Powstanie demokracji ateńskiej

System demokratyczny - XI-XIX w. p.n.e. w Atenach

Szkoła sofistów - znaczący wpływ na rozwój demokracji - retoryka, sztuka

argumentacji, erystyka (jaka formułować argumenty, tak aby nosiły pozór prawdy, ale były
niemerytoryczne)

Ukształtowanie mówcy, aby ze sprawy przegranej uczynić sprawę wygraną - silna

moc perswazyjna - aspekt etyczny schodził na dalszy plan

“Człowiek jest miarą wszechrzeczy, tych które są i tych których nie ma.” ~Protagoras
- wszystko zależy od naszego układu odniesień

Dobro nie jest dane przez wyższą zwierzchność, tak samo jak sprawiedliwość - konwencja
Ustrój tak samo

Perykles - opisany przez Tukidydesa - każdy jest politykiem, bo każdy choć raz, się z nią
zetknął - argumentuje to systemem politycznym w Atenach, 3 filary:
1) Wolność - możność czynienia wszystkiego co nie jest zakazane przez prawo
2) Równość - wobec prawa, równy dostęp do urzędów (losowanie stanowisk)
3) Praworządność - szacunek dla prawa - sfera moralna, nie proceduralna - szanujemy je,
bo sami je wymyśliliśmy

Krytyka demokracji - filozofowie - głównie Platon (barczysty)

Żył 80 lat - podobno umarł w urodziny

Demokracja ma tendencje do przekształcania się w teokrację

1) Źródła myśli Platona

a) Sokrates - biedny, brzydki obywatel Aten, miał żonę - Ksantypę - nie układało
się im. Przechadzając się ulicami szukał zwady i złośliwości - nie lubił
demokracji i jej piewców. Nabijał się z nich, był inteligentny, zadawał trudne
pytania. Oskarżony o demoralizację młodzieży, ateizm i kontakty demoniczne.
Zmuszony do wypicia cykuty.
b) Dialektyka jako najlepsza metoda badań - Sokrates. Wędrówka dusz -
jesteśmy kolejnym wcieleniem naszej duszy, podczas wcześniejszych żyć
dusza wszystko wie, ale po drodze zapomina - cała wiedza jest w naszej
 głowie, ale trzeba ją sobie przypomnieć pytaniami - stąd dialektyka jako
potężne narzędzie DO BADANIA POJĘĆ.
c) Po co świat jest stworzony - a nie z czego - jaki jest sens, tego że świat działa?
Czy ma jakiś cel?
d) Pitagoras - poza matematyką zajmował się mistycyzmem
e) Parmenides - joński filozof przyrody, w odróżnieniu od innych, uważał, że
arche nie da się zidentyfikować jako jeden z żywiołów, musi być czymś co jest
doskonałe i nieograniczone. Nie może trwać w czasie (nie ma zmian a czas to
suma ruchów). Bezczasowe, niezmienne, pozbawione granic, doskonałe.
Zmiany są pozorne, tak naprawdę ich nie ma
f) Heraklit z Efezu - nienawidził ludzi, przeprowadzał eksperymenty medyczne -
“Pantha rei” - wszystko płynie - nie ma nic stałego, wszystko to zmiany
g) Nasze pojmowanie zmysłowe jest zawodne - wszystko jest pozorne - trzeba
szukać mądrości poza zmysłami
2) Kształt Kallipolis
a) Platon zainteresowany wyjaśnieniami nacjonalistycznymi - element spuścizny
Sokratesa
b) Państwo powinno być niezmienne, dotarcie do prawdy poza udostępnionym
światem zmysłowym - zamknięci jak w jaskini
c) Opisane w dialogu “Państwo”
d) Platon tworzy galerię różnych ustrojów. W duszy ludzkiej ścierają się 3
koncepcje: rozum, tymotejski aspekt duszy
e) Epoka Kronosa - złoty wiek, sielanka, ustrój monarchiczny, monarcha -
filozof, aspekt rozumny odgrywa kluczową rolę, syn monarchy pożąda sławy,
wojownik -> tworzy się timokracja, wojownicy zaczynają opływać w
bogactwie, budzi się w nich aspekt pożądliwy -> oligarchia/plutokracja -
rządy majętnych, wyzysk, bogaci coraz bogatsi, masy robią rewolucję ->
demokracja - chaos, pomieszanie, demagodzy potrafią opanować demokrację
-> tyrania - demoralizacja wszystkich, władcy, rządzący, obywatele - Platon
przedstawia degeneracje systemów jako pewnik, wynikający z założeń o
duszy ludzkiej - rozwiązanie - zatrzymać czas, historię - wprowadzić ustrój
Platona
f) Zaprojektowane aby nigdy nie nastąpiła zmiana ustroju, najlepszy ustrój
idealny
g) Społeczeństwo podzielone na 3 części - filozofowie, wojownicy, żywiciele
h) Dwie negatywne instytucje społeczne - rodzina i własność prywatna -
demoralizują ludzi, różnie ich pozycjonują, własność użytkowa, równość w
warunkach zamieszkania i żywieniowych.
i) Rezygnacja z modelu rodziny jako państwa w państwie, otwarcie rodziny -
aranżowane przez mędrców małżeństwa.
j) Całość obywateli 5040 osób.
k) Dzieci należy wychowywać wspólnie. Ścisła cenzura - brak prezentowania
rzeczy niemoralnych - smucenia się bogów, nieumiarkowania, płytkich
popędliwości, gniewu, strachu - poeci pisarze homer hezjod out
 l) Można słuchać frygijskiej i korynckiej muzyki - muzyka ma wpływ na
konstrukcję świata i duszę człowieka
m) Nie ma różnic między kobietą i mężczyzną - z samego faktu płci nie wynikają
predyspozycję intelektualne
n) Ta sama dieta dla wszystkich dzieci - wolno jest mięso pieczone bez sosów
bez ryb i owoców morza
o) Edukacja z zakresu gimnastyki i muzyki - kultura
p) Po 3 latach widać kto jest lepszy i gorszy - lepsi idą do wykształcenia do 35
roku życia i zajmują się zarządem kallipolis do lat 50, wtedy zajmują się
mędrcowaniem
q) Sprawiedliwość - kilka wersji - jako sytuacja, w której wszyscy spłacają swoje
długi, - podobnie do Moiry tylko zamiast przeznaczenia, dług
r) Chce wprowadzić to na Sycylii - idzie do Dionizosa
3) Teoria Idei
a) dwa rodzaje poznania:
i) wiedza - zawsze pewna, nieomylna, zawsze dotyczy tego co istnieje
ii) mniemanie
(1) pewne
(2) fałszywe
(3) nie dotyczy ani bytów, które istnieją ani nie istnieją -
przedmiotem może być coś co nie istnieje i istnieje zarazem
(4) właściwe wszystko ma dualistyczny i relatywny charakter
(5) Jaskinia Platona jako metafora świata idei - prawdziwy świat
jako cienie, przeświadczenie, że to one go tworzą
(6) więźniowie - my, cienie - poznawalne empirycznie
(7) Państwo zdystansowane do świata, nie zainteresowane życiem
biologicznym (podobne do chrześcijaństwa)

Arystoteles

1) Podstawowe prawa fizyki i nauki - wysoka koherentność i prawidłowość

2) Za pomocą metafizyki, zbudował “narzędzie” do wyjaśniania zjawisk
3) Uczeń akademii Platona, praca na dworze Heliasza, nauczał Aleksandra
Macedońskiego, 323 śmierć Aleksandra Wielkiego, Arystoteles w obawie o swoje
życie ucieka i umiera na wyjeździe
4) Rysy charakterystyczne:
a) Realizm
i) Nie był zainteresowany badaniem państwa idealnego - skupienie na
ustrojach państw rzeczywistych
b) Relatywizm
i) Zaprzeczenie idealizmu Platona, nie ma czegoś takiego jak system
idealny, różne ludy znajdują się w różnych sytuacjach, wiele
czynników (kultura, język, prawo) - nie ma jednej recepty
c) Empiryzm
 i) Wszystko co wiemy, poznajemy, pochodzi z doświadczenie, wniosków
z tych doświadczeń (zmysłowych) - nie jesteśmy w stanie zbadać idei
platońskich
ii) Racjonalizm - przeciwieństwo empiryzmu, pogląd, wedle którego
istnieje wiedza a priori (nie jest zapośredniczona przez zmysły),
wgrana, wrodzona wiedza skrajny racjonalizm - wszelka wiedza jest
pozazmysłowa
d) Nazwy:
i) indywidualne - jeden desygnat (wycinek rzeczywistości)
ii) ogólne - więcej niż jeden desygnat
iii) natura, istota - to co decyduje o tożsamości substancji, to co nas
definiuje, celowość (pisak - aby pisać, ludzie - żyć szczęśliwie i
cnotliwie)
iv) forma - każda substancja posiada formę, coś co wykrawa daną
substancję, z reszty rzeczywistości i wiąże jej podzespoły, aby jeden
byt, mógł realizować jeden cel
v) materia - może przybrać każdą formę, czysta potencjalność,
przybierając formę urzeczywistnia - im mniej potencjalności tym
mniej materii, potencjalność jest skończona - czysta forma (bóg),
czysta aktualność
vi) przechodzenie od potencjalności do urzeczywistnienia - możemy
zrobić jakąś czynność i robiąc ją urzeczywistniamy to - aktualizacja
formy, przemnożenie formy
vii) Pierwszy poruszyciel - nieporuszony poruszyciel - przyczyna
sprawcza, przyczyna celowa, przyczyna formalna, przyczyna
materialna
e) Państwo:
i) Etyka Nikomańska i Polityka
ii) Zalecenia małżeńskie, prokreacyjne
iii) Mężczyźni - 37 lat małżeństwo (zatrzyma się w rozwoju i zmatoleje),
Kobieta - 18
iv) Najbardziej optymalne państwo, które da się objąć wzrokiem,
relatywnie nie duże
v) Państwo jest tworem naturalnym - zoon politikon
vi) Człowiek nie może żyć samotnie, bo nie będzie w stanie realizować
swojej celowości, natury - potrzebna rodzina, ale nie jest ona
samowystarczalna → rodziny łączą się w wioski, ale dalej nie jest w
stanie spełniać celu wspólnoty, zapewniać wszystkiego → państwo,
samowystarczalne, jest w stanie zapewnić wszystkie niezbędne dobra
materialne i duchowe do realizacji celów człowieka
f) Ustroje:
i) Monarchia - dobry ale niestabilny, niezalecany
ii) Arystokracja - niezła, ale elity mają wady - nikt nie jest zarówno
cnotliwy i majętny
 iii) Politeja - ustrój, w którym rządzi klasa średnia, pracowitość
roztropność, zasada złotego środka
iv) Demokracja - chaos
g) Zwolennik niewolnictwa - podział na tych, którzy powinni panować i ci którzy
powinni być niewolnikami (barbarzyńcy):
i) Północni (my) - bardzo silni i bardzo głupi
ii) Południowi - słabi ale mądrzy
h) Afirmacja celu przedmiotu - np. niechęć do handlu
i) Sprawiedliwość:
i) Dystrybutywna - każdy powinien otrzymywać wedle zasług
ii) Wyrównawcza - każdy po równo

Epoka Hellenistyczna

1) Synkretyzm - przenikanie się elementów orientalnych do kultury greckiej

2) Zniknięcie monarchy homeryckiego, znikają polis
3) Pojawia się monarcha, władca despotii wschodnich - otoczony nimbem sakralności,
teistyczne pochodzenie, nieobecny i niedostępny dla poddanych
4) Upadek etosu obywatelskiego
5) Szczęście pochodzące nie z polityki - vita contemplavita - poszukiwanie sensu w
duchowości, wnętrzu, w sobie
6) Kosmopolityzm
7) Upadek etosu obywatelskiego
8) Cynicy - Diogenes (spotkanie z Aleksandrem)
9) Ataraksja - samowystarczalność
10) Stoicyzm i Neostoicyzm (Marek Aureliusz, Seneka)
a) Rozum (ŚWIAT) musi kreować normatywność i zasady, immanentna w nich
nature - prawo natury podyktowane przez rozum
11) pod wpływem rzymskich jurystów Wady oświadczenia woli:
a) Błąd
b) Podstęp
c) Pod wpływem groźby
12) Złagodzenia prawa niewolniczego
13) Rozstrzyganie na korzyść wolności
14) Stoicki spokój - wszystko zgodne z rozumem

Italia XIw.

Romulus zostaje królem

potem Numa Pompiliusz

Tarkwiniusz Pyszny - wygnany i koniec rządów etrusków

Rzym jako monarchia teokratyczna do roku 510 p.n.e.
Imperium legitimum - władztwo (administracyjne) legalne - król musi się stosować do
ustanowionych praw

3 główne urzędy:
1) Król - sądownictwo, ustawodawstwo, administracja, wojsko
2) Senat
3) Zgromadzenie ludowe - charakter arystokratyczny

Serwiusz Tuliusz chciał dopuścić plebejuszy do władzy, chciał zaktywizować

Powołanie dwóch nowych komisji/zgromadzeń ludowych

Komicja centurialna - zgromadzenie ludowe, w którym głosowano centuriami, wyłaniali też
urzędników

Podział społeczeństwa na 5 grup pod względem majętności, grupa 1 - najbogatsi grupy 2,3,4
- stopniowo biedniejsi

Uchwała mogła przejść głosami tylko pierwszej grupy

Ustrój cenzusów realizował zasady sprawiedliwości dystrybutywnej

Wygnanie Tarkwiniuszy → triumf praworządności - 510 p.n.e.

Republika do 27 p.n.e.

Potem pryncypat

od 284 - zmiana rysu ustrojowego na dominat, późne cesarstwo

Serwiusz Tuliusz chciał dopuścić plebejuszy do władzy, chciał zaktywizować

Król i zgromadzenie, senat - arystokracja

Reforma Serwiusza Tuliusza:

komicja centuriata - głosowano centuriami (193 centurie, 98 z nich wystawiała klasa 1) -

realizacja sprawiedliwości proporcjonalnej

centurie wystawiane przez społeczeństwo rzymskie - zróżnicowany od klasy majątkowej:

1) najbogatsi - patrycjusze - najwięcej powinności względem państwa - wystawić

najlepsze centurie (pozostałe grupy coraz biedniejsi)
Tarkwiniusz Pyszny przejmuje władzę

Odchodzi w infamii

509r. - powstanie republiki

imperium legitimum - władztwo oparte na prawie

Dwóch konsulów , ograniczenie ich kompetencji poprzez zabieranie im elementów władzy i

przekazywanie ich innym magistraturom:
1) Trybun wojskowy - władza konsularna
2) Cenzor - 443
3) Kwestorzy
4) Pretor i Edyr

Kolegialność - wszystkie urzędy były kolegialne

intercessio - urzędnik wyższego lub równego stopnia mógł zablokować władcze zarządzenie
urzędnika równego lub niższego

świeckie i demilitaryzacja urzędów

kadencyjność roczna (cenzor 5 letnia)

żeby być rzymianinem, trzeba było partycypować w kulturze rzymskiej - romanitas

Rozszerzenia obywatelstwa:
1) obywatelstwo rzymskie dla prawie wszystkich obywateli italii - Lex Plautia Papiria -
Leges Julie et Plautia Papiria - 89 BC

2) Edykt Karakalli - 212r. - prawie wszystkim wolnym

Polibiusz - grek, “Dzieje”, syndrom sztokholmski z przytupem - jak to się dzieje, że rzym
jest predestynowany do władania światem - wniosek: połączenie arystokracji monarchii i
demokracji

Element monarchiczny: urząd konsula

Element arystokratyczny: senat
Element demokratyczny: komicja centuriata

Marek Tuliusz Cyceron podejmuje tę myśl:

1) Był konsulem, pisarz polityczny, filozof, erudyta, retor
2) Katyliniany - spisek Katyliny
3) Zamek na przedpieklu - Dante Alighieri
 4) Uchodził za wzór cnót
5) Ratunek dla republiki w zgodzie stanów
6) Podobieństwa do Platona, Arystotelesa i stoików:
a) Geneza państwa pochodzi z natury, ludzie muszą się organizować
b) Kosmopolityzm - rozbudowanie z civitas i humanitas, na familia, civitas/polis,
gens, societas humana
c) Prawo bierze źródło w filozofii, prymat prawu naturalnemu
d) Definicja państwa wg. Cycerona:
i) Państwo jako wielka gromada ludzi, którzy są zespoleni, poprzez
uznanie wspólnego prawa (pod rządami),
ii) Elementem państwo twórczym jest prawo - definicja formalna

Chrześcijaństwo

Jezus z Nazaretu - Betlejem

Namaszczenie - wyciągnięcie spod reżimu doczesności i włączenie do rzeczywistości boskiej

Chrystus, Mesjasz - ten, który jest namaszczony

Mesjasz - prorok, syn pokoju, ma zaprowadzić królestwo mesjańskie

Oddajcie bogu to co boskie, cesarzowi to co cesarskie

Królestwo boże jest nie z tego świata, niepodobne do niczego na tym świecie:
1) Negatywna reakcja władz rzymskich

Władza ludzka pochodzi od diabła, szatana, demona

potestas - najbardziej ogólne, np. plena potestas

dominium - władza daleko idąca, totalitarna (np. w rodzinie)

imperium - władza organów administracyjnych, może być ograniczana

bóg, opatrzność nadaje władzę słuszną, legalną

pod niektórymi warunkami władza może być uświęcona, usłuszniona

nie bogaty a ubogi

nie zaszczycony a ten w więzieniu

nie ten silny a ten słaby

nie zdrowy a chory

ludzie prości, nie nadający się na polityków - królestwo na opak

cel etosu chrześcijańskiego - przetrwanie - problem - kryzys demograficzny

chrześcijańskie ustawodawstwa małżeńskie

etyka nastawiona na życie i dobrobyt ziemski - zarówno żydowska jak i pogańska:

1) dzietność
2) zdrowie
3) życie biologiczne

chrześcijaństwo przewracało stolik - etyka pogańska absolutnie nie akceptowalna

królestwo potępieńców

chrystus nie był ani patriotą, ani nacjonalistą, ani pro-rodzinnym, za to nastawiony na dobro
wspólnoty

społeczeństwo oparte na etyce ewangelicznej w dobie kryzysu zmierza do autodestrukcji -

przeciwnik dla rzymu - zagrożenie atrofią

koniec świata nie nastąpił, oczekiwanie na chrystusa - należy się organizować - Paweł z
Tarsu:
1) Ułożenie się z władzą publiczną - jak do niej podchodzić
2) Próba unifikacji kościoła (gmin chrześcijańskich)
List do Koryntian:
1) etno chrześcijanie - chrześcijanie, którzy nie przeszli z judaizmu, tylko z pogaństwa,
wychowani w kultach misteryjnych, koryntianie zaczęli się kłócić kto jest bardziej
oświecony, charyzmatyczny
2) brakuje im caritas - dlatego w hymnie o miłości są reprymendy dla koryntian, a nie
miłosne rozterki - próba ujednolicenia struktury listami, reprymendami

Ignacy Antiocheński - pisarz ok. I w. - listy do Kościoła - pozdrawia dwie kobiety, będące
głowami rodziny

Celsus - polemista, krytyk chrześcijaństwa - zarzut, że w gminach chrześcijańskich rządzą

kobiety, liczył na kompromitację chrześcijan, wiele narodów, politeizm, polinomia

Kobiety zajmowały wiele prominentnych stanowisk w gminach chrześcijańskich

Tertulian - kłótliwy, złośliwy, pisał przeciwko wszystkim, pokłócił się ze wszystkimi sektami
w jakich był (montaniści, tertulianiści) - pisał przeciwko poganom, rzymianom,
hermogenesowi, marcjonowi, noszeniu płaszcza, wieńca, żonie, sobie samemu

Tertulian:
1) De cultu feminarum - przeciwko kobietom-chrześcijankom - kobieta źródłem
wszelkiego zła
2) Chrześcijanki nie były kobietami biednymi i niewykształconymi- farbowały włosy,
sprowadzały produkty
3) Chrześcijaństwo przyciągało kobiety świadome i wykształcone bo nadawały im
podmiotowość

Zasada sromoty płci odrzucona przez zbawcze dzieło Chrystusa - kobieta może rozpuścić
włosy, ściągnąć welon

Dlaczego Chrystus nie nadchodzi?

1) postać z listu do Tesaloniczan- Katechon - byt który powstrzymuje nadejście
antychrysta - upatrywali go w cesarstwie rzymskim przez zbieżność powstania
cesarstwa z narodzinami chrystusa
2) Tertulian - dopóki trwa cesarstwo, dopóty trwa świat

Aleksandria

Orygenes
popadł w konflikt z biskupem, zarzucano mu, że jest kastratem

apokatastaza - przekonanie o tym, że istnieje tylko jedno definitywne miejsce przeznaczenia

ostatecznego człowieka

monizm eschatologiczny - jedno finalnie przeznaczenie człowieka - zbawienie

dualizm eschatologiczny - dwa stany ostateczne - niebo i kraina potępieńców (piekło) i stany
około piekielne

sięgnięcie do idei logosu - całość stworzenia pre egzystowała w umyśle bożym, kosmiczna
katastrofa spowodowała, że cała idea zaczęła oddalać się z umysłu bożego i traciła
współczynnik jedności, więc rósł współczynnik wielości

byty (gdy odeszły od boga są cięższe) bombardują barierę

kosmogeneza

jezus przychodzi i włącza ruch wsteczny kosmogenezy - taki sposób organizacji historii
powszechnej - odejście od boga łączyło się ze wzrostem współczynnika wielości - więc teraz
zwiększenie współczynnika jedności i uduchowienie świata - exitus reditus
Monoteizm nie do pogodzenia z charakterystyką pluralistycznego (np. różne systemy
prawne) imperium rzymskiego

Orygenes odrzuca poglądy celsusa - ruch wsteczny jednoczący już się zaczął

Euzebiusz z Cezarei - biografa Konstantyna Wielkiego, podziwiał go, obrońca twórzczości

Orygenesa

Tworzy chrześcijańską koncepcję legitymizacji władzy politycznej Konstantyna

Kontrowersja kościoła Konstantynowskiego - Ariusz z Aleksandrii - antytrynitaryzm, obrona

ścisłego monoteizmu - syn, bóg, słowo jest stworzone - logos jest bóstwem czy stworzeniem?

Sobór w Nicei - pierwsze orzeczenia dogmatyczne - były w odniesieniu do relacji ojca i syna
- substancja boża i boża mądrość (słowo/logos):
1) Zrodzony a nie stworzony, relacja odwieczna, charakteryzująca istotę bożą
2) Syn i ojciec są współistotni
Jak pogodzić transcendencje (Zewnętrzność boga) z immanencją świata? - dwie zupełnie
inne, oddzielne domeny - konieczność ustalenia relacji pomiędzy bogiem a świate

Jeśli bóg ingeruje w świat straci transcendencje - krótka droga do panteizmu

Trzeba przerzucić most między transcendencją i immanencją - koncepcja bożego logosu

Poprzez syna, bóg komunikuje się ze światem - ale skoro bóg i ojciec są współistotni?

Teologia imperialna Euzebiusza z Cezarei - cesarz jest drugim logos, naśladowcą chrystusa,
nadzwyczajna łączność z logosem i może działać w jego imieniu - cesarstwo i państwo
posiadają możliwość apostołowania, de iure, władza cesarska łączy się ze zbawieniem,
cesarstwo jako zrealizowane królestwo boże

Dioklecjan wytoczył wcześniej wojnę wszystkim chrześcijanom

1) wziąć księgi, relikwie i uciec
2) dać się zamęczyć
3) wyprzeć się chrześcijaństwa
donatyści - zakaz powrotu apostatów do chrześcijaństwa (3)

ex operanto - władza w kościele jest ważna, kiedy jest legalna (nie ważna świętość szafarza)

ex opere operantis - najważniejsza jest świętość

Aureliusz Augustyn z Hippony (Państwo Boże)- wierzy, by zrozumieć rzeczywistość,
inspiracja platonizmem, nie ma aż tyle manicheizmu - augustyn mówi o jednej odwiecznej
zasadzie a nie o dwóch, próba stworzenia

źródło myśli augustyna - manicheizm manichejczycy - dualizm zła i dobra, sekularyzacja,

walka zła i dobra przesuwanie się szali

Kryzys cesarstwa rzymskiego

źródło 2
Zanim Alaryk zdobył Rzym, elity rzymskie uciekły do afryki - poglądy które przywieźli,
stawały się popularne

Państwo Boże - fundament chrześcijaństwa

źródło 3:

Na emigracji mnich z brytanii (do afryki) głosił rzeczy kontrowersyjne - człowiek może się
zbawić za pomocą własnych czynów - Pelagiusz - łaska boża nie jest potrzebna do zbawienia
- po co jest chrystus?

Naszymi mocami jesteśmy w stanie odbudować ład naruszony przez grzech - pelagianizm

Spór pelagianizm - augustynizm

Augustyn podkreśla myśl na temat grzechu pierworodnego:

1) Zło - fakt - coś jest w naszej naturze pęknięte, umieramy - czy Bóg stworzył zło?
(Teodycea) Jak pogodzić istnienie zła i boga - zło jest negatywne, nie jest substancją,
zło nie jest rzeczywistością, zło jako braki w naturze,
2) Człowiek jest obdarzony wolą (wola zawsze nastawiona na dobro, a prawdziwe
wolny jest ten, który potrafi je wybrać, wola jest niewolna, wtedy kiedy
istnieją przywiązania, okoliczności które ją blokują [np. chce rzucić palenie - nie
potrafię bo jestem uzależniony])
3) Wola jako zegarek - sprawnie chodzi, jeśli ma wszystkie części - grzech [brak] usunął
parę części i zegarek chodzi źle, wskazówki ciążą ku ziemi - w naszej woli coś się
zepsuło, czegoś zabrakło, więc zawsze dąży do zła - pożądliwości ciała

Źródło grzechu pierworodnego:

Adam - człowiekowatość - ogólna natura ludzka (jak u Arystotelesa) - coś zmienimy w tej
naturze, każdy będzie jej podlegał,
Adam dotknięty przez wybrakowanie - wszyscy temu podlegamy

Konkluzja - nie jesteśmy w stanie nie grzeszyć

Dlaczego jest więc zbawienie?

Chrzest - brak formalnych skutków grzechu pierworodnego
Siła zbawcza wylewa łaskę na dzieje
Cnota - przeciwieństwo łaski (walczymy o to sami)
Łaska - jak się ma łaskę, to się jest panem cnót, nie ma grzechu, zasług
Jedni otrzymują łaskę, drudzy nie
Łaska jako dar - czynimy dobrze, wskazówki działają normalnie
Łaskę przydziela Bóg bez kryteriów
Bóg bytuje poza czasem
My żyjemy w historii, bóg w aczasowej rzeczywistości, jego decyzja skutkuje w całości
historii
Nie jesteśmy potępieni bo czynimy zło, tylko czynimy zło bo jesteśmy potępieni
Predestynacja

Augustyn - prawo rzymskie niesprawiedliwe, bo nie oddawało kultu bogu - nie realizowała
sprawiedliwości dystrybutywnej - na gruncie definicji Cycerona - nie istniało więc żadne
państwo - więc należy odrzucić definicję Cycerona

Augustyn - definicja solidarystyczna, miłość tworzy państwo, takie zrzeszenie ludzi, których
wiąże afirmacja tego samego dobra, wspólnota kulturowa moralna

Państwa o charakterze mistycznym, podzielone na państwa doczesne (prawdziwe):

Civitas dei:

Civitas terrena:
1) powstałe ze względu na grzech propter peccatum
2) nie ma go w raju
3) cel - okiełznać chaos
4) nie można się buntować przeciwko władzy państwowej
5) cogite intrare- państwo powinno się aktywizować, wydawać prawa represjonujące
dysynencję religijną - państwo powinno walczyć z heretykami
6) bez łaski nie ma nawrócenia - nie ma sensu, żeby państwo przejęło funkcje
apostolskie - rozróżnienie na władzę świecką i duchową

Imperium Karolińskie jako obrońcy chrześcijaństwa, papież jako kapelan cesarski

Myśl Augustyna jako baza do stworzenia augustynizmu politycznego

Gelazy I - istnieją dwie władze (List do Arkadiusza, V w.) - regnum i sacerdotium

Tron biskupa rzymskiego - igraszka w rozgrywkach rzymskich rodów

Papiestwo staje się coraz bardziej niezależne - reforma centralizacyjna i reforma opactwa

apogeum pod rządami Hildebrand Grzegorz VII - dictatus papae - władza papieska ponad
władze cesarska, papież może nadawać insygnia cesarskie

Państwo jest ze względu na grzech - zamykają się cele owego państwa

Władza jest od boga - dzierży ją kościół
Królowie jako pomocnicy kościoła i powinni się ich słuchać

Spór Grzegorza VII i Henryka IV o inwestyturę - ekskomunika Henryka IV

Papież ściągnął ekskomunikę, walki trwały dalej - Henryk wygrał krótkoterminowo,

Grzegorz długoterminowo - stopniowe wycofywanie się cesarstwa

1122 - konkordat w Wormacji

szczyt władzy papieskiej - Innocenty III (największy władca w historii) i Innocenty IV

de contemptu mundi - o pogardzie dla świata - Innocenty III

teokracja papieska/papalizm/hierokratyzm

szczyt roszczeń - Bonifacy VIII - bulla z 1302 - papież stwierdza, że jest właścicielem całego
świata (własność feudalna - zróżnicowanie ograniczenia, zmieszanie prerogatywy
prywatnoprawnej i publicznoprawnej)

Bonifacy myśli o sobie jako o najwyższym suwerenie odrzucenie poglądu dwóch mieczy

manicheizm

Papież może bezpośrednio ingerować w sprawy państwa

1302 - Filip IV Piękny zwołał stany generalne - zabezpieczenie przed ekskomuniką

budowa monarchii absolutnej

zmarł porażony klątwą (stąd mówimy, że piątek 13 jest pechowy)

Filip wygrywa spór, kompromitacja papieża

Papiestwo przenosi się do Awinionu - dostaje się pod zwierzchnictwo cesarstwa

Bulla unam sanctam

schizma zachodnia i koncyliaryzm

Paryż pod rządami Filipa IV

Sobór w Pizie - 1409:

1) Zdeponować dwóch obecnych papieży
2) Wybrać trzeciego papieża

Sprawę próbuje rozwiązać Zygmunt Luksemburski → Sobór w Konstancji - 1414-1418

Haec Sancta - sobór jest ponad papieżem, może go wybierać i obalać, sobór jest
prawdziwym suwerenem, nie papież, to sobór jest tym który otrzymał klucze do nieba od
Jezusa

sobór - suweren - kościół - przedstawiciele całego christianitas

koncyliaryzm - hierarchia ulega dekonstrukcji, gdyż teraz na jej szczycie znajdują się
reprezentanci całego ludu (sobór), emancypacja jednostki, indywidualizm, torowanie drogi
do sprawiedliwości wyrównawczej, piętnowanie nadużycia kurii awiniońskiej i rzymskiej,
zmiany w własności prywatnej → fundamenty pod myślenie demokratyczne

Corona regni

rex est imperiatori - idee suwerennych monarchii narodowych

Myślenie awerroistyczne

Arystoteles - umieramy, zatracamy indywidualizm - nie do pogodzenia z myśleniem

chrześcijańskim

1275 - sylabus - Etienn Tempier - potępienie wielu pism Arystotelesa

Koncepcja dwóch prawd - filozoficzna i teologiczna są równoległe nie przecinają się, każda
mówi co innego, nawet jeśli mówią na ten sam temat to jest okej

custodia
Filozofia - wszystko to, co nie dotyczy objawienia

Tomasz z Akwinu - asymilacja, rozumowe dowody na istnienie boga, tomizm jako główna
filozofia kościoła do 2 soboru watykańskiego,

Uzupełnić z podręcznika

Albert Wielki

Marsyliusz z Padwy

obrońca pokoju

arystotelizm awweroistyczny

Teoria dwóch prawd - filozoficzna i teologiczna

Marsyliusz zainteresowany tylko filozofią - teologie pozostawia teologom, bo nie ma

znaczenia w kontekście prawa

Państwo jako twór naturalny

Prawo to rozkaz suwerena podparty sankcją doczesną - Kościół nie może stanowić prawa, bo
nie dysponuje żadnymi sankcjami doczesnymi

Legitymizacja władzy

Jednostka nie może mieć interesu sprzecznego z ogółem

Renesans

Humanizm, wzrost autorytetu władzy

Włochy w Renesansie - rozbite na wiele państewek

Niccolò Machiavelli

Rady Machiavellego:
1) Da się dostrzec metodologię dwóch prawd
2) Historia jako ważne źródło wiedzy, ważniejsze od teologii
3) Polityka - zdobycie i utrzymanie władzy
4) Natura ludzka - zawsze zła (pesymizm antropologiczny)
5) Cyrkularne prawidłowości w dziejach - kolista historia (inni aktorzy, detale, ale te
same wydarzenia)
6) virtu - nasze osobiste uzdolnienia
7) fortuna - splot różnych okoliczności, który może nam się przydarzyć
8) im niższe virtu tym wyższa fortuna (jak patyk wrzucony do rzeki)
9) wysokie virtu niska fortuna (łapie byka za rogi)
10) lew i lis

Racja stanu

W drugim dziele Machiavelli - jak jest pokój najlepsza jest republika (mieszany)

Władztwo charyzmatyczne

osobiste przymioty władcy

Jean Bodin - prawa fundamentalne

Jean bodin