Câu hỏi: Trình bày các ưu khuyết điểm của điều chế đơn biên SSB.

Đáp án:
Ưu khuyết điểm của điều chế đơn biên:
Ta biết tin tức chỉ chứa trong biên tần, nên chỉ cần truyền đi 1 biên tần là đủ thông tin
về tin tức. Quá trình điều chế nhằm tạo ra 1 dải biên tần gọi là điều chế đơn biên. Tải
tần chỉ cần dùng để tách sóng, do đó có thể nén toàn bộ hoặc 1 phần tải tần trước khi
truyền đi.
Một số ưu điểm của điều chế đơn biên SSB so với điều biên:
1. Độ rộng dải giảm đi ½. Bởi vậy trong cùng 1 dải tần số thì số đài có thể bố trí tăng
gấp đôi.
2. Hiệu suất rất cao.
3. Có tỉ số S/N cao.
4. Do hiện tượng pha đinh trong truyền sóng mà tần số sóng mang fo có thể bị suy
giảm. Đối với máy thu AM khi thu có lúc m >1 sẽ gây méo do quá điều chế. Nếu pha
đinh rất lớn làm mất hẳn tần số sóng mang thì máy thu AM sẽ không thu được gì. Còn
đối với máy thu SSB pha đinh làm suy giảm hay triệt tiêu tần số sóng mang không gây
ảnh hưởng gì.
5. Đối với tín hiệu AM trong dải sóng ngắn, do sự phân tán của đặc tuyến pha mà xảy
ra sự chia pha các dao động trong dải biên. Điều đó làm méo tín hiệu truyền và làm
giảm biên độ điện áp ở đầu vào bộ tách sóng của máy thu AM. Tổn hao công suất ở
đầu ra, do đó được đánh giá là 50%. Còn đối với tín hiệu SSB thì mọi tin tức đều được
phát trong 1 dải biên nên không có hiện tượng chia pha.
6. Dùng tín hiệu SSB sẽ thực hiện được sự bảo mật tốt, do nếu không biết được tần số
sóng mang thì sẽ không thu được tin tức. Do vậy máy phát và máy thu SSB được sử
dụng rất nhiều trong lĩnh vực quân sự.
Tuy có nhiều ưu điểm nhưng do yêu cầu kỹ thuật khá cao như mạch lọc dải phải rất
hẹp và dốc đứng, việc tạo lại tần số sóng mang fo trong máy thu phải rất chính xác mới
không gây méo tín hiệu… nên máy phát và máy thu hiệu SSB có cấu tạo phức tạp hơn
so với máy phát và máy thu AM. Bởi vậy nó chỉ được dùng trong các máy thu phát
thông tin chuyên dụng như trong máy phát thoại và máy phát tín nhiều kênh.
Câu hỏi: Trình bày phổ của tín hiệu điều biên AM. Vẽ dạng tín hiệu VΩ, Vo và tín hiệu
điều biên AM.
Đáp án:
Phổ của tín hiệu điều biên: Điều biên là quá trình làm cho tải tin biến đổi theo tin
tức.
Giả thiết tin tức là tín hiệu âm tần có phạm vi biến đổi tần số từ Ωmin đến Ωmax, ta
có:

Tải tin là dao động cao tần:

Do đó tín hiệu điều biên có dạng:

Trong đó: m là hệ số điều chế hay còn gọi

là độ sâu điều chế. Hệ số điều chế m phải
thoả mãn điều kiện m ≤ 1. Nếu m > 1 thì
mạch có hiện tượng quá điều chế và tín hiệu
méo trầm trọng. Thực tế mmax = 0,7 ÷ 0,8 để
đảm bảo thu tín hiệu không bị méo. Ta xác
định m trong thực tế bằng cách đo các giá
trị Vmax, Vmin và áp dụng công thức:

Như vậy khi điều chế đơn âm phổ của tín

hiệu điều biên AM có 3 thành phần: tải tin
có tần số ωo và có biên độ Vo ; 2 dao động
biên có tần số ωo ± Ω và có biên độ mVo/2.
Khi m=1 thì VAM biên = Vo/2.

Câu hỏi: Cho sơ đồ mạch điều tần dùng Diode Varicap đẩy kéo, hãy phân tích mạch
điện trên. Khi điều tần dùng Varicap cần chú ý những đặc điểm nào?

Đáp án:
Phân tích: R1, R2, Re tạo thiên áp tự cấp để lúc đầu mạch dao động ở chế độ lớp A (dễ
dao động) sau chuyển về dao động ở chế độ lớp B, C (để hiệu suất cao). Đây là mạch
3 điểm điện dung, trong đó Lk cùng varicap tạo thành mạch cộng hưởng song song,

nhưng ở tần số dao động fo thì nó phải tương đương như 1 điện cảm .
Các tụ thoát C ngắn mạch đối với tín hiệu cao tần. Lch cho tín hiệu âm tần đi qua, ngăn
tín hiệu cao tần lại. R và VR để chỉnh cho điểm phân cực ban đầu của varicap ở điểm
giữa của đoạn thẳng của đặc tuyến Cv = f(VĐ). Nhưng do đặc tuyến Cv = f(VĐ) là phi
tuyến nên thực chất tín hiệu FM vẫn bị méo. Để khắc phục, đối với những bộ điều chế
yêu cầu độ méo phi tuyến nhỏ người ta mắc bộ điều tần theo sơ đồ đẩy kéo.
Khi điều tần dùng Varicap cần chú ý những đặc điểm sau:
- Luôn luôn phân cực cho Varicap để tránh ảnh hưởng của RV đến phẩm chất của bộ
dao động, nghĩa là đến độ ổn định tần số của mạch.
- Phải hạn chế khu vực làm việc trong đoạn tuyến tính của đặc tuyến Cv = f(VĐ) để
giảm méo phi tuyến. Lượng di tần tương đối khi điều tần dùng Varicap đạt khoảng
1%.
- Dùng varicap để điều tần thì kích thước bộ điều tần nhỏ và có thể điều tần ở tần số
siêu cao, khoảng vài trăm Mhz, tuy nhiên độ tạp tán của bán dẫn lớn nên kém ổn định.
Câu hỏi: Nêu các biện pháp để ổn định tần số trung tâm của tín hiệu điều tần.
Đáp án:
Trong máy phát điều tần, nếu tần số trung tâm không ổn định thì nó trực tiếp làm méo
và làm sai lạc tín hiệu điều chế vì tin tức chứa đựng trong độ di tần. Vì vậy chúng ta
phải đưa ra các biện pháp ổn định tần số trung tâm fo.
1) Điều tần trực tiếp bằng thạch anh: độ di tần hẹp, chỉ dùng trong phát thoại quốc tế.
2) Sử dụng thạch anh làm bộ dao động: độ di tần hẹp
3) Ổn định nguồn cung cấp, sử dụng các điện trở bù nhiệt.
4) Hạ thấp tần số trung gian của bộ điều tần để nâng cao độ ổn định tần số.
5) Sử dụng hệ thống tự động điều chỉnh tần số AFC-F: chỉ điều chỉnh thô.
6) Sử dụng hệ thống tự động điều chỉnh tần số hỗn hợp AFC-F (điều chỉnh thô) và
AFC-P (điều chỉnh tinh) để đưa Δf →0.