NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG NGÂN

HÀNG

Trần Thị Minh Trâm

Email: tramttm@ftu.edu.vn

1
 PHẦN 1:

GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG VÀ

HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG

2
Chương 1.2: Các dịch vụ ngân hàng

DỊCH VỤ NH TRUYỀN THỐNG VÀ NH HIỆN ĐẠI

DỊCH VỤ NH BÁN LẺ VÀ NH BÁN BUÔN

DỊCH VỤ NH CÁ NHÂN VÀ NH DOANH NGHIỆP

DỊCH VỤ NH THƯƠNG MẠI VÀ NH ĐẦU TƯ

DỊCH VỤ NGÂN HÀNG HỒI GIÁO

3
 Mục tiêu chương
• Hiểu được tổng quát ngân hàng làm gì
• Mô tả được các mảng hoạt động của ngân hàng, các
dịch vụ mà ngân hàng cung cấp
– Nắm được sự phân loại giữa các nhóm dịch vụ
– Hiểu được đặc điểm, bản chất và sự khác nhau giữa các
nhóm dịch vụ này

4
 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN CỦA NHTM
Sử dụng vốn Nguồn vốn
Dự trữ và tiền mặt 5% Tiền gửi thanh toán 9%
Chứng khoán 25% Tiền gửi tiết kiệm & kỳ hạn 56%
Chứng khoán chính phủ 15% Tiền gửi tiết kiệm 35%
Chứng khoán khác 10% Tiền gửi có kỳ hạn 21%
Các khoản cho vay 64% Vay nợ 28%
Thương mại và công nghiệp 14% Vốn chủ sở hữu 7%
Bất động sản 29%
Tiêu dùng 9%
Liên NH 4%
Khác 8%
Tài sản khác (máy móc, 6%
trang thiết bị, ...)
Tổng 100% Tổng 100%
5
CÁC LOẠI HÌNH DỊCH VỤ NGÂN HÀNG
• Dịch vụ ngân hàng truyền thống và ngân hàng hiện đại
• Dịch vụ ngân hàng bán lẻ và ngân hàng bán buôn
• Dịch vụ ngân hàng cá nhân và ngân hàng doanh nghiệp
• Dịch vụ ngân hàng thương mại và ngân hàng đầu tư
• Dịch vụ ngân hàng Hồi giáo

6
 CÁC DỊCH VỤ NH TRUYỀN THỐNG
• Thực hiện trao đổi ngoại tệ
• Chiết khấu thương phiếu và cho vay thương mại
• Nhận tiền gửi
• Bảo quản vật có giá trị
• Tài trợ các hoạt động của Chính phủ
• Cung cấp các tài khoản giao dịch
• Cung cấp dịch vụ ủy thác

7
 Trao đổi ngoại tệ
• Dịch vụ đầu tiên của ngân hàng
• Một NH đứng ra mua (bán) một loại tiền và
hưởng phí dịch vụ
• VD: bán USD lấy Euro
• Thuận lợi: khách du lịch
• Hiện nay, việc trao đổi do các NH lớn đảm
nhận do rủi ro cao và đòi hỏi chuyên môn cao

8
 Chiết khấu thương phiếu và cho vay
thương mại
• Chiết khấu thương phiếu: NH mua lại thương
phiếu (trước khi đáo hạn) với giá thấp hơn
mệnh giá và thanh toán theo mệnh giá khi
đến hạn thanh toán.
• Cho vay thương mại: cho vay mua hàng dự
trữ, xây dựng văn phòng, mua thiết bị sản
xuất…

9
 Nhận tiền gửi
• Nhằm mục đích cho vay sinh lời.
• VD: các ngân hàng Hy Lạp đã trả lãi suất 16%
một năm để thu hút các khoản tiết kiệm nhằm
mục đích cho vay đối với các chủ tàu ở Địa
Trung Hải với lãi suất gấp đôi hay gấp ba lãi
suất tiết kiệm.

10
 Bảo quản vật có giá
• Lưu giữ vàng và các vật có giá khác cho KH
trong kho bảo quản nhằm thu phí.
• Trước đây, các giấy chứng nhận do NH ký phát
(ghi nhận về các tài sản đang được lưu giữ) có
thể được lưu hành như tiền.

11
 Tài trợ cho các hoạt động của chính
phủ
• Do NH có khả năng huy động và cho vay với khối
lượng lớn.
• Thông thường, NH được cấp giấy phép thành lập
với điều kiện là họ phải mua trái phiếu Chính phủ
theo một tỉ lệ nhất định trên tổng lượng tiền gửi
mà NH huy động được.
• Ví dụ: Bank of North America được Quốc hội Mỹ
cho phép thành lập năm 1781 để tài trợ cho cuộc
đấu tranh xóa bỏ sự đô hộ của nước Anh và đưa
Mỹ trở thành quốc gia có chủ quyền.
12
 Cung cấp tài khoản giao dịch
• Tài khoản tiền gửi giao dịch (demand deposit):
cho phép người gửi tiền được viết séc thanh
toán để mua hàng hóa dịch vụ.
• Cải thiện quá trình thanh toán, giao dịch kinh
doanh dễ dàng, nhanh chóng, an toàn hơn

13
 Cung cấp dịch vụ ủy thác
• Quản lý tài sản và quản lý hoạt động tài chính cho cá nhân
và doanh nghiệp thương mại.
• Thu phí trên cơ sở giá trị của tài sản hoặc quy mô quản lý
• Dịch vụ ủy thác thông thường: cho cá nhân, hộ gia đình
• Dịch vụ ủy thác thương mại: cho doanh nghiệp
• VD: Thông qua phòng Ủy thác cá nhân, KH có thể tiết
kiệm tiền để cho con đi du học. NH sẽ quản lý và đầu tư
khoản tiền đó cho đến khi KH cần. ; Trong phòng Ủy thác
thương mại, NH quản lý danh mục đầu tư chứng khoán,
kế hoạch tiền lương cho các công ty kinh doanh...

14
 CÁC DỊCH VỤ NH HIỆN ĐẠI
• Cho vay tiêu dùng
• Tư vấn tài chính
• Quản lý tiền mặt
• Dịch vụ cho thuê tài chính
• Cho vay tài trợ dự án
• Bán các dịch vụ bảo hiểm
• Cung cấp các kế hoạch hưu trí
• Cung cấp các dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán
• Cung cấp các dịch vụ quỹ tương hỗ và trợ cấp
• Cung cấp dịch vụ NH đầu tư và NH bán buôn
•…
15
 Cho vay tiêu dùng
• Trước đây: hạn chế cho vay cá nhân và hộ gia đình
(khoản cho vay tiêu dùng quy mô nhỏ, rủi ro vỡ nợ
cao, mức sinh lời thấp)
• Đầu TK XX, NH bắt đầu dựa vào tiền gửi để tài trợ
cho những món vay thương mại lớn
• Cạnh tranh tăng về tiền gửi và cho vay khiến NH
hướng tới người tiêu dùng như một khách hàng tiềm
năng trung thành
• Ngày nay: tín dụng tiêu dùng trở thành loại hình tín
dụng tăng trưởng nhanh nhất

16
 Tư vấn tài chính
• Đặc biệt là tư vấn về tiết kiệm và đầu tư.
• NH hiện nay cung cấp nhiều dịch vụ tư vấn tài
chính đa dạng: chuẩn bị về thuế và kế hoạch
tài chính cho các cá nhân, tư vấn về các cơ hội
thị trường trong nước và ngoài nước cho các
khách hàng kinh doanh ...

17
 Quản lý tiền mặt
• NH quản lý việc thu và chi cho một công ty kinh
doanh và tiến hành đầu tư phần thặng dư tiền
mặt tạm thời vào các chứng khoán sinh lợi và tín
dụng ngắn hạn cho đến khi KH cần tiền mặt để
thanh toán.
• Đối tượng KH: các tổ chức, người tiêu dùng
• Ví dụ: tài khoản quản lý tiền mặt của Merrill
Lynch cho phép KH của nó mua và bán chứng
khoán, di chuyển vốn trong nhiều quỹ tương hỗ,
viết séc, và sử dụng thẻ tín dụng cho khoản vay
tức thời.

18
 Dịch vụ cho thuê tài chính
• NH cho KH kinh doanh quyền lựa chọn mua
các thiết bị, máy móc cần thiết thông qua hợp
đồng thuê mua, trong đó NH mua thiết bị và
cho KH thuê.
• Sau khi hợp đồng thuê mua hết hạn, KH có
thể sở hữu tài sản.

19
 Cho vay tài trợ dự án
• Ví dụ: tài trợ cho chi phí xây dựng nhà máy
mới
• Do rủi ro cao nên thường được thực hiện qua
một công ty đầu tư, là thành viên của công ty
sở hữu NH, cùng với sự tham gia của các nhà
đầu tư khác để chia sẻ rủi ro.

20
 Bán các dịch vụ bảo hiểm
• Các quy định hiện tại không cho phép NH trực tiếp
bán các dịch vụ bảo hiểm.
• Hiện nay, NH thường bảo hiểm cho KH thông qua
các liên doanh (bancassurance) hoặc các thỏa thuận
đại lý kinh doanh độc quyền, theo đó, một công ty
bảo hiểm đồng ý đặt một văn phòng đại lý tại hành
lang của NH và NH sẽ nhận một phần thu nhập từ
các dịch vụ ở đó.
• Hình thức: giới thiệu KH, đại lý thu hộ, bán chéo sản
phẩm, đưa gói dịch vụ tích hợp (gồm cả sản phẩm
NH và BH) 21
 Cung cấp các kế hoạch hưu trí
• NH quản lý kế hoạch hưu trí mà các DN lập
cho người lao động, đầu tư vốn, phát lương
hưu cho những người đã nghỉ hưu...
• NH cũng bán các kế hoạch tiền gửi hưu trí (ví
dụ: IRAS và Keogh) cho các cá nhân và giữ
nguồn tiền gửi cho đến khi người sở hữu các
kế hoạch này cần đến.

22
 Cung cấp dịch vụ môi giới đầu tư
chứng khoán
• Cung cấp cho khách hàng cơ hội mua cổ
phiếu, trái phiếu và các chứng khoán khác mà
không phải nhờ đến người kinh doanh chứng
khoán
• NH mua lại một công ty môi giới đang hoạt
động hoặc thành lập các liên doanh với một
công ty môi giới.

23
Cung cấp dịch vụ quỹ tương hỗ và trợ
cấp
• Là các sản phẩm đầu tư cung cấp triển vọng thu nhập
cao hơn tài khoản tiền gửi nhưng cũng kèm theo nhiều
rủi ro hơn.
• Hợp đồng trợ cấp: bao gồm các kế hoạch tiết kiệm dài
hạn cam kết thanh toán một khoản tiền mặt hàng năm
cho KH bắt đầu từ một ngày nhất định trong tương lai
(ví dụ ngày nghỉ hưu).
• Quỹ tương hỗ: bao gồm các chương trình đầu tư được
quản lý một cách chuyên nghiệp nhằm vào việc mua cổ
phiếu, trái phiếu và các chứng khoán phù hợp với mục
tiêu của quỹ (ví dụ tối đa hóa thu nhập hay đạt được
sự tăng giá trị vốn).

24
 Cung cấp dịch vụ NH đầu tư và NH
bán buôn
• Cung cấp dịch vụ ngân hàng đầu tư và dịch vụ ngân hàng
bán buôn cho các tập đoàn lớn, gồm:
- Xác định mục tiêu hợp nhất
- Tài trợ mua lại Công ty
- Mua bán chứng khoán cho khách hàng (ví dụ: bảo lãnh
phát hành chứng khoán)
- Cung cấp công cụ Marketing chiến lược
- Các dịch vụ hạn chế rủi ro để bảo vệ khách hàng
• NH bảo đảm, hỗ trợ các khoản nợ do chính phủ và công ty
phát hành để những KH này có thể vay vốn với chi phí thấp
nhất từ thị trường tự do hay từ các tổ chức cho vay khác.

25
 Các dịch vụ hiện đại khác
• Internet Banking
• SMS Banking
• Mobile banking
...
→ Danh mục dịch vụ của NH ngày càng tăng đáp
ứng nhu cầu của khách hàng

26
Ngân hàng điện tử

27
Dịch vụ NH truyền thống vs. hiện đại
Dịch vụ ngân hàng Dịch vụ ngân hàng hiện đại
truyền thống
Sản phẩm và dịch vụ HẠN CHẾ ĐA DẠNG
Cho vay Cho vay
Nhận tiền gửi Nhận tiền gửi
Bảo hiểm
Chứng khoán/ Dịch vụ ngân hàng đầu
tư
Dịch vụ quỹ hưu trí
Các dịch vụ tài chính khác
Nguồn thu nhập Thu từ lãi ròng Thu từ lãi ròng
Thu từ phí và hoa hồng
Môi trường cạnh tranh Hạn chế Cạnh tranh cao

Chiến lược phát triển Tăng tổng tài sản Lợi nhuận cho cổ đông
Tăng giá trị cổ đông
Đối tượng khách hàng Phụ thuộc vào cung Phụ thuộc vào cầu
Tạo giá trị cho khách hàng 28
CÁC LOẠI HÌNH DỊCH VỤ NGÂN HÀNG
• Dịch vụ ngân hàng truyền thống và ngân hàng hiện đại
• Dịch vụ ngân hàng bán lẻ và ngân hàng bán buôn
• Dịch vụ ngân hàng cá nhân và ngân hàng doanh nghiệp
• Dịch vụ ngân hàng thương mại và ngân hàng đầu tư
• Dịch vụ ngân hàng Hồi giáo

29
 Dịch vụ ngân hàng bán lẻ/
Ngân hàng cá nhân
• Hoạt động ngân hàng bán lẻ hay ngân hàng cá nhân:
cung ứng các dịch vụ tài chính cho khách hàng và
thường có đặc trưng là quy mô nhỏ.
– Dịch vụ thanh toán
– Cho vay
– Cho vay thế chấp (mortgages)
– Bảo hiểm
– Quỹ hưu trí
– Các loại dịch vụ khác

30
 Dịch vụ ngân hàng bán lẻ/
Ngân hàng cá nhân
• Các loại hình ngân hàng cung ứng dịch vụ ngân
hàng bán lẻ/ngân hàng cá nhân:
– Ngân hàng thương mại (Commercial Banks)
– Ngân hàng tiết kiệm (Savings Banks)
– Hiệp hội xây dựng (Building Societies/ Savings and Loans)
– Quỹ tín dụng (Credit Unions)

• Tổ chức tài chính chủ yếu cung cấp dịch vụ này là

NHTM.
31
 Dịch vụ ngân hàng bán buôn/Ngân
hàng doanh nghiệp
• Ngân hàng doanh nghiệp liên quan đến các dịch
vụ ngân hàng cung cấp cho các công ty, mặc dù
thông thường thuật ngữ này chỉ các dịch vụ được
cung cấp cho các công ty tương đối lớn.
• Các dịch vụ ngân hàng cung cấp cho các doanh
nghiệp vừa và nhỏ ở nhiều khía cạnh tương tự
như dịch vụ ngân hàng cá nhân.
• Quy mô công ty càng lớn thì số lượng sản phẩm
dịch vụ tài chính càng nhiều và mức độ phức tạp
càng cao.
32
 Dịch vụ ngân hàng bán buôn/Ngân
hàng doanh nghiệp
• DN vừa và nhỏ:
– Thanh toán
– Tài trợ thương mại
– Tài trợ vốn
– Các tài trợ khác
– …
• DN lớn, định chế tài chính:
– Thanh toán và quản lý tiền tệ
– Tín dụng
– Đầu tư
– Ngoại hối và thị trường vốn
– Cam kết và bảo lãnh
– Quản lý tài sản
– …

33
 Dịch vụ ngân hàng cho người có thu
nhập cao - Private banking
• Ngân hàng tư nhân liên quan đến việc cung cấp chất
lượng cao của một loạt các dịch vụ tài chính và liên quan
đến các khách hàng giàu có, chủ yếu là các cá nhân và gia
đình của họ (HNWIs - Các cá nhân có giá trị ròng cao).
• Phân khúc thị trường và cung cấp dịch vụ chất lượng cao
tạo thành bản chất của ngân hàng tư nhân và các thành
phần chính bao gồm:
– Cá nhân hóa các dịch vụ theo yêu cầu KH
– Dự đoán nhu cầu của KH
– Định hướng mối quan hệ lâu dài
– Liên hệ cá nhân
– Các dịch vụ khác biệt khác

34
Dịch vụ ngân hàng cho người có thu
nhập cao - Private banking

35
 Dịch vụ ngân hàng đầu tư
• Khách hàng chính: các công ty và các tổ chức
lớn khác, không phải với khách hàng bán lẻ -
ngoài việc cung cấp các dịch vụ ngân hàng tư
nhân cao cấp (private banking).
• Vai trò: giúp các công ty và chính phủ huy
động vốn trên thị trường vốn thông qua tư
vấn và bảo lãnh phát hành chứng khoán hoặc
nợ.

36
 Dịch vụ ngân hàng đầu tư
• Tư vấn tài chính (ví dụ tư vấn các thương vụ M&A)
• Bảo lãnh phát hành chứng khoán
• Tự doanh và uỷ thác đầu tư chứng khoán (trái phiếu, cổ phiếu, các
sản phẩm phái sinh)
• Quản lý tài sản – quản lý các khoản quỹ lớn (ví dụ như quỹ hưu trí
của khách hàng doanh nghiệp) cũng như cung ứng dịch vụ tư vấn
đầu tư đối với các khách hàng cá nhân giàu có và các tổ chức
• Các dịch vụ chứng khoán khác – môi giới, các dịch vụ tài trợ và cho
vay đầu tư, kinh doanh chứng khoán

37
Dịch vụ ngân hàng đầu tư

38
Dịch vụ ngân hàng đầu tư

39
Dịch vụ ngân hàng đầu tư

40
Ngân hàng Hồi giáo – Islamic banking
• Ngân hàng Hồi giáo, còn được gọi là ngân hàng
phi lợi nhuận, là một hệ thống dựa trên các
nguyên tắc của luật Hồi giáo hoặc Sharia và được
hướng dẫn bởi kinh tế Hồi giáo.
• Các ngân hàng Hồi giáo kiếm lợi nhuận thông qua
việc tham gia cổ phần, đòi hỏi người vay phải chia
cho ngân hàng một phần lợi nhuận thay vì trả lãi.
• Một số ngân hàng thương mại có cửa sổ hoặc bộ
phận cung cấp dịch vụ ngân hàng Hồi giáo cho
khách hàng.
41
Ngân hàng Hồi giáo – Islamic banking

42
 Một số khái niệm liên quan
• Virtual bank
• Ngân hàng số (Digital bank)
• Ngân hàng điện tử (Electronic bank)
• Ngân hàng trực tuyến (Internet banking)
• Mobile banking

43
 Tóm tắt chương
• Tóm lại, các sản phẩm, dịch vụ mà TGTC Ngân
hàng cung cấp có thể được phân chia thành
nhiều nhóm:
– Dịch vụ cho KH cá nhân; Dịch vụ cho KH doanh nghiệp
(doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp lớn, định
chế tài chính); Dịch vụ NH cho người có thu nhập cao
– Dịch vụ NH thương mại; Dịch vụ NH đầu tư
– Dịch vụ NH đơn năng và đa năng
– Dịch vụ NH Hồi giáo
–…

44
 CÂU HỎI ÔN TẬP
1. NH làm gì?
2. Các nhóm dịch vụ mà NH cung cấp?
3. Ngân hàng điện tử là gì? Sự phát triển của
công nghệ thông tin đã ảnh hưởng như thế
nào tới hoạt động của ngân hàng?

45