PSYCHOPATOLOGIA

1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA
1.1 Definicja:
Niepełnosprawność intelektualna to stan, który obejmuje deficyty w różnych obszarach
funkcjonowania jednostki, takich jak zdolność uczenia się, rozumienie abstrakcyjnych pojęć,
komunikacja, umiejętności społeczne oraz samodzielność w codziennym życiu. Osoba
dotknięta niepełnosprawnością intelektualną może potrzebować wsparcia w wielu
codziennych czynnościach, takich jak opieka osobista, zarządzanie finansami, znalezienie i
utrzymanie pracy oraz budowanie zdrowych relacji społecznych.

1.2 Charakterystyka stopni niepełnosprawności intelektualnej:

• Niepełnosprawność intelektualna stopnia lekkiego:

Funkcjonowanie poznawcze - Dzieci przed rozpoczęciem nauki szkolnej mogą wydawać się
podobne do swoich rówieśników, ale po rozpoczęciu szkoły zaczynają mieć trudności w
nauce, zwłaszcza w czytaniu, pisaniu, matematyce i zarządzaniu pieniędzmi. Potrzebują
znacznego wsparcia, aby nadążyć za wymaganiami swojego wieku. Jako dorośli mają
trudności z myśleniem abstrakcyjnym, planowaniem, pamięcią i praktycznym
wykorzystaniem nabytych umiejętności. W porównaniu z rówieśnikami mają konkretny
sposób podejścia do problemów i ich rozwiązywania.

Funkcjonowanie społeczne - Jednostki z niepełnosprawnością intelektualną są mniej

dojrzałe i sprawne w nawiązywaniu relacji społecznych niż ich rówieśnicy. Mogą
nieprawidłowo interpretować sygnały społeczne i ich sposób komunikacji oraz słownictwo są
bardziej konkretne i mniej dojrzałe jak na swój wiek. Mogą mieć trudności w kontrolowaniu
emocji i zachowań zgodnych z wiekiem, co jest zauważalne przez innych. Mają ograniczone
rozumienie ryzyka w sytuacjach społecznych i mogą być łatwowierni, co sprawia, że mogą
być manipulowani przez innych.

Obszar funkcjonowania praktycznego - Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą

samodzielnie zaspokajać podstawowe potrzeby, ale często potrzebują pomocy w
wykonywaniu bardziej skomplikowanych czynności codziennych. W dorosłości mogą
potrzebować wsparcia w zakupach, podróżowaniu, organizacji obowiązków domowych,
dbaniu o dom i dzieci, przygotowywaniu posiłków oraz zarządzaniu finansami. Nawyki
związane ze spędzaniem wolnego czasu często odpowiadają poziomowi dostosowanemu do
wieku. W pracy mogą podejmować niewykwalifikowane stanowiska, ale potrzebują wsparcia
w podejmowaniu decyzji dotyczących opieki zdrowotnej, spraw prawnych, zatrudnienia i
życia rodzinnego.
 • Niepełnosprawność intelektualną stopnia umiarkowanego:

Funkcjonowanie poznawcze - Osoby z niepełnosprawnością intelektualną rozwijają się

wolniej poznawczo niż ich rówieśnicy, zarówno przed rozpoczęciem nauki szkolnej, jak i w
wieku szkolnym. Ich umiejętności są na poziomie elementarnym, wymagając stałej pomocy i
wsparcia w codziennych zadaniach życiowych oraz pracy. Dodatkowo, potrzebują
zdecydowanego wsparcia i pomocy w organizacji życia codziennego oraz w przejęciu
odpowiedzialności za siebie.

Funkcjonowanie społeczne - Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają wyraźne

trudności w nawiązywaniu relacji społecznych i komunikacji w porównaniu z rówieśnikami.
Chociaż posługują się językiem mówionym, używają prostszych form komunikacji.
Potrzebują wsparcia w podejmowaniu zarówno życiowych, jak i zawodowych decyzji,
ponieważ mają ograniczoną zdolność do rozumienia sytuacji społecznych i podejmowania
trafnych decyzji. Te ograniczenia komunikacyjne i społeczne negatywnie wpływają na ich
zdolność do nawiązywania przyjaźni z rówieśnikami, a w wykonywaniu zadań zawodowych
konieczne jest ich wsparcie i pomoc.

Obszary funkcjonowania praktycznego - Osoby z niepełnosprawnością intelektualną są

zdolne do samodzielnej samoobsługi w życiu dorosłym, ale wymaga to długotrwałego
nauczania. Mogą podjąć prace wymagające niewielkich umiejętności, ale potrzebują
wsparcia. Wspieranie jest niezbędne, aby mogły spełniać oczekiwania społeczne, podróżować
i dbać o zdrowie. Mogą rozwijać umiejętności spędzania wolnego czasu, ale
nieprzystosowane zachowanie, choć rzadkie, może prowadzić do poważnych problemów
społecznych.

• Niepełnosprawność intelektualną stopnia znacznego:

Funkcjonowanie poznawcze - Pozioma rozwoju umiejętności poznawczych jest mocno

ograniczony. Generalnie jednostki te niewiele rozumieją z języka pisanego lub pojęć
związanych z liczbami, ilością, czasem i posługiwanie się pieniędzmi. Wykonanej przez całe
życie osób z niepełnosprawnością przyjmują odpowiedzialność za rozwiązywanie
różnorodnych problemów.

Funkcjonowanie społeczne - poziom gramatyczne i zasób słów języka mówionego jest

znacznie zubożony i ograniczony, osoby taka wymawia pojedyncze słowa lub wyrażenia i
często się posługuje językiem niewerbalnym. Komunikowanie się jest skupiony wyłącznie na
tu i teraz, związane z wydarzeniami dnia codziennego. Jednostki te rozumieją proste
wypowiedzi i gesty innych. Związek emocjonalny z członkami rodziny i znajomymi jest dla
wielu z nich źródłem przyjemności.

Obszar funkcjonowania praktycznego - jednostka wymaga pomocy we wszystkich formach

aktywności dnia codziennego np. Posiłkach, ubieraniu się, myciu i toalecie oraz nadzoru
przez cały czas. Nie może podejmować decyzji i przyjmować odpowiedzialności za siebie czy
innych. W okresie dorosłości osoby tam może uczestniczyć w wykonywaniu pracy w domu i
wypoczynku rodzinnym, ale tylko pod nadzorem i pomocą ze strony opiekunów. Uzyskanie
jakichkolwiek umiejętności wymaga długotrwałego uczenia się i wsparcia. Niedostosowane
zachowania, wliczając w nie samouszkodzenia, zdarzają się u mniejszości osób z tą
niepełnosprawnością.
 • Niepełnosprawność intelektualna stopnia głębokiego:

Funkcjonowanie poznawcze - procesy poznawcze skierowane są na świat fizyczny, nie

symbole, jednostka może używać przedmiotów, aby zrealizować własne cele, może zdobyć
pewne proste umiejętności wzrokowe — przestrzenne, takie jak dopasowywanie, sortowanie.
Jednakże współwystępujące upośledzenie motoryczne i sensoryczne uniemożliwia
funkcjonalne użycie przedmiotów.

Funkcjonowanie społeczne - Jednostka rozumie proste polecenia i gesty, ale wyraża swoje
pragnienia i emocje głównie poprzez komunikację niewerbalną. Czuje się komfortowo w
obecności członków rodziny, opiekunów i innych znanych sobie osób. Inicjuje interakcje
społeczne i reaguje na nie, wykorzystując gesty i wyrażanie emocji. Jednak obecność
nadmiernych bodźców sensorycznych lub fizycznych może zakłócać te aktywności społeczne.

Obszar funkcjonowania praktycznego - Osoby z niepełnosprawnością są zależne od innych

we wszystkich aspektach codziennego życia, ale mogą aktywnie uczestniczyć w niektórych
czynnościach, np. w prostych zadaniach domowych, które wykonywane są przy wsparciu
innych. W rekreacji, takiej jak słuchanie muzyki czy spacery, mogą brać udział, ale często
potrzebują pomocy ze względu na współistniejące upośledzenie fizyczne i sensoryczne.
Jednocześnie zachowania nieadaptacyjne, czyli trudności w dostosowaniu się, są rzadkie w tej
grupie osób.

1.3 Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej:

• Czynniki dziedziczne:
- obecność w szkodliwych genów u jednego z rodziców
- obecność szkodliwy genów u obojga rodziców
- aberracje chromosomalne
• Czynniki wrodzone:
- infekcję przedporodowe
- zatrucia w okresie płodowym
- szkodliwe oddziaływanie promieniowania
- zaburzenia immunologiczne
• Czynniki nabyte:
- urazy okołoporodowe
- choroby i urazy występujące w życiu osobniczym np. stan zapalny opon
mózgowych i mózgu.

1.4 Zapobieganie niepełnosprawności intelektualnej:

• Okres przed poczęciem dziecka:
- wystrzegania się przez kobiety okresów ryzyka przy zachodzenie w ciążę
- przestrzeganie zasad planowania rodziny
- wczesne rozpoznawanie czynników ryzyka
• Okres prenatalny:
- współcześnie dzięki postępowi medycyny wyniku badań prenatalnych można
rozpoznać większość wad rozwojowych i chorób dziedzicznych. Umożliwia ją one
zastosowanie odpowiednio wcześniej interwencji terapeutycznej. Repertuar metod i
środków profilaktyczno-leczniczych jest bardzo szeroki. Obejmują między innymi
szczepienie przeciwko różyczce.
 • Okres perinatalny:
- wiele zależy od zapewnia kobiecie i dziecku właściwej opieki w czasie porodu i
okresie bezpośrednio po nim następującym. Szczególnie chodzi tu o takie przypadki
jak Wcześniactwo niedotlenienie noworodka trudności z oddychaniem oraz infekcję
okołoporodowe.
• Okres postnatalny:
- postępowanie profilaktyczne obejmują między innymi systematycznym kontrolę
lekarską rozwoju dziecka, zapobieganie i niedożywienia lub stosowaniu niewłaściwej
diety, szczepienia ochronne oraz uczenie młodych matek.

2. SPEKTRUM AUTYZMU
2.1 Charakterystyka zaburzenia ze spektrum autyzmu:
Zaburzenie spektrum autyzmu (ASD) jest kompleksowym zaburzeniem rozwoju, które dotyka
wielu obszarów funkcjonowania, takich jak procesy poznawcze, społeczne i
psychomotoryczne. Istotą autyzmu jest brak typowego zainteresowania otoczeniem
społecznym oraz trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych. Dzieci
z ASD mogą wykazywać ograniczone reakcje emocjonalne wobec innych osób, a także
trudności w rozumieniu i wyrażaniu emocji. Ponadto, zaburzenia komunikacji są powszechne,
obejmujące zarówno werbalne, jak i niewerbalne aspekty komunikacji. Nietypowe
zachowania i reakcje na bodźce z otoczenia społecznego są także charakterystyczne dla
autyzmu, co może prowadzić do trudności adaptacyjnych w codziennym życiu.

2.2 Stopnie wsparcie w autyzmie, na czym polegają:

• Poziom pierwszy (wymagające wsparcia):
- Osoby na tym poziomie potrzebują znacznego wsparcia w codziennych sytuacjach.
- Mogą mieć poważne trudności w komunikacji, nawiązywaniu relacji społecznych i
adaptacji do zmian.
• Poziom drugi (wymagające znacznego wsparcia):
- Osoby na tym poziomie potrzebują znacznego wsparcia w wielu obszarach życia.
- Mogą mieć ograniczone umiejętności komunikacyjne i społeczne, ale mogą
korzystać z wyraźnych struktur i rutyn.
• Poziom trzeci (wymagające intensywnego wsparcia):
- Osoby na tym poziomie potrzebują intensywnego wsparcia przez całe życie.
- Mogą mieć bardzo ograniczone umiejętności komunikacyjne i społeczne oraz mogą
wymagać stałego nadzoru i pomocy w codziennych czynnościach.

2.3 Przyczyny zaburzeń ze Spektrum autyzmu:

• Genetyka;
- istnieje silny związek między genem tylko autyzmu. Badania wskazują, że czynniki
genetyczne mogą odgrywać istotną rolę występowania autyzmu. Dziedziczenia
pewnych genów lub mutacje genetyczne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia.
• Środowisko:
- narażanie na toksyny środowiskowe w okresie prenatalnym lub wczesną
dziecięcym, takie jak zanieczyszczenie powietrza czy substancje chemiczne może
zwiększyć ryzyko wystąpienia autyzm.
• Zaburzenie neurologiczne:
- zaburzenie neurologiczne takie jak zaburzenia związane z układem
odpornościowym układem pokarmowym mogą być związane z autyzmem.
 • Czynniki prenatalne:
- niektóre czynniki podczas ciąży, tak jak infekcję narażenia na substancje toksyczne
lub nieprawidłowości w rozwoju płodu mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia u dziecka
autyzm.

3. ZESPÓŁ ASPESGERA
3.1 charakterystyka zespołu aspesgera:
Zespół Aspergera jest stanem ze Spektrum Autyzmu, charakteryzującym się normalnym lub
wyższym niż przeciętny poziomem inteligencji oraz brakiem opóźnień w rozwoju
językowym. Osoby z tym zespołem mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu
relacji społecznych, wykazywać stereotypowe zachowania oraz przejawiać szczególne
zainteresowania, np. na punkcie określonych tematów. Cechuje ich także ograniczone
zrozumienie społecznych sygnałów i subtelności w komunikacji.

3.2 przyczyny zespołu Aspergera:

• Czynniki genetyczne:
- istnieje silny związek między genem tylko o zespole Aspergera. Osoby z członkami
rodziny dotkniętymi asd mogą być większe ryzyko wystąpienia zespołu Aspergera.
• Zaburzenia neurologiczne:
- nieprawidłowości w rozwoju mózgu mogą być związane z wystąpieniem zespołu
aspergera.
• Czynniki środowiskowe:
- narażenie na określone czynniki środowiskowe podczas ciąży np. z narażenie na
toksyny lub infekcji może zwiększyć ryzyko wystąpienia.