ФАРМАКОДИНАМИЈА

Проф. д-р Марија Дарковска Серафимовска

 Фармакокинетика

ФАРМАКОКИНЕТИКА
-------------------------------------------
„Што твоето тело му прави на лекот“
 Фармакодинамија

механизам на дејство (посебно)

несакани дејства (посебно)
интеракции (посебно)
ФАРМАКОДИНАМИЈА
-------------------------------------------
- механизми на дејства на
„Што лекот му прави на телото“ лековите
- значење на рецепторите во
трансмембранската
трансмисија на сигнали
 Фармакодинамија

ДЕЈСТВО НА ЛЕК
сите промени што ги предизвикуваат лековите во
организмот без разлика на карактерот се сублимираат во
поимот дејство на лекот

Резултатите од дејството на лекот се сублимираат во поимот

ЕФЕКТ НА ЛЕКОТ
 Фармакодинамија – специфичност на дејство

Дејство на лек Специфичното или неспецифичното дејство го

диктираат структурата на лекот и активниот дел
на клетката со кој лекот реагира

специфично неспецифично
(бета блокатори) (кортикостероиди)

Према специфичноста на дејството

обично лековите се делат на
ФАРМАКОДИНАМСКИ ГРУПИ
 Фармакодинамија – селективност на дејство

Секое дејство на лекот е повеќе или

помалку селективно
инхалациони анестетици во мали
дози-делуваат во мозочните ареи за
свест, но не делуваат на виталните
центри во медула облонгата

Селективноста на дејството на лековите

е обично дозно-зависна
 Механизам на дејство на лековите

Механизам на дејство на лекови е начинот на кој се одвиваат

комплексните реакции поради кои се манифестира дејството

дознат делумно познат непознат

липиди - многу ретко (инхалационите општи анестетици)

јаглени хидрати – не се среќаваат често како место на делување
Целни места за нуклеински киселини - цитотоксичните агенси во терапија на
делување на лековите канцер делуваат на ново на нукл. кис.
протеините - се најзначајното место за делување на лековите
Механизам на дејство на лековите
 Механизам на дејство на лековите

Рецептори се структурно специфични места на површината на

клетката (или во клетката) за кои се врзува ендогена супстанца или
молекулата на лекот за да индицира клеточен или друг одговор
Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите
Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите
 Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите

РЕЦЕПТОРИ

нисходна (надолна) регулација – долготрајна употреба на агонисти

намалување на бројот и афинитетот нa рецепторите

усходна (нагорна) регулација - долготрајна употреба на антагонисти

зголемување на бројот и афинитетот нa рецепторите
 Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите

РЕЦЕПТОРИ

Интрацелуларни Површина на кл.мемб. НЕ-Тирозин киназа

Јонски канали G-протеини Ензими

Gs, Gi, Gq

Лиганд зависни Волтажно зависни Тирозин киназа Серин / Треонин киназа

Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите

Интрацелуларни рецептори:

• Рецептори за стероидни хормони

• Рецептори за тироидни хормони
• Репецептори за вит. Д
• Рецептори за вит. А
 Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите

РЕЦЕПТОРИ

Интрацелуларни Површина на кл.мемб. НЕ-Тирозин киназа

Јонски канали G-протеини Ензими

Gs, Gi, Gq

Лиганд зависни Волтажно зависни Тирозин киназа Серин / Треонин киназа

 Механизам на дејство на лековите

Рецептори на површината на клетката

јонски канали рецептори ензими

врзани за
G-протеини

лиганд-зависни
волтажно-зависни
✓ никотинскиот холинергички рецептор,
агонист: ацетилхолин
✓ GABAA рецепторот ✓ натриумовиот канал
✓ NMDA (N-metil-D-aspartat), агонисти: ✓ калиумовиот канал
глутамат, аспартат, ✓ калциумовиот канал и
✓ AMPA (α-amino-3-hidroksi-5-metil-4- ✓ хлоридниот канал
izooksazolpropionat), агонист: глутамат
✓ каинатските рецептори, агонист:
глутамат
Механизам на дејство на лековите

Рецептори на површината на клетката

јонски канали рецептори ензими

врзани за
G-протеини

Gs-протеин Gi-протеин Gq-протеин

(стимулаторен) (инхибиторен) (Q = Ca = контракција)
 Рецептори врзани за G-протеини

G-ПРОТЕИН
го поврзува рецепторот од надворешната страна на мембраната со ефекторниот елемент
во внатрешноста на мембраната

Ефекторен елемент:
✓ ензим
✓ јонски канал

G-ПРОТЕИН
✓ Gs-протеин (стимулаторен)
✓ Gi-протеин (инхибиторен)
✓ Gq-протеин (Q = Ca = контракција)
 Рецептори врзани за G-протеини

АКТИВАЦИЈА НА ЕНЗИМ

Аденил циклаза Фосфолипаза С

сАМР IP3 DAG

ВТОРИ ГЛАСНИЦИ
Механизам на дејство на лековите

Рецептори на површината на клетката

јонски канали рецептори ензими

врзани за
G-протеини

Gs-протеин Gi-протеин Gq-протеин

(стимулаторен) (инхибиторен) (Q = Ca = контракција)

Аденил циклаза Аденил циклаза Фосфолипаза С

Протеин киназа А Протеин киназа А Протеин киназа С
(зголемен сАМР) (намален сАМР) ( зголемен Ca)
Механизам на дејство на лековите

Рецептори на површината на клетката

јонски канали рецептори ензими

врзани за
G-протеини

Тирозин киназа Серин / Треонин киназа

(анаболички)
- инсулин
- фактори на раст
 Фармакодинамија – механизам на дејство на лековите

РЕЦЕПТОРИ

Интрацелуларни Површина на кл.мемб. НЕ-Тирозин киназа

Јонски канали G-протеини Ензими

Gs, Gi, Gq

Лиганд зависни Волтажно зависни Тирозин киназа Серин / Треонин киназа