PENİSİLİNLER

Prof. Dr. Murat OLUKMAN

YAPISI

β laktam + Tiazolidin halkası

S CH3
R CO NH CH CH C CH3
1 2

O C N CH COOH
1: β laktam halkası 2: Tiazolidin halkası
ETKİ MEKANİZMASI

Bakterinin hücre duvarı sentezinin

transpeptidasyon basamağını engelleyerek
etki gösterirler. Hücrenin parçalanmasına
neden olur (bakterisid etki).
FARMAKOKİNETİK

 Asidik bileşiklerdir.
 GİS’ten emilimleri zayıftır.
 Vücut sıvılarına ve dokulara dağılımları
iyidir(göz, perikard ve BOS hariç).
 Menenjitte BOS’a geçişleri yeterlidir.
 Tüm penisilinler plasentadan geçebilir ama
teratojenik olduğuna dair kanıt yoktur.
 Genellikle böbreklerden itrah edilirler.
REZİSTANS

En sık rezistans
gelişimi bakteri
tarafından β
laktamaz
üretilmesidir.
ANTİBAKTERİYEL SPEKTRUM
 Antibakteriyel spektrum penisilinin hücre
duvarını geçerek periplazmik alandaki penisilin
bağlayan proteinlere ulaşabilme yeteneğine
göre belirlenir.

 Gr(+) ler için:

Hücre duvarından kolay geçer.
 Gr(-) ler için:
Hücre duvarını saran ve suda çözünen
penisilinlere karşı bariyer oluşturan
lipopolisakkarit yapıda zarları var.Ancak
suyla dolu porinlerden geçiş sağlanabilir. Bu
nedenle antibakteriyel spektrumu ilacın
molekül büyüklüğü, elektrik yükü ve ne
kadar hidrofobik olduğu belirler.
 PENİSİLİN TÜRLERİ
I. Penisilin G:
Oral biyoyararlanımı düşüktür.
Böbreklerden %90 tübüler sekresyon, %10 GF ile
itrah edilir (Probenesid tübüler sekresyonu inhibe
ederek etki sürelerini uzatır.)
Etki spektrumu:
 S. Pneumoniae
 Grup A streptokoklar
 N. Meningitidis
 Gr(+) basiller
 Treponeme pallidum
!! B. Fragilis’e etkisiz !!
Depo türleri:
 Prokain penisilin:lokal anestezik
özelliği vardır (im).
 Benzatin penisilin G: En uzun
etki sürelidir Streptokok
eradikasyonu amacı ile kullanılır
(im)
 Klemizol:antihistaminik
içerir(allerjide). Preparat ismi
Histapen (üretilmiyor).
II. Aside dayanıklı penisilinler:
Oral kullanılırlar.
Penisilin V:
 Bu grupta en güçlü ancak oral biyoyararlanımı
en düşük olan penisilindir.
 Gr(-) enf.da etkinliği düşüktür
 Ağız enf, tonsillit, otitis media, akut
romatizmal ateş tedavisinde kullanılır.
III. Β laktamazlara dayanıklı penisilinler:
S. Aureus enf.da etkilidir.(metisiline
dirençli suşları dışında)
Metisilin: Aside dayanıksız. Oral Ø
Nafsilin: Kc.den itrah edilir. Safra enf.da etkili.
Oksasilin, kloksasilin, dikloksasilin,
flukloksasilin
IV. Genişçe spektrumlu penisilinler
(aminopenisilinler):
Aside dayanıklı. Oral kullanılır. YE:diyare
Etki spektrumu:
Gr(+) ve (-) koklar
H. İnfluenza, E. Coli, P. Aeroginosa,
Shigella, Salmonella
Ampisilin:
 Böbrek ve kc.den itrah edilir.
Tübüler sekresyona uğrar (probenesid etki süresini uzatır).

Endikasyonları:
 Solunum yolu enf.
 Gr(-) koliformlara bağlı İYE
 H. İnfluenza ’ya bağlı otitis m. ve menenjit
 Shigella dizanterisi
 Enterokoklara bağlı endokardit
 Tifo

Amoksisilin:
 GİS’ten emilim daha fazladır!!!!
 Diyare oluşturma insidansı daha azdır.
 Shigella enteritinde daha düşük etkinliğe sahip.
 Dokulara iyi geçer.
V. Antipseudomonal penisilinler:
GİS’ten emilim düşük; oral Ø
Karboksipenisilinler: karbenisilin, tikarsilin
(üretilmiyorlar&ithal edilmiyor)

 Na+ içerir. Hipernatremi,

hiperkalemi, kalp ve böbrek
yetmezliği yapabilir.
 Trombosit fonk. bozar.

Asilüreidopenisilinler: (piperasilin)
 Pseudomonas ve Klebsiella enf.da en etkili
penisilinlerdir. (Üretilmiyor)
VI. Amidinopenisilinler:
 Β laktamazlara dayanıksızdırlar.
 Ampisiline dirençli enterobakter türlerine
bağlı İYE de kullanılırlar.
VII. Flukloksasilin
Beta laktamaz üreten stafilokok
enfeksiyonlarında etkilidir!!!
VII. Penisilin+β laktamaz inh.
Kombinasyonları:
 Tek başlarına antibakteriyel etkileri zayıftır.
 Β laktamaz üreten bakterilere karşı β laktam
ab.lerin etkinliklerini artırmak için kullanılır.

Amoksisilin+klavulanik asid
Ampisilin+sulbaktam
Tikarsilin+potasyum klavulonat
Piperasilin+tazobaktam (üretilmiyor)
YAN ETKİLERİ

I. ALLERJİK REAKSİYONLAR:
%1-10 sıklığında
Major antijenik determinant: penisiloik asid
Minör allerjik determinant: penisiloatlar

Akut anafilaksi:
 En az rastlanan, en ciddi allerjik reaksiyon
 IgE sorumludur (Tip I)
 Bulantı, kusma, ağız ve dudaklarda, larinkste
ödem, bronkospazm, hipotansiyon, aritmiler
Geç reaksiyonlar:
 IgG ve IgM sorumludur.
 En sık deri reksiyonları(ampisilin ile sıktır)
 İlaç ateşi
 Serum hast.
 Hepatit(oksasilin, karbenisilin)
 İnterstisyel nefrit(metisilin, nafsilin)
 İmmun hemolitik anemi(Combs (+)liği)
 Sistemik vaskülit
 Eozinofili
 Penisilinler
sefalosporinlerle
birlikte
kullanıldıklarında ilaç
ateşi reaksiyonunu
en sık oluşturan
antibiyotiklerdir.
II. TOKSİK REAKSİYONLAR:
 SSS enf bağlı konvülziyon, ensefalopati
 Katyon toksisitesi(Na+ )(karbenisilin,
tikarsilin)
 Hipokalemi(karbenisilin, tikarsilin)
 GİS irritasyonu, diyare (ampisilin)
 Süperinfeksiyon (ampisilin, karbenisilin)
 Kanama zamanı uzaması-anti agregan etki
(karbenisilin, tikarsilin, piperasilin)
KONTRENDİKASYONLARI

Penisiline duyarlılık
öyküsü(Alerjik yapısı
varsa en küçük
dozda bile reaksiyon
gelişebilir.)
İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ

 Allopürinol:ampisilinin yan etkisi olan

döküntüyü artırır.
 Piperasilin kas gevşeticilerin etkisini
artırır.
 Geniş spektrumlu ab’ler kontraseptif etkiyi
azaltır.
TEDAVİDE KULLANIMLARI
ÜSYE
HASTALIK ETKEN İLAÇ

Bakteriyel GABHS penisilinV(oral)

tonsillit penisilinG-prokain(im)
Ampisilin/amoksisilin
Akut sinüzit S. Pyogenes Ampisilin
H.İnfluenza Amoksisilin
Epiglottit H.İnfluenza Ampisilin(iv)

Akut otitis S.Pneumoniae Amoksisilin

media H.İnfluenza
HASTALIK ETKEN İLAÇ

Bakteriyel S.Pneumoniae Metisilin

pnömoni Nafsilin
Menenjit S.Pneumoniae İv penisilin G
N. Meningitidis
Menenjit H.İnfluenza Ampisilin,metisilin,nafsilin

Sifiliz Treponema Benzatin-penisilinG

Pallidum
Prokain-penisilinG
Sepsis P.Aeroginosa Karbenisilin,tikarsilin

Sepsis Streptokok penisilinG

Sepsis Stafilokok penisilinG,metisilin,nafsilin

SEMİHA VE GÖZDE’YE
TEŞEKKÜRLER…
SEFALOSPORİNLER
Prof. Dr. Murat OLUKMAN
Cephalosporium
acremonium adlı
mantardan üretilen
sefalosporinler ilk kez
1948 yılında
Sardinya’da İtalyan
bilim adamı Giuseppe
Brotzu tarafından
izole edilmiştir.Satışa
sunulması 1960ları
bulmuştur.
KİMYASAL YAPILARI
7- ASA= 7- Amino Sefalosporinik Asid ( Laktam +
Dihidrotiazin halkaları)
 ETKİ MEKANİZMASI

 1.Bakteri hücre duvar sentezinin inhibisyonu

(Transpeptidaz enzimini inhibe ederek murein
sentezinin son basamağını bozarlar)

 2.Otolitik enzimlerin (murein hidrolaz)

aktivasyonu (Özellikle Staf. Aureus’un
salgıladığı beta- laktamaza dirençli
olduklarından stafilokok ve gonokok
infeksiyonlarında tercih edilirler. )
 REZİSTANS GELİŞİMİ

 -laktamaz salgılayarak -laktam halkasını bozarlar

 (en sık)

!! Gram (-) aerobik basiller tarafından salgılanan sınıf 1 -

laktamazlara –sefalosporinazlar- dayanıksızdırlar.

 Bakteri çeperinin ilaca geçirgenliğinin azalması.

 Hücre çeperinde -laktamazlar tarafından etkilenen

enzimlerin (PBP) ilaca afinitesinin azalması.
 FARMAKOKİNETİK

 GIS’ten emilimleri zayıftır.Genellikle oral

yoldan kullanılmazlar.

 Dokulara iyi geçerler (özellikle kemik)

 !! Göz içi ve prostat dokusuna geçiş azdır.

 3.Kuşak sefalosporinlerden sefotaksim,
moksalaktam,seftriakson,seftazidim
BOS’a yüksek oranda geçerler;dolayısıyla
menejitte kullanılırlar.

 Böbreklerden glomeruler filtrasyon ve

tubuler sekresyonla itrah
edilirler.Probenesid etkinliklerini arttırır.
 Böbrek yetmezliği olgularında doz ayarı
yapılmalıdır,bu da kreatinin klirensine göre
yapılır.
 Plasenta ve süt aracılığıyla bebeğe geçebilir.
 Sefoperazon %70 safra ile atılır,safra yolu
enfeksiyonlarında kullanılır.
 Avantajları:
 Geniş etki spektrumu
 -laktamaz’a karşı direnç
 Oral ve parenteral preparatlar
 Hem basit hem de ciddi enfeksiyonlarda
 Yüksek güvenlik profili
SINIFLANDIRMA
 1.Kuşak Sefalosporinler
 2.Kuşak Sefalosporinler
 3.Kuşak Sefalosporinler
 4.Kuşak Sefalosporinler
1. Kuşak Sefalosporinler

Oral Parenteral
Sefaleksin Sefalotin
Sefaloglisin Sefazolin
Sefodroksil Sefasetril

Sefradin (oral + parenteral)***

 Dar spektrumludurlar.
 Gram (+) ve gram (-) koklara(enterokok ve
metisiline rezistan staf.lar hariç)
 Staf. Aureus
 Strep pyogenes
 Strep. pnömonia
 Az sayıda gram (-) aerob basiller:
 E. Coli
 Klebsiella
 Proteus mirabilis
 Neisserialar (gonore, menengitidis)

 Psödomonaslara etkisizdirler*****
2. Kuşak Sefalosporinler
Oral Parenteral
Sefaklor Sefamandol
Seftibuten Sefoksitin
Sefotetan
Sefonisid
Sefmetazol

Sefuroksim (oral + parenteral)***

Sefetamet (oral + parenteral)***
 Beta laktamazlara daha dayanıklı
olduklarından spektrumları daha geniştir.
 1. kuşaktakilere ilaveten,
 H. Influenza, enterobakter ve Neisseria’lara da
etkilidir.
 Anaeroblara da etkilidirler.
 B. Fragilise en etkin beta laktam antibiyotik
sefoksitin’dir
3. Kuşak Sefalosporinler

Antipsödomonal Diğerleri
Sefoperazon Sefotaksim
Seftazidim Seftizoksim
Sefsulodin Seftriakson
Moksalaktam
Sefmenoksim

Sefixim(oral + parenteral)**
Sefpodoksim, sefprozil (oral)*
 Beta laktamazlara en dayanıklı SS grubudur.
 İlk iki kuşaktakilere ilaveten,
 Esas olarak P. Aeruginosa gibi gram (-) basillere
etkilidirler.
 Gram (+)’lere etkinlikleri daha az iken gram
(-)’lere daha fazladır.
 Bu gruptaki SS’ler beta- laktamazları belirgin olarak
indüklerler.
 Kan beyin bariyerini daha iyi geçerler
4. Kuşak Sefalosporinler

Sefepim
 Beta laktamazlara çok dayanıklıdırlar.

 2. kuşaktan farkları gram (+) etkinlikleri

artmıştır.

 BOS’a geçişleri iyi olduklarından menenjit

tedavisinde kullanılabilirler.
 Sefadroksil : Oral en uzun etkili sefalosporin,

 Seftriakson : En uzun etkili SS

 Sefoksitin : B. Fragilis’e en etkin beta- laktam,

 Sefazolin : Cerrahi profilakside ilk tercih antb.

(Birinci kuşakta en uzun etkili)
 Sefaperazon : Safraya en fazla geçen SS,

 Sefsulodin : En dar spektrumlu 3. kuşak SS,

 Sefotaksim, Moksalaktam : SSS’e ve BOS’a en

fazla geçen ,
 Sefepim : Beta laktamazlara en dayanıklı SS.

 Seftriakson : Safra kesesinde çökelti

(safra çamuru) yapar,

 Seftriakson : En sık diyare yapan SS’dir,

 Sefalotin : En nefrotoksik sefalosporin,
 Sefoksitin : Batın içi ve pelvik infeksiyonlarda
ilk tercih,
 Seftazidim : Psödomonas’a en etkili SS,
 ENDİKASYONLARI

 Yaşamı tehdit eden gram (-) bakteri

enfeksiyonları,bakteriyemi,sepsis
 İmmunsupresif hastalarda gelişen ciddi
enfeksiyonlar.
 Hastane enfeksiyonları
 Jinekolojik enfeksiyonlar
 Staf. Aureus’a bağlı osteomyelit ve septik
artrit
 E.coli ve klebsiella’ya bağlı safra yolu
enfeksiyonları
 Cerrahi girişim,yaralanma,appendisit sonrası
izlenen karın içi enfeksiyonları
 H.influenza menenjiti ve pnömonisi
 Cerrahi girişim öncesi profilaktik olarak

 Hastane dışı üriner sistem enfeksiyonları

 Komplike(hastane kaynaklı) i.y.e.

 Deri ve yumuşak doku enf.

 Enfektif endokardit

 Üst solunum yolu enf.

 YAN ETKİLERİ

 Allerjik reaksiyonlar ( En sık ):

 Penisilin ile çapraz allerji olabilir (% 5-10)

 Makülopapüler döküntü,ürtiker,eozinofili
 Akut anafilaksi (Çok nadir).
 İlaç ateşi
 Hemolitik anemi -Coombs (+)' liği
 İnterstisyel nefrit (Çok nadir)
 Nefrotoksisite
-Kan üre düzeyi yükselir
-ATN (Sefaloridin)
-Seftriakson ve seftazidim böbrek
yetmezliğinde birikebilir
 K.C . fonksiyon bozukluğu
(SGOT,SGPT,alkalen fosfataz artışı)
 Süperenfeksiyon (Candida, pseudomonas)
(Sefaperazon-Pseudomembranöz
enterokolit)
 G.İ.S irritasyonu, diyare
 Lokal irritasyon: Ağrı, flebit.
 K-vit. eksikliği , protrombin zamanı uzar (En
sık Moksalaktam)
 Disülfiram benzeri reaksiyon ****