Wiroidy i priony jako swoiste czynniki infekcyjne

Wiroidy
SkładajĄ siĘ wyłĄcznie z kwasu nukleinowego RNA (bez otoczki białkowej). CzĄsteczki RNA
sĄ jednoniciowe, zamkniĘte, zbudowane z kilkuset nukleotydów, WystepujĄ w nich
fragmenty dwuniciowe oraz mogĄ powstawać tzw. pĘtle. SĄ pasożytami roślinnymi.
Mechanizm ich chorobotwórczego działania nie został jeszcze poznany;

Priony
SkładajĄ siĘ wyłĄcznie z białka (nie majĄ swojej strukturze kwasów nukleinowych). Białka
prionowe sĄ oznaczane symbolem PrP (sc). SĄ chorobotwórczymi formami białka PrP,
kodowanego przez gen prnp. Gen ten znajduje siĘ w genomach wielu organizmów (do tej
pory wykryto go u zwierzĄt oraz drożdży). Prawidłowa forma białka oznaczana jest jako
PrP (c). Jej funkcja nie została jeszcze poznana. Forma ta ma zdolność powolnego,
samoistnego przekształcania siĘ w formĘ PrP (sc): przemiana ta polega na zmianie
konformacji przestrzennej białka (struktury drugorzĘdowej) z a-helisy na ß-harmonijkĘ.
Pojawienie siĘ komórce chorobotwórczego białka prionowego przyspiesza przemianĘ
kolejnych, prawidłowych czĄsteczek białka w czĄsteczki chorobotwórcze.
Do tej pory nie opracowano żadnych metod leczenia chorób prionowych. Ich profilaktyka
jest utrudniona, ponieważ białka prionowe sĄ odporne na wysokie temperatury,
wiĘkszość środków chemicznych oraz promieniowanie jonizujĄce. W ramach
przeciwdziałania monitoruje siĘ hodowle bydła.
Białka prionowe wywołujĄ choroby ośrodkowego układu nerwowego (zakaŹne, gĄbczaste
zapalenie mózgu (TSE)), np:
- gĄbczasta encefalopatia bydła (BSE): choroba szalonych krów;
- kuru (śmiejĄca siĘ śmierć): śmiertelna, nieuleczalna choroba dotyczĄca tkanki
nerwowej (pierwsza opisana zakaŹna encefalopatia gĄbczasta u ludzi);
- nieuleczalna rodzinna bezsenność (śmiertelna bezsenność): nieuleczalna i śmiertelna
choroba mózgu (dziedziczona) polegajĄca na bezsenności. Do tej pory została wykryta
u zaledwie 28 rodzin na świecie;
- choroba Creutzfeldta-Jakoba;

Choroba Creutzfeldta-Jakoba
WystĘpuje u osób powyżej piĘćdziesiĄtego roku życia.
Jest przenoszona drogĄ pokarmowĄ, przez
zanieczyszczone narzĘdzia medyczne lub wyniku
przeszczepu zakażonej tkanki. Podobnie jak inne
encefalopatie gĄbczaste charakteryzuje siĘ
wystĘpowaniem w neutronach licznych wakuol oraz
włókien zawierajĄcych duże agregaty białka. Objawy:
utrata kontroli nad miĘśniami, drżenie ciała, zanik
koordynacji ruchowej oraz otĘpienie. Nie wystepujĄ
stany zapalne, nie pojawia siĘ także naturalna
reakcja odpornościowa organizmu. Śmierć nastĘpuje
w ciĄgu roku od wystĄpienia pierwszych objawów.

Podsumowanie