Wyprawy krzyżowe (krucjaty)

1. Czym były wyprawy krzyżowe?

2. Geneza krucjat.
3. Krucjaty rycerskie.
4. Skutki wypraw krzyżowych.
5. Zakony rycerskie.
6. Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim.
 1. Czym były wyprawy krzyżowe?

* Wyprawy krzyżowe (krucjaty) to zbrojne wyprawy

rycerzy chrześcijańskich przeciwko poganom,

muzułmanom i heretykom organizowane

w średniowieczu w celu obrony chrześcijaństwa.

 1. Czym były wyprawy krzyżowe?

* Najsłynniejsze są krucjaty do Ziemi Świętej

przeciwko Arabom i Turkom. Organizowano je także

przeciwko: Maurom na Półwyspie Iberyjskim,

Połabianom, Bałtom, albigensom we Francji oraz

husytom w Czechach.
 2. Geneza krucjat.
PRZYCZYNY WYPRAW KRZYŻOWYCH
* Odebranie Ziemi Świętej Bizancjum przez Arabów,
a następnie Turków Seldżuckich.
* Utrudnianie chrześcijanom pielgrzymek do Ziemi
Świętej przez muzułmanów.
* Apele papieży o wyzwolenie Ziemi Świętej z rąk
muzułmanów.
Jerozolima
 2. Geneza krucjat.

* Rywalizacja papieży i cesarzy o przywództwo

w świecie chrześcijańskim.

* Prośby władców bizantyjskich o pomoc w walce

z agresją muzułmańską.

* Dążenie monarchów i rycerzy do realizacji idei

obrony i rozszerzania chrześcijaństwa.

 2. Geneza krucjat.

* Wzrost demograficzny w Europie Zachodniej.

* Dążenie zubożałego rycerstwa do zdobycia ziemi

i bogactw na Bliskim Wschodzie.

* Pragnienie zdobycia sławy i przeżycia przygód przez

rycerzy.
 2. Geneza krucjat.
GENEZA KRUCJATY LUDOWEJ I PIERWSZEJ
KRUCJATY RYCERSKIEJ
* Płomienne przemówienie papieża Urbana II na
synodzie w Clermont (1095):
1) apel do rycerzy chrześcijańskich o udzielanie

pomocy Bizancjum,
2) wezwanie do odzyskania Ziemi Świętej z rąk

muzułmanów,
Urban II
 2. Geneza krucjat.

3) gwarancja odpuszczenia grzechów uczestnikom

wyprawy,

4) obietnica zbawienia dla tych, którzy na niej

polegną.

* Entuzjastyczne przyjęcie apelu papieża przez

rycerstwo i lud.
Synod w Clermont
 2. Geneza krucjat.

KRUCJATA LUDOWA 1095 – 1096

* Organizatorzy – wędrowni kaznodzieje Walter bez

Mienia i Piotr Eremita z Amiens.

* Uczestnicy: zubożała szlachta, mieszczanie, chłopi

i ludzie z marginesu społecznego w liczbie od

kilkudziesięciu tysięcy do dwustu tysięcy.

Synod w Clermont
 2. Geneza krucjat.

* Przebieg: liczne napady i rabunki dokonywane po

drodze przez uczestników wyprawy oraz pogromy

Żydów; rozbicie części oddziałów przez króla Węgier

broniącego swoich poddanych, a pozostałych przez

Turków na terenie Anatolii.

Krucjata ludowa
 3. Krucjaty rycerskie.
* I wyprawa krzyżowa (1096 – 1099) – zdobycie

Jerozolimy i utworzenie Królestwa Jerozolimskiego,

Księstwa Antiochii, Hrabstwa Trypolisu

i Hrabstwa Edessy; przywódcy: hrabia Rajmund

z Tuluzy, książę Boemund I , Gotfryd de Bouillon,

Baldwin de Bouillon i hrabia Hugo z Vermadosi.

Gotfryd de Bouillon
Baldwin de Bouillon
Hugo z Vermadosi
Zdobycie Jerozolimy
Państwa krzyżowców
 3. Krucjaty rycerskie.
* II wyprawa krzyżowa (1147 – 1149) z królem

Niemiec Konradem III i królem Francji Ludwikiem VII

na czele – klęska krzyżowców.

Konrad III Hohenstauff i Ludwik VII Kapetyng
Krzyżowcy pod Konstantynopolem
II krucjata
 3. Krucjaty rycerskie.
* Zdobycie Jerozolimy przez Saladyna w 1187

i nieudana III wyprawa krzyżowa (1189 – 1192)

z cesarzem Fryderykiem Barbarossą, królem Francji

Filipem Augustem i królem Anglii Ryszardem Lwie

Serce na czele; odzyskanie tylko wybrzeży Palestyny

od Askalonu do Akry.
Fryderyk I Barbarossa i Ryszard Lwie Serce
Filip II August
III krucjata
 3. Krucjaty rycerskie.
* IV wyprawa krzyżowa (1202 – 1204) – przywódca

– hrabia Szampanii Tybald III: atak na Bizancjum

zdobycie Konstantynopola i utworzenie Cesarstwa

Łacińskiego (1204 – 1261).

Zdobycie Konstantynopola
Podział Bizancjum po IV krucjacie
 3. Krucjaty rycerskie.
* V wyprawa krzyżowa(1217 – 1221) – atak na

Egipt; przywódca: król Węgier Andrzej II; zdobycie

Damietty w Delcie Nilu, ale ostatecznie klęska

krzyżowców.
Andrzej II Arpad
Zdobycie Damietty
Zdobycie Damietty
 3. Krucjaty rycerskie.
* Odzyskanie na drodze układów przez cesarza

Fryderyka II Jerozolimy (1228 – 1229; do 1244),

uznawane przez niektórych historyków za

VI krucjatę.
Fryderyk II Hohenstauff
 3. Krucjaty rycerskie.
* VII wyprawa krzyżowa(1248 – 1254) – atak króla

Francji Ludwika IX Świętego na Egipt i klęska

krzyżowców w bitwie pod Al – Mansura

i opuszczenie przez nich Egiptu.

Ludwik IX Święty
VI krucjata
Bitwa pod Al – Mansura
 3. Krucjaty rycerskie.
* VIII wyprawa krzyżowa (1270) – pod

przywództwem króla Francji Ludwika IX Świętego;

nieudana próba zdobycia Tunisu i śmierć króla

w wyniku zarazy.
3. Krucjaty rycerskie.

* Opanowanie przez

Mameluków

ostatniej

twierdzy krzyżowców

Akki (1291).
 4. Skutki wypraw krzyżowych.
* Przejściowe opanowanie części Bliskiego Wschodu
przez chrześcijan (Królestwo Małej Armenii,
Hrabstwo Edessy, Księstwo Antiochii, Hrabstwo
Trypolisu i Królestwo Jerozolimskie).
* Wyparcie chrześcijan z Bliskiego Wschodu przez
muzułmanów w XIII wieku – ostatnia twierdza
krzyżowców Akka – upadła w maju 1291 roku.
 4. Skutki wypraw krzyżowych.
* Trwała wrogość pomiędzy chrześcijanami
a muzułmanami.
* Wzrost znaczenia papiestwa, które inicjowało
wyprawy krzyżowe.
* Ożywienie handlu śródziemnomorskiego –
wymianę handlową z Bliskim Wschodem nazywano
handlem lewantyńskim.
 4. Skutki wypraw krzyżowych.

* Wzbogacenie się miast włoskich na transporcie

krzyżowców i handlu z Lewantem (Bliskim

Wschodem).

* Wzajemne oddziaływanie kultur europejskiej

i bliskowschodniej.
 4. Skutki wypraw krzyżowych.

* Utworzenie zakonów rycerskich, których

członkowie oprócz ślubów czystości, ubóstwa

i posłuszeństwa, przysięgali opiekę nad

pielgrzymami i walkę zbrojną w obronie wiary.

 5. Zakony rycerskie.
Zakon Szpitala Św. Jana Chrzciciela (joannici)
Czas i miejsce powstania – 1070, Jerozolima
Założyciele: Rajmund z Puy Gerard z Teneque

Zakon rycerski od 1179. Od 1291 na Cyprze. Od

1310 na Rodos. Od 1530 na Malcie jako
Kawalerowie Maltańscy.
Joannici
 5. Zakony rycerskie.
Rycerze Świątyni (templariusze)
Czas i miejsce powstania – 1119, Jerozolima
Założyciel – Hugo de Payen

Reguła otrzymana od św. Bernarda z Clairvaux

w 1128. Po 1291 na Cyprze, a następnie we Francji.
Kasata przez Filipa Pięknego w 1312 r.
Templariusze
 5. Zakony rycerskie.
Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu
Niemieckiego w Jerozolimie (Krzyżacy)
Czas i miejsce powstania – 1190, Akka
Założyciele – Niemcy z Bremy i Lubeki

Zakon rycerski 1198. Uznanie przez papieża 1199.

Po opuszczeniu Ziemi Świętej na Węgrzech, a od
1226 w Prusach. Sekularyzacja w 1525.
Krzyżacy
 6. Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim.
* Rekonkwista to proces odzyskiwania ziemi od
Arabów przez chrześcijańską ludność Półwyspu
Iberyjskiego (Portugalii i Hiszpanii).
* Rekonkwista trwała od XI do XV wieku.
* Po apelu papieża Aleksandra II w 1063 roku,
Portugalczyków i Hiszpanów wsparło rycerstwo
europejskie.
 6. Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim.
* Przełomowym wydarzeniem rekonkwisty było

zwycięstwo chrześcijan nad muzułmanami w bitwie

pod Las Navas de Tolosa (16 VII 1212).

* Ostatni bastion arabski na Półwyspie Iberyjskim –

Emirat Grenady – został zdobyty przez Hiszpanów

w 1492 roku.
Półwysep Iberyjski pod panowaniem Arabów
Bitwa pod Las Navas de Tolosa 16 VII 1212