MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

Prof. Dr. Zeki KILIÇASLAN

MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

•PNÖMOKONYOZLAR

•ASBEST İLGİLİ HASTALIKLAR

•MESLEKİ ASTIM VE BİSİNOSİS

•EKSTRENSEK ALLERJİK ALVEOLİT

68 yaşında erkek.

10 yıldır
eforla nefes darlığı.

Zaman zaman
Öksürük, balgam
Çıkarma

Sigara:40 p/yıl
10 yıl önce bırakmış
 Dünya da Bir Yılda İşle ilgili Ölümler Mesleki
Akciğer
Hastalıkları

1990-1995 Verileri, ILO - 1999

Meslek hastalıkları ancak yeterli bilgi varsa ve aranırsa

bulunabilen hastalıklardır.
ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-1

Toz Sorunu olan İş Kolları ve Meslekler

•Maden ocakları
Kömür-Krom-Civa –Bakır-Demir

•İmalat sanayi

Döküm-Çimento-Tuğla-Seramik-Cam-Aspest
Pamuk-Kendir
•İnşaat işleri
Yol-Tünel

•Tarım
ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-2

Toz Türleri Ve Sağlık Sakıncaları

Toz : Havada asılı olarak kalabilen 0.5-120 mikron

çapında katı parçacıklar.

“Solunabilen toz” ; 0.5-10 mikron çapında.

Kimyasal yapı.... Organik-inorganik

Fizik yapı ..... Kristal – Amorf

Biyolojik özellik.... Allerjen-toksik-fibrojen-non-fibrojen

SOLUNUM SİSTEMİNİN SAVUNMASI
Partiküllerin eliminasyonu
Üst hava yolları;
Mükosilier klirens
Alt hava yolları ; Yapısal faktörler
Öksürük Sigara
Mükosilier klirens Bronş daralması
Alveoler makrofajlar Kr.Bronş infeksiyonu
İmmünolojik Alkol
savunma
Asiner klirens
Alveole ulaşan 0.5-5 mik.
tozların %98-99’u dışarı
atılır.
 Tozların
Hava yollarında
depolanma
mekanizmaları

a) Çarpma b) Çökme c) Durma d) Diffüzyon

PNÖMOKONYOZLAR-1
Akciğerlerde biriken inorganik tozlarla oluşan, açık radyolojik
belirti veren hastalıklardır.

İnorganik, kristal yapılı, fibröz tozların bazıları

Aerodinamik çapları 0,5-5 mikron

Tozun yoğunluğu

15-20 yıl süreyle maruziyet

Kişisel farklılıklar
 PNÖMOKONYOZLAR-1

Pnömokonyoz yapan tozlar

Ağır-ciddi hastalık yapanlar ;

Silis tozu, aspest tozu

Orta derecede ağır hastalık yapanlar;

Kömür tozu, silikatlar (mika..)

Minimal doku değişikliği yapanlar;

Demir oksit, baryum

 SİLİKOZİS
Etken madde: Silika (Sio2)
En sık görülen meslek hastalıklarından biri.

Riski İşler
Maden ocakları Döküm temizleyiciler

Yol-baraj-tünel yapımı

Seramik ve cam sanayi

Ateş tuğlası yapımı

Kumlama işleri
 SİLİKOZİS

Patogenez Silis yüklü makrofaj-lizozim paraçlanması

prteolitik enzimler-fibrozis

Mikronodül, nodül , büyük fibroz kümeler

Klinik
Nefes darlığı (geç dönemde)
Öksürük, balgam çıkarma (Silikotüberküloz?)

SFT ZVK, ZVK 1.sn

İlerlemiş olgularda bozulur.
Seri ölçümlerde karşılaştırma önemli !
 SİLİKOZİS PATOGENEZ

Silicium dioxide (SiO2)

inhalalasyon

birikme

irreversible
Akciğerlerde
Fibrotik reaksiyon progressive
13
 SİLİKOZİS

Maruzuyet süresine bağlı olarak;

AKUT Weeks-5 years

AKSELER- 5-10 years
Hızlanmış
KRONİK 10 years or more

14
 SİLİKOZİS
Akciğer grafisi

Erken bulguları
yakalamak için
periyodik muayenelerde
rutin çekilen grafilerin
karşılaştırılması
gerekli.
SİLİKOZİS

Basit silikozis
SİLİKOZİS- Basit silikozis.
30 yaşında erkek.
4 sene kot kumaşların kumlanması işinde çalışmış.
Yaygın nodüler opasite. q/ 3/3
 44 yaşında ,
kum püskürtme
işçisi.
7 yıldır,
korunmasız
çalışmış.

Akut silikozis (Alveoler siliko-lipoproteinozis)

Yoğun toza maruz kalma sonucu kısa sürede gelişebilen
Alveoller içine proteinden zengin eksüdasyon varlığı ile karakterize tablo.
SİLİKOZİS

Komplikasyonlar

Kompensatuar amfizem

Pnömotoraks

Silikotüberküloz

PMF
SİLİKOZİS – Progresif Massif Fibrozis (PMF)
24 yaşında erkek hasta.
Kot kumaşlarının kumlama işinde çalışmış.
Akciğerde yaygın opasite ve iki taraflı pnömotoraks komplikasyonu
 SİLİKOZİS- Korunma

Mühendislik-
Madenlerde ; Sulu çalışma , uygun havalandırma

Döküm temizleme de ve seramik işlerinde ;

Yerel aspirasyon

Kum püskürtme işlemi:

Özel odalarda yapılmalı. İşçiye dışardan hortumla,

Kişisel Koruyucu- Toz maskeleri !

İşçinin «uzay kiyafeti» içinde çalıştığı ortam dışından gelen
havayı soluması gerekir.
İlkel yöntemlerle yapılan kot
Kumlama işi.
Çok yüksek hastalanma riski!
 KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP)

Kömür tozu silisyuma göre daha az da olsa patogendir

Kömür tozu % 1-2 oranında silisyum içerir !

Risk grupları

•Kömür madenlerinde- Kazmacılar-Lağımcılar

•Kömür yükleyiciler
 KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP)

Klinik ve Laboratuar

Basit KİP
Küçük yuvarlak opasiteler.
Solunum fonksiyonlarında minimal değişiklikler
İyi prognoz

Komplike KİP

Massif fibrozis odakları

Solunum Fonksiyon bozuklukları
Kötü prognoz
50 , erkek
Eforla nefes
Darlığı

Kömür işçiliği
yapmış
 KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU

Radyoloji-gelişim (2)

Kömür İşçileri Pnömokonyozu- PMF (Progresif Masif Fibrozis Komplikasyonu)

ASBESTOZ (ASBESTOZİS)

Serpentin
Amfibol Krosidolit (mavi asbest) !

İnşaat işleri ; Yalıtım malzemeleri-döşeme-tavan

Boru

Balata üretimi

Tekstil; Dayanıklı malzeme üretimi

Gemi-uçak sanayi
 ASBESTOZ (ASBESTOZİS)
Çevresel maruziyet ;
Türkiye de yaygın. Ak toprak. (Sıva)
Asbest ve zeolit bölgeleri

“Hiç beyaz toprakla sıva, badana yapılan bir evde oturdunuz mu ?”

 ASBESTİN YOL AÇTIĞI HASTALIKLAR

Selim hastalıklar
Plevrada fibrokalsifikasyonlar
Plevra sıvısı
Perikard sıvısı
Prikardial fibrozisi
Hastalık için
İnterstisyel fibrozis (ASBESTOZİS)
5-20 yıllık süre

Malign hastalıklar
Malign Plevral Mezetelyoma Sigara içilmesi
Akciğer kanseri riski 50-90 kat
Malign Peritoneal Mezotelyoma artırır.
Diğer kanserler
60 yaşında erkek

25 yıl
Gemi inşaat işinde
çalışmış.

Eforla nefes darlığı.

IPF ?

Asbest ?
 20 yıldır asbest
madeni öğütülme
işinde çalışmış.

Yıl; 1957

Akc. Graf:Normal
 20 yıldır asbest
madeni öğütülme
işinde çalışmış.

Yıl ; 1969
Akciğer PA;
Hafif-orta asbestozis . (Orta alt alanlarda retiküler opasiteler- s tipi)
 20 yıldır asbest
madeni öğütülme
işinde çalışmış.

Yıl; 1978
İleri hastalık- (Ort alt alanlarda ilerlemiş kaba retiküler
opasiteler t/u tipinde)
 58 ,
Ev kadını

Öksürük

Sigara: (-)

Diyarbakır
doğumlu

İki tarafta, düzensiz, keskin sınırlı,lob/segment anotomisine uymayan opasiteler.

Fibrokalsifiye plevral plaklar. Çevresel asbest maruzuyetine bağlı selim lezyonlar
 60, erkek

İşçi

Sigara: 20 p/yıl

3 aydır
Sağ yan ağrısı

Eforla nefes
darlığı

Sağda multipl yuvarlak oapsiteler. Plevra kökenli (?)

Sağda multipl plevral opasiteler- Malign mezetelyoma
Sağda multipl plevral opasiteler- Malign mezetelyoma
Aspsestozisli akciğerde asbest cisimcikleri
 MESLEKİ ASTIM

İş yerinde karşılaşılan toz, gaz buhar ve duman

şeklindeki maddeler bağlı olarak gelişen
reverzibl, yaygın hava yolu obstrüksiyonu.

1. Bisinozis ; Bronş aşırı duyarlılığı olmadığı için

mesleki astım kabul edilmez.
2. Önceden astımı olan kişilerin iş yere
koşullarından etkilenmeleri.
MESLEKİ ASTIM
A. İMMÜNOLOJİK MEKANIZMA

1. IgE yolu;
a) Yüksek molekül ağırlıklı (Lab hayvanları, ilaç ,un,enzim

b) Küçük molekül ağırlıklı (Anhidritler, metaller.)

2. IgE’ ye bağlı olmayanlar

İzosiyanatlar

B. NON-İMMUNOLOJİK
(Formaldehit , RADS, Patroom asthma)
 MESLEKİ ASTIM HAZIRLAYICI FAKTÖRLER

Etkisiz faktörler Artırıcı faktörler:

Sigara
Yaş Atopi
Cinsiyet, ırk Viral enfeksiyonlar

Genetik, Maruziyetin yoğunluğu-süresi

Önceden astım bulunması Antijenin potansiyeli

MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

Antijen
Bitki Antijenleri
Buğday, arpa, çavdar,un
Polen, Soya fasulyesi
Tütün, çay,Kına, Ağaçlar
Meslek
Tarım, değirmen
Fırıncılar yem,gübre
Marangoz, doğrama
 MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

Antijen Meslek
Biolojik enzimler
Bacillus subtilis enzimleri Deterjan üretimi

Trypsin Plastik, ilaç sanayi

Pankreatin,bromelain,Plaviastaz Hazır yemek,Pasta

Papain,Alfa-amilaz peynir..
Labferment
 MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

Antijen Meslek

Hayvan antijenleri Tarım,hayvancılık.

Kedi-Köpek Veterinerlik.
Tavuk-Kuş-Fare
Diğer.Lab. ve deney hayv. Hayvan Lab.
Böcekler

Ev tozu ve tahıl akarları. Tarım.

Arı. Arıcılık.
İpek böceği.
 MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

Kimyasal antijenler
a) İlaç ve dezenfektanlar

b) Metaller metal tuzları

c) İzosiyanatlar

d) Anhidridler

e) Diğer
 MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

İlaç ve dezenfektanlar
Antibiyotikler

Penisilinler

Sefalosporinler

Streptomisin, tetrasiklin
Cimetidin
Salbutamol
Cloramin
MESLEKİ ASTIM
BAŞLICA ETKENLER

Metaller metal
tuzları
Antijen Meslek
Krom, dikromatlar İnşaat, metal

Platin tuzları

Nikel tuzları Galvanizasyon

Kobalt Kaynakçılık
Ağır metal sanayi
Aluminyum

Vandyum,tungsten
 MESLEKİ ASTIM BAŞLICA ETKENLER

İzosiyanatlar
Toluen İzosiyanat
Hekzametilen
Difenil metan
Naftalin

Poliüretan, izolatör
Boya , plastik
Kimya, kauçuk
Mobilya cila işleri.
Fransa’da Mesleki Astım

1996-2001 yılları arasında 3422 mesleki astım olgusu

En sık hastalık görülen meslekler

Fırıncı ve pastacılar ; % 19.2

Sağlık çalışanları ; % 10.4
Kuaförler ; % 8
Boyacılar ; % 7.5
MESLEKİ ASTIM TANI

1. Astım tanısı

Öykü, S.Fonks. Testleri,

Reversibilite testi,
Br.Provakasyon testi

2. Mesleki astım tanısı

Öykü, Ekspozisyon testleri, PEF takibi
MESLEKİ ASTIM TANI- ÖYKÜ

•Maruziyetin başlaması ile semptomların çıkışı arasında

sessiz dönem varlığı.

•Öksürük , balgam ,nefes darlığı, hırıltı,göğüs ağrısı.

•Semptomlar iş saati dışında da ortaya çıkıp-devam edebilir.

•İş’den uzak günlerde semptomlarda düzelme.

•Tetiği çeken faktörler ?

MESLEKİ ASTIM Mesleki astım şüpheli olgu

TANI Hasta astımlı mı ?

ZVK, ZVK 1.sn, ZVK 1/ZVK

Normal Obstrüksiyon
ZVK 1.sn/ZVK < % 70

PEF Takibi
VE/VEYA Reversibilite testi
Non-spesifik Bronş
Provokasyon Testi (+)
(+) (-)
(-)
ASTIM KOAH
Normal
 Astım tanısı olan hasta
Mesleki astım mı ?

ÖYKÜ PEF Takibi

!! ZVK 1. Takibi

Non-spesifik BPT Takibi

SPESİFİK BPT Laboratuar koşullarında

İşyeri koşullarında

(+) Mesleki astım

 Çalışma dışı
günler
ort.PEF

Çalışma
günleri
ort.PEF

Marangoz,
44, E
Astım ? 4 hafta süreyle 2 saatte bir PEF ölçümü
Dr. P. Sherwood Burge,2000
O.K 30 yaşında , erkek
10 senedir mobilya cilacısı.

ZVK : 3900 ml
ZVK 1. SN: 3200 ml
ZVK 1./ZVK : % 82
Non-spesifik
Bronş provokasyon
Testi.(Histamin)

+
Astım

Mesleki astım ?
O.K 30 yaşında , erkek
10 senedir mobilya cilacısı.

PEF Takibi.

Spesifik provokasyan testi ;

İşyeri provokasyonu yapıldı.

Ertesi gün sabaha karşı
astım krizi ;
ACİL BAŞVURU !!!
MESLEKİ ASTIM-

KORUYUCU YAKLAŞIM

1.Primer Koruma ;
Mesleki ekspoz. önlenmesi-azaltılması

2.Sekonder Koruma ;
Olguların erken tanınması

3.Tersiyer Koruma ;
Olguların ağırlaşması ve komplikasyonların
önlenmesi.
 BİSSİNOZİS
Pamuk, keten , kenevir tozlarına maruz kalanlarda gelişebilen
akciğer hastalığı.
Başlangıç döneminde ;
Reversibl bronş spazmı.. Bronko-alveolit

İleri dönemde : KOAH benzeri tablo.(İrreversibl)

Etyoloji: ENDOTOKSİNLER

İmmünolojik etki

Kimyasal etki
 BİSSİNOZİS- Riskli işler
• Pamuklu tekstil
Çırçır,harman-hallaç, Tarak ,Vater,Çözgü

• Keten,Kendir ve kenevir fabrikaları.

Maruziyet süresi ; 5-6 yıl

Yükümlülük süresi:15 gün, 3yıl

 BİSSİNOZİS- KLİNİK
Semptomlar ; Göğüste sıkışıklık hissi , öksürük, hırıltı,
hafif nefes darlığı, ateş

Evre ½ ; Bazı tatil sonraları-pazartesiler semptom varlığı

Evre 1 ; Her tatil-Pazartesi sonrası

Evre 2 ; Tüm çalışma günlerinde

Evre 3 ; KOAH bulguları

 BİSSİNOZİS- TANI

Klinik bulgular

+
Akciğer radyolojik muayene ;
Normal

Vardiya içinde ZVK 1.sn de

% 5-10 azalma ; Hafif

% 10-20 = Orta
>% 20 = Ağır.
 BİSSİNOZİS- Prevelans
Endenozya ; % 30
Sudan ; % 37 (1987)
Etyopya ; % 40
Hindistan % 10-40

İngiltere; 1963-66; % 26.9

1970 % 17.4
1980 % 3.9
 EKSTRİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT

Antijenik, organik partiküllerin inhalasyonu sonucu

gelişen akut ve kronik tabloları olan akciğer hastalığı.
“Çiftçi akciğeri- Bagassosis
Tahıl işçileri akciğeri,İstiridye işçileri akciğeri
Nemlendirici/Air condt. akciğeri
Kuş besleyicileri akciğeri ,Peynir işçileri akc.

Malt işçileri akciğeri, Kimya işçileri akc.,”

 EKSTRİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT

ANTİJENLER ;

Termofil bakteriler -Micropolyspora ,

Termoaktinomiçesler

Diğer bakteriler- Bacillus subtilis

Mantarlar Penicillium , Aspergillus

Hayvan proteinleri- Kuş

Diğer
 EKSTRİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT

Tanıya yaklaşım

Çevre anamnezi- klinik

Presipitan antikorlar

Deri testleri

İnhalatif provokasyon testi

Akciğer biopsileri
EKSTRİNSİK ALLERJİK ALVEOLİT

İki klinik tip ;

1. Akut ; Ateş , öksürük, nefes

darlığıAntijen exp.kesilince
tablo geriler.
(Gribai inf ?, Pnömoni ? )

2. Kronik hastalık : Yavaş ilerleyen nefes darlığı

(IPF ?)
 Ektrinsik
Allerjik
Alveolit

Akut Tablo.

Yoğun allerjenlere maruz kalan hasta. Akut hastalık.

Klinik ve radyoloji pnömoniye benzer.
 62. Erkek
12 yıldır zaman zaman
nefes darlığı.

ZVK: 3.28 l (% 82)

ZVK 1. :2.21.( % 82)
ZVK 1/ZVK: % 67

(DLCO) ; 15.1 ml/min/mmHg

(75%)
pH 7.44, pCO2: 34 , pO2 ; 63
62. Erkek
12 yıldır zaman zaman
nefes darlığı.
Serumda presipitan antikor tayini ;
Micropolyspor
a faeni,
Thermoactino
myces
candidus, ve
Thermoactino
myces
vulgaris
Kronik Ekstrensek allerjik alveolit.
Kronik tablo.
Diğer intertisyel akciğer hastalıklarıana benzer.
 Transbronşial akciğer
biopsisi:

Lenfosit/histiosit infiltrasyonu
Kazeifikasyon nekrozu göstermeyen granülom

Gunnar Gudmundsson,*
M.D.
Jeff Wilson, M.D.