

się, w przeciwnym wypadku możesz wylecieć stamtąd na podobień
stwo gumowej piłki.
K ożma P rutkow
Modli się pod figurą, fiopóki ta jest górą.

J an S ztaudynger
Nawet siedmiu czeka na jednego, jeśli ten jeden jest ich szefem-
To, że nieobecni szefowie nigdy nie mają racji, wcale nie oznacza,
że obecni zawsze ją mają.
WSPÓŁCZESNE DUŃSKIE
Wzorowy podwładny dawniej: człowiek, który bez szemrania

wypełnił do końca rozkazy zwierzchnika.
Wzorowy podwładny dziś: człowiek, który bez szemrania wysłuchuje
do końca rozkazów zwierzchnika.
Gdy przełożony krzywi się na ciebie, tó na drugi dzień spodziewaj

się nagany.
AFORYZM HINDUSKI
Pokora jest matką olbrzymów.

G ilbert K eith C hesterton
Wierny sługa: ktoś, kto nadmiarem wierności stara się zrekompenso

wać niedobór usług.
Posłuszny podwładny robi te same błędy co przełożony.

AFORYZM ABISYŃSKI
Nie zna litości ten, który u innego człowieka odnajduje swoje
własne błędy.
z m ąd ro ści W sch o d u
Wazeliniarstwo do niczego się nie przyda, chyba tylko do szybkiego

zrobienia kariery.
M ik o ł a j G ogol
Im bardziej jesteś zadowolony z siebie, tym niechętnif.j tolerujesz

innych.
F il ip H alen
Nie chcę, żeby jakakolwiek moja charakterystyka była ścisła, chcę

żeby była pochlebna.
O rso n W elles
Człowiek żyje nie tylko chlebem, ale i pochlebstwem.

F il ip H alen
To, czym jesteśmy dla ludzi, jest ważniejsze niż to, czym jesteśmy
we własnych oczach.
Z o f ia N a łk o w sk a
Gdy liście opadną, wieniec laurowy może się okazać cierniową

koroną.
J a n u sz W a sy lk o w sk i
W rozmowie z przełożonymi mężczyźni uczą się wciągać w ramiona

głowę; w rozmowie z kobietami — wciągać brzuch.
E l s ie A t t e n h o f e r
Można się znaleźć między miotem a kowadłem,

Ale nie powód, żeby się zaraz płaszczyć.
J anusz R oś
Nie do pomyślenia jest człowiek czynu bez pewnej dozy egoizmu,

pychy, zwątpienia i przebiegłości.
C harles de G aulle
Wyjdź na słońce! Nie stój w cieniu... szefa!
Najpewniejszym znakiem, że jest się na fałszywej drodze, są oklaski

wrogów.
T hornton W il d e r
Łatwiej jest słuchać, niż rozkazywać;

Łatwiej jest dawać, niźli odbierać;
Łatwiej jest milczeć, niż się odzywać;
Łatwiej ustąpić, niźli nastawać.
W ła d y sła w B ełza
Pochlebca to człowiek mówiący nam głośno to, co sami o sobie

myślimy.
WSPÓŁCZESNE ZASŁYSZANE.
Kto liczy na ludzką próżność, tego nigdy nie spotka zawód.

A lberto M o r a v ia
Wielu tańczy, jak im zagrają, nie tylko w karnawale.

J ózef K o l ic z
Kiedy pochlebstwo się nie podoba, zawsze winny jest pochlebca.

T alleyrand
Kłaniając się dyrektorowi uważaj, byś nie nadepnął sobie na krawat!

WSPÓŁCZESNE SŁOWACKIE
O radę pytaj tego, kto sobie sam radzi.

L eon a rd o da V in c i
Kanarek powinien wykazywać własną inicjatywę. Oczywiście

w ramach klatki.
J a c q u e s A u d ib e r t i
Pochlebca żyje zawsze z tych, którzy go słuchają.

M ic h a ł S a ł t y k o w — S z c z e d r in
Zawistny nigdy nie odpoczywa.
Zwykle zna się swoje prawa i cudze obowiązki.

AFORYZM CZESKI
Zanim uczeń zdecyduje, kim będzie w przyszłości, pozwólmy mu

w szkole być sobą.
WSPÓŁCZESNE PEDAGOGICZNE
Kto potrafiłby dobrze naśladować, niechętnie naśladuje.

G eorg C h r is t o p h L ic h t e n b e r g
Starość nie zgięła, lecz wyprostowała plecy wazeliniarza, który

przeszedł na emeryturę.
WSPÓŁCZESNE NIEMIECKIE
Człowiek mądry nie pozwala kierować sobą i nie stara się kierować
innym i: chce, by rozum nami rządził zawsze i niepodzielnie.
J ea n de L a B ruyere
Dym gryzie w oczy także tych, którym się kadzi.

MAKSYMA FRANCUSKA
Z wielkimi bądź wielki, małym pokaż drogę.

Kto wszystkim przytakuje, temu nikt nie dziękuje.

Niejeden ocenia nowy wiatr według tego, czy spędza chmurki

z czoła szefa, czy je napędza.
Naśladownictwo lepsze jest od zazdrości.

Większość z nas woli zaryzykować wypadek, niż przeczytać

instrukcję.
Tak bardzo uwielbia czystość, że gotów szefowi stopy lizać.
J an L ipiński
Bierny pracownik śmieje się z dowcipów szefa, aktywny pilnuje,

aby inni się śmiali.
Podwładny często więcej musi strawić, niż zjadł.

A lojzy Ż ółkowski
Nie zapominaj o tym, kto uczynił z ciebie człowieka.

Do nowych panów niejeden drapie się po karku dawnych.

W iliam S zekspir
Niejeden rozwinąłby skrzydła, gdyby był pewien, że będzie u góry

dobrze widziany.
M irosław K ubacki
Uniżoność ochładza gniew i przydaje miary uczuciom.

K oźma P rutkow
Stawia dopiero pierwsze kroki, a już defiladowe.

WSPÓŁCZESNE WOJSKOWE
Kto wszystkim ustępuje — nie ma kłopotów.

PRZYSŁOWIE IRACKIE
Uznanie, jakim darzymy tych, co wchodzą w świat, płynie często

z tajemnej zawiści wobec tych, którzy już w nim mają miejsce.
Niektórzy wolą mieć na dłoniach odciski od klaskania niż od roboty.

SENTENCJA ARABSKA
Kto ze wszystkiego zadowolony — żyje spokojnie.

Naśladować — to znaczy żyć cudzym rozumem, cudzymi myślami,
cudzym talentem. Chcieć naśladować — to nie mieć ani krzty
talentu.
W is s a r i o n B ie l iń s k i
Asekuranci gotowi są nawet na Słońce skierować wąż strażacki,

by ostrożniej świeciło.
M ic h a ł S a łt y k o w - S zczedri n
Kto ma oklapłe uszy, będzie za nie targany.

Raz powiedz, dwa razy posłuchaj.

Kopiuj mistrzów, dopóki sam nie zostaniesz mistrzem.

S tefa n Ż ero m sk i
Miejmy jednak nadzieję, że jeśli człowiek się nie zmieni — zmienią

człowieka.
R y szar d P o d l e w s k i
Kto się przyznaje do swojej ignorancji, ukazuje ją jeden raz; kto

próbuje ją ukryć, ukazuje ją wiele razy.
Kto znajdzie się w cudzym cieniu, ten cienia nie daje.

B o lesła w P rus
Tak nieszczelnie zasłaniał się autorytetami, że został dostrzeżony.

K rzy szto f W o jn a r
Dyscyplina — najwyższa cnota człowieka wolnego.

STARY AFORYZM WŁOSKI
Stawał zwykle pod świecznikiem w nadziei, że zawsze coś tam z góry

skapnie.
Ma ogół potakujący nam zasługują na nasze najwyższe zaufanie.
Pobłażliwość wobec wrogów może ich czasem uzdrowić. Wobec

bliskich może zabijać.
J erzy P u tr a m e n t
T en, kto zawsze jest w czyimś cieniu, mało dba o to, aby rotacja
tych, którzy cień rzucają, odbywała się sprawnie.
Faworyt kierownika nie ma przyjaciół.

To nie tyrani tworzą niewolników, lecz niewolnicy tworzą tyranów.

ŚREDNIOWIECZNY AFORYZM FRANCUSKI
Nie nadskakuj z niewłaściwej strony.

Dokręcają śrubę? Nie żałuj wazeliny!

Z b ig n ie w Z b o r o w sk i
Jeśli nie umiesz uśmiechać się wedle tego, jak wiatr wieje, dostaniesz
kataru.
W il ia m S z e k s p ir
Kto się nisko kłania, szybko zgarbacieje.

PRZYSŁOWIE KAMBODŻAŃSKIE
Uczyć się u przyjaciela znaczy więcej niż uczyć się u mistrza.

ROZDZIAŁ IX
wytrychy
kluczowego
problemu
CZYLI O PLANIE
I CELU
Nie to dobro ojczyzny — wielorakimi dowcipu wymysłami odbierać
czas rzeczom i rzecz czasowi, lecz to, co potrzebne — prędko chcieć,
co dobre — prędzej uznawać, a co najlepsze — jak naprędzej wy*
konać.
S tanisław L ubomirski
Najtrudniejsza droga, którą musi przebyć człowiek, to droga między

zasadą a jej realizacją.
B ertrand R ussel
Im bardziej planowo ludzie postępują, tym większa jest możliwość,

że przytrafi się im całkiem nieprzewidziane zdarzenie.
P ierre D aninos
Nierozsądnie jest kierować się tylko rozsądkiem.

K arol B unsch
W piramidzie zarządzania: rozkazy winny iść w dół, informacja ku

górze.
C harles W right M ills
Żądamy ośmiogodzinnego dnia myślenia.

Przede wszystkim porzućmy przekonanie, że to, co się robi, musi być

miernikiem tego, co się robić powinno.
Łatwiej jest powiedzieć, co się myśli, niż wykonać, co się mówi.

Kto biega bez głowy, szybko się męczy.

Najwygodniejsze rozwiązania są rzadko najlepszymi.

I ndira G handi
Ekspert to ktoś, kto zna się coraz lepiej na coraz mniejszej ilości
spraw.
Konferencja: zgromadzenie ludzi nie mogących indywidualnie nic
zrobić, którzy zebrali się, by dojść wspólnie do wniosku, że nie moż
na nic zrobić...
F il ip H alen
Kłopotliwe na świecie jest to, że idioci są pewni siebie, a ludzie roz

sądni pełni wątpliwości.
B e r t r a n d R u ssel
Jeżeli umiesz tylko rachować, to licz tylko na siebie.

W ładysław G rzeszczy k
Biurokratów zwalcza się najlepiej, stosując się dokładnie do ich

przepisów.
P a r k in s o n
Na posiedzeniach jest czasem jak na olimpiadach: ważny jest udział,

a nie wynik.
WSPÓŁCZESNE SZWAJCARSKIE
Praca dobrze rozpoczęta jest już w połowie zrobiona.

SENTENCJA ANGIELSKA
Są tylko dwa rodzaje planów bitwy: dobry i zły. Dobry prawie zaw
sze zawodzi z powodu nieprzewidzianych okoliczności, i one to
czynią, że zły często odnosi sukces.
N a po leo n
Działać jak człowiek myślący, myśleć jak człowiek czynu.

H enri B erg so n
Wielbłąd ma swoje plany, a poganiacz swoje.

p r z y s ł o w ie a r a b s k ie
Cel zamierzony, a osiągnięty — to nie jest to samo.

S o fokles
Czekać, aż będzie się wiedzieć więcej, aby działać — to skazywać

się na bezczynność.
E d m o n d R ostand
Niechże owładnie naszą duszą święta ambicja, abyśmy niezadowoleni
tym, co przeciętne, dążyli do tego, co najwyższe, wytężając w tym
celu wszystkie siły.
G iovanni P ico della M irandola
Istnieje cel, ale nie ma drogi; to, co nazywamy drogą, jest wa
haniem.
F ranz K afka
Są dwie tragedie: 1. Nie osiągnąć celu. 2. Osiągnąć cel.

G eorge B ernard S haw
Jeżeli będziemy się rozpraszać na wiele spraw — zamiast zebrać

wszystkie nasze siły i skierować je na jeden cel — nie damy życia
dziełom godnym naszej epoki.
G iovanni P ico della M irandola
Opłakana to rzecz widzieć, iż wszyscy ludzie rozprawiają jeno o środ

kach, a najmniej o celu.
-B laise P asc al
Leży sobie wiele kwestii

Nie wiadomo w czyjej gestii.
J acek C hruścielewicz
Bywa, że autorzy prognoz długoterminowych pracują na odnawianej

co kwartał umowie.
W iesław Brudziński
Gdy nie ma gdzie zawrócić, trzeba iść naprzód.

M arco P olo
Mieć pomysły to jakby zrywać kwiaty. Myśleć to układać z nich

bukiety.
Anna S wieczin
Problemy, jakie stawia zwycięstwo, są przyjemniejsze od tych, jakie

rodzi porażka, ale są równie trudne.
W inston C hurchill
Nie nakładajcie plastra ze słów na dziury w eksperymentach.
Jedną z bolączek naszego żyda umysłowego jest brak dągłości, brak

styczności między pokoleniami. Nie dość znamy naszych poprzedni
ków, nie dość korzystamy z ich pracy, z ich myśli, z ich doświadczeń.
T adeusz Boy Ż eleński
W żydu unikamy rozstajnych dróg. Wolimy bezdroża. T e bowiem

nie wymagają podjęcia jakiejkolwiek decyzji.
H oracy S afrin
Gdy nie wiadomo, co robić, najlepiej nic nie robić.

K arol B unsch
Myśl bez teorii jest rzeszotem, przez które wszystko przecieka.

J oachim L elewel
Sztuką jest nie robić nic, ale robić to dobrze i doprowadzić sprawę
do końca.
współczesne amerykańskie
Ręka pracuje — głowa rozkazuje.

Narada za naradą, zebranie za zebraniem,

gdzie czas na pracę ?
PRZYMÓWISKO Z „IZ W IE S T Il”
Sam nie wiesz, gdzie lecisz, sam nie wiesz, co zdziałasz.

A dam M ickiewicz
Urozmaicenie zajęć jest jednocześnie warunkiem pracy

przyjemnej i warunkiem normalnego rozwoju jednostek.
VlCTOR CONSIDERANT
Życie na pozór krótkie — ale skierować je do celu i wyzyskać mądrze

— potwornie dużo można zrobić i doznać.
S tanisław W itkiewicz
Robienie projektów i postanowień przysparza wielu uczuć przyjem
nych; i kto potrafiłby przez całe życie być twórcą projektów, byłby
człowiekiem bardzo szczęśliwym. Lecz niekiedy musiałby wypo
czywać po tej działalności w ten sposób, żeby plan wykonywał —
i wtedy przychodziłyby nań gniew i wytrzeźwienie.
F r ie d r i c h N ie t z s c h e
Końcem wszystkiegó jest działanie, nie zaś myśl,

choćby najszlachetniejsza.
Dopiero przy końcu roboty można poznać,

od czego trzeba było zacząć.
B l a is e P a s c a l
Nie ma skończonych badań. Są tylko skończeni badacze, którym

już nie przychodzą do głowy żadne pytania.
Od jednego cięcia nie upadnie wielkie drzewo; tak też i wielkiego

dzieła nie dokonasz od razu, ale długą i wytrwałą pracą.
Adam H e in r ic h M uller
Wiele wspaniałych pomysłów zmarło w drodze do biurka. ■

M ax F r is c h
Niejeden pedant stoi na straży bałaganu.

W jego pracy nie było żadnego systemu oprócz nerwowego.

FRANCUSKIE ZASŁYSZANE
Skoki po rozum do głowy też wymagają treningów.

WSPÓŁCZESNE SPORTOWE
Ze ziemskich skarbów pono to najlepsze,

Co człeka w dobrym zamyśle podeprze.
W in c e n t y P ol
Gdy spodziewana decyzja opóźnia się w drodze,
należy wyjść naprzeciw i przyprowadzić ją.
R o m a in R o l l a n d
Rządzić to znaczy przewidywać.

Ad o lph e T h ie r s
Nic bardziej w świecie nie jest sprawiedliwie rozdzielone jak roz

sądek; każdy sądzi, że otrzymał go dość.
J acques T ati
Czasem można mieć trudności dlatego, że się je przewiduje.

Zanim zdecydujesz się na jakiś krok, sprawdź, czy posiadasz nogi.

Chociażby siły zawiodły, sam zamiar będzie chwalebny, bo w rze

czach wielkich wystarczy już to, że się ich chciało dokonać.
P r o p e r c ju s z
Człowiek patrzący na sprawę z obydwu stron zwykle nie widzi

żadnej.
O sca r W il d e
Trzy razy pomyśl, zanim coś zrobisz, a nie będziesz żałował swych
czynów.
Unikaj badań, z których wynikłe dzieło umiera wraz ze swoim

twórcą.
L eo n a r d o da Y in c i
Kop studnię, zanim będziesz miał pragnienie.

Trzeba działać zgodnie z regułą, a nie z wyjątkiem.

Być może, że nic nie jest warte zachodu, aby to lub tamto czynić.
Ale wszystko, co czynimy, jest w każdym razie warte, aby to czynić
doskonale.
Zdarzają mi się pomyłki w realizacji. Moje koncepcje są zawsze

nieomylne.
C harles de G aulle
Chłop umrze z głodu, a nie zje nawet ani ziarnka przeznaczonego

na siew.
Koniec wieńczy dzieło.

Kto zbyt często wznosi zamki na lodzie, ten najrzadziej zdobywa się
na wybudowanie chaty na ziemi.
Sporo ludzi mówi, aby nic nie powiedzieć, ale jeszcze więcej długo
rozmyśla, aby nic nie wymyślić.
F il ip H alen
Mieć słuszne poglądy i nie realizować ich, to jakby nastawiać ze

garek, który nie chodzi.
C harles de G aulle
I niektórym reżyserom przydałby się sufler.

współczesne teatralne
Praca nie dokończona, jak i nie pokonany wróg, jest jak tląca się
iskra: rozpalić się może wkrótce w ogień dla lekkomyślnego czło
wieka wielce szkodliwy.
przysłowie hinduskie
Sprawa, którą zleca się wielu osobom, jest najczęściej niewykonalna.

AFORYZM ISLANDZKI
N ie jest dla tego dziś strasznym,
kto ciągle myśli o jutrze.
SENTENCJA STAROPOLSKA
Człowiek o powolnej orientacji, jeżeli wykazuje dość uporczywości,

rozwiąże ostatecznie te same zagadnienia, które rozwiązuje umysł
bystry. Uczyni to z trudem i po długim czasie, ale niezawodnie,
a efekt powolnego, systematycznego dążenia jest w wyniku osta
tecznym o wiele większy niż efekt błyskotliwych, ale krótkotrwałych
skoków myślowych.
J an D ębowski
Najgorzej, gdy pole do popisu jest większe niż pole widzenia.

J an R oś
Umiał robić dwie rzeczy na raz: co innego myśleć i co innego czynić.

W naturze człowieka leży rozsądne myślenie i nielogiczne działanie.

A natol F rance
Wielkie zadania trudno jest rozwiązać tak, żeby wszystkim dogodzić.

S olon
Specjaliści to ludzie, którzy wszystko wiedzą o czymś, a nic o wszy

stkim.
Nie badaj, dokąd prowadzi każdy twój krok; tylko ten, kto wzrokiem
sięga daleko, znajduje właściwą drogę.
D ag H ammarksjóld
Czy rozkwit biurokracji może być słupem milowym w rozwoju pi

śmiennictwa ?
K azimierz S łomiński
Świat jest przykładem, że łatwiej stworzyć problem, niż go właściwie

rozwiązać.
J an R oś
Zebranie ludzi często zastępuje zebranie myśli.
J acek W ejroch
Są ludzie, którzy sami niejako aranżują świat, i im właśnie wszystko

się udaje, choć można by mniemać, że działają pośród fikcji.
Z ofia N ałkowska
Myśli oświetlają drogi czynów, ale chodzą własnymi.

K arol B unsch
Z lubiącymi porządek też czasem trudno dojść do ładu.

Człowiek rozsądny powinien wiedzieć, że gdy w dyskusji poczuje

wzbierający w nim gniew, to znak zapominania o celu dyskusji —
prawdzie. Jego ja wybija się na pierwszy plan.
T homas C arlyle
Jedyny przypadek, kiedy zaczyna się pracę od szczytu, to kopanie

dołu.
Poezja cyfr jest sztuką trudną, szczególnie w kontekście ekonomicz

nym. Przy pomocy rocznika statystycznego i tabliczki mnożenia
można udowodnić wszystko.
Bogdan B utryńczuk
Tak i nie — to słowa najłatwiejsze do wymówienia, ale jednocześnie

wymagające największej odpowiedzialności.
T alleyrand
Do wielkich czynów niewiele pomaga

Zbytnia przezorność i zimna odwaga.
Zapał, nie mędrkowanie odnosi zwycięstwo.
Nawet najlepszy plan może zawieść, jeżeli nie wzięto pod uwagę
charakteru ludzi, mających go wykonać.
AFORYZM RADZIECKI
Kiedy Tse-lu zapytał o sztukę rządzenia, M istrz odparł:
„Wyprzedzaj lud i pokazuj mu, jak należy pracować” . Proszony,
aby jeszcze coś powiedział, Mistrz dodał: „Bez wytchnienia” .
K onfucjusz
Marzenie zabiera tyle samo czasu, co planowanie.

H onorś de Balzac
Młody używa ręki, stary rozumu.

Głupi robi na końcu to, co mądry robi na początku.

Żeby coś dobrze zrobić, nie wystarczy mieć sprawne ręce, trzeba
mieć jeszcze rozum.
J erzy O f ie r s k i
Kto dokładnie wie, czego chce, powinien być na tyle mądry, by

zadowolić się połową.
WSPÓŁCZESNE AUSTRIACKIE
Można nic nie robić, ale koniecznie znakomicie.

AFORYZM WŁOSKI
Spiesz się z wykonaniem rzeczy mniej pilnych, by spokojnie zabrać

się do najpilniejszych.
ROZDZIAŁ X
przywilej
filozofów
CZYLI O PRAWIE
DO BŁĘDU
Doświadczenie — to suma tych przeżyć, które nam pozwalają
zamieniać błędy młodości na błędy wieku dojrzałego.
A mbrose G. B ierce
Doświadczenie — to suma wiedzy, która pozwała robić nowe błędy,

zamiast powtarzać dawne.
H yacinthe R igaud
Przywilejem młodzieży jest popełnianie błędów, gdyż ma ona dość

czasu, by je skorygować.
E rnst B arlach
Dureń, gdy popełnia błąd, potem zawsze tłumaczy, że to było

jego obowiązkiem.
G eorge Bernard S haw
Błąd nieraz tkwi już w tym, że robi się coś pod dyktando.
J anusz R oś
Błąd może być prawdziwy lub fałszywy, w zależności od tego,

czy popełniający go ma rację, czy nie.
PlERRE D ać
To, co się źle zaczyna, zazwyczaj źle się kończy.

E urypides
Każdy ma prawo do błędów. Niektórzy jednak zbyt często go

nadużywają.
K azimierz C hyła
Szczególny to zapał, iż powstaje przeciw tym, którzy wskazują

publiczne błędy, a nie przeciw tym, którzy je popełniają.
B laise P ascal
Skoro człowiek nie ma ani jednej wady, to ta cecha staje się jego
największą wadą.
L ajos T eleki
Dzięki błędom młodych starsi zyskują doświadczenie.
Rachunek zawierający błąd powrócił nawet ze stolicy.
Pomyłki czynimy również własnymi siłami.

Błędem jest mniemać, jakoby władca wtedy był bezpieczny, gdy nic
nie jest bezpieczne przed władcą.
S eneka
Stary błąd ma więcej przyjaciół niż nowa prawda.
Gdy się popełnia błędy, mówi się chętnie, że zbiera się do
świadczenia.
O scar W ilde
Kto pyta, nie błądzi — czasem zaś błądzi ten, kto odpowiada.
On nie powtarza starych błędów. Stać go na nowe.

J anusz R oś
Są ludzie, którzy wcale nie błądzą,

bo nie podejmują nic mądrego w życiu.
Najwięcej błędów robi się wówczas, gdy dokładnie stosuje się do

przepisów.
M arie A. C areme
Wolę błędy entuzjasty od obojętności mędrca.

A natol F rance
Jeżeli to, co umiemy, nie jest pożyteczne, głupia to mądrość.
Nikt nie popełnia więcej błędów niż człowiek, który kieruje się
tylko wyrachowaniem.
Luc de C lapiers V auvenargues
Błąd jest zasadą, prawda to wyjątek błędu.

G eorges D uhamel
Nie błądzi tylko ten, kto nic nie robi.

Naprawa starych błędów kosztuje nieraz więcej niż nowe.

Popełnianie inteligentnych błędów jest wielką sztuką.

F ederico F ellini
W błędnym kole trudno postawić kogokolwiek do kąta.

J acek W ejroch
Nikt nie potrafi tak solidnie zakopać swoich błędów jak lekarz.
A gryppa
Błąd to rzecz ludzka, ale aby uzyskać prawdziwy bałagan nic nie
zastąpi komputera.
A llan G. S m ith
Najczęstszy ludzki błąd — nie przewidzieć burzy w piękny czas...

N iccolo M achiavelli
Przeznaczenie to nic innego, jak suma błędów, które popełniliśmy.

O liver H erfold
Tylko niektórzy z nas uczą się na błędach innych. Reszta musi być
tymi innymi.
R obert F rost
Nie trzeba brać na starość błędów młodości, bo starość przynosi
swoje własne błędy.
Nie wypieraj się własnych błędów, jeśli inni uważają je za

osiągnięcia.
M arian K aczmarczyk
Ucz się na własnych błędach, ale nie próbuj stworzyć z nich

podręcznika.
Różnymi drogami błądzimy do celu.

Cudzych błędów nie warto sobie przypinać jako orderów do piersi —

i tak trzeba je dźwigać na plecach.
J acek W ejroch
Bardziej miłuj tego, kto wytyka ci błędy, niż tego, kto cię wciąż
chwali.
AFORYZM ARABSKI
Wesołą twarzą nie pokryjesz błędu.

Ludzkie błędy znajdziesz wszędy.

Trzeba umieć wyciągać nauki z cudzych błędów. Istnieje bowiem

ryzyko, że przy krótkości życia nie popełni ich się dostatecznie
dużo samemu.
H enry de M ontherlant
Nie wzięto mu za złe, że popełniał błędy, ale że je tak szybko i gorliwie
korygował.
Nieraz rangę cnót nadajemy własnym błędom.

K azimierz C hyła
Biada ludziom, co nigdy się nie mylą; nigdy nie mają racji.
C harles J. de L igne
Zawsze uczciwie przyznawaj się do błędu. T o stępi czujność

zwierzchnictwa i zabezpieczy ci możność popełniania następnych
błędów.
M ark T wain
Prawo do błędów nie rozgrzesza.

K azimierz C hyła
Nie oczekujmy szacunku od potomstwa, które usiłowaliśmy wycho

wać na własnych błędach.
E ugeniusz K orkosz
Ponosimy odpowiedzialność za swoje błędy, ale nie nam należy się

chwała za dobre nasze uczynki.
D ag H ammarksjóld
Nie należy przestrzegać ani starych błędów, ani zniechęcać się do

starych prawd.
E dmond R ostand
Kiedy przyznajesz się do błędów, jesteś mądrzejszy aniżeli w chwili,

gdy je popełniasz.
F il ip H alen
Znam długoletnich dyrektorów, którzy tuczą się na własnych

błędach.
H oracy S afrin
Błąd jest przywilejem filozofów, tylko głupcy nie mylą się nigdy.
S okrates
Niekiedy człowiek pokazuje więcej geniuszu w swym błędzie, niż

przy odkrywaniu prawdy.
D iderot
Kto buja w obłokach, błądzi na ziemi.
S tanisław T urczyn
Człowiek nigdy nie zastąpi maszyny cyfrowej.

Nie potrafi zrobić tysiąca błędów w 1/8 sekundy.
Człowiekowi, który tłumaczy każdy swój błąd, nie starcza już czasu
na nic innego.
AFORYZM NORWESKI
Człowiek broni błędów, które kocha.

AFORYZM GRECKI
Doświadczenie to suma błędów, które popełniliśmy.

S olon
Kto uczy się wyłącznie na własnych błędach, ten nie zawsze może
korzystać z prawa do bezpłatnej edukacji.
WSPÓŁCZESNE CHORWACKIE
Kto lubi pytać, ten błądzi na cudzy rachunek.

Bogdan K ujawa
Rozglądaj się za ludźmi, którzy mogą d pomóc naprawić błędy

już przez ciebie popełnione a uchronić rię od popełniania następnych.
Znalazłszy takich, ubiegaj się o ich przyjaźń, nawet jeśli nie poskąpią
d gorzkich słów.
MAKSYMA INDYJSKA
Błędy niektórych ludzi są zapładniające.
O scar W ilde
Bywają sytuacje, z których wydostać się można tylko za pomocą

błędu.
N apoleon Bonaparte
Czynienie inteligentnych błędów jest sztuką. A jednak widzę powody,
aby odżegnać się od ich robienia.
F ederico F ellini
Gdy dwóch ludzi jest innego zdania o tym samym, jest rzeczą
pewną, że przynajmniej jeden z nich jest w błędzie.
AFORYZM FRANCUSKI
Nawet nasze częste błędy mają ten pożytek, że w końcu przyzwycza

jają nas do myśli, iż wszystko może dziać się inaczej, niż to sobie
wyobrażamy.
Nie ma nic nadzwyczajnego w popełnianiu błędów. Należy tylko

w miarę możliwości powstrzymać się od bisowania.
F ernandel
Błąd, który przedziera się do żywej prawdy, jest płodniejszy niż

prawda martwa.
R omain R olland
Dyplom pozwala popełniać błędy ze znacznie większą pewnością

siebie.
Dyskusja — sposób sprzeciwiania się, który umacnia innych w ich

błędach.
Na świecie nic nie ginie, a drobne błędy, nawet zapomniane, z czasem

odzywają się i ciężko ważą na życiu.
B olesław P rus
Najczęstszym błędem jest szukanie prawdy absolutnej.

S amuel B utler
Doświadczenie jest mianem, które każdy nadaje swoim błędom.
O scar W ilde
Nic nie jest tak podobne do błędu jak nowość.
J an P arandowski
Za późno poznajemy, że jedyną rzeczą, której nie żałujemy to nasze

błędy.
O scarW ilde
Wściekłość na własne niedołęstwo, głupotę, błędy męczy mnie więcej

jeszcze niż prawdziwa rozpacz.
H enryk H eine
Największym błędem jest nie poczuwać się do żadnego błędu.
Ogromne błędy usprawiedliwia się często bardzo uczenie.
Jeżeli zamkniesz drzwi dla wszystkich błędów, prawda pozostanie

na zewnątrz.
R abindranath T agore
W pamięci uczniów najlepiej zapisują się błędy nauczycieli.
PRZYSŁOWIE FIŃSKIE
Łatwiej zalegalizować błędy, niż się z nich wycofać.
N icolas C hamfort
Każdy człowiek bez względu na osiągnięty sukces i uznanie uważa

przed śmiercią, że zmarnował życie. Młodość jest nam bowiem dana
po to, żeby czynić głupstwa, a wiek dojrzały, aby ich żałować.
E rnest H emingway
ROZDZIAŁ XI
perfumy
czynu
CZYLI O UZNANIU,
PŁACY, NAGRODZIE
I KARZE
Młodym ludziom wydaje się, że pieniądze są najważniejsze. Gdy się
zestarzeją, są już nawet tego pewni
O scar W ilde
Jaka praca, taka płaca.
PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ROSYJSKIE, HISZPAŃSKIE,
FRANCUSKIE, w ł o s k i e , p o l s k ie
Kiedy przemawia złoto, elokwencja jest bezsilna.
E razm z R otterdam u
Każdy robotnik wart swojej płacy.

Kłopoty i starania o chleb doczesny są także dobrem dla człowieka,

bo strzegą serca, żeby go rdza próżnowania nie zgryzła lub tchnienie
namiętności nie zaraziło.
ŚREDNIOWIECZNY AFORYZM WŁOSKI
Bez pracy i największy talent nie da ci nawet kolacji.
Kto ma dochody, może być dobrotliwy.

SENTENCJA EGIPSKA
Piernik nowatorowi,
Szyszka próżniakowi.
SENTENCJA RADZIECKA
Trwalsze, co zapracowane, niźli to, co darowane.
DAWNY AFORYZM POLSKI
Praca lubi rozliczenie.

p r z y s ł o w ie a z e r b e jd ż a ń s k ie
Bez pracy nie ma korzyści.

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, ANGIELSKIE, FRANCUSKIE
Pewnych ludzi, jak szafy grające, nie można uruchomić bez
wrzucenia monety.
L eopold R. N owak
Koń zapracował — osioł zjadł.

Chleb sam do nas nie przyjdzie, trzeba na niego zapracować.

Każdemu według zasług. Ale nie według zasług przodków!

K rzysztof W ojnar
Doczekał się owoców pracy, bowiem zdarzają się i tacy.

T adeusz G icgier
Kto się sam chwali, już nagrodę otrzymał.
Jak dzisiaj pracujemy, tak będziemy jutro żyć.

Pracuj do potu — pojesz z ochotą.

przysłowie ukraińskie
Do roboty poganiali — z podzięką zwlekali.

Kto sam nie zarobił, nie zna ceny pieniądza.
Jeśli trud nie zmienia się w korzyść — traci sens.
Kto więcej zje, niż zarobi, biedy sobie przysposobi.
Jedząc chleb z niejednego pieca, można nabyć doświadczenia
życiowe. Lub nabawić się niestrawności żołądka.
H oracy S afrin
Żyje się za pieniądze, ale nie należy żyć dla pieniędzy.

M ikołaj C hamfort
Na chleb codzienny muszą pracować również ci, którzy jadają

wyłącznie bułki.
WSPÓŁCZESNE PIEKARSKIE
Każda praca warta swojej płacy.

AFORYZM NIEMIECKI
Człowiek robi pieniądze, ale pieniądze nie robią człowieka.
Pieniądz jest dobrym sługą, ale złym panem.

PRZYSŁOWIE BRETOŃSKIE
Uczniowi praca — majstrowi płaca.

W związku ze stwierdzonym u niego rozdwojeniem jaźni poprosił

o wypłacenie mu dwóch pensji.
WSPÓŁCZESNE WĘGIERSKIE
Jakie dzieło — takie wynagrodzenie.

E urypides
Nie popracowałeś — nie pojedziesz.

Ongiś ludzie trudzili się, żeby nakarmić swoje dzieci.

Współcześni ciężko pracują, żeby nakarmić swoje samochody.
Hipokryzja hippicznych zawodów; zwycięża koń, a wygraną
otrzymuje dżokej.
WSPÓŁCZESNE CZESKIE
Należy zawsze stosować wydatki do dochodów, bo jeżeli człowiek

nie urządzi się tak, aby żył uczciwie ze swej pracy, to będzie zmuszony
żyć nieuczciwie z pracy drugich.
J onathan S w ift
Jeden sieje — drugi zbiera.

AFORYZM ŁUŻYCKI
Pracuj jak robotnik, a będziesz jadł jak bej.

Panowie nic nie robią, a dobrze się mają;

Zaś chłopkowie robiąc na onych wzdychają.
W acław P otocki
Pracuj jak pszczoła, a pojesz miodu.

Pracować bez nagrody, niemiła to praca;

Wtedy miła, gdy idzie w ślad za pracą płaca
JÓZEF MlNASOWICZ
Niektórzy ludzie całe życie pracują i trudzą się, aby mogli umrzeć
bogato.
Temu, którego zyski nie unoszą,

Robić dla drugich jest lubą rozkoszą.
J ea n de La F o n t a in e
Rzadki jest człowiek, który by bez pracy i starań dostąpił czegoś;

jak również rzadki, który by przy pracy nie dobił się chleba.
STARA MAKSYMA ŁUŻYCKA

Bez pracy nawet miodu nie jedzą.
Jak posiejesz, tak zbierzesz.
PRZYSŁOWIE ANGIELSKIE, NIEMIECKIE, POLSKIE,
CZESKIE, HISZPAŃSKIE, FRANCUSKIE
Kto pracuje? Ja i ty. Kto je chleb? Ja i ty.

AFORYZM ORMIAŃSKI
Sługa, który przy pracy zapomniał o obiedzie, zasługuje na dobrą

wieczerzę.
SENTENCJA STAROPOLSKA
Pracuje jak koń, a je jak mysz.

Kto dobrze buduje, powinien dobrze mieszkać.
Pieniądze zarobisz, zdrowia — nie.

Miesiąc długi, wypłata krótka.

Kawałek chleba nie spadnie z nieba,

lecz go zapracować trzeba.
Żwawego konia lepiej karmią.

STARE PRZYSŁOWIE MONGOLSKIE
Obietnicę natychmiast spełnić znaczy tyle, co w dwójnasób ją

spełnić; spełnić za późno równa się niedotrzymaniu przyrzeczenia.
J an F edorowicz
Chcesz chleba z miodem — bierz się za łopatę.
Jeżeli cię przestrasza praca, wspomnij na nagrodę.
HISZPAŃSKI AFORYZM ŚREDNIOWIECZNY
Kto nie doprowadza roboty do końca, ten zawsze zostaje bez pie
niędzy.
Jeśli zaś nie masz rozumu — to pieniądze też ci nie są potrzebne.

SENTENCJA ORMIAŃSKA
Wcześnie wstającemu młodzianowi Bóg obiad gotuje.
Jedną głowę karmią dwie ręce.

Nieraz człowiek wiele się.trudzi, a owoce jego pracy inni spożywają.

STARY AFORYZM RZYMSKI
Praca chleb najpewniejszy: kto się spuści na nię,

I za żywota ma chleb, i po nim zostanie.
S zymon S zymonowic
i\
Hojny, głupi, utratny pewnie umrze w nędzy;

Pracowity, oszczędny dojdzie do pieniędzy.
W acław P otocki
Dobrze jest zrywać cudzymi rękami tylko kolce.
Zamiast renty — alimenty.

R yszard Brudzyński
Nie godzien chleba, kto nań robić nie chce.
W wyjątkowych wypadkach
leń też przyda się na coś —
mają przy nim co robić
ci, co pensję mu plącą.
Dobrobyt czasem ludzi materializuje — nędza zawsze.

F eliks C hwalibóg
Po co masz czekać, aż ktoś cię pochwali ?

Sam zrobisz to lepiej!
Jednym przyznaje się nagrody, innym rację.

Gdy zwiędły liście lauru, nosił go dalej jako cierniową koronę.

M irosław K ubacki
Krzysztof Kolumb byt jedynym człowiekiem, który dorobił się
w Ameryce sławy, mimo że nie zaczął kariery od sprzedaży gazet.
Lepsze przygany mądrego niż głupiego pochwała.

Gekawe, kiedy odbędzie się Pierwsze Miękkie Lądowanie Na Lau

rach?
Kara powinna być jak sałata; mieć dużo oliwy, a mało octu.
F riedrich von L ogau
Sława to perfumy bohaterskich czynów.

S okrates
Gdy liście opadną, wieniec laurowy może okazać się cierniową ko
roną.
J anusz W asylkowski
Są ludzie, których cala zasługa polega na tym, iż użytecznie mówią
i robią głupstwa i którzy zepsuliby wszystko, gdyby zmienili postę
powanie.
FRANęois de La Rochefoucauld
Pomnik dobrej roboty powinien przetrwać przynajmniej swego

wykonawcę.
Eugeniusz Korkosz
Nie godzien laurów ten, kto na nich spoczął.

AFORYZM STAROPOLSKI
Proponuję stawiać pomniki również bohaterom negatywnym —

abyśmy byli całkiem pewni, kogo naśladować ni< należy.
Mirosław Kubacki
Jakaż przepaść dzieli życie od snów —

Są wieńce laurowe, lecz nie ma głów.
Ryszard Brudzyński
Są ludzie, którzy sami potrafią nadąć balon sławy, unoszący ich

w górę.
Ryszard Podlewski
Szczerze chwalimy zazwyczaj tych, którzy nas podziwiają.

FRANęois de La Rochefoucauld
Skuteczna nagana tyle warta co premia.

współczesne bułgarskie
Pochwały nie zmienią osia w dromadera.

przysłowie arabskie
Nie obawiaj się, że niezasłużona nagana zaszkodzi twojej pracy —

bój się raczej, by niezasłużona pochwała nie zaszkodziła tobie sa
memu.
współczesne psychologiczne
Gań krótko, ale chwal jeszcze krócej.
W życiu częściej przypinają łatki niż ordery.

I przy produkcji odznaczeń nie wszyscy pracują na medal.

E ugeniusz K orkosz
Sławy nie kupisz, choć liść laurowy mogą ci sprzedać.

K azimierz C hyła
Sława z własnej gęby nie popłaca

MAKSYMA STAROPOLSKA
Nasze obowiązki nie są naszymi zasługami.

W ładysław G rzeszczyk
Gdy otrzymujemy pochwałę od durnia, to ten natychmiast przestaje

być dla nas durniem.
Obowiązek to zadanie, do którego przystępujemy z niesmakiem,

które wykonujemy z niechęcią — i którym się potem chwalimy.
STARY AFORYZM NORMANDZKI
Francuz kocha niebezpieczeństwo, bo widzi w nim chwałę.

FRANęois C hateaubriand
Dobra robota nie potrzebuje pochwały.

przysłowie łużyckie
Słusznym jest chwalenie siebie samego, jeśli nie możesz znaleźć

nikogo, kto by chciał cię chwalić.
E razm z R otterdamu
Ludzie proszą o krytykę, ale pragną tylko pochwały.

Kto ucieka od trudów, ucieka od chwały!
STAROPOLSKIE
Staramy się czynić sobie chlubę z wad, których nie chcemy się
wyzbyć.
Kto spoczywa na laurach, szybko obudzi się na kaktusach.

H arold L loyd
Nic bardziej nie szkodzi twoim laurom niż spoczywanie na nich.
F ranklin P. J ones
Cudze laury nie pozwalają zasnąć, własne laury usypiają.

stara sentencja wschodnia
Sława przychodzi tylko do tych, którzy o niej marzą.

Kto przed sławą ucieka, tego ona goni.

PRZYSŁOWIE POLSKIE
Potknięcia mniej są widoczne, gdy się na wszystkie strony kłaniasz.

Gruszki na wierzbie to bzdura. Ale spotyka się czasem laury na lipie.

J anusz R oś
Nie sztuka osiadać na laurach; spróbujcie na koronie cierniowej.

Jakże względne jest pojęcie zasługi, skoro i na karę zasłużyć sobie

trzeba.
Z dzisław W ojnowski
Nikt nie chce przyznać innym prawa do pomyłki.

Błędy nie przekreślają sukcesów,
sukcesy nie rozgrzeszają z błędów.
SENTENCJA GASKOŃSKA
Nie wijcie nikomu za wielkich wieńców laurowych, bo mu spadną

na kark jak powróz!
C hristian F. H ebbel
Ludzie lubią chwalić tych, którzy ich chwalą!

współczesne zasłyszane
Z trudu jednego dnia nikt nie wyżyje.

Najwyższa nagroda pracy — to, czym pozwala nam się stać.

J ohn R uskin
Zasługa, sukces i dobra opinia, to trzy rzeczy całkiem różne.

C harles de G aulle
Bez pilności nie ma nagrody.

Zasługi i narzeczone szybko się starzeją.

PRZYSŁOWIE HINDUSKIE
Kto nie pracuje, ten nie je!

PRZYSŁOWIE NIEMIECKIE, RADZIECKIE
Bez pracy nie ma kołaczy.

Można wybaczyć zasługi, nie wolno przebaczać intryg!

N apoleon
Łatwe nagany i łatwe pochwały

już niejednego człeka zmarnowały.
SPIS TR EŚC I
ZAMIAST PRZEDMOWY 5
ROZDZIAŁ I
to nie malina dojrzała...
CZYLI O PRACY JAKO TAKIEJ 10
ROZDZIAŁ II
kogo kochają kobiety?
CZYLI O PILNOŚCI I ODPOCZYNKU 30
ROZDZIAŁ III
ja k robić, żebv nie robić?
CZYLI O LENISTWIE I BEZCZYNNOŚCI 50

I Starca Odmłodzi - Przysłowia Aforyzmy Złote Myśli (1984)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

I Starca Odmłodzi - Przysłowia Aforyzmy Złote Myśli (1984)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

...

IN STYTU T WYDAWNICZY CRZZ

Pierwszym obowiązkiem człowieka jest pracować. Tylko przez pracę

Komunizm zaczyna się tam, gdzie ujawnia się ofiarna, przezwycię­

Pracą, nie złotem silne są narody.

Na smutki, cierpienia i nudy najlepszym lekarstwem jest praca.

Bez pracy statek ludzkiego ciała nie ma balastu.

Praca rozumna i wytrwała, która nie myśli o zbieraniu owoców

Praca uczyniła z nas tę siłę, która jednoczy wszystkich pracujących.

Kmiecie my tu wszyscy jesteśmy, i od uczestnictwa w związku pracy

Im wyższa kultura, tym większym szacunkiem cieszy się praca

...każdy człowiek zobowiązany jest przyczyniać się ze wszystkich

T ru d cielesny nie tylko że nie wyklucza możliwości umysłowej

Praca okrasza każdy posiłek.

Prawdziwy czyn nie czyni wrzawy.

Wychowanie powinno rozwijać nie tylko rozum człowieka, ale też

Przyzwyczajenie się do świątecznego życia jest największym nie­

Nie lekceważmy pracy wieków. Oblećmy szczyty, do których się

Starajcie się zawsze wykonać swój obowiązek, a ludzkość usprawie­

Dni i noce z nami biegną,

Prawdziwe szczęście jest rzeczą wysiłku, odwagi i pracy.

Praca nie hańbi, wielu jednak hańbi pracę...

Wielkie dzieła tylko wielką pracą i poświęceniem dokonywane

Nawet największy geniusz nic nie dokaże bez pracy i znoju.

Nikt nie osiągnie bez wielkiej pracy rozgłosu wielkiego —

Jakże wielkim, silnym i potężnym jest człowiek!

Młyn — mocny wodą, człowiek — pracą i strawą.

Nie praca niszczy, lecz zmartwienie.

Praca skraca dzień.

Człowiek dowiódł, że potrafi zdobywać bez przerwy rzeczy

Praca jest jak piękna kobieta — nie lubi czekać.

Wszyscy mamy jedną kotwicę, która — jeśli sam nie zechcesz —

Szczęście: praca plus umiejętność trzymania języka za zębami.

Miłość ojczyzny to sumienność w swym dziele pracy.

Najlepszymi lekarzami są: pan doktor Dieta, doktor Spokój, doktor

Nie nadmiar pracy boli, lecz jej niedostatek.

Żyć to działać, to rozlewać po świecie talent, energię, uczucie;

Tylko praca jest gwarancją świeżości uczuć i sił człowieka; ona

Praca to nie malina dojrzała, która w lecie spada.

Wiem to nie z książki, nie z mądrości cudzej, lecz ze siebie, ze swego

Siej! i obawy nie m iej!

Praca to najszlachetniejszy wybawca ze wszystkich słabości.

Praca to źródło wszystkich radości, wszystkiego najlepszego w świecie.

Życie jest krótkie, a bezużyteczne zajęcia pozwalają zdobyć tylko

Głód spogląda na drzwi domu człowieka pracowitego, ale nie odważy

Niech nie stoi pług ni radio;

Co dzień do pracy, tak jak do boju,

Praca uodparnia na ból.

Postęp społeczeństwa mierzymy rozwojem przemysłu i stopniem

Praca jest solą życia.

Powinieneś opłacić swe życie swą pracą.

Praca duszę weseli.

Dobra robota i starca odmłodzi.

Praca i najcięższy smutek rozwieje.

Czynami ślad żywota kreśl,

Praca — najlepszy uzdrowiciel ze wszystkich chorób.

Praca sama o to dba, by jej nie zabrakło.

Będziemy pracować, ponieważ praca jest ojcem zadowolenia.

Cała radość życia w tworzeniu... Tworzyć — znaczy zabić śmierć-

Kiedy pogrążasz się w smutku, wyleczenia szukaj w pracy.

Gdzie praca, tam szczęście.

Praca jest ojcem odpoczynku.

Praca to życie i zdrowie.

Komunizm zaczyna się tam, gdzie ujawnia się ofiarna, przezwycię

Przyzwyczajenie się do świątecznego życia jest największym nie

Starajcie się zawsze wykonać swój obowiązek, a ludzkość usprawie