St. Louis Review Center, Inc. 5.
IBAYAD at IPAGBAYAD
WASTONG GAMIT
1. KAPAG at KUNG - Ipinakikilala ng kung ang di-
katiyakan ng isang kalagayan; ipinakikilala ng kapag
ang isang kalagayang tiyak.
Halimbawa:
a. Umuuwi siya sa probinsiya kapag araw ng
Sabado.
b. Hindi niya masabi kung Sabado o Linggo ang
pag-uwi niya sa probinsiya.
c. Mag-ingat ka naman kapag nagmamaneho ka.
d. Mag-ingat ka kung ikaw ang magmamaneho ng
kotse
2. KIBO at IMIK - Pagkilos ang tinutukoy ng kibo;
pangungusap ang tinutukoy ng imik.
Halimbawa:
a. Wala siyang kakibu-kibo kung matulog.
b. Hindi siya nakaimik nang tanungin ko.
c. Hindi lamang sa tao nagagamit ang kibo.
d. Kumikibo nang bahagya ang apoy ng kandila.
e. Huwag ninyong kibuin ang mga bulaklak na
iniayos ko sa plorera.
3. DAHIL at DAHILAN - Pangatnig ang dahil,
pangngalan ang dahilan;pang-ukol naman ang dahil
sa o dahil kay.
Halimbawa:
a. Hindi siya nakapasok kahapon dahil sumakit ang
ulo niya.
b. Hindi ko alam kung ano ang dahilan ng kanyang
pagkakasakit.
c. Hindi siya nakapasok kahapon dahil sa sakit ng
ulo.
Ginagamit kung minsan ang dahil bilang pangngalan sa
panunula. Iwasan ito sa karaniwang pangungusap o
pagsulat. Iwasan din ang paggamit ng dahil sa bilang
pangatnig.
Mali: Hindi siya nakapasok kahapon dahil sa sumakit
ang ulo.
4. HABANG at SAMANTALANG
Habang - ang isang kalagayang walang tiyak
nahangganan, o “mahaba”.
Samantalang - ang isang kalagayang may taning, o
“pansamantala”.
Halimbawa:
a. Kailangang matutong umasa habang
nabubuhay.
b. Nakikitira muna kami sa kanyang mga magulang
samantalang wala pa akong trabaho.
c. Gulung-gulo ang isip niya habang hindi pa siya
sinsagot ng kanyang kasintahan.
May iba pang gamit ang samantala. Ipinakikilala nito
ang pagtatambis sa dalawang kalagayan.
Halimbawa:
a. Bakit ako ang pupunta sa kanya samantalang ikaw
ang tinatawag kanina pa?
Ibayad - pagbibigay ng bagay bilang kabayaran
Ipagbayad - pagbabayad para sa ibang tao
Halimbawa:
a. Tatlong dosenang itlog na lamang ang ibabayad
ko sa iyo sa halip na pera.
b. Ipagbabayad muna kita sa sine.
6. MAY at MAYROON - Iisa ang kahulugan ng mga
salitang ito; naayon ang gamit sa uri ng salitang
sumusunod. Gamitin ang may kapag susundan ng
pangngalan (mapaisahan o maramihan), pandiwa,
pang-uri o pang-abay.
Halimbawa:
a. May anay sa dingding na ito.
b. May kumakatok sa pinto.
c. May dalawang araw na siyang hindi umuwi.
Gamitin ang mayroon kapag susundan ng kataga,
panghalip na panao o pamatlig o pang-abay na
panlunan.
Halimbawa:
a. Mayroon kaming binabalak sa sayawan.
b. Mayroon iyang malaking suliranin.
c. Mayroon kayang mangga sa palengke ngayon?
d. Maaring gamitin ang mayroon nang nag-iiisa.
e. “May asawa ba siya?” “Mayroon.”
Nagagamit din ang mayroon bilang pangalan.
Halimbawa:
a. Sa aming bayan, madaling makilala kung sino
ang mayroon at kung sino ang wala.
7. PAHIRAN at PAHIRIN
Pahiran - paglalagay
Pahirin - pag-aalis
Halimbawa:
a. Pahiran mo ng sukang iloko ang noo niya.
b. Pahirin mo ang pawis sa likod ng bata.
8. PINTO at PINTUAN
Pinto - ang inilalapat sa puwang upang hindi ito
mapagdaanan
Pintuan - ang puwang sa dingding o pader na
pinagdaraanan.
Halimbawa:
a. Huwag kang humarang sa pintuan at nang
maipinid na ang pinto.
9. SUBUKAN at SUBUKIN
Subukan - pagtingin nang palihim
Subukin - pagtikim at pagkilatis
Halimbawa:
a. Ibig kong subukan kung ano ang ginagawa nila
tuwing umaalis ako sa bahay.
b. Subukin mo ang bagong labas na mantikilyang
ito.
c. Subukin mo kung gaano kabilis siyang
magmakinlya.
Iisa ang anyo ng mga pandiwang ito sa
pangkasalukuyan at pangnakaraan : sinusubok,
sinubok. Magkaiba nag anyo sa panghinaharap:
susubukan, sususbukin

10. TAGA- at TIGA - Walang unlaping tiga-. Taga- ang
dapat gamtin. Gumagamit lamang ng gitling kapag
sinusundan ito ng pangngalang pantangi.
Halimbawa:
a. Taga-Negros ang napangasawa ni Norma.
b. Ako ang palaging tagahugas ng pinggan sa gabi.
Naiiba ang unlaping tig- na ginagamit kasama ng mga
pambilang: tig-isa, tigalawa, tigatlo tig-apat, atbp.
11. AGAWIN at AGAWAN
Agawin ang isang bagay sa isang tao/hayop.
Agawan ng isang bagay ang isang tao/hayop.
Halimbawa:
a. Ibig agawin ng bata ang laruan ni Jess.
b. Ibig agawan ng laruan ni Boy si Jess.
12. HINAGIS at INIHAGIS
Hinagis ng isang bagay
Inihagis ang isang bagay
Halimbawa:
a. Hinagis niya ng bato ang ibon.
b. Inihagis niya ang bola sa kalaro.
13. ABUTAN at ABUTIN
Abutin ang ang isang bagay
Abutan ng isang bagay
Halimbawa:
a. Abutin mo ang bayabas sa puno.
b. Abutan mo ng pera ang Nanay.
14. BILHIN at BILHAN
Bilhin ang isang bagay
Bilhan ng isang bagay
Halimbawa:
a. Bilhin natin ang sapatos na iyon para sa iyo.
b. Bilhan natin ng sapatos ang ate.
15. WALISAN at WALISIN
Walisin ang isang bagay na maaring tangalin ng
walis
Walisan ang ang pook o lugar
Halimbwaw;
a. Nais kong walisan ang aklatan.
b. Nais kong walisin ang nagkalat na papel sa
aklatan.
16. SUKLAYIN at SUKLAYAN
Suklayin - ang buhok ng sarili o ng iba
Sukalyan - ng buhok ang ibang tao
Halimbawa:
a. Suklayin mo ang buhok ko,Luz.
b. Suklayan mo ako ng buhok, Alana.
17. NAMATAY at NAPATAY
Napatay - may tiyak na tao o hayop na pumaslang
ng kusa/sinasadya
Namatay - kung ang isang tao ay binawian ng buhay
sanhi sakit, katandaan o anumang
dahilang hindi sinasadya; ginagamit din
sa patalinghagang paraan doon sa mga
bagay na walang buhay.
Halimbawa:
a. Namatay ang kanyang lolo dahil sa sakit sa
atay.
b. Napatay ang aking alagang aso.
18. MAGSAKAY at SUMAKAY
Magsakay - magkarga (to load)
Sumakay - (to ride)
Halimbawa:
a. Nagsakay ng sampung kahon ng lansones sa
bus si Jo.
b. Sumakay na tayo sa daraang bus.
19. OPERAHAN at OPERAHIN
Operahin - tiyak na bahagi ng katawan na titistisin
Operahan - tumutukoy sa tao
Halimbawa:
a. Ang tumor sa dibdib ng maysakit ay
ooperahin mamaya.
b. Si Luis ay ooperahan sa Martes
20. NANG at NG
Nang
- pangatnig na panghugnayan
- tagapagpakilala ng pang-abay na pamaraanat
pamanahon
- tagapag-ugnay ng salitang-ugat na inuulit at
pandiwang inuulit
Ng - pantukoy ng pangngalang pambalana
- tagapagpakilala ng layon ng pandiwa at
tagaganap ng pandiwa
- pang-ukol na kasingkahulugan ng “sa”
Halimbawa:
a. Umalis siya nang sila’y dumating.
b. Tumawa nang tumawa ang mga mag-aaral.
c. Nagalit ang guro nang kami’t nag-ingay.
d. Bumili kami ng mga pasalubong para kay ditse.
e. Pumanhik ng bahay ang mga panauhin.
21. KATA at KITA
kata - ikaw at ako
kita - ikaw
Halimbawa:
a. Manood kata ng sine.
b. Iniibig kita.
22. KINA - ay maramihan ng kay
Halimbawa:
a. Pakidala ang mga laruang ito kina Benny at
Maris.
b. Makikipag-usap ako kina Vic at Nona.
23. DAW/DIN at RAW/RIN
Ginagamit ang daw/din kapag ang salitang
sinusundan ay nagtatapos sa katinig;
Ginagamit ang raw/rin kapag nagtatapos sa patinig.
Halimbawa:
a. May sayawaN daw sa plasa.
b. SasamA raw siya sa atin.
24. KUNG at KONG
Ginagamit ang kung bilang pangatnig na panubali.
Katumbas ito ng “if” sa Ingles;
 Ginagamit ang kong ay panghalip na panao sa b. Ang trabaho ng tatay niya ay magbili ng
kaukulang paari mga lumang kasangkapan.
Halimbawa:
a. Matutulog na ako kung papatayin mo na 31. KUMUHA at MANGUHA
ang ilaw. Kumuha - to get
b. Nabasa ang binili kong aklat Manguha - to gather, to collect
Halimbawa:
25. KUNG DI at KUNDI a. Kumuha ng isang basong tubig si Neth para
Ang kung di ay galing sa salitang “kung hindi” o “if kay Jean.
not” sa Ingles; b. Nanguha ng mga kabibe ang mga bata sa
ang kundi naman ay “except.” dalampasigan.
Halimbawa:
a. Aalis na sana kami kung di ka dumating.
b. Walang sinuman ang pwedeng manood
kundi iyongmga may tiket lamang.

26. HAGDAN at HAGDANAN

Ang hagdan (stairs) ay ang baytang na inaakyatan at
binababaan.
Ang hagdanan (stairways) ay ang bahaging
kinalalagyan ng hagdan.
Halimbawa:
a. Nagmamadaling inakyat ni Marvin ang mga
hagdan.
b. Ilagay mo ang hagdanan sa tapat ng bintana.

27. IKIT at IKOT

Ginagamit ang ikit para maipakita ang kilos na
paggilid mula sa labas patungo sa loob.
Ang ikot naman ay mula sa loob patungo sa labas.
Halimbawa:
a. Nakatatlong ikit muna sila bago nila natunton
ang daan patungo sa loob ng kuweba.
Nahirapan pala silang makalabas ng tunnel.
b. Umikut-ikot muna sila sa loob nito bago nila
nakita ang daan palabas.

28. HATIIN at HATIAN

Hatiin (to divide) o partihin;
Hatian (to share) o ibahagi.
Halimbawa:
a. Hatiin mo sa amin ang pakwan.
b. Hinatian niya ng kanyang hamburger ang
namamalimos na bata

29. NABASAG at BINASAG

Ang salitang nabasag ay nangangahulugan ng kilos
na di sinasadya o di ginusto;
ang salitang binasag naman ay nagpapakita ng
sariling pagkukusa.
Halimbawa:
a. Galit na galit na binasag ng lalaki ang mga
salamin ng kotse.
b. Nagmamadali kasi siyang maghusga kaya
nabasag niya ang mga plato.

30. BUMILI at MAGBILI

Bumili - to buy
Magbili - to sell o magbenta
Halimbawa:
a. Pumunta ang nanay sa Baguio para bumili
ng mga sariwang gulay.