MỘT SỐ KỸ NĂNG HAY CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC.

https://www.facebook.com/groups/847607565626583
Bấm Tham gia nhóm Ngữ văn để nhận nhiều tài liệu tham khảo.

1. Mở bài:
MB 1 (Áp dụng cho văn xuôi): Nhà phê bình văn học người Nga, Bêlinxki khẳng
định: “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó
không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra
những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó”. Vậy nên, mỗi nhà văn muốn “đứa
con tinh thần” của mình sẽ bám rễ vào mảnh đất văn chương thì không đơn thuần
chỉ là phản ánh những gì nhức nhối, mà trước hết phải là “nhà nhân đạo từ trong cốt
tủy” (Sê-khốp) để đặt ra “những câu hỏi và trả lời những câu hỏi đó”. Và nhà văn A
với tình yêu thương con người vô bờ bến, cũng đã để cuộc đời “phả gió” vào trái
tim mình, thôi thúc ông đi tìm kiếm những hạt bụi vàng lấp lánh trên cuộc đời, đúc
thành những bông hoa hồng vàng sáng chói chứa chan tinh thần nhân đạo mang tên
“B”. Đặc biệt, ấn tượng nhất với người đọc nhất có lẽ là đoạn văn “...”. Đoạn trích
thể hiện (Vấn đề NL 1) đồng thời qua đó cho người đọc thấy... (Vấn đề NL 2)
MB 2 (Áp dụng cho thơ): Bàn về quy luật sáng tạo nghệ thuật, William Word -thi sĩ
người Anh từng nói: “Thơ ca là sự bột phát của những tình cảm mãnh liệt”. Với ý
niệm ấy, mỗi bài thơ chính là dòng chảy cảm xúc mạnh mẽ, giàu tâm huyết của
người cầm bút. Nhà thơ với ‘trực giác nhiệm màu’, với tâm hồn nhạy cảm dễ rung
động trước nhu cầu bộc bạch của nỗi lòng đã bật lên tiếng thơ mà ‘góp hương sắc
cho đời’.Bài thơ B của A là một tiếng thơ như thế. Đặc biệt, tác giả đã khắc họa
thành công đoạn thơ dưới đây, đoạn thơ thể hiện (Vấn đề NL 1) đồng thời qua đó
cho người đọc thấy... (Vấn đề NL 2)
MB 2 (Áp dụng chung): Puskin từng viết: “Linh hồn là ấn tượng của một tác phẩm.
Cây cỏ sống được là nhờ ánh sáng, chim muông sống được là nhờ tiếng ca, một tác
phẩm sống được là nhờ tiếng lòng của người cầm bút”. Và nhà văn/ nhà thơ A đã để
tiếng lòng của mình cất lên qua tác phẩm B. Đến với tác phẩm B, người đọc chắc
hẳn vô cùng ấn tượng với đoạn trích... Qua đó thấy được ... (vấn đề nghị luận 1)
cũng như... (Vấn đề nghị luận 2)
2. Thân bài:
a. Khái quát:
Mỗi tác phẩm nghệ thuật phải thực sự là "tiếng sáo thổi lòng thời đại, thành giao
liên dẫn dắt đưa đường". Dường như ý thức rõ về điều này, nhà văn A đã viết nên
"B". Áng văn là "tiếng sáo", là "giao liên" dẫn ta tới C.
Nêu xuất xứ/ Hoàn cảnh sáng tác/ Cảm hứng chủ đạo (Với thơ)/ Tóm tắt (Với
truyện, kịch)
b. Phân tích nội dung
* Với thơ:
Dùng lời văn của mình để làm rõ nội dung (nói cái gì? nói như vậy là có ý gì?);
nghệ thuật (biện pháp nghệ thuật gì?); ý nghĩa của dẫn chứng (có thể từ ngữ tiêu
biểu hoặc cả câu thơ được trích dẫn).
Để phân tích được dẫn chứng phải hiểu nghĩa của từ ngữ, vận dụng những hiểu biết
về tác giả, hoàn cảnh sáng tác bài thơ, những kiến thức đọc hiểu về văn bản, hiểu
biết về văn học và đời sống; liên tưởng và tưởng tượng, nhận xét và suy luận (lưu ý:
phân tích, cảm nhận chứ không diễn xuôi đoạn thơ, sẽ bị trừ điểm).
* Với bút kí, tùy bút, văn xuôi:
- Xác lập luận điểm dựa trên nhóm câu có cùng chung nội dung
- Chú ý các câu văn, hình ảnh có sử dụng nghệ thuật. Nhất là kiểu câu sử dụng các
động từ, tính từ. Kiểu câu phức, câu ghép, câu đặc biệt…
- Có sự liên kết với nội dung chung và giá trị chung của tác phẩm đó.
- Sau khi cảm nhận hết đoạn trích thì cảm nhận đoạn sau đó một cách sơ lược (7-8
dòng); nếu như là đoạn kết tác phẩm thì thôi.
c. Phân tích nghệ thuật
Leonit Leonop cho rằng: “Mỗi tác phẩm là một phát minh về hình thức và một
khám phá về nội dung”. Thật vậy, bên cạnh một nội dung sâu sắc, hình thức nghệ
thuật là một yếu tố quan trọng không thể thiếu làm nên giá trị tác phẩm. Tác phẩm
B của A là một tác phẩm văn học trọn vẹn không chỉ bởi giá trị nội dung sâu sắc mà
còn bởi hình thức nghệ thuật độc đáo. (Nối tiếp phần nhận xét dưới đây)
- Đối với thơ:
Đoạn thơ đã sử dụng thành công thể thơ......... kết hợp với ngôn ngữ thơ mộc mạc,
giản dị/ tinh tế, tài hoa; hình ảnh thơphong phú, giàu cảm xúc. Tác giả còn sử dụng
nhuần nhuyễn các biện pháp tu từ:..............
- Đối với văn xuôi:
Tác giả đã xây dựng thành công tình huống truyện độc đáo, cốt truyện hấp dẫn
người đọc. Cách kể chuyện sinh động, lôi cuốn. Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần
gũi với lời ăn tiếng nói của con người. Nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật sâu sắc,
tinh tế...
- Đối với tùy bút, bút kí:
Tác giả đã thể hiện sự quan sát tinh tế, tỉ mỉ, tài hoa; vận dụng vốn kiến thứcphong
phú, uyên bác thuộc nhiều lĩnh vực. Ngôn ngữ giàu chất tạo hình. Những hình ảnh
so sánh, liên tưởng độc đáo. Đặc biệt, tác giả vận dụng thành công các thủ pháp
nghệ thuật:...........
- Đối với kịch:
Tác giả A đã tạo ra một tình huống nghệ thuật đặc sắc, giàu tính biểu tượng, xây
dựng những nhân vật có tính cách đa diện, phức tạp và sống động qua lời thoại giàu
tính cá thể và hành động kịch logic, có sự phối hợp nhịp nhàng giữa hành động bên
ngoài và hành động bên trong. Ngôn ngữ kịch vừa có màu sắc mỉa mai, dí dỏm, vừa
mang tính chất triết lí nghiêm trang, phù hợp với tính cách nhân vật.
d. Đánh giá:
Nếu như “tương lai của một nhà văn được đánh giá qua văn học anh ta để lại” như
lời của Albert Camus thì tôi nghĩ A có thể tự hào về những gì mà ông/bà đã để lại
cho đời. Trang sách của A đã làm đúng công việc của một kẻ sĩ " nâng giấc cho
những người cùng đường tuyệt lộ", làm đúng công việc của một kẻ sĩ luôn " quan
hoài thường trực cho số phận con người". B sẽ tồn tại trong dòng văn học như một
chân giá trị để cảnh tỉnh con người về cuộc đời đa sự, và giữ cho chúng ta một cách
tiếp cận đời sống sâu sắc, một cách nhìn đầy mới mẻ về C (Vấn đề nghị luận)
3. Thực hiện yêu cầu 2 (Câu hỏi phụ)
III. KẾT BÀI
- KB 1: Bêlinxki quan niệm: “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc
sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân
hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó”. Mỗi tác
phẩm như một nấc thang nâng đỡ bước chân người đọc đi đến phần người, đi đến
những giá trị chân – thiện – mĩ của cuộc sống. Tác phẩm B nói chung và đoạn văn/
đoạn thơ trên nói riêng của tác giả A như một làn gió mang tới cho tâm hồn con
người thứ mát lành của triết lí sống đáng quý. Gấp lại trang sách mà ngọn gió ấy
vẫn không ngừng thổi muôn đời.
- KB 2: Đoạn thơ/ đoạn văn trên tiêu biểu cho tài năng và phong cách nghệ thuật
của tác giả A . “Thời gian hủy hoại các lâu đài nhưng làm giàu những vần thơ”
(Jorge Luis Borges). Một khoảnh khắc, ta bất chợt nhận ra, rằng thời gian vô tình
nhất cũng trở nên dịu dàng khi đứng trước những vần thơ, câu viết. Năm tháng chảy
trôi không khiến “B” rơi vào quên lãng, mà rơi vào khoảng trống trong trái tim và
khối óc của con người, để người ta mãi nhớ, mãi trân trọng một tác phẩm để đời
như thế.
CẤU TRÚC ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
I. MỞ ĐOẠN: Giới thiệu và đánh giá vấn đề
1. Cuộc đời của con người giống như một cuốn nhật ký. Mỗi ngày chúng ta lại viết
nên những trang giấy nhiều điều: có niềm vui, cũng có nỗi buồn, có thành công,
cũng có thất bại. Trên hành trình để hoàn thiện cuốn nhật kí cho riêng mình, chúng
ta cần phải có được (A). Để rồi đến khi khép trang nhật kí lại, mỗi người đều cảm
thấy mãn nguyện, tự hào. (A) là một vấn đề/ yếu tố/ phẩm chất quan trọng/ cần
thiết... trong cuộc sống hiện nay
2. Xukhôm linxki đã từng nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như
một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người
khác”. Thật vậy, mỗi con người sống đều phải tạo ra cho mình những giá trị riêng
thật tốt đẹp. Và (A) chính là một trong yếu tố để chúng ta làm nên điều đó. (A) là
một vấn đề/ yếu tố/ phẩm chất quan trọng/ cần thiết... trong cuộc sống hiện nay
3. Nhân vật Paven trong “Thép đã tôi thế đấy” từng nói: “Đời người chỉ sống có
một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài,
sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình…”. Sống và làm
sao cho sống đúng nghĩa của một con người trong kiếp nhân sinh là niềm trăn trở
của mỗi người. Vì vậy, có ý kiến đã khuyên rằng (trích dẫn câu nói).
II. THÂN ĐOẠN: (Cách đơn giản nhất là đưa ra các câu hỏi để trả lời từng vấn đề)
1. Giải thích: Vậy A là gì? A là...
2. Bàn luận: Vậy A có vai trò/ ý nghĩa/ tác dụng/tác hại... như thế nào? Nguyên
nhân thực trạng là gì? Giải pháp? (PHỤ THUỘC YÊU CẦU CỦA ĐỀ BÀI)
- Thứ nhất đối với cộng đồng xã hội... A đã có những tác động tích cực/tiêu cực...
- Thứ hai đối với cá nhân với mỗi người... A đã...
- Dẫn chứng: Như vậy có thể nói A là một yếu tố... tạo nên... Điều này chúng ta có
thể thấy rất rõ qua ... (Nêu dẫn chứng minh họa)
3. Mở rộng: Phản đề: Lưu ý những suy nghĩ trái chiều hoặc cực đoan, phê phán
những việc làm, hành động sai trái/ biểu dương những biểu hiện tích cực, có ý nghĩa
giá trị (chỉ 1-2 câu, không nên sa đà vào nội dung này): Trái ngược lại A, chúng ta
cần lên án phê phán/ biểu dương...
4. Nêu bài học: Bài học nhận thức và hành động
Công thức chung: Nói tóm lại, tất cả chúng ta, đặc biệt là thế hệ trẻ và bản thân tôi
nữa cần...(trả lời câu hỏi làm gì?)
III. KẾT ĐOẠN:
1. Chúng ta vẫn thường bắt đầu viết lên cuộc đời hạnh phúc của mình từ những điều
bình yên và giản dị như vậy. Bài học... sẽ là tấm gương phản chiếu cuộc đời tôi mãi
mãi mang theo.
2. Trích dẫn: “...” là bài học cuộc đời được góp nhặt. Giống như giọt mật ong được
chắt chiu từ công sức lao động của những chú ong chăm chỉ để lại cho đời. Mang
theo hành trang này bên mình, tôi tin, những người trẻ chúng ta sẽ gặt hái được
nhiều thành công trong tương lai không xa.
3. Cuộc sống quanh ta muôn màu muôn vẻ vẫn còn đó sắc màu... (màu sắc tương
ứng với VĐNL). Bằng những nhận thức và hành động tích cực, mỗi người hãy tô
điểm sắc màu tươi sáng cho bức tranh cuộc sống luôn chan hòa, ấm áp.