Mesleksel Akciğer

Hastalıkları
HAS 223
 Asbest
• Doğal olarak bulunan fibröz mineral silikat.
• Asbestion: yanmayan (Yunanca)
• Bu özelliği ile birçok endüstri uygulamasında kullanılmaktadır
• Lifleri uzun ve ince, aeorodinamik özellikleri yardımıyla
akciğerde ilerleyebilir
 Asbest lifleri
Serpentine
• Chrysotile: beyaz asbest
• Sanayide kullanılanın %93’ü,
bükülmüş görünüm, kalıcı değil,
karsinojenitesi az
Amphibole
 Actinolite, Amosite, Anthophyllite,
Crocidolite, Richterite, Tremolite
 Sanayide kullanılanın %7’i
 Dikensi şekilli
 Durable (kalıcı),
 Karsinojeniteyle ilişkili
 Tremolite: Türkiye’de çevresel olarak
bulunan (toprakla kontamine) asbestos
türü
Asbest

Asbest lifi türleri:

Türkiye’de yaygın
bulunan tür
tremolit
Asbest ve Endüstriyel Kullanım
• Asbesli çimento
• Yer kaplama
• İzolasyon
• Yangından koruyan maddeler
• Tekstil
• Asbestli kağıt ürünleri
• Sürtünme maddeleri
• Plastiğe sağlamlık verilmesi
• Bina yıkımı (kentsel dönüşüm) ve gemi sökümü (güncel)
 Asbest Maruziyeti
Mesleksel
• 1975’e dek: otomobil, bina
yapımı ve gemi yapımı
• 1990’lara dek: vermiculite
(bir tür mineral) ile karışık
• Bugün: halen fren
balatalarında, oto
debriyajı, çatı malzemesi,
vinil kaplama ve bazı
çimento borularda
Çevresel
• Türkiye ve Kıbrıs: asbest
depozitleri bazı yerlerde,
kırsal alanlarda toprakla
bulaşık halde bulunuyor
• En sık: duvar sıvamada
kullanılan beyaz toprak
(aktoprak)
• Liflerin duvardan ayrılıp
ortama salınması ve
solunması ana maruziyet
(ev içi inhalasyon)
Asbestle ilişkili Hastalıklar
• Plevral Hastalıklar (plevra: akciğer zarı)
• Difüz plevral kalınlaşma
• Plevral plaklar (plak: kabarık kalınlaşmış doku)
• Plevral efüzyon (efüzyon: sıvı toplanması)
• Malign plevral mezoteliyoma
• Parankimal Hastalık (parankim: akciğer dokusu)
• Asbestozis (difüz interstisyel fibrozis) (interstisyel: bağ doku, fibrozis:
sertleşme, nedbe, skar)
• Bronş kanseri (asbestozis zemininde, sigara içicilerde fazla)
Asbest ve Sağlık Görüşü
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), asbestin karsinojenik etkisi için bir eşik değer konabileceğine dair
bir kanıt olmadığını ve çok düşük maruz kalma derecelerinde bile kanser riskinin arttığını
açıkça belirtmiştir.
• DSÖ bu saptamasına bağlı olarak asbestle bağlantılı hastalıkların ortadan kaldırılabilmesi için
en etkin yolun her tür asbestin kullanımına son vermek olacağını ilan etmiştir. *
• Türkiye’nin de içinde olduğu 55 ülke bu çağrıya uymuştur/kimi ülkeler kısmi kısıtlamalar
getirmiştir.**
• Tüm asbest lif tipleri kanserle ilişkili bulunmuştur.***
• Asbestin yasaklandığı ülkelerde bile asbest daha yirmi yıl boyunca ölüme yol açmaya devam
edecektir (geçmişteki kullanıma bağlı). Avrupa Birliği uzmanlarına göre 2030 yılına kadar
yalnızca Batı Avrupa’da asbeste bağlı kanserlerin yol açacağı ölüm sayısı 500 000 olacaktır.
*: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs343/en/
**: Annu. Rev. Public Health 2013. 34:205–16 ***: Semin Respir Crit Care Med 2015;36:334–
346.
Asbestozis: bilgisayarlı
tomografide interstisyel
fibrozisle uyumlu
görünüm (beyaz, alt
kısımlardaki alanlar)
Drumstick:
Ferruginous
Body/
Davul tokmağı
şeklinde; demir
bağlanmış
cisimcik
Plevral
kalsifikasyonlar:
akciğer filminde
kenarlarda
düzensiz kalın
opasiteler (beyaz
kimi çubuk kimi
yaprak şekilli
alanlar)
A: Akciğer filminde asbeste bağlı plevral kalınlaşma ve kalsifikasyon
B: Bilgisayarlı tomografide asbeste bağlı plevral kalsifikasyon ile yuvarlak
atelektazi
Beyaz toprakla sıvalı ev

Çevresel asbest teması: Asbestli toprakla (beyaz toprak) sıvalı evde

asbest lifleri serbestleşip iç ortamda solunarak vücuda alınıyor.
Türkiye’de asbest rezervlerinin dağılımı
Hipersensitivite pnömonisi
• Organik toz antijenlerinin solunması ile immunolojik olarak gelişen bir
grup granulomatoz ve interstisyel akciğer hastalığı
• Önemli etkenler: Thermophilic actinomycetes (bir tür bakteri), mantar
antijenleri ve kuş proteinleri.
antijen: vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan
yabancı moleküllerdir
Hipersensitivite pnömonisi Tanı
• Öykü ilk ipucu, solunum muayenesinde interstisyel fibrozis (akciğer iç
dokusunda sertleşme) bulguları
• Radyoloji: tomografide tipik görünüm
• Serum presipitinleri: hastalarda sıklıkla etken organik antijene karşı
prespite edici antikor bulunur
• Bronkoalveoler lavaj (interstisyel akciğer hastalıklarının tanısında
kullanılan standart bir yöntem)
• Akciğer biyopsisi: tanı konamayan, ayırıcı tanıda zorluk olan olgularda
Hipersensitivite pnömonisi
Hastalık Antijen Kaynak
Çiftçi akciğeri Thermophilic Küflü saman, tahıl
actinomycetes

Kuş besleyenlerin Güvercin, tavuk, Kuştüyü

akciğeri hindi, vb döküntüleri

Nemlendirici veya Thermophilic Nemlendirici veya

havalandırma actinomycetes havalandırma
akciğeri sitstemlerinde
kontamine su
Hipersensitivite pnömonisi Klinik
• Akut Hipersensitivite pnömonisi
• Antijen temasıyla ilişkili
• Grip benzeri geçici bir durum
• Semptomlar birkaç saat-gün sonra yatışır

• Kronik Hipersensitivite pnömonisi

• Uzun süreli organik toz antijeni temasıyla oluşur
• Tipik olarak nefes darlığı, öksürük ve kilo kaybı gelişir
• Akciğer filminde üst loblarda daha yaygın fibrozis (sertleşme)
• Antijenden kaçınılmış olsa bile bu fibrozis ilerleyebilir
Byssinosiz
• Pamuk tozu solumayla gelişir
• Birkaç gün işe ara verdikten sonra işe dönülen gün nefes darlığı
• Sonuçta işçiler daha kalıcı senptomlar geliştirir
• Pamuktaki bakteriyel bulaşının oluşturduğu liposakkaritin (bakteri
hücre duvarında bulunan bir tür bileşen - endrotoksin) sebep
olduğuna ilişkin birçok kanıt var
İşle İlişkili Astım Tanımlar
1. “İmmunolojik/Allerjik Mesleksel Astma”: bağışıklık sisteminin etkilenmesiyle
duyarlanmayı içeren bir latans dönemi (yaklaşık 6-12 yaş aralığı) ile karakterizedir.
2. “İritana bağlı Mesleksel Astma” (veya non-immunolojik Mesleksel Astma) iritan
maddelere yüksek dozda tek veya tekrarlayan maruziyet sonrası gelişen astım (
“Reactive Airways Dysfunction Syndrome” veya RADS)
3. “İşte ağırlaşan astım” önceden astımı olan veya işteki etkenlerden bağımsız
gelişen astımın işyerinde ağırlaşması
4. Farklı sendromlar: eozinofilik bronşit ve astım-benzeri durumlar (aluminyum veya
organik tozlar ile ilgili)
 Tedavinin İmmunolojik/ İritana bağlı İşte Ağırlaşan
düzenlenmesi Allerjik MA MA Astım

İşi sürdürme Hayır Yakın tıbbi Yakın tıbbi

izlemle izlemle mümkün
mümkün
Tazminat +, indeks + Genellikle kabul
olguyu ilgili edilmiyor
yere bildir,

Diğer önlemler İşyerinde İşyerinde İşyerinde sigara

sigara içme sigara içme içme yasağı
yasağı yasağı

Tıbbi tedavi klasik astım tedavisinden farklı değil

Nozoloji – ‘mesleksel astım’ nedir?

İşle ilişkisiz

0 16 65

İşte kötüleşmiş

= ‘işte ağırlaşan
astım’.
0 16 65

İşte gelişmiş

= ‘mesleksel astım’
0 16 65

ERS, Leuven 2006

Astımla ilişkili farklı iş kolları
Duyarlaştırıcı
Diizosiyanatlar (DİS)
Tahta tozu, fenol formaldehit
reçine, yapıştırıcıda DİS
Anhidritler
Sprey boyalardaki epoksi
bileşikler
Hayvan, bitki, böcek, fungus
allerjenleri
Enzimler, temizlik maddeleri
İş kolu
Boyacı, otomotiv işçisi,
poliüretan köpük ve zamk
işçililiği, ısıtıcı yerleştirme
Tahta işçileri, marangozlar,
orman işçileri
Plastik kullananlar
Otomotiv işçisi
Çiftçi, bahçıvan
Temizlikçi, laboratuar işi
Duyarlaştırıcı İş kolu

Besin veya hayvan proteini Besin işçileri/işleyenler,

(yumurta, buğday, fungal hayvanlarla uğraşanlar
amilaz)
Un tozu Un yapımı, fırıncılar
Persülfat Kuaförler
Reçine, çam ürünler Elektronik işçileri
Metal tozları, dumanı (Ö: Kaynakçılar, metal işçileri,
kobalt, krom, nikel, platin platin işleyen işçiler
tuzları)
 İşyerinde uygulanması gereken önleyici uygulamalar

1. İşyerinde kullanan iritan madde varsa daha az zararlı madde

kullanılması.
Bu seçenek her zaman mümkün değil.
2. İşyerinin ve havalandırma sisteminin tozla teması
engelleyici/azaltıcı şekilde düzenlenmesi.
İşin niteliğine bağlı olarak her zaman etkili olmayabilir.
Mesleksel Astım Tanı Yöntemleri
• Nonspesifik BHR (bronş
hiperreaktivitesi/ aşırı
duyarlılığı)
• Allerjen duyarlılığı
• PEF (tepe akım hızı) izlemi
• Spesifik uyarım testi
Berilyum Hastalığı
• Berilyum solunması ile gelişen granülomatoz reaksiyon
• Berilyum: ileri teknoloji uygulamalarında yaygı olarak kullanılan
nadir bir metal
• Tipik olarak konik berilyum hastalığı tablosu görülüyor
• Akut olgular yoğun temas sonrası bildirilmiş
• Berilyum Lenfosit Proliferasyonu Testi: Berilyum antijenine
karşı T lenfosit proliferasyonunu ölçer
Berilyum Kullanan Sanayi Kolları
• Havacılık
• Berilyum çıkarılması, işlenmesi, dökümü
• Seramik işi
• Diş protezi, alaşımı
• Elektronik
• Dökümevi
• Nükleer reaktörler
• Nükleer silahlar
• Telekomünikasyon
Özet…
• Mesleksel etkenler bir çok akciğer hastalığının başlıca
nedenleri arasındadır.

• Şu anki ve geçmişteki meslek öyküsü bir çok hastalığın

nedenini aydınlatmada yardımcı olacaktır.
Özet…
• Mesleksel
etkenlerin kontrolü
hastaların
kötüleşmesini ve
yeni olguların
gelişmesini
önleyebilir