v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt
Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
BCTC Báo cáo tài chính
HĐQT Hội đồng quản trị
KH Khách hàng
KHCN Khách hàng cá nhân
KHDN Khách hàng doanh nghiệp
MB Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quân đội
NHNN Ngân hàng Nhà Nƣớc
NHTM Ngân hàng thƣơng mại
QTRR Quản trị rủi ro
RRTD Rủi ro tín dụng
Techcombank/TCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Kỹ Thƣơng Việt Nam
TMCP Thƣơng mại cổ phần
TSĐB Tài sản đảm bảo
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý tài
VAMC
sản của các Tổ chức tín dụng Việt Nam
Vietcombank Ngân Hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại Thƣơng Việt Nam
 vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt
CAR Capital Aquadecy Ratio Tỷ lệ an toàn vốn

CIC Credit Information Center Trung tâm Thông tin Tín Dụng

Tổng dƣ nợ của KH tại thời

EAD Exposure at Default
điểm KH không trả đƣợc nợ.
EL Expected loss Tổn thất dự kiến
GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội
Internal Capital Adequacy Quy trình đánh giá tính đầy đủ
ICAAP
Assessment Process vốn nội bộ
IFRS Financial Instrument Chuẩn mực kế toán quốc tế
The Internal Ratings - Based Phƣơng pháp tiếp cận xếp hạng
IRB
Approach nội bộ
LGD Loss Given Default Tỷ trọng tổn thất ƣớc tính
M Effective Maturity Kỳ hạn hiệu dụng
Xác suất khách hàng không trả
PD Probability of Default
đƣợc nợ
ROA Return On Assets Lợi nhuận trên tổng tài sản
ROE Return On Equity Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
 vii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN ................................................................................................ iii
ABSTRACT .................................................................................................................. iv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT ...................................................................v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH ................................................................. vi
MỤC LỤC .................................................................................................................... vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................................x
DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................. xi
LỜI PHẦN MỞ ĐẦU .....................................................................................................1
1. Đặt vấn đề ................................................................................................................1
2. Tính cấp thiết của đề tài...........................................................................................2
3. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................3
4. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................................3
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................4
7. Nội dung nghiên cứu ...............................................................................................4
8. Đóng góp của đề tài .................................................................................................5
9. Các nghiên cứu liên quan ........................................................................................6
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG THEO HIỆP
ƢỚC BASEL II TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...................................................9
1.1 Một số vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng ................................................................9
1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng.....................................................................................9
1.1.2 Nguyên nhân của rủi ro tín dụng .......................................................................10
1.1.3 Hậu quả của rủi ro tín dụng ...............................................................................11
1.1.4 Các yếu tốc tác động đến rủi ro tín dụng ...........................................................13
1.1.5 Tiêu chí đo lƣờng rủi ro tín dụng .......................................................................14
1.2 Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basell II ............................15
1.2.1 Khái quát về quản trị rủi ro tín dụng .................................................................15
1.2.2 Quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II ..................................................15
 viii

1.3 Kinh nghiệm triển khai quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II ..............24
1.3.1 Kinh nghiệm tại Vietcombank và MB ...............................................................24
1.3.2 Bài học kinh nghiệm cho Techcombank ...........................................................27
Tổng kết chƣơng 1 .....................................................................................................28
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG THEO HIỆP ƢỚC
BASEL II TẠI TECHCOMBANK ...............................................................................29
2.1 Tổng quan về Techcombank ...............................................................................29
2.1.1 Khái quát lịch sử hình thành và phát triển .........................................................29
2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Techcombank .....................................................................32
2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh ........................................................................35
2.2 Thực trạng hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng tại Techcombank trong giai
đoạn 2016-2021. ........................................................................................................37
2.2.1 Thực trạng hoạt động tín dụng ...........................................................................37
2.2.2 Thực trạng rủi ro tín dụng ..................................................................................38
2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại Techcombank .....42
2.3.1 Các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng .............................................................42
2.3.2 Chiến lƣợc và và khẩu vị rủi ro tín dụng ...........................................................49
2.3.3 Tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng ............................................................51
2.3.4 Chính sách quản lý rủi ro tín dụng.....................................................................53
2.3.5 Quy trình và thủ tục quản trị rủi ro tín dụng ......................................................55
2.4 Đánh giá về thực trạng quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại
Techcombank.............................................................................................................63
2.4.1 Những thành tựu đạt đƣợc .................................................................................63
2.4.2 Những hạn chế ...................................................................................................69
2.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................................74
Tổng kết chƣơng 2 .....................................................................................................77
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG THEO
HIỆP ƢỚC BASEL II TẠI TECHCOMBANK............................................................78
3.1 Định hƣớng quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank ........................................78
3.1.1 Định hƣớng hoạt động quản trị rủi ro ................................................................78
3.1.2 Định hƣớng quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II .............................................80
 ix

3.2 Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại
Techcombank.............................................................................................................81
3.3 Một số kiến nghị ..................................................................................................84
3.3.1 Đối với Ngân hàng Nhà Nƣớc ...........................................................................84
3.3.2 Đối với Hiệp hội ngân hàng ...............................................................................85
3.3.3 Đối với Techcombank .......................................................................................85
3.4 Hạn chế của đề tài................................................................................................86
Tổng kết chƣơng 3 .....................................................................................................86
KẾT LUẬN ...................................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... i
PHỤ LỤC ...................................................................................................................... iii
 x

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 Một vài chỉ tiêu quy mô của Techcombank giai đoạn 2016-2021………….35
Bảng 2.2 Một vài chỉ số hiệu quả Techcombank giai đoạn 2016-2021………………36
Bảng 2.3 Một số chỉ số quản trị rủi ro của TCB giai đoạn 2016 -2021………………38
Bảng 2.4 Tình hình tổng tài sản và dƣ nợ cho vay của Techcombank……………….39
Bảng 2.5 Phân loại dƣ nợ cho vay năm 2021 của TCB theo loại hình tổ chức.……...40
Bảng 2.6 Phân loại dƣ nợ cho vay năm 2021 của TCB theo nhóm ngành.…………..40
Bảng 2.7 Phân loại chất lƣợng nợ tại Techcombank giai đoạn 2016-2021…………..41
Bảng 2.8 Trích lập dự phòng tại Techcombank giai đoạn 2016-2021………………..i42
Bảng 2.9 Tình hình tuân thủ các nguyên tắc QTRR tín dụng tại Techcombank……...42
Bảng 2.10 Kết quả xếp hạng tín dụng tại Techcombank……………………………...57
Bảng 2.11 Chỉ số an toàn trong hoạt động cấp tín dụng tại Techcombank………..….64
Bảng 2.12 NIM, ROA, ROE của Techcombank giai đoạn 2016-2021……………….64
Bảng 2.13 So sánh các công việc trƣớc và sau khi có hệ thống BCDE………………65
Bảng 2.14 So sánh tên miền truy cập internet………………………………………...68
Bảng 2.15 Nguyên nhân hạn chế đến từ điều kiện triển khai Basel II..………………73
 xi

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 1.1 Tổng quát về các trụ cột của Basel II.………………………………………16
Hình 1.2 Mô hình 3 tuyến bảo vệ.…………………………………………………….20
Hình 1.3 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II.…………………..23
Hình 2.1 Sơ đồ các công ty con của Techcombank.………………………………….32
Hình 2.2 Sơ đồ tổ chức của Techcombank..........................……………………..……32
Hình 2.3 Sơ đồ bộ máy quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank...........…………….52
Hình 2.4 Sơ đồ phân nhóm hoạt động tại khối Quản trị rủi ro.………………………i52
 1

LỜI PHẦN MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề
Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam ghi nhận nhiều tín hiệu tích
cực của một nền kinh tế trẻ, năng động, hoạt động sản xuất kinh doanh sôi nổi, kim
ngạch xuất nhập khẩu cao, nhu cầu giao thƣơng, giao dịch và đầu tƣ tích lũy lớn,… tạo
nên điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hệ thống các ngân hàng, đặc biệt là các
ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam.
Kết thúc năm 2021, sau khi trải qua một năm chứng kiến nền kinh tế chịu nhiều
tác động tiêu cực do đại dịch Covid 19 thì ngƣợc lại với dự đoán, hàng loạt các NHTM
tại Việt Nam đã công bố kết quả kinh doanh với mức lợi nhuận khủng. Điều này đƣợc
xem là một điểm sáng trong bức tranh kinh tế 2021 có phần tẻ nhạt của hầu hết các
nhóm ngành, tuy nhiên từ quý 1/2022 tỷ lệ các ngân hàng rao bán nợ, thanh lý tài sản
đảm bảo xử lý nợ tăng cao khiến chủ đề về quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng
một lần nữa cần đƣợc đánh giá lại một cách thận trọng. Có thể nói rủi ro về tín dụng
chính là một loại rủi ro thƣờng trực nhất trong hoạt động kinh doanh của các ngân
hàng, là một loại rủi ro mà nếu ngân hàng không có những chính sách quản trị phù hợp
có thể gây ra hậu quả nặng nề cho không chỉ một ngân hàng mà có thể có những tác
động tiêu cực đến cả nền kinh tế.
Chính vì thế, để nâng cao hiệu quả trong công tác quản trị rủi ro và hội nhập
với các thông lệ quốc tế mà ngay từ cách đây hơn 8 năm NHNN đã có những chỉ đạo
lựa chọn hiệp ƣớc Basel là chuẩn mực quốc tế để định hƣớng hệ thống các NHTM tại
Việt Nam hƣớng đến nhằm tăng cƣờng an toàn và hiệu quả hoạt động.
Theo đó, Techcombank là một trong mƣời ngân hàng tiên đƣợc NHNN lựa
chọn triển khai thí điểm Basel II tại Việt Nam. Trong thời gian đó Techcombank đã
thực hiện một cách nghiêm túc và quyết tâm nhất thông qua việc đƣa mục tiêu về
QTRR tín dụng vào chiếc lƣợc trọng yếu của ngân hàng. Kết quả là vào ngày
01/07/2019 Techcombank đƣợc NHNN phê duyệt áp dụng trƣớc hạn thông tƣ 41 về
Basel II, điều này sẽ tạo điều kiện rất lớn giúp Techcombank có cơ hội tiệm cận các
chuẩn mực QTRR nói chung và QTRR tín dụng nói riêng của mình theo các tiêu
chuẩn của quốc tế. Nhận thấy đƣợc tầm quan trọng này và mong muốn tìm hiểu sâu
hơn và có thể đóng góp những giải pháp góp phần hoàn thiện hơn công tác QTRR tín
 2

dụng tại Techcombank từ những hạn chế mà tôi nhận thấy đƣợc trong quá trình công
tác. Đó chính là lý do tôi lựa chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel
II tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Kỹ Thƣơng Việt Nam” làm đề tài cho luận văn
thạc sĩ của mình.
2. Tính cấp thiết của đề tài
Techcombank là một trong mƣời ngân hàng đầu tiêu tại Việt Nam đƣợc NHNN
xem xét chủ trƣơng triển khai thí điểm áp dụng các tiêu chuẩn của hiệp ƣớc Basel II từ
tháng 02/2016. Nhận thấy đƣợc tầm quan trọng đó mà ngay từ sớm Techcombank đã
thành lập riêng một nhóm dự án về Basel, phục vụ phân tích và lên kế hoạch và thực
thi triển khai áp dụng Basel II vào hoạt động QTRR của ngân hàng. Tuy nhiên, với
một bộ máy và quy mô hoạt động lớn nhƣ ngân hàng thì để chuyển đổi một mô hình
quản trị để áp dụng một tiêu chuẩn mới thay cho phƣơng thức quản lý đã hình thành từ
lâu thì ngân hàng cũng gặp khá nhiều khó khăn, thách thức nhất là trong giai đoạn đầu
triển khai.
Sau thời gian triển khai áp dụng, đến nay ngân hàng cũng đã có những thành
công nhất định và cũng đã đƣợc NHNN ghi nhận, tuy nhiên bên cạnh đó là không ít
những khó khăn, thách thức buộc ngân hàng phải tìm giải pháp và hoàn thiện từng
ngày để có thể áp dụng một cách tối ƣu nhất Basel vào QTRR tín dụng tại ngân hàng.
Nếu áp dụng tốt các yêu cầu của Basel II vào QTRR tín dụng sẽ giúp gia tăng năng lực
phòng thủ của ngân hàng, bảo vệ ngân hàng trƣớc những biến cố, gia tăng vị thế cạnh
tranh mà hơn hết đảm bảo đƣợc thành quả đã xây dựng đƣợc từ kinh doanh và từ đó
gia tăng lợi ích cho cổ đông. Đồng thời, việc hoàn thiện một cách tối ƣu các tiêu chuẩn
của Basel II vào quản trị rủi ro tín dụng cũng góp phần tạo tiền đề giúp ngân hàng
hƣớng đến mục tiêu cao hơn là Basel III theo xu hƣớng của ngành ngân hàng trên thế
giới.
Chính vì sự quan trọng đó mà việc nghiên cứu vấn đề “Quản trị rủi ro tín dụng
theo hiệp ƣớc Basel II tại Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam” có ý nghĩa thiết
thực cả về lý luận lẫn thực tiễn. Nghiên cứu đƣợc thực hiện với mong muốn hoàn thiện
lý luận chuyên môn, nghiên cứu đƣợc thực trạng áp dụng và từ đó đƣa ra những đề
xuất góp phần hoàn thiện mô hình quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại
Techcombank trong điều kiện và bối cảnh hội nhập nhƣ hiện nay. Tạo điều kiện cho
 3

Techcombank hƣớng đến hoàn thiện phiên bản nâng cao của hiệp ƣớc Basel II và tiền
đề hƣớng tới hiệp ƣớc Basel III trong tƣơng lai gần.
3. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu tổng quát
Phân tích thực trạng QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng
TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp giúp ngân hàng hoàn thiện
và triển khai tốt hơn việc áp dụng hiệp ƣớc Basel II trong hoạt động QTRR tín dụng.
Mục tiêu cụ thể
Nghiên cứu hƣớng đến 3 mục tiêu cụ thể nhƣ sau:
Một là phân tích thực trạng hoạt động QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại
ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Hai là đánh giá những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ hạn chế trong việc thực hiện
QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Ba là đề xuất những giải pháp giúp ngân hàng hoàn thiện mô hình QTRR tín
dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Luận văn đặt ra 3 câu hỏi nghiên cứu để giải quyết mục tiêu nghiên cứu:
- Thực trạng hoạt động QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại Ngân hàng
TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam hiện nay nhƣ thế nào?
- Trong bối cảnh áp dụng Basel II vào QTRR tín dụng thì ngân hàng TMCP Kỹ
Thƣơng Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu và hạn chế nào?
- Những giải pháp nào giúp hoàn thiện QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II
tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam?
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là: Công tác QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc
Basel II tại Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
- Thời gian: Giai đoạn 2016-2021 nhằm nghiên cứu thực trạng việc QTRR tín
dụng tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
 3

Techcombank hƣớng đến hoàn thiện phiên bản nâng cao của hiệp ƣớc Basel II và tiền
đề hƣớng tới hiệp ƣớc Basel III trong tƣơng lai gần.
3. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu tổng quát
Phân tích thực trạng QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng
TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp giúp ngân hàng hoàn thiện
và triển khai tốt hơn việc áp dụng hiệp ƣớc Basel II trong hoạt động QTRR tín dụng.
Mục tiêu cụ thể
Nghiên cứu hƣớng đến 3 mục tiêu cụ thể nhƣ sau:
Một là phân tích thực trạng hoạt động QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại
ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Hai là đánh giá những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ hạn chế trong việc thực hiện
QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Ba là đề xuất những giải pháp giúp ngân hàng hoàn thiện mô hình QTRR tín
dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Luận văn đặt ra 3 câu hỏi nghiên cứu để giải quyết mục tiêu nghiên cứu:
- Thực trạng hoạt động QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II tại Ngân hàng
TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam hiện nay nhƣ thế nào?
- Trong bối cảnh áp dụng Basel II vào QTRR tín dụng thì ngân hàng TMCP Kỹ
Thƣơng Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu và hạn chế nào?
- Những giải pháp nào giúp hoàn thiện QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc Basel II
tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam?
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là: Công tác QTRR tín dụng theo hiệp ƣớc
Basel II tại Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: Ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.
- Thời gian: Giai đoạn 2016-2021 nhằm nghiên cứu thực trạng việc QTRR tín
dụng tại ngân hàng TMCP Kỹ Thƣơng Việt Nam.