Kabanata X: Kayamana’t Karalitaan
nakapagpamangha sa lahat. Ayaw tumingin ni
Talasalitaan:
1. nanlumo - nanghina, nalungkot
2. nakapagpamangha - nakagulat,
nakapagpahanga
3. gabutil - maliit
4. hiyas - alahas
5. sisidlan - lalagyan
6. kalupi - wallet
7. laket - maliit at at manipis na sisidlan
Buod:
Ikinagulat ng lahat nang nakituloy ang mag-
aalahas na si Simoun kay Kabesang Tales. Kahit
kapos ay malugod na tinanggap ni Kabesang
Tales si Simoun na namamalagi ng isang araw at
isang gabi. Nagdala si Simoun ng pagkain at
dalawang katulong. Napatanong si Simoun kung
sapat na ba ang rebolber na dala nito upang
ipagtanggol ang sarili kung sakali man ay may
mga tulisan.
Dumating ang mga taong nais bumili ng mga
alahas at nagbatian ng Maligayang Pasko.
Naroon sina Kapitan Basilio, Kapitan Tika, at pati
si Sinang. Ang Kapitan ay gugugol ng tatlong
libong piso. Si Hermana Penchang naman ay
bibili ng
singsing para sa Birhen ng Antipolo ngunit hindi
nito kasama si Huli.
Ipinakita ni Simoun ang mga alahas. Ilan dito ay
mga kolyar na Cleopatra, singsing ni Sila,
singsing ng Senador sa Roma, singsing ni
Lombelle, at hikaw ni Maria Antonieta. Ninais
bilhin ni Sinang ang hikaw na may
pagka-asul at may gabutil na mais na brilyante
ngunit ito ay nangangahalagang tatlong libong
piso, kaya't hindi na niya ito binili. Nanlumo rin
si Hermana dahil nais niya ito para sa Birhen.
Naroon ang mga hiyas sa ikalawang sisidlan na
may iba't ibang hugis at kulay. Mayroong siparo,
diyamante, esmeralda, rubi, at perlas. Sa ikatlo
naman ay naroon ang mga kalupi, orasan,
kuwintas, at relikaryong may brilyante. Ang
ikaapat
naman ay naglalaman ng mga bato na
Kabesang Tales ng mga lahas sapagkat naaalala
nito ang kanyang kasawian.
Nasabi ni Simoun na tinatawaran ni Quiroga ang
brilyanteng asul ng anim na libong piso ngunit
ito'y tumanggi dahil sa mahalaga ito. Walang
nais humawak ng mga alahas. Samantalang si
Kabesang Tales ay tulala at napagtantong ang
isang
maliit na brilyante lamang ay makakapagpabalik
sa kanilang buhay at makatutubos kay Huli.
Naglabas si Simoun ng isang sisidlan, "Ang
kahong ito ay naglalaman ng buhay at
kamatayan, ng lunas at lason, at sa isang dakot
nito'y ang mamamayang Pilipinas ay kaya kong
paluhain." Pumili na ang mga mamimili. Naalala
ni Hermana
ang laket ni Huli at nais itong bilihin ni Simoun
ng limang daang piso matapos na malaman na
ito ay dating kay Maria Clara. "Pupuntahan ko
muna ang aking anak upang ipaalam sa kanya.
Babalik ako bago magdilim," wika ni
Kabesang Tales. Ang gabing iyon ay tatlo ang
natagpuang patay, ang prayleng nangangasiwa
sa hacienda (Padre Clemente), at ang bagong
hahawak ng mga lupa nio Kabesang Tales. Sa
bayan
nama'y natagpuang patay ang asawa ng bagong
mag-aari ng lupa.
Isang liham ang iniwan ni Kabesang Tales
kinabukasan. Kinuha ni Tales ang rebolber
upang sumama sa tulisan at kapalit nito ang
laket na nais ni Simoun. "Sa wakas ay natagpuan
ko rin ang aking tauhan, may pagkamahinahon
nga lamang ngunit
may salita," sabi ni Simoun. Ipinadala niya sa
mga tauhan ang sisidlan sa Los Banos.
Dumating ang mga guwardiya sibil upang hulihin
si Kabesang Tales ngunit wala ito kaya't si
Tandang Selo ang kinuha.
Sa lugar ng pinagitaan ng mga bangkay na
napatay kinagabihan ay may papel na sinulatan
ng dugo ng salitang Tales.
Tauhan: krimen at mga paghihiganti na nagaganap sa
kasalukuyang
1. Simoun panahon. Ito ay isang paalala na ang karahasan
2. Kabesang Tales at paghihiganti ay patuloy na nagdudulot ng
3. Kapitan Basilio pinsala at pagkawasak sa lipunan.
4. Kapitan Tika
5. Sinang
6. Hermana Penchang
7. Quiroga
8. Guwardiya Sibil
9. Tandang Selo
10. Tatlong natagpuang Patay

Simbolismo:
1. Ang pagpatay kay Padre Clemente at iba pang
mga karakter sa kuwento ay maaaring
magpahiwatig ng kawalan ng katarungan at
paghahanap ng paghihiganti sa lipunan. Ito ay
nagpapakita ng karahasan at kaguluhan na
umiiral sa lipunan,
kung saan ang mga mahihirap ay madalas na
biktima ng pang-aapi at karahasan mula sa mga
nasa kapangyarihan.

2. Ang salita na nakasulat sa dugo sa tabi ng

bangkay ay maaaring maging simbolo ng
paghihiganti at pagkamuhi. Ito ay isang
mapanakot na mensahe na nagpapahiwatig ng
intensiyon ng mga gumawa ng krimen na
maningil at magdusa sa mga
taong kinasusuklaman nila. Ito ay nagpapakita
ng hindi pagkakapantay-pantay at kawalang-
katarungan sa lipunan.

Pag-uugnay:
1. Ang pagdating ni Kapitan Basilio at iba pang
mga mayayaman upang bumili ng alahas ay
nagpapakita ng disparidad sa yaman sa lipunan.
Habang ang mga mayayaman ay may
kakayahang magluho at gumastos nang malaki
para sa mga bagay na
hindi kinakailangan, ang mga mahihirap tulad ni
Kabesang Tales ay nagtitiis sa hirap at kahirapan.

2. Ang pagkamatay ng mga karakter sa kuwento,

lalo na ang paggamit ng pangalan ni Tales sa
isang sulat na nakasulat sa dugo, ay maaaring
maging tumutukoy sa mga karumal-dumal na