TÁC GIẢ GABRIEL GARCIA MARQUEZ

(1928-2014)
1. Bối cảnh thời đại
García Márquez ra đời và trưởng thành ở một trong những giai đoạn nóng
bỏng và căng thẳng nhất trong lịch sử Colombia. Đó là thời điểm mà cuộc đấu
tranh giữa những người thuộc phe Tự Do và phe Bảo Thủ diễn ra khốc liệt nhất.
Giai đoạn này gắn liền với những sự kiện lịch sử quan trọng có ảnh hưởng trực
tiếp đến những sáng tác của Márquez.
- Sự kiện về cuộc chiến Ngàn ngày (1899 - 1902).
- Sự kiện về vụ thảm sát cuộc đình công của công nhân đồn điền chuối vào
năm 1928.
- Sự kiện có ý nghĩa khác đã tác động đến con đường sáng tạo nghệ thuật
của Márquez là “Thời bạo loạn”
Tất cả những sự kiện lịch sử trên đã để lại dư âm là cái chết của hàng trăm
nghìn người Colombia và một đất nước bị chia rẽ sâu sắc. Là một nhà văn tiến
bộ thuộc phe Tự Do, hoàn cảnh lịch sử này chính là những tư liệu đặc sắc và
chân thực nhất cho những tác phẩm của Márquez sau này.
2. Quê hương, gia đình
Gabriel José de la Concordia García Márquez (được gọi là "Gabo") sinh
ngày 6 tháng 3 năm 1927, tại thị trấn Aracataca, Colombia gần bờ biển
Caribe. Ông là con cả trong gia đình có 12 người con; cha anh là nhân viên bưu
điện, điện báo và dược sĩ lưu động, và khi García Márquez 8 tuổi, cha mẹ anh
chuyển đi để cha anh tìm việc làm. García Márquez được ông bà ngoại nuôi
dưỡng trong một ngôi nhà xiêu vẹo lớn.
Ông ngoại Márquez - đại tá Nicolas Ricardo Márquez Mejía - là một người
cương trực, đảng viên đảng Tự do từng tham gia Cuộc chiến Ngàn ngày.
Márquez rất ngưỡng mộ ông ngoại. Những tri thức đầu đời của Márquez đều
được cụ truyền dạy. Hình tượng ông ngoại đã được Márquez tái hiện phần nào
qua các nhân vật của mình.
Bà ngoại Tranquilina cũng ảnh hưởng đến Márquez không kém gì chồng qua
những câu chuyện hoang đường, kì dị về ma quái, phù thủy, pháp thuật… mà bà
kể cho Márquez nghe ngay từ khi ông còn rất nhỏ. Đặc biệt là cách kể có một
không hai của bà - kể những câu chuyện hoang đường, quái dị kia bằng một
chất giọng và một vẻ mặt thản nhiên nhất. Nhờ chất giọng đó mà sau này
Márquez đã đạt được nhiều thành công cả trong truyện ngắn lẫn tiểu thuyết, đưa
ông đến đỉnh cao với tư cách là bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo.
 Ngoài ra, câu chuyện tình yêu của bố mẹ Márquez cũng hấp dẫn ông không
kém trong việc sáng tác.
Góp phần làm nên thành công trong sự nghiệp văn chương của Márquez
không thể không kể đến công lao to lớn của bà Mercedes Barcha - vợ ông. Để
chồng yên tâm và có thể toàn tâm toàn ý cho việc sáng tạo nên đứa con tinh
thần bất hủ của đời mình, kiệt tác Trăm năm cô đơn, suốt mười tám tháng ròng,
một mình bà Mercedes Barcha lo liệu mọi công việc trong gia đình. Bởi vậy, có
thể nói rằng, đằng sau những thành công trong sự nghiệp của Márquez luôn có
sự hi sinh âm thầm, lặng lẽ của bà Mercedes Barcha - vợ ông.
3. Con người
- Là một người có đam mê văn chương đến kì lạ.
 Nung nấu khát vọng “trở thành nhà văn giỏi nhất thế giới”
- Márquez rất đam mê được đọc và “nghiến ngấu các tác phẩm hay có ý
nghĩa trải nghiệm cuộc sống”
 Học hỏi được nhiều điều từ các bậc thầy như Kafka, Hemingway,
Faulkner.
- Márquez cũng là một người có “tính cách bướng bỉnh, không khuất phục
cũng như khả năng hùng biện của một triết gia”. Điều này thể hiện trước
hết ở tính rất quyết đoán
- Márquez rất kiên định tư tưởng chính trị của mình. Ông là người suốt đời
đấu tranh cho hòa bình và căm ghét chế độ độc tài Mỹ Latinh.
- Márquez là một nhà văn có tư tưởng tiến bộ. Trong cuộc sống, ông luôn
ôm ấp lí tưởng về một thế giới hòa bình. Nhà văn phát biểu: “Tôi tin rằng
sớm muộn gì thế giới cũng sẽ là một và tôi muốn vậy càng sớm càng tốt”.
Chính bởi vậy, trong các tác phẩm của mình, Márquez đã lên án mạnh mẽ
chế độ độc tài chiến tranh xâm lược (Mùa thu của ngài trưởng lão)
4. Sự nghiệp sáng tác
Với một sự nghiệp sáng tác đồ sộ, có thể thấy rằng, Márquez thành công trên
nhiều loại hình văn xuôi: truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết, kí sự, tự truyện…
với cả hai cương vị: nhà báo và nhà văn
a. Về nội dung tư tưởng
Cái cô đơn được xem là trục chủ đề chính trong toàn bộ sáng tác của
Márquez.
Biểu hiện của cái cô đơn trong tác phẩm Márquez:
Nhan đề: cái cô đơn có khi thể hiện ngay từ nhan đề các tác phẩm: Trăm
năm cô đơn, Ngài đại tá chờ thư…
 Nhân vật: Các nhân vật trong tác phẩm của ông đều gắn liền với nỗi cô đơn.
Một trong những nguyên nhân quan trọng đẩy họ đến sự cô đơn là cuộc sống
thu mình, tính cách ích kỉ, thậm chí chuyên quyền độc đoán của mỗi người, biểu
hiện dưới hai loại người:
Loại người - thú: Người bà bất lương với một thứ máu xanh lè, nghị viên
Onésimo Sanchez (Chuyện buồn không thể tin được của Erendira và người bà
bất lương); ngài Herbert (Biển của thời đã mất); Sabat (Ngài đại tá chờ thư), bà
Mẹ vĩ đại (Đám tang của bà Mẹ vĩ đại), … Đây là những kẻ có tiền và có quyền
đại diện cho thế lực thống trị trong xã hội tư bản - phụ thuộc Mỹ Latinh.
Loại người - công cụ: Aureliano Buendía (Trăm năm cô đơn), Erendira
(Chuyện buồn không thể tin được của Erendira ngây thơ và người đàn bà bất
lương), Damaso (Làng này không có kẻ trộm), Tobias (Biển của thời đã mất),
ngài đại tá (Ngài đại tá chờ thư)… Họ đều là những con người có số phận bi
đát, muốn thoát khỏi hoàn cảnh tù túng và cùng quẫn của mình, nhưng vì mắc
bệnh cá nhân ích kỉ, tự tách mình khỏi cộng đồng xã hội, nên đã không tìm thấy
lối thoát.
Song song với việc viết về cái cô đơn, Márquez kêu gọi tình đoàn kết, sự
thương yêu giữa con người với con người nhằm xây dựng một xã hội tiến bộ.
Ngoài chủ đề viết về cái cô đơn, tác phẩm của Márquez còn bao gồm một số
đề tài khác như: đề tài về tình yêu (Tình yêu thời thổ tả, Dấu máu em trên
tuyết…), đề tài chiến tranh, về nạn độc tài (Trăm năm cô đơn, Mùa thu của ngài
trưởng lão)…
b. Về nghệ thuật
Márquez đã có đóng góp to lớn vào việc cách tân kĩ thuật tiểu thuyết Mỹ
Latinh bằng chính bút pháp phong phú và đa dạng của ông. Tác phẩm của ông
có thể chia ra làm hai cách viết:
Cách thứ nhất: Márquez viết theo bút pháp hiện thực nghiêm ngặt, trong đó
nổi bật lên lối dùng ngôn ngữ khúc chiết, trong sáng, mộc mạc - một lối viết rất
gần với văn phong báo chí với nội dung tố cáo thực trạng xã hội một cách gay
gắt. Các tác phẩm tiêu biểu: Lá rụng, Giờ xấu, Ngài đại tá chờ thư,…
Cách thứ hai: Márquez viết theo bút pháp hiện thực huyền ảo. Chính bút
pháp này mới góp phần to lớn làm nên tên tuổi và sự thành công của nhà văn
Gabriel García Márquez là một trong những tác giả tiêu biểu nhất của văn
học Colombia nói riêng, nền văn học Mỹ Latinh nói chung. Ông có một sự
nghiệp sáng tác đồ sộ với nhiều thể loại trên lĩnh vực văn xuôi. Đồng thời,
Márquez cũng có những đóng góp quan trọng cho nền văn học Mĩ Latinh hiện
đại. Những đóng góp đó không chỉ ở mặt nội dung mà còn trên cả phương diện
nghệ thuật, đặc biệt là những thành công trong việc sử dụng bút pháp hiện thực
huyền ảo. Nói đến Márquez, người ta không thể không nhắc đến chủ nghĩa hiện
thực huyền ảo và ngược lại.