BÀI THAM LUẬN

CHUYÊN ĐỀ:

CƠ HỘI CHO NGHỀ LUẬT SƯ TRONG THỜI KỲ CÁCH

MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0

I. TỔNG QUÁT CHUNG NGHỀ LUẬT SƯ TRONG THỜI KÝ CÁCH MẠNG

CÔNG NGHIỆP 4.0

Cách mạng công nghiệp 4.0 hay còn có cách gọi khác là cách mạng công nghiệp lần
thứ 4. Là cuộc cách mạng đang diễn ra trên toàn thế giới hiện nay ở các nước phát triển.
Cách mạng công nghiệp là thời điểm đánh dấu một bước ngoặt lớn của loài người trong
xã hội khi áp dụng thành công các thành tựu cộng nghệ mới vào mọi mặt trong cuộc
sống, kéo theo sự thay đổi về bức tranh toàn cảnh về xã hội theo hướng tích cực. Ở thời
điểm hiện tại cách mạng công nghiệp 4.0 đang dần được áp dụng và mang đến cho nhân
loại nhiều cơ hội để thay đổi nền kinh tế nhưng song song với đó nó cũng đem lại các rủi
ro.

Cách mạng công nghiệp 4.0 là kế thừa các phát minh vượt trội của 3 cuộc cách mạng
công nghiệp trước, và đổi mới để thích nghi với nhu cầu sống hiện đại, công nghệ 4.0
được hình thành với sứ mệnh chuyển hóa thế giới thật thành thế giới số. Vì vậy, cách
mạng Công nghiệp lần thứ 4 không đơn thuần là một bước tiến nhảy vọt về công nghệ.
Đây chính là sự hình thành và kết tinh của các phát minh hiện đại trước đó. Trong đó:
Những yếu tố cốt lõi của Kỹ thuật số trong CMCN 4.0 sẽ là: Trí tuệ nhân tạo (AI), Vạn
vật kết nối - Internet of Things (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data). Trên lĩnh vực Công nghệ
sinh học, Cách mạng Công nghiệp 4.0 tập trung vào nghiên cứu để tạo ra những bước
nhảy vọt trong Nông nghiệp, Thủy sản, Y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường,
năng lượng tái tạo, hóa học và vật liệu. Cuối cùng là lĩnh vực Vật lý với robot thế hệ mới,
máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới (graphene, skyrmions…) và công nghệ nano.
 Trong khi đó, nghề luật sư ở Việt Nam đang phát triển mỗi ngày và các luật sư đang
đóng những vai trò quan trọng trong hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các
cá nhân, tổ chức. Đến nay, cả nước đã có hơn 17 ngàn luật sư và mỗi năm số lượng luật
sư lại tăng lên không ngừng để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Những năm qua, các tổ chức
luật sư đã dần hoàn thiện mình với dòng chảy của thời đại với đòi hỏi có sự tương thích,
đáp ứng được yêu cầu của thời đại ứng dụng công nghệ hiện đại.

Ngày 10.10 là Ngày truyền thống của luật sư Việt Nam, ngày này cũng được chọn là
Ngày Chuyển đổi số quốc gia. Vậy nghề luật sư trong thời đại của chuyển đổi số đang có
những chuyển biến như thế nào? làm sao để nghề luật sư phát triển trong xu thế mới?
những giải pháp nào thực chất để nghề luật sư có được những bước đột phá mới trong
thời đại của chuyển đổi số? Cơ hôi nào cho các Luật sư trong thời đại Cách mạng công
nghiệp 4.0?

II. CƠ HỘI CHO NGHỀ LUẬT SƯ VIỆT NAM TRONG CMCN 4.0

1. Xu hướng phát triển và thực tiễn hội nhập của nghề Luật sư trong thời ký cách mạng công
nghiệp 4.0

Chúng ta đang ở trong cuộc cách mạng 4.0, mà trung tâm là những đột phá công nghệ trong những
lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), robot, Internet vạn vật (IoT), công nghệ sinh học, xe tự lái,... Cuộc
cách mạng này đang tác động và làm thay đổi toàn bộ các ngành nghề trong xã hội, không ngoại trừ
ngành Luật. Đặc biệt, với những gián đoạn mà COVID-19 mang lại, ngành Luật đang có những
chuyển đổi kỹ thuật để duy trì kết nối và tiếp tục hoạt động.

Vậy đối với một người định hướng theo Luật, triển vọng nghề nghiệp sẽ như thế nào trong thời kỳ
này? Có một câu nói nổi tiếng đối với những người làm Luật: “Lawyer who does not study, is everyday
less lawyer” (Người làm Luật mà không học hỏi mỗi ngày thì sẽ dần không còn là người làm Luật) -
Eduardo Couture. Ngay cả trong kỷ nguyên của Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, câu nói này vẫn còn
tính đúng đắn. Cuộc cách mạng lần thứ 4 đã mang đến những triển vọng cùng những thách thức cho
ngành Luật, đòi hỏi mỗi người làm Luật luôn luôn phải học hỏi mỗi ngày để thích ứng được với những
tiến bộ mà công nghệ mang lại. Hiện nay, trên lãnh thổ Việt Nam đã áp dụng toàn bộ phần mềm công
nghệ số hóa tài liệu Lưu trữ. Kể cả Chính phủ cũng đang áp dụng công nghệ phát triển cổng thông tin
điện tử không chỉ để lưu trữ dữ liệu một cách hệ thống và bảo mật, mà còn giúp người dân tiếp cận
thông tin pháp luật. Chẳng hạn như gần đây, Chính Phủ triển khai số hóa dữ liệu hộ tịch và căn cước
công dân gắn chip để khiến cho việc quản lý của nhà nước được hiệu quả hơn. Bên cạnh đó các công
nghệ pháp lý (Legal Tech) đã được ra đời nhằm giải quyết khó khăn. Các nền tảng này này sử dụng
công nghệ và phần mềm nhằm cung cấp các dịch vụ pháp lý. Chúng đã phát triển nhanh chóng với việc
áp dụng các công nghệ như học máy (machine learning), trí tuệ nhân tạo (AI) và dịch vụ về điện toán
đám mây (cloud services). Những nền tảng Luật “tân tiến” này sẽ giúp khách hàng kết nối với Luật sư
nhanh nhất có thể. Ngoài ra, chúng còn giúp các doanh nghiệp quản lý tài liệu pháp lý trên dữ liệu đám
mây với độ bảo mật cực kỳ cao, đồng thời tiết kiệm một lượng lớn giấy cho môi trường. Đặc biệt,
những công nghệ này còn được áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (Machine learning) để đưa ra
các quyết định pháp lý đúng đắn nhất dựa trên hàng trăm GB dữ liệu mà nó có thể lưu trữ, điều mà con
người khó làm được. Một trong những ví dụ điển hình của việc áp dụng công nghệ vào việc giải quyết
các thủ tục pháp lý là công ty TNHH ứng dụng công nghệ pháp lý (Regtech) - một trong những công ty
công nghệ pháp lý uy tín tại Việt Nam. Công ty được thành lập năm 2018, trụ sở chính tại quận Phú
Nhuận, TP. HCM. Regtech đã và đang triển khai các dự án tạo ra “hệ sinh thái pháp lý” nhằm hỗ trợ tối
đa cá nhân, tổ chức trong các lĩnh vực pháp lý. Công ty này đã phát triển nhiều nền tảng liên quan đến
tra cứu hợp đồng, công chứng online, trung tâm trọng tài trực tuyến,... như sau:

Ez Form là hệ thống biểu mẫu điện tử đầu tiên tại Việt Nam với chức năng cho phép cá nhân,
doanh nghiệp tìm kiếm và sử dụng các biểu mẫu hợp đồng một cách hiệu quả.

Pantheon là nền tảng cung cấp dịch vụ tư vấn về các lĩnh vực thương mại như quản lý, điều hành
doanh nghiệp, sáp nhập và mua lại (M&A), tái cơ cấu doanh nghiệp, đầu tư, các lĩnh vực về bất động
sản tại Việt Nam.

Công chứng trực tuyến (CCOL) là cầu nối giữa người dùng với tổ chức hành nghề công chứng,
giúp cho việc thực hiện công chứng được diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

Bizholic là phần mềm thực hiện thủ tục pháp lý bằng Chat Bot đầu tiên tại Việt Nam với tính năng
nhanh và chính xác, cùng sự hỗ trợ của đội ngũ chuyên viên pháp lý chuyên nghiệp giúp khách hàng tiết
kiệm thời gian và công sức khi thực hiện các loại giấy tờ, thủ tục hành chính tại cơ quan nhà nước.

Trung tâm trọng tài quốc tế (HIAC) là nền tảng giải quyết tranh chấp trực tuyến đầu tiên tại Việt
Nam, hỗ trợ tổ chức, cá nhân giải quyết tranh chấp pháp sinh một cách thuận lợi nhất trên nền tảng ứng
dụng công nghệ. HIAC cung cấp các lựa chọn hình thức giải quyết trực tuyến (online) hoặc tại trụ sở
(offline) trên cơ sở phù hợp nhất cho các bên tham gia.

Tại một nghiên cứu do Hãng luật LawGeex thực hiện với sự trợ giúp của các giáo sư luật tại Đại
học Stanford, Đại học luật Duke và Đại học Nam California đã đưa ra 20 Luật sư có kinh nghiệm để
chống lại một AI được lập trình cho việc đánh giá hợp đồng pháp lý. Cuộc nghiên cứu được trao 4 bản
thỏa thuận để xác định 30 vấn đề pháp lý, bao gồm: trọng tài, bí mật về quan hệ và bồi thường. Họ được
yêu cầu xác định chính xác từng vấn đề các Luật sư đạt được tỷ lệ chính xác 85%, trong khi AI đạt được
độ chính xác 95%. AI hoàn thành nhiệm vụ trong 26 phút, trong khi các Luật sư con người mất trung
bình tới 92 phút. Luật sư nhanh nhất cũng mất đến 51 phút mới hoàn thành việc xem xét (chậm hơn 100
lần so với AI), thâm chí người chậm nhất mất đến 156 phút. AI đạt được độ chính xác lên tới 100%
trong một hợp đồng, trong đó Luật sư con người có điểm cao nhất chỉ đạt 97%. Sự việc này làm dâng
trào nỗi lo sợ của nhiều người: Có phải đã tới lúc chấm dứt sự tồn tại của nhân loại không? Việc sử dụng
AI trong hoạt động pháp luật có thể thực sự giúp các Luật sư tiến hành nhiều phần việc và giải phóng họ
để giúp họ tập trung vào các nhiệm vụ tư vấn khách hàng và các công việc có giá trị cao hơn trong
ngành luật.

2. Cơ hội của nghề luật sư Việt Nam trong cách mạng công nghiệp 4.0

Cơ hội Cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động toàn diện, sâu rộng và nhanh chóng trên
tất cả lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có hoạt động hành nghề Luật sư. Cuộc cách mạng công
nghiệp vừa giúp các Luật sư giải quyết công việc một cách hiệu quả và chính xác. Bên cạnh đó, những
thách thức mới cũng đang được đặt ra khiến nghề Luật sư cũng phải thích ứng để bắt kịp sự phát triển
chung này.

Có thể nói rằng, cách mạng công nghiệp hiện nay đã đưa giới Luật sư Việt Nam đến với nhiều cơ
hội nhưng cũng đầy thách thức. Đây cũng chính là cơ sở để tiến hành đổi mới và hiện thực hóa định
hướng phát triển nghề Luật sư theo hướng chuyên nghiệp hóa, đáp ứng nhu cầu dịch vụ pháp lý ngày
càng cao của cơ quan, tổ chức, công dân, doanh nghiệp.

Ngày 25/7/2001, Pháp lệnh Luật sư năm 2001 đã được ban hành. Pháp lệnh này đã tạo ra những
bước ngoặt cơ bản gồm: Nâng cao hơn chất lượng và chuyên nghiệp hóa đội ngũ Luật sư Việt Nam;
phân định rõ tổ chức hành nghề với tổ chức xã hội nghề nghiệp của Luật sư; thể chế hóa chủ trương của
Đảng là kết hợp quản lý nhà nước với sự tự quản của tổ chức nghề nghiệp Luật sư; tạo cơ sở pháp lý
cho quá trình hội nhập quốc tế của nghề Luật sư ở Việt Nam. Với nội dung tiến bộ, phù hợp với yêu cầu
khách quan, Pháp lệnh Luật sư năm 2001 đã nhanh chóng đi vào cuộc sống. Tính đến ngày 31/5/2005
có 1.883 Luật sư và 1.535 Luật sư tập sự, đặc biệt đã thành lập trên 1.000 tổ chức hành nghề là các Văn
phòng Luật sư, các Công ty luật hợp danh.

Sau đó, với việc Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại quốc tế (WTO) đã tạo ra nhiều cơ hội và
thách thức. Trong đó có nhiệm vụ quan trọng là phải xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và các
thiết chế phù hợp với các cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO. Từ đó, Luật Luật sư được Quốc
hội thông qua ngày 29/6/2006 và có hiệu lực thi hành ngày 01/02/2007 thay thế Pháp lệnh Luật sư năm
2001. Luật Luật sư được ban hành đã góp phần nâng cao vị thế của Luật sư, tạo cơ sở pháp lý đẩy
nhanh quá trình xây dựng đội ngũ Luật sư, nghề Luật sư mang tính chuyên nghiệp, ngang tầm với nghề
Luật sư ở các nước tiên tiến trên thế giới.

Luật Luật sư là mốc đánh dấu cho một bước phát triển và hoàn thiện của hệ thống pháp luật ở Việt
Nam. Cùng với sự ra đời của Liên đoàn Luật sư Việt Nam (12/5/2009) đã đánh dấu một bước phát triển
mới. Đây là nơi tập hợp đoàn kết đội ngũ Luật sư góp phần vào việc bảo vệ công lý, bảo vệ pháp chế,
thực hiện cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền. Đồng thời Liên đoàn trực tiếp và kết hợp
với Bộ Tư pháp đã thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng Luật sư đã được triển khai ngay từ khi Liên
đoàn mới được thành lập. Đến nay Việt Nam hiện có hơn 13.000 Luật sư đang hành nghề, thêm
khoảng 5.000 người đang tập sự trong nghề Luật sư và hơn 4.000 tổ chức hành nghề Luật sư, con số
này vẫn đang tiếp tục tăng nhanh theo hàng năm.

Cách mạng công nghiệp 4.0 đem lại nhiều thay đổi tích cực đối với công việc của các Luật sư. Cụ
thể:

Thứ nhất, kinh tế số phát triển đòi hỏi nhu cầu nhân sự rất lớn của nghề Luật sư.

Kinh tế số là được hiểu đó là một nền kinh tế vận hành chủ yếu dựa trên công nghệ số, đặc biệt là
các giao dịch điện tử tiến hành thông qua Internet. Bất kỳ một ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh nào
hiện nay cũng đều có thể ứng dụng công nghệ số vào hoạt động kinh doanh của mình. Có thể thấy được
sản phẩm của nền kinh tế số ở bất cứ đâu trong cuộc sống hàng ngày. Đó là các trang thương mại điện
tử (Shopee, Lazada, Tiki,…), ngân hàng điện tử, ví điện tử (Momo, ZaloPay, ShopeePay, VNPay,…) ,
quảng cáo trực tuyến hay các ứng dụng giúp tìm địa chỉ ăn uống, vận chuyển, giao nhận hàng hóa
(Grab, Be, Loship, …),…
 Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển kinh tế số hóa mạnh mẽ kéo theo vấn đề phát sinh, trong
đó, có vấn đề nổi cộm về pháp lý. Sự phát triển kinh tế số đồng nghĩa với việc sẽ phát sinh nhiều vấn đề
pháp lý như: tranh chấp hợp đồng điện tử, những hành vi vi phạm pháp luật thông qua hoạt động ứng
dụng công nghệ số trong hoạt động kinh doanh,… Do đó các doanh nghiệp, cá nhân ngày càng có ý
thức và nhu cầu được cung cấp dịch vụ pháp lý để đảm bảo việc ứng dụng kinh tế số trong hoạt động
kinh doanh đúng quy định pháp luật, làm nền tảng cho sự phát triển bền vững về sau. Luật sư với sự am
hiểu pháp lý của mình sẽ giữ một vai trò quan trọng trong việc đồng hành cùng với các doanh nghiệp
trên nhiều khía cạnh: tư vấn quản trị nội bộ doanh nghiệp, bảo vệ tài sản doanh nghiệp, hỗ trợ soạn thảo
hợp đồng với các đối tác, tham gia giải quyết tranh chấp giữa các bên trong quá trình kinh doanh…

Thứ hai, việc hành nghề luật trong điều kiện hội nhập toàn diện của Việt Nam

Trước thời điểm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 diễn ra, việc hành nghề luật ở Việt Nam luôn bị
giới hạn bởi không gian. Theo đó, nghề luật sư ở Việt Nam chỉ được tiếp cận với thị trường Việt Nam
và không có khả năng có thể tiếp cận được với thị trường nước ngoài. Cách mạng công nghiệp lần thứ 4
diễn ra đã tạo cơ hội cho giới hành nghề luật Việt Nam được tiếp cận với một thị trường dịch vụ hoàn
toàn mới mẻ và rộng lớn. Đồng nghĩa với việc hoạt động của Luật sư không chỉ dừng lại ở phạm vi
trong nước mà còn mở rộng cơ hội hành nghề đối với các đối tác nước ngoài, làm việc xuyên biên giới,
với đa dạng về đối tác, loại hình và nội dung dịch vụ cung ứng. Việc hành nghề, mở rộng hợp tác pháp
lý ra phạm vi quốc tế sẽ giúp cho các Luật sư Việt Nam có thêm nhiều cơ hội để cọ sát, học hỏi nâng
cao chuyên môn nghiệp vụ; được tiếp cận, chuyển giao những kỹ năng hành nghề, phương pháp lý luận
chuẩn mực trong hoạt động hành nghề Luật sư tại các nước phát triển trên thế giới.

Thứ ba, việc áp dụng chuyển đổi số tạo thuận lợi cho hoạt động của Luật sư.

Việc phát triển mạnh của mạng lưới Internet, số hóa dữ liệu có thể giúp Luật sư làm việc nhanh
hơn. Trước hàng ngàn văn bản luật và án lệ, nhờ công cụ tìm kiếm, số hóa sẽ giúp Luật sư tiết kiệm rất
nhiều thời gian trong việc tìm kiếm, sàng lọc tài liệu và dành thời gian để phân tích sâu tài liệu liên quan
đến vụ việc. Việc công bố bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án theo Nghị quyết
03/2017/NQ-HĐTP ngày 16/3/2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao “về việc công
bố bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án” là một trong những quy định thể hiện việc
đẩy mạnh ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin trong hoạt động tư pháp và có tác động lớn tới giới
Luật sư.
 Việc này không chỉ giúp cho Luật sư mà còn cả người dân, cơ quan, tổ chức cũng có thể tìm kiếm,
xem trực tiếp nội dung các bản án, quyết định đã công bố thuộc các lĩnh vực liên quan, các án lệ được áp
dụng. Phương thức này đã tăng cường sự tiếp cận và giám sát đối với hoạt động xét xử, giải quyết của
tòa của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; Tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động của Tòa
án, góp phần nâng cao chất lượng bản án, quyết định của Tòa án... là những yếu tố cũng góp phần tạo
thuận lợi cho hoạt động của Luật sư.

Thứ tư, minh bạch hóa hoạt động doanh nghiệp

Trong quy trình thực hiện hệ thống quản lý doanh nghiệp, vốn trước kia rất chồng chéo bằng
những quy định thiếu minh bạch thì kinh tế số hóa đã có tác động tích cực trong việc thực hiện công
khai minh bạch hóa các thiết chế quản lý, đồng bộ hóa các quy định pháp luật trong nước so với các
thông lệ, quy tắc thương mại thế giới. Đây là một thuận lợi lớn đối với giới Luật sư bởi với những tiến
bộ về minh bạch hóa thiết chế quản lý doanh nghiệp sẽ giúp Luật sư có điều kiện thuận tiện trong việc
tra cứu quy định, từ đó dự đoán được các rủi ro pháp lý và có hướng tư vấn hiệu quả cho doanh nghiệp.

Thứ năm, tiếp cận được với nhiều khách hàng hơn

Các Luật sư và tổ chức hành nghề Luật sư ngày càng sử dụng nhiều các công cụ truyền thông
tương tác trên Internet và Mạng xã hội để hỗ trợ hoặc thực hiện các hoạt động nghề nghiệp như giao tiếp
và tương tác với khách hàng. Cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra cơ hội để các doanh nghiệp, cá nhân
hành nghề luật có thể dễ dàng xây dựng, quảng bá hình ảnh của mình . Khả năng kết nối với với xã hội,
khách hàng một cách hiệu quả thông qua các trang mạng xã hội như: Facebook, Zalo, Tik Tok,
Youtube,... đây là các công cụ Marketing chủ lực giúp các Luật sư và tổ chức hành nghề Luật sư có thể
quảng bá và phát triển thương hiệu, cũng như giới thiệu dịch vụ pháp lý của mình đến các đối tượng
khách hàng tiềm năng khác nhau.

Việc tận dụng công cụ truyền thông tương tác trên Internet và mạng xã hội này đang được một số
Luật sư và tổ chức hành nghề Luật sư sử dụng một cách rất hiệu quả như: luật sư Hà, luật sư Bình, …
(thông qua kênh Tik Tok để xây dựng, quảng bá hình ảnh của mình); Thư viện pháp luật, Luật sư X
(thông qua các trang mạng xã hội như Facebook hay Marketing trên các công cụ tìm kiếm như Google).

Ngoài ra, sự phát triển của hoạt động trực tuyến. Những bước tiến mới được tạo ra trong cuộc cách
mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi cách giao tiếp và xử lý nghiệp vụ từ trực tiếp sang hình thức tương
tác, giao tiếp điện tử. Nền kinh tế số xác định vai trò của công nghệ là yếu tố quan trọng, then chốt trong
định hướng phát triển. Các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có rất nhiều phương thức khác thuận lợi để
liên hệ với Luật sư thay vì phải đến gặp trực tiếp: trao đổi qua email, mạng xã hội, trang web của tổ chức
hành nghề Luật sư... Vì vậy, phạm vi giao tiếp khách hàng của Luật sư hầu như không còn bị giới hạn
bởi khoảng cách về địa lý, không gian. Trên thế giới cũng đã xuất hiện nhiều phương thức giải quyết
tranh chấp trực tuyến được thực hiện thông qua nền tảng số, internet… Như vậy, hoạt động hành nghề
Luật sư sẽ không còn bị cản trở bởi khái niệm biên giới hay lãnh thổ.

III. KẾT LUẬN

Hiện nay Quốc hội cùng các bộ ngành liên quan đang tiếp tục nâng cao chất lượng
xây dựng và thực thi pháp luật, đi sâu sửa đổi và ban hành các đạo luật trên các lĩnh vực
cụ thể điều chỉnh tổ chức bộ máy Nhà nước từ trung ương tới địa phương, các đạo luật
chuyên nghành phù hợp với bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và yêu cầu mới trong
phát triển đất nước và quan hệ quốc tế. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, khoảng cách
giữa không gian vật lý và không gian kỹ thuật số đang dần được thu hẹp, xuất hiện nhiều
thay đổi to lớn và kèm với đó là thể chế cùng khung pháp luật cần được thay đổi để bắt
kịp với xu hướng mới, sử dụng công nghệ số trong ban hành, quản lý và phổ biến pháp
luật, thậm chí sửa luật để quy định việc sử dụng trí tuệ nhận tạo AI phục vụ cho quá trình
tư vấn pháp luật của luật sư, quá trình xét xử của tòa án (như việc tiếp nhận đơn, thụ lý vụ
án, ra các phán quyết)…

Vì vậy, không chỉ các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, mà ngay cả những tổ
chức hành nghề luật, các luật sư tư vấn pháp luật, cung cấp dịch vụ pháp lý phải luôn cập
nhật, đổi mới tư duy và thích ứng với không chỉ với vấn đề pháp lý trong nước mà còn cả
vấn đề pháp lý mang tính toàn cầu, kết nối số và sử dụng công nghệ trong hoạt động nghề
nghiệp và cung cấp dịch vụ tới người dân, tới các tổ chức trong và ngoài nước.

Với các dự báo lạc quan về số người dùng Internet và Mạng xã hội sẽ tiếp tục tăng
trưởng trong thời gian tới và thương mại điện tự sẽ vào giai đoạn bùng nổ tại Việt Nam,
đây chắc chắn sẽ tiếp tục là công cụ đắc lực cho các Luật sư và và tổ chức hành nghề
Luật sư. Luật sư và tổ chức hành nghề Luật sư nào làm quen và sử dụng hiệu quả các
công cụ này sẽ nắm giữ lợi thế trong một thị trường dịch vụ pháp lý hiện đại nơi mà
khách hàng ưa thích việc tìm kiếm, đặt hẹn và tương tác trực tuyến với Luật sư hơn là sử
dụng các cách thức truyền thống như trước đây.