MODULE 1: PANITIKAN MGA URI NG ANYONG TULUYAN

Pinaghanguan ng Panitikan 1. PABULA

 Titik - Litera  Ito ay ang pinakamatandang uri ng

 Pang" Titik"an panitikan.
 Pan"itik"an (d,l,r,s,t)  Ito ay likha ng guniguni ng isang
 Panitikan manunulat.
 Karaniwang mga hayop ang mga
pangunahing tauhan.
Ang Panitikan sa Mga Manunulat  Nagwawakas sa tiyak na
pagbibigay ng mabuting aral.

"Ang Panitikan ay nagpapahayag ng

damdamin ng tao tungkol sa iba't ibang 2. PARABULA
bagay sa daigdig, sa pamumuhay, sa
 Uri ng maikling kwento na
pamahalaan sa lipunan at sa kaugnayan
karaniwang gumaganap ay mga
ng kanilang kaluluwa sa Dakilang
tao.
Lumikha
 Ito ay naglalarawan ng
 (G. Azarias) katutuhanan o
 tunay na nangyayari sa ating
buhay.
"Ang Panitikan ay Bungang-isip na  Ang parabula ay tulad din ng
isinatitik." pabula na kinapapalooban ng aral.

 (G. Abadilla)
3. ALAMAT

"Ang Panitikan ay nasusulat na mga tala  Uri ng panitikan na nagkukwento

ng pinakamabuting kaiisipan at tungkol sa mga pinagmulan ng
damdamin. mga bagay-bagay sa daigdig.
 Karaniwan itong nagsasalaysay
 (W.J.Long) ng mga pangyayari hinggil sa tao,
bagay o pook.
Dalawang Anyo ng Panitikan  Ang layunin nito ay sariwain ang
mga pangyayaring makasaysayan
 Tuluyan upang pukawin ang damdamin ng
 Patula mambabasa.

4. MAIKLING KWENTO

 Tuloy tuloy na pagsasalaysay ng

mga pangyayri,
 EDGAR ALLAN POE (Ama ng
paikling kwento)
 DIOGRACIAS A. ROSARIO (Ama
ng maikling kwentong Tagalog).
Mga Uri ng Maikling Kwento  Mayroong 1,000 hanggang 1,500
mga salita
Kwento ng Tauhan

 Uri ng kwento kung saan

nangingibabaw ang isang Mga Sangkap ng Maikling Kwento
masusing pag-aaral at
paglalarawan sa tunay na
pagkatao ng pangunahing tauhan. Tunggalian
Kwento ng Banghay  suliraning kinasasakdalan ng
pangunahing tauhan.
 Uri ito ng Kwento na binibigyang
diin dito ang pagkakahawig ng Tauhan
mga madulang pangyayari o
 sila ang mga taong kasangkot sa
tunggaliang nilulutas ng tauhan
paglutas ng problema.
unti-unti hanggang sa marating
ang kapanapanabik nitong wakas. Tagpo
Kwentong Tagpuan  lugar at panahong ang kwento ay
nagkakaroon ng kaganapan sa
 Tagpuan ang pangunahing
buhay ng mga tauhan.
sangkap na binibigyang diin.
Tema
Kwento ng Katutubong-Kulay
 ang kabuuang mensaheng
 nangingibabaw rito ang
tinatalakay sa mga pangyayari,
paglalarawan sa pook, anyo at uri
ng kalikasan, pag-uugali, Banghay
paniniwala, pamumuhay,
pamantayan, at gawi ng mga  ang sunod-sunod na pangyayaring
taong naninirahan sa nasabing bumubuo sa kuwento.
lugar. Pananaw

 ang taong nagsasalaysay sa

Maikling Kwento pangyayari para sa mga
mambabasa.
 Naglalahad ng isang natatangi at
mahalagang pangyayari sa buhay Katimpian/Tono
ng isang pangunahing tauhan.  ang damdaming namamayani sa
kwento..

Katangian ng Maikling Kwento Pahiwatig

 May isang madulang bahagi ng  ang nais sabihin ng kuwento na

buhay.
 May isang mahalagang tauhang
may suliranin.
 May isang mahalagang tagpo.
 May mabilis na pagtaas ng
kawilihan hanggang makarating sa
isang kasukdulan.
 May kakintalan.
pinabayaang hindi literal na
mababanggit ngunit nauunawaan
ng mambabasa.
Simbolismo
 ang mga pagpapakahulugan ng
mga literal ng bagay, lugar, tao at
iba pa na kailangan ang mataas
na antas ng pag- unawang
 kasangkot sa pagbasa para
maunawaan ito.

Paraan sa pagtalakay ng Katawan

5. SANAYSAY
 Paggamit ng ilustrasyon/
 Pananaw halimbawa
 Damdamin  Paghahambing
 Kaisipan  Pagkokontrast
 Pagsunnod-sunod ng kaisipan
 Pagpapaliwanag ng anekdota
 Exaguim (Latin)  Tanong at sagot
nangangahulugang Isang
Pagtitimbang-timbang.
 Nangangahulugang Uri ng Wakas
Pagsasalaysay ng isang nakasulat
 Tanong
na karanasan ng isang sanay sa
 Mga tahasang salita hango sa
pagsasalaysay. (Alejandro G.
panitikan
Abadilla)
 Buod
 Masasalamin ng mambabsa ang  Mungkahi ng aksyong dapat gawin
katauhan ng sumulat kung ito ay  Mahalagang pangyayari
positibo o negatibong pananaw sa
isang paksa.

Paraan ng Paglalahad 6. ANEKDOTA

 Maanyo o Pormal  Ito ay isang maikling salaysay na

 Malaya o Di-pormal karaniwan pumapaksasa mga
 Deductive taong kilala sa iba't-ibang
 Inductive larangan ng buhay.
 Ang layunin nito ay ipabatid ang
isang katangian ng taong
Tatlong bahagi ng sanaysay pinapaksa.
 Kung minsan ito ay hango sa
 Simula tunay na buhay.
 Katawan o Gitna
 Wakas
7. TALUMPATI

 Ay isang buod ng kaisipan o

Paraan ng Pagsisimula ng Sanaysay opinion ng isang tao na
 Anekdota pinababatid sa pamamagitan ng
 Maanghang na salita pagsasalita sa entablado para sa
 Tanong mga pangkat ng tao.
 Paglalarawan Analohiya  Layunin nitong humikayat,
 Pangungusap na deduktibo tumugon mangatwiran, magbigay
 Paglalahat ng kaalaman o mpormasyon.
 Pangungusap hango sa panitikan
 pagpapahaba ang term na
maaaring mailapat sa iba pang
mga gawaing pampanitikan, tulad
Bahagi ng Talumpati ng nobela. Tragedy.

1. Pambungad- inilalahad ang Komedya

layunin ng talumpati, kaagapay na
 Katawa-tawa, magaan sa loob
ang istratehiya upangbkunin ang
dalhin ang tema, at ang mga
atensiyon ng madla.
tauhan ay laging nagtatagumpay
2. Katawan- nakasaad dito ang
sa wakas.
paksang tatalakayin ng
mananalumpati. Melodrama
3. Katapusan- pinakasukdol ng
 Dulang sadyang namimiga ngluha
buod ng isang talumpati. Dito
sa manonood na parangwala nang
nakalahad ang pinakamalakas na
masayang bahagi sabuhay ng
katibayan, paniniwala at katwiran
tauhan kundi i pawang problema
upang manghikayat.
na lamang angnangyayari sa
araw-araw.

8. DULA Parsa

 Ayon sa Griyego ito ay ang Saynete

paglalarawan ng isang madulang
pangyayari na nagging bahagi ng
buhay. 9. BALITA
 Ang dula ay nagpapakita ng
 Uri ng panitikan na naglalahad ng
kahapon, ngayon at bukas ng
mga mahahalagang impormasyon
isang bansa.
sa loob at labas ng ng bansa.
 Ang balita ay anumang pangyayari
sa kapaligiran, sa lipunan, sa
Mga Uri Ng Dula
pamahalaan.

Trahedya
Mga Sangkap
 Ang trahedya ay isang dulang ang
 Dramatikong kumbensyong dapat
bida ay hahantong sa malungkot
tanggapin at sundin ng mga
na wakas o sa kabiguan. Mayroon
manonood.
ding mga uri ng ganitong dulang
 Kwento ng Dula
may malungkot ngunit
 -Dayalogo at kilos
makabuluhang wakas.
- Paggamit ng usapan at
 Nagsimula ang ganitong uri ng
salita
drama mula sa Sinaunang
- Pagtatanghal sa entablado
Gresya.
 Tauhan
 Trahedya, sangay ng drama na
 Kahulugan
tinatrato sa isang seryoso at
marangal na istilo ang
nakalulungkot o kakila-kilabot na
10. TALAMBUHAY
mga kaganapan na nakasalubong
o sanhi ng isang magiting na  Uri ng panitikan na nagsasaad ng
indibidwal.Sa pamamagitan ng kasaysayan ng buhay ng isang
 tao. Isinulat ang mga talambuhay  Ang editoryal o pangulong-tudling
upang magsilbing gabay ng mga ang pangunahing tudling ng kuru-
mambabsa sa kanilang kuro ng isang pahayagan.
pamumuhay. Kumakatawan ito sa sama-
samang paninindigan ng
patnugutan ng pahayagan kaya
sinasabing kaluluwa ito ng
publikasyon.
Uri ng Talambuhay ayon sa may akda

13. NOBELA
Talambuhay na Pansarili
 Nagsasalaysay ng ano mang
 paglalahad tungkol sa buhay ng bagay na sa kabuuan o isang
isang tao na siya mismo ang bahagi ay hinango sa mga takbo,
sumulat. ng ugali, at isipan ng mga taong
Talambuhay na Pang-iba pinapagalaw tungo sa
pagkamarangal at pagpapasakit
 paglalahad tungkol sa buhay ng nang dahil sa isang dakilang
isang tao na isinulat ng ibang tao. layon.

Uri ng Talambuhay ayon sa nilalaman Istruktura ng Nobela

Talambuhay na karaniwan  Balangkas o banghay
 Paglalahad tungkol sa buhay ng  Tauhan
isang tao mula sa pagkasilang  Tagpuan
hanggang sa kanyang  Diyalogo o salitaan
pagkamatay. Kasama rito ang  Pagsulong
detalye tulad ng kanyang mga
magulang, kapatid kapanganakan,
edukasyon at iba pang MGA URI NG ANYONG PATULA
mahahalagang bagay tungkol sa
kanya.
1.TULANG PASALAYSAY
Talambuhay na Di-karaniwa
 Epiko - Biag ni Lam-ang
 hindi binibigyan dito ang  Korido
mahahalagang detalye tungkol sa  Awit - ibong Adarna
buhay. Sa halip pinagtutuunang -
pansin dito ang kanyang mga
layunin, adhikain, simulain, at
2. TULANG LIRIKO
paninindigan at ang mga
kaugnayan ng mga ito sa kanyang  Oda
tagumpay o kabiguan.  Elehiya
 Soneto
 Dalit
11. LIHAM  Pastoral

12. EDITORYAL
  Ito ay nag sasaad ng damdamin
ng awtor hinggil sa isang bagay, o
paksa.
 Liriko - ang tawag ng mga griyego
sa tulang inaawit sa saliw ng lira.
 Ay may himig awit, pinatunayan
ng mga makata na hindi na
kailangan ng isang lira o anumang
instrumento.
Mga uri ng tulang Liriko
Soneto
 Tulang liriko na binubuo ng labing-
apat (14) na taludturan na hinggil
sa damdamin at kaisipan.
 Ito ay nakilala sa matinding
kaisahan ng sukat at kalawakan
sa nilalaman.
Dalit
 ito ay pumupuri sa sa Diyos o
Mahal na Birhen at may lamang
kaunting pilosopiya sa buhay.
 Pastoral-Naglalarawan ng buhay
sa bukid, minsan ay
pangromantiko at di sinasama ang
kahirapan.
Awiting bayan
 ang paksa ay pag-ibig, kawalan ng
pag-asa, o pamimighati,
pangamba, kagalingan, Pag-asa,
kalungkutan.
Elehiya
 nagpapahayag ng damdamin
tungkol sa kamatayan o kaya'y
pananangis sa pag gunita ng
pumanaw na. naglalarawan ito ng
pagbubulay-bulay o guni-guni
hinggil sa kamatayan.
Katangian ng elihiya
 Tula ng pananangis - pag-alaala
hinggil sa yumao.
 Ang himig ay matimpi at
mapagmuni-muni at di-masintahin.
Oda
 nagpapahayag ng papuri,
panaghoy, o anumang
nakakaangat na emosyon ng tao;
wala itong tiyak na bilang ng
pantig o taludtod sa isang
saknong.
3.TULANG PANDULAAN
 Karagatan
 Duplo
 Senakulo
Karagatan
 ang tulang ito ay ginagamit sa
laro. Kadalasan itong ginaganap
sa namatayan o may lamay at
may matandang tutula ukol sa
paksa ng laro.
 Ang Karagatan ay isa larong
patula bilang pang-aliw sa mga
naulila ng isang yumao, subalit sa
Katagalugan ang Karagatan ay
isang dulang nababatay sa isang
alamat tungkol sa singsing ng
isang prinsesa.
 Ang halimbawa ng Karagatan ay
ang isang alamat kung saan ang
singsing ng isang prinsesa ay
nahulog sa gitna ng dagat,
pakakasalan ng dalaga kung
sinuman ang makakakuha nito.
Duplo MGA BAHAGI NG PANITIKANG
FILIPINO
 ay isang larong may kaugnayan
sa kamatayan ng isang tao at may 1. Katutubong Panitikan
layuning aliwin ang mga naulila. 2. Panitikan sa ilalim ng Krus at
Ito ay patula ngunit hindi Espada
nangangailangan ng palagiang 3. Panitikan sa Pagkagising ng
sukat at tugma. Damdaming Makabayan
 Ang halimbawa ng duplo ay may 4. Panitikan ng Panghihimagsik
tauhang bilyako at bilyaka walang 5. Panitikan ng Mabilis na
iisang paksa isang madulang Pagbabago
debate kung saan ay isa ay
magbibintang na krimen sa isa pa
na magtatanggol sa kanyang sarili

Senakulo (Ingles: Passion Play) KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL SA

PANITIKANG PILIPINO
 ay isang dula patungkol sa Buhay,
Pagpapasakit,Kamatayan at 1. Mabatid ang Kaugalian, Tradisyon
Muling Pagkabuhay ng at Kultura
Panginoong Hesukristo Isa ito sa 2. Maipagmalaki ang Manunulat na
mga tradisyon ng Semana Santa Pilipino
sa ilang grupong Cristiano, 3. Mabatid ang mga akdang Pilipino
partikular na sa mga Katoliko. 4. Mabatid ang sariling kahusayan,
kapintasan at kahinaan
5. Tuklasin ang Kakayahan at
4.TULANG PANTIGAN
pagkakilanlan
Balagtasan 6. Makilala at Madama ang Pagiging
Pilipino
 Ang balagtasan ay isang uri ng
7. Maipakita ang Pagmamahal sa
patimpalak o paligsahan ng talino
Panitikan
sa pagtula na kung saan ay isa sa
mga tanyag at kinikilalang
tradisyunal na anyo ng panitikang
Pilipino. Ito ay nagpapakita ng
kagitingan sa tula at kadalasang
naglalaman ng mga paksa tungkol
sa lipunan, kultura, pulitika at iba
pa.

Batutian

 Ang batutian ay hango sa

pangalan ng pinakatanyag na
mam-babalagtas na si Jose
Corazon de Hesus na may
sagisag panulat na "Huseng
Batute" Kabilang sa mga
katangian ng Batutian.