You are on page 1of 83

KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ

TS. Lê Xuân Đại


Trường Đại học Bách Khoa TP HCM
Khoa Khoa học ứng dụng, bộ môn Toán ứng dụng
Email: ytkadai@hcmut.edu.vn

TP. HCM — 2023.


TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 1 / 32
NỘI DUNG

1 KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KIỂM ĐỊNH

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 2 / 32
NỘI DUNG

1 KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KIỂM ĐỊNH

2 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI ĐÃ BIẾT

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 2 / 32
NỘI DUNG

1 KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KIỂM ĐỊNH

2 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI ĐÃ BIẾT

3 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI CHƯA BIẾT

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 2 / 32
NỘI DUNG

1 KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KIỂM ĐỊNH

2 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI ĐÃ BIẾT

3 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI CHƯA BIẾT

4 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG CHO PHÂN PHỐI BẤT KỲ VỚI CỠ MẪU LỚN

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 2 / 32
NỘI DUNG

1 KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KIỂM ĐỊNH

2 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI ĐÃ BIẾT

3 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG VỚI PHƯƠNG SAI CHƯA BIẾT

4 KIỂM ĐỊNH KỲ VỌNG CHO PHÂN PHỐI BẤT KỲ VỚI CỠ MẪU LỚN

5 KIỂM ĐỊNH TỶ LỆ TỔNG THỂ

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 2 / 32
ĐẶT VẤN ĐỀ

Một kỹ sư cần thiết kế hệ thống thoát


hiểm cho phi công bao gồm một
ghế phóng và một động cơ để đẩy
ghế phóng. Động cơ có chứa thuốc
phóng và để hệ thống này hoạt động
bình thường thì thuốc phóng cần
cháy với tốc độ trung bình 50cm/giây.
Nếu tốc độ cháy của thuốc phóng
quá chậm hoặc quá nhanh đều có thể
dẫn đến thương tích cho phi công.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 3 / 32
BÀI TOÁN THỰC TẾ

Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ


cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và ghi
nhận kết quả như sau:
50.1; 50.3; 49.2; 48.5; 50.1; 49.9; 48.3; 51.2; 51.4; 50.6
Dựa trên dữ liệu thu được, trả lời các câu hỏi sau:
1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có bằng
50cm/ giây hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 4 / 32
BÀI TOÁN THỰC TẾ

Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ


cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và ghi
nhận kết quả như sau:
50.1; 50.3; 49.2; 48.5; 50.1; 49.9; 48.3; 51.2; 51.4; 50.6
Dựa trên dữ liệu thu được, trả lời các câu hỏi sau:
1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có bằng
50cm/ giây hay không?
2
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có nhỏ
hơn 50cm/ giây hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 4 / 32
BÀI TOÁN THỰC TẾ

Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ


cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và ghi
nhận kết quả như sau:
50.1; 50.3; 49.2; 48.5; 50.1; 49.9; 48.3; 51.2; 51.4; 50.6
Dựa trên dữ liệu thu được, trả lời các câu hỏi sau:
1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có bằng
50cm/ giây hay không?
2
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có nhỏ
hơn 50cm/ giây hay không?
3
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng có lớn
hơn 50cm/ giây hay không?
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 4 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

ĐỊNH NGHĨA 1.1


Một giả thuyết thống kê là một phát biểu
hay khẳng định về một giá trị của một
tham số hay dạng của phân phối của một
tổng thể.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 5 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

ĐỊNH NGHĨA 1.1


Một giả thuyết thống kê là một phát biểu
hay khẳng định về một giá trị của một
tham số hay dạng của phân phối của một
tổng thể.
Giả thuyết không ( H0) là giả thuyết ban
đầu được giả định là đúng.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 5 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

ĐỊNH NGHĨA 1.1


Một giả thuyết thống kê là một phát biểu
hay khẳng định về một giá trị của một
tham số hay dạng của phân phối của một
tổng thể.
Giả thuyết không ( H0) là giả thuyết ban
đầu được giả định là đúng.
Đối thuyết ( H1) là giả thuyết ngược lại với
H0 .

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 5 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có bằng 50cm/ giây hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 6 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có bằng 50cm/ giây hay không? H0 : µ = 50
và H1 : µ ̸= 50 (Giả thuyết hai chiều)
2
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có nhỏ hơn 50cm/ giây hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 6 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có bằng 50cm/ giây hay không? H0 : µ = 50
và H1 : µ ̸= 50 (Giả thuyết hai chiều)
2
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có nhỏ hơn 50cm/ giây hay không?
H0 : µ = 50 và H1 : µ < 50 (Giả thuyết một
chiều)
3
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có lớn hơn 50cm/ giây hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 6 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

1
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có bằng 50cm/ giây hay không? H0 : µ = 50
và H1 : µ ̸= 50 (Giả thuyết hai chiều)
2
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có nhỏ hơn 50cm/ giây hay không?
H0 : µ = 50 và H1 : µ < 50 (Giả thuyết một
chiều)
3
Tốc độ cháy trung bình của thuốc phóng
có lớn hơn 50cm/ giây hay không?
H0 : µ = 50 và H1 : µ > 50 (Giả thuyết một
chiều)
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 6 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Dùng các thống kê từ mẫu để khẳng định hay bác bỏ


một giả thiết nào đó nói về tổng thể được gọi là kiểm
định giả thiết thống kê.
Giả sử cần kiểm định một giả thiết H0 . Khi kiểm định
có thể xảy ra 1 trong 2 loại sai lầm sau:
1
Sai lầm loại 1: là sai lầm mắc phải nếu ta bác bỏ
H0 trong khi H0 đúng. Ta ký hiệu xác suất để mắc
sai lầm loại này là α, số α được gọi là mức ý nghĩa.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 7 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Dùng các thống kê từ mẫu để khẳng định hay bác bỏ


một giả thiết nào đó nói về tổng thể được gọi là kiểm
định giả thiết thống kê.
Giả sử cần kiểm định một giả thiết H0 . Khi kiểm định
có thể xảy ra 1 trong 2 loại sai lầm sau:
1
Sai lầm loại 1: là sai lầm mắc phải nếu ta bác bỏ
H0 trong khi H0 đúng. Ta ký hiệu xác suất để mắc
sai lầm loại này là α, số α được gọi là mức ý nghĩa.
2
Sai lầm loại 2: là sai lầm mắc phải nếu ta khẳng
đinh H0 trong khi H0 sai. Ta ký hiệu xác suất để
mắc sai lầm loại này là β, số 1 − β được gọi là lực
kiểm định.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 7 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

VÍ DỤ 1.1
Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ
cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và
tính trung bình mẫu. Giả sử rằng, nếu
48.5 É x É 51.5 (miền chấp nhận) chúng ta sẽ
khẳng định giả thuyết H0 ; nếu x < 48.5 hoặc
x > 51.5, (miền bác bỏ) chúng ta sẽ bác bỏ giả
thuyết H0 .

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 8 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

VÍ DỤ 1.1
Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ
cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và
tính trung bình mẫu. Giả sử rằng, nếu
48.5 É x É 51.5 (miền chấp nhận) chúng ta sẽ
khẳng định giả thuyết H0 ; nếu x < 48.5 hoặc
x > 51.5, (miền bác bỏ) chúng ta sẽ bác bỏ giả
thuyết H0 .
Giả sử rằng, tốc độ cháy của thuốc phóng có độ
lệch chuẩn σ = 2.5 và có phân phối sao cho có thể
áp dụng được định lý giới hạn trung tâm. Tìm
mức ý nghĩa của sai lầm loại 1.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 8 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Do tốc độ cháy của thuốc phóng có phân phối sao


cho có thể áp dụng được định lý giới hạn trung tâm
nên trung bình mẫu có thể xấp xỉ bằng phân phối
chuẩn với kỳ vọng µ = 50 và độ lệch chuẩn
σ 2.5
p = p ≈ 0.79. Khi đó
n 10
³ ´ ³ ´
α = P x < 48.5|µ = 50 + P x > 51.5|µ = 50 =
µ ¶ µ ¶
48.5 − 50 51.5 − 50
=P Z < +P Z > ≈ 0.0574
0.79 0.79

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 9 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Do tốc độ cháy của thuốc phóng có phân phối sao


cho có thể áp dụng được định lý giới hạn trung tâm
nên trung bình mẫu có thể xấp xỉ bằng phân phối
chuẩn với kỳ vọng µ = 50 và độ lệch chuẩn
σ 2.5
p = p ≈ 0.79. Khi đó
n 10
³ ´ ³ ´
α = P x < 48.5|µ = 50 + P x > 51.5|µ = 50 =
µ ¶ µ ¶
48.5 − 50 51.5 − 50
=P Z < +P Z > ≈ 0.0574
0.79 0.79
Điều này có nghĩa là 5.74% của các mẫu ngẫu nhiên
sẽ bác bỏ H0 trong khi H0 đúng. Vậy nếu α càng nhỏ
thì xác suất mắc sai lầm loại 1 càng nhỏ, kết luận bác
bỏ H0 càng thuyết phục.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 9 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

VÍ DỤ 1.2
Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ
cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và
tính trung bình mẫu. Giả sử rằng, nếu
48.5 É x É 51.5 chúng ta sẽ khẳng định giả thuyết
H0 ; nếu x < 48.5 hoặc x > 51.5, chúng ta sẽ bác bỏ
giả thuyết H0 .

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 10 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

VÍ DỤ 1.2
Giả sử rằng, các kỹ sư đã thực hiện khảo sát tốc độ
cháy của thuốc phóng trong 10 đợt thí nghiệm và
tính trung bình mẫu. Giả sử rằng, nếu
48.5 É x É 51.5 chúng ta sẽ khẳng định giả thuyết
H0 ; nếu x < 48.5 hoặc x > 51.5, chúng ta sẽ bác bỏ
giả thuyết H0 .
Giả sử rằng, tốc độ cháy của thuốc phóng có kỳ
vọng µ = 52, độ lệch chuẩn σ = 2.5 và có phân phối
sao cho có thể áp dụng được định lý giới hạn
trung tâm. Tìm lực kiểm định của sai lầm loại 2.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 10 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Do tốc độ cháy của thuốc phóng có phân phối sao


cho có thể áp dụng được định lý giới hạn trung tâm
nên trung bình mẫu có thể xấp xỉ bằng phân phối
chuẩn với kỳ vọng µ = 52 và độ lệch chuẩn
σ 2.5
p = p ≈ 0.79. Đối thuyết là H1 : µ = 52. Khi đó
n 10
³ ´
β = P 48.5 É x É 51.5|µ = 52 =
µ ¶
48.5 − 52 51.5 − 52
=P ÉZ É ≈ 0.2643 ⇒ 1 − β = 0.7357
0.79 0.79

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 11 / 32
Khái niệm chung về kiểm định

Do tốc độ cháy của thuốc phóng có phân phối sao


cho có thể áp dụng được định lý giới hạn trung tâm
nên trung bình mẫu có thể xấp xỉ bằng phân phối
chuẩn với kỳ vọng µ = 52 và độ lệch chuẩn
σ 2.5
p = p ≈ 0.79. Đối thuyết là H1 : µ = 52. Khi đó
n 10
³ ´
β = P 48.5 É x É 51.5|µ = 52 =
µ ¶
48.5 − 52 51.5 − 52
=P ÉZ É ≈ 0.2643 ⇒ 1 − β = 0.7357
0.79 0.79
Điều này có nghĩa là 26.43% của các mẫu ngẫu nhiên
sẽ khẳng định giả thuyết H0 trong khi H0 sai. Xác suất
để bác bỏ H0 trong khi H0 sai là 1 − β = 0.7357.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 11 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Giá trị P v

ĐỊNH NGHĨA 1.2


Giá trị P v là mức ý nghĩa α nhỏ nhất mà giả
thuyết H0 có thể bị bác bỏ.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 12 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Giá trị P v

ĐỊNH NGHĨA 1.2


Giá trị P v là mức ý nghĩa α nhỏ nhất mà giả
thuyết H0 có thể bị bác bỏ.

NGUYÊN TẮC KIỂM ĐỊNH VỚI GIÁ TRỊ P v


1
Nếu P v < α thì bác bỏ H0.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 12 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Giá trị P v

ĐỊNH NGHĨA 1.2


Giá trị P v là mức ý nghĩa α nhỏ nhất mà giả
thuyết H0 có thể bị bác bỏ.

NGUYÊN TẮC KIỂM ĐỊNH VỚI GIÁ TRỊ P v


1
Nếu P v < α thì bác bỏ H0.
2
Nếu P v Ê α thì không thể bác bỏ H0.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 12 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Giá trị P v

ĐỊNH NGHĨA 1.2


Giá trị P v là mức ý nghĩa α nhỏ nhất mà giả
thuyết H0 có thể bị bác bỏ.

NGUYÊN TẮC KIỂM ĐỊNH VỚI GIÁ TRỊ P v


1
Nếu P v < α thì bác bỏ H0.
2
Nếu P v Ê α thì không thể bác bỏ H0.
3
P v cung cấp một thước đo về độ tin cậy
của giả thuyết H0. P v càng nhỏ thì kết
luận bác bỏ H0 càng có độ tin cậy cao.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 12 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Quy trình xây dựng kiểm định giả thuyết thông kê

Xét bài toán kiểm định giả thuyết thống kê


với mức ý nghĩa α cho trước.
1
Bước 1: Phát biểu giả thuyết H0 và đối
thuyết H1

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 13 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Quy trình xây dựng kiểm định giả thuyết thông kê

Xét bài toán kiểm định giả thuyết thống kê


với mức ý nghĩa α cho trước.
1
Bước 1: Phát biểu giả thuyết H0 và đối
thuyết H1
2
Bước 2: Tính giá trị kiểm định thống kê
dựa trên giả thiết rằng H0 đúng.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 13 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Quy trình xây dựng kiểm định giả thuyết thông kê

Xét bài toán kiểm định giả thuyết thống kê


với mức ý nghĩa α cho trước.
1
Bước 1: Phát biểu giả thuyết H0 và đối
thuyết H1
2
Bước 2: Tính giá trị kiểm định thống kê
dựa trên giả thiết rằng H0 đúng.
3
Bước 3: Xác định miền bác bỏ hoặc trị số
P v dựa trên phân phối chuẩn

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 13 / 32
Khái niệm chung về kiểm định Quy trình xây dựng kiểm định giả thuyết thông kê

Xét bài toán kiểm định giả thuyết thống kê


với mức ý nghĩa α cho trước.
1
Bước 1: Phát biểu giả thuyết H0 và đối
thuyết H1
2
Bước 2: Tính giá trị kiểm định thống kê
dựa trên giả thiết rằng H0 đúng.
3
Bước 3: Xác định miền bác bỏ hoặc trị số
P v dựa trên phân phối chuẩn
4
Bước 4: Kết luận bác bỏ H0 nếu giá trị
kiểm định thống kê thuộc miền bác bỏ
hoặc nếu P v < α
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 13 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 đã biết
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 14 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 đã biết
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0
Tính giá trị kiểm định thống kê: z 0 = p
σ/ n

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 14 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 đã biết
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0
Tính giá trị kiểm định thống kê: z 0 = p
σ/ n
Với mức ý nghĩa α, xác định miền bác bỏ và giá trị
P v theo quy tắc:
Đối thuyết Miền bác bỏ Giá trị P v
µ ̸= µ0 Wα = {z 0 : |z 0 | > z α/2 } 2[1 − Φ(|z 0 |)]
µ > µ0 Wα = {z 0 : z 0 > z α } 1 − Φ(z 0 )
µ < µ0 Wα = {z 0 : z 0 < −z α } Φ(z 0 )
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 14 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

(a)H1 : µ ̸= µ0 ; (b)H1 : µ > µ0 ; (c)H1 : µ < µ0 ;

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 15 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

VÍ DỤ 2.1
Trong bài toán về thiết kế hệ thống thoát hiểm cho
phi hành gia, chúng ta nói rằng hệ thống đạt tiêu
chuẩn nếu tốc độ đốt cháy trung bình của chất phóng
là 50 cm/giây. Ta xem xét giả thuyết H0 : µ = 50 và
H1 : µ ̸= 50. Giả sử rằng chúng ta biết tốc độ đốt cháy
của chất phóng có phân phối chuẩn với độ lệch
chuẩn σ = 2 cm/giây. Người ta thực hiện 25 lần đo và
ghi nhận trung bình mẫu là 51.3 cm/giây. Thực hiện
kiểm định giả thuyết thống kê với mức ý nghĩa
α = 0.05 để xác định xem hệ thống này có đạt yêu cầu
chất lượng hay không?
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 16 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 50; H1 : µ ̸= 50

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 17 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 50; H1 : µ ̸= 50
x − µ0 51.3 − 50
2
z0 = p = p = 3.25
σ/ n 2/ 25

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 17 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 50; H1 : µ ̸= 50
x − µ0 51.3 − 50
2
z0 = p = p = 3.25
σ/ n 2/ 25
3
Với α = 0.05 ⇒ z α/2 = z 0.025 = 1.96. Do đó,
|z 0 | > z α/2 . Chúng ta bác bỏ H0 , có nghĩa là
hệ thống không đạt yêu cầu chất lượng.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 17 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai đã biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 50; H1 : µ ̸= 50
x − µ0 51.3 − 50
2
z0 = p = p = 3.25
σ/ n 2/ 25
3
Với α = 0.05 ⇒ z α/2 = z 0.025 = 1.96. Do đó,
|z 0 | > z α/2 . Chúng ta bác bỏ H0 , có nghĩa là
hệ thống không đạt yêu cầu chất lượng.
4
P v = 2[1 − Φ(|z 0 |)] = 2[1 − Φ(3.25)] ≈ 0.0012.
Do đó P v < 0.05 = α. Chúng ta bác bỏ H0,
có nghĩa là hệ thống không đạt yêu cầu
chất lượng.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 17 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 không biết (pp Student với n − 1 bậc tự do)
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 18 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 không biết (pp Student với n − 1 bậc tự do)
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0
Tính giá trị kiểm định thống kê: t 0 = p
s/ n

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 18 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

Các giả định X 1 , . . . , X n là mẫu ngẫu nhiên được chọn


từ tổng thể có phân phối chuẩn N (µ, σ2 ) với phương
sai σ2 không biết (pp Student với n − 1 bậc tự do)
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0
Tính giá trị kiểm định thống kê: t 0 = p
s/ n
Với mức ý nghĩa α, xác định miền bác bỏ và giá trị
P v theo quy tắc:
Đối thuyết Miền bác bỏ Giá trị P v
µ ̸= µ0 Wα = {t 0 : |t 0 | > t α/2,n−1 } 2P (T > |t 0 |)
µ > µ0 Wα = {t 0 : t 0 > t α,n−1 } P (T > t 0 )
µ < µ0 Wα = {t 0 : t 0 < −t α,n−1 } P (T < t 0 )
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 18 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

(a)H1 : µ ̸= µ0 ; (b)H1 : µ > µ0 ; (c)H1 : µ < µ0 ;

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 19 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

VÍ DỤ 3.1
Một công ty tuyên bố rằng pH trung bình của nước
sông gần đó là 6.8. Bạn chọn ngẫu nhiên 25 mẫu
nước và đo độ pH của chúng và ghi nhận kết quả sau:

6.6; 7.3; 6.7; 6.6; 6.8; 6.9; 6.4; 6.6; 7.1; 6.6; 6.8; 7.0; 6.5; 7.0; 6.4;

6.1; 6.7; 6.8; 6.7; 6.2; 6.7; 6.2; 6.8; 6.1; 6.6.
Giả sử rằng độ pH của nước sông có phân phối
chuẩn. Ta có thể bác bỏ tuyên bố của công ty với mức
ý nghĩa α = 0.05 hay không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 20 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 6.8; H1 : µ ̸= 6.8

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 21 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 6.8; H1 : µ ̸= 6.8
x − µ0 6.648 − 6.8
2
t0 = p = p = −2.5091
s/ n 0.3029/ 25

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 21 / 32
Kiểm định kỳ vọng với phương sai chưa biết

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 6.8; H1 : µ ̸= 6.8
x − µ0 6.648 − 6.8
2
t0 = p = p = −2.5091
s/ n 0.3029/ 25
3
t α/2,n−1 = t 0.025,24 = 2.064 < |t 0 |. Chúng ta bác
bỏ H0, có nghĩa là chúng ta bác bỏ tuyên
bố của công ty.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 21 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

Các giả định: Cỡ mẫu lớn, không biết phân phối của
tổng thể hoặc phân phối của tổng thể không tuân
theo phân phối chuẩn.
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 22 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

Các giả định: Cỡ mẫu lớn, không biết phân phối của
tổng thể hoặc phân phối của tổng thể không tuân
theo phân phối chuẩn.
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0 x − µ0
Tính: z 0 = p (biết σ2 ) hoặc z 0 = p (không
σ/ n s/ n
biết σ2 )

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 22 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

Các giả định: Cỡ mẫu lớn, không biết phân phối của
tổng thể hoặc phân phối của tổng thể không tuân
theo phân phối chuẩn.
CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : µ = µ0
x − µ0 x − µ0
Tính: z 0 = p (biết σ2 ) hoặc z 0 = p (không
σ/ n s/ n
biết σ2 )
Với mức ý nghĩa α
Đối thuyết Miền bác bỏ Giá trị P v
µ ̸= µ0 Wα = {z 0 : |z 0 | > z α/2 } 2[1 − Φ(|z 0 |)]
µ > µ0 Wα = {z 0 : z 0 > z α } 1 − Φ(z 0 )
µ < µ0 Wα = {z 0 : z 0 < −z α } Φ(z 0 )
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 22 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

VÍ DỤ 4.1
Người ta cần kiểm tra độ mạnh của các
bánh răng nhựa dùng trong một loại máy
in. Kiểm tra độ mạnh của 151 bánh răng
được chọn ngẫu nhiên, người ta ghi nhận
trung bình mẫu là 460 và phương sai mẫu là
2416. Với mức ý nghĩa α = 0.02, có đủ cơ sở để
kết luận rằng độ mạnh trung bình của các
bánh răng lớn hơn 450?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 23 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 450; H1 : µ > 450

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 24 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 450; H1 : µ > 450
x − µ0 460 − 450
2
z0 = p = p p ≈ 2.5
s/ n 2416/ 151

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 24 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 450; H1 : µ > 450
x − µ0 460 − 450
2
z0 = p = p p ≈ 2.5
s/ n 2416/ 151
3
Với α = 0.02 ⇒ z α = z 0.02 ≈ 2.05. Do đó,
z 0 > z α . Chúng ta bác bỏ H0 , có nghĩa là
độ mạnh trung bình của các bánh răng
lớn hơn 450.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 24 / 32
Kiểm định kỳ vọng cho phân phối bất kỳ với cỡ mẫu lớn

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : µ = 450; H1 : µ > 450
x − µ0 460 − 450
2
z0 = p = p p ≈ 2.5
s/ n 2416/ 151
3
Với α = 0.02 ⇒ z α = z 0.02 ≈ 2.05. Do đó,
z 0 > z α . Chúng ta bác bỏ H0 , có nghĩa là
độ mạnh trung bình của các bánh răng
lớn hơn 450.
4
P v = 1 − Φ(2.5) = 1 − Φ(2.5) ≈ 0.00621. Do đó
P v < 0.02 = α. Chúng ta bác bỏ H0 .
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 24 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả sử mẫu ngẫu nhiên có cỡ n được chọn từ


tổng thể và X (É n) là số quan sát có tính chất nào
X
đó của mẫu. Khi đó, p̂ = là tỉ lệ mẫu.
n

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 25 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả sử mẫu ngẫu nhiên có cỡ n được chọn từ


tổng thể và X (É n) là số quan sát có tính chất nào
X
đó của mẫu. Khi đó, p̂ = là tỉ lệ mẫu.
n
Chúng ta cần ước lượng tỉ lệ p của tổng thể có
tính chất này. Chú ý n và p là các tham số của
phân phối nhị thức.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 25 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả sử mẫu ngẫu nhiên có cỡ n được chọn từ


tổng thể và X (É n) là số quan sát có tính chất nào
X
đó của mẫu. Khi đó, p̂ = là tỉ lệ mẫu.
n
Chúng ta cần ước lượng tỉ lệ p của tổng thể có
tính chất này. Chú ý n và p là các tham số của
phân phối nhị thức.
Khi đó P̂ xấp xỉ tuân theo phân phối chuẩn với kỳ
p(1 − p)
vọng p và phương sai ; nếu p không quá
n
gần 0 hoặc 1 và nếu n khá lớn.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 25 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả sử mẫu ngẫu nhiên có cỡ n được chọn từ


tổng thể và X (É n) là số quan sát có tính chất nào
X
đó của mẫu. Khi đó, p̂ = là tỉ lệ mẫu.
n
Chúng ta cần ước lượng tỉ lệ p của tổng thể có
tính chất này. Chú ý n và p là các tham số của
phân phối nhị thức.
Khi đó P̂ xấp xỉ tuân theo phân phối chuẩn với kỳ
p(1 − p)
vọng p và phương sai ; nếu p không quá
n
gần 0 hoặc 1 và nếu n khá lớn.
Khi áp dụng xấp xỉ này, ta cần xác định np và
n(1 − p) lớn hơn hoặc bằng 5.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 25 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả định: Cỡ mẫu đủ lớn


CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : p = p 0

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 26 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả định: Cỡ mẫu đủ lớn


CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : p = p 0
p̂ − p 0
Tính giá trị kiểm định thống kê: z 0 = r
p 0 (1 − p 0 )
n

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 26 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

Giả định: Cỡ mẫu đủ lớn


CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH
H0 : p = p 0
p̂ − p 0
Tính giá trị kiểm định thống kê: z 0 = r
p 0 (1 − p 0 )
n
Với mức ý nghĩa α, xác định miền bác bỏ và giá trị
P v theo quy tắc:
Đối thuyết Miền bác bỏ Giá trịP v
p ̸= p 0 Wα = {z 0 : |z 0 | > z α/2 } 2[1 − Φ(|z 0 |)]
p > p0 Wα = {z 0 : z 0 > z α } 1 − Φ(z 0 )
p < p0 Wα = {z 0 : z 0 < −z α } Φ(z 0 )
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 26 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

VÍ DỤ 5.1
Theo báo cáo, tỷ lệ hàng phế phẩm trong
kho là 12%. Kiểm tra ngẫu nhiên 100 sản
phẩm, thấy có 8 phế phẩm. Với mức ý nghĩa
α = 5%, báo cáo trên có đáng tin không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 27 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

VÍ DỤ 5.1
Theo báo cáo, tỷ lệ hàng phế phẩm trong
kho là 12%. Kiểm tra ngẫu nhiên 100 sản
phẩm, thấy có 8 phế phẩm. Với mức ý nghĩa
α = 5%, báo cáo trên có đáng tin không?

Gọi p tỷ lệ phế phẩm trong kho, p 0 = 0.12 là


tỷ lệ phế phẩm giả thiết cần kiểm định. Mẫu
có kích thước n = 100, tỷ lệ mẫu
8
p̂ = = 0.08.
100
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 27 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.12; H1 : p ̸= p 0 = 0.12

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 28 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.12; H1 : p ̸= p 0 = 0.12
p̂ − p 0 0.08 − 0.12
2
z0 = r =r ≈ −1.23
p 0 (1 − p 0 ) 0.12(1 − 0.12)
n 100

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 28 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.12; H1 : p ̸= p 0 = 0.12
p̂ − p 0 0.08 − 0.12
2
z0 = r =r ≈ −1.23
p 0 (1 − p 0 ) 0.12(1 − 0.12)
n 100
3
Với α = 0.05 ⇒ z α/2 = z 0.025 ≈ 1.96. Do đó,
|z 0 | < z α/2 . Chúng ta không bác bỏ H0 .

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 28 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.12; H1 : p ̸= p 0 = 0.12
p̂ − p 0 0.08 − 0.12
2
z0 = r =r ≈ −1.23
p 0 (1 − p 0 ) 0.12(1 − 0.12)
n 100
3
Với α = 0.05 ⇒ z α/2 = z 0.025 ≈ 1.96. Do đó,
|z 0 | < z α/2 . Chúng ta không bác bỏ H0 .
h i h i
4
P v = 2 1 − Φ(|z 0 |) = 2 1 − Φ(1.23) ≈ 0.2187.
Do đó P v > 0.025 = α. Chúng ta không bác
bỏ H0, có nghĩa là báo cáo trên đáng tin.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 28 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

VÍ DỤ 5.2
Năm 2013, ở Việt Nam có 5% dân số bị hen
suyển. Một nghiên cứu cũng trong năm đó
trên 6701 trẻ em trong độ tuổi 13-14 ở Hà Nội
cho thấy có 260 em bị chuẩn đoán bị hen
suyển. Liệu ta có đủ cơ sở để kết luận rằng tỷ
lệ trẻ em trong độ tuổi 13-14 bị hen suyển ở
Hà Nội ít hơn 5% với mức ý nghĩa 0.01
không?

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 29 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

VÍ DỤ 5.2
Năm 2013, ở Việt Nam có 5% dân số bị hen
suyển. Một nghiên cứu cũng trong năm đó
trên 6701 trẻ em trong độ tuổi 13-14 ở Hà Nội
cho thấy có 260 em bị chuẩn đoán bị hen
suyển. Liệu ta có đủ cơ sở để kết luận rằng tỷ
lệ trẻ em trong độ tuổi 13-14 bị hen suyển ở
Hà Nội ít hơn 5% với mức ý nghĩa 0.01
không?
260
p 0 = 0.05; n = 6701; p̂ = ≈ 0.04.
6701
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 29 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.05; H1 : p < p 0 = 0.05

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 30 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.05; H1 : p < p 0 = 0.05
260
p̂ − p 0 − 0.05
2
z0 = r = r 6701 ≈ −4.21
p 0 (1 − p 0 ) 0.05(1 − 0.05)
n 6701

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 30 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.05; H1 : p < p 0 = 0.05
260
p̂ − p 0 − 0.05
2
z0 = r = r 6701 ≈ −4.21
p 0 (1 − p 0 ) 0.05(1 − 0.05)
n 6701
3
Với α = 0.01 ⇒ z α = z 0.01 ≈ 2.33. Do đó,
z 0 < −z α . Chúng ta bác bỏ H0 .

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 30 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁC BƯỚC KIỂM ĐỊNH

1
H0 : p = p 0 = 0.05; H1 : p < p 0 = 0.05
260
p̂ − p 0 − 0.05
2
z0 = r = r 6701 ≈ −4.21
p 0 (1 − p 0 ) 0.05(1 − 0.05)
n 6701
3
Với α = 0.01 ⇒ z α = z 0.01 ≈ 2.33. Do đó,
z 0 < −z α . Chúng ta bác bỏ H0 .
4
P v = Φ(z 0 ) ≈ 1.27 × 10−5 . Do đó
P v < 0.01 = α. Chúng ta bác bỏ H0 , có
nghĩa khẳng định H1.
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 30 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

TÓM TẮT BÀI HỌC

1
Nếu mẫu có phân phối chuẩn và biết phương sai
tổng thể σ2 thì dùng phân phối chuẩn tắc (thay vì
phân phối Student) để kiểm định.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 31 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

TÓM TẮT BÀI HỌC

1
Nếu mẫu có phân phối chuẩn và biết phương sai
tổng thể σ2 thì dùng phân phối chuẩn tắc (thay vì
phân phối Student) để kiểm định.
2
Trong trường hợp cỡ mẫu nhỏ hoặc cỡ mẫu lớn
mà mẫu có phân phối chuẩn và không biết
phương sai tổng thể σ2 thì dùng phân phối
Student để kiểm định

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 31 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

TÓM TẮT BÀI HỌC

1
Nếu mẫu có phân phối chuẩn và biết phương sai
tổng thể σ2 thì dùng phân phối chuẩn tắc (thay vì
phân phối Student) để kiểm định.
2
Trong trường hợp cỡ mẫu nhỏ hoặc cỡ mẫu lớn
mà mẫu có phân phối chuẩn và không biết
phương sai tổng thể σ2 thì dùng phân phối
Student để kiểm định
3
Trong trường hợp cỡ mẫu lớn, nếu biết phương
sai tổng thể σ2 thì dùng σ2 để kiểm định, nếu
không thì dùng phương sai mẫu s 2 để kiểm định.

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 31 / 32
Kiểm định tỷ lệ tổng thể

CÁM ƠN CÁC EM ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE

TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) KIỂM ĐỊNH MỘT MẪU TP. HCM — 2023. 32 / 32

You might also like