Bài 17 : Cảm ứng ở động vật

IV. Cung phản xạ

3) Vai trò của các giác quan trong cung phản xạ
a) Vị giác, khứu giác và xúc giác
- Vị giác :
+ Vai trò : Nhận biết các loại thức ăn có thể và không thể ăn được. Các thụ thể
vị giác ở động vật có vú có tác dụng cảm nhận các vị quen thuộc như ngọt, mặn,
chua, đắng và ngọt thịt. Năm loại vị giác này là cơ sở hình thành nên hàng trăm
loại vị giác khác nhau.
+ Ví dụ : Nhờ thụ thể vị giác ở lưỡi, ta có thể nhận biết vị ngọt của đường, vị
mặn của muối.
- Khứu giác :
+ Vai trò : Nhận biết các cảm giác về mùi của các phân tử tồn tại trong không
khí. Khứu giác kết hợp với vị giác giúp động vật nhận biết được thức ăn; khứu
giác còn có tác dụng trong việc thăm dò môi trường như phát hiện kẻ thù, con
mồi, đồng loại,..
+ Ví dụ : Gấu trắng Bắc Cực có thể ngửi được mùi của thức ăn (con hải cẩu) ở
khoảng cách hơn 30 km; chó nghiệp vụ có thể đánh hơi để phát hiện ma tuý.
- Xúc giác :
+ Vai trò : Tiếp nhận sự va chạm, áp suất, rung động, chuyển động được tiếp
nhận bởi các thụ thể xúc giác. Cảm nhận xúc giác có thể thay đổi theo cá thế, tập
luyện, tình trạng sức khoẻ. Xúc giác đặc biệt phát triển ở người mù.
+ Ví dụ : Khi chạm vào một vật, ta có thể nhận biết được hình dạng, kích
thước của vật đó.
b) Thính giác :
- Thính giác cho phép động vật nhận biết và truyền đạt thông tin về dung lượng
và cao độ của âm thanh.
- Sóng âm được truyền từ nguồn phát âm qua vành tai và ống tai ngoài, sau đó
rung động màng nhĩ và được truyền qua chuỗi xương tai đến cửa số bầu dục ở
tai trong. Ở đây, âm thanh được khuếch đại và các âm có tần số thấp được điều
chỉnh, đồng thời tai cũng được bảo vệ khỏi âm thanh có cường độ lớn và giảm
tạp âm.
- Âm thanh sau đó được truyền từ tai trong đến cơ quan Corti, một tập hợp các
tế bào có lông nằm trong ốc tai. Cơ quan Corti nhận biết và truyền đạt thông tin
âm thanh đến vùng cảm nhận thính giác trong vỏ não.
-Ngoài ra, tai còn có chức năng giữ thăng bằng bằng cách dịch chuyển dịch lỏng
trong các bộ phận của cơ quan tiền đình theo hướng di chuyển của động vật.

Câu hỏi : Nếu màng nhĩ bị tổn thương sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự thu nhận
và truyền âm thanh ở tai?
Trả lời :
=> Khi màng nhĩ bị tổn thương, chức năng của màng nhĩ sẽ bị suy giảm, ảnh
hưởng đến việc thu nhận và truyền tín hiệu âm thanh, dẫn đến làm giảm khả
năng nghe.