FILIPINO

Baitang 10 Yunit 5

Ang Paglalakbay ni Hercules

Ang Mitolohiya
Ang mitolohiya, alamat, kuwentong-kababalaghan, at mga kuwentong-bayan ay higit pa sa mga
kuwentong nagbibigay lamang ng aliw sa mga taong nakapakikinig o nakapagbabasa ng mga ito. Ang
mga kuwentong ito ay sumasalamin sa mga unang hakbang ng sinaunang tao na bigyang-buhay ang
mundo, lalo na noong mga panahong hindi pa kilala ang anumang uri ng teknolohiya. Sa
pamamagitan ng malawak na imahinasyon ng tao, tinangkang bigyang kasagutan ang mga
naglalarong tanong sa kanilang mga isip ukol sa kung
ano at saan ba nagmula ang iba’t ibang bagay sa
kanilang paligid.

Sa yunit na ito, itutuon natin ang pag-aaral sa

mitolohiyang kanluranin at ang pag-uugnay at
paghahambing nito sa mitolohiya ng lahing Pilipino.
May iba’t ibang bersiyon ang mga mitolohiya sa buong
daigdig, ngunit nananatiling nakaugnay pa rin ito sa
iisang paniniwala. Ang mitolohiya na tuwirang
nakaugnay sa relihiyon at pananampalataya ay
nagkakaroon lamang ng pagkakaiba-iba batay sa kung
saang lugar ba ito pinatutungkol. Direkta rin itong
nakaugnay sa kultura ng isang partikular na lipunan,
kaya naman malimit na lumilikha ng mga mitolohikal
na karakter ang mga tao depende sa kung paano ba
nila ginagawa ang kanilang pagsamba at
pananampalataya. Isang magandang halimbawa rito
ang pagkakaroon ng dalawang bersiyon ng klasikal na
mitolohiya—ang mitolohiyang Griyego at mitolohiyang Romano.

1
Aralin 1 Pagsusuri ng Mitolohiyang Kanluranin
Mahalaga sa pagpapahalagang panitikan ang matamang pagsusuri ng mga sinaunang akda. Layunin
nitong tuklasin ang kasaysayan ng pinagmulan nito at ang mga katangiang nagbibigay-rikit dito. Sa
araling ito, susuriin natin ang isang kuwento mula sa mitolohiyang kanluranin–Ang Paglalakbay ni
Hercules.

Ang mitolohiya o mito ay isang uri ng naratibong tuluyan (prose) na

may layuning magpaliwanag kung ano ang pinagmulan ng daigdig at
ng tao. Ang salitang mito ay mula sa salitang Latin na mythos, na
hinango naman sa salitang Griyego na muthos ay kapuwa
nangangahulugang kuwento o pagkukuwento. Ayon sa Amerikanong
kuwentistang si William Bascom:

“Myths…are considered to be truthful accounts of what

happened in the remote past…Their main characters are
not usually human beings, but they have human
attributes; they are animals, deities, or culture heroes
whose actions are set in an earlier world…”

Gaya ng nabanggit, ang mga mito ay batay sa katotohanan ngunit nagkakaroon ng

iba’t ibang bersiyon dahil na rin sa iba’t ibang danas ng mga taong may sinasambang iba-ibang
diyos-diyosan.

Sa kuwento ng paglalakbay ni Hercules, nakilala ang iba’t ibang mitolohikal na karakter maging ito
man ay mortal o imortal. Naririto ang halimbawang pagsusuri sa ilang karakter/tauhan sa kuwento.

2
 Karakter/Tauhan Katangian

Siya ang hari ng mga diyos. Lubos siyang

makapangyarihan kaya’t lahat ng naisin niya ay dapat
Zeus na masundo. Siya rin ang tagapagparusa sa mga
nagkakasala.

Kapatid at asawa ni Zeus. Mapanigbuhong sa maraming

bagay. Kasiyahan niya ang makapaghiganti gamit ang
Hera kaniyang kapangyarihan.

Isang magandang mortal na inakit ng isang diyos. Ina ni

Alcmene
Hercules.

Pangunahing tauhan sa kuwento na naging

Hercules matagumpay sa pagsasagawa ng labindalawang utos.

Ang dakilang tagapag-utos sa kaharian ng Mycanae.

Eurytheus

Napangasawa ni Hercules ngunit siya ring nagtaksil at

Deianeira pumatay rito.

Tusong nilalang na nagbigay ng lason kay

Nessus
Deianeira upang makapaghiganti kay Hercules.

Maaari kang magdagdag ng iba pang personal na pagsusuri sa katangian ng mga karakter na
ipinakilala sa kuwento. Tandaan lamang na mahalagang nasusuri ang bawat karakter sa kung ano
ang kanilang ginampanang tungkulin sa kuwento. Maaaring magsimula sa pagsusuri ng pisikal
nakaanyuan, ugali, at kilos batay sa ginampanan nitong karakter.

3
Bukod sa karakterisasyon ng mga tauhan, mayroon ding malalim na pinagmulan ang mga mitong ito.
Ang mitolohiyang Romano na tuwirang hinalaw sa mitolohiyang Griyego ay nagkakaroon ng
kaibahan batay sa politikal na pagtingin nito. Naririto ang ilang salik na ipinagkaiba ng dalawang
klasikal na mito at ang kanila ring pagkakatulad.

Mitolohiyang Griyego Pagkakatulad Mitolohiyang Romano

• Nakatuon sa perpektong • Kapuwa tumutukoy sa • Walang tiyak na paglalarawan

pisikal na kaanyuan.
• Kinikilala ang ugnayan ng mga
diyos sa tao at
pinahahalagahan ito.
• Halaw sa epikong Iliad na
isinulat ni Homer na patungkol
sa kasaysayan at
pakikipaglaban ng mga
Griyego.
• Hindi kilala kung saan
nagsimula ang mga karakter
ng diyos at diyosang binuo sa
kuwento.
kuwento ng mga karakter ng
diyos at diyosa. Kapuwa
• mayroong
pinaghalawang literatura.
• Kapuwa nakaugnay sa mga
gawain at pamumuhay ng tao.
Kapuwa tumatalakay sa
kasaysayan ng kaniyakaniyang
lugar.
ng pisikal na kaanyuan.
• May malaking usapin ng
kapangyarihan kaya’t kinikilala
lamang nila ang kapuwa diyos
na may kapangyarihan.
• Halaw sa librong Aeneid na
isinulat ni Virgil upang ilahad
ang kasaysayan ng sinaunang
Roma.
• Hinalaw sa mitolohiyang
Griyego ang karakter ng mga
diyos at diyosa ngunit iniba
lamang ang ibang ngalan.

Bukod sa dalawang itinampok na klasikal na mitolohiyang ito, marami pang ibang mitolohiya ang
pinaniniwalaan sa iba’t ibang panig ng daigdig. Naririyan ang Egyptian Mythology, African
Mythology, at ang samu’t saring Asian Mythology. Ang bawat relihiyon na may iba’t ibang
pananampalataya ay lumilikha rin ng kaniya-kaniyang diyos at diyosang sinasamba, gaya nating mga
Pilipino. Sapagkat, ang mga kuwentong ito ang nakaugat pa rin sa danas at kultura ng bawat pangkat
ng taong tumatangkilik at naniniwala rito.

4
Aralin 2
Paghahambing ng Mitolohiyang Kanluranin at
Mitolohiyang Pilipino
Makalipas talakayin sa naunang aralin ang mitolohiyang kanluranin, silipin naman natin ang
mitolohiya ng ating lahi. Sang-ayon sa pagtalakay sa kahulugan ng mitolohiya, ang mga mito sa
Pilipinas ay nahahati sa dalawang uri: (1) ang mga mito
na tumatalakay sa gawain at pakikipag-ugnayan sa atin
ng mga diyos at diyosa; at (2) ang mga mito na
tumatalakay sa pinagmulan ng isang bagay at
nagpapaliwanag ng kahalagahan nito sa mundo.

Sa araling ito, susuriin natin ang mahahalagang aspekto

ng mitolohiyang kanluranin at mitolohiyang Pilipino. At
kung ano-ano ang pagkakaiba at pagkakahawig ng mga
ito.

Noong panahon ng katutubo, ang mga Pilipino ay likas na

pagano o yaong nananampalataya sa labas ng relihiyong
Kristiyano at Islam. Niyakap natin ang konsepto ng animismo
kung saan mayroong mga pinaniniwalaan at sinasamba batay sa
mga bagay sa ating kapaligiran. Ang mga sinaunang Pilipino ay
sumasamba sa diyos ng tubig, diyos ng puno, diyos ng kuweba,
at iba’t ibang diyos na nirerepresenta ng mga bagay-bagay na
dulot ng kalikasan. Mahalagang malaman na bago pa man tayo
masakop ng kanluraning bansa, malawak na ang ating paniniwala
sa mga diyos sa kalangitaan na siyang nagbibigay sa atin ng
masaganang pamumuhay. Bago pa man ipinayakap sa atin ang
Kristiyanismo, mayroon na tayong takot sa sinumang lumikha ng
sandaigdigan.

5
 Tagpuan. Ito ay tumutukoy sa katangian ng pamayanang pinangyarihan ng
kuwento. Sumasalamin ito sa kultura ng pamayanang naniniwala sa mitolohikal
na karakter.

Banghay. Ito ay tumutukoy sa daloy ng kuwentong nilalaman ng mitolohiya.

Patungkol ito sa mga paglalakbay ng mortal na karakter at ugnayan nito sa mga
imortal.

Mitolohikal na
Katangian at Kapangyarihan
Karakter/Tauhan

Bathala Pinakamakapangyarihang diyos; Ama ng sansinukob; Diyos ng mga

diyos

Amanikable Masungit na diyos ng karagatan

Sitan Diyos ng impyerno

Mayari Diyosa ng buwan

Tala Diyosa ng bituin

Dimangan Diyos ng masaganang ani

6
 Dumakulem Diyos ng mga bundok; Tagapagbantay

Idionale Diyosa ng mga mabuting gawain

Amon Tabu Diyos ng hangin at ulan

Mapulon Diyos ng iba’t ibang panahon

Anagolay Diyosa ng mga nawawalang bagay

Lakapati Pinakamabuting diyosa

Ang mga karakter na nakatala sa tsart ay ilan lamang sa kinikilalang diyos at diyosa ng mga Pilipino.
Sa kadahilanang ang Pilipinas ay binubuo ng iba’t ibang pangkat-etniko, nagkakaroon din ng iba’t
ibang bersiyon ang mga karakter na ito batay sa danas at paniniwala ng magkakaibang pangkat.

Halimbawa, si Bathala ang kinikilala bilang pinakamakapangyarihang diyos sa lahat kung

pagbabatayan ang bersiyong Tagalog ngunit mayroong iba’t ibang ngalan ang
pinakamakapangyarihan diyos ng magkakaibang pangkat-etniko.

Tingnan ang tala sa ibaba.

Bathala — Tagalog
Mangetchay — Kapampangan
Gugurang — Bikol
Lumauwig at Kabunian — Bontoc at Igorot
Liddum — Ifugao
Mahal Makakaako — Mangyan
Laon — Bisaya
Magbabaya — Bukidnon
Melu — Bilaan
Makalindong — Manobo
Manama — Manuvu

7
Tingnan naman natin ngayon ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mitolohiyang kanluranin at
mitolohiyang Pilipino, suriin ang tsart sa ibaba.
Mitolohiyang Kanluranin Mitolohiyang Pilipino

• Direktang kaugnay ng relihiyon at • Naglalarawan sa mga paniniwala,

pananampalataya.
• Kumikilala sa ugnayan ng tao at sa
Manlilikha.
• Nagbibigay ng aral upang
makapagpaunlad sa kamalayang
panlipunan.
• Kumikilala sa sining na dinudulot ng
imahinasyon.
• Mayroong batayang pasulat.
tradisyon, at pananampalataya ng iba’t
ibang pangkat-etniko. Nagbibigay-daan sa
• pagbibigay papuri sa Dakilang Lumikha.
Hinalaw sa panitikang pasalita o
• pasalindila.
Kumikilala sa sining ng imahinasyon batay
• sa pagbuo ng mga kuwento.

8
9