1 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI

Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

VỢ CHỒNG A PHỦ LIVE 01 + 02

(Tô Hoài)

1)Khái quát Tác giả, Tác phẩm:

a) Tác giả:
• Ông là nhà văn lớn, là “cây đại thụ văn chương’’, là ‘’hạt ngọc’’ của
nền văn học Việt Nam.
• Tô Hoài là người “sinh ra để viết”, “sống đến đâu viết đến đó”. Ông
được tôn vinh như một nhà văn chuyên nghiệp với số lượng tác
phẩm đồ sộ ở nhiều thể loại khác nhau.
• Ông là một người yêu con chữ, dùng con chữ để sống, để bộc lộ
mình, để bày tỏ tình yêu đời và yêu người.
• Những sáng tác của ông thường thiên về diễn tả sự thật đời thường
một cách chân thực và gần gũi nhưng không kém phần sâu sắc.
Tô Hoài qua niệm: “Viết văn là quá trình đấu tranh để nói ra sự thật. Đã là sự
thật thì không tầm thường, dù cho phải đập vỡ những thần tượng trong lòng
người đọc.’’
• Quan điểm sáng tác có những sự thay đổi nhất định ở từng thời kì:
+ Trước Cách Mạng Tháng 8: Tô Hoài hướng ngòi bút của mình đến những
loài vật và những mảnh đời cơ cực, khó nhọc của nông dân làng quê Việt
Nam. (Tác phẩm tiêu biểu: “Dế Mèn phiêu lưu kí’’ - 1941)
Đọc thêm: Tô Hoài là một trong số ít nhà văn Việt Nam có sở trường viết truyện
về loài vật; đồng thời là một trong những cây bút xuất sắc góp phần “định nghĩa”
truyện đồng thoại Việt Nam (kiểu truyện dành cho thiếu nhi; thường nhân cách
hoá đồ vật - loài vật làm nhân vật chính). Thế giới loài vật phong phú, đa dạng
được khắc họa sinh động xuất hiện trong tác phẩm của ông luôn có sức hấp dẫn
đối với người đọc, giúp họ nhận ra sự sinh tồn tự nhiên của xã hội loài vật đó và
tìm kiếm bài học nhân sinh cho mình.
+ Sau cách mạng tháng 8: Nhà văn đã biến ngòi bút của mình thành cây
gươm sắc nhọn để phê phán cuộc sống cơ cực của nhân dân dưới ách
thống trị tàn bạo, dã man của bọn đế chế ngoại xâm. Đồng thời ông còn
mở ra trong trang viết của mình hành trình giải phóng và vùng dậy của
nhân dân khỏi sự chèn ép, áp bức nô lệ. Ông tin rằng họ có đủ khả năng
và sức mạnh để làm chủ cuộc đời của mình.

• Phong cách nghệ thuật:

Trang 1
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
2 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

- Lối viết đậm đà màu sắc dân tộc.

+ Khắc hoạ trong tác phẩm những truyền thống nhân nghĩa của con người
Việt Nam qua bao đời, như truyền thống trọng nghĩa khinh tài, sự thuỷ
chung trong tình nghĩa vợ chồng, …
+ Có vốn hiểu biết sâu rộng, phong phú về văn hoá các vùng miền trên
khắp các dải đất
+ Ngôn ngữ gần gũi, bình dị; xuất phát từ đời sống quần chúng nhân dân
+ Lối trần thuật sinh động, hóm hỉnh, tinh tế của người từng trải
+ Có ngòi bút miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc (Dù khắc hoạ ngoại hình hay
nội tâm nhân vật, ông vẫn biết cách chọn lọc những chi tiết độc đáo, giàu sức
gợi, tác động mãnh liệt đến tình cảm, nhận thức của người đọc về thân phận con
người) —> Chính vì vậy, các nhân vật trong những trang văn của ông đều
mang những nét riêng biệt, dấu ấn đậm nét trong lòng người đọc.
Tô Hoài quan niệm những trải nghiệm, những hiểu biết của bản thân là kho của
cải vô giá và ông đã biết cách chọn lựa, nâng cao, nghệ thuật hóa trong các sáng
tác của mình để tăng thêm giá trị của nó. Ông khẳng định: “Mỗi chữ phải là một
hạt ngọc buông xuống những trang bản thảo, hạt ngọc mới nhất của mình tìm
được, do phong cách văn chương của mình mà có”
• Đối tượng được Tô Hoài khai thác nhiều nhất, thành công nhất
trong tác phẩm của ông là cuộc sống của người lao động đói nghèo
ở ngoại thành Hà Nội và những người lao động chịu nhiều áp bức,
bóc lột nơi miền núi Tây Bắc.
⇒ Tô Hoài xứng đáng là một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn
xuôi Việt Nam hiện đại; là tấm gương lao động nghệ thuật miệt mài cho
nhiều văn nghệ sĩ noi theo; là cây bút của tình thương - của chủ nghĩa
nhân đạo sâu sắc hướng về con người.

b) Tác Phẩm:
Hoàn cảnh sáng tác Vợ chồng A Phủ:
Như tác giả đã từng thổ lộ: "Đất nước và con người Tây Bắc đã để thương để
nhớ cho tôi nhiều, không bao giờ tôi quên"; truyện ngắn ‘’Vợ chồng A Phủ là
tác phẩm đặc sắc trong tập Truyện Tây Bắc (1953). Đó là kết quả của
chuyến đi tham dự chiến dịch giải phóng Tây Bắc của nhà văn Tô Hoài -
tác giả đã "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" với đồng bào dân tộc Tây Bắc trong
suốt 8 tháng của năm 1952.

Trang 2
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
3 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

—> Khoảng thời gian này đã giúp nhà văn hiểu về cuộc sống, văn hoá,
con người của người dân nơi đây - nuôi dưỡng cho ông tình yêu và cảm
hứng sáng tác dạt dào.

Nhan đề tác phẩm: “Vợ chồng A Phủ” – Em nghĩ gì về nhan đề này?

“Vợ chồng” → một mối quan hệ thiêng liêng, gắn bó sâu sắc bằng tình
yêu, tình thương, sự thấu hiểu và quá trình nỗ lực để cùng kiến tạo nên
hạnh phúc.
+ Mị và A Sử là vợ chồng trên danh nghĩa – được công nhận → giữa hai
người không hề tồn tại tình yêu – cái gắn kết họ chỉ là hủ tục và món nợ
truyền kiếp từ đời cha mẹ Mị (Nếu như tác phẩm được đặt tên là “Vợ
chồng A Sử” → nhấn mạnh vào sự bất công của chế độ phong kiến miền
núi, chèn ép con người vô tội, thấp cổ bé họng trong xã hội; buộc những
người phụ nữ phải trở thành một nàng dâu – một nô lệ cho những gia
đình nhà giàu)
+ Mị với A Phủ tuy lúc đầu chỉ là hai người xa lạ, cùng là nạn nhân của
nhà thống lí Pá Tra – nhưng nhờ sức mạnh của lòng trắc ẩn, Mị đã cứu A
Phủ để từ đó giải cứu chính mình, hai người nắm tay nhau cùng tạo nên
một hành trình mới rực rỡ ánh sáng hơn → họ cùng dìu nhau đi qua bóng
tối để hướng tới tương lai tươi đẹp hơn
➔ Nhan đề nhấn mạnh mối quan hệ gắn kết sâu sắc giữa
Mị và A Phủ, sự kết nối của những trái tim hướng thiện,
khao khát tự do, sẵn sàng đấu tranh với cái xấu – cái ác
để tìm thấy ánh sáng cho mình.

c)Một số nhận định về tác phẩm và tác giả: (linh hoạt vận dụng trong bài
NLVH của mình)
“Tô Hoài như một từ điển sống, một pho sách sống. Ông như cuốn Bách khoa
Toàn thư mà không Viện sĩ nào, không Học giả nào có thể sánh được. Tôi đã có
dịp tò mò hỏi ông về Hà Nội và rất ngạc nhiên. Tôi không ngờ ông hiểu Hà Nội
sâu sắc đến thế. Tôi gọi ông là Nhà Hà Nội học, dù ông không nghiên cứu.’’ (Trần
Đăng Khoa)
“Ông là cây đại thụ cuối cùng của lớp tác giả văn xuôi thời kì Cách Mạng.’’ (Hà
Minh Đức)

Trang 3
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
4 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

“Thật khó để tìm được một nhà văn thứ hai vừa có thể miêu tả chân thật, tinh tế
những cung bậc cảm xúc của cô Mị yêu sống nhưng bị giam cầm trong cảnh tù
túng của “Vợ chồng A Phủ” (Phan Anh Dũng)
“Tô Hoài là một nhà văn lớn của Văn học Việt Nam hiện đại, người có 95 năm
tuổi đời nhưng đã dành hơn 70 năm đóng góp cho văn học. Ông là nhà văn
chuyên nghiệp, bền bỉ sáng tác và có khối lượng tác phẩm đồ sộ.’’ (Phạm Xuân
Nguyên)
“Có những nhà văn, nhà thơ làm vinh dự cho chữ Hán, làm vinh dự cho chữ
Nôm. Anh Tô Hoài, cùng với Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố...làm vinh dự cho
chữ quốc ngữ. Tôi được gần các thế hệ đi trước, càng hiểu giá trị của những giây
phút sống bên cạnh họ, kể cả khi các anh im lặng.’’ (Nhà thơ Hữu Thỉnh)
“Bản chất của văn chương Tô Hoài là phong cách, bút pháp đậm đà bản sắc dân
tộc. Phẩm chất ấy là sự tích tụ của cả một đời gắn bó với đất nước và nhiều miền
quê hương, trân trọng và yêu thương những con người lao động mang tâm hồn
và tính cách của người Việt Nam.” (Hà Minh Đức)
“Hơn cả một nhà văn, Tô Hoài đã, đang và sẽ luôn là người bạn đường thân thiết
của độc giả thuộc mọi lứa tuổi, trên con đường đưa họ đến với thế giới động vật
tưởng tượng thuở nhỏ, hay đến với những miền đất mới, đến với con đường đời
dài rộng khi đã trưởng thành.” (Phan Anh Dũng)
“Hơi thở cuộc sống luôn đầy ắp và hiện rõ trên từng trang viết của nhà văn Tô
Hoài, đưa ông cùng nhiều nhà văn, nhà thơ tên tuổi khác làm nên “mùa gặt
ngoạn mục nhất của văn học Việt Nam thế kỉ 20.’’ (Trích bài viết “Nhà văn Tô
Hoài nặng lòng với những trang văn về Tây Bắc”, Báo mới)

2) Lưu ý: Kĩ năng khi làm bài NLVH truyện:

2 cách phổ biến thường hỏi với truyện: (với dạng đề cho sẵn đoạn trích cụ
thể)
- Phân tích nhân vật → Thân bài: Sau đoạn khái quát về tác giả tác
phẩm, bạn cần viết thêm 1 đoạn khái quát về nhân vật đó (hoàn
cảnh, những đặc điểm chung, nhân vật trong các sự việc xảy ra
trước đoạn trích đề cho) – sau đó mới đi vào phân tích đoạn trích
chính.
- Phân tích đoạn trích → Thân bài: Sau đoạn khái quát về tác giả tác
phẩm, bạn cần viết thêm 1 đoạn khái quát các sự việc xảy ra trước
đoạn trích đề cho – sau đó mới đi vào phân tích đoạn trích chính.

Trang 4
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
5 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

Ngoài ra, đề có thể hỏi theo hướng: (ít gặp)

- Phân tích chi tiết nghệ thuật
(phần phân tích cần tập trung vào chi tiết đó, trả lời được các câu hỏi: Chi tiết
đó xảy ra vào lúc nào? Trong hoàn cảnh ra sao? Tác động đến nhân vật như thế
nào? Nhân vật có thay đổi gì khi đối diện với chi tiết nghệ thuật ấy? Ý nghĩa
của chi tiết?)
- Đề liên hệ hoặc đề so sánh (với tác phẩm khác) – các bạn xem buổi
học kĩ năng riêng về dạng đề này

Dàn ý chung thân bài: (với truyện)

1) Khái quát tác giả tác phẩm
2) Khái quát về nhân vật hoặc khái quát về các sự việc trước đoạn
trích đề cho
3) Phân tích đoạn trích đề cho theo hệ thống luận điểm rõ ràng
4) Đánh giá VĐNL phụ (nếu có)
5) Đánh giá đặc sắc nội dung và nghệ thuật (tập trung đánh giá các
biểu hiện trong đoạn trích đề cho – không lặp lại ý đã nhận xét ở
đoạn VĐNL phụ)
- Nội dung:
+ Giá trị hiện thực: Phản ánh hiện thực xã hội đương thời
+ Giá trị nhân đạo (tấm lòng của tác giả)
Các biểu hiện nổi bật của GTNĐ (cần xét theo đoạn trích cụ thể đề cho để xem
mình sẽ nhận xét, đánh giá biểu hiện nào)
• Đồng cảm với số phận bất hạnh của con người
• Ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất của con người (dù bị đẩy vào hoàn cảnh
trớ trêu, họ vẫn giữ được những nét đẹp nội tâm đáng quý)
• Phê phán, phẫn nộ trước hiện thực xã hội bất công với con người
• Đồng tình với khát vọng giải phóng của con người
- Nghệ thuật:
+ Ngôi kể
• Ngôi kể thứ nhất: nhân vật xưng “tôi”, trực tiếp tham gia vào diễn
biến câu chuyện – nhân vật này có thể là nhân vật chính, cũng có
thể chỉ là nhân vật đồng hành với nhân vật chính → bộc lộ thế giới
nội tâm của nhân vật một cách sâu sắc, cụ thể, sống động nhất

Trang 5
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
6 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

• Ngôi kể thứ ba: người kể chuyện đứng ở ngoài thế giới của câu
chuyện, không trực tiếp tham gia vào diễn biến, tạo nên một góc
nhìn khách quan để tường thuật các sự việc.
+ Xây dựng tình huống truyện (tình huống: sự việc mang tính chất “bước
ngoặt” của câu chuyện) → thường đối với VCAP, người ta sẽ ít khi hỏi về
tình huống bởi đây là truyện ngắn nhưng mang dáng dấp của truyện dài
vì thế có khá nhiều tình huống khác nhau, còn với VN và CTNX thì chỉ có
1 tình huống trọng tâm mà thôi.
• “VN”: Anh cu Tràng nhặt được vợ giữa nạn đói
• “CTNX”: Phùng phát hiện ra cảnh bạo lực gia đình ngay sau khi
được chiêm ngưỡng “cảnh đắt trời cho”
+ Nghệ thuật xây dựng/khắc họa nhân vật:
• Miêu tả ngoại hình nhân vật
• Miêu tả nội tâm nhân vật
+ Các chi tiết nghệ thuật đắt giá
+ Ngôn ngữ (cách dùng từ, cách ứng dụng các biện pháp tu từ, …)

3) Phân tích nhân vật Mị

Liệt kê các sự việc quan trọng xảy ra với Mị (trong đoạn trích SGK)
- Mị trước khi trở thành nàng dâu gạt nợ: là một bông hoa ban rực rỡ
của núi rừng Tây Bắc, xinh đẹp, hiếu thảo, yêu lao động, khao khát
sống tự do
- Vào Tết năm ấy: bị bắt về nhà thống lí Pá Tra, cúng trình ma, trở
thành nàng dâu gạt nợ của nhà thống lí, bị tước đoạt sự tự do mộ
cách đầy đau đớn
- Lúc đầu: đêm nào cũng khóc, thậm chí còn trốn về nhà chào bố định
sẽ ăn lá ngón tự tử vì không chịu nổi cuộc sống ấy – nhưng vì
thương bố nên Mị đành ném nắm lá ngón đi, cũng là ném đi hy
vọng và khát khao sống là chính mình; chịu tủi nhục quay trở về
nhà thống lý
- Sau đó, Mị thực sự chấp nhận cái khổ ấy, tự coi mình là con trâu con
ngựa nhà thống lí, buông xuôi hoàn toàn khát vọng tự do
- Vào đêm tình mùa xuân năm đó, tiếng sáo gọi bạn tình đã đánh
thức những giấc mơ cũ kĩ bên trong Mị, khiến Mị nhớ lại khoảng
trời tự do mình đã từng quên lãng. Con người ngày xưa đã quay trở

Trang 6
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
7 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

lại trong phúc chốc, Mị cũng mong muốn được đi chơi ngày Tết như
bao người nhưng A Sử đã lập tức trói Mị lại.
- Vào đêm mùa đông năm đó, khi A Phủ bị trói đứng tại nhà thống lí
+ Lúc đầu, Mị chỉ tập trung thổi lửa hơ tay, không quan tâm đến người
đàn ông xa lạ kia
+ Sau đó, giọt nước mắt của A Phủ đã đánh thức lòng trắc ẩn và khơi gợi
sự đồng cảm bên trong Mị
+ Mị quyết định cắt sợi dây mây trói A Phủ, giải cứu cho người đàn ông
ấy
+ Mị đấu tranh để tự giải thoát chính mình, quyết định bước ra khỏi bóng
tối nhà thống lí để đi theo A Phủ, tìm về hướng có ánh sáng tự do

a. Số phận đau đớn của Mị - Mị được định danh bởi thân phận
“vợ A Sử”:
“Ai ở xa về, có việc vào nhà thống lí Pá Tra thường trông thấy có một cô con gái
ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù
quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy
cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi. Người ta thường nói: nhà Pá Tra làm thống
lí, ăn của dân nhiều, đồn Tây lại cho muối về bán, giàu lắm, nhà có nhiều nương,
nhiều bạc, nhiều thuốc phiện nhất làng. Thế thì con gái nó còn bao giờ phải xem
cái khổ mà biết khổ, mà buồn. Nhưng rồi hỏi ra mới rõ cô ấy không phải con gái
nhà Pá Tra: cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí Pá Tra.”

- Chân dung cô Mị được khắc họa một cách khách quan qua góc nhìn
của “ai ở xa về” – nghĩa là những người ngoài về thăm làng:
+ “một cô con gái ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa”
• Công việc: ngồi quay sợi gai → là một công việc thường nhật, lặp đi
lặp lại của cô gái ấy
• Địa điểm làm việc: bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa → dường
như, chi tiết này hé lộ cho ta về thân phận bé nhỏ, bị rẻ rúng của cô
gái – thậm chí cô bị coi ngang với con ngựa nhà thống lí mà thôi.
+ Biểu cảm của cô gái trong tất cả các công việc không thay đổi: cô ấy cũng
cúi mặt, mặt buồn rười rượi → Dường như, cuộc sống của cô là chuỗi ngày
lặp đi lặp lại những công việc lao động nhọc nhằn, hết việc này đến việc
khác. Cô thậm chí chẳng dám ngẩng mặt lên để nhìn những người xung

Trang 7
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
8 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

quanh, phải chăng vì quá tủi hổ với thân phận của mình? Nỗi buồn đeo
bám dai dẳng, dường như chẳng lúc nào rời đi.
- Mặc dù là một đoạn giới thiệu về nhân vật, nhưng ta hoàn toàn
không thấy tên riêng của Mị được nhắc tới, có lẽ bởi cuộc sống riêng
tư của cá nhân cô đã hoàn toàn biến mất khi bước chân vào nhà
thống lí làm nàng dâu gạt nợ. Lúc này đây, cuộc sống của cô được
định nghĩa bởi nhà chồng, sự định danh của cô chỉ còn gói gọn trong
mấy chữ: cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí Pá Tra.
➔ Dường như, Mị không còn những khao khát và xúc cảm
của một cô gái bình thường; cô chỉ còn là một cỗ máy
lao động vô cảm, một nô lệ rơi vào vòng xoáy không lối
thoát của nhà thống lí mà thôi.

b. Mị trước khi trở thành nàng dâu gạt nợ:

b.1 Nguyên nhân Mị trở thành nàng dâu gạt nợ:
(“Cô Mị về làm dâu nhà Pá Tra đã mấy năm … Không thể làm thế nào khác được
rồi!”)
- Món nợ truyền kiếp từ đời cha mẹ Mị đã đẩy Mị vào hoàn cảnh phải
trở thành nàng dâu để “thế chấp” cho món nợ của đấng sinh thành. →
thân phận con người bị rẻ rúng đến mức tận cùng.
→ Hình thức “cho vay nặng lãi” của nhà thống lí với cha mẹ Mị là một
cách để kẻ giàu đẩy người nghèo vào bước đường cùng, khiến họ cả đời
không trả xong nợ, thậm chí đến đời con – đời cháu vẫn phải gánh món
nợ từ trước.
- Mị là một cô gái hiếu thảo, ngoan ngoãn, chăm chỉ, yêu lao động, sẵn
sàng làm việc để trả nợ thay bố mẹ. Đồng thời, cô cũng yêu tự do và khao
khát làm chủ cuộc sống của mình, kiên quyết không muốn bán mình cho
nhà giàu.
- Nhưng, hủ tục cướp vợ của xã hội phong kiến miền núi đã khiến Mị
không có quyền lựa chọn. Mị không được chủ động sống cuộc đời mình
muốn, bởi nhà A Sử đã sắp xếp để bắt Mị về và cúng trình ma ngay trong
đêm mùa xuân năm ấy: Mị vừa bước ra, lập tức có mấy người choàng đến,
nhét áo vào miệng Mị rồi bịt mắt, cõng Mị đi. → Hủ tục cướp vợ đã thực sự
cướp đi thanh xuân của nhiều cô gái, cướp đi cơ hội được hạnh phúc của
họ, cướp đi cả phần đời còn lại mà đáng ra họ phải được sống cho riêng
mình.

Trang 8
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
9 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI
Fanpage:Tài
Tài Liệu
Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

➔ Sức mạnh của cường quyền (của những kẻ có địa vị trong xã hội như thống
lí) và thần quyền (những giá trị tâm linh không có cơ sở xác đáng, như hủ tục
cướp vợ hay việc cúng trình ma) đã dồn con người đến bước đường cùng,
khiến cho họ bất lực đau đớn mà chẳng có lối thoát.

b.2 Tâm trạng Mị khi trở thành nàng dâu gạt nợ nhà thống lí:
- Lúc đầu: Khao khát tự do vẫn tồn tại cháy bỏng, mãnh liệt bên trong Mị.
Nó được thể hiện qua những giọt nước mắt đau đớn: Có đến hàng mấy
tháng, đêm nào Mị cũng khóc. → Thái độ ấy cho thấy Mị không chấp nhận
cuộc sống đó, Mị buồn bã thất vọng đến cùng cực, Mị không thể làm gì
khác ngoài việc rơi lệ cho số phận trớ trêu của mình.
- Mị trốn về nhà, quỳ lạy bố, nức nở. Lúc này, Mị thậm chí đã có ý định
tìm đến cái chết. Cô muốn quyên sinh không phải bởi vì cô không muốn
sống, mà đúng hơn là Mị không muốn sống cuộc sống như vậy! Vì quá
tha thiết được sống tự do là chính mình, nên Mị thà lựa chọn cái chết còn
hơn. → Chi tiết nắm lá ngón tượng trưng cho khao khát được sống là
mình, được sống cuộc sống mình mong muốn vô cùng mãnh liệt.
- Nhưng cuối cùng, vì thương bố, Mị ném nắm lá ngón xuống đất – cũng tức
là Mị buông xuôi ý định tìm về với cõi chết, Mị không còn dám sống cho
bản thân, Mị buộc phải trở về nhà thống lí – và từ đó, cô chấp nhận mình
trở thành một nàng dâu gạt nợ.

c. Sự thay đổi của Mị sau khi về làm dâu nhà thống lí, thực sự
chấp nhận số phận, không còn khao khát đấu tranh cho bản
thân mình:
- Mị không còn nghĩ đến ăn lá ngón nữa:
“Lần lần, mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị chết. Nhưng Mị cũng không
còn nghĩ đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử. Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi.”
+ Thời gian trôi qua, bố Mị mất, sợi dây duy nhất gắn kết Mị với cuộc đời
đã không còn nữa, ta những tưởng lúc này đây Mị có thể sống cho riêng
mình, Mị có thể đi tìm kiếm sự tự do, Mị thậm chí có thể tìm tới nắm lá
ngón như mong muốn của cô năm nào: giải thoát bản thân bằng cái chết.
Nhưng dường như, mấy năm sống ở nhà thống lí Pá Tra đã khiến khao
khát của Mị lụi tàn dần.
+ “Mị cũng không còn nghĩ đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử”.

Trang 9
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
10 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

• Trước đó, Mị đã từng trốn về nhà, từ biệt cha, định ăn lá ngón để tự

tử. Đó là một sự phản kháng quyết liệt của cô với số phận, thể hiện
rõ cô gái này yêu tự do đến mức không chấp nhận sống một cuộc
sống không được là mình.
• Nhưng giờ đây, suy nghĩ của Mị về nắm lá ngón không còn nữa.
Phải chăng, Mị không còn mong muốn tìm kiếm sự tự do? Phải
chăng, Mị đã buông bỏ những giấc mộng năm nào? Phải chăng, tâm
hồn cô giờ đã chai sạn những xúc cảm, thậm chí tê liệt hoàn toàn
bởi kiếp sống nhọc nhằn, tẻ nhạt, lặp đi lặp lại ở nhà thống lí?
+ “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi.” “Quen khổ” là một trạng thái
tâm lý thực sự “nguy hiểm”, bởi nó cho thấy Mị dường như đã gật đầu
chấp nhận số phận nghiệt ngã mình đang phải gánh chịu. Cô không còn
nỗ lực và khao khát phản kháng lại những tội ác của xã hội, của nhà thống
lí. Cô coi cái khổ ấy như một phần tất yếu trong cuộc sống của mình, để
rồi những khao khát khi xưa dần dần rời bỏ cô. Mị đang đánh mất chính
bản thân mình, Mị đâu còn là cô Mị của quá khứ. Bông hoa ban rực rỡ của
núi rừng Tây Bắc năm nào giờ đã thực sự úa tàn…
+ Bi kịch đầu tiên của Mị là phải trở thành nàng dâu gạt nợ nhà thống
lí, không được yêu thương và sống cuộc đời tự do như cô khao khát. Thế
nhưng, nếu Mị vẫn giữ được tâm hồn và vẹn nguyên giấc mộng của mình
kể cả trong hoàn cảnh ấy, thì cô chỉ là nạn nhân của những bi kịch đến từ
ngoại cảnh mà thôi. Đau đớn thay, Mị dần quên mất chính bản thân mình
trong kiếp sống khắc nghiệt nhọc nhằn ấy, Mị dần chấp nhận mình và lấy
chính bốn chữ “nàng dâu gạt nợ” để định nghĩa về bản thân. Đó mới là bi
kịch khủng khiếp nhất của cô, là bi kịch từ chính nội tâm Mị: một bi kịch
tinh thần khi con người không còn giữ được những mong muốn của
mình.

- Mị tự đánh giá thấp bản thân mình, Mị như một “cỗ máy” được
“lập trình” sẵn trong một cuộc sống tẻ nhạt, nhàm chán, lặp đi lặp
lại:
+ Mị tự đánh giá bản thân chỉ như con trâu, con ngựa nhà thống lí; không
có bất cứ một sự lựa chọn chủ động nào cho cuộc sống của mình: “chỉ biết
việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi”. Càng xót xa hơn khi câu văn không được
kể ở ngôi thứ ba khách quan của người dẫn, mà được viết từ chính góc
nhìn, suy ngẫm của Mị về bản thân: “Mị tưởng mình…”. (Những đánh

Trang 10
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
11 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

giá của người khác có thể chưa chính xác, không định nghĩa được về bạn.
Nhưng khi bạn tự đánh giá chính mình như vậy, cơ hội để ta thay đổi đâu
còn nhiều nữa?)
+ Dường như, sự tự tin của Mị đã bị cuộc sống ấy rút cạn, Mị thậm chí
chẳng dám ngẩng đầu lên nhìn ai – và có lẽ cô cũng không muốn ai nhìn
thấy diện mạo của mình khi ấy. Mị đâu còn là cô gái xinh đẹp, rạng rỡ, tự
do năm nào. Vì thế, cô lúc nào cũng cúi mặt. Phải chăng, Mị lúc này đã
hoàn toàn chịu thua cuộc đời, chấp nhận để những thế lực cường quyền,
thần quyền đưa mình tới đâu thì tới?
+ Cuộc sống của Mị là một guồng quay hối hả của những công việc nhà
thống lí, lặp đi lặp lại, quanh năm suốt tháng. Mị như bị mắc kẹt trong
một vòng lặp không lối thoát của những công việc nhọc nhằn và nhàm
chán ấy, đến mức dần dần, trong đầu Mị không còn một suy nghĩ nào
khác, “chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt” mà
thôi… Mị không còn nhận thức được về vẻ đẹp bình dị của cuộc đời này,
không phải vì cuộc đời quá xấu xí, mà bởi chính cô đã khước từ những
ngọt ngào hiếm hoi của nó mất rồi. Cô đã để cái cuộc sống tẻ nhạt ấy định
nghĩa chính mình: Bao giờ cũng thế, suốt năm, suốt đời như thế. Tương lai
đâu đã đến, nhưng Mị tự “phán quyết” những ngày tháng sau đó của cả
cuộc đời mình trong guồng quay đau đớn mà nhà thống lí đã tạo ra cho
cô.
+ Thậm chí, Mị và những người phụ nữ chung số kiếp như Mị còn khổ
hơn cả con trâu, con ngựa. Con trâu, con ngựa còn có lúc được nghỉ ngơi,
nhưng “đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc cả đêm cả ngày.” Không chỉ có
mình cô Mị, rất nhiều người phụ nữ khác cũng trở thành nạn nhân của
nhà thống lí, nạn nhân của cường quyền thần quyền, nạn nhân của những
hủ tục trong xã hội phong kiến miền núi khi xưa.
➔ Mị lúc này đã buông xuôi khao khát với cuộc đời, đã
phó mặc kiếp sống của mình cho số phận đẩy đưa…

- Suy nghĩ của Mị về cái chết đã khác hoàn toàn trước đây:
Mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Ở cái
buồng Mị nằm, kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào
trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng. Mị nghĩ
rằng mình cứ chỉ ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra; đến bao giờ chết thì
thôi.”

Trang 11
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
12 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

+ Mị dường như không còn khao khát giao tiếp và kết nối với cuộc đời, vì
thế “mỗi ngày Mị càng không nói”. Sự câm lặng ấy như thể cô từ chối sự
hiện diện của chính bản thân, cũng không muốn ai để ý đến mình. Đến
“thằng” Chí Phèo, dẫu cho bị cả làng Vũ Đại lảng tránh, vẫn nỗ lực giao
tiếp với đời bằng tiếng chửi đời, chửi người đầy ai oán. Nhưng Mị thậm
chí còn chẳng thiết tha gì với đời này nữa rồi… Cô chỉ muốn im lặng sống
qua ngày cho đến khi chết mà thôi, cô sống “lùi lũi như con rùa nuôi trong
xó cửa.” Cô âm thầm, lặng lẽ, chẳng còn khao khát hay xúc cảm gì với cuộc
đời.
+ Căn buồng Mị nằm như một “ngục thất tinh thần” của cô gái trẻ.
• Đó là một căn buồng chật hẹp, kín mít, thiếu ánh sáng, chỉ có duy
nhất một ô cửa sổ lỗ vuông bằng bàn tay. Ánh sáng ở đây không chỉ
được hiểu theo nghĩa đen, mà dường nhưu còn tượng trưng cho
khao khát, hy vọng, cho những điều tốt đẹp có thể đến trong cuộc
đời Mị.
• Thế nhưng, Mị đâu nhận thức được về ánh sáng ấy. Cô nhìn ra ô
cửa sổ đó, thậm chí còn không biết là sương hay là nắng. Cô mất
hoàn toàn nhận thức về không gian, thời gian; thậm chí cũng đâu
còn nhận thức được về chính bản thân mình. Và như Adrian Rogers
có nói: "Ánh sáng bị từ chối làm tăng bóng tối". Khi Mị khước từ
ánh sáng của hy vọng, tức là cô đã cho phép bóng tối không chỉ bao
phủ căn buồng, mà còn ngập đầy trong chính trái tim mình.
• Nếu như trước đây, Mị từng có ý định ăn lá ngón để tự tử - như một
cách giải thoát cho bản thân bởi không chấp nhận cuộc sống bị dàn
xếp; thì giờ đây, cái chết với cô đâu còn ý nghĩa vậy nữa. Cô chỉ còn
là một người đang chờ chết, tự giam mình trong căn buồng ấy
“đến bao giờ chết thì thôi.”

d. Diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân:

d.1 Khung cảnh mùa xuân nên thơ ở Hồng Ngài:
(“Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong … đã có tiếng ai thổi sáo
rủ bạn đi chơi.”)
*** Chất thơ:
+ Xuất phát từ bản chất của thơ ca là nói lên cảm xúc của người viết (thơ
là tiếng lòng của người cầm bút) → vẻ đẹp lãng mạn được tạo nên từ sự

Trang 12
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
13 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

hòa quyện giữa vẻ đẹp của cảm xúc và cách biểu hiện nó; từ đó khơi gợi
những rung động thẩm mỹ nơi người đọc
+ Chất thơ là vẻ đẹp bay bổng, thơ mộng được khắc họa từ đời sống hiện
thực
- Chất thơ trong truyện ngắn:
+ Những cảm xúc, tâm trạng của nhân vật
+ Những rung động của chính người viết

***Phân tích đoạn trích:

“Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà
kho. Trẻ em đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều quanh nương để sưởi lửa. Ở
Hồng Ngài, người ta thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong, không kể ngày, tháng
nào. Ăn Tết như thế cho kịp mưa xuân xuống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm
ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.
Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe
như con bướm sặc sỡ. […] Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước
nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi.”
- Khung cảnh của một vụ mùa bội thu đã được khắc họa thật bình yên,
dịu dàng ở ngay câu văn đầu tiên: Trên đầu núi, các nương ngô, nương
lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho.
+ Vì ở Hồng Ngài ăn Tết khi gặt hái vừa xong, nên niềm vui của Tết chắc hẳn
cũng sẽ phụ thuộc vào mùa thu hoạch trước đó. Năm ấy, với “ngô lúa đã
xếp yên đầy các nhà kho”, người dân Hồng Ngài dường như vô cùng yên
tâm, đủ đầy, để đón một cái Tết sum vầy, hạnh phúc. Không chỉ là “xếp”,
mà còn là “xếp yên”. Chữ “yên” ấy như gợi lên cảm giác bình yên, an yên vô
cùng về một mùa xuân mới đang tới.
+ Mùa xuân cũng là một thời điểm thật đặc biệt. Đó là mùa đầu tiên trong
năm, để khởi đầu một hành trình mới với bao nguyện ước và mong mỏi cho
những điều đang tới.
+ Mùa xuân năm ấy của Hồng Ngài dẫu gió rét dữ dội, nhưng Tô Hoài vẫn
miêu tả thật tình, thật thơ: gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng. Dường như, màu
“vàng ửng” của cỏ gianh đã sưởi ấm cả không khí lạnh lẽo năm ấy, thời tiết

Trang 13
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
14 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

rét mướt đâu thể nào cản được niềm vui tinh khôi của con người khi một
năm mới sắp tới, khi họ vừa đón một vụ mùa bội thu và chuẩn bị được nghỉ
ngơi bên gia đình dịp Tết về. Cái ấm áp trong tâm hồn con người như sưởi
ấm cả vạn vật những ngày giá rét.
- Niềm vui và sự háo hức của người dân Hồng Ngài cũng đã được khắc
họa thật tinh tế:
+ những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ → Đó
hẳn là những trang phục đi du xuân ngày Tết mà các cô gái Mèo xinh đẹp
đang chuẩn bị. Những chiếc váy ấy tượng trưng cho sự tự do, cho khao khát
yêu và được yêu của những cô gái. Đó cũng là hình ảnh của Mị năm nào, là
thanh xuân mà Mị đã từng bỏ lỡ…
+ So sánh vẻ đẹp của những chiếc váy với những con bướm sặc sỡ, phải chăng cũng
là một cách nhà văn Tô Hoài nhấn mạnh vào sự tự do của các cô gái? Sau hành trình
từ “sâu” hóa “bướm”, họ tung cánh trên bầu trời của riêng mình để khoe hương
khoe sắc cho đời, để tìm kiếm tình yêu mà bản thân khao khát thuộc về. Nhưng Mị
thì dường như ngược lại… Cô đã từng là một cánh bướm rực rỡ như thế những
đêm tình mùa xuân năm cũ, nhưng giờ đây, với cuộc sống khốn khổ khắc nghiệt nhà
thống lí Pá Tra, cô lại thu mình trở về là một chú “sâu” nhút nhát, nép mình trong
vỏ kén của một guồng quay lặp đi lặp lại đầy tẻ nhạt, đến nỗi không còn mong muốn
trở về là cánh bướm như xưa.
+ Những thanh âm của ngày Tết đã được miêu tả một cách bình dị mà thật
rung động biết bao:
• Đó là tiếng cười hồn nhiên của lũ trẻ: Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm
trên sân chơi trước nhà. Một thanh âm thật bình yên, dịu dàng biết bao.
• Đó là tiếng sáo rủ bạn đi chơi trong những đêm tình mùa xuân: Ngoài
đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi.” Một thanh âm của
những niềm vui, niềm hạnh phúc khi được tận hưởng sự tự do và khao
khát kết nối, kết duyên với cuộc đời. Đây là những âm thanh quen
thuộc lắm nhưng Mị đã từng quên lãng khi giam mình trong ngục thất
nhà thống lí Pá Tra.

Trang 14
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
15 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

•
d.2 Sự khắc khoải nơi tâm hồn Mị khi nghe tiếng sáo:
Hóa ra, bài hát của người đang thổi – những giai điệu sôi nổi của một thời
thanh xuân đã qua vẫn luôn đọng lại trong tâm trí của Mị:
“Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người
đang thổi.
"Mày có con trai con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta không có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu".

- Trước đó, Mị đã từng buông xuôi với cuộc đời, Mị đã từng câm lặng
với thế giới xung quanh, Mị chẳng còn nhận thức và quan tâm gì tới
những điều đang diễn ra ngoài kia nữa. Thế nhưng, những thanh
âm trong trẻo mùa lễ hội, đặc biệt là tiếng sáo vọng lại lấp ló từ xa
đã đánh thức trong cô những xúc cảm ngủ quên suốt nhiều năm
trời…
+ Lòng Mị giờ đây “thiết tha bổi hổi”. Nhà văn sử dụng hai từ láy liên tiếp
để khắc họa nỗi lòng nhân vật, cho thấy Mị quan tâm đến tiếng sáo ấy,
cho thấy tiếng sáo đã chạm vào tâm hồn cô, để cô thổn thức lại những kí
ức năm nào.
+ Ta những tưởng Mị đã lãng quên hoàn toàn quá khứ, Mị đã đánh mất
chính mình của những tháng năm thanh xuân sôi nổi nhất; thế nhưng,
hóa ra, có những hoài niệm vẫn mãi chìm sâu trong trái tim, có những câu
chuyện và nỗi niềm chỉ chờ một tác nhân gọi dậy…
- Mị vẫn nhớ như in bài hát của năm tháng xưa, bài hát mà có lẽ trong
quá khứ, chính cô cũng đã từng thổi: nhẩm thầm bài hát của người đang
thổi. Mị đâu chỉ nhớ bài hát ấy, có lẽ, Mị vẫn luôn nhớ những kỉ niệm
đêm mùa xuân trong những tháng năm tưởng chừng đã phai phôi, Mị
vẫn ghi dấu trong một góc sâu thẳm của tâm hồn những gì sôi nổi nhất
của tuổi trẻ, của khoảng trời tự do cô đã từng bị cướp mất. Phải chăng,
Mị vẫn khao khát được làm chủ cuộc sống của mình, được đi chơi,
được thổi sáo, được tận hưởng mùa xuân như bao người? Phải chăng,

Trang 15
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs
16 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNGFanpage:
MAI Tài Liệu
Tài Liệu Khoá Học
Ôn Thi Worldocs
Group

Mị vẫn mong mỏi cháy bỏng yêu và được yêu, giấc mơ ấy như gói gọn
trong câu hát “Ta đi tìm người yêu” mà suốt bao năm qua cô vẫn không
hề quên lãng?
Như Tiến sĩ Chu Văn Sơn từng nhận định: “Như một cây rừng héo úa tàn rụi,
nhưng sâu trong mao mạch của thân, nhựa vẫn chảy thầm. Vừa có cái gì chết
mòn, chết mỏi đi, vừa có cái gì không chịu chết hẳn.” Chắc hẳn, trong trái tim Mị
cũng ấp ủ và âm ỉ một nguồn nhựa sống, nhựa sống của hy vọng, nhựa sống của
tình yêu, nhựa sống của những khao khát trỗi dậy trong một thời thanh xuân đã
cũ… Tất cả những điều ấy khiến cho Mị, kể cả trong những năm tháng đang lụi
tàn dần, chết dần chết mòn về tinh thần, nhưng vẫn có một ngọn lửa bé nhỏ le
lói nơi tận cùng của trái tim. Chính tiếng sáo quen thuộc trong quá khứ của Mị
vang lên mùa xuân năm ấy đã thắp sáng cho ngọn lửa dẫu yếu ớt nhưng “không
chịu chết hẳn” đó, để lòng Mị lại thổn thức về bài hát đã qua.

Trang 16
https://www.facebook.com/tailieukhoahocworldocs