I.

KHÁI QUÁT VỀ NGỮ HỆ ALTAI:

1) Nguồn gốc ra đời:
Ngữ hệ Altai được đặt theo tên của dãy núi Altai ở trung tâm châu Á, (có khi còn được gọi là
Transeurasian, tức là hệ Liên Á-Âu). Trong thời gian lịch sử, các dân tộc Altai tập trung ở
vùng đất thảo nguyên Trung Á và người ta tin rằng ngôn ngữ nguyên thủy Altai có nguồn gốc
từ thảo nguyên trong hoặc gần khu vực Dãy núi Altai.
2) Lịch sử hình thành:
Ngữ hệ Altai lần đầu tiên được đề xuất vào thế kỷ 18. Nó được chấp nhận rộng rãi cho đến
những năm 1960 và vẫn được liệt kê như một ngữ hệ chính thức trong nhiều bách khoa toàn
thư lẫn sách chuyên ngành. Kể từ những năm 1950, nhiều nhà ngôn ngữ học so sánh bác bỏ ý
tưởng này sau khi nhận thấy nhiều từ cùng gốc (cognate) không ăn khớp, các thay đổi ngữ âm
lệch lạc so với dự đoán và hai ngữ hệ Turk-Mông Cổ dường như hội tụ thay vì phân kì qua
nhiều thế kỷ. Phe phản đối học thuyết Altai cho rằng những điểm tương đồng giữa các ngôn
ngữ này là do ảnh hưởng lẫn nhau chứ không có quan hệ họ hàng. Phe ủng hộ giả thuyết Altai
hiện nay cũng đã phải thừa nhận rằng nhiều đặc điểm tương đồng trong các ngôn ngữ Altai là
kết quả của sự tiếp xúc và hội tụ ngôn ngữ, chính vì lẽ đó nên không thể coi Altai là một ngữ
hệ trên lý thuyết; nhưng họ vẫn cho rằng cốt lõi các tương đồng hiện tại đó bắt nguồn từ một
tổ tiên chung.
Giả thuyết Altai ban đầu chỉ thống nhất ngữ hệ Turk, ngữ hệ Mông Cổ và ngữ hệ Tungus, đôi
khi được gọi là “Tiểu-Altai”. Các đề xuất quá trớn sau này gộp cả hệ Triều Tiên và hệ Nhật
Bản vào họ “Đại-Altai” (Macro-Altaic) gây rất nhiều tranh cãi. Hầu hết người ủng hộ hệ Altai
tiếp tục gộp hệ Triều Tiên vào. Tiếng Proto-Altai là thứ tiếng tổ tiên chung của họ “Macro”,
đã được nhà ngôn học Sergei Starostin và các cộng sự đổ công sức vào phục nguyên. Một số
đề xuất cũng bao gồm cả tiếng Ainu nhưng giả thuyết này không được chấp nhận rộng rãi,
ngay cả trong chính những người theo thuyết Altai.
Nhìn chung, lịch sử của giả thuyết ngữ hệ Altai được đặc trưng bởi sự tương tác phức tạp
giữa nghiên cứu, tranh luận và sự hiểu biết ngày càng phát triển trong lĩnh vực ngôn ngữ học.

3) Quá trình phát triển:

Sự phát triển của các ngôn ngữ Altaic là một quá trình phức tạp và nhiều mặt, liên quan đến
các yếu tố lịch sử, văn hóa và ngôn ngữ. Trong khi nguồn gốc chính xác của các ngôn ngữ
Altaic vẫn chưa chắc chắn do tính chất gây tranh cãi của giả thuyết Altaic, các học giả đã đề
xuất một số lý thuyết liên quan đến sự phát triển của chúng:

-Proto-Altaic: Một số nhà ngôn ngữ học thừa nhận sự tồn tại của một ngôn ngữ Proto-Altaic
giả định, được sử dụng bởi các dân tộc du mục cổ đại trong khu vực bao gồm Trung và Đông
Bắc Á ngày nay. Theo lý thuyết này, các nhánh ngôn ngữ khác nhau như tiếng Thổ Nhĩ Kỳ,
tiếng Mông Cổ và tiếng Tungusic đã phát triển từ một ngôn ngữ tổ tiên chung thông qua các
quá trình thay đổi ngôn ngữ, di cư và tiếp xúc.
-Liên hệ ngôn ngữ: Trong suốt lịch sử, nhiều nhóm dân cư khác nhau ở Trung và Đông Bắc Á
đã tham gia vào hoạt động buôn bán, chinh phục và di cư, dẫn đến sự trao đổi và vay mượn
ngôn ngữ rộng rãi. Kết quả là, sự tương đồng về ngôn ngữ giữa các ngôn ngữ Thổ Nhĩ Kỳ,
Mông Cổ và Tungusic có thể là do hiện tượng tiếp xúc gây ra hơn là mối quan hệ di truyền.
-Sự tiến hóa bên trong: Trong các họ ngôn ngữ Altaic riêng lẻ, chẳng hạn như tiếng Thổ Nhĩ
Kỳ hoặc tiếng Mông Cổ, các quá trình thay đổi và tiến hóa ngôn ngữ bên trong đã đóng một
vai trò quan trọng trong việc định hình sự phát triển ngôn ngữ. Theo thời gian, những ngôn
ngữ này đã trải qua những thay đổi về âm vị, hình thái và từ vựng do các yếu tố như sự thay
đổi văn hóa, sự di chuyển dân cư và sự tiếp xúc ngôn ngữ với các nhóm lân cận.
-Tiêu chuẩn hóa ngôn ngữ: Trong lịch sử gần đây, sự phát triển của các dạng ngôn ngữ Altaic
tiêu chuẩn đã bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, xã hội và giáo dục. Các chính phủ và các
tổ chức ngôn ngữ đã đóng vai trò hệ thống hóa các tiêu chuẩn viết, thúc đẩy khả năng đọc
viết ngôn ngữ và định hình các chính sách ngôn ngữ, dẫn đến sự xuất hiện của các biến thể
tiêu chuẩn hóa hiện đại của ngôn ngữ Altaic.
4) Phân bố và số lượng người nói:
Ngữ hệ Altai là một nhóm gồm năm ngữ hệ riêng biệt với hơn 50 ngôn ngữ, được sử dụng
bởi hơn 135 triệu người và có nguồn gốc từ các vùng phía nam của Đông Bắc Á. Sự mở rộng
ngôn ngữ trong vài thiên niên kỷ qua đã đưa những ngôn ngữ này theo các hướng khác nhau
trên lục địa Á-Âu, bao gồm Quần đảo Nhật Bản ở phía đông, Siberia ở phía bắc, một phần
cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng ở phía nam và toàn bộ vành đai Trung Á ở phía tây, kéo dài
từ phía đông và phía tây Turkestan đến sơn nguyên Iran, Afghanistan, Anatolia và một phần
phía đông châu Âu.

Source:
https://www.britannica.com/topic/Altaic-languages
https://vi.m.wikipedia.org/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Altai
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Altaic_languages