ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή

2. Παιδαγωγικές αρχές

2.1 Συνεργατική διδασκαλία

2.2 Προσαρμογή στις ανάγκες του μαθητή

2.3 Διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνία

3. Κλίμα σύμπραξης και συντροφικότητας

3.1 Συνεργατική μάθηση

3.2 Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων

3.3 Καλλιέργεια ηθικών αξιών και συμπεριφοράς

4. Δραστηριότητα

5. Βιβλιογραφία

1. Εισαγωγή
Ο ορισμός της διδασκαλίας ως μία κοινωνική ογκολογία αναδεικνύει τη σημασία της
συνεργασίας και της κοινωνικής συνεκτικότητας στη διαδικασία της εκπαίδευσης .
Στη σημερινή εποχή υπάρχουν δύο μορφές διδασκαλίας , η μαθητοκεντρική και η
ομαδοκεντρική . Όσον αφορά την μαθητοκεντρική , οι σχέσεις μεταξύ του εκπαιδευτικού
και των παιδιών θεωρούνται και είναι ισοδύναμες επικοινωνιακά , χωρίς να υπερτερεί ο
ένας του άλλου ( Μπουρνουσούζη & Στυλιανού , 2017 ) . Βασικό στοιχείο της
ομαδοσυνεργατικότητας αποτελεί τόσο η συνεργασία, καθώς χωρίς αυτή δε νοείται
ομαδοσυνεργατικότητα, όσο και η ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών , η
κοινωνικοποίηση και η ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών
( Μπουρνουσούζη & Στυλιανού , 2017 ) .

2. Παιδαγωγικές Αρχές

2.1 Συνεργατική διδασκαλία

Η συνεργατική διδασκαλία δεν είναι η συνύπαρξη δυο ή περισσότερων ατόμων στην

τάξη , αλλά η ουσιαστική συνεργασία σε επίπεδο σχεδιασμού , διδασκαλίας και
αξιολόγησης των μαθητών . Απαιτεί την ανάληψη κοινής ευθύνης των εκπαιδευτικών
γενικής και ειδικής αγωγής για όλους τους μαθητές της τάξης και σε όλα τα επίπεδα
( Friend & Bursuck , 2009 Friend & Cook , 2012 ) . Η συνεργατική διδασκαλία είναι
σημαντική , η οποία προωθεί την συμπερίληψη και την συμμετοχή στο μάθημα όλων
των μαθητών . Έχει πολλά θετικά αποτελέσματα για τους μαθητές προάγει τη
συνεργασία μεταξύ των μαθητών και δημιουργεί θετικές σχέσεις . Ο εκπαιδευτικός
εμπλουτίζει τη διδασκαλία του ενθαρρύνοντας τους μαθητές να ανταλλάσουν
απόψεις και να αλληλεπιδρούν αναπτύσσοντας τις γνώσεις τους. Για να είναι
επιτυχημένη η συνεργατική διδασκαλία απαιτεί κάποιες προϋποθέσεις . Αρχικά ο
εκπαιδευτικός πρέπει να είναι κατάλληλα επιμορφωμένος για να υλοποιήσει το
πρόγραμμά του , να έχει κάνει τον σχεδιασμό και το χρονοδιάγραμμα της
διδασκαλίας του . Πρέπει να υπάρχει καλή επικοινωνία με τους μαθητές του και τους
συναδέλφους εκπαιδευτικούς ώστε να λύσουν όποιο πρόβλημα μπορεί να
παρουσιαστεί . Τα οφέλη που αποκτούν οι εκπαιδευτικοί είναι πολλά καθώς
μαθαίνουν να αλλάζουν τον τρόπο διδασκαλίας τους , ανταλλάσσουν απόψεις και
ιδέες με τους μαθητές τους και αναπτύσσεται η σχέση τους και η επικοινωνία που
είναι πολύ σημαντική για την βελτίωση των γνώσεων τους.
 2.2Προσαρμογή στις ανάγκες του μαθητή

Ο εκπαιδευτικός πρέπει να σέβεται τα προσωπικά χαρακτηριστικά όλων των

μαθητών , τις δυνατότητές τους και τις αδυναμίες τους . Η ισότιμη αντιμετώπιση
όλων των μαθητών από τον εκπαιδευτικό με την παροχή ισάριθμων και κατάλληλων
ευκαιριών μάθησης σε όλες τις δραστηριότητες και τη δίκαιη εφαρμογή των κανόνων
της τάξης αποτελεί ουσιαστική εφαρμογή της ισότητας όλων στο σχολείο
( Οικονομίδης , 2011 ) . Σε πολλές σχολικές αίθουσες υπάρχουν παιδιά τα οποία
μπορεί να προέρχονται από προσφυγικούς πληθυσμούς , να μη γνωρίζουν καλά την
γλώσσα , να έχουν διαφορετικό χρώμα , διαφορετική θρησκεία και να
αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες . Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να
σέβεται τις ιδιαιτερότητες αυτές και κατ επέκταση όλοι οι μαθητές της τάξης . Η
διδασκαλία του θα έχει επίκεντρο πιο πολύ στις ανάγκες του μαθητή παρά στην ύλη
που πρέπει να διδαχτεί . Τα οφέλη της προσαρμογής της διδασκαλίας στις ανάγκες
του κάθε μαθητή είναι πολλά κυρίως για τους ίδιους τους μαθητές καθώς αποκτούν
κίνητρα και βελτιώνεται η αυτοπεποίθησή τους διότι αντιλαμβάνονται την πρόοδο
και την επιτυχία τους . Με την προσαρμογή της διδασκαλίας τους , οι εκπαιδευτικοί
κατανοούν καλύτερα τις ανάγκες του κάθε μαθητή συμβάλλοντας αποτελεσματικά
στην ανάπτυξη και στη βελτίωση του κάθε μαθητή ξεχωριστά .

2.3 Διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνία

Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών/τριών αποτελούν τη βάση

για την ακαδημαϊκή, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών/τριών
και συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας ( Forkosh-
Baruch & Hershkovitz , 2014 , Qi Yang & Li Xu , 2019 ) . Ο εκπαιδευτικός πρέπει να
είναι κοντά με τους μαθητές του , να τους σέβεται και να δείχνει ενδιαφέρον για
οτιδήποτε μπορεί να χρειαστούν . Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στις διαπροσωπικές
σχέσεις είναι σημαντικός καθώς κάποιοι εκπαιδευτικοί επιθυμούν ένα πειθαρχημένο
περιβάλλον ενώ άλλοι επιθυμούν ένα πιο χαλαρό περιβάλλον όπου οι μαθητές θα
αισθάνονται ασφαλείς και θα εστιάζουν στην απόκτηση της γνώσης . Για να γίνει
αυτό ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι ανοιχτός στις συζητήσεις με τους μαθητές
του , να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ τους για να μπορέσουν να
αλληλεπιδράσουν . Οι μαθητές πρέπει να αισθάνονται ότι ο εκπαιδευτικός τους
σέβεται και τους εμπιστεύεται έτσι ώστε να εξωτερικεύσουν τις σκέψεις τους όποιες
και να είναι αυτές και να νιώθουν ελεύθεροι μέσα στην τάξη . Αν ο εκπαιδευτικός
είναι ανοιχτός σε όλες τις απόψεις τότε το κλίμα της τάξης , ο σεβασμός και η
επικοινωνία θα βελτιωθούν και όλο και περισσότεροι μαθητές θα συμμετέχουν και
εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα . Τέλος είναι σημαντικό να είναι καλές οι
σχέσεις μεταξύ των μαθητών καθώς έτσι θα βελτιωθεί η διδασκαλία του
εκπαιδευτικού και οι μαθητές θα αντιμετωπίζουν τη διδασκαλία με ευχαρίστηση
διευρύνοντας κατά αυτό τον τρόπο τις γνώσεις τους .

3. Κλίμα σύμπραξης και συντροφικότητας

Το κλίμα σύμπραξης και συντροφικότητας θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για τη

μετάλλαξη της διδασκαλίας « σε μια ηθική πρακτική όπου δάσκαλος και μαθητές
μπορούν να βιώσουν το αγαθό του καλού » καθώς συμβάλλει στη δημιουργία ενός
εκπαιδευτικού περιβάλλοντος ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη της προσωπικότητας τις
κοινωνικές δεξιότητες και κεντρικό στόχο έχουν το καλό και το ηθικό . Τρείς λόγοι
είναι η ενίσχυση της συνεργατικής μάθησης , η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και
η καλλιέργεια ηθικών αξιών και συμπεριφοράς .

3.1Συνεργατική μάθηση

Η διδακτική προσέγγιση της σύγχρονης μάθησης αναπτύσσει αξίες όπως η

συνεργασία , η αλληλοβοήθεια , ο σεβασμός και η επικοινωνίας ( Καζέλα , 2009 ) .
Επιπλέον , αναπτύσσει την ψυχική υγεία των παιδιών, καλλιεργώντας την
εμπιστοσύνη , την αυτοπεποίθηση , την αυτοεκτίμηση και την αυτογνωσία
( Χατζηδήμου & Αναγνωστοπούλου , 2015 ) . Το σύγχρονο παιδί έχει ανάγκες και
ενδιαφέροντα , τα οποία μεταβάλλονται συνεχώς και το σχολείο πρέπει και οφείλει να
ανταποκρίνεται σε αυτά ( Καζέλα, 2009 ) .Η συνεργατική μάθηση διαφέρει από την
παραδοσιακή διδασκαλία καθώς ενισχύει την έννοια της αλληλεπίδρασης . Για να
επιτύχει το έργο της απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να έχει δημιουργήσει αρχικά
συνεργατικό κλίμα στην τάξη . Μετέπειτα πρέπει να οργανώσει τον χώρο και να
δημιουργήσει τις ομάδες μαθητών που δεν θα ξεπερνάει τα 4 άτομα ανάλογα με τον
αριθμό της τάξης και να ορίσει κάποιο συντονιστή της ομάδας . Στόχος του
εκπαιδευτικού και των μαθητών θα πρέπει να είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ τους και
η κοινή αντιμετώπιση στα προβλήματα που τους έχει θέσει ο δάσκαλος . Τα παιδιά θα
μάθουν να συνεργάζονται και να ακούν τις απόψεις όλων των συμμαθητών τους για
το θέμα της εργασίας . Αφού τελειώσουν την εργασία τους θα παρουσιάζουν ενώπιον
της τάξης τα ευρήματα τους και η υπόλοιπη τάξη σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό
θα αξιολογούν μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές και θα συζητούν και θα
αντιπροτείνουν τις δικές τους απόψεις . Τα θετικά αποτελέσματα που θα
προσκομίσουν οι μαθητές από την συνεργατική μάθηση είναι πολλά καθώς
αναπτύσσει και βελτιώνει τις σχέσεις μεταξύ των μαθητών και τα παιδιά τα οποία
έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους .

3.2Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων

Η κοινωνική ανάπτυξη διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες . H πρώτη αφορά την
κοινωνικοποίηση των παιδιών , τη διαδικασία κατά την οποία τα παιδιά αποκτούν
πρότυπα , αξίες και γνώση για την κοινωνία, και η δεύτερη τη διαμόρφωση της
προσωπικότητας , τη διαδικασία μέσω της οποίας τα παιδιά καταλήγουν να αποκτούν
τα δικά τους πρότυπα συναισθημάτων , σκέψης και συμπεριφοράς , σε ένα ευρύ
φάσμα συνθηκών ( Lewis & Mitchell , 2014 ) . Από τη δημιουργία ενός κλίματος
σύμπραξης και συντροφικότητας αναπτύσσονται οι κοινωνικές δεξιότητες των
μαθητών . Αρχικά σε ένα κλίμα συντροφικότητας αναπτύσσεται η δεξιότητα του
σεβασμού καθώς οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί έρχονται σε επαφή με άτομα τα
οποία διαφέρουν σε πολλά πράγματα και μαθαίνουν να σέβονται τη διαφορετικότητα
του κάθε παιδιού . Έτσι δημιουργείται ένα περιβάλλον όπου υπάρχει αμοιβαία
συνεργασία και κατανόηση μεταξύ των μαθητών . Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν
προβλήματα και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση μέσω της αποδοχής και της
αναγνώρισης που λαμβάνουν από τους συμμαθητές τους , ενισχύου την
αυτοπεποίθησή τους και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που μπορεί να τους
παρουσιαστούν . Αποτέλεσμα αυτού είναι η αλληλεπίδραση και η επικοινωνία
μεταξύ των μαθητών , όπου μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους , τις ιδέες τους
και τα προβλήματά τους στους συμμαθητές τους , με σεβασμό . Η δυνατότητα αυτή
διαμορφώνει τις σχέσεις των μαθητών οι οποίες βασίζονται στον σεβασμό στην
αμοιβαία κατανόηση και την ανοιχτή επικοινωνία .

3.3Καλλιέργεια ηθικών αξιών και συμπεριφοράς

Οι παιδαγωγικές σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών / - τριών βρίσκονται στο

επίκεντρο του εκπαιδευτικού επαγγέλματος και αποτελούν καθοριστική παράμετρο
για τη διαμόρφωση της επαγγελματικής συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών και για την
καλλιέργεια της επαγγελματικής τους ηθικής και της στάσης τους απέναντι στον
κώδικα δεοντολογίας που ρυθμίζει την εργασιακή τους ζωή ( Teke , 2021 ) .
Το κλίμα σύμπραξης και συντροφικότητας ενισχύει την καλλιέργεια ηθικών αξιών
και συμπεριφοράς . Προωθεί τον σεβασμό , την ειλικρίνεια και την δικαιοσύνη όπου
με την σωστή καθοδήγηση του εκπαιδευτικού οι μαθητές βελτιώνουν όχι μόνο τις
γνώσεις τους αλλά και την προσωπική τους ανάπτυξη . Πρωταρχικό ρόλο σε αυτό
έχει ο εκπαιδευτικός διότι λειτουργεί ως πρότυπο για τους μαθητές του επηρεάζοντας
τις αντιλήψεις των μαθητών . Ο εκπαιδευτικός πρέπει με την συμπεριφορά του να
προωθεί τον σεβασμό στους μαθητές του . Μέσα από την αμοιβαία συνεργασία και
αλληλοκατανόηση που υπάρχει μέσα στην σχολική αίθουσα δημιουργείται ένα θετικό
κλίμα που βασίζεται στον σεβασμό . Επίσης καλλιεργείται και η ειλικρίνεια όπου ο
εκπαιδευτικός αντιμετωπίζει της απόψεις και τις απαντήσεις των μαθητών του και
είναι ειλικρινής απέναντι σε όλους . Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές εμπιστεύονται τον
δάσκαλο ώστε να εξωτερικεύσουν ελεύθερα τις σκέψεις τους και να αντιμετωπίζουν
με ειλικρίνεια τα προβλήματα που μπορεί να τους προκύψουν . Τέλος ο
εκπαιδευτικός αντιμετωπίζοντας δίκαια και με αντικειμενικότητα όλους τους μαθητές
τους χωρίς να ξεχωρίζει κάποιον ενισχύει το αίσθημα της δικαιοσύνης . Οι μαθητές
μαθαίνουν να είναι δίκαιοι και να έχουν σωστή συμπεριφορά απέναντι στους
συμμαθητές τους και τους εκπαιδευτικούς , να είναι έτοιμοι να αναλάβουν τις
ευθύνες τους όποτε χρειαστεί και να σέβονται τα δικαιώματα των συνανθρώπων τους
.

4. Δραστηριότητα

Στο μάθημα της τεχνολογίας στην Α ΄ τάξη του γυμνασίου ο εκπαιδευτικός

αποφασίζει να δημιουργήσει μία δραστηριότητα που θα ενισχύσει το κλίμα
σύμπραξης και συντροφικότητας . Αρχικά ο δάσκαλος θα ανακοινώσει στους
μαθητές το θέμα το οποίο θα είναι κατασκευές χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας και θα διαρκέσει για όλο το σχολικό έτος . Στο πρώτο στάδιο ο
εκπαιδευτικός θα χωρίσει τα παιδιά σε ομάδες των 4 ατόμων και θα αναθέσει σε κάθε
ομάδα να ασχοληθούν με την αιολική ενέργεια , με την ηλιακή ενέργεια , με την
υδροηλεκτρική ενέργεια και την γεωθερμική ενέργεια . Στο δεύτερο στάδιο τα παιδιά
της κάθε ομάδας θα ερευνήσουν και θα αναζητήσουν πληροφορίες για το θέμα που
τους έχει ανατεθεί και θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους ενώπιον
της τάξης . Θα συζητήσουν και θα αλληλεπιδράσουν με τους συμμαθητές τους τα
ευρήματα τους και ο εκπαιδευτικός θα τους συμβουλεύει και θα επεμβαίνει όπου ο
ίδιος το θεωρεί απαραίτητο . Αυτό θα διαρκέσει 2 μήνες και μπορεί να
πραγματοποιηθεί και στο σχολικό περιβάλλον στην αίθουσα της πληροφορικής . Το
τρίτο στάδιο θα είναι η επιλογή του έργου που θα κατασκευάσουν οι ομάδες και θα
προσπαθήσουν στο διάστημα που θα τους δοθεί από τον εκπαιδευτικό , το οποίο θα
είναι και αυτό 2 μήνες να παρουσιάσουν ψηφιακά το έργο τους όπου θα επεξηγούν
τον τρόπο κατασκευής του , το πώς χρησιμοποιείται και τα περιβαλλοντικά οφέλη
που έχει . Θα λάβουν την ανατροφοδότηση του δασκάλου και θα τους προτείνει
διορθώσεις για να βελτιώσουν το έργο τους . Στη συνέχεια η κάθε ομάδα θα
συγκεντρώσει τα υλικά που χρειάζονται για να κατασκευαστεί το έργο τους . Το
τέταρτο στάδιο περιλαμβάνει την κατασκευή του έργου το οποίο θα διαρκέσει 4
μήνες . Σταδιακά θα γίνεται η παραγωγή του έργου , η οποία θα πραγματοποιείται
στη διδακτική ώρα του μαθήματος της τεχνολογίας . Κατά τη διάρκεια της
κατασκευής ο εκπαιδευτικός θα παρακολουθεί την πρόοδο του έργου και οι μαθητές
θα λαμβάνουν τις συμβουλές του για το πώς θα κάνουν το έργο τους καλύτερο και
πιο σωστό . Στα τέσσερα τελευταία μαθήματα , ο εκπαιδευτικός θα ορίσει ποιες
διδακτικές ώρες θα παρουσιάσει η κάθε ομάδα το έργο της . Εκτός από το έργο η
κάθε ομάδα θα παρουσιάσει και μία εργασία σε θεωρητικό πλαίσιο όπου θα επεξηγεί
για την ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που χρησιμοποίησαν και παρουσιάζοντας κάποια
από τα οφέλη , τα υλικά και τον τρόπο που χρησιμοποίησαν για να το
κατασκευάσουν .
 5. Βιβλιογραφία

Οικονομίδης Β . ( 2011 ) Το παιδαγωγικό κλίμα της σχολικής τάξης και ο ρόλος του
εκπαιδευτικού

Qi Yang & Li Xu ( 2019 ) Modelling and Analysis on Teacher-Student Relationship ,

Discrete Dynamics in Nature and Society , 2019

Friend , M . D . , & Bursuck , W. D. ( 2009 ) . Including students with special needs:

A practical guide for classroom teachers

Friend , M . , & Cook , L . ( 2012 ) . Interactions: Collaboration skills for school

professionals

Baruch & Hershkovitz , 2014 Teacher-student Relationship and SNS-mediated

Communication: Perceptions of both role-players

Καζέλα , Κ . ( 2009 ) Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση στην προσχολική

εκπαίδευση : θεωρία και πρακτικές εφαρμογές

Μπουρνουσούζη , Ε . & Στυλιανού , Π . ( 2017 ) . Απόψεις φοιτητών – μελλοντικών

εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την
Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση

Χατζηδήμου , Χρ . Δ . & Αναγνωστοπούλου , Σ . Μ . ( 2011 ) . Οι ομάδες εργασίας

των μαθητών στην εκπαίδευση
Lewis , S. & Mitchell , P. ( 2014 ) . Children’s early understanding of minds: Origins
anddevelopment.

Teke , H . ( 2021 ) . Making ethics teaching more effective with a three step model .
International Journal of Ethics Education