WASTONG GAMIT NG MGA  Tama: buuin, sunugin

SALITA  Ika at Ika-

Halimbawa:
 M: ang salitang ugat ay  Ika: ang bilang ay salita;
nagsisimula sa B o P Ikalawa
 Ika-: bilang mismo; Ika-2
Halimbawa:
 mambabatas,
 kasimbilis,  Maka at Maka-
 pambuntis
Halimbawa:
 Maka: pangalang pambalana
 N: ang salitang ugat ay (common noun) ang susunod;
nagsisimula sa D, L, R, S, T makabayan
 Maka-: pangalang pantangi
Halimbawa:
(propernoun) ang susunod;
 mandirigma, maka- Aquino
 kasinlamig,
 pantulog
 Sila/Sina: di sinusundan ng
pangngalan ang sila
 NG: others
Halimbawa:
Halimbawa:
 Sina Ana at Noras
 manggagamot,  Sila ang pagasa ng bayan
 kasinghaba,
 panghiwa
 Nina/Nila: di sinusundan ng
pangngalang pantangi ang nina
 D at R: kapag nasa gitna ng 2
Haimbawa:
patinig (vowels), gawing R ang
D  Itinaguyod naman nina Ana at
Nora ang plano.
Halimbawa:
 Itinaguyod naman nila ang
 Mali: madami-dami, dati-dati plano.
 Tama: marami-rami, dati-rati

 Maari/Maaari
 U at O: inuulit- gawing U ang O
Maari: may pagaalinlangan
Halimbawa: (question, doubts)
 Mali: biro-biroan, pasikot-sikot Halimbawa:
 Tama: biru-biruan, pasikut-sikot
 Maari bang lumabas mamaya?

 Kapag may hunlapi

Maaari: may katiyakan (assurance)
Halimbawa:
Maaari kayong lumabas mamaya.
 Mali: buoin, sunogin
  Hal. Umiinom siya ng gamot
bago matulog.
 Kung at Kong

c. Pang-ukol na tagaganap ng
Kung: if
pandiwa sa tinig balintiyak.
Halimbawa:
 Hal. Hinuli ng bata ang paru-
 Hindi ako aalis kung hindi ka paro sa.
pupunta.

Nang:
Kong: panghalip panao (paari)
a. Katumbas ng when sa Ingles
(possessive)
 Hal. Nakaalis na ang eroplano
nang dumating siya.
 Daw/Din, Raw/Rin

b. Katumbas ng so that o in order to

Daw/Din: salitang sinusundan ay sa Ingles.
nagtatapos sa katinig
 Hal. Makinig kayo nang mabuti
Halimbawa: nang limuli kayo magkamali.
 Hinablot daw ng pagnanakaw
ang cellphone.
c. Pinagsamang pang-abay na na at
pang-akop na ng
Raw/Rin: salitang sinusundan Lumakad (na+ng) nang maayos ang
nagtatapos sa patinig at letrang w at manlalarong mapilayan.
y
Halimbawa:
d. Sa pagitan ng inuulit na salita
 Maaga raw darating ang
Iyak nang iyak si Marsha nang umalis
magkaibigan.
ang kanyang ina.
 Nag-aaway raw ang mga aso
sa kalye
Kita at Kata
 Nang at Ng Kita: tumutukoy sa kinakausap
Nakita kita sa Trinoma noong Linggo.
Ng:
a. Katumbas ng of sa of sa Ingles Kata: tumutukoy sa nagsasalita at
kumakausap
 Hal. Si Hilario ang puno ng
aming barangay. Kata nang mamasyal sa Palawan

b. Pang-ukol ng layon ng pandiwa. May at Mayroon

May: sinusundan ng mga sumusunod Pahirin mo ang mga putik sa iyong
na bahagi mukha. Punasin mo ang dumi sa
iyong bibig.

a. Pangngalan: May kahon siyang

dala. Pahiran at Punasan: to apply, lagyan
b. Pandiwa: May tumatawag sa iyo. Hal.
d. Panghalip na paari: May kanya- Pahiran mo ng langis ang ibabaw ng
kanya silang baon. litson.
e. Pantukoy na Mga: May mga dala Punasan mo ng Pledge ang ibabaw
siyang aklat. ng mesa.
f. Pang-ukol na Sa: May sa-mahikero
pala ang kamay mo.

Sundin at Sundan
Mayroon

Sundin: to obey
a. Sinusundan ng isang kataga o
Sundan: to follow or copy
ingklitik
Mayroon ba siyang alam?
Makabubuting sundin lagi ang mga
Mayroon nga bang bagong Ipad?
patakaran.
Nais ni Kris na sundan ang yapak ng
b. Sinusundan ng panghalip palagyo ama.
Mayroon siyang laptop.
Mayroon kaming palayan sa Bicol.
Kila at Kina
c. Nangangahulugang “mayaman”
Ang kapatid ni Albert ay mayroon sa Kina: maramihan ng kay
kanilang lalawigan.
Siya lamang ang mayroon sa aming
Pupunta ako kina Amy at Susie.
magkakaibigan.

Walang salitang kila *KILA DOES

NOT EXIST!*
Pahirin at Pahiran; Punasin at
Punasan
Pinto at Pintuan

Pahirin at Punasin: Wipe off, alisin o

tanggalin Pinto: door;
Hal. Pa bakuran kisara na ang pinto.
Pintuan: doorway; Subukin at Subukan
Nakatayo si Pilar sa may pintuan. Subukin: to test, to try
Nais subukin ni Miko ang bagong
restawran.
Hagdan at Hagdanan

Subukan: to see secretly

Hagdan: stairs;
Naglagay sila ng CCTV upang
Pababa na si Maria ng hagdan nang
subukan ang gawain ng mga
tumunog ang telepono.
empleyado sa opisina.

Hagdanan: stairway;
Hatiin at Hatian
Bilang paghahanda na nalalapit na
piyesta, pati hagdanan ay nilagyan
ng dekorasyon. Hatiin: to divide, partihin
Hatiin mo sa dalawa ang hinog na
payapa.
Walisin at Walisan

Hatian: to share, ibahagi

Walisin: sweep something away
Hatian mo ang iyong pinsan ng baon
Walisin ninyo ang tuyong dahon sa
mo.
bakuran.

Dahil sa at Dahilan
Walisan: sweep an area
Walisan ninyo ang balkon, at lahat ng
silid. Dahil sa: ginagamit bilang pangatnig
na nagpapakita ng sanhi (because)
Hal.
Taga at Tiga
Hindi siya nakaalis dahil sa may sakit
ang kanyang bunso.
Taga ang dapat gamitin, "TIGA DOES
NOT EXIST!*
Dahilan: ginagamit bilang
pangngalan
Sinusundan ng gitling (-) ang
(reason)
unlaping taga- kung ito ay
sinusundan ng pangalang pantangi Ang dahilan ng malnutrisyon ay ang
kahirapan.

Si Tiborcio ay taga-Bulacan.
Iwan at Iwanan
Tagapagtanggol ng mga api si Atty.
Luz.
Iwan: to leave something or salita't pariralang: tulad ng, gaya ng,
somebody animo'y, mistula, tila, wari atbp.
Huwag mong dalhin ang jacket iwan
mo yan
Halimbawa:
Tila yelo sa lamig ang kamay ng
Iwanan: to leave something to nenenerbyos ma mang-aawit.
somebody
Iwanan mo ng pera si Ella bago kang
2. Pagwawangis (metaphor)
umalis.

isang tuwirang paghahambing. Hindi

Bumili at Magbili
ginagamitan ng mga pariralang: tulad
ng, kawangis ng, gaya ng, atbp.
Bumili: to buy
Pumunta si Kuya Wal sa Bicol para Halimbawa:
bumili ng pili at abaka.
Para kay Sam Milby, si Anne Curtis
ay isang Dyosa.
Magbili: to sell
Ang trabaho ng kuya niya ay magbili 3. Pagsasatao(personification)
ng mga bahay at lupa.

pagsasalin ng mga katangian ng tao

sa isang bagay. Naipapahayag ito sa
pamamagitan ng paggamit ng
Module 6
pandiwa.
Mga Uri ng Matalinhagang
Pagpapahayag (Mga Tayutay)
Halimbawa:
Ngumiti ang kapalaran nang
Ito ay mga salita o mga pahayag na
magpunta siya sa ibang bansa.
ginagamit upang bigyan-diin ang
isang kaisipan o damdamin.
4. Pag-uyam (irony) · ginagamitan ng
pananalitang nangungutya sa tao o
Narito ang mga ilan sa mga gamiting
bagay sa pamamagitan ng mga salita
matalinhagang pahayag (mga
na kung pakikinggan ay tila kapuri-
tayutay):
puring pangungusap.

1. Pagtutulad (simile)
Halimbawa:
Talagang matalino ka, malamang
naghahambing sa dalawang bumagsak ka sa pagsusulit na iyong
magkaibang bagay, tao, o kinuha.
pangyayari. Ginagamitan ito ng mga
5. Pagsalungat (epigram)
Halimbawa:
ang mga salitang pinag- uugnay rito ◆ Buwan na kayrikit, tanglawan mo
ay pinagsasalungatan sa kahulugan. ang aking pusong naguguluhan.

Halimbawa: 9. Pagmamalabis (Hyperbole)

kung sino ang gumawa ng batas,
siya ang unang lumalabag.
- Lubhang pinalalabis o pinakukulang
ang tunay na kalagyan o katangian
ng tao, bagay, pangyayari o kung ano
6. Paglilipat-wika (transferred
pa man.
epithets)

pagpapahayag na naglilipat sa mga
bagay na walang buhay ng mga
katangian na ginagamit lamang ng
tao. Ginagamit ang mga pang-uri.
Halimbawa:
Umulan ng pera sa kanilang baryo
nang siya ay nagwagi sa patimpalak-
awitan.

Halimbawa: 10. Pagpapalit-saklaw (Synecdoche)

Masaya ang kulay ng kanyang
bestida.
◆ pagpapahayag ng pagbanggit sa
bahagi bilang pagtukoy sa kabuuan.
7. Pagtanggi (litotes)
Hal.
gumagamit ng salitang 'hindi' upang Ayokong makita ang pagmumukha
maipahiwatig ang lalong mo sa bubungang ito!
makahulugang pagsalungat sa
sinasabi ng salitang sumusunod.
11. Pagtatanong (rhetorical question)

Halimbawa:
Ang puso ko ay hindi bato.
8. Pagtawag (apostrophe)
◆ Paggamit ng tanong na hindi
naghihintay ng sagot.
Hal. Nararamdaman mo ba ang aking
kalungkutan?

kahawig nito ang pagsasatao. Dito'y 12. Pag-uulit (alliteration)

ginagawa ang pakikipag- usap sa
karaniwang bagay na tila ba
nakikipag-usap sa isang buhay na pag-uulit ng mga salita sa unahan ng
tao. mga taludtod.

Hal.
Kumilos ka!
Kumilos ka, aking kaibigan.
Kumilos ka, ngayon din.
Kumilos ka, upang magtagumpay!
13. Paghihimig (Onomatopeia)
Paggamit ng mga salitang kung ano
ang tunog ay siyang kahulugan.
◆ Hal.
Tumitikatik ang patak ng ulan
Kasabay ng pagtitilaok ng tandang
14. Pagtatambis (antithesis
oxymoron)
◆ pagsasama-sama ng mga salitang
magkakaugnay o magkakasalungat.
Hal. Kagandahan at kariktan mo'y
kahanga-hanga
Hal.
Mamatay-mabuhay ang ilaw
Direksyon:
Basahin ang mga sumusunod na
mga pahayag at piliin ang tamang
sagot.
1. Sa panahong ito, masama ang
siyang mariwasa at ang mabuti ang
siyang maralita.
2. Ang kanyang pisngi ay talulot ng
rosas na ibig kong hagkan.
3. Hinalikan ako ng malamig na
hangin.
4. Ang tulin mong maglinis, wala ka
pang nayayari.
5. Ang nagmamakaawang tsinelas ay
tinangay ng aso.
6. Ang ina ni Tom ang tumatayong
padre de pamilya.
7. Hindi kita ipagpapalit ninuman.
8. Wangis mo'y bituin sa langit, aking
sinta.
9. O, Buwan! Sumikat ka't ako'y
aliwin sa aking kalumbayan.
10. O, tukso. Layuan mo ako!
Module 7:
o Pagkilala sa batayang Istruktura at
hulwaran ng Iba't ibang Genre ng
teksto
Mga Genre ng Teksto
•Ang Teksto ay tala- Ang ibig sabihin
nito, ang teksto at naisusulat na saksi
sa iba't ibang pangyayaring
nagaganap sa tunay na buhay.
Ang teksto ay literari- ito ay produkto
ng mga manunulat na kilala at di-
kilala na naipreserba ng lipunan dahil
sa taglay nitong katangiang
pangliterari, halagang moral at sa iba
pang dahilan.
•Ang teksto ay komposisyon-
Maituturing na komposisyon ang
teksto dahil ito'y nasusulat ayon sa
partikular na mga simulain ng
pangangatwiran.
 prosidyural [proseso].
nagpapaliwanang ng mga paraan sa
• Ang teksto ay anumang maayos sa
pagsasagawa ng isang bagay.
sinasalitang wika na may
kontekstong komunikatibo-
mapatotohanan ang kahulugang ito
persweysiv [panghihikayat].
kung ang simbolong panglinggwistika
naglalahad ng mga sapat na
ay matatagpuan sa aktwal na gamit
katibayan o patunay upang ang
pangkomunikatibo.
isangpaksa ay maging kapani-
paniwala.
•Ang teksto ay kombinasyon ng informativ. naglalayong alisin o
dalawa o higit pang- nalalakip sa linawin ang mga agam-agam na
kahulugang ito ang balarila. Ang bumabalot saisipan ng bumabasa
teksto sa paradigm na ito ay hinggil sa paksang tinatalakay
anumang istrukturang
suprrasentensyunal na istrukturang
panglinggwistika. Iba't ibang Genre na nakasulat sa
Teksto

Mga Uri ng Teksto

• Kautusan o Batas
• Liham sa kaibigan
narativ [pagsasalaysay]. maanyong
paraan ng pagpapahayag na nag- • Patalastas na pampubliko
uugnay ng mgapangyayari at may • Pakete ng Produkto
layuning magkuwento.
• Balita
• Artikulong Pang akademiko
descriptiv [paglalarawan].
naglalayong ilarawan ang pisikal na • Adbertisment
katangian ng mga • Postcard
pangunahingtauhan at ang ilang mga
bagay. • Liham Pangangalakal

expositori [paglalahad]. paglalahad Mga hulwaran ng Organisasyon ng

sa pamamagitan ng pagpapaliwanag teksto
ng mga konseptoat mga palagay
batay sa pansariling haka-haka,
opinyon o pananaw. May limang hulwaran ang awtor sa
pagsulat ng teksto.
• Paglilista
argumentativ [pangangatwiran]. isang
uri ng akdang naglalayong • Pagsusunod-sunod
mapatunayan ang katotohanan • Sanhi at bunga
ngipinahahayag at ipatanggap sa
bumabasa ang katotohanang iyon. • Hambing at Kontrast

Paglilista
 binibigyan ng pamagat.ang tawag
dito ay ang paglilista ng detalye.
Mahalagang makuha ang mga
detalye nang buung- buo sa tekstong
ating binabasa ay ganito rin ang
Paghahambing at Pagkontrast
dapat maging tanong natin kung bakit
mahalaga rin ang paglilista.
•Nagsasagawa ng paghahambing at
nag uuri-uri ang awtor.
Pagsusunod-sunod
Paghahambing upang mailahad ang
pagkakatulad ng mga bagay. Hindi rin
niya maiwasang magpakita ng
•Ang lahat ng bagay ay dapat nasa
contrast ng mga bagay kayat nag
ayos. Ipinabatid ng hulwarang ito na
sasagawa uli ng pa uuri.
kung ang bawat bagay ay nasa
maayos, mapagsusunud-sunod natin
ang anumang bagay nang walang
Ang paghahambing ay may
sagabal.
dalawang uri

Mga uri ng pagsunod sunod:

Sekwensyal-Sekwensyal ay mga
serye o sunod-sunod na mga bagay
na konektado sa isa't-isa,ang isang
teksto ay gumagamit ng pagsunod-
sunod na sekwensyal kung ito ay
kinapapalooban ng serye
pangyayaring magkakaugnay sa
isa't-isa.
1. Paghahambing ng Magkatulad
Ginagamit kung ang dalawang
inihahambing ay antas na katangian
ng isang tao, o bagay, etc.
2.Paghahambing na di Magkatulad.
ng 1. Ginagamit kung ang hinahambing
ay magkaiba ang antas ng isang
bagay o anuman.

Kronolohikal-Ang paggawa ng Mga Halimbawa ng Magkatulad na

talambuhay ng isang tao o kaya ay paghahambing:
ang kronolohikal na pagkakasunod-
sunod ng isang pangyayari.
1.Magkasing-tangkad lang si Peter at
si Ella kaya sila ay ginawang pares
• Prosidyural-Prosidyural Magaaan at sa sayaw.
magiging madali ang pag-unawa ng
mga mambabasa sa uring ito,dahil sa
katulad sa pag-iisa-isa,nakaayos din 2.Magkasing-kahulugan lamang ang
ayon sa pagkakasunod ang mga dalwang salita na 'yan.
pangyayari,kaya't madali ang pag-
unawa.Ang uring ito ay may estilong
pinaghahati- hati sa maliliit na paksa 3.Ang buhok namin ni Helena ay
ang isang malawak na paksa at ang magkasing-haba lamang.
maliliit na paksa ay isa-isang
4.Tatlong tao na ang pumasok na pangungusap. Ginagamit ang ang
magkasing-edad. mga kapag marami ang tinutukoy.

5.Magkasing-haba ang pasensya •Sa / Para sa - ang sa ay ginagamit

namin ni Audrey. bilang isang panandang ganapan
kung saan naganap ang kilos ng
pandiwa. Ito ay nagiging panandang
Mga Halimbawa ng Di-Magkatulad na kalaanan kung sinasamahan ng
paghahambing: salitang para.

1.Mas matangkad pa ako sa iyo, • Si/Sina - ginagamit sa pagtukoy ng

Peter. tao o mga tao. Ang si ay ginagamit sa
2.Hindi totoo ang sinabi niya, mas isahan at ang sina ay para sa
mahal kita Ell dalawahan o maramihan.

3.Mas malayo ang bahay ko sa

bahay mo. 4.Mas agresibo si Manny •Ng/Ng Mga ginagamit bilang
Pacquiao laban kay Hc pananda sa pangngalang ginagamit
5.Ako ay mas mapayat kesa kay Aj. na layon ng pandiwa, panuring na
paari o tagatanggap ng pandiwa.

• Kay / Kina - ito ay mga pananda ng

pangngalang ginagamit na layon ng
Problema at Solusyon pandiwa at panuring. Ang kayay
isahan at ang kina ay maramihan.

•Ang hulwarang ito ay ginagamit sa

talumpating nanghihikayat o • Ay-isang pang-angkop o panandang
nagpapakilos. Dito, ang talumpati ay pagbabaligtad na binabaligtad ang
nahahati sa dalawang bahagi: ang pangungusap mula sa payak na
pagsasalarawan ng suliranin at ang panaguriang pangungusap.
solusyon na maaaring isagawa.

Ugnayan ng Anyo at Tungkulin ng

Pananda at Pamamaraan sa Pag- Teksto
uugnay ng teksto

• Ang pananda ng ugnayan ng teksto-

• Pananda - ito ay nagpapakilala o Ito ay nagsasaad ng na ang mga
nagsisilbing tanda ng gamit na elementong taglay ng isang teksto ay
pambalarila ng isang salita sa loob dapat na mag kakaugnay.
ng pangungusap.

Ang lohikal na Pag-uugnay sa sining

• Ang / Ang mga - ginagamit sa ng pagmamatuwid at pangangatwiran
pantukoy ng isang pangngalan na madalas maipakita ng may akda ang
ginagamit na simuno ng pagkakaugnay ng mga bagay bagay.
Pamamaraan sa Pag-uugnay- Ang
isang mabisang pamaraan sa pag-
uugnay ng anyo at tungkulin ng
teksto ay isa pamamagitan ng
paggamit ng mga pangatnig.