Mahalagang malaman kung ano ang mga karapatan ng mga bata nang maprotektahan ang mga ito mula sa karahasan at pang-aabuso. Ano nga ba ang pangunahing karapatan ng mga bata? Mayroon bang batas para sa karapatan ng mga kabataan? ▪ Pangunahing karapatan ng bata: ▪ 1. Karapatan ng isang bata na maisilang at magkaroon ng pangalan at nasyonalidad. ▪ 2. Magkaroon ng payapang tahanan at pamilya na mag-aalaga sa kanya. ▪ 3. Karapatan ng isang bata na makakain nang sapat at wasto nang magingmalusog ito at aktibo. ▪ 4. Mabigyan ng oportunidad na makapag-aral at magkaroon ng maayos na edukasyon. ▪ 5. Karapatang mapa-unlad ang kanilang mga kakayahan. ▪ 6. Makapaglaro at makapaglibang. ▪ 7. Proteksyunan mula sa pang-aabuso, kapahamakan, at karahasan. ▪ 8. Karapatang matulungan at maipagtanggol ng estado o gobyerno. ▪ 9. Maipahayag ang kanilang sariling ideya. ▪ 10. Mamuhay nang malaya at walang takot. ▪ Hindi lamang 20 karapatan ng mga kabataan, at lalong hindi ito 10 lamang. Sa ilalim ng batas para sa karapatan ng mga kabataan, nakatala ang mahabang listahan ng mga karapatan ng bata at parusa sa sino mang lalabag dito. ▪ Bilang pakikiisa ng Pilipinas sa UN Convention on the Rights of the Child, ikinasa ang Republic Act No. 7610 o ang Special Protection of Children Against Abuse, Exploitation, and Discrimination Act. Sa ilalim ng batas na ito, binigyang diin ang mga karapatan ng kabataan mula sa diskriminasyon at pang-aabuso. ▪ Maaaring maparusahan ng reclusion temporal hanggang reclusion perpetua o habambuhay na pagkakakulong ang sino mang gagamit sa bata sa prostitusyon at iba pang uri ng sexual abuse. ▪ Maparurusahan ang sino mang magtatangkang magbenta o bumili ng bata. Kung ang bata ay nasa edad 12 pababa, reclusion perpetua o habambuhay na pagkakakulong ang parusa para dito. ▪ Ipinagbabawal din ng batas na gamiting modelo ang mga bata para sa mga bastos na publikasyon o pornographic materials. Makukulong din ang mga magulang o guardian ng bata na hinayaang maging performer ng obscene publications at indecent shows ang kanilang anak. ▪ Maaari namang magtrabaho ang batang nasa edad 15 pababa lalo na sa cinema, teatro, radyo, at telebisyon. Ngunit kailangang mag- comply sa mga requirements ng Department of Labor and Employment. Kailangang tiyakin na hindi pa rin naabuso ang bata kahit na ito ay nagtatrabaho. Bukod pa rito, mahalaga ring mabigyan ito ng primary at secondary education sa kabila ng pagtratrabaho. Hindi maaaring magtrabaho ang isang bata nang walang permit mula sa DOLE. ▪ Pinoprotektahan din ng batas ang mga bata sa pagtupad ng kanilang mga tradisyon at customs ng komunidad na kanilang kinabibilangan. ▪ Bukod pa rito, dapat na mag-implementa ng alternative system of education ang Department of Education Culture and Sports (DECS) na naka-angkla sa kultura ng mga batang katutubo. ▪ Dapat na suportahan ang non-formal ngunit functional indigenous programs na isinasagawa ng mga non-government organizations para sa mga katutubong pangkat. ▪ Dagdag pa, ipinagbabawal din ng batas ang an mang porma ng diskriminasyon sa mga batan katutubo. At dapat na mabigyan ang mga ito ng ▪ Para naman sa mga batang nakatira sa lugar kung saan mayroong armed conflict, kailangang tiyakin na hindi magiging object ng pag-atake ang mga bata. ▪ Nararapat na protektahan ang mga ito sa ano mang banta, assault, torture, at iba pang hindi makataong pagtrato. ▪ Sa panahon ng digmaan, dapat na bigyang prayoridad ang mga bata sa paglikas at pagbibigay ng pansamantalang tirahan habang nangyayari ang armed conflict.