TEST PŁYNNOŚCI

FIGURALNEJ RUFFA
RFFT = RUFF
Anna Tomasik 60130
Elżbieta Sadkowska 54245
Magdalena Plutecka 60234
Beata Sijka-Wieczorek 38143
ZABURZENIA
PŁYNNOŚCI / FLUENCJI
RYSUNKOWEJ
Uszkodzenia (lezje)
m.in. prawego płata
czołowego

2
TEST RFFT Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT (Ruff Figural Fluency Test)
- narzędzie kliniczne, stosowane głównie w diagnozie
neuropsychologicznej do pomiaru płynności niewerbalnej
definiownej jako „zdolność do tworzenia, planowania oraz wykonywania
sekwencji niezautomatyzowanych czynności określonego rodzaju,
w ograniczonym czasie, bez powtarzania tych, które już zostały
zrealizowane” (Łojek, Stańczak, 2005, s. 6).

W tym mierzy płynność figuralną rozumianą jest jako „sprawność

rysowania wzorów czy figur na podstawie jednolitego schematu
graficznego” (Łojek, Stańczak, 2005, s. 10).

3
 Test Płynności Figuralnej Ruffa RFFT bada:
TEST RFFT
● jeden z rodzajów płynności niewerbalnej, ujawniającej się w rysowaniu
wzorów w ograniczonym czasie z jednoczesną umiejętnością
kontrolowania, aby nie były one powtórzone

● mierzy tendencję do persewerowania (t.j. powtarzania wzorów), która

jest wskaźnikiem nie radzenia sobie z zadaniem z powodu
niezakończenia czynności mimo ukończenia oddziaływania przez
bodziec (Felten, Shetty i Netter, 2010; Bilikiewicz i Strzyżewski, 1992).

● niewerbalne zdolności do płynnego myślenia, elastycznej zmiany

nastawienia poznawczego, planowania strategii oraz zdolności
wykonawczych do koordynacji tego procesu

4
RFFT Poprzez wykazane związki z testami służącymi do pomiaru
funkcji wykonawczych (executive functions), monitorujących m.in.: takie
ZASTOSOWANIE procesy poznawcze, jak: działanie ukierunkowane na cel, inicjowanie,
planowanie i monitoring działania, RFFT może być traktowany jako
miara takich funkcji:

INICJOWANIE PLANOWANIE
DZIAŁANIA DZIAŁANIA

RFFT JAKO
MIARA
FUNKCJI
WYKONAWCZYCH

MONITORING DZIAŁANIE
ZACHOWANIA CELOWE

5
RFFT bada funkcje
wykonawcze, czyli
sprawność
i szybkość obszarów
mózgu z rejonów:

- płata czołowego
(grzbietowo-boczna część
kory przedczołowej)
- płata ciemieniowego
(środkowa część kory ciemieniowej)
-płatów skroniowych
grzbietowo-boczna część kory
przedczołowej

6
RFFT bada funkcje
wykonawcze, czyli
sprawność Metodyczność:
i szybkość obszarów Konsekwencja /powtarzanie działań do
czasu uzyskania pożądanego efektu/
mózgu z rejonów: Pragmatyzm /wybór najbardziej
efektywnej metody działania/

- płata czołowego
(grzbietowo-boczna część Metodyczność:
kory przedczołowej) Kategoryzacja /sortowanie działań lub
- płata ciemieniowego bodźców wg klas lub kategorii/.
(środkowa część kory ciemieniowej)
- płatów skroniowych
Schemat korelatów neuronalnych konceptu metodyczności
(działanie wg strategii). Baddley,1986; Walsh, 2011

7
FLUENCJA
A
STARZENIE SIĘ
Niskie wyniki w testach fluencji figuralnej i słownej to skutek
STRUKTUR starzenia się obszarów mózgu odpowiedzialnych za poprawne
MÓZGU funkcjonowanie poznawczo-wykonawcze, a są to:

- drugorzędowa (wtórna) kora czuciowa

- kora przedczołowa
- zakręt czołowy środkowy
- kora zakrętu obręczy

8
TEST RFFT Polska adaptacja: Emilia Łojek, Joanna Stańczak (2005) - brak
zmian w stosunku do wersji oryginalnej narzędzia. Próba
cechy testu normalizacyjna

Rzetelność: wysoka; w polskiej standaryzacji sprawdzana

stabilność bezwzględna oraz zgodność ocen sędziów

Trafność: wysoka; sprawdzone korelacje z miarami funkcji

poznawczych oraz potwierdzona trafność diagnostyczna metodą
porównań międzygrupowych - osoby z różnymi lokalizacjami i różną
etiologią uszkodzenia mózgu

Normy: dla osób w wieku od 16 do 79 roku życia (próba

ogólnopolska). Wpływ kryteriów: wiek, płeć, wykształcenie, miejsce
zamieszkania

9
BUDOWA TESTU,
PROCEDURA
BADANIA
10
BUDOWA Badanie może przeprowadzić tylko przeszkolona osoba
TESTU Badanie indywidualne

Potrzebne materiały: zeszyt testowy RFFT, stoper, kolorowe

markery

Test składa się z 5 części (plansz)

▪ Część 1 - przedstawia układ kropek

▪ Część 2 i 3 - przedstawia układ kropek i dystraktory
▪ Część 4 i 5 - przedstawia inne układy kropek niż początkowo

11
BUDOWA ▪ Każda z pięciu części zeszytu testowego prezentuje układ
bodźców identycznie zreplikowanych 35 razy znajdujących się
TESTU w kwadratach rozmieszczonych na kartce papieru 20x30 cm,
ułożonych w szeregach 5x7

▪ Karta bodźcowa poprzedzona jest stroną zawierającą trzy

przykłady z identycznym układem bodźców

▪ Test jest testem z ograniczeniem czasowym - na każdą

część przeznaczone jest 60 sekund

➢ Zadanie badanego polega na narysowaniu tak wielu

połączeń, które się nie powtarzają w danym czasie

➢ Jeśli wzór się powtórzy – jest to oceniane jako błąd

perseweracji

12
PROCEDURA
BADANIA Badanie rozpoczynamy od przykładu dla Części 1.
Tłumaczymy co jest zadaniem osoby badanej. Po wykonaniu przez
badanego zadania, przekazujemy mu informacje zwrotne. Następnie
przechodzimy do zadań właściwych. Podajemy instrukcję i rozpoczynamy.

Wskazówki i przykłady powinny być podawane przed każdą częścią

testu.

Przekazujemy badanemu, żeby połączenia rysowane były linią jak

najbardziej prostą. Jeśli minęło 60 sekund, a badany jest w trakcie
rysowania połączenia, pozwalamy je dokończyć.

13
OBLICZANIE
WYNIÓW
14
OBLICZANIE
WYNIKÓW
1.
Dla każdej części testu
liczymy liczbę unikalnych
(nie powtarzających się)
połączeń oraz liczbę
powtarzających się wzorów
(błędy perseweracyjne).
Jako błędne uznawane są
np. połączenia między
kropkami w różnych
kwadratach (te błędy
zapisywane są oddzielnie,
mogą wynikać z problemów
w różnicowaniu figury i tła).
Na marginesie każdego
arkusza zapisujemy liczbę
połączeń unikalnych oraz
liczbę błędów
perseweracyjnych.
2. 3.
Suma ze wszystkich Wykonanie Testu Ruffa oprócz
arkuszy pokazuje Ogólną obliczenia wyników opartych na
liczbę Połączeń Unikalnych liczbie Unikalnych Połączeń oraz
oraz Ogólną liczbę Błędów Błędów Perseweracyjnych podlega
Perseweracyjnych. Dzieląc również ocenie jakościowej.
Ogólną liczbę Błędów Badani mogą bowiem stosować
Perseweracyjnych przez pewne strategie, które pozwalają
Ogólną liczbę Połączeń im minimalizować powtórzenia
Unikalnych otrzymujemy i maksymalizować tworzenie
Współczynnik Błędu. połączeń unikalnych.
Współczynnik Błędu = Są to głównie dwa typy strategii:
wskaźnik efektywności - Rotacyjna
planowania - informacja o - Enumeracyjna
tym jak badany jest zdolny
do minimalizowania
powtórzeń przy
maksymalizowaniu
połączeń.
15
INTERPRETACJA
WYNIKÓW
16
 STRATEGIE ROTACYJNE

OCENA
JAKOŚCIOWA
- STRATEGIE
ROTACYJNE

17
OCENA
JAKOŚCIOWA
- STRATEGIA
ENUMERACYJNA

18
STRATEGIA
JAKOŚCIOWA
dodatkowe
przykłady oceny
wzorów

19
TRZY STUDIA
PRZYPADKÓ
W
PACJENTÓW
Z URAZAMI
KORY
CZOŁOWEJ

20
SZYBKOŚĆ
MOTORYCZNA
SPRAWNOŚĆ

Ponieważ RFFT jest zależny

od funkcjonowania
wzrokowo-przestrzennego,
z klinicznego punktu
widzenia jest ważne, aby
każdy przypadek był osobno
oceniany. RFFT nie koreluje
z szybkością motoryczną.

21
 Interpretacja kliniczna
SZYBKOŚĆ
Przy ocenie funkcjonowania prawego płata czołowego jeżeli
MOTORYCZNA ●
badany jest praworęczny, to nie powinno się zmieniać
SPRAWNOŚĆ funkcjonowania ręki znajdującej się po tej samej stronie, co
uszkodzenie mózgu. W każdym indywidualnym przypadku
oceniamy zręczność, szybkość motoryczną i sprawność.
● U osoby określanej wyżej jako przypadek 3, szybkość
motoryczna była obniżona o dwa odchylenia standardowe.
W takim przypadku obliczamy współczynnik błędu (stosunek
ogólnej liczby błędów perseweracyjnych do ogólnej liczby
połączeń unikalnych).

● Aby ocenić u pacjentów efekt ogólnego spowolnienia, ważne

jest odwołanie się do miar psychomotorycznych takich jak
Symbole Cyfr czy WAIS-R czy inne testy szybkości. Istotna
jest zatem ocena ogólnej liczby Połączeń Unikalnych.

22
INTEGRACJA Należy sprawdzić u pacjenta ubytki sensoryczne, nieuwagę stronną
WZROKOWO- i apraksję konstrukcyjną.

PRZESTRZENNA
● U pacjentów z ograniczonym polem wzrokowym lub
zaniedbaniem stronnym wykonywanie wzorów nie jest
typowo zaburzone, ale niektóre kratki z bodźcami na jednej
stronie mogą być opuszczone. Takie ominięcie nie jest liczone
jako błąd, a w ekstremalnych przypadkach może być
odpowiednim sposobem funkcjonowania dla pacjentów
preferujących wykonywanie zadań raczej wzdłuż kolumn.

23
PAMIĘĆ W przypadku pacjentów ze znaczną amnezją następczą interesująca
z punktu widzenia klinicznego będzie ocena Współczynnika Błędu.
● Pamięć bezpośrednia i uwaga mogą mieć wpływ na średnią
liczbę perseweracji, zwłaszcza, gdy pacjent nie utrzymuje
w pamięci roboczej figur, które narysował.

24
 “
ANALIZA STRATEGII WYKONANIA

WYNIKI RFFT Przypadek 1 Przypadek 2 Przypadek 3

ogółem Okolice czołowe Okolice czołowe w Okolice czołowe w
w lewej półkuli prawej półkuli obu półkulach

Połączenia 62 42 51
unikalne

Błędy 7 33 5
perseweracyjne

Wzory oparte na 12 0 7
strategiach

Strategie 2 0 1

25
ANALIZA ▪ Jeśli oprócz obniżenia płynności figuralnej wysoki jest
Współczynnik Błędu, wówczas zaburzone wydają się
STRATEGII zarówno wzbudzenie, jak i planowanie.
WYKONANIA ▪ Z klinicznego punktu widzenia bardzo ważna jest ocena
względnego udziału obu tych czynników w wykonanie testu
przez pacjenta.

26
ANALIZA Lezak 1995r.
STRATEGII
WYKONANIA

27
 STUDIUM
PRZYPADKÓW
28
STUDIUM Przypadek 1 - LEZJE W LEWYM PŁACIE CZOŁOWYM
PRZYPADKÓ Mężczyzna J.W. 25l./ wykszt. średnie/
W
Długo utrzymujące się poważne uszkodzenie mózgu z 2
tygodniowym okresem śpiączki. Badanie CT wykazało:
PACJENT 1 wewnątrzmózgowy krwiak 8-10mm, w obszarze lewego czoła,
który zmienił się po 23 dniach w nieregularny obszar zmniejszonej
gęstości.

SKUTEK: większe zaburzenia w płynności werbalnej w porównaniu

z figuralną.

Test RFFT: zastosowanie strategii rotacyjnej i enumeracyjnej;

wyższa liczba połączeń unikalnych niż u pacjenta 2; stworzył 7
wzorów opartych na strategiach.

29
STUDIUM Przypadek 2 - LEZJE W PRAWYM PŁACIE CZOŁOWYM
PRZYPADKÓ
W Mężczyzna T.B. 24l./ wykszt. średnie/
Zamknięty uraz głowy. Badanie CT wykazało: duży krwotok w
PACJENT 2 obszarze prawego czoła ze zmianami w linii środkowej lub endemą
(obrzękiem) towarzyszący przemieszczeniu mózgu.

SKUTEK: więcej znaczących zaburzeń w zakresie płynności

figuralnej i w mniejszym stopniu obniżona fluencja werbalna.

Test RFFT: brak zastosowania strategii, duża liczba perseweracji

30
 Przypadek 3 - OBUSTRONNE USZKODZENIA CZOŁOWE
STUDIUM
PRZYPADKÓ
Mężczyzna M.S. 43l./ 14 lat edukacji/
W
Lekkie uszkodzenie mózgu z negatywnym obrazem TCI i MRI, z
normalnym obrazem EEG.
PACJENT 3 Badanie testami neuropsychologicznymi San Diego zdecydowało o
skierowaniu na badanie PET.
Wynik PET: spadek metabolicznej aktywności w obu płatach
czołowych mózgu, bardziej wyraźny po prawej stronie; spadek
metabolicznej aktywności także w lewej przedniej okolicy mózgu.
SKUTEK: zaburzenia w zakresie płynności figuralnej i werbalnej.
RFFT: nieudane próby stosowania strategii w pierwszych częściach
testu, udana w 4-j części w postaci prostego typu. Stworzył o 9
więcej unikalnych połączeń niż pacjent 2.

31
 ChAD
KIEDY schizofrenia Choroba afektywna
dwubiegunowa choroby
WYSTĘPUJĄ otępienne
ZABURZENIA
FLUENCJI
WERBALNEJ I depresja padaczka
NIEWERBALNEJ,
Zaburzenia fluencji:
OPRÓCZ WW.
(niektóre przypadki)
werbalnej (zdolności do generowania unikalnych słów) i
niewerbalnej (zdolność do generowania niewerbalnych symboli)
w określonym przedziale czasowym.

Procesy psychotyczny i otępienny zakłócają zdolność do szybkiego

przetwarzania informacji, która wtórnie obniża efektywność innych
procesów poznawczych.
32
 Grysiak, A. (2015). Metodyczność a wiek: korelacje między metodycznością działania a wiekiem
BIBLIOGRAFIA oraz strategie rozwiązywania testu fluencji figuralnej ruffa u pacjentów między 50 i 87 rokiem
życia. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii.
Łojek, E., i Stańczak, J. (2004). Test Płynności Figuralnej Ruffa (RFFT), Polska adaptacja i
normalizacja; Podręcznik (I). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego
Towarzystwa Psychologicznego.
Mulder, J. L., Dekker, P. H., i Dekker, R. (2015). Woord-Fluency Test/ (WFT) / Figuur-Fluency
Test (FFT). Amsterdam: Hogrefe Amsterdam
IHB Test professional manual. Odessa: Psychological Assessment Resources Inc.
Ruff, R.M., Light, R.H., Evans, R. (1987). The Ruff Figural Fluency Test: a normative study with
adults. Developmental Neuropsychology, 3, 37–51.

33