แบบฝึ กหัด อสมการเชิ งเส้นตัวแปรเดียว

คาชี้แจง จงเลือก 1 คาตอบที่ถกู ต้องที่สุด

5−𝑥 𝑥−2
ข้อที่ 1. คำตอบของอสมกำร 2
− 2(𝑥 + 1) < 7 − 5
ตรงกับข้อใด
1. 𝑥 < −3
2. 𝑥 > −3
3. 𝑥 <3
4. 𝑥 >3

ข้อที่ 2. ให้ 𝑀 เป็ นจำนวนเต็มทีน่ ้อยทีส่ ุดทีเ่ ป็ นคำตอบของอสมกำร 2(7 − 3𝑥) ≤ 3(𝑥 − 8) − 2𝑥
𝑥
และ 𝑁 เป็ นจำนวนเต็มทีม่ ำกทีส่ ุดทีเ่ ป็ นคำตอบของอสมกำร 3𝑥 + 8 < 2 − 2
จงหำว่ำ 𝑀 − 𝑁 เท่ำกับเท่ำใด
1. 8
2. 9
3. 10
4. 11

ข้อที่ 3. ข้อใดคือค่ำของ 𝑥 ทีส่ อดคล้องกับอสมกำร 5𝑥 − 9 < 7𝑥 + 1 < 5𝑥 + 7

1. −5 < 𝑥 <3
2. −5 < 𝑥 <4
3. −4 < 𝑥 <3
4. −4 < 𝑥 <4
ข้อที่ 4. กำหนดให้จำนวนคีส่ ำมจำนวนเรียงกัน มีผลบวกของสำมจำนวนนี้มำกกว่ำ 39 จงหำว่ำ จำนวนทีน่ ้อยทีส่ ุดในสำมจำนวน
จะมีค่ำต่ำสุดทีเ่ ป็ นไปได้เท่ำกับเท่ำใด
1. 11
2. 12
3. 13
4. 15

ข้อที่ 5. มีพช่ี ำยกับน้องชำยคู่หนึ่ง พีช่ ำยมีอำยุ 18 ปี และสองเท่ำของอำยุน้องชำยมีค่ำมำกกว่ำอำยุพช่ี ำย แต่ไม่ถงึ 10 ปี

อยำกทรำบว่ำมีจำนวนเต็มกีค่ ่ำทีส่ ำมำรถเป็ นอำยุของน้องชำยได้
1. 4 ค่ำ
2. 6 ค่ำ
3. 13 ค่ำ
4. 14 ค่ำ
 เฉลย แบบฝึ กหัด อสมการเชิ งเส้นตัวแปรเดียว

ข้อที่ 1. 2. 𝑥 > −3
ข้อที่ 2. 4. 11
ข้อที่ 3. 1. −5 < 𝑥 < 3
ข้อที่ 4. 3. 13
ข้อที่ 5. 1. 4 ค่ำ

เฉลยละเอียด
ข้อที่ 1.
วิ ธีทา
5−𝑥 𝑥−2
จำกอสมกำร 2
− 2(𝑥 + 1) < 7 − 5
นำ 10 คูณทัง้ สองข้ำงของอสมกำร (เพื่อทำให้อสมกำรไม่ตดิ รูปเศษส่วน) จะได้
5−𝑥 𝑥−2
10 ⋅ [ − 2(𝑥 + 1)] < 10 ⋅ [7 − ]
2 5
5−𝑥 𝑥−2
10 ⋅ ( ) − 10 ⋅ [2 ⋅ (𝑥 + 1)] < 10 ⋅ (7) − 10 ⋅ ( )
2 5
5(5 − 𝑥) − 20(𝑥 + 1) < 70 − 2(𝑥 − 2)
25 − 5𝑥 − 20𝑥 − 20 < 70 − 2𝑥 + 4
5 − 25𝑥 < 74 − 2𝑥

ถึงจุดนี้ จะมีวธิ ที ำต่อ 2 วิธี เลือกทำวิธไี หนก็ได้นะ เดีย๋ วพีท่ ำให้ดทู งั ้ สองแบบเลย

วิ ธีที่ 1 ให้ตวั แปรอยูท่ ำงซ้ำย

จำก 5 − 25𝑥 < 74 − 2𝑥
5 − 25𝑥 + 2 𝑥 < 74 − 2𝑥 + 2𝑥
5 − 23𝑥 < 74
5 − 23𝑥 + (−5) < 74 + (−5)
−23𝑥 < 69
−23𝑥 69
> −23
−23
(เนื่องจำกนำ – 23 ซึง่ เป็ นจำนวนลบ หำรทัง้ สองข้ำงของอสมกำร จึงต้องกลับเครื่องหมำยจำก “<” เป็ น “>” นะ)
ดังนัน้ 𝑥 > −3
วิ ธีที่ 2 ให้ตวั แปรอยูท่ ำงขวำ (สัมประสิทธิหน้
์ ำตัวแปรจะได้ไม่ตดิ ลบ)
จำก 5 − 25𝑥 < 74 − 2𝑥
5 − 25𝑥 + 25 𝑥 < 74 − 2𝑥 + 25𝑥
5 < 74 + 23𝑥
5 + (−74) < 74 + 23𝑥 + (−74)
−69 < 23𝑥

−69 23𝑥
<
23 23
(เนื่องจำกนำ 23 ซึง่ เป็ นจำนวนบวก หำรทัง้ สองข้ำงของอสมกำร เครื่องหมำยจึงคงเดิม)
−3 < 𝑥
เนื่องจำก –3 น้อยกว่ำ x มีควำมหมำยเดียวกับ x มำกกว่ำ –3
ดังนัน้ 𝑥 > −3

ตอบ 2. 𝑥 > −3
_______________________________________________________________________________________________

ข้อที่ 2.
วิ ธีทา
ขัน้ ที่ 1 หำค่ำของ 𝑀
จำกอสมกำร 2(7 − 3𝑥) ≤ 3(𝑥 − 8) − 2𝑥
14 − 6𝑥 ≤ 3𝑥 − 24 − 2𝑥
14 − 6𝑥 ≤ 𝑥 − 24
−6𝑥 − 𝑥 ≤ −24 − 14
−7𝑥 ≤ −38
−38
𝑥≥ −7
(หำรด้วย –7 อย่ำลืมกลับเครื่องหมำยด้วยนะ)
3
𝑥 ≥ 57
เมื่อพิจำรณำกรำฟแสดงคำตอบ

จะได้ว่ำ จำนวนเต็มทีน่ ้อยทีส่ ุดทีเ่ ป็ นคำตอบของอสมกำร คือ 6

ดังนัน้ 𝑀=6
ขัน้ ที่ 2 หำค่ำของ 𝑁
𝑥
จำกอสมกำร 3𝑥 + 8 < 2 − 2
𝑥
นำ 2 คูณทัง้ สองข้ำงของอสมกำร จะได้ 2(3𝑥 + 8) < 2 (2 − 2)
6𝑥 + 16 < 𝑥 − 4
6𝑥 − 𝑥 < −4 − 16
5𝑥 < −20
−20
𝑥 < 5
𝑥 < −4

เมื่อพิจำรณำกรำฟแสดงคำตอบ

จะได้ว่ำ จำนวนเต็มทีม่ ำกทีส่ ุดทีเ่ ป็ นคำตอบของอสมกำร คือ –5

(–4 ไม่ใช่คำตอบนะ ทุกคนระวังจุดนี้ดว้ ย !!!)
ดังนัน้ 𝑁 = −5

เพรำะฉะนัน้ 𝑀 − 𝑁 = 6 − (−5)
= 11

ตอบ 4. 11
_______________________________________________________________________________________________
ข้อที่ 3.
วิ ธีทา
ข้อนี้ พีจ่ ะขออธิบำยสองวิธี คือวิธแี ยกคิดเป็ นสองอสมกำรแล้วค่อยรวมคำตอบกัน
กับอีกวิธจี ะเป็ นกำรแก้อสมกำรไปพร้อมกันเลยทัง้ สำมส่วน (แต่วธิ หี ลังจะใช้ได้แค่บำงกรณีนะ)

วิ ธีที่ 1 แยกคิดเป็ นสองอสมกำร

จะได้อสมกำร คือ 5𝑥 − 9 < 7𝑥 + 1 และ 7𝑥 + 1 < 5𝑥 + 7
5𝑥 − 7𝑥 < 1 + 9 7𝑥 − 5𝑥 < 7 − 1
−2𝑥 < 10 2𝑥 < 6
10 6
𝑥 > −2 𝑥<2
𝑥 < −5 และ 𝑥<3
เนื่องจำก ค่ำของ x ต้องมำกกว่ำ –5 และในขณะเดียวกันก็ตอ้ งน้อยกว่ำ 3
เพื่อให้ค่ำของ x สอดคล้องกับอสมกำรทัง้ สอง
จึงเขียนเป็ นสัญลักษณ์สรุปคำตอบของอสมกำรได้เป็ น −5 < 𝑥 < 3

วิ ธีที่ 2 แก้อสมกำรไปพร้อมกันทัง้ สำมส่วน

วิธนี ้เี ป็ นเทคนิคทีช่ ่วยให้แก้อสมกำรเร็วขึน้ แต่จะทำได้เมื่อสัมประสิทธิหน้
์ ำตัวแปรของก้อนหน้ำสุดและหลังสุดมีค่ำเท่ำกันเท่ำนัน้

จำกอสมกำร 5𝑥 − 9 < 7𝑥 + 1 < 5𝑥 + 7

สังเกตว่ำ ส่วนหน้ำและหลังสุด มีสมั ประสิทธิหน้
์ ำ 𝑥 เป็ น 5 เหมือนกัน แสดงว่ำสำมำรถใช้เทคนิคนี้ได้
เริม่ จำก นำ 5𝑥 ลบออกทัง้ สำมส่วน(นิพจน์) ของอสมกำร จะได้
5𝑥 − 9 − 5𝑥 < 7𝑥 + 1 − 5𝑥 < 5𝑥 + 7 − 5𝑥
−9 < 2𝑥 + 1 < 7

จำกนัน้ นำ 1 ลบออกทัง้ สำมส่วน(นิพจน์) ของอสมกำร จะได้

−9 − 1 < 2𝑥 + 1 − 1 < 7 − 1
−10 < 2𝑥 <6
สุดท้ำย นำ 2 ไปหำรทัง้ สำมส่วน(นิพจน์) ของอสมกำร จะได้
−10 2𝑥 6
< <
2 2 2
ดังนัน้ −5 < 𝑥 < 3 ได้คำตอบออกมำทันที

หมายเหตุ ทีเ่ ห็นวิธที ่ี 2 ยำว เพรำะพีอ่ ธิบำยประกอบแต่ละขัน้ ตอนไปด้วย ซึง่ ตอนทำจริงจะเห็นชัดว่ำ

วิธที ่ี 2 เร็วกว่ำวิธที ่ี 1 นะ

ตอบ 1. −5 < 𝑥 < 3

_______________________________________________________________________________________________
ข้อที่ 4.
วิ ธีทา
เนื่องจำกโจทย์ถำมหำค่ำของจำนวนทีน่ ้อยทีส่ ุดในสำมจำนวน จึงกำหนดให้ตวั แปรแทนค่ำของจำนวนทีน่ ้อยทีส่ ุด
ให้ 𝑥 แทนจำนวนคีท่ น่ี ้อยทีส่ ุดในสำมจำนวน
จะได้ว่ำ จำนวนคีอ่ กี สองจำนวนทีเ่ รียงกัน ได้แก่ 𝑥 + 2 และ 𝑥 + 4 ตำมลำดับ
(เนื่องจำกเป็ นจำนวนคีต่ ดิ กัน เลยมีระยะห่ำงของจำนวนทีเ่ รียงติดกันเป็ น 2 ไม่ใช่ 1 นะ)

ดังนัน้ ผลบวกของทัง้ สำมจำนวนคือ 𝑥 + (𝑥 + 2) + (𝑥 + 4) ซึง่ โจทย์กำหนดว่ำ มำกกว่ำ 39

จะได้อสมกำรคือ 𝑥 + (𝑥 + 2) + (𝑥 + 4) > 39
3𝑥 + 6 > 39
3𝑥 > 39 − 6
3𝑥 > 33
33
𝑥> 3
𝑥 > 11
นันหมำยควำมว่
่ ำ จำนวนทีน่ ้อยทีส่ ุดในสำมจำนวน จะต้องมีค่ำมำกกว่ำ 11
เมื่อจะหำว่ำค่ำทีต่ ่ำสุดจะเป็ นเท่ำไร
แน่นอนว่ำ ไม่ได้ตอบ 11 เพรำะต้องมีค่ำมากกว่า 11
แต่กไ็ ม่สำมำรถตอบ 12 ได้ เพรำะโจทย์กำหนดมำว่ำเป็ นจานวนคี ่
ดังนัน้ จำนวนทีน่ ้อยทีส่ ุดในสำมจำนวน จะมีค่ำต่ำสุดเป็ น 13 นันเอง
่

ทำกำรตรวจคำตอบ โดยให้ 𝑥 = 13 จะได้ว่ำจำนวนทัง้ สำม ได้แก่ 13, 15 และ 17

ซึง่ ผลบวกของทัง้ สำมจำนวน คือ 13 + 15 + 17 = 45 ซึง่ มำกกว่ำ 39 ตำมทีโ่ จทย์กำหนด
ตอบ 3. 13
_______________________________________________________________________________________________
ข้อที่ 5.
วิ ธีทา
เนื่องจำกโจทย์ถำมหำอำยุของน้องชำย
ให้ 𝑥 แทนอำยุของน้องชำย (หน่วยเป็ นปี )
สองเท่ำของอำยุน้องชำยจึงเท่ำกับ 2𝑥 ปี

โจทย์กำหนดว่ำ สองเท่ำของอำยุน้องชำยมำกกว่ำอำยุพช่ี ำย (18 ปี ) แต่มำกกว่ำไม่ถงึ 10 ปี

ในทีน่ ้ี มำกกว่ำ จะหมำยถึง กำรนำอำยุมำ “ลบ” กัน
ส่วนคำว่ำ “ไม่ถงึ ” จะหมำยถึงสัญลักษณ์ “<” (น้อยกว่ำ) ในอสมกำร
จะได้อสมกำรคือ 2𝑥 − 18 < 10
2𝑥 < 10 + 18
2𝑥 < 28
28
𝑥< 2
𝑥 < 14
แสดงว่ำ อำยุของน้องชำยต้องน้อยกว่ำ 14 ปี
แต่ ! อย่ำลืมว่ำ สองเท่ำของอำยุน้องชำย ต้อง “มำกกว่ำ” อำยุพช่ี ำย ด้วย
แปลว่ำ มีอกี อสมกำรซ่อนอยู่ นันคื
่ อ 2𝑥 > 18
18
𝑥> 2
𝑥>9

หมำยควำมว่ำ อำยุของน้องชำยต้องน้อยกว่ำ 14 ปี แต่ในขณะเดียวกัน ก็ตอ้ งมำกกว่ำ 9 ปี

นันคื
่ อ จำนวนเต็มทีส่ ำมำรถเป็ นอำยุของน้องชำยได้ ได้แก่ 10, 11, 12 และ 13 ปี
ซึง่ มีดว้ ยกัน 4 ค่ำนันเอง
่

ตอบ 1. 4 ค่ำ
_______________________________________________________________________________________________