Punoi: Ergi Vejseli

15.02.2024
Veprimtari Praktike
Tema:Evidentoni veprimtarite e Ismail Qemalit,
Luigj Gurakuqi dhe Frashellinjve

Ismail Qemali
Biografia
Ismail Qemali ishte një politikan dhe shtetar shqiptar i
cili shihet si themeluesi i Shqipërisë moderne. Ai
shërbeu si kryeministër i parë i Shqipërisë nga nentori
i vitit 1912 deri në vdekjen e tij në janar të vitit 1919.
Ismail Qemali lindi më 16 janar 1844 në Vlorë,
Shqipëri, që në atë kohë ishte pjesë e Perandorisë
Osmane. Ai mbaroi shkollen fillore në Selanik dhe më
pas shkoi ne Zosimea në Janinë. Ismail Kemal kishte
një karrierë në administratën osmane, duke shërbyer në
pozita të ndryshme dhe mesuar gjuhë si turqishtja,
italishtja, arabishtja dhe frengjishtja. Ai luajti një rol të
rëndësishëm në luftën për pavarësinë e Shqipërisë dhe
ishte instrumental në themelimin e shtetit shqiptar.
Ismail Qemali ndërroi jetë më 24 janar 1919 në
Perugia, Itali, në moshën 75 vjeçare.
Kontributet

Ismail Qemali bëri kontribute të konsiderueshme në themelimin dhe zhvillimin e hershëm të

Shqipërisë si një shtet modern. Disa nga kontributet kryesore të tij përfshijnë:

1. Deklarata e pavarësisë: Ismail Kemal luajti një rol qendror në deklaratën e pavarësisë së
Shqipërisë nga Perandoria Osmane më 28 nëntor 1912 në Vlorë. Ai ishte nje instrument
kryesor në organizimin dhe udhëheqjen e asamblesë së udhëheqësve shqiptarë që
shpallën pavarësinë e vendit.
2. Formimi i qeverisë provisionale: Pas deklaratës së pavarësisë, Ismail Qemali u emërua si
kreu i qeverisë provizore, duke shërbyer si kryeministri i parë i Shqipërisë. Ai punoi për
të vendosur strukturat dhe institucionet qeveritare të nevojshme për funksionimin e shtetit
të sapo pavarur.

3. Përpjekjet diplomatike: Ismail Qemali angazhoi në përpjekjet diplomatike për të siguruar

njohjen ndërkombëtare për pavarësinë e Shqipërisë. Ai kërkonte mbështetje nga fuqitë
evropiane dhe mori pjesë në negociatat që synonin vendosjen e Shqipërisë si një shtet
sovran.
4. Testimi i Identitetit shqiptar: Ismail Qemali promovoi zhvillimin e një identiteti kombëtar
shqiptar të bashkuar, duke mbrojtur njohjen dhe mbrojtjen e gjuhës, kulturës dhe
trashëgimisë shqiptare. Ai punoi për të krijuar një ndjenjë të bashkimit në mes të
komuniteteve etnike dhe fetare të ndryshme brenda Shqipërisë.
5. Reforma ligjore: Si kryeministër, Ismail Qemali filloi reforma ligjore me qëllim
modernizimin e sistemit ligjor të Shqipërisë dhe promovimin e sundimit të ligjit. Ai
përpiqej të vendoste një strukturë qeverisëse bazuar në parimet demokratike dhe
respektin për të drejtat individuale.

Në përgjithësi, kontributet e Ismail Qemalit ishin themelore në vendosjen e bazave për daljen e
Shqipërisë si një shtet i pavarur dhe sovran, duke formuar zhvillimin e hershëm politik, shoqëror
dhe kulturor të saj.

Luigj Gurakuqi
Biografia
Luigj Gurakuqi, i lindur në vitin 1879 në Shkodër, Shqipëri, ishte një figurë e shquar në letërsinë
dhe politikën shqiptare gjatë fillim të shekullit të 20-të. Ai ka promovuar pavarësinë shqiptare,
duke kontribuar ndjeshëm në Rilindjen Kombëtare Shqiptare përmes poezive, dramave dhe eseve
të tij. Gurakuqi ishte gjithashtu aktiv në politikë, shërbyer në Parlamentin Shqiptar dhe duke
promovuar parimet demokratike dhe të drejtat e njeriut. Edhe pse përballi persekutime dhe ekzil,
ai mbeti i përkushtuar ndaj qëllimit të tij deri në vdekjen e tij në vitin 1925, lënë pas një
trashëgimi të qëndrueshme të patriotizmit dhe intelektualizmit.

Kontributet

Luigj Gurakuqi ka dhënë kontribute të rëndësishme në letërsinë shqiptare, politikë dhe lëvizjen
kombëtare të rilindjes. Disa nga kontributet kryesore të tij përfshijnë:

1. Veprat letrare: Gurakuqi ishte një shkrimtar i shquar, i njohur për poezitë e tij, dramat,
esetë dhe kritikat letrare. Veprat e tij shpesh trajtojnë tema të identitetit kombëtar,
patriotizmit dhe drejtësisë sociale. Përmes shkrimeve të tij, ai luajti një rol të rëndësishëm
në formimin e letërsisë shqiptare dhe promovimin e ndërgjegjësimit kulturor.
2. Mbështetja për pavarësinë: Gurakuqi kishte një pjesëmarrje të thellë në Rilindjen
Kombëtare Shqiptare, duke mbështetur pavarësinë e Shqipërisë nga sundimi osman. Ai
përdori talentin e tij letrar për të frymëzuar dhe mobilizuar shqiptarët për të përseguar
lirinë dhe sovranitetin.
3. Aktivizmi politik: Gurakuqi ishte i angazhuar në politikë, duke shërbyer si anëtar i
Parlamentit Shqiptar dhe duke mbështetur parimet demokratike, të drejtat e njeriut dhe
sundimin e ligjit. Ai luajti një rol të rëndësishëm në formimin e peizazhit politik të
Shqipërisë gjatë një periudhe të rëndësishme të historisë së saj.
4. Udheheqësia intelektuale: Gurakuqi u konsiderua si një nga udhëheqësit intelektualë të
kohës së tij, duke influencuar bisedën publike përmes shkrimeve dhe fjalimeve të tij. Ai
promovoi ide të progresit dhe kontribuoi në zhvillimin e ndërgjegjësimit kombëtar
shqiptar.
5. Trashëgimia Kulturore: Trashëgimia e Gurakuqit shtrihet përtej jetës së tij, pasi veprat e
tij letrare vazhdojnë të studiohen dhe vlerësohen në Shqipëri dhe përtej saj. Ai kujtohet si
një patriot, mendimtar dhe mbështetës i ndryshimeve sociale, duke lënë një ndikim të
qëndrueshëm në shoqërinë dhe kulturën shqiptare.

Frashellinjte

Biografia
Rrënja e trungut të hershëm të Frashërit përmendet në krye të herës me Petro Frassiarin, tregtar
në Selanik në vitin 1425. Më pas Frassarët, apo Frassinet, apo Frossinët i gjejmë kalorës stradiotë
nga Këlcyra (Clissura), rajon kufitar me zonën e Frashërit rreth Dangëllisë e Përmetit deri
në Nauplion si shumica e stradiotëve ku, nën urdhrat e Venedikut, ata shquhen në komandimin e
reparteve të Republikës së Shën Markut kundër turqve, nga 1415 deri më 1563, përkrah
pinjollëve Bua, Muzaka, Maneshi, Bohali, Barbati, Klada, Këmbëthekra, etj. Frashërit janë një
nga 70 rrënjët e mëdha stradiote shqiptare. Në një kohë kur Venediku nuk fisnikëronte
stradiotë, Teodor Frashëri shfaqet si kalorës i Shën Markut më 1540, nderim i veçantë që
akordonte fisnikërinë personale. Një nga djemtë e tij, Gjin Frashëri (Zigni Frassinae) është
komandant stradiotësh në Sibinik në Dalmaci. Më 1564 pasardhësja e tyre Diana Frashëri-
Valami (Diana Frassinae) e mbetur vejushë martohet me një kushëri të saj të largët nga Frashëri,
filark (vojvodë, kryetar vëllazërie) i Danglëve. Është shumë e mundur që vëllazëria e Frashërve
të bëjë pjesë e fisit të Danglëve ose Dangëlliasit, një nga pesë farat e Sulit, fisit të famshëm nga
rridhte për shembull Marko Boçari. Apostol Stoja i Frashërit (+ 1655), nga të fundit sundimtarë
dhe spahinj timarlinj të krishterë toskë, është iniciatori i familjeve më të shquara të Frashërit,
sepse prej djemve të tij Ilia, Panajoti, Stefani, rrjedhin në mënyrë të drejtpërdrejtë ose indirekte
familjet e Totonëve, Cokëve-Aliçkaj dhe Panollarëve (K. Frashëri). Familja e vëllezërve te
shquar Abdyl, Naim, Sami Frashëri rrjedh prej femrave nga Apostoli. Familjet e bejlerëve
Sujlemanbellinj e Vilakë kanë lidhje martesore me trungun e Apostolit nëpërmjet degës së
islamizuar të Ilias (Aliçkaj). Këto lidhje të hershme i bëjnë të gjithë Frashërllinjtë anëtarë të një
vëllazërie te madhe solidariteti i së cilës është i sprovuar ndër vite. Një autor bashkëkohor shkon
deri aty sa të flasë për «klanin Frashëri» në Stamboll gjatë viteve të Rilindjes, i cili kishte sipas
këtij autori, klientelën e vet.

Kontributet

Kontributi që secila nga këto degë ka dhënë në historinë e Shqipërisë sidomos që prej gjysmës së
dytë të shekullit XIX ka qenë vendimtar për emancipimin e Shqipërisë dhe shqiptarëve, për
formimin e ndërgjegjes kombëtare dhe identitetit shtetëror dhe krijimin e një gjuhe të shkruar e
një letërsie me nivel të lartë. Dyert e bejlerëve të Frashërit, përveç Vilakëve që i
dhanë Perandorisë Osmane vezirë, bejlerbej e mirimiranë, nuk bëjnë pjesë nominalisht në
kategorinë e oxhaqeve të mëdhenj për arsye se ata nuk ishin pronarë të mëdhenj latifondistë, por
më tepër funksionarë të lartë të perandorisë dhe tregtarë të mëdhenj dhe në më të shumtën e
rasteve me rezidencë në Stamboll. Titujt që shumë Frashërllinj kanë mbajtur kanë qenë në bej
me rytbe (që prej 1700) me ferman të sulltanit të Turqisë, por edhe bej me letër patente nga
zv/mbreti dhe mbreti i Egjiptit (rasti i familjes Adhamidhi-Frashëri për shembull). Pashallarë
qenë dega e Vilakëve dhe e Sulejmanbellinjve të Frashërit. Dy familje Frashëri kanë stema
personale: Adhamidhi dhe Totoni.