Rola humanisty na dworze królewskim i we dworze szlacheckim jest kwestią, która
zasługuje na uwagę i analizę. Zarówno dwór królewski, jak i dwór szlachecki miały swoje wyjątkowe cechy i potrzeby, które wpłynęły na rolę humanisty w tych dwóch różnych środowiskach.
Po pierwsze, należy zauważyć, że humanista na dworze królewskim często miał
dostęp do znacznie większych zasobów i wsparcia niż humanista na dworze szlacheckim. Dwór królewski był centralnym ośrodkiem władzy, gdzie koncentrowały się środki finansowe, zasoby kulturalne i intelektualne. W takim środowisku humanista miał dostęp do bogatej biblioteki, artystów, naukowców i innych intelektualistów, co ułatwiało mu rozwijanie swoich zainteresowań i kształcenie. Mikołaj Rej, autor "Żywota człowieka poczciwego," stanowi doskonały przykład humanisty na dworze królewskim. Jego twórczość była zdominowana ideami humanistycznymi, a przede wszystkim etyką i moralnością. W swoim dziele Rej kładł ogromny nacisk na rozwijanie cnoty i doskonałości osobistej. Stawiał człowieka w centrum swoich rozważań, skupiając się na wartościach, jakie powinien pielęgnować, aby osiągnąć prawdziwą szlachetność. W ten sposób jego twórczość odzwierciedlała ducha humanizmu, który propagował odkrywanie potencjału ludzkiego umysłu i ducha. Z drugiej strony, Jan Kochanowski, również miał istotny wpływ na renesansową poezję. Często działający we dworze szlacheckim, Kochanowski inaczej podchodził do tematyki ludzkiej kondycji. Jego "Treny" to wyraz głębokich refleksji nad przemijaniem, cierpieniem i ludzką słabością. Kochanowski zmuszał czytelników do zastanowienia się nad nietrwałością życia i przemijaniem, co stanowiło centralny motyw w jego twórczości. W jego oczach, ludzka kondycja była naznaczona tragicznymi doświadczeniami i nieuniknionym losem, co ukazywał w sposób głęboko emocjonalny i refleksyjny. Obydwaj autorzy różnili się stylem i tematyką, jednak obaj wpisali się w nurt renesansowej poezji, eksplorując ludzką naturę i los. Mikołaj Rej promował ideały humanistyczne, zachęcając do doskonalenia siebie poprzez cnotę i mądrość. Jego twórczość była pełna optymizmu i wiary w potencjał ludzkiego umysłu. Jan Kochanowski, z kolei, bardziej koncentrował się na aspektach tragicznych i przemijających ludzkich doświadczeń. Ostatecznie, zarówno humaniści na dworze królewskim, jak i we dworze szlacheckim, odzwierciedlali różne aspekty kondycji ludzkiej w poezji renesansu, co stanowiło bogate spektrum tematów i refleksji w tym okresie literatury. Mikołaj Rej i Jan Kochanowski, choć różni w swoim podejściu do tematów ludzkiej kondycji, zostawili trwały ślad w historii literatury polskiej, inspirując kolejne pokolenia poetów do głębszych rozważań nad naturą człowieka i światem, w którym żyjemy.