8.

სპეციალური სავაჭრო ზონა

საგადასახადო კოდექსის 26-ე მუხლით და საქართველოს მთავრობის დადგენილებით (№493

2011 წლის 27 დეკემბერი) „სპეციალური სავაჭრო ზონის ფუნქციონირების წესის შესახებ“
განისაზღვრა, რომ სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსი საკუთარი ან საქართველოს მთავრობის
ინიციატივით შეიძლება მიენიჭოს იურიდიულ პირს, რომელიც საქართველოში ეწევა ვაჭრობის
ორგანიზებას. ვაჭრობის ორგანიზება სსზ-ში ნიშნავს პირის ან პირთა ჯგუფის საკუთ-
რებაში/მფლობელობაში არსებული ბაზრის ან/და შენობა-ნაგებობის ტერიტორიაზე განლაგებული
სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილების გაქირავებას. სსზ-ისათვის განკუთვნილი ტერიტორია
უნდა წარმოადგენდეს ერთიანი კონტურის მქონე შენობა ნაგებობების ან/და მიწის ფართობების
ერთობლიობას (დადგენილების 1-ლი მ. პ.5).
2012 წლის 1 იანვრიდან ბაზრობის ორგანიზება (გარდა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციით
ვაჭრობის ორგანიზებისა) დასაშვებია მხოლოდ სსზის სტატუსის მქონე პირის მიერ, ხოლო პირი,
რომელიც ბაზრობის ორგანიზებას ახორციელებს 2012 წლის 1 იანვრამდე, ვალდებულია მიიღოს
სსზის სტატუსი და 2014 წლის 1 იანვრიდან ვაჭრობის ორგანიზება (გარდა სასოფლოსამეურნეო
პროდუქციით ვაჭრობის ორგანიზებისა) განახორციელოს ამ წესით. აღნიშნული ვადის (2014 წლის
1 იანვარი) გაგრძელება შესაძლებელია საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით1.
სპეციალური სავაჭრო ზონის საწარმო არის ორგანიზებული ვაჭრობის ბაზრობა, სადაც
დარეგულირებელია მოვაჭრეების მიერ გადასახდელი გადასახადები და რომელიც ორგანიზებული
იქნება.
როგორ დავარეგისტრიროთ სსზ? სსზის სტატუსის მიღების მიზნით დაინტერესებული
იურიდიული პირი განცხადებით მიმართავს შემოსავლების სამსახურს. განცხადება უნდა შეიცავდეს
საწარმოს საფირმო სახელწოდებას, საგადასახადო რეგისტრაციის მონაცემებს და მას უნდა
ერთოდეს: ა) პირის საკუთრებაში/მფლობელობაში არსებული ბაზრის ან/და შენობანაგებობის
ტერიტორიის (შემდგომში – სსზის ტერიტორია), საკუთრების უფლების დამადასტურებელი საჯარო
რეესტრის ამონაწერი ან/და სარგებლობის დამადასტურებელი დოკუმენტი და ამ ტერიტორიის
საკადასტრო რუკა; ბ) თანასაკუთრების შემთხვევაში – თანამესაკუთრეთა ნოტარიულად
დამოწმებული თანხმობა, ხოლო სსზ-ის ტერიტორიის იჯარის ან/და სხვა სახელშეკრულებო
უფლებით სარგებლობის შემთხვევაში – ტერიტორიის მესაკუთრის ნოტარიულად დამოწმებული
თანხმობა მის საკუთრებაში არსებულ ტერიტორიაზე სსზის შექმნის შესახებ;გ) სსზის მოწყობის
სიტუაციური გეგმა (ნახაზი).
შემოსავლების სამსახური ვალდებულია: ა) განიხილოს განცხადება სსზ-ის სტატუსის მინიჭების
თაობაზე; ბ) დოკუმენტაციის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებთან
შეუსაბამობის და ხარვეზების შესახებ აცნობოს განმცხადებელს; გ) დოკუმენტაციის საქართველოს
კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებთან შესაბამისობის შემთხვევაში მოამზადოს დასკვნა
იურიდიული პირისათვის სსზის სტატუსის მინიჭების მიზანშეწონილობის თაობაზე და
თანდართულ მასალებთან ერთად წარუდგინოს საქართველოს ფინანსთა მინისტრს საქართველოს
მთავრობისათვის წარსადგენად.

1
საქართველოს მთავრობის 2011 წლის 27 დეკემბრის №493 დადგენილება „სპეციალური სავაჭრო
ზონის ფუნქციონირების წესის შესახებ“,
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1546725?publication=0 მოძიებულია: 15/5/2020

1
 საქართველოს მთავრობა გამოსცემს განკარგულებას პირისათვის სსზის სტატუსის მინიჭების
შესახებ და ადგენს ვადას, რომელშიც პირმა უნდა უზრუნველყოს სსზ-ის ამ წესით
გათვალისწინებულ მოთხოვნებთან შესაბამისობაში მოყვანა. საქართველოს მთავრობის
განკარგულებაში მითითებულ ვადაში სსზ-ის სტატუსის მქონე პირის მიერ ამ წესით
გათვალისწინებული მოთხოვნების შესრულების კონტროლს ახორციელებს შემოსავლების
სამსახური, რომელიც ამ პირობების შესრულების შემთხვევაში გასცემს სსზ-ის სტატუსის
დამადასტურებელ სერტიფიკატს. ამასთანავე, საქართველოს მთავრობა უფლებამოსილია, სსზ-ის
მოწყობის კანონმდებლობასთან შესაბამისობის უზრუნველყოფის მიზნით, პირს მოსთხოვოს
უზრუნველყოფის საშუალებების (საბანკო გარანტია და სხვა) წარდგენა და განსაზღვროს მისი
ოდენობა.
მთავრობის ზემოთაღნიშნული დადგენილების მე-3 მუხლის თანხმად, სსზ უნდა იყოს
შემოსაზღვრული. მასში უნდა განისაზღვროს შესასვლელი და გამოსასვლელი ადგილები, ისე, რომ
თავიდან იქნეს აცილებული სავაჭრო ზონაში აღურიცხველი საქონლის მოძრაობა. სსზ უნდა
შედგებოდეს: ა) სსზ-ის საწყობისაგან, რომელშიც მოთავსდება ყველა სახის საქონელი. სსზ-ის
საწყობს უნდა ჰქონდეს ერთი შესასვლელი, საიდანაც მოხდება ტვირთების შეტანა, და ერთი
გასასვლელი, საიდანაც ტვირთი მოხვდება სავაჭრო ტერიტორიაზე. სავაჭრო ტერიტორიაზე
მოხვედრის გარეშე საწყობიდან საქონლის საბითუმო მიწოდებისათვის დამატებით შესაძლებელია
მოეწყოს ერთი გასასვლელი; ბ) სავაჭრო ტერიტორიისაგან, რომელიც უნდა დაიყოს მოლებად
(სეგმენტებად) საქონლის სახეობების მიხედვით, სადაც განლაგებული იქნება სავაჭრო ობიექტები
(მაღაზია ან/და დახლი); გ) ცენტრალიზებულად მართული სალარო პუნქტებისაგან, სადაც
განხორციელდება მომხმარებელთან ანგარიშსწორება როგორც ნაღდი, ისე უნაღდო ფორმით. სსზის
ტერიტორიაზე ორგანიზატორს უფლება აქვს, მოაწყოს საწყობი (შემდგომში – საწყობი), რომელიც
წარმოადგენს სახელმწიფო კონტროლის ზონას2.
სსზ-ის მართვას ახორციელებს სსზ-ის სტატუსის მქონე პირი.
რა ვალდებულებები აკისრია სსზ-ის სტატუსის მქონე პირს?
პირი სსზ-ის სტატუსის მიღების შემთხვევაში სსზ-ის სტატუსის მიღების მომდევნო წლის 1
იანვრიდან ვალდებულია: ა) უზრუნველყოს სსზ-ის ტერიტორიაზე ეკონომიკური საქმიანობისთვის
განკუთვნილი საქონლის მოძრაობის აღრიცხვა; ბ) საგადასახადო კოდექსის 1331 მუხლის3

2
დამატ. იხ. საბაჟო კოდექსის თავი XX. „საბაჟო საწყობის პროცედურა“
3
მუხლი 1331-ის („სსზ-ის ტერიტორიაზე სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის
დამქირავებელი პირის შემოსავლის დაბეგვრა“) მიხედვით: 1. სსზ-ის ტერიტორიაზე სავაჭრო
ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის დამქირავებელი პირის მიერ (გარდა ამ კოდექსის 26-ე მუხლის
მე-6 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა {სადაც საუბარია იმის შესახებ, რომ: სსზ-ში
სავაჭრო ობიექტის დამქირავებელ იურიდიულ პირს, რომელიც საქონლის რეალიზაციას
ახორციელებს სტაციონარული სავაჭრო ობიექტის მეშვეობით, უფლება აქვს, დამოუკიდებლად
შეასრულოს საგადასახადო ანგარიშგება და საგადასახადო ვალდებულება}) საქონლის
რეალიზაციიდან მიღებული/მისაღები კომპენსაცია (დამატებული ღირებულების გადასახადის
გადამხდელის შემთხვევაში - დამატებული ღირებულების გადასახადის გარეშე) სსზ-ის სტატუსის
მქონე პირის მიერ იბეგრება 3- პროცენტიანი განაკვეთით. 3. პირის მიერ სსზ-ის ტერიტორიაზე
მიღებული შემოსავალი, რომელიც დაიბეგრა ამ მუხლის შესაბამისად, არ ჩაირთვება ამ პირის
ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ ექვემდებარება. სსზ-ის სტატუსის მქონე პირის
მიერ ამ მუხლით გათვალისწინებული გადასახადის გადახდის წესი განისაზღვრება საქართველოს
მთავრობის დადგენილებით (№493 2011 წლის 27 დეკემბერი) „სპეციალური სავაჭრო ზონის
ფუნქციონირების წესის შესახებ“.

2
შესაბამისად გადაიხადოს სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის დამქირავებელი გადასახადის
გადამხდელის კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადი/მოგების გადასახადი სსზ-ის ტერიტორიაზე
საქმიანობის ნაწილში; გ) სსზ-ში განახორციელოს თითოეული საქონლის დამცავი საშუალებით
ნიშანდება და სსზ-ში რეალიზებულ საქონელზე მომხმარებელთან ანგარიშსწორება უზრუნველყოს
ცენტრალიზებულად მართული სალარო პუნქტების მეშვეობით.
ასევე, მთავრობის დადგენილების (№493) მე-4 მუხლის თანახმად, სსზ-ის სტატუსის მიმღები
ვალდებულებებია: ა) უზრუნველყოს სავაჭრო ტერიტორიაზე ეკონომიკური საქმიანობისათვის
განკუთვნილი საქონლის მოძრაობის აღრიცხვისათვის შესაბამისი ინფრასტრუქტურის მოწყობა; ბ)
სსზ-ის ტერიტორიაზე მოაწყოს სსზ-ის საწყობი, სადაც განხორციელდება შესული საქონლის
აღრიცხვა რაოდენობისა და სახეობის მიხედვით, აგრეთვე ამ საქონლის მესაკუთრეთა
იდენტიფიცირება; გ) სსზ-ის საწყობში განახორციელოს თითოეული საქონლის დამცავი
საშუალებით ნიშანდება, რომლის მოხსნა/ნეიტრალიზაცია განხორციელდება რეალიზებულ
საქონელზე ცენტრალიზებულ სალაროში თანხის გადახდისას; დ) უზრუნველყოს სსზ-ში
უსაფრთხოების ნორმების დაცვა; ე) უზრუნველყოს სსზ-ში სანიტარიული მდგომარეობის დაცვა,
წყალმომარაგება და საკანალიზაციო სისტემა; ვ) სსზ-ის ტერიტორიაზე საქმიანობის
განმახორციელებელ პირს (გარდა ამ წესის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული
პირისა4) გადახდის წყაროსთან დაუკავოს საქონლის რეალიზაციიდან მიღებული კომპენსაციის
(დღგის გადამხდელის შემთხვევაში – დღგის გარეშე) 3 პროცენტი; ზ) მომსახურე ბანკის მეშვეობით
უზრუნველყოს სალაროში და საბანკო ანგარიშზე მობილიზებული თანხების გადარიცხვა მოვაჭრეთა
საბანკო ანგარიშებზე: ზ.ა) ამ წესის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული პირებისათვის
– მათი კუთვნილი თანხა5; ზ.ბ) სხვა პირებისათვის – ამ პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად
დაკავებული თანხის შემდეგ დარჩენილი თანხა; თ) იმ შემთხვევაში, თუ საქონლის რეალიზაცია
განხორციელდა საკომპენსაციო თანხის ადგილზე (სავაჭრო ზონის სალაროში) გადახდის გარეშე
(გარდა მთავრობის დადგენილების მე-5 მუხლის მე3 პუნქტით გათვალისწინებული პირებისა),
ორგანიზატორი ვალდებულია არა უგვიანეს საქონლის მიწოდების მე-2 დღისა გადაიხადოს საქონ-
ლის რეალიზაციიდან მისაღები საკომპენსაციო თანხის (დღგ-ის გადამხდელის შემთხვევაში – დღგ-
ის გარეშე) 3 პროცენტი.
სსზ-ის სტატუსის მქონე პირის მიერ დადგენილ ვადაში ფაქტობრივად გადახდილი თანხა
ჩაითვლება დაკავებული გადასახადის მიხედვით დეკლარირებულ საგადასახადო ვალდებულებად.
სსზ-ის ტერიტორიის მესაკუთრის შეცვლისას, მესაკუთრის შეცვლამდე სპეციალური სავაჭრო
ზონის სტატუსის მქონე იურიდიულ პირს ევალება, აცნობოს საქართველოს მთავრობას გასხვისების
ფაქტისა და ახალი მესაკუთრის შესახებ.ასეთ შემთხვევაში სსზ-ის ტერიტორიის ახალი მესაკუთრე
ითვლება ძველის უფლებამონაცვლედ და მასზე ვრცელდება ყველა ის უფლება და ვალდებულება,
რომლებიც გააჩნდა სსზის ტერიტორიის ძველ მესაკუთრეს.

4
აღნიშნულ ნორმაში საუბარია იმის შესახდებ, რომ: სავაჭრო ობიექტის დამქირავებელ იურიდიულ
პირს, რომელიც საქონლის რეალიზაციას ახორციელებს სტაციონარული სავაჭრო ობიექტის მეშვეო-
ბით, უფლება აქვს დამოუკიდებლად აწარმოოს საგადასახადო ანგარიშგება და შეასრულოს საგა-
დასახადო ვალდებულებები.
5
აღნიშნულ პუნქტში საუბარია იმის შესახებ, რომ: სავაჭრო ობიექტის დამქირავებელ იურიდიულ
პირს, რომელიც საქონლის რეალიზაციას ახორციელებს სტაციონარული სავაჭრო ობიექტის
მეშვეობით, უფლება აქვს დამოუკიდებლად აწარმოოს საგადასახადო ანგარიშგება და შეასრულოს
საგადასახადო ვალდებულებები.

3
 დადგენილების მე-4 მუხლის მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში6
საქართველოს მთავრობა სსზ-ის ტერიტორიის ძველ მესაკუთრეს უუქმებს და მის ახალ მესაკუთრეს
ანიჭებს სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსს.
იმ შემთხვევაში, თუ სსზის სტატუსის მქონე პირს სურს გაზარდოს/შეამციროს სსზ-ის
ტერიტორიის ფართობი, იგი ვალდებულია სულ მცირე 3 თვით ადრე აცნობოს ამ განზრახვის
შესახებ შემოსავლების სამსახურს და წარუდგინოს მას გეგმები სსზ-ის გაფართოე-
ბული/შემცირებული საზღვრების ჩვენებით და სსზ-ის ახალ ტერიტორიაზე დააკმაყოფილოს სსზ-ის
შექმნისა და ფუნქციონირებისათვის დადგენილი ყველა პირობა. სსზ-ში სავაჭრო ობიექტის
დამქირავებელ იურიდიულ პირს, რომელიც საქონლის რეალიზაციას ახორციელებს სტაციონარული
სავაჭრო ობიექტის მეშვეობით, უფლება აქვს, დამოუკიდებლად შეასრულოს საგადასახადო
ანგარიშგება და საგადასახადო ვალდებულება. სპეციალური სავაჭრო ზონის ტერიტორიაზე
საქმიანობის განმახორციელებელი დღგ-ის გადამხდელი პირი ვალდებულია დამოუკიდებლად
წარადგინოს დღგ-ის დეკლარაცია და გადაიხადოს შესაბამისი გადასახადი.
სპეციალური სავაჭრო ზონის ტერიტორიაზე საქმიანობის განმახორციელებელი პირები თავად
ახორციელებენ გადახდის წყაროსთან საშემოსავლო გადასახადის დაკავებას და დეკლარირებას.
სავაჭრო ობიექტის დამქირავებელ იურიდიულ პირს, რომელიც საქონლის რეალიზაციას
ახორციელებს სტაციონარული სავაჭრო ობიექტის მეშვეობით, უფლება აქვს დამოუკიდებლად
აწარმოოს საგადასახადო ანგარიშგება და შეასრულოს საგადასახადო ვალდებულებები. იმ
შემთხვევაში, თუ თუ პირი საქმიანობს მხოლოდ სპეციალური სავაჭრო ზონის ტერიტორიაზე,
დასაბეგრი ოპერაციების თანხის 100 000 ლარზე გადამეტების შემთხვევაში მას არ წარმოეშვება
დღგის სავალდებულო რეგისტრაციის ვალდებულება. ამასთან, მას უფლება აქვს, ნებაყოფლობით
დარეგისტრირდეს დღგის გადამხდელად.პირის მიერ სსზ-ის ტერიტორიაზე მიღებული შემოსავალი,
რომელიც დაიბეგრა მთავრობის №493 დადგენილების მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „ვ“7 და „თ“8
ქვეპუნქტების შესაბამისად, არ ჩაირთვება ამ პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას
არ ექვემდებარება.
ორგანიზატორი ვალდებულია აწარმოოს ელექტრონული ჟურნალი, რომლის მეშვეობით
ხორციელდება სსზ-ის საწყობში საქონლის მიღება, შენახვა ან გაცემა. ელექტრონული ჟურნალი

6
სსზ-ის ტერიტორიის მესაკუთრის შეცვლისას, მესაკუთრის შეცვლამდე სპეციალური სავაჭრო
ზონის სტატუსის მქონე იურიდიულ პირს ევალება, აცნობოს საქართველოს მთავრობას გასხვისების
ფაქტისა და ახალი მესაკუთრის შესახებ. ასეთ შემთხვევაში სსზის ტერიტორიის ახალი მესაკუთრე
ითვლება ძველის უფლებამონაცვლედ და მასზე ვრცელდება ყველა ის უფლება და ვალდებულება,
რომლებიც გააჩნდა სსზ-ის ტერიტორიის ძველ მესაკუთრეს.
7
აღნიშნულ პუნქტში საუბარია: სსზ-ის ტერიტორიაზე საქმიანობის განმახორციელებელ პირს
(გარდა ამ წესის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული პირისა{მე-3 პუნქტი შეიცავს
დათქმას იმის შესახებ, რომ: სავაჭრო ობიექტის დამქირავებელ იურიდიულ პირს, რომელიც
საქონლის რეალიზაციას ახორციელებს სტაციონარული სავაჭრო ობიექტის მეშვეობით, უფლება
აქვს დამოუკიდებლად აწარმოოს საგადასახადო ანგარიშგება და შეასრულოს საგადასახადო ვალდე-
ბულებები.}) გადახდის წყაროსთან დაუკავოს საქონლის რეალიზაციიდან მიღებული კომპენსაციის
(დღგის გადამხდელის შემთხვევაში – დღ-გის გარეშე) 3 პროცენტი;
8
სსზ-ის მქონე პირი ვალდებულია: იმ შემთხვევაში, თუ საქონლის რეალიზაცია განხორციელდა
საკომპენსაციო თანხის ადგილზე (სავაჭრო ზონის სალაროში) გადახდის გარეშე (გარდა ამ წესის
მე5 მუხლის მე3 პუნქტით გათვალისწინებული პირებისა),ორგანიზატორი ვალდებულია არა
უგვიანეს საქონლის მიწოდების მე2 დღისა გადაიხადოს საქონლის რეალიზაციიდან მისაღები
საკომპენსაციო თანხის (დღგის გადამხდელის შემთხვევაში – დღგის გარეშე) 3 პროცენტი.

4
უნდა მოიცავდეს შემდეგ მონაცემებს: ა) საქონლის მფლობელის დასახელებას და საიდენტიფიკაციო
ნომერს; ბ) საქონლის დასახელებას და მის მაიდენტიფიცირებელ კოდს (შტრიხკოდის ნომერს); გ)
საქონლის რაოდენობას; დ) საქონლის ერთეულის ფასს; ე) შემოტანის დოკუმენტის დასახელებას
(ზედნადები, სპეციალური საგადასახადო ანგარიშფაქტურა და ა.შ.), თარიღს და ნომერს (სერია); ვ)
შემოტანის თარიღს; ზ) ინფორმაციას საქონლის საწყობიდან სავაჭრო ზონაში ან ზონის გარეთ
გატანის თაობაზე. ჟურნალში ქრონოლოგიური (დღეების მიხედვით) თანმიმდევრობით
წარმოებული ჩანაწერები უნდა იძლეოდეს ზუსტ ინფორმაციას ზონაში საქმიანობის
განმახორციელებელი პირის საქონლის მოძრაობის შესახებ. ელექტრონულ ჟურნალში გატარებული
მონაცემები უნდა ინახებოდეს საქართველოს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი
9
ხანდაზმულობის ვადის გათვალისწინებით და მასზე პირდაპირი წვდომა უნდა გააჩნდეს
შემოსავლების სამსახურს.
საწყობში მოთავსებული საქონელი იმპორტში მოქცევის შემდგომ სსზ-ის საწყობში მოთავსების
გარეშე შესაძლებელია მოხვდეს პირდაპირ სსზ-ში სარეალიზაციოდ, თუ საწყობი ერთ-ერთი
გასასვლელით უშუალოდ უკავშირდება სსზ-ის სავაჭრო ტერიტორიას და სავაჭრო ზონაში გატანილი
საქონლის აღრიცხვა წარმოებს ელექტრონულ ჟურნალში. საჭიროების შემთხვევაში საწყობში
მოთავსებული საქონელი იმპორტში მოქცევის შემდგომ შესაძლებელია შეტანილ იქნეს სსზ-ის
საწყობში.
სსზის შიგნით განლაგებული სავაჭრო ობიექტები (მაღაზია, დახლი და სხვ.) საქონლის
რეალიზაციას ახდენენ შტრიხკოდიანი „სტიკერის“ ამობეჭდვით ან გაყიდული საქონლის სხვაგვარი
ნიშანდებით. შეძენილ საქონელზე საფასურის გადახდა ხორციელდება სსზის ტერიტორიის
დატოვებისას ცენტრალიზებული სისტემის მეშვეობით ორგანიზებულ სალაროებში. იმ შემთხვევაში,
თუ საქონლის რეალიზაცია განხორციელდა საკომპენსაციო თანხის ადგილზე (სსზ-ის სალაროში)
გადახდის გარეშე, საქონელმა სსზ-ის ტერიტორია უნდა დატოვოს სსზ-ის საწყობის გავლით.
რა შემთხვევაში ხდება სსზ-ის გაუქმება?
თუ პირს განზრახული აქვს, შეწყვიტოს ბაზრის ან/და შენობა-ნაგებობის ტერიტორიაზე
განლაგებული სავაჭრო ობიექტებისა და სავაჭრო ადგილების გაქირავება, მან სსზ-ის სტატუსის
გაუქმების მოთხოვნით საქმიანობის შეწყვეტამდე 3 თვით ადრე განცხადებით უნდა მიმართოს
შემოსავლების სამსახურსა და 3 თვით ადრე აცნობოს სავაჭრო ადგილების დამქირავებელ პირებს.
სსზ-ის სტატუსი გაუქმებულად ითვლება ბაზრობის ორგანიზების საქმიანობის შეწყვეტის მომდევნო
დღიდან.
აღსანიშნავია, რომ „ლილო მოლი“ პირველი ქართული კომპანია გახდა, რომელსაც საქართველოს
მთავრობამ სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსი მიანიჭა. სტატუსის ამოქმედების შემდეგ „ლილო
მოლში“ დასაქმებული მეწარმეები მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათებით სარგებლობენ, უფრო
კონკრეტულად კი ისინი 15% და 20%-იან საშემოსავლო გადასახადს აღარ იხდიან და მხოლოდ
საქონლის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავლის 3%-ის გადახდა უწევთ. იმავდროულად „ლილო
მოლის“ სავაჭრო ობიექტების დამქირავებლები საგადასახადო დოკუმენტაციის წარმოების
აუცილებლობისა და საკონტროლო სალარო აპარატის ქონის ვალდებულებისგანაც თავისუფლდებიან,
რაც გადამხდელებს ხარჯებს უმცირებს. „ლილო მოლში“ მუშაობს ცენტრალიზებული სალარო
აპარატები. „ლილო მოლისათვის“ სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსის მინიჭებისას
ამიერკავკასიაში ანალოგი არ გააჩნდა.

9
მ.4 3 წელი

5
 სსზის ტერიტორიაზე საქმიანობის ნაწილში სავაჭრო ადგილების დამქირავებელ პირთა მიერ
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 286-ე მუხლის10 ან/და მე-9 ნაწილებით გათვალისწინებული
სამართალდარღვევის გამოვლენისას შესაბამისი პასუხისმგებლობა დაეკისრება სსზ-ის სტატუსის
მქონე პირს.
საგადასახადო კოდექსის 2901-ე მუხლი ითვალისწინებს სსზ-ის სტატუსის მქონე პირის მიერ
საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების შეუსრულებლობა-ისას
სსზ-ის სტატუსის მქონე პირის დაჯარიმებას 4 000 ლარის ოდენობით(ნ.1), ხოლო იმავე მუხლის
პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება (იმავე მოთხოვნების დარღვევა), ჩადენილი
განმეორებით, – იწვევს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ჯარიმის ოდენობის
გასამმაგებას.
10. ბაზრობის ორგანიზება

საგადასახადო კოდექსის ნოვაციური 262-ე მუხლი და საქართველოს ფინანსთა 2010 წლის 31

დეკემბრის ბრძანების (№996) „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ნოვაციური მუხლები
(კარი VII3 („ბაზრობის ორგანიზება“), მ. 1113, მ. 1114 , 1115, 1116 ბაზრობის ორგანიზებას
ეხება.
ვის შეუძლია ვაძრობა აწარმოოს ბაზრობის (ვაჭრობის) ორგანიზება? პირი, რომელიც საქართ-
ველოში ბაზრობის (ვაჭრობის) ორგანიზებას (გარდა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციით ბაზრობის
ორგანიზებისა) ეწევა, ვალდებულია საგადასახადო ორგანოს მიმართოს ბაზრობის ორგანიზატორის
სტატუსის მინიჭების მოთხოვნით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც აღნიშნულ პირს მინიჭებული
აქვს ამ კოდექსის 26-ე მუხლით გათვალისწინებული სსზ-ის სტატუსი11.
„განცხადებას უნდა ერთვოდეს პირის საკუთრებაში/მფლობელობაში არსებული ბაზრობის
ტერიტორიის საკუთრების უფლების დამადასტურებელი საჯარო რეესტრის ამონაწერი ან
სარგებლობის დამადასტურებელი დოკუმენტი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში). საგადასახადო
ორგანო:
 ა) განცხადების წარდგენიდან 10 სამუშაო დღის ვადაში განიხილავს განცხადებასა და თან-
დართულ დოკუმენტაციას ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მინიჭების თაობაზე;
 ბ) განცხადებისა და თანდართული დოკუმენტაციის საქართველოს კანონმდებლობით
დადგენილ მოთხოვნებთან შეუსაბამობის და ხარვეზების შესახებ აცნობებს განმცხადებელს და
განუსაზღვრავს ვადას მის შესავსებად. ასეთ შემთხვევაში, განცხადების განხილვის 10-დღიანი
ვადის დენა შეჩერებულად ითვლება პირის მიერ ხარვეზის აღმოფხვრამდე.

10
აღნიშნულ მუხლში საუბარია „საქონლის დოკუმენტების გარეშე ტრანსპორტირება, რეალიზაცია
და აღურიცხველობისას“ პასუხისმგებლობაზე, ხოლო აღნიშნული მუხლის მე-9 ნაწილი
ითვალისწინებს: გადასახადის გადამხდელთან საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული
დანაკლისის გამოვლენა ითვლება მისი აღმოჩენის მომენტში საბაზრო ფასით განხორციელებულ
მიწოდებად. ამასთანავე, თუ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკლისი საგადასახადო
ორგანოს მიერ ინვენტარიზაციის შედეგად გამოვლინდა, პირი დამატებით ჯარიმდება ამ
სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საბაზრო ღირებულების 10 პროცენტის ოდენობით. ჩვენ
ამ მუხლის შესახებ ვრცელ კომენტარი გვექნება საგადასახადო წესების დარღვევების შესახებ
პასუხისმგებლობის თავში.
11
სპეციალური სავაჭრო ზონის შესახებ საუბარი იყო 4.7. პუნქტში

6
  გ) განცხადებისა და თანდართული დოკუმენტაციის საქართველოს კანონმდებლობით
დადგენილ მოთხოვნებთან შესაბამისობის შემთხვევაში პირს ანიჭებს ბაზრობის ორგანი-
ზატორის სტატუსს და გასცემს შესაბამის სერტიფიკატს“12.
ბაზრობა მიწის ნაკვეთია, რომელზედაც განლაგებულია სტაციონარული სავაჭრო ობიექტები
და არასტაციონარული სავაჭრო ადგილები ან მხოლოდ არასტაციონარული სავაჭრო ადგილები
(არანაკლებ 10 არასტაციონარული სავაჭრო ადგილისა), რომლებიც საქონლის სარეალიზაციოდაა
განკუთვნილი. არასტაციონარული სავაჭრო ადგილი (დროებითი შენობა-ნაგებობა) არის ანაკრები
ელემენტებისგან შედგენილი ასაწყობ-დასაშლელი ან/და მობილური სამშენებლო სისტემა, რომელიც
მიწასთან დაკავშირებულია საკუთარი წონით ან/და მშრალი არამონოლითური ჩამაგრებით და
რომელსაც არ აქვს მიწისქვეშა სათავსები, აგრეთვე ამ მიზნით გამოყენებული ავტოსატრანსპორტო
საშუალება.
ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირი ვალდებულია: საგადასახადო ორგანოს
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით წარუდგინოს ინფორმაცია ბაზრობის
ტერიტორიაზე ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირების შესახებ; სავაჭრო ობიექტი
ან/და სავაჭრო ადგილი იჯარით გასცეს მხოლოდ იმ პირზე, რომელიც მეწარმეთა და არასამეწარმეო
(არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრშია რეგისტრირებული; გ) ბაზრობის
ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო ადგილი უზრუნველყოს საკონტროლო-
სალარო აპარატით.
2020 წლიდან ამოქმედდება ფინანსთა მინისტრის ბრძანების (№996) 1115-ე მუხლის 3-6
ნაწილები, რომლის თანახმად, „ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირის მიერ
წარდგენილი ინფორმაციის საფუძველზე საგადასახადო ორგანო ბაზრობის ტერიტორიაზე
განლაგებული სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის მოიჯარე ფიზიკურ პირს ანიჭებს
ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის სტატუსს და შესაბამის ჩანაწერს
აკეთებს ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის სტატუსის მქონე
ფიზიკური პირების რეესტრში (შემდგომში - რეესტრი) {ნ.3}.
საგადასახადო ორგანო ფინანსთა მინისტრის (№996) ბრძანების 1115-ე მუხლის მე-3 პუნქტით
გათვალისწინებულ ღონისძიებას ახორციელებს ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირის
მიერ შესაბამისი ინფორმაციის წარდგენიდან 5 სამუშაო დღის ვადაში.
ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის მოიჯარე
ფიზიკური პირი ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის სტატუსის მქონედ
ითვლება შესაბამისი სტატუსის მინიჭების თვის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან.
1115 მუხლის მე-2 პუნქტით13 გათვალისწინებულ შემთხვევაში (ბაზრობის ტერიტორიაზე
ეკონომიკური საქმიანობის განმახორციელებელი პირის მიერ აღნიშნული საქმიანობის შეწყვეტისას -
იჯარის შეწყვეტისას),საგადასახადო ორგანო ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული სავაჭრო
ობიექტის ან/და სავაჭრო ადგილის მოიჯარე ფიზიკურ პირს უუქმებს ბაზრობის ტერიტორიაზე

12
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის ბრძანება (№996) „გადასახადების
ადმინისტრირების შესახებ“, https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1167887 მოძიებულია:
15/5/2020
13
აღნიშნულ პუნქტში საუბარია: ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირი ვალდებულია, ამ
მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ინფორმაციის ცვლილების შემთხვევაში, საგადა-
სახადო ორგანოს წარუდგინოს შესაბამისი ცვლილების ან/და დამატების თაობაზე ინფორმაცია
(დანართი №VII3-03) არაუგვიანეს შესაბამისი ცვლილების ან/და დამატების განხორციელების
თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისა.

7
ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის სტატუსს და შესაბამის მონაცემებს ამოიღებს
რეესტრიდან(ნ.6).
როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის ბრძანებას (№996)
„გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“, დაემატა 2020 წლის 1 იანვრიდან ასამოქმედებელი
მუხლი 1116, „ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის მიერ საგადასახადო
კოდექსით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების წესი“, რომელიც შემდეგნაირად
ჩამოყალიბდა: ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი ფიზიკური პირის მიერ
ბაზრობის ტერიტორიაზე საქონლის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი იბეგრება 3%-ით,
გამოქვითვების გარეშე.ამ შემთხვევაში გადასახადის დეკლარირება და გადახდა ხორციელდება
არაუგვიანეს საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისა. ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის
განმახორციელებელი ფიზიკური პირის მიერ ბაზრობის ტერიტორიაზე საქონლის რეალიზაციიდან
მიღებული შემოსავალი არ ჩაირთვება ამ პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ
ექვემდებარება. ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი ფიზიკური პირი
უფლებამოსილია უარი თქვას 1116-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული შემოსავლის
დაბეგვრის რეჟიმის გამოყენებაზე, რის შესახებაც მან განცხადებით უნდა მიმართოს საგადასახადო
ორგანოს არაუგვიანეს საანგარიშო წლის წინა წლის 31 დეკემბრისა. აღნიშნული მუხლის მე-3
პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში: ა) ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის გან-
მახორციელებელი ფიზიკური პირის შემოსავალი დაიბეგრება საგადასახადო კოდექსის 79-ე–81-ე და
82-ე მუხლების შესაბამისად14. ბ) გადასახადის დეკლარირება ხორციელდება საანგარიშო წლის
მომდევნო წლის 1 აპრილამდე, საშემოსავლო გადასახადის შესახებ წლიური დეკლარაციის (№II-04
დანართი)15 საგადასახადო ორგანოსათვის წარდგენის გზით.
საინტერესო ცვლილებას გვთავაზობს კანონმდებლი 262-ე მუხლში, რომლის ამოქმედება 2020
წლის 1 იანვრიდანაა მოსალოდნელი, კერძოდ: მე-6 პუნქტის თანახმად: „მიხედვით ბაზრობის
ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირის მიერ წარდგენილი ინფორმაციის საფუძველზე
საგადასახადო ორგანო ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული სავაჭრო ობიექტის ან/და სავაჭრო
ადგილის მოიჯარე ფიზიკურ პირს ანიჭებს ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის
განმახორციელებელი პირის სტატუსს.
მე-7 ნაწილით „ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი პირის სტატუსის მქონე
ფიზიკური პირების რეესტრს აწარმოებს საგადასახადო ორგანო.
მე-8 ნაწილის ძალაში შესვლის შემდეგ: ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი
ფიზიკური პირის მიერ ბაზრობის ტერიტორიაზე საქონლის რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი
იბეგრება 3%-ით, გამოქვითვების გარეშე. ამ შემთხვევაში გადასახადის დეკლარირება და გადახდა
ხორციელდება არაუგვიანეს საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვისა, საქართველოს ფინანსთა
მინისტრის მიერ დადგენილი წესით16.
საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილია, პირს, რომელიც საქართველოში ბაზრობის
ორგანიზებას ეწევა, საკუთარი ინიციატივით მიანიჭოს ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსი.

14
ფინანსთა მინისტრის 996 ბრძანების 111 6 ნაწილთან კავშირში ასევე იხ. საგადასახადო კოდექსის
26{2) მე-10 ნაწილი; საგადასახადო კოდექსის 79-ე–81-ე და 82-ე მუხლების შესახებ კი
საშემოსავლო გადასახადის შესახებ თავი
15
დანართები იხ. ფინანსთა მინისტრის #996 ბრძანებაზე „გადასახადების ადმინისტრირების
შესახებ“. კარი VII3
16
საუბარია ფინანსთა მინისტრის #996 ბრძანებაზე „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“.

8
 ბაზრობის ფუნქციონირებისა და ბაზრობის ტერიტორიაზე ვაჭრობის განმახორციელებელი
ფიზიკური პირის ამ კოდექსით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების წესები
განისაზღვრება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის #996 ბრძანებაზე „გადასახადების
ადმინისტრირების შესახებ“.
დასკვნის სახით:
მაინც რა უნდა ვიცოდეთ ბაზრობის ორგანიზების შესახებ? რა სიახლეები შემოგთავაზა კანონ-
მდებელმა?
2020 წლის 1 იანვრამდე საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისაგან
თავისუფლდებიან ფიზიკური პირები, რომლებიც არ იყენებენ დაქირავებულ პირთა შრომას და
ახორციელებენ ეკონომიკურ საქმიანობას ბაზრის (ბაზრობის ტერიტორიაზე) განლაგებული
არასტაციონალური სავაჭრო ადგილიდან, მათ შორის, დახლიდან, გარდა იმ პირისა, რომელიც
რეგისტრირებულია ან ვალდებულია რეგისტრაცია გაიაროს დღგ-ის გადამხდელად, - აღნიშნულია
საგადასახადო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ კანონის პროექტში.
ამასთან, ცვლილებების თანახმად, ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონალური
სავაჭრო ადგილის საკონტროლო-სალარო აპარატის გარეშე გამოვლენა ბაზრობის ორგანიზატორის
სტატუსის მქონე პირის (თითოეული არასტაციონალური სავაჭრო ადგილის მიხედვით, რომელიც არ
არის უზრუნველყოფილი საკონტროლო-სალარო აპარატით - 1000 ლარით დაჯარომებას გამოიწვევს.
2020 წლისათვის ამოქმედდება 281-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი, რომლის თანახმადაც,
„მომხმარებელთან ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას საკონტროლო-სალარო აპარატის გარეშე
მუშაობა – იწვევს გადასახადის გადამხდელის (გარდა ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული
არასტაციონარული სავაჭრო ადგილის დამქირავებელი ფიზიკური პირისა) დაჯარიმებას 200
ლარის ოდენობით“.
პროექტის თანახმად, პირი, რომელიც 2018 წლის 1 იანვრამდე ახორციელებდა ბაზრობის
ორგანიზებას (გარდა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციით ვაჭრობის ორგანიზებისა), ვალდებულია
არაუგვიანეს 2019 წლის 1 იანვრისა საკონტროლო-სალარო აპარატებით ბაზრობის ტერიტორიაზე
არსებული არასტაციონალური სავაჭრო ადგილის 1/3, არაუგვიანეს 2019 წლის 1 ივლისისა ბაზრობის
ტერიტორიაზე არსებული არასტაციონალური სავაჭრო ადგილის 2/3, ხოლო არაუგვიანეს 2020 წლის
1 იანვრისა ბაზრობის ტერიტორიაზე არსებული არასტაციონალური სავაჭრო ადგილი სალარო
აპარატებით სრულად უზრუნველყოს.
ცნობისათვის: მოქმედი საგადასახადო კოდექსის თანახმად, აღნიშნულ პირებს სალარო
აპარატების გამოყენების ვალდებულება 2018 წლიდან უნდა დაკისრებოდათ.
ამასთან, საგადასახადო სამართალდარღვევათა პასუხისმგებლობის ნაწილში დაემატა ჯარიმების
მუხლი სპეციალურად ბაზრობის ორგანიზატორის სტატუსის მქონე პირის მიერ საქართველოს
საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების შეუსრულებლობისთვის. ცვლილება
ძალაშია 2018 წლის 1 იანვრიდან. ბაზრობის ორგანიზატორთან დაკავშირებით ცვლილება შევიდა 309-
ე მუხლშიც, რომლის მიხედვითაც „პირი, რომელიც ბაზრობის ორგანიზებას (გარდა სასოფლო-
სამეურნეო პროდუქციით ვაჭრობის ორგანიზებისა) 2018 წლის 1 იანვრამდე ეწეოდა, ვალდებულია:
არაუგვიანეს 2018 წლის 1 ივლისისა მიმართოს საგადასახადო ორგანოს ბაზრობის ორგანიზატორის
სტატუსის მინიჭების მოთხოვნით , არაუგვიანეს 2018 წლის 1 ივლისისა უზრუნველყოს
საგადასახადო ორგანოსთვის ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებულ სავაჭრო ობიექტზე ან/და
სავაჭრო ადგილზე მოვაჭრე ფიზიკური პირების შესახებ ინფორმაციის წარდგენა, არაუგვიანეს 2019
წლის 1 იანვრისა უზრუნველყოს ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული

9
სავაჭრო ადგილების 1/3 საკონტროლო-სალარო აპარატებით უზრუნველყოფა, არაუგვიანეს 2019 წლის
1 ივლისისა უზრუნველყოს ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო
ადგილების 2/3 საკონტროლო-სალარო აპარატებით , არაუგვიანეს 2020 წლის 1 იანვრისა სრულად
უზრუნველყოს ბაზრობის ტერიტორიაზე განლაგებული არასტაციონარული სავაჭრო ადგილები
საკონტროლო-სალარო აპარატებით. ცვლილება ძალაშია 2018 წლის 1 იანვრიდან.
ამავე კანონით ასევე განისაზღვრა, რომ იმ პირებისთვის, რომლებიც 2018 წლის 1 იანვრამდე
ვაჭრობის ორგანიზებას ახორციელებდნენ სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსით, აღნიშნული
სტატუსი გაუქმებულად ითვლება. ეს ცვლილება ძალაშია 2018 წლის 1 იანვრიდან.

11. ფარმაცევტული საწარმო

2019 წელს საგადასახადო კოდექსს დაემატა ნოვაციური ნორმა (მუხლი 263 „ფარმაცევტული
საწარმო“, რომლის თანახმად, ფარმაცევტული საწარმო არის იურიდიული პირი, რომელიც
საქართველოში აწარმოებს ფარმაცევტულ პროდუქციას და ახორციელებს მის მიწოდებას. რაც შეეხება
მე-2-3 ნაწილებს, იმის შესახებ, რომ, პირს ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსს ანიჭებს საქართველოს
მთავრობა და პირისათვის ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მინიჭების, მისი ფუნქციონირებისა
და გაუქმების წესი განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის 2019 წლის 19 დეკემბრის #625
დადგენილებით, „პირისათვის ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მინიჭების, მისი
ფუნქციონირებისა და გაუქმების წესის დამტკიცების შესახებ“, თანახმად, ფარმაცევტული საწარმოს
სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს იურიდიულ პირს, რომელიც „წამლისა და ფარმაცევტული
საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი მოთხოვნების შესაბამისად, სათანადო
სტანდარტის მოთხოვნათა სრული დაცვით, ახორციელებს ფარმაცევტული პროდუქციის
წარმოებასა და მის მიწოდებას. ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მისაღებად, დაინტერესებული
პირი განცხადებით (წერილობითი ან ელექტრონული ფორმით) მიმართავს საქართველოს ფინანსთა
სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს −
შემოსავლების სამსახურს (შემდგომში − შემოსავლების სამსახური).
განცხადება უნდა შეიცავდეს:
 ა) პირის სარეგისტრაციო მონაცემებს (საიდენტიფიკაციო ნომერი, სახელწოდება,
მისამართი);
 ბ) საქმიანობის მოკლე აღწერას.
განცხადებას უნდა დაერთოს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა,
შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სახელმწიფო კონტროლს
დაქვემდებარებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − სამედიცინო და ფარმაცევტული
საქმიანობის რეგულირების სააგენტოს (შემდგომში − სააგენტო) მიერ გაცემული ფარმაცევტული
წარმოების ნებართვა.
განცხადების მიღებიდან 10 სამუშაო დღის ვადაში შემოსავლების სამსახური განცხადებას,
თანდართულ მასალებთან ერთად, წარუდგენს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს (შემდგომში −
სამინისტრო), საქართველოს მთავრობის სხდომაზე განხილვის მიზნით.
პირს ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსს ანიჭებს საქართველოს მთავრობა, სამინისტროს
წარდგინებით. ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მინიჭების შესახებ საქართველოს მთავრობა
გამოსცემს განკარგულებას.

10
 ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსი მინიჭებულად ჩაითვლება სტატუსის მინიჭების შესახებ
განკარგულების გამოცემის თვის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან. პირისათვის ფარმაცევტული
საწარმოს სტატუსის მინიჭების შესახებ საქართველოს მთავრობის განკარგულება ეგზავნება
სამინისტროს, შემოსავლების სამსახურსა და განმცხადებელს.
ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსი უქმდება, თუ:
 ა) ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მქონე პირი შემოსავლების სამსახურში წარადგენს
განცხადებას ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის გაუქმების მოთხოვნით;
 ბ) გაუქმდა ფარმაცევტული წარმოების ნებართვა
ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის გაუქმების თაობაზე საქართველოს მთავრობის განკარგულება
ეგზავნება სამინისტროს, შემოსავლების სამსახურსა და პირს, რომელსაც გაუუქმდა ფარმაცევტული
საწარმოს სტატუსი17.
ჯი-ემ-პი არის ერთადერთი ფარმაცევტული საწარმო მთელს კავკასიაში, რომლშიც თანამედროვე
ფარმაცევტული ტექნოლოგიებისა და სტანდარტების დაცვით, მიმდინარეობს სრული საწარმოო
ციკლი, დაწყებული ნედლეულის მოძიებიდან საბოლოო პროდუქტის დამზადების სტადიის
ჩათვლით. ჯი-ემ-პი მდებარეობს თბილისში , ქვემო ფონიჭალაში. საწარმო აღჭურვილია უახლესი
მანქანა-დანადგარებით. საწარმო თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით უშვებს მყარი ფორმის
მედიკამენტებს: ტაბლეტებს, გარსით დაფარულ ტაბლეტებს, ფხვნილებსა და ჟელატინის
კაფსულებს. ქარხნის წარმადობაა 500 მილიონი ტაბლეტი და 200 მილიონი კაფსულა წელიწადში.
საწარმოს ძირითადი პერსონალი სტაჟირებას გადის ისეთ კომპანიებში, როგორიცაა GMP
ინსტიტუტი (აშშ), TUV Suddeutschland (გერმანია), მონაწილეობას იღებს სასწავლო
პროგრამებში, რომლებსაც ატარებენ კომპანიები: გერმანიის „მენეჯმენტის აკადემია",
"საერთაშორისო ხარისხის კონსალტინგი" (გერმანია), ანტიბიოტიკების სახელმწიფო სამეცნიერო
ცენტრი (რუსეთის ფედერაცია), პროგრამა SABIT (აშშ), კომპანია „СКИФ Б.В." (რუსეთის
ფედერაცია), "Heathside Information Services" (დიდი ბრიტანეთი), Concept Heidelberg,
European Compliance Academy (გერმანია), PIC/S და სხვა18.

12. საწარმოს საქმიანობისა და მართვის ადგილი

საწარმოს საქმიანობის ადგილი. საგადასახადო კოდექსის 21-ე მუხლის კომენტირებისას საუბარი

გვქონდა საწარმოს დეფინიციის შესახებ, ხოლო საგადასახადო კოდექსის 27-ე მუხლი გვთავაზობს
საწარმოს საქმიანობის ადგილის დეფინიციას, კერძოდ: საწარმოს ადგილად ითვლება საწარმოს
სახელმწიფო რეგისტრაციის ადგილი, ხოლო ასეთის არარსებობის შემთხვევაში – იურიდიული
მისამართი, რომელიც მითითებულია საწარმოს სადამფუძნებლო დოკუმენტებში (წესდებაში,
ხელშეკრულებაში, დებულებაში). სამოქალაქო კოდექსის 26-ე მუხლი განმარტავს იუირიდიული
პირის ადგილსამყოფელს, რომელიც შეიძლება გამოვიყენოთ, როგორც ზოგადი ნორმა საწარმოს
მიმართაც, კერძოდ: „იურიდიული პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისი ადმინისტრაციის
მდებარეობის ადგილი. იურიდიულ პირს შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი

17
იხ. საქართველოს მთავრობის 2019 წლის 19 დეკემბრის #625 დადგენილებით, „პირისათვის
ფარმაცევტული საწარმოს სტატუსის მინიჭების, მისი ფუნქციონირებისა და გაუქმების წესის
დამტკიცების შესახებ“, https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/4739672?publication=0,
მოძიებულია: 10/10/2020
18
https://www.hr.ge/customer-details/11645/ფარმაცევტული-კომპანია-gmp, მოძიებულია: 20/1/2020

11
(იურიდიული მისამართი), ხოლო იურიდიული პირის სხვა ადგილსამყოფელი ჩაითვლება მისი
ფილიალის ადგილსამყოფლად“.
საწარმოს, როგორც სამართალურთიერთობის ობიექტის დახასიათებისას, არ შეიძლება გვერდი
აუაროს კანონმდებლობამ მისი ადგილსამყოფლის განსაზღვრას, კერძოდ საგადასახადო კოდექსის 27-ე
მუხლის მიხედვით („საწარმოს საქმიანობის ადგილი“), საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება
საწარმოს სახელმწიფო რეგისტრაციის ადგილი, ხოლო ასეთის არარსებობის შემთხვევაში –
იურიდიული მისამართი, რომელიც მის სადამფუძნებლო დოკუმენტებშია (წესდება, ხელშეკრულება,
დებულება) მითითებული.
თუკი საწარმო საქმიანობას ახორციელებს სახელმწიფო რეგისტრაციის გარეშე და მის
სადამფუძნებლო დოკუმენტებში არ არის მითითებული საწარმოს საქმიანობის ადგილი, საწარმოს
საქმიანობის ადგილად ითვლება მისი ძირითადი საქმიანობის განხორციელების ადგილი. საწარმოს
ძირითადი საქმიანობის განხორციელების ადგილს განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანო საწარმოს
მიერ წარდგენილი მონაცემების საფუძველზე, ხოლო ასეთი მონაცემების წარუდგენლობის ან საეჭვო
მონაცემების წარდგენის შემთხვევაში არსებული ინფორმაციის საფუძველზე. სათანადო
ინფორმაციის არარსებობისა და საწარმოს ძირითადი საქმიანობის ადგილის განსაზღვრის
შეუძლებლობის შემთხვევაში საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება საწარმოს მართვის
ადგილი. გაერთიანებების, ამხანაგობების და სხვა მსგავსი წარმონაქმნების, როგორც საწარმოების,
რომლებიც არ არის გათვალისწინებული 21-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ა“19 და „ბ“20 ქვეპუნქტებით
საქმიანობის ადგილად ითვლება ხელშეკრულების მონაწილე იმ პირის საქმიანობის ადგილი,
რომელსაც ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებით აკისრია საქმეების მართვა. თუ
ხელშეკრულების ერთ-ერთი მონაწილე არის საქართველოს საწარმო ან რეზიდენტი ფიზიკური პირი,
ერთობლივი საქმიანობის შედეგების აღრიცხვა გადასახადებით დაბეგვრის მიზნით მან უნდა
აწარმოოს, მიუხედავად იმისა, ვის აკისრია საქმეების მართვა. თუ საქმეების მართვა არ აკისრია
ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების ერთ ან რამდენიმე მონაწილეს და ხელშეკრულების მონა-
წილეები ერთად უძღვებიან საქმეებს, საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება ერთობლივი
საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილე საქართველოს საწარმოს საქმიანობის ადგილი. თუ
ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილეები მხოლოდ რეზიდენტი ფიზიკური პირები
არიან და ისინი ერთად უძღვებიან საქმეებს, საწარმოს საქმიანობის ადგილს განსაზღვრავს
საგადასახადო ორგანო ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილეების მიერ წარდგენილი
მონაცემების საფუძველზე, ხოლო ასეთი მონაცემების წარუდგენლობის ან საეჭვო მონაცემების
წარდგენის შემთხვევაში – არსებული ინფორმაციის საფუძველზე.
სათანადო ინფორმაციის არარსებობისა და საწარმოს ძირითადი საქმიანობის ადგილის
განსაზღვრის შეუძლებლობის შემთხვევაში საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება საწარმოს
მართვის ადგილი.

19
საწარმოდ ითვლება საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი იურიდიული
პირები, რომლებიც ახორციელებენ ეკონომიკურ საქმიანობას ან შექმნილი არიან ეკონომიკური
საქმიანობის განსახორციელებლად
20
საწარმოდ ითვლება უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კორპორაციები,
კომპანიები, ფირმები და სხვა მსგავსი წარმონაქმნები, მიუხედავად იმისა, აქვთ თუ არა იურიდიუ-
ლი პირის სტატუსი, აგრეთვე უცხოური საწარმოს მუდმივი დაწესებულება, რომლებიც ახორ-
ციელებენ ეკონომიკურ საქმიანობას ან შექმნილი არიან ეკონომიკური საქმიანობის განსახორ-
ციელებლად

12
 გაერთიანებები, ამხანაგობები და სხვა მსგავსი წარმონაქმნები, რომლებიც არ არის
გათვალისწინებული 21-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ა“ და „ბ“ 21
ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული
საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება ხელშეკრულების მონაწილე იმ პირის საქმიანობის
ადგილი, რომელსაც ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებით აკისრია საქმეების მართვა. თუ
ხელშეკრულების ერთ-ერთი მონაწილე არის საქართველოს საწარმო22 ან რეზიდენტი ფიზიკური
პირი23, ერთობლივი საქმიანობის შედეგების აღრიცხვა გადასახადებით დაბეგვრის მიზნით მან უნდა
აწარმოოს, მიუხედავად იმისა, ვის აკისრია საქმეების მართვა. თუ საქმეების მართვა არ აკისრია
ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების ერთ ან რამდენიმე მონაწილეს და ხელშეკრულების
მონაწილეები ერთად უძღვებიან საქმეებს, საწარმოს საქმიანობის ადგილად ითვლება ერთობლივი
საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილე საქართველოს საწარმოს საქმიანობის ადგილი. თუ
ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილეები მხოლოდ რეზიდენტი ფიზიკური პირები
არიან და ისინი ერთად უძღვებიან საქმეებს, საწარმოს საქმიანობის ადგილს განსაზღვრავს
საგადასახადო ორგანო ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების მონაწილეების მიერ წარდგენილი
მონაცემების საფუძველზე, ხოლო ასეთი მონაცემების წარუდგენლობის ან საეჭვო მონაცემების
წარდგენის შემთხვევაში – არსებული ინფორმაციის საფუძველზე.
საწარმოს მართვის ადგილი. როგორ განსაზღვრავს საწარმოს მართვის ადგილს საგადასახადო
კანონმდებლობა? საწარმოს მართვის ადგილი საწარმოს ფაქტობრივი მართვის ადგილია, ანუ ადგილი,
სადაც საწარმოს სადამფუძნებლო დოკუმენტების შესაბამისად საწარმოს დირექტორატი ან
მმართველობის სხვა ორგანოები (ბუნებრივია მმართველობის ის ფორმა, რომელსაც დამფუძნებლები
ირჩევენ და განაცხადებენ დამფუძნებელ სახელმწიფო ორგანოში სადამფუძნებლო დოკუმენტებით)
ასრულებს მმართველობით ფუნქციებს, ამ საწარმოს მაკონტროლებელი ორგანოების საქმიანობის
ადგილისა და საქმიანობის განხორციელებით შემოსავლების მიღების ადგილის მიუხედავად.
გაერთიანებების, ამხანაგობებისა და სხვა მსგავსი წარმონაქმნებისათვის (გარდა იმ პირებისას,
რომლებიც არ არის გათვალისწინებული, როგორც საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად
შექმნილი იურიდიული პირები და ასევე, უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი
კორპორაციები, კომპანიები, ფირმები და სხვა მსგავსი წარმონაქმნები, მიუხედავად იმისა, აქვთ თუ არა
იურიდიული პირის სტატუსი, აგრეთვე უცხოური საწარმოს მუდმივი დაწესებულება) საწარმოს
მართვის ადგილად ითვლება მისი საქმიანობის ადგილი. თუ საწარმოს დანიშნული ან
ხელშეკრულების საფუძველზე განსაზღვრული მმართველი (საწარმო, ან ფიზიკური პირი) მართავს,
მაშინ საწარმოს მართვის ადგილად ითვლება მმართველი საწარმოს საქმიანობის ადგილი, ან
მმართველი ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილი. თუ საწარმოს მმართველობის ორგანო არა აქვს,
ან ამ ორგანოს არ აქვს საქმიანობის მუდმივი ადგილი, ამ შემთხვევაში საწარმოს მართვის ადგილად
ჩაითვლება საწარმოს მმართველობის ორგანოს საქმიანობის ადგილი (მაგ; ადმინისტრაცია, დირექცია,
ბუღალტერია, გამგეობა და სხვა (საგადასახადო კოდექსი, მ. 28.).

21
საგადასახადო კოდექსის 21-ე მუხლის „ა“ და „ბ“ პუნქტების შესახებ ზემოთ უკვე გვქონდა საუბარი
22
რეზიდენტი საწარმო - რომელიც დაფუძნებულია საქართველოს პირის მიერ
23
საქართველოს რეზიდენტად, საგადასახადო კოდექსის 34-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად,
ითვლება მთელი მიმდინარე საგადასახადო წლის განმავლობაში, ითვლება ფიზიკური პირი,
რომელიც ფაქტობრივად იმყოფება საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღე ან მეტ ხანს ნებისმიერი
უწყვეტი 12 კალენდარული თვის პერიოდში, რომელიც მთავრდება ამ საგადასახადო წელს, ან
ფიზიკური პირი, რომელიც ამ საგადასახადო წლის განმავლობაში იმყოფებოდა უცხო ქვეყანაში
საქართველოს სახელმწიფო სამსახურში.

13
 13. მუდმივი დაწესებულება

საბაზრო – ეკონომიკურ ურთიერთობათა განვითარება, სამეურნეო კავშირების გაფართოება და

გართულება და სხვა ეკონომიკური ფაქტორების გამო სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელება ხშირ
შემთხვევებში ხდება მუდმივი წარმომადგენლობების მეშვეობით. საქართველოში უცხოური საწარმოს
ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებად ითვლება განსაზღვრული ადგილი,
რომლის გამოყენებითაც ეს პირი ნაწილობრივ ან მთლიანად ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას
საქართველოში, რწმუნებული პირის საქმიანობის ჩათვლით (გამონაკლისია განსახილველი 29-ე
მუხლის მ-6, მე-9 და მე-12 ნაწილებით24 გათვალისწინებული შემთხვევები. ასევე საგადასახადო
კოდექსის 29-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მუდმივ წარმომადგენლობას
უთანაბრდება: სამშენებლო მოედანი, სამონტაჟო ან საამწყობო ობიექტი, აგრეთვე მათთან
დაკავშირებული საკონტროლო საქმიანობის განხორციელება; დანადგარი ან კონსტრუქცია, საბურღი
დანადგარი ან ხომალდი, რომლებიც გამოიყენება ბუნებრივი რესურსების დასაზვერად, აგრეთვე
მათთან დაკავშირებული საკონტროლო საქმიანობის განხორციელება; მუდმივი ბაზა, სადაც
არარეზიდენტი ფიზიკური პირი ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას; უცხოური საწარმოს
მართვის ადგილი, ფილიალი, წარმომადგენლობა, განყოფილება, ბიურო, ოფისი, სააგენტო, საამქრო,
საბადო, კარიერი, ბუნებრივი რესურსების მოპოვების სხვა ადგილი, ნებისმიერი სხვა ქვედანაყოფი ან
ამ საწარმოს საქმიანობის სხვა ადგილი. უცხოური საწარმოს მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე
არსებულ სხვა საწარმოში ან ორგანიზაციაში სამუშაოდ საკუთარი თანამშრომლების მხოლოდ
მივლინების ფაქტი არ წარმოშობს ამ უცხოური საწარმოს მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში, თუ
ეს თანამშრომლები იმყოფებიან იმ საწარმოს ან ორგანიზაციის კონტროლის ქვეშ, რომელშიც ისინია
მივლინებული. უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ საქართველოს საწარმოს
ან საქართველოს ორგანიზაციის მხოლოდ კონტროლირების ფაქტი არ წარმოშობს ამ უცხოური
საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში.
საქართველოში უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივი დაწესე-
ბულების რეგისტრაციის ვალდებულება ეკისრება საგადასახადო ორგანოს, რომელიც აწარმოებს
შესაბამის რეესტრს.
კანონის „მეწარმეთა შესახებ“ (მ. 4-5) განსაზღვრავს მეწარმე სუბიექტთა რეგისტრაციის,
რეგისტრაციის ცვლილებების პირობებსა და წესს, რომელიც ცხადია გარკვეულწილად ეხება
საქართველოში მუდმივი წარმომადგენლობის რეგისტრაციის წესსა და პირობებს. საქართველოში
უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივი დაწესებულების რეგისტრაციისა
და რეესტრის წარმოების წესსა და პირობებს ფინანსთა მინისტრი განსაზღვრავს.
29-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, აღნიშნული მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილების
დებულებები არ ვრცელდება „ნავთობისა და გაზის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული
ნავთობისა და გაზის ოპერაციების განხორციელებისას არარეზიდენტი ქვეკონტრაქტორების მიერ
მომსახურების გაწევაზე.
მუხლის მე-4 ნაწილი განსაზღვრას შემთხვევას, როდესაც, აღნიშნული მუხლის პირველი და მე-2
ნაწილების დებულებათა მიუხედავად, საქართველოში უცხოური საწარმოს მუდმივ დაწესებულებად
ითვლება ამ საწარმოს სახელით ან/და მისი ინტერესების შესაბამისად სხვა პირის (სხვა საწარმოს, ამ
ან სხვა საწარმოს ქვედანაყოფის ან ფიზიკური პირის, რომელიც არ არის ამ მუხლის მე-5 ნაწილით

24
ამ ნაწილების შესახებ აღნიშნულ ქვეპარაგრაფში ვისაუბრებთ

14
გათვალისწინებული პირი) მიერ ამ საწარმოს 3 თვეზე მეტი ხნით მართვა, გარდა ამ მუხლის მე-5
და მე-6 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.
თუ უცხოური საწარმო ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოში ახორციელებს
ეკონომიკურ საქმიანობას კანონმდებლობით განსაზღვრული პროფესიონალური სტატუსის მქონე
შუამავლის, აგენტის ან ბროკერის მეშვეობით, რომელიც უფლებამოსილი არ არის, აწარმოოს
მოლაპარაკებები ან ხელი მოაწეროს ხელშეკრულებას ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი
ფიზიკური პირის სახელით, მაშინ შუამავლის, აგენტის ან ბროკერის საქმიანობა არ წარმოშობს ამ
უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში
(ნ.5) უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ საქართველოს საწარმოების
ფასიანი ქაღალდების, კაპიტალის წილების, ასევე საქართველოს ტერიტორიაზე საკუთრების
მხოლოდ ფლობის ფაქტი ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით გათვალისწინებული მუდმივი
დაწესებულების ნიშნების არქონის შემთხვევაში არ წარმოშობს ამ უცხოური საწარმოს ან
არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში(ნ.6)
მუხლის მე-7 ნაწილის მიხედვით, უცხოური საწარმოს მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე
არსებულ სხვა საწარმოში ან ორგანიზაციაში სამუშაოდ საკუთარი თანამშრომლების მხოლოდ
მივლინების ფაქტი არ წარმოშობს ამ უცხოური საწარმოს მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში,
თუ ეს თანამშრომლები იმყოფებიან იმ საწარმოს ან ორგანიზაციის კონტროლის ქვეშ, რომელშიც
ისინი იქნენ მივლინებული.
უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ საქართველოს საწარმოს ან
საქართველოს ორგანიზაციის მხოლოდ კონტროლირების ფაქტი არ წარმოშობს ამ უცხოური
საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას საქართველოში.
უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას
საქართველოში არ მიეკუთვნება საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული დაწესებულება, რომელიც
გამოიყენება მხოლოდ: ა) ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის კუთვნილი
საქონლის შენახვის ან დემონსტრირების მიზნით; ბ) ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი
ფიზიკური პირის კუთვნილი საქონლის მარაგის შესანახად – სხვა პირის მიერ მისი გადამუშავების
მიზნით; გ) ამ უცხოური საწარმოსათვის ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირისათვის საქონლის
შესყიდვის ან ინფორმაციის შეგროვების მიზნით; დ) ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი
ფიზიკური პირის ინტერესებიდან გამომდინარე მოსამზადებელი ან დამხმარე ხასიათის ნებისმიერი
სხვა საქმიანობის განხორციელების მიზნით; ე) ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური
პირის სახელით სესხების გაცემასთან, საქონლის მიწოდებასთან ან ტექნიკური ხასიათის
მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებული ხელშეკრულებების მომზადების ან/და ხელმოწერის
მიზნით; ვ) ამ ნაწილის „ა“ –„ე“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საქმიანობის სახეობების
ნებისმიერი კომბინაციით განხორციელების მიზნით (ნ.9).
მე-10 ნაწილის მიხედვით უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივი
დაწესებულება საქართველოში ასეთად ითვლება მისი 29-ე მუხლის მე-11 ნაწილის თანახმად
რეგისტრაციის, მისთვის შესაბამისი უფლებამოსილებების მინდობის ან მის მიერ
წარმომადგენლობითი საქმიანობის განხორციელების დაწყების მომენტიდან, ხოლო მე-11 ნაწილი
განსაზღვრავს შემთხვევას, როცა საქართველოში უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური
პირის მუდმივი დაწესებულების რეგისტრაციის ვალდებულება ეკისრება საგადასახადო ორგანოს,
რომელიც აწარმოებს შესაბამის რეესტრს. რეგისტრაციისა და რესტრის წარმოების წესს განსაზღვრავს
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის განსაზღვრავს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის

15
31 დეკემბრის ბრძანება №996 „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“, კერძოდ, თავი I
„საგადასახადო აღრიცხვა და კომუნიკაცია“, თავი I “საგადასახადო აღრიცხვა“, მ. 1-6.
უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე
ქონების მხოლოდ ლიზინგით, უზუფრუქტით, იჯარით, ქირით ან/და სხვა ამგვარი ფორმით გაცემა
არ წარმოშობს ამ უცხოური საწარმოს ან არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მუდმივ დაწესებულებას
საქართველოში, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც პირი პირადად, წარმომადგენლის ან
დაქირავებული პერსონალის მეშვეობით სისტემატურად ახორციელებს ქონების მიმღების
საქმიანობის მომსახურებას და ზედამხედველობას (ნ.12).

14. ორგანიზაცია; საბიუჯეტო ორგანიზაცია

ორგანიზაცია“ უცხო სიტყვათა განმარტებითი ლექსიკონით გარკვეული ზრახვების ან მიზნების

მიღწევისათვის შექმნილი კოლექტივის ტიპია, რომელიც ხასიათდება წესების ფორმალური
სტრუქტურით, ძალაუფლებითი ურთიერთობით, შრომის დანაწილებით, შეზღუდული წევრობითა
და წესებით. ცნება გამოიყენება რამდენიმე მნიშვნელობით: ა) სოციალური სტრუქტურის ელემენტი; ბ)
მოღვაწეობის სახე; გ) შინაგანი მოწესრიგებულობის ხარისხი და სხვა.
საგადასახადო კოდექსის 30-ე მუხლის თანახმად, ორგანიზაციად ითვლება შემდეგი
წარმონაქმნები: არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები, აგრეთვე საზოგადოებრივი ან
რელიგიური ორგანიზაციები გაერთიანებები) {რელიგიურ ორგანიზაციად ითვლება ორგანიზაცია,
რომელიც შექმნილია რელიგიური საქმიანობის განსახორციელებლად და ასეთად რეგისტრირებულია
კანონმდებლობით დადგენილი წესით}, დაწესებულებები, რომლებიც არიან საქართველოს
კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები ან
შექმნილი არიან და მოქმედებენ უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად, აგრეთვე უცხო ქვეყნის
კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი ორგანიზაციების საქართველოში არსებული ფილიალები და
სხვა ანალოგიური ქვედანაყოფები, რომელთა მეშვეობითაც ისინი მთლიანად ან ნაწილობრივ
ახორციელებენ საქმიანობას (რწმუნებული პირის საქმიანობის ჩათვლით), ასევე საბიუჯეტო
ორგანიზაციები, საჯარო სამართლის იურიდიული პირები, კორპორაციები, დაწესებულებები;
საერთაშორისო (სახელმწიფოთაშორისი, სამთავრობათაშორისო, დიპლომატიური) ორგანიზაციები –
საერთაშორისო სამართლით რეგულირებული ორგანიზაციები, დიპლომატიური
წარმომადგენლობები და საკონსულო დაწესებულებები, უცხოური არასამეწარმე ორგანიზაციები.
იმ შემთხვევაში, თუ ორგანიზაცია ახორციელებს ეკონომიკურ საქმიანობას, მისი ქონებისა და
საქმიანობის ნაწილი, რომელიც უშუალოდ დაკავშირებულია მის ეკონომიკურ საქმიანობასთან,
ითვლება საწარმოს ქონებად და საქმიანობად, ამის გამიჯვნის შეუძლებელობისას, ეკონომიკურ
საქმიანობასთან დაკავშირებული ქონებისა და საქმიანობის გამოანგარიშების მიზნით გამოიყენება
ორგანიზაციის მიერ მიღებულ შემოსავალში ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავლის
ხვედრითი წილი.
მაინც რა ითვლება ეკონომიკურ საქმიანობად? ამ კითხვაზე პასუხს გვცემს საგადასახადო კოდექსის
მე-9 მუხლი (ნ.1), კერძოდ, „ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც
ხორციელდება მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად, მიუხედავად ასეთი საქმიანობის
შედეგებისა; ხოლო 2021 პირველი იანვრიდან მე-9 პირველი ნაწილის შემდეგნაირად ჩამოყალიბდება:
„ეკონომიკურ საქმიანობაზე განიხილება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება

16
შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად, მიუხედავად ამ საქმიანობის შედეგისა, თუ საგადასახადო
კოდექსით სხვა რამ გათვალისწინებული არ არის“.
2014 წლის საკანონმდებლო ცვლილებებით საბიუჯეტო ორგანიზაციის დეფინიციას აღარ იძლევა
საგადასახადო კოდექსი და პირდაპირ მიგვითითებს საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის მე-6
მუხლის „ს“ ქვეპუნქტით დეფინირებულ ორგანიზაციაზე, რომლის თანახმად, „საბიუჯეტო
ორგანიზაცია – საქართველოს ცენტრალური, ავტონომიური რესპუბლიკის, ადგილობრივი
ხელისუფლების მიერ დაფუძნებული ან/და მის მიმართ ანგარიშვალდებული/მისი კონტროლისადმი
დაქვემდებარებული ორგანიზაცია, აგრეთვე სხვა საჯარო სამართლის იურიდიული
პირი/არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში), თუ იგი
არის შესაბამისი დონის ბიუჯეტით განსაზღვრული პროგრამის/ქვეპროგრამის ფარგლებში
ასიგნებების განკარგვის უფლებამოსილების მქონე ორგანიზაცია“.
საქართველოს საბიუჯეტო სისტემის მონაწილეთა საბიუჯეტო უფლებამოსილებანი ხორციელდება
საქართველოს კონსტიტუციის, სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ საქართველოს კანონითა და სხვა
ნორმატიული აქტების საფუძველზე. სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების
ბიუჯეტებში გადახდილი გადასახადების განკარგვა ხდება ბიუჯეტის უნივერსალურობის პრინციპით,
რომელიც გულისხმობს შემდეგს: სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების
ბიუჯეტების ყველა შემოსულობა მიმართული უნდა იქნეს ბიუჯეტის გადასახდელების
დასაფინანსებლად, მათ შორის საბიუჯეტო ორგანიზაციის მიერ მიღებული შემოსავლები მიიმართება
შესაბამის ბიუჯეტში საერთო გადასახადელების დასაფინანსებლად, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც
ორგანიზაცია საჯარო სამართლის იურიდიული პირია; არ შეიძლება საქართველოს კანონმდებლობით
დადგინდეს, რომ ბიუჯეტის კონკრეტულო შემოსულობა მიმართულ იქნეს ბიუჯეტის კონკრეტული
გადასახდელის დასაფინანსებლად. ეს შეზღუდვა არ ეხება ისეთ დაფინანსებას, რომელსაც
ახორციელებს დონორი და რომელიც ითვალისწინებს დაფინანსების განსხვავებულ წესს.
საქართველოს საბიუჯეტო სისტემის პრინციპები, რომლებსაც უნდა დაემორჩილოს მისი მონაწილე
ყველა პირი, შემდეგია: ყოვლისმომცვლელობა; გამჭვირვალობა, ანგარიშვალდებულება;
დამოუკიდებლობა; ერთიანობა; უნივერსალურობა; კონსოლიდირება.

15 . საქველმოქმედო ორგანიზაცია

საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსს განსაზღვრავს საგადასახადო კოდექსის 11-ე, 32-ე მუხლი

და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის #996 ბრძანება „გადასახადების
ადმინისტრირების შესახებ“, (მ.8. „საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი“), რომელთა თანახმად,
საქველმოქმედო საქმიანობად ითვლება:
 ა) დახმარების უშუალოდ ან მესამე პირის მეშვეობით, ნებაყოფლობით და უანგაროდ გაწევა იმ
პირებისათვის, რომლებიც ამ დახმარებას საჭიროებენ, მათ შორის:
 ა.ა) იმ ფიზიკური პირებისათვის, რომლებიც სოციალურ დაცვას, სამედიცინო დახმარებას
საჭიროებენ, აგრეთვე ხელმოკლე ფიზიკური პირებისათვის, მათ შორის: შეზღუდული
შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის, მოხუცებულებისათვის, ობოლი ბავშვებისათვის,
მარჩენალდაკარგულებისათვის, საერთაშორისო დაცვის მქონე პირებისათვის და იძულებით
გადაადგილებული პირებისათვის – ავადმყოფებისათვის, მრავალშვილიანი ოჯახებისა და
მათი წევრებისათვის, ომების, შეიარაღებული კონფლიქტების, ავარიების, სტიქიური

17
 უბედურებების, კატასტროფების, ეპიდემიების ან/და ეპიზოოტიების შედეგად
დაზარალებულებისათვის;
 ა.ბ) ბავშვთათვის, ხანდაზმულთათვის და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის
მომსახურების მიმწოდებელი ორგანიზაციებისათვის, მათ შორის, სააღმზრდელო
დაწესებულებებისათვის, სკოლა-ინტერნატებისათვის, ინტერნატებისათვის, ადრეული და
სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების დაწესებულებებისათვის და სხვა საბავშვო
დაწესებულებებისათვის, ხანდაზმულთა მომსახურებისათვის უფასო სასადილოებისათვის,
სამედიცინო დაწესებულებებისათვის, სარეაბილიტაციო ცენტრებისათვის;
 ა.გ) საქველმოქმედო ორგანიზაციებისათვის;
 ა.დ) რელიგიური ორგანიზაციებისათვის;
 ა.ე) განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული ფიზიკური პირებისათვის – მათი ტალანტის
განვითარების მიზნით; ა.ვ) პენიტენციური დაწესებულებებისათვის – ამ დაწესებულებებში
მოთავსებულ პირთა მოვლის ან სამედიცინო მომსახურების პირობების გაუმჯობესების
მიზნით;
 ა.ზ) იმ პირებისათვის, რომლებიც ახორციელებენ ამ ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით
გათვალისწინებულ
საქმიანობას;
 ბ) ორგანიზაციების მიერ საზოგადოებისათვის სასარგებლო საქმიანობის განხორციელება
შემდეგ სფეროებში: ადამიანის უფლებების დაცვა, გარემოს დაცვა, დემოკრატიისა და
სამოქალაქო საზოგადოების განვითარება, კულტურა, განათლება, მეცნიერება, ჯანმრთელობის
დაცვა, სოციალური დაცვა, ფიზიკური აღზრდა და სამოყვარულო სპორტი, ხელოვნება (საგ.
კოდ.მ. 11. ნ.1) მე-2 ნაწილის მიხედით, ქველმოქმედებას არ მიეკუთვნება 1-ე მუხლის პირველ
ნაწილში აღნიშნული საქმიანობა: ა) განხორციელებული სახელმწიფო ხელისუფლების და
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა მიერ;
 ბ) განხორციელებული საწარმოს, პოლიტიკური პარტიის ან არჩევნებში მონაწილე სხვა
საარჩევნო სუბიექტის მხარდასაჭერად; გ) განხორციელებული ფიზიკური პირის მიერ
საკუთარი ნათესავებისათვის ან იურიდიული პირის მიერ თავისი მმართველობის ორგანოთა
ხელმძღვანელებისათვის და მათი ნათესავებისათვის; დ) თუ ის „რეკლამის შესახებ“
საქართველოს კანონით სპონსორად ითვლება. საგადასახადო კოდექსის 32-ე მუხლის
მიხედვით, კი: საქველმოქმედო ორგანიზაციად ითვლება ორგანიზაცია, რომელსაც მინიჭებული
აქვს საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი. საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსის
მინიჭებას, გაუქმებასა და ჩამორთმევას შესაბამისი საგადასახადო ორგანოს წარდგინებით
ახორციელებს შემოსავლების სამსახურის უფროსი საქართველოს ფინანსთა მინისტრთან
შეთანხმებით. საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი ენიჭება ორგანიზაციას, რომელიც
შექმნილია საქველმოქმედო საქმიანობის განსახორციელებლად, რეგისტრირებულია
კანონმდებლობით დადგენილი წესით. აქვს საქველმოქმედო საქმიანობის არანაკლებ 1 წლის
გამოცდილება და აკმაყოფილებს საგადასახადო კოდექსის შესაბამის მოთხოვნებს.
სტატუსის მინიჭებასთან ერთად ორგანიზაციას ეკისრება საგადასახადო კოდექსით
გათვალისწინებული დამატებითი ვალდებულებები და პასუხისმგებლობაც, რაც გამოიხატება იმაში,
რომ საქველმოქმედო ორგანიზაციამ შესაბამის საგადასახადო ორგანოს ყოველი წლის 1 აპრილამდე
უნდა წარუდგინოს: ა) ბოლო წლის საქმიანობის პროგრამული ანგარიში, რომელიც უნდა შეიცავდეს
საქმიანობის (მათ შორის ეკონომიურის) აღწერას; ბ) ფინანსური ანგარიში მიღებული შემოსავლების

18
შესახებ, წყაროებისა და გაწეული ხარჯების მიზნობრივი მითითებით; გ) დამოუკიდებელი
აუდიტორის მიერ დადასტურებული ბოლო წლის ფინანსური დოკუმენტები (ბალანსი და მოგება –
ზარალის ანგარიში), რომლებიც ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ნებისმიერი დაინტერესებული
პირისათვის.
საქველმოქმედო ორგანიზაციას უფლება აქვს აწარმოოს დამხმარე ხასიათის საქმიანობა, რომელიც
ემსახურება ორგანიზაციის ძირითად მიზნებს და არ ცვლის მის საქველმოქმედო ხასიათს. სამოქალაქო
კოდექსის 25-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, „არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული
პირი უფლებამოსილია ეწეოდეს დამხმარე ხასიათის სამეწარმეო საქმიანობას, რომლიდანაც
მიღებული მოგება უნდა მოხმარდეს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიზნების
რეალიზაციას. ასეთი საქმიანობის შედეგად მიღებული მოგების განაწილება არასამეწარმეო
(არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებლებს, წევრებს, შემომწირველებს, აგრეთვე
ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირებს შორის
დაუშვებელია“. მაგალითად, ფონდი „იავნანა“, რომელიც საქველმოქმედო ორგანიზაციაა და, რომელიც
მართავს საქველმოქმედო კონცერტებს, მისგან შემოსულ თანხებს მისი დამფუძნებელი, ან
შემომწირველი ვერ განკარგავს საკუთარი ინტესებისათვის, რამეთუ მისი მიზანი სპეციალურია,
შემოსული თანხები ან ქონება უნდა მოხმარდეს ფონდის დესტინატერებს, ანუ იმ პირთ, ვის
დასახმარებლადაც დაფუძნდა ფონდი. თუ ფონდის დამფუძნებლები, შემომწირველები შემოსულ
თანხებს გამოიყენებენ პირადი ინტერესებისათვის, მოხდება ფონდის ლიკვიდაცია და შეიძლება
დადგეს კიდეც ფონდის დამფუძნებელთა, შემომწირველთა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში
მიცემის საკითხი.
საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი უქმდება შემდეგ შემთხვევებში: ა) ორგანიზაციის
ინიციატივით; ბ) მისი ჩამორთმევის შემთხვევაში.
საქველმოქმედო ორგანიზაციისათვის სტატუსის მინიჭებისა და სტატუსის დამადასტურებელი
დანართის შესაბამისი მოწმობის მიღების შესხებ დამატ. იხ. ფიანანსთა მინისტრის #996 ბრძანების #I-
04 და #I-05 დანართები (მ. 8).

16. რელიგიური ორგანიზაცია

რელიგიურ ორგანიზაციად ითვლება ორგანიზაცია, რომელიც შექმნილია რელიგიური

საქმიანობის განსახორციელებლად და ასეთად რეგისტრირებულია კანონმდებლობით დადგენილი
წესით (საგადასახადო კოდექსი, მ. 33).
საგადასახადო კოდექსის მე-11 მუხლის თანახმად, რელიგიურ საქმინაობად ითვლება დადგენილი
წესით რეგისტრირებული რელიგიური ორგანიზაციის (გაერთიანების) საქმიანობა, რომლის მიზანია
აღმსარებლობისა და სარწმუნოების გავრცელება, მათ შორის, ისეთი გზით, როგორიცაა: ა)
რელიგიური წეს-ჩვეულებების, ცერემონიების, ლოცვების, სხვა საკულტო მოქმედებათა ორგანიზება
და ჩატარება; ბ) მორწმუნეთათვის შესაძლებლობის მიცემა, ჰქონდეთ ან გამოიყენონ სამლოცველო
შენობები და სარიტუალო ნაგებობები რელიგიურ მოთხოვნათა როგორც ერთობლივად, ისე
ინდივიდუალურად დასაკმაყოფილებლად; გ) რელიგიური დელეგაციების, მომლოცველების,
სხვადასხვა კონფესიის წარმომადგენლების მიღებისა და გამგზავრების ორგანიზება, ეროვნული და
საერთაშორისო რელიგიური თათბირების, ყრილობების, სემინარების ორგანიზება, ამ ღონისძიებათა
ჩატარების პერიოდში მათი მონაწილეების სასტუმროებით (სხვა საცხოვრებლით), ტრანსპორტით,
კვებითა და კულტურული მომსახურებით უზრუნველყოფა; დ) მონასტრების, სამონასტრო

19
ეკლესიების, სასულიერო-სასწავლო დაწესებულებების შენახვა, ამ სასულიერო-სასწავლო დაწესებუ-
ლებების მოსწავლეთა და მსმენელთა სწავლება, საქველმოქმედო ორგანიზაციების (საავადმყოფოები,
თავშესაფრები, მოხუცებულთა და ინვალიდთა სახლები) შენახვა, აგრეთვე კანონიკური წესებით
განპირობებული სხვა ანალოგიური საწესდებო საქმიანობა. ასევე, რელიგიურ საქმიანობას
უთანაბრდება იმ რელიგიური ორგანიზაციების (გაერთიანებების) საწარმოთა საქმიანობა, რომლებიც
გამოსცემენ რელიგიურ (საღვთისმსახურო) ლიტერატურას ან აწარმოებენ რელიგიური
დანიშნულების საგნებს; ამ ორგანიზაციების (გაერთიანებების) ან მათი საწარმოების საქმიანობა,
რომელიც დაკავშირებულია რელიგიური (საღვთისმსახურო) ლიტერატურის ან რელიგიური
დანიშნულების საგნების რეალიზაციასთან (გავრცელებასთან); აგრეთვე ასეთი საქმიანობით
მიღებული ფულადი სახსრების გამოყენება რელიგიური საქმიანობის განსახორციელებლად.
საქართველოს კონსტიტუციის მე-8 მუხლით განისაზღვრა სახელმწიფოსა და საქართველოს
სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის ურთიერთობა, კერძოდ, რწმენისა და
აღმსარებლობის თავისუფლებასთან ერთად სახელმწიფო აღიარებს საქართველოს სამოციქულო
ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის განსაკუთრებულ როლს საქართველოს ისტორიაში
და მის დამოუკიდებლობას სახელმწიფოსაგან. საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს
სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის ურთიერთობა განისაზღვრება
კონსტიტუციური შეთანხმებით, რომელიც სრულად უნდა შეესაბამებოდეს საერთაშორისო
სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებსა და ნორმებს ადამიანის უფლებათა და
თავისუფლებათა სფეროში25.
სამოქალაქო კოდექსის 1509-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, სამოქალაქო კოდექსით
გათვალისწინებულ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებად ითვლებიან: ....საქართველოს
კონსტიტუციურო შეთანხმებით აღიარებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - საქართველოს
სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებლური ეკლესია, ხოლო 15091 მუხლის („რელიგიური
გაერთიანებების რეგისტრაციის წესი“) მიხედვით, რელიგიური გაერთიანებები შეიძლება
დარეგისტრირდნენ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებად(ნ.1). ამავე მუხლის
პირველი ნაწილი არ ზღუდავს რელიგიური გაერთიანებების უფლებას, დარეგისტრირდნენ,
როგორც ამ კოდექსით გათვალისწინებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები,
აგრეთვე ეწეოდნენ საქმიანობას, როგორც სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებული
არარეგისტრირებული კავშირი. რელიგიური გაერთიანებების რეგისტრაციას ახორციელებს
საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის
იურიდიული პირი − საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო. საქართველოს იუსტიციის
სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საჯარო
რეესტრის ეროვნული სააგენტო უფლებამოსილია საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად
დაარეგისტრიროს საქართველოსთან ისტორიული კავშირის მქონე რელიგიური მიმდინარეობა ან ის
რელიგიური მიმდინარეობა, რომელიც ევროპის საბჭოს წევრ ქვეყნებში კანონმდებლობით
მიჩნეულია რელიგიად.
საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად რეგისტრირებულ რელიგიურ გაერთიანებაზე არ
ვრცელდება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონი.

25
დამატ. იხ. 2002 წლის 14 ოქტომბრის ხელმოწერილი კონსტიტუცირი შეთანხმება „საქართველოს
სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებლურ ეკლესიას
შორის“, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/41626?publication=0 მოძიებულია: 20/1/2020

20
 15091 მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული რელიგიური გაერთიანებების
რეგისტრაციის მიმართ მოქმედებს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების
რეგისტრაციისთვის დადგენილი წესი და მათი უფლებამოსილება განისაზღვრება სამოქალაქო
კოდექსის პირველი კარის („პირები“) მეორე თავით („იურიდიული პირები“).
რელიგიური ორგანიზაციების საგადასახადო ვალდებულებების შესახებ საუბარი გვექნება
თავებში, სადაც მოგების გადასახადებით, დღგ-ისაგან გათავისუფლებაზე, თუ საგადასახადო
კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში რელიგიური ორგანიზაციების დაბეგვრის მექანიზმებზე,
ასევე საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე გევქნება საუბარი, კერძოდ, იმ ნორმების
არაკონსტიტუციურად ცნობის მოთხოვნით, რომლებისაც მათი შეფასებით, საგადასახადო სფეროში
უთანასწორო და დისკრიმინაციულ გარემოს ქმნიან.

17. საქართველოს რეზიდენტი და არარეზიდენტი ფიზიკური პირები; ფიზიკური პირის

საცხოვრებელი და ფაქტობრივი ყოფნის ადგილი. მეწარმე ფიზიკური პირი და მისი საქმიანობის
ადგილი. გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენელი

საქართველოს რეზიდენტი და არარეზიდენტი ფიზიკური პირები. საქართველოს საგადასახადო

კოდექსის სუბიექტებად სხვა პირებთან ერთად ასევე ითვლებიან რეზიდენტი და არარეზიდენტი
პირები, კერძოდ, საგადასახადო კოდექსის 34-ე მუხლის მიხედვით კი, ფიზიკურ პირებად ითვლებიან:
ა) საქართველოს მოქალაქეები; ბ) უცხო ქვეყნის მოქალაქეები; გ) მოქალაქეობის არმქონე პირები. ჩვენ
ზემოთ, საგადასახადო სამართლის სუბიექტებზე საუბრისას შევეხეთ ფიზიკური და იურიდიული
პირების უფლებაუნარიანობასა და ქმედუნარიანობას, მათ ადგილს საგადასახადო სამართალში. აქ
შევეხებით რეზიდენტ და არარეზიდენტ პირებს. საქართველოს რეზიდენტ პირებად მთელი
საგადასახადო წლის განმავლობაში ითვლებიან ფიზიკური პირები, რომლებიც ფაქტობრივად
იმყოფებიან საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღე ან მეტ ხანს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული
თვის პერიოდში, რომელიც მთავრდება ამ საგადასახადო წელს, ან ფიზიკური პირი, რომელიც ამ
საგადასახადო წლის განმავლობაში უმყოფება უცხო ქვეყანაში საქართველოს სახელმწიფო სამსახურში
(საგადასახადო კოდექსი, მ. 34, ნ.2).
მაგალითი: პირი ჩამოვიდა საქართველოში 2019 წლის 1 იანვარს და უწყვეტად, ზედიზედ 183 დღე
იმყოფებოდა საქართველოს ტერიტორიაზე. გამოდის, რომ იგი რეზიდენტად ჩაითვლება მთელი ერთი
წლის, ანუ 2019 წლის 1 იანვრიდან, 2020 წლის I იანვრამდე, რადგან 34-ე მუხლის მე-2 ნაწილი
პირდაპირ მიგვანიშნებს „მთელი საგადასახადო წლის განმავლობაში“; მეორე მაგალითი: უცხოელი
პირი საქართველოში ჩამოვიდა 2019 წლის 1 იანვარს და საქართველოს ტერიტორიაზე იმყოფებოდა
183 დღე, მაგრამ წყვეტილობით. I იანვრიდან 1 მარტამდე (59 დღე), ხოლო აპრილში ეს პირი არ
იმყოფებოდა საქართველოში, დანარჩენი 124 დღე (183 დღეს გამოვაკლოთ 59 დღე) უწყვეტად
იმყოფებოდა საქართველოში, გამოდის, რომ მას 1 სექტემბერს შეუსრულდა 183 დღე. რა გამოდის?
გამოდის, რომ როგორც კი რეზიდენტობის სტატუსი მიიღო, იმავე დღიდან გავრცელდა მისი
რეზიდენტობა ცხადია წინა თარიღიდან, ე. ი. 2019 წლის 1 იანვრიდან, 2020 წლის 1 იანვრამდე; ან
კიდევ ერთი მაგალითი: საქართველოში უცხოელი პირი ჩამოვიდა 2019 წლის 2 ოქტომბერს და
საქართველოში იმყოფებოდა 183 დღე უწყვეტად 2020 წლის 2 ოქტომბრამდე (183 დღის წყვეტილობას
ან უწყვეტობას მნიშვნელობა არ აქვს). 2020 წლის 2 აპრილს შეუსრულდა 183 დღე. ამ შემთხვევაში
რეზიდენტობა 2020 წლის 1 იანვრიდან.
34-ე მუხლის მე-6 ნაწილის თანახმად, საქართველოს რეზიდენტობა, გარდა ამ მუხლის მე-2
ნაწილით განსაზღვრული შემთხვევისა, შეიძლება მიენიჭოს მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნ-
ველყოფილ პირს საქართველოს ფინანსტა მინისტრისა და იუსტიციის მინისტრების მიერ

21
განსაზღვრული წესითა და მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი პირი არის „ფასიანი
ქაღალდების ბზარის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული პირი26.
„მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილ ფიზიკურ პირად ითვლება პირი, რომლის
დადასტურებული ქონება აღემატება 3 მილიონ ლარს ან წლიური შემოსავალი ბოლო 3 წლის
განმავლობაში აღემატება 200 000 ლარს“. „მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი ფიზიკური
პირებისთვის საქართველოს რეზიდენტობის მინიჭების შესახებ განცხადებას განიხილავს
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის
იურიდიული პირი - შემოსავლების სამსახური, ხოლო საქართველოს რეზიდენტობის მინიჭებას შე-
მოსავლების სამსახურის წარდგინებით ახორციელებს საქართველოს ფინანსთა მინისტრი“. „ფიზიკურ
პირს საქართველოს რეზიდენტობა ენიჭება იმ შემთხვევებში, თუ: ა) ფიზიკური პირი
მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი პირია და აქვს ბინადრობის ნებართვა/საქართველოს
მოქალაქის პირადობის მოწმობა; ან ბ) ფიზიკური პირი მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველ-
ყოფილი პირია და ადასტურებს, რომ საქართველოში არსებული წყაროდან იღებს საგადასახადო
წლის განმავლობაში 25 000 ლარის ან მეტი. თუ არ დგინდება ფიზიკური პირის რეზიდენტობა
რომელიმე ქვეყნის მიმართ ამ ფიზიკური პირის მიერ საგადასახადო ორგანოსათვის მიმართვის
შემთხვევაში იგი ჩაითვლება საქართველოს რეზიდენტად, თუ იგი საქართველოს მოქალაქეა.
საქართველოს რეზიდენტობა ფინანსთა მინისტრის მიერ განსაზღვრულ შემთხვევაში და დადგენილი
წესით შეიძლება მიენიჭოს უცხო ქვეყნის მოქალაქე ფიზიკურ პირს. რეზიდენტობის ან
არარეზიდენტობის სტატუსი დგინდება ყოველი საგადასახადო პერიოდისათვის და ის დღეები,
რომელთა მიხედვითაც ფიზიკური პირი წინა საგადასახადო პერიოდში ჩაითვალა რეზიდენტად, არ
გაითვალისწინება მომდევნო საგადასახადო პერიოდში რეზიდენტობის დადგენისას.
ფიზიკური პირის საცხოვრებელი და ფაქტობრივი ყოფნის ადგილი. საქართველოს ტერიტორიაზე
ფაქტობრივად ყოფნის დროს არ მიეკუთვნება დრო, რომლის განმავლობაშიც ფიზიკური პირი
იმყოფებოდა საქართველოში: როგორც დიპლომატიური ან საკონსულო სტატუსის მქონე პირი ან
ასეთი პირის ოჯახის წევრი; როგორც საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულების შესაბამისად
მოქმედი საერთაშორისო ორგანიზაციის თანამშრომელი, ან როგორც საქართველოში უცხო ქვეყნის
სახელმწიფო სამსახურში მყოფი პირი ან ასეთი პირის ოჯახის წევრი, გარდა საქართველოს
მოქალაქისა; ერთი უცხო ქვეყნიდან მეორეში საქართველოს ტერიტორიის გავლით
გადაადგილებისას; სამკურნალოდ ან დასასვენებლად. ფიზიკური პირის საცხოვრებელ ადგილად
ითვლება ადგილი, რომელსაც იგი, ჩვეულებრივ, საცხოვრებლად ირჩევს, ან მისი ფაქტობრივად
ყოფნის ადგილი, თუ ამ მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. არასრულწლოვნის
საცხოვრებელ ადგილად ითვლება მშობლის უფლების მქონე პირის საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო
იმ პირის საცხოვრებელ ადგილად, რომელსაც ჰყავს მეურვე ან მზრუნველი, ითვლება მეურვის ან
მზრუნველის საცხოვრებელი ადგილი. ფიზიკური პირის ფაქტობრივად ყოფნის ადგილად ითვლება
მისი დროებით საცხოვრებელი ადგილი, თუ ამ მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.
სამხედრო მოსამსახურის, აგრეთვე სამუშაოს ხასიათიდან და პირობებიდან გამომდინარე მუდმივად
გადაადგილებადი ფიზიკური პირის ფაქტობრივად ყოფნის ადგილად ითვლება ადგილი, სადაც იგი
ფაქტობრივად ცხოვრობს ან რეგისტრირებულია დადგენილი წესით (მათ შორის, სამხედრო ნაწილის

26
სამომავლოდ საგადასახადო კანონმდებლობაში განსახორციელებელი ცვლილებების პაკეტით 34-ე
მუხლის მე-6 ნაწილი ჩამოყალიბდება შემდეგი რედაქციით: საქართველოს რეზიდენტობა, გარდა 34-
ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა, შეიძლება მიენიჭოს მნიშვნელოვანი
ქონებით უზრუნველყოფილ პირს საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ განსაზღვრული წესითა
და პირობებით. მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი პირი არის „ფასიანი ქაღალდების
ბაზრის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული პირი.

22
დისლოკაციის ან შესაბამისი საწარმოს მდებარეობის ადგილი). თუ ფიზიკურ პირს რამდენიმე
საცხოვრებელი (ბინა ან სხვა საცხოვრებელი) აქვს, მის საცხოვრებელ ადგილს ან ფაქტობრივად
ყოფნის ადგილს განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანო ამ ფიზიკურ პირთან შეთანხმებით.
ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილი განსაკუთრებულ როლს თამაშობს საგადასახადო
სამართალში ვალდებული პირის დაბეგვრის მიზნებისათვის. ცნება ძირითადად დასაბამს იღებს
სამოქალაქო სამართლიდან. ქართული სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით (მ. 20), ფიზიკური პირის
საცხოვრებელ ადგილად მიიჩნევა ადგილი, რომელსაც იგი ჩვეულებრივ საცხოვრებლად ირჩევს.
პირს შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე საცხოვრებელი ადგილი(ნ.1). არასრულწლოვანის საცხოვრებელ
ადგილად ითვლება მშობლის უფლების მქონე მშობლების საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო
სამეურვეო პირისა – მეურვის საცხოვრებელი ადგილი(ნ.2). პირის საცხოვრებელი ადგილი არ
უქმდება, თუ იგი იძულების წესით ან სახელმწიფოებრივი მოვალეობის შესასრულებლად
განსაზღვრული ვადით ტოვებს ამ ადგილს(ნ.3). საქართველოს კონსტიტუციის 14-ე მუხლის 1-ლი
ნაწილის თანახმად, „ყველას, ვინც კანონიერად იმყოფება საქართველოში, აქვს ქვეყნის მთელ
ტერიტორიაზე თავისუფალი მიმოსვლის, საცხოვრებელი ადგილის თავისუფლად არჩევისა და
საქართველოდან თავისუფლად გასვლის უფლება“.
მხოლოდ ფიზიკურ პირს აქვს საცხოვრებელი ადგილი, იურიდიული პირის „საცხოვრებელი
ადგილი“ მისი სამეწარმეო საქმიანობის ადგილია. იურიდიული პირის სამოქალაქო ადგილი
(ადმინისტრაციული მისამართი) და ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილის მისამართი შეიძლება
ემთხვეოდეს ერთმანეთს. აქ მხედველობაშია, როცა ფიზიკურ პირს თავისი საცხოვრებელი სახლის
(ბინის) ტერიტორიის ნაწილი კერძო საქმიანობისათვის აქვს გამოყოფილი და სამეწარმეო საქმიანობის
ადგილად თავისი საცხოვრებელი აქვს დარეგისტრირებული მარეგისტრირებელ ორგანოში27.
საერთაშორისო კერძო სამართალში, ისევე, როგორც სამოქალაქო საპროცესო სამართალში,
„საცხოვრებელი ადგილისა“ თუ „ჩვეულებრივი ადგილსამყოფლის“ ცნებების მნიშვნელობა და
შინაარსი საკმაოდ დეტალურადაა გაშუქებული და მასზეა დამოკიდებული თუ რომელი ქვეყნის
სასამართლომ უნდა განიხილოს წარმოშობილი ურთიერთობებიდან საქმეები“28.
საქართველოს კანონი „საერთაშორისო კერძო სამართლის შესახებ“ ფიზიკური პირების მიმართ
იყენებს არა მარტო „საცხოვრებელიადგილის“, არამედ ჩვეულებრივი ადგილსამყოფლის“ ცნებასაც
(მ.9, 13-16 და ა. შ.), იურიდიული პირების მიმართ ტერმინს „რეზიდენცია“, იშვიათად იურიდიული
პირის ადმინისტრაციის „ფაქტობრივ სამყოფელს“29. აღნიშვნის ღირსია რომ 6 თვიანი ყოფნის ვადა
საცხოვრებელი ადგილის წარმოშობის პრეზუმფციაზე, რაც ნიშნავს, რომ დაფუძნებულია ფიზიკური
პირის საცხოვრებელი ადგილი30. აქ კერძო სამართალზე იმიტომ გავაკეთეთ აქცენტი, რომ
საგადასახადო კოდექსი ფიზიკური პირის პირის საცხოვრებელ და ფაქტობრივ ადგილს ხშირ
შემთხვევებში უკავშირებს საგადასახადო უფლებებისა და ვალდებულებების განხორცილებას.
მაგალითად, სამოქალაქო კოდექსის 362-ე მუხლის („ვალდებულების შესრულების ადგილი“)
მიხედვით, „თუ შესრულების ადგილი არ არის განსაზღვრული და არც ვალდებულებითი
27
ხარაზი ია, სამოქალაქო სამართლის ზოგადი ნაწილი, გამომცემლობა „გეორგიკა“, თბილისი, 2015, 180-
181
28
ლილუაშვილი თ; საერთაშორისო კერძო სამართალი, თბილისი, 2001, 33-34
29
„ფაქტობრივი ადგილის განმარტებისას აღსანიშნავია, რომ „საცხოვრებელ ადგილად“ მიჩნევისათვის
მხოლოდ ფაქტობრივად პირის ყოფნა არ არის საკმარისი, ამას პირის ნება უნდა ახლდეს თან, რომ მას
ნამდვილად სურს ამ კონკრეტულ ადგილზე ცხოვრება. ფაქტობრივი ყოფნა მოცემულ ადგილას
ავტომატურად არ წარმოშობს საცხოვრებელ ადგილს, ... ფიზიკური პირი თავისი სურვილით უნდა
ირჩევდეს თავის საცხოვრებელ ადგილს და იქ უნდა ცხოვრობდეს 6 თვის და მეტი ხნის
განმავლობაში. იხ. ხარაზი ი; სამოქალაქო სამართლის ზოგადი ნაწილი, თბილისი, 2014, 184-185
30
დამატ. იხ. გაბისონია ზ; საერთაშორისო კერძო სამართალი, თბილისი, 2016

23
ურთიერთობის არსიდან გამომდინარეობს, მაშინ საგნის მიწოდება შემდეგნაირად უნდა მოხდეს:
ა) ინდივიდუალურად განსაზღვრული საგნის შემთხვევაში – იმ ადგილას, სადაც იგი
ვალდებულების წარმოშობის მომენტისათვის იმყოფებოდა; ბ) გვარეობით განსაზღვრული საგნის
შემთხვევაში – იმ ადგილას, სადაც იმყოფება მოვალის საწარმო; თუ ასეთი არ არის, მაშინ – მისი
საცხოვრებელი ადგილის (იურიდიული მისამართის) მიხედვით“. საგადასახასდო კოდექსი 35-ე
მუხლის დეფინიციაც იდენტურია სამოქალაქო კოდექსისა, კერძოდ, „ფიზიკური პირის საცხოვრებელ
ადგილად ითვლება ადგილი, რომელსაც იგი, ჩვეულებრივ, საცხოვრებლად ირჩევს, ან მისი
ფაქტობრივად ყოფნის ადგილი, თუ 35-ე მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული“(ნ.1).
არასრულწლოვნის საცხოვრებელ ადგილად ითვლება მშობლის უფლების მქონე პირის
საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო იმ პირის საცხოვრებელ ადგილად, რომელსაც ჰყავს მეურვე ან
მზრუნველი, ითვლება მეურვის ან მზრუნველის საცხოვრებელი ადგილი (ნ.2). საგადასახადო
კოდექსის მ35-ე მუხლის მე-3 ნაწილი ფიზიკური პირის ფაქტობრივად ყოფნის ადგილად მიიჩნევს
მის დროებით საცხოვრებელ ადგილს, თუ 35-ე მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.
მაინც რა არ არის გათვალისწინებული 35-ე მუხლით? მე-4 ნაწილში ვკითხულობთ, რომ: სამხედრო
მოსამსახურის, აგრეთვე სამუშაოს ხასიათიდან და პირობებიდან გამომდინარე მუდმივად
გადაადგილებადი ფიზიკური პირის ფაქტობრივად ყოფნის ადგილად ითვლება ადგილი, სადაც იგი
ფაქტობრივად ცხოვრობს ან რეგისტრირებულია დადგენილი წესით (მათ შორის, სამხედრო ნაწილის
დისლოკაციის ან შესაბამისი საწარმოს მდებარეობის ადგილი).
შევნიშნავთ, რომ განსხვავებით ქართული სამოქალაქო კოდექსისაგან, სამხედრო მოსამსახურეების
საცხოვრებელ ადგილს მსგავსად ეროვნული საგადასახადო კოდექსისა, ეხება გერმანული სამოქალაქო
კოდექსიც (BGB, პარაგრაფი 9).31
„პირს შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე საცხოვრებელი ადგილი“, ვკითხულობთ სამოქალაქო კოდექსის
მე-20 მუხლის 1-ლი ნაწილის მეორე წინადადებაში, ხოლო საგადასახადო კოდექსი, რომელიც ფიზიკურ
პირებს ხშირ შემთხვევაში მათი ძირითადი საცხოვრებელი ადგილიდან ბეგრავს, უმატებს დეფინიციას,
რომ ფიზიკური პირის რამდენიმე საცხოვრებლის შემთხვევაში, მის საცხოვრებელ ადგილს ან
ფაქტობრივი ყოფნის ადგილს განსაზღვრავს საგადასახადო ორგანო ამ ფიზიკურ პირთან შეთანხმებით. ეს
ჩანაწერი საგადასახადო კოდექსისა ისე არ უნდა გავიგოთ ცხადია, თითქოსდა ფიზკურ პირს
საცხოვრებელ ადგილს საგადასახადო ორგანო განუსაზღვრავდეს, უბრალოდ გადასახადის
გადამხდელთან შეთანხმებით (თუ გადასახადის გადამხდელს რამდენიმე ადგილად აქვს საგადასახადო
ვალდებულება შესასრულებელი) განსაზღვრავს ორი ან რამდენიმე ადგილის მიხედვით თუ სად
გადაიხადოს ვალდებულმა პირმა გადასახადი.
მეწარმე ფიზიკური პირი და მისი საქმიანობის ადგილი. მეწარმე ფიზიკურ პირში იგულისხმება
„საქართველოს კანონის „მეწარმეთა შესახებ“: ა) ინდივიდუალური მეწარმე, როგორც კანონით
„მეწარმეთა შესახებ“ გათვალისწინებულ უფლება-მოვალეობათა სუბუიექტი, წარმოიშობა მხოლოდ
მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში რეგისტრაციის
მომენტიდან. იმ შემთხვევაში, თუკი რეგისტრაციამდე მეწარმე სუბიექტის სახელით რაიმე მოქმედება
შესრულდა, ამ მოქმედების შემსრულებლები და საწარმოს დამფუძნებლებიპასუხს აგებენ
პერსონალურად, როგორც სოლიდარული მოვალეების, მთელი თავისი ქონებით, პირდაპირ და
უშუალოდ, ამ მოქმედებიდან წარმოშობილი ყველა ვალდებულებისათვის. ეს პასუხისმგებლობა
ძალაში რჩება მეწარმე სუბიექტის რეგისტრაციის შემდეგაც; ფიზიკური პირი, თუ ის ახორციელებს
სახელოვნებო, სამეცნიერო, სამედიცინო, არქიტექტურული, საადვოკატო ან სანოტარო, სააუდიტო,
საკონსულტაციო (მათ შორის საგადასახადო კონსულტანტთა), სასოფლო-სამეურნეო ან სატყეო-

31
გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი (BGB), 2010 წლის მდგ. თარგმ. ზ. ჭეჭელაშვილის; ასევე, იხ. იან
კროპჰოლერი, გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი, სასწავლო კომენტარი, 2014,1.

24
სამეურნეო საქმიანობას, არის მეწარმე ფიზიკური პირი დაბეგვრის მიზნებისათვის. მეწარმე
ფიზიკური პირის საქმიანობის ადგილი მისი ეკონომიკური საქმიანობის ადგილია.
ფიზიკური პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის რეგისტრაციის, ლიცენზიის ან ნებართვის
გარეშე განხორციელება არ არის ამ ფიზიკური პირის დაბეგვრის მიზნით მისი მეწარმე ფიზიკურ
პირად არცნობის საფუძველი. მეწარმე ფიზიკური პირის საქმიანობის ადგილად ითვლება მისი
ეკონომიკური საქმიანობის ადგილი.
„საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, როცა სამოქალაქო ბრუნვა არნახულ მასშტაბებს აღწევს, პირები
ერთმანეთს შორის ყველანაირ გარიგებას დებენ, რომლებიც კანონს არ ეწინააღმდეგება. ხშირ
შემთხვევებში გარიგების მონაწილეები თვითონ განსაზღვრავენ გარიგების პირობებს და თვითონვე
დებენ ამ გარიგებებს. მაგრამ სხვადასხვა მიზეზთა გამო კანონით დაშვებულია სხვადასხვა სახის
გარიგებების დადებისას წარმომადგენლის გამოყენება, რომელთა მიერ დადებილი გარიგებების
შედეგები წარმოდგენილი პირების ინტერესების რეალიზებას ემსახურება“ 32. თუ მოვიშველიებთ ამ
დებულებას, გადასახადის გადამხდელიც უფლებამოსილია საგადასახადო ურთიერთობებში, როგორც
საგადასახადო ორგანოებთან, ასევე სხვა პირებბთან (ვათქვათ მეწარმე-პარტნიორებთან) მონაწილეობა
მიიღოს როგორც პირადად, ისე თავისი კანონიერი ან უფლებამოსილი წარმომადგენლის მეშვეობით.
საგადასახადო ურთიერთობებში გადასახადის გადამხდელის პირადადა მონაწილეობა არ ართმევს მას
უფლებას ჰყავდეს წარმომადგენელი, ისევე როგორც წარმომადგენლის მონაწილეობა არ ართმევს მას
უფლებას, პირადად მიიღოს მონაწილეობა აღნიშნულ ურთიერთობებში. აქ არ შეიძლება არ
დავესესხოთ სამოქალაქო კანონმდებლობას, კერძოდ, მის 103-ე მუხლს, რომლის თანახმად,
„გარიგება შეიძლება დაიდოს წარმომადგენლის მეშვეობითაც. წარმომადგენლის უფლებამოსილება
ან კანონიდან გამომდინარეობს ანდა წარმოიშობა დავალების (მინდობილობის) საფუძველზე. ეს
წესი არ გამოიყენება მაშინ, როცა, გარიგების ხასიათიდან გამომდინარე, იგი უშუალოდ უნდა
დადოს პირმა, ან როცა კანონით აკრძალულია გარიგების დადება წარმომადგენლის მეშვეო-
ბით“.დავალდების ხელშეკრულებით კი, „რწმინებული ვალდებულია შეასრულოს მისთვის
დავალებული (მინდობილი) ერთი ან რამდენიმე მოქმედება მარწმუნებლის სახელითა და ხარჯით“
(სსკ, მ. 709). თუ გავავლებთ პარალელს სამოქალაქო და საგადასახადო კანონმდებლობებით
განსაზღვრულ კანონიერი წარმომადგენლობის ინსტიტუტს შორის, მსგავს და განმასხვავებელ ნიშნებს
აღმოვაჩენთ. კერძოდ, სსკ-ში კანონიერი წარმომადგენლობა კანონის ობიექტური ნებით
განისაზღვრება და გამოიყენება კანონით პირდაპირ განსაზღვრულ შემთხვევებში. ესენია
ქმედუუნარო პირებისათვის (7 წლამდე პირებისათვის) მეურვეობა და 18 წლამდე პირებისათვის
მზრუნველობა, ასევე მხარდაჭერის მიმღები პირებისათვის მხარდამჭერები, ხოლო
საწარმოს/ორგანიზაციის კანონიერ წარმომადგენლებად ითვლებიან მისი ორგანოები ან/და
საქართველოს საკანონმდებლო აქტებითა და ამ საწარმოს/ორგანიზაციის სადამფუძნებლო
დოკუმენტებით უფლებამოსილი სხვა პირები.
ფიზიკური პირის კანონიერ წარმომადგენლებად ითვლებიან როგორც საგადასახადო კოდექსით, ასევე
სამოქალაქო კოდექსით ზემოთ აღნიშნული პირები. საგადასახადო წარმომადგენლის ქმედება, რომელსაც
იგი ახორციელებს გადასახადის გადამხდელი პირის მაგივრად, მის მიერ შესრულებულ ქმედებად
ითვლება.
გადასახადის გადამხდელის კანონიერი წარმომადგენლის ქმედება, რომელიც დაკავშირებულია
საგადასახადო ურთიერთობებში ზემოაღნიშნული პირის მონაწილეობასთან, ითვლება თვით ამ
პირის ქმედებად. გადასახადის გადამხდელის უფლებამოსილ წარმომადგენლად ითვლება პირი,
რომელიც ზემოაღნიშნული პირის რწმუნებით უფლებამოსილია წარმოადგინოს მისი ინტერესები

32
ხარაზი ი; სამოქალაქო სამართლის ზოგადი ნაწილი (მეოთხე გადამუშავებული და დამატებული
გამოცემა). თბილისი, 2015, 447

25
საგადასახადო ორგანოებთან ან/და საგადასახადო ურთიერთობების სხვა მონაწილეებთან
ურთიერთობებში, აგრეთვე სასამართლოში.
გარიგებითი წარმომადგენლობის საფუძველს მინდობილობა წარმოადგენს, რომელიც
საგადასახადო-სამეწარმეო ურთიერთობებში ძირითადად წერილობითი სახისაა, რომელიც ნდობის ამ
ინსტიტუტს მეტ სამართლებრივ ძალას მატებს. წარმომადგენლობის ინსტიტუტს საუძვლად
წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება უდევს საფუძვლად - წარმოადგინონ კონკრეტული პირის
(პირების) {ამ კონკრეტულ შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელთა} უფლებები მესამე პირებთან,
ვთქვათ საგადასახადო ორგანოებთან, ან კიდევ სხვა მეწარმე პირებთან გარიგებების დადებისას და
სხვა.
ერთმანეთისაგან გავსხვავდება პირდაპირი და არაპირდაპირი წარმომადგენლობა. პირდაპირი
წარმომადგენლობის დროს გარიგება წარმომადგენლის უშუალო მონაწილეობით იდება, მაგრამ ამ
გარიგებით მიღებული შედეგი უშუალოდ წარმოდგენილი პირის მიმართ დგება. მაგალითად,
ერთმანეთისაგან განსხვავდება პირდაპირი და არაპირდაპირი წარმომადგენელი. კანონი „მეწარმეთა
შესახებ“ მე-10 მუხლის მიხედვით, პროკურისტი არა მარტო წარმოდგენილი პირისათვის მოქმედებს,
არამედ ამ უკანასკნელის სახელითაც. არაპირდაპირი წარმომადგენლობისას, წარმომადგენელი
საკუთარი სახელით მოქმედებს: ჯერ სამართლებრივი შედეგი მის მიმართ დგება, შემდეგ კი -
წარმოდგენილი პირის მიმართ. გადასახადის გადამხდელის წარმომადგენლის მოვალეობაა
წარმოადგინოს საგადასახადო ორგანოებთან, ან/და საგადასახადო ურთიერთობების სხვა
მონაწილეებთან ურთიერთობებში, აგრეთვე სასამართლოში წარმდგენი (მარწმუნებელი) პირის
ინტერესები. საწარმოს/ორგანიზაციის უფლებამოსილი წარმომადგენელი პირები მოქმედებენ ამ
საწარმოს/ორგანიზაციის მიერ გაცემული მინდობილობის საფუძველზე, ხოლო ფიზიკური პირების
უფლებამოსილი წარმომადგენლები - ამ ფიზიკური პირების მიერ გაცემული და სანოტარო წესით
დადასტურებული მინდობილობის ან სამოქალაქო კოდექსით მინდობილობასთან გათანაბრებული
სხვა დოკუმენტების საფუძველზე.

A. კითხვები განსჯისათვის
ვინ არის საგადასახადო აგენტი?
განმარტეთ საწარმოს ცნება
საგადასახადო კოდექსის მიზნებისათვის საერთაშორისო კომპანიად მიჩნევა.....
რომელი ორგანო ანიჭებს პირს საერთაშორისო კომპანიის სტატუსს?
როგორი საწარმოა საერთაშორისო სავაჭრო კომპანია?
რა უფლებები აქვს სპეციალური სავაჭრო კომპანიის სტატუსის მქონე პირს?
განმარტთ თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის საწარმო
განმარტეთ სპეციალური სავაჭრო ზონის სტატუსი
სასტუმროს მშენებლობის დასრულების შემდეგ ტურისტული საწარმო ვალდებულია...
ვინ ეწევა ბაზრობის ორგანიზაციას?
განმარტეთ ფარმაცევტული საწარმოს ცნება
რომელი ადგილი ითვლება ფიზიკური პირის საცხოვრებელ ადგილად?
განმარტეთ წარმომადგენლობის ცნება

B. გამოყენებული ნორმატიული მასალა და ლიტერატურა:

საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1043717
საქართველოს საბაჟო კოდექსი, https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/4598501?publication=0

26
 საქართველოს კანონი „მეწარმეთა შესახებ“, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/28408?
publication=63
საქართველოს კანონი „თავისუფალი ინდუსტრიული ზონების შესახებ, მ.9.
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/21994?publication=8
საქართველოს კანონი „საინფორმაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1152405?publication=1, მოძიებულია: 15/12/2019
გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი (BGB), 2010 წლის მდგ. თარგმ. ზ. ჭეჭელაშვილის,
http://www.library.court.ge/upload/giz2011-ge-bgb.pdf, მოძიებულია: 15/12/2019
2002 წლის 14 ოქტომბრის ხელმოწერილი კონსტიტუციური შეთანხმება „საქართველოს
სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებლურ ეკლესიას
შორის“, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/41626?publication=0
საქართველოს მთავრობის 2019 წლის 5 აპრილის დადგენილება ( #185) „პირისათვის
სპეციალური საწარმოს სტატუსის მინიჭებისა და გაუქმების, საქართველოს ოკუპირებულ
ტერიტორიაზე წარმოშობილი ან წარმოებული საქონლის დადგენისა და აღნიშნული სტატუსის
მქონე პირის ფუნქციონირების წესების დამტკიცების შესახებ“.
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/4532387?publication=0
საქართველოს მთავრობის №279 2015 წლის 23 ივნისის დადგენილება „პირისათვის
ტურისტული საწარმოს სტატუსის მინიჭების, ფუნქციონირებისა და გაუქმების წესის დამტკიცების
შესახებ“, მ.2 https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/2881801?publication=0
საქართველოს მთავრობის დადგენილება (№109 2015 წლის 10 მარტი) „ქუთაისის ჰუალინგის
თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის შექმნის შესახებ“,
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/2765458?publication=0
საქართველოს მთავრობის დადგენილება (№722009 წლის 14 აპრილი) „ფო-
თის თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის შექმნის შესახებ“,
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/5068?publication=0
საქართველოს მთავრობის დადგენილება (№11, 2011 წლის 5 იანვარი) „თავისუფალი ზონის
შექმნისათვის წარსადგენი გარანტიის ოდენობის, თავისუფალი ზონის შექმნის პირობებისა და
საქონლის შენახვის წესის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე,“
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1210201?publication=0
საქართველოს მთავრობის დადგენილება №49 (2011 წლის 26 იანვარი) „ვირტუალური ზონის
პირის სტატუსის მინიჭების წესისა და პირობების და ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის
მიმნიჭებელი პირის განსაზღვრის შესახებ“ https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1198594?
publication=0
საქართველოს მთავრობის 2011 წლის 27 დეკემბრის №493 დადგენილება „სპეციალური
სავაჭრო ზონის ფუნქციონირების წესის შესახებ“,
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1546725?publication=0
ფონდი - „ღია საზოგადოება-საქართველო“. საქართველოს მთავრობის „50 დღიანი პროგრამა“
ანალიზი და შეფასებები 2008,#15. www.nplg.govge/gsdl/cgi-bin/library.exe
საქართველოს ფინანსთა მინისტრისა და საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ერთობლივი
ბრძანება „მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი ფიზიკური პირისათვის საქართველოს
რეზიდენტობის მინიჭების წესის დამტკიცების თაობაზე“,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1168318?publication=0
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის №641 ბრძანება (2011 წლის 30 დეკემბერი)
„საწარმოსათვის/ფინანსური ინსტიტუტისათვის საერთაშორისო ფინანსური კომპანიის და

27
სპეციალური სავაჭრო კომპანიის სტატუსის მინიჭების/გაუქმების წესის დამტკიცების თაობაზე“,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2878639?publication=0
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2010 წლის 31 დეკემბრის ბრძანება ( №996) „გადასახადების
ადმინისტრირების შესახებ“, https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1167887
საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 2019 წლის 29 აგვისტოს ბრძანება №257
„საქართველოს საბაჟო ტერიტორიაზე საქონლის გადაადგილებისა და გაფორმების შესახებ
ინსტრუქციების დამტკიცების თაობაზე“, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4644552?publication=0
ინსტრუქცია „თავისუფალი ზონის პროცედურების შესახებ“(დანართი #10)
ინსტრუქცია გარანტიის შესახებ (დანართი #4)
ია ხარაზი, საქართველოს საგადასახადო სამართალი, თბილისი, 2014
ია ხარაზი, საქართველოს საგადასახადო სამართალი, თბილისი, 2015
ია ხარაზი, საერთაშორისო საბაჟო სამართალი, თბილისი, 2013
ხარაზი ი; სამოქალაქო სამართლის ზოგადი ნაწილი (მეოთხე გადამუშავებული და დამატებული
გამოცემა). თბილისი, 2015
ემზარ ჯგერენაია, საბაჟო ტექნოლოგიის საფუძვლები, თბილისი, 2002
ამილახვარი ზ; საქართველოს საბაჟო სამართალი, თბილისი, 2007
ჭანტურია, ნინიძე თ; მეწარმეთა შესახებ კანონის კომენტარი, თბილისი, 2002, 12-13
ქოქრაშვილი ქ; სამეწარმეო სამართალი, თბილისი, 2010
ნადარაია. როგავა. რუხაძე. ბოლქვაძე. საქართველოს საგადასახადო კოდექსის კომენტარი, წიგნი
პირველი, $$1-155, 195. http://nccl.ge/m/u/ck/files/Tax%20Code%20Commentaries%20I(1).pdf
ლილუაშვილი თ; საერთაშორისო კერძო სამართალი, თბილისი, 2001
გაბისონია ზ; საერთაშორისო კერძო სამართალი, თბილისი, 2016
იან კროპჰოლერი, გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი, სასწავლო კომენტარი, 2014

C. პერიოდული გამოცემა
გაზეთი „ბანკები და ფინანსები“, 2014, #355

D. ვებგვერდები:
https://www.hr.ge/customer-details/11645/ფარმაცევტული-კომპანია-gmp
http://nccl.ge/m/u/ck/files/Tax%20Code%20Commentaries%20I(1).pdf
https://www.matsne.gov.g

28