Professional Documents
Culture Documents
Module 6 Ikatlong Markahan Ok
Module 6 Ikatlong Markahan Ok
Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan
Modyul 6: Pag-iimpok at
Pamumuhunan
1
Republic of the Philippines
Department of Education
REGION VII, CENTRAL VISAYAS
SCHOOLS DIVISION OF SIQUIJOR
PAMATID SA COPYRIGHT
Ayon sa “Section 9, Presidential Decree No. 49”, ang Pamahalaan ng Pilipinas ay hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o
tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan.
Ang materyal na ito ay binuo sa pamamagitan ng inisyatiba ng Curriculum Implementation Division (CID)
ng Kagawaran ng Edukasyon - Dibisyon ng Siquijor.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o
trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari
ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit
maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang
walang pahintulot sa tagapaglathala.
Mga Tagasuri: Roxanne Mae L. Pal-ing Marina Gilsa L. Castillon Caroline D. Cayongcong
Rosalie P. Castillon Jerson R. Tumapon Cecil C. Saplot Pelagio R. Caet Shiela Mae
Juliana O. Villas
Edesa T. Calvadores
Education Program Supervisor (LRMS)
2
9
Ekonomiks
Ikatlong Markahan
Modyul 6: Pag-iimpok at
Pamumuhunan
3
Alamin
Subukin
HANAP-SALITA
Panuto: Hanapin ang sumusunod na salita sa word box. Ang mga ito ay
maaaring nasa anyong pababa, pahalang, pataas at pabaliktad.
O W L P A M U M U H U N A N
K J S H E B B U O X V N E P
M D G Q S A L A P I Q B F A
M U V X N I R T Y G K A B I
A P A G I I M P O K O I K S
R B K W D C F L P Q T H J E
K O B P N Z E X C A K W L R
E S D A G C S N R C U M A B
T U W E N K R E T A D G B I
I Y E A T J P N A K O K A S
L Q N R H O E E G O R P N Y
P I D T O L H F O P P L K O
F E V K M K D E P O S I T A
Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga salita ang hindi mo pamilyar?
4
2. Sa iyong palagay, ano kaya ang mga ugnayan ng salitang ito sa
ating bagong aralin?
3. Ano ang ugnayan ng salitang ito sa ating pamumuhay?
Balikan
Sa nakaraang modyul, natalakay ang patakarang pananalapi. Halina’t
gawin ang gawain na nasa ibaba.
Panuto: Iguhit ang kung kailangan ipatupad ang expansionary money
policy at naman kung contractionary policy.
Tuklasin
PAUNANG SAGOT
Panuto: Ang gawaing ito ay susukat sa iyong paunang kaalaman tungkol sa
paksa. Tukuyin ang ginampanan at tungkulin sa sumusunod na logo sa
institusyong pananalaping kinakatawan ng mga logo na nasa ibaba. Isulat sa
ilalim ng logo kung ito kabilang sa bangko at hindi bangko.
5
1. Paano nagkakaiba ang bangko at di-bangko bilang institusyong
pananalapi?
2. Bakit itinuturing na mahalaga ang papel na ginagampanan ng mga
institusyong ng pananalapi sa lipunan?
3. Ano sa mga institusyon na ito ang pinupuntahan ng inyong pamilya
upang makipagtransaksiyon? Ipaliwanag.
4. Gaano kalaki ang naitutulong sa iyo at sa iba pang mamamayan ng
mga istitusyon na ito? Pangatwiran.
Suriin
Ang mga patakarang ipinatutupad ng pamahalaan ay paraan upang
mapangasiwaan nang wasto ang kakayahang pinansiyal ng bansa. Kung
babalikan ang paikot na daloy, maaalala na ang salapi ay umiikot sa loob ng
ekonomiya. May pagkakataong lumalabas mula sa sirkulasyon ang ilan sa
mga ito subalit muli itong bumabalik. Ang isang paraan ay mula sa pag-
iimpok at pamumuhunan.
PAG-IIMPOK AT PAMUMUHUNAN
Sa aspekto ng pag-iimpok at
pamumuhunan ayon sa modelo ng paikot na
daloy, ang pag-iimpok ay kitang lumabas sa
ekonomiya. Samantalang ang pamumuhunan
ang magbabalik nito sa paikot na daloy (Case,
Fair at Oster, 2012)
Ang pamumuhunan ay nangangailangan
ng sapat na salapi. Ang paggasta ay
kinapapalooban ng pagbili ng mga kagamitan,
mga salik ng produksiyon at iba pa. Pangkaraniwan na ang mga
mamumuhunan ay gumagamit ng sariling salapi o puhunan na hiniram sa
ibang tao, sa bangko, o sa ibang institusyon sa pananalapi.
6
bangko at iba pang institusyon sa pananalapi bilang mga daanan sa pagdaloy
ng pera sa loob ng ekonomiya.
1. Commercial Banks
Ito ang malalaking bangko. Dala ng kanilang malaking
kapital, ang commercial banks ay pinapayagang makapagbukas
ng mga sangay saan mang panig ng kapuluan lalo na sa mga
lugar na wala pang mga bangko. Nakapangangalap sila ng
deposito sa higit na maraming tao. Dahil dito, may kakayahan
silang magpahiram ng malaking halaga ng puhunan sa mga
mangangalakal o malalaking negosyante. Nakapagpapahiram din
sila ng mga indibidwal na tao para sa iba pang mga
pangangailangan tulad ng pabahay, pakotse, at iba pa.
7
2. Thrift Banks
Mga di-kalakihang bangko na kalimitang nagsisilbi sa mga
maliliit na negosyante. Ang bahagi ng kanilang puhunan at
depositong tinanggap ay ipinauutang nila, kalimitan, sa mga
maliliit na negosyante bilang pantustos ng mga ito sa kanilang
mga negosyo. Ang Thrift banks ay pinapayagan ding magpautang
sa ating pamahalaan sa pamamagitan ng pagbili ng mga ito ng
mga government securities.
3. Rural Banks
Ang rural banks o mga bangko na kalimitan ay
natatagpuan sa mga lalawigang malayo sa kalakhang Maynila ay
tumutulong sa mga magsasaka, maliliit na negosyante, at iba
pang mga mamamayan sa kanayunan sa pamamagitan ng
pagpapautang upang ang mga ito ay magkakaroon ng puhunan
at mapaunlad ang kanilang kabuhayan.
1. Kooperatiba
Ang Kooperatiba ay isang kapisanan na binubuo ng
mga kasapi na may nagkakaisang panlipunan o
pangkabuhayang layunin. Para maging ganap na lehitimo
ang isang kooperatiba, kailangan itong irehistro sa
Cooperative Development Authority(CDA). Ang mga kasapi
sa isang kooperatiba ay nag-aambag ng puhunan at
nakikibahagi sa tubo, pananagutan at iba pang
benipisyong mula sa kita ng kooperatiba.
Ang perang inambag ng mga kasapi ay
kumakatawan sa shares at tumatayong pondo ng
kooperatiba. Bukod sa shares, tumatanggap din ang
kooperatiba ng salaping impok ng mga kasapi nito bilang
deposito na binayaran naman ng kaukulang tubo o interes.
Ang tubo sa pautang ay maliit, kompara sa tubo ng
bangko. May taunang debidendo ang mga kasapi ng
kooperatiba. Ang debidendo ay nakabatay sa
pangkalahatang kinikita ng pondo ng kooperatiba.
2. Pawnshop o Bahay-Sanglaan
Itinatag ito upang magpautang sa mga
taong madalas mangangailangan ng pera at
walang paraan upang makalapit sa mga
bangko. Ang mga indibidwal ay maaring
makipagpalitan ng mahahalagang ari-arian
tulad ng alahas at kasangkapan.
3. Pension Funds
a. Government Service Insurance System (GSIS)
Ito ang ahensiyang nagbibigay ng seguro (life insurance) sa
mga kawaning nagtatrabaho sa mga ahensiya ng gobyerno, local
na pamahalaan, mga korporasyong pag-aari at kontrolado ng
gobyerno, at mga guro sa mga pampublikong paaralan.
9
Ang SSS ay ang ahensiya
ng gobyerno na nagbibigay ng
seguro sa mga kawani ng
pribadong kompanya at sa
kanilang pamilya sa oras ng
pangangailangan katulad ng
kaniyang pagkakasakit,
pagkamatay, at pagdadalang-tao
kung ang kawani ay babae. Ang segurong ito ay ibinigay ng
estado upang maiwasang maging pasanin ng lipunan ang
kawaning nawalan ng hanapbuhay. Sa paraang ito,
mapapanatili ang dignidad ng kasapi, itinakda sa Social
Security Law o Republic Act 8282 (dating R.A. 1611) na
lahat ng pribadong kawani ay nararapat na irehistro,
kaltasan at ipagbayad ng buwanang kontribusyon sa
kaniyang amo sa SSS. Kasama na rito ang mga mangagawa
sa bahay katulad ng pamilyang driver, kasambahay, cook
at iba pa. ang mga self-employed katulad ng doctor,
abogado, sales agent, watch-your-car boys, may-ari ng
sari-sari store at iba pa ay kailangan ding meyimbro sa
SSS.
4. Registered Companies
Ang mga rehistradong kompanya (registered companies) ay
yaong mga kompanyang naka rehistro sa Komisyon sa Panagot
at Palitan (Securities and Exchange Commission o SEC) matapos
mag sumite ng basic at additional documentary requirements, at
mag bayad ng filing fee.
5. Pre-Need
Ang Pre-Need Companies ay mga kompanya o
establisimyento na rehistrado sa SEC na pinagkalooban ng
nararapat na lisensiya na mangalakal o mag-alok ng mga
kontrata ng pre-need o pre-need plans.
10
Komisyon na Seguro (Insurance Commission) na
mangalakal ng negosyo ng Seguro ng Pilipinas.
C. Mga Regulator
Pagyamanin
Gawain 1
Panuto: Hanapin sa hanay B ang pangalan ng bangkong inilalarawan sa
hanay A. Isulat ang titik ng tamang sagot sa kabila ng aytem.
A B
____1. Dahil sa malaking kapital, ang mga a. Bangkong
bangkong ito ay nagpapautang para sa ibang pagtitipid
layunin tulad ng pabahay at iba pa. b. Land Bank of the
Philippines
11
____2. Pangunahing layunin ang mga bangkong c. Bangkong
ito na hikayatin ang mga tao na magtipid at komersyal
mag-impok. d. Development Bank
____3. Itinatag ito upang mapabuti ang of the Philippines
kalagayang pangkabuhayan sa kanayunan. e. Bangkong rural
____4. Pangunahing tungkulin nito na tustusan
ng pondo ang programang pansakahan ng
pamahalaan.
____5. Layunin ng bangkong ito na mapaunlad
ang sector ng agrikultura at industriya, lalo na
sa mga programang makatulong sa pag-unlad
ng ekonomiya.
Isaisip
Sanaysay
1. Paano nagkakaiba ang bangko at di-bangko bilang institusyong
panananalapi?
2. Bakit itinuturing na mahalaga ang papel na ginampanan ng mga
institusyon ng pananalapi sa lipunan?
3. Anong institusyon ang pinupuntahan ng inyong pamilya upang
makipagtransaksiyon? Ipaliwanag
4. Gaano kalaki ang naitutulong sa iyo at sa iba pang mamamayan
ng mga institusyon na ito? Pangatwiran.
12
Isagawa
Pakaisipin Mo Ito!
Dahil dito, inihain ni Angara ang House Bill (HB) no. 490 o ang
Financial Literacy programs sa mga pampubliko at pribadong paaralan.
13
“the results of the Fin-Q survey in the Philippines are very encouraging.
Of course, there’s still more to cover but we can improve our financial quotient
as a country by teaching more of our people how to take charge of their finances
and become responsible users of credit,” paliwanag ng kongresista tungkol sa
nasabing pag-aaral ng international financial services firm na Citi.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang nilalaman ng balita?
2. Sumang-ayon ka ba sa isinasaad ng balita? Bakit?
3. Sa iyong palagay, kailan ang tamang panahon upang matutuhan ang
konseptong tinatalakay sa balita? Pangatwiran.
Tayahin
14
__________________5.Ito ang ahensiyang nagbibigay ng seguro (life insurance)
sa mga kwaning nagtatrabaho sa mga ahensiya ng gobyerno, local na
pamahalaan, mga korporasyong pag-aari at kontrolado ng gobyerno, at mga
guro sa mga pampublikong paaralan.
__________________6. Itinatag sa pamamagitan ng Republic Act No. 3844 na
sinusugan ng Republic Act No. 7909, layunin nito ang magkaloob ng pondo
sa mga programang pansakahan. Tinutulungan din nito ang iba pang
negosyante sa kanilang pangangailangan sa puhunan.
__________________7. Ang bangko na ito ay kalimitan ay natatagpuan sa mga
lalawigang malayosa kalakhang Maynila ay tumutulong sa mga magsasaka,
maliliit na negosyante, at iba pang mga mamamayan sa kanayunan sa
pamamagitan ng pagpapautang upang ang mga ito ay magkakaroon ng
puhunan at mapaunlad ang kanilang kabuhayan.
__________________8. Ito ay itinatag upang matulungan ang mga kasapi nito
sa panahon ng kanilang pangangailangan lalo na sa pabahay. Ang mga
empleyado sa pamahalaan man o pribadong sector ay kinakailangang maging
kasapi rito.
__________________9. Ito ang malalaking bangko. Dala ng kanilang malaking
kapital, ang commercial banks ay pinapayagang makapagbukas ng mga
sangay saan mang panig ng kapuluan lalo na sa mga lugar na wala pang mga
bangko.
_________________10. Ito ay isang kapisanan na binubuo ng mga kasapi na
may nagkakaisang panlipunan o pangkabuhayang layunin.
Karagdagang Gawain
Institusyong Bangko:
1.__________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________.
15
2.__________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________.
Institusyong Di-Bangko:
1.___________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________.
2. ___________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________.
Rubriks:
Krayterya: Iskor
1. Halimbawa 5 4-2
Nakapagbibigay ng Nakapagbibigay ng
halimbawa na halibawa na hindi
naayun sa panuto. naayun sa panuto.
2. Diskripsyon Tama ang pagtukoy May mali o kunting
sa halimbawa mali ang nabigay na
diskripsyon
3.Ginampanan Naayun ang nasulat May kunting hindi
pag-ayun sa naisulat
16
Sanggunian
17