NHẬN XÉT BÀI BÁO KHOA HỌC

DỰ KIẾN ĐĂNG TRÊN TẠP CHÍ Y HỌC TP. HCM

Tên bài báo: “Xây dựng mô hình tiên đoán kết quả sinh thiết tuyến tiền liệt dựa vào
tuổi, nồng độ PSA huyết thanh, thăm trực tràng và thể tích tuyến tiền liệt”

Tên tác giả: Nguyễn Vương Bảo Anh

Người nhận xét: PGS.TS Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng

Tính thời sự, và ý nghĩa khoa học của bài báo

1. Độ tin cậy và tính hiện đại của nghiên cứu: nghiên cứu được tiến hành tại bệnh
viện Chợ Rẫy, Bình Dân, Gia Định là các cơ sở thực hành, đào tạo và nghiên cứu
uy tín trong nước. Số lượng mẫu lớn, phân tích số liệu khoa học, chặt chẽ và cẩn
thận, nên kết quả có độ tin cậy cao.
2. Giá trị và đóng góp của các kết quả nghiên cứu:

- Nghiên cứu trên 1160 trường hợp sinh thiết tuyến tiền liệt tại 3 bệnh viện lớn
tại TP.HCM cho thấy PSA có giá trị trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt tại
Việt Nam thấp hơn so với các nước Âu-Mỹ. Các giá trị về độ nhạy, độ đặc hiệu,
giá trị tiên đoán âm, giá trị tiên đoán dương của các ngưỡng PSA là số liệu có giá
trị, số liệu có thể sử dụng cho những nghiên cứu sau này.

- Tỷ lệ viêm tuyến tiền liệt cao và mối tương quan giữa viêm tuyến tiền liệt và
PSA được tác giả phân tích khá chi tiết, cho thấy vấn đề còn tồn tại: chỉ định sinh
thiết tuyến tiền liệt quá tay.

- Tỷ lệ bệnh nhân bí tiểu cấp được đặt thông niệu đạo còn cao, chiếm 26,3% ảnh
hưởng đến PSA huyết thanh, gây nhầm lẫn cho bác sĩ lâm sàng  nên hạn chế
chỉ định sinh thiết khi bệnh nhân mang thông niệu đạo.

- Theo guidelines của hội niệu khoa châu Âu (EAU) năm 2020, để tăng cường giá
trị chẩn đoán của PSA đối với ung thư TTL có thể sử dụng các mô hình tiên đoán
nguy cơ như PCPTRC 2.0, ERSPC… với mức độ khuyến cáo mạnh, hoặc sử dụng
thêm các xét nghiệm các dấu ấn trong huyết thanh hay nước tiểu với mức
khuyến cáo yếu. Tuy nhiên các mô hình tiên đoán này mang tính đặc hiệu cho
dân số nghiên cứu của nó, và áp dụng mô hình nghiên cứu ở dân số này qua một
dân số khác có thể không phù hợp. Tại Việt Nam hiện vẫn chưa có nghiên cứu
nào về mô hình tiên đoán ung thư tuyến tiền liệt. Chính vì lý do đó, việc nghiên
cứu một mô hình riêng cho dân số người Việt Nam là cần thiết, có ý nghĩa khoa
 học cao. Nếu được xác định có độ chính xác cao (81,9%), mô hình có thể được sử
dụng rộng rãi trong lâm sàng, giúp định hướng chẩn đoán.

3. Những ưu nhược điểm:

- Số lượng mẫu rất lớn, phân tích thống kê chi tiết và hợp lý.
- Hình ảnh, bảng, biểu đồ rõ ràng, trình bày đúng quy cách.
- Các tiêu chí chọn mẫu, tiêu chí loại trừ phù hợp. Cách thu thập thông tin
nghiên cứu phù hợp, nội dung được sắp xếp hợp lý.
- Thiết kế nghiên cứu là mô tả hàng loạt ca, hồi cứu có thể chấp nhận được.
Tuy nhiên khi nghiên cứu một mô hình tiên đoán, tác giả nên sử dụng nghiên
cứu đoàn hệ. Vì khi theo dõi một mẫu nghiên cứu trong một khoảng thời
gian, tỷ lệ mắc bệnh trong khoảng thời gian đó có thể cao hơn khi chỉ xét tại
một thời điểm. Người có nồng độ PSA cao khi sinh thiết âm tính chưa chắc
chắn rằng người này không mắc ung thư tuyến tiền liệt, có thể kim sinh thiết
không lấy được mô ung thư, và nếu theo dõi và sinh thiết lại có thể dương
tính. Do đó xác xuất ung thư thực sự có thể cao hơn so với mô hình dự đoán
của tác giả.
- Khi lựa chọn số lượng lõi sinh thiết, tác giả nên lưu ý khả năng phát hiện ung
thư của 10 lõi và 12 lõi. Dù rằng EAU khuyến cáo số mẫu sinh thiết TTL ≥ 10
lõi là hợp lý, khả năng phát hiện ung thư TTL khi sinh thiết còn phụ thuộc
vào thể tích của TTL. Nếu cùng một thể tích, 10 hay 12 lõi có thể không khác
biệt. Nhưng nếu thể tích TTL của nhóm bệnh nhân được sinh thiết 10 lõi lớn
hơn nhóm 12 lõi, tỷ lệ phát hiện ung thư sẽ không đồng nhất.
- Đối với bệnh nhân có PSA < 4 ng/mL, mô hình này không có ý nghĩa do bệnh
nhân trong nhóm này chỉ được sinh thiết TTL khi DRE nghi ngờ ác tính. Sự
tương quan của PSA < 4 ng/mL và kết quả sinh thiết chịu ảnh hưởng quá lớn
từ DRE.

Các điểm cần sửa chữa

- Tác giả nêu rõ rằng mô hình có độ chính xác 81,9% khi kiểm định nội tại. Tuy
nhiên cần nêu thêm độ chính xác khi dự đoán dương tính, dự đoán âm tính
cụ thể là bao nhiêu.
- Phần công thức tổng quát của mô hình hồi quy logistic nhị phân tác giả nên
đưa kèm trích dẫn tài liệu tham khảo (công thức này từ đâu, có đáng tin cậy).
4. Kết luận
Đồng ý cho dăng trong tạp chí Y học TP. HCM

Đồng ý □ Sửa trước khi đăng ✘ Không đồng ý □

TP. HCM ngày …. Tháng ….. Năm ……

Người nhận xét

Họ tên

Nơi công tác