PROBLEMİ

TANIMLAMA
2. Hafta
Problem
■ Teoremler veya kurallar yardımıyla çözülmesi istenen soru veya mesele olarak
tanımlanmaktadır.
■ Hayatımızda karşımıza birçok problem çıkmakta ve bunları farklı yollarla çözmeye
çalışmaktayız.
■ Problemler bir dersten nasıl yüksek not alacağımızdan, aşağıdaki zeka
problemlerinin çözümüne kadar çeşitlilik gösterir.
Problem

■ Karşılaştığımız ya da belirlediğimiz problemleri çözmek için öncelikle problemin ne

olduğunu tanımlar, nasıl çözeceğimize ilişkin varsayımlarda bulunur, problem ve
çözüm yollarına ilişkin bilgiler toplar ve bu bilgilere dayanarak belirlediğimiz çözüm
yollarını deneriz.
■ Bu sürecin sonunda ise elde ettiğimiz bilgi ve deneyimleri değerlendirerek benzer
problemleri en iyi nasıl çözeceğimize ilişkin genellemeler yaparız.
Araştırma Problemi

■ Bir bilimsel araştırma bir problem ile başlar. Araştırma problemi sizin
gerçekleştireceğiniz araştırma ile çözüm bulmayı planladığınız sorundur.

■ Bunun için öncelikle bir araştırma fikri bulmanız gerekmektedir. Bu fikri ise günlük
yaşantınızdaki gözlemleriniz veya uygulamalarınız yoluyla ve geçmiş araştırmaların
sonuçlarını ya da çeşitli kuramları inceleme yoluyla belirleyebilirsiniz.

■ Elbette bu fikir kaynakları size genel bir çerçeve verecektir. Burada dikkat edilmesi
gereken nokta, fikrin bulunmasıyla araştırma probleminin belirlendiğinin
sanılmasıdır.
Araştırma Konusu – Araştırma Problemi

■ Araştırma konusu sizin araştırma yapmayı düşündüğünüz alandaki bir konudur ve

araştırma problemine göre oldukça kapsamlıdır.

■ Uzaktan eğitim, matematik öğretimi, yabancı dil öğretimi, vb. birer araştırma konusu
olabilir. Ancak bunların birer araştırma problemi olabilmesi için kapsamlarının
daraltılması gerekmektedir.
Araştırma Problemi

■ Araştırmada problem durumu bir soru cümlesi olarak da ifade edilebilir. Ancak
araştırma sorusuyla karıştırmamak gerekir.
■ Araştırma probleminin araştırılabilir olması gerekmektedir.
■ Örneğin «Sınıf/Türkçe öğretmenleri 7. sınıftaki ……. ünitesini hangi öğrenme-öğretme
yöntemleri kullanarak işlemektedir?» sorusu araştırılabilir.
■ Ancak «…… dersi en iyi hangi yöntemle öğretilir?» sorusu veri toplamak için oldukça
güç bir problem durumunu tanımalar. Hangi yöntemin en iyi olduğu birçok duruma
ve kişiye göre değişir ve bu soru hem çok geneldir hem de cevaplaması oldukça
zordur.
İyi Bir Araştırma Probleminin Özellikleri

■ Akla yatkın olmalıdır. Çok fazla zaman, para veya enerji gerektirmemelidir.
■ Anlamlı olmalıdır. Araştırmaya değer olmalıdır, katkı sağlamalıdır.
■ Açık ve anlaşılır olmalıdır. İçinde yer alan kavramlar ve değişkenler net ifade edilmelidir.
■ İfadeler olasılık ya da emir kipiyle kurulmamalıdır.
■ Sınanabilir, ölçülebilir, test edilebilir olmalıdır. Tartışmalı sorular olmamalıdır. («hayatın
anlamı nedir?» gibi bir soru uygun değildir.)
■ Çok geniş ya da dar kapsamlı olmamalıdır.
■ Orijinal ve özgün olmalıdır.
■ Etik olmalıdır. Araştırma alanındaki doğa, kişi ve sosyal çevreye fiziksel ve psikolojik
zararlar verilmemelidir.
Araştırma Problemi

■ Araştırma probleminde geçen kavramlar mutlaka derinlemesine araştırılmalıdır.

■ Araştırma probleminizin tartışmalı olmaması gerekmektedir. Araştırma problemlerini
tanımlarken literatürün iyi taranması gerekmektedir.
■ Literatür taraması ile araştırma problemimize ilişkin kuramsal bilgilere ve
belirlediğiniz araştırma konusunda daha önce yapılmış olan araştırmaların
sonuçlarına ulaşabilirsiniz.
Literatür Taraması

■ İlgilendiğiniz konuya ilişkin bilgileri bulmanızı, araştırmanıza kuramsal bir temel

kazandırmanızı ve sizinkine benzer çalışmaların sonuçlarını görmenizi sağlar.

■ Araştırmanızı nasıl yapacağınıza ilişkin fikirler verir ve kullanabileceğiniz veri

toplama araçlarını belirlemenize yardımcı olur.

■ Araştırmanız sonucunda elde ettiğiniz sonuçları diğer araştırma sonuçları ile

karşılaştırarak farklılık ve benzerliklerin nedenleri hakkında fikir yürütmenize
yardımcı olur.
Literatür Taraması
Literatür Taraması
(Kum Saati Modeli)
■ Literatür taraması araştırmada ele alınan konu ve alt konuları ile ilgili bilgi ve
araştırma sonuçlarının belirlenerek araştırma probleminin tanımlanması sürecinde
başlar.
■ Araştırma probleminin genel olarak belirlenmesinden sonra bununla ilgili çalışmalar
incelenir. Böylece problemin araştırılabilir olup olmadığı belirlenir.
■ Literatür taramasının alanı daha da daraltılarak tanımlanan problem ile ilgili
çalışmalar bulunur.
■ Araştırmanın gerçekleştirilmesinin ardından elde edilen sonuçların tartışılması için
literatür taraması tekrar genişletilir.
Literatür Taraması

■ Literatür taraması yapmak için araştırma konusuna ilişkin anahtar kelimelerin bir
listesini yapmak yararlı olacaktır.

– Bilgisayar destekli eğitim, bilgisayar destekli öğretim, bilgisayar destekli

öğrenme

■ Literatür taraması için üç tür kaynak kullanabilirsiniz:

a) Genel kaynaklar: indekseler ve dizinler
b) Birincil kaynaklar: dergiler
c) İkincil kaynaklar: başka araştırmacıların yazdığı sonuçlar, özetler
Literatür Taraması
■ Araştırmaları incelerken 4N 1K modeline göre kendinizce notlar almak faydalı
olacaktır.
•Araştırmayı kim yapmış?
1K Kim?

1N Ne •Araştırma ne zaman yapılmış?

zaman?

•Araştırma niçin yapılmış? Hangi problemi çözmek için yapılmış?

2N Niçin?

•Araştırma nasıl yapılmış? Hangi yöntem kullanılmış? Çalışma grubu, veri toplama
3N Nasıl? araçları nelerdir?

•Araştırma sonucunda ne bulunmuş?

4N Ne?
Literatür Taraması

■ Literatür taraması yapılarak araştırmalar özetlendikten sonra son aşamada literatüre

ilişkin bir rapor yazılır:

– Yazar problemi açık ve anlaşılır bir şekilde belirtmiş mi?

– Bu problem başka bir yöntemle daha etkili ya da verimli bir şekilde çözülebilir mi?
– Yazar hangi araştırmaları referans almış?
– Yazar kendi görüşünde olmayan kaynaklara da yer vermiş mi?
– Araştırmanın yöntemi uygun mu? (çalışma grubu, desen, veri toplama araçları,
analizler, vb.)
– Bu araştırma sizin araştırmanız için yararlı mıdır?
Literatür Taraması

Literatür raporları veya araştırmanın problem durumu şu bölümlerden oluşur:

 Giriş: araştırma konusu ile ilgili genel bilgiler verilir ve bu araştırmanın niye
yapılacağı ve probleminin neden önemli olduğu belirtilir.
 Gelişme: diğer araştırmacıların probleme ilişkin neler buldukları özetlenir.
 Özet: literatürde nelerin bilindiği, nelere eğilim olduğu, hangi yönlerin eksik olduğu
belirtilir.
 Problem durumu: problemin temelleri, nedenleri, ilişkili araştırma sonuçları ve
önemi verildikten sonra problem olarak belirlenen soru cümlesi yazılır.
Değişkenler

■ Araştırma sorusunda bir ilişkinin cevabı aranıyorsa bu durumda değişken kavramını

bilmeniz gerekmektedir.
■ Değişken bir durumdan diğerine farklılık gösteren bir özelliktir.

Araştırma problemimiz: Öğrenme stillerinin öğrencinin matematik dersindeki başarısına

etkisi nedir?
 Öğrenme stilleri öğrenciden öğrenciye değişir mi?
 Uygulanan test sonucunda öğrencilerin hepsi aynı puanı alır mı?
 Matematik dersi bir değişken midir?
Değişkenlerin Sınıflandırılması
Değişkenler

Yapı/Özellik Değer Neden-Sonuç

Nicel Nitel Sürekli Süreksiz Bağımlı Bağımsız

Değiştirilebilen Seçilmiş

Düzenleyici Dışsal
Değişkenler

Değişken Sınıfı Tanımı Örnek

Özeliğe ilişkin sayı Test puanı

veya miktar verir. Ücret
Nicel
Üretilen ekmek sayısı
Özellik/Yapı

Çocuk sayısı
Özelliğe ilişkin Medeni durum
sınıflandırma yapar. Cinsiyet
Nitel
Kategorileri vardır. Devam edilen okul
Öğretim yöntemi
Değişkenler

Değişken Sınıfı Tanımı Örnek

İki ölçüm arasında Boy

Sürekli sonsuz sayıda değer Ağırlık
alır. Test puanı
Değer

Sadece sınırlı sayıda Medeni durum

değer alır. Cinsiyet
Süreksiz
Çocuk sayısı
Öğretim yöntemi
Değişkenler

Değişken Sınıfı Tanımı Örnek

Araştırmanın olası Başarı puanı

sonucudur. Kariyer seçimi
Bağımlı Bireysel/grupsal Sınav performansı
farklara odaklanır. Tutum
Nedensellik

Nicel veya nitel olabilir.

Araştırmada olası Cinsiyet
nedeni ifade eder. Sınav kaygısı
Bağımsız Etkisi test edilecek Öğretim yöntemi
olan değişkendir. Meslek
Nicel veya nitel olabilir.
Değişkenler
(Bağımsız Değişkenlerin Sınıflandırılması)
Sınıfı Tanımı Örnek
Değiştirilebilen Araştırmacının müdahale ettiği, değiştirdiği Öğretim yöntemi
bağımsız değişkendir. Kategorik yani
niteldir.
Seçilmiş Araştırmacının müdahale etmediği, Cinsiyet
ortamda var olan, seçilen bağımsız Yaş
değişkendir. Okula devam durumu
Nitel veya nicel olabilir.
Düzenleyici Bağımlı değişken ve bağımsız değişken Sınav deneyimi
arasındaki ilişkiyi düzenleyen veya etkileyen Cinsiyet
değişkendir. İkinci düzey bağımsız değişken Öğrenme stilleri
de denir.
Dışsal (Kontrol) Bağımlı değişkenle ilişkili olan, ancak Çevreye ilişkin gürültü, ışık
araştırmada etkisi test edilmeyen Bilgisayarların farklı teknik
değişkendir. özellikleri
Hipotez

■ Bir araştırmanın olası sonucuna dair yapılan tahminlerin ifadesidir. Olaylar

arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik bilimsel bir öneri, bir önermedir.

■ Hipotez yazmak, araştırmanın kuramsal temellerine dayalı olarak tahminler

yürütmenize, araştırmanın sonucu üzerinde daha derinlemesine düşünmenize ve
araştırdığımız problemdeki değişkenler arasında ilişki kurup kurmadığımıza dair
karar vermemizde yardımcı olur.
Hipotez

■ Hipotezler araştırma sorusunda değişkenler arası ilişkileri tahmin etmek üzere iki farklı
şekilde kurulabilir.
• Sıfır hipotez, değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olmadığını belirtir.
İstatistiksel hipotez olarak da isimlendirilen sıfır hipotezi Ho ile gösterilir.
• Alternatif hipotez ise, değişkenler arası farkın veya ilişkinin var olduğunu belirtir. Ha
veya H1 ile gösterilir.

• Sıfır Hipotez: Çocukların internet kullanım süreleri, akademik başarılarını etkilemez.

• Alternatif Hipotez: ????
 Alternatif hipotezler tek yönlü ya da yönsüz olarak yazılabilir.
 Çoklu zeka ve akademik başarı arasında ilişki vardır. (Yönsüz)
 Çoklu zeka ve akademik başarı arasında pozitif yönde ilişki vardır. (Tek yönlü)
Amaç

■ Araştırmanın amacı, çalışmanın hedeflerini ortaya koyan genel bir ifadedir.

Çalışmanın neyi araştırmayı planladığı açık ve net bir biçimde bu bölümde
gösterilebilir.
■ Amaç, problem ifadesi içerisinde yer alabilir.
■ Araştırmada problem durumu, araştırmada çözmek istediğiniz soruna odaklanmakla
birlikte amaç bölümü, araştırma sonucunda çözülmek istenen sorunun bölümleri ve
bunlar arasındaki ilişkilere odaklanmaktadır.
■ Öncelikle genel amaç yazılmalıdır. Ardından bu genel amacı gerçekleştirmek üzere
hangi alt amaçların yer alacağı belirtilir.
■ Bu genel ve alt amaçlar düz cümle, soru cümlesi şekilnde veya hipotez olarak
yazılabilir.
Amaç

■ Problem durumu: Bilgisayar destekli öğretimin, öğrencilerin problem çözme becerilerine

ve başarılarına etkisi nedir?
■ Araştırmanın genel amacı, bilgisayar destekli ve geleneksel öğretimin uygulandığı
öğrencilerin problem çözme becerileri ve başarılarına etkisini incelemektir.
■ Alt amaçlar:
– Bilgisayar destekli öğretimin, öğrencilerin problem çözme becerileri üzerinde
anlamlı bir etkisi var mıdır?
– Bilgisayar destekli öğretimin, öğrencilerin başarıları üzerinde anlamlı bir etkisi var
mıdır?
– Bilgisayar destekli ve geleneksel öğretimin uygulandığı öğrencilerin problem çözme
becerileri arasında anlamlı fark var mıdır?
– Bilgisayar destekli ve geleneksel öğretimin uygulandığı öğrencilerin başarı puanları
arasında anlamlı fark var mıdır?
Önem

■ Araştırmanın önemi, araştırmanızı yapmanız sonucunda kime, neye, hangi oranda

katkı getireceğinizi açıklamak için kullanılır.
■ Araştırmaların iki boyuttan en az birine katkı sağlaması beklenir. Araştırmanız ya
kurama yeni bir bilgi kazandırarak kuramsal ya da bir sorunun çözülmesini
sağlayarak veya var olan durumun iyileştirilmesine ilişkin olarak uygulamaya katkı
sağlaması gerekir.
Sayıltı

■ Araştırma sürecinde doğruluğunun ispatlanması gerekmeyen önermedir.

■ Sayıltı ve hipotez birbirine karıştırılır. Araştırma sürecinde hipotezin doğruluğu test
edilerek kabul ya da reddedilir. Sayıltı ise doğru olarak kabul edilerek araştırma
gerçekleştirilir.
■ Deneyle ispatlamanın imkansız olduğu durumlarda araştırma raporunda bu
önermeler sayıltı olarak ifade edilir.
■ Ebeveynlerin alternatif değerlendirme yöntemlerine ilişkin görüşleri nelerdir?
– Ebeveynlerin eğitim durumları gibi kontrol değişkenlerinin katılımcılar arasında
değişiklik göstermediği
– Veri toplama araçlarına verilen cevapların doğru ve samimi olduğu
Sınırlılıklar

■ Araştırmanızda yapmak isteyip de yapamadığınız, bazı nedenlerden dolayı

vazgeçmek zorunda kaldığınız durumları ifade eder.
■ Ebeveynlerin alternatif değerlendirme yöntemlerine ilişkin görüşleri nelerdir?
– Araştırma, 2007-2008 eğitim öğretim yılında Ankara Atatürk İlköğretim Okulu
2, 4, 6 ve 8. sınıfta okuyan öğrencilerin ebevenyleri ile sınırlıdır.
– Araştırma, alternatif değerlendirme yöntemlerinden portfolyo ve performans
değerlendirme yöntemleri ile sınırlıdır.
– Araştırmada veri toplama araçları anket tekniği ile sınırlıdır.
Tanımlar

■ Araştırmanızda geçen anahtar kelimelerin tanımlarına veya ne ifade ettiklerine yer

verildiği bölümdür.
■ Araştırmanıza temel teşkil eden ve problem cümlenizde yer alan değişkenlerin ve
kavramların hepsini tanımlamanıza gerek yoktur.
■ Sadece pek fazla bilinmeyen ya da yoruma açık olan noktaları tanımlamak, okuyucular
için ne kastettiğinizi anlamak açısından yararlı olacaktır.
 İyi yapılandırılmış bilgisayar destekli öğretim yazılımlarının öğrenci başarısına etkisi
 Bilgisayar destekli öğretim yazılımı
 İyi yapılandırılmış bilgisayar destekli öğretim yazılımı
 İyi yapılandırılmış ???