Tác động tiêu cực của hội nhập kinh tế quốc tế

Hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ đưa ra những lợi ích, trái lại, nó cũng đặt
ra nhiều rủi ro, bất lợi và thách thức, đó là:

- Hội nhập làm gia tăng sự cạnh tranh gay gắt khiến nhiều doanh nghiệp và ngành
kinh tế nước ta gặp khó khăn trong phát triển, thậm chí là phá sản, gây nhiều hậu quả bất
lợi về mặt kinh tế - xã hội.
Ví dụ:
Một ví dụ cụ thể về sự cạnh tranh gay gắt do hội nhập có thể gặp phải là trong ngành sản xuất
và kinh doanh thực phẩm. Trước sự gia tăng của các sản phẩm nhập khẩu từ các quốc gia khác,
các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm trong nước phải đối mặt với một môi trường cạnh tranh
khốc liệt. Giá cả cạnh tranh, chất lượng sản phẩm, và chiến lược tiếp thị trở thành những yếu tố
quan trọng để tồn tại trên thị trường. Những doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là những doanh
nghiệp gia đình, có thể gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các tập đoàn lớn và đối thủ nước
ngoài, và có thể đối diện với nguy cơ phá sản hoặc giảm quy mô sản xuất, gây ra tình trạng thất
nghiệp và khó khăn cho cộng đồng.

- Hội nhập làm tăng sự phụ thuộc của nền kinh tế quốc gia vào thị trường bên ngoài,
khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động khôn lường về chính trị, kinh
tế và thị trường quốc tế.
Ví dụ:
Giả sử một quốc gia như A phụ thuộc chủ yếu vào việc xuất khẩu dầu mỏ của mình đến một số
quốc gia trong khu vực Châu Á. Khi giá dầu mỏ trên thị trường thế giới giảm sút do tình hình
kinh tế toàn cầu hoặc do sự can thiệp chính trị, nền kinh tế của quốc gia A sẽ chịu tổn thương
nặng nề. Sự phụ thuộc quá mức vào một mặt hàng cụ thể và một số thị trường xuất khẩu có thể
khiến cho nền kinh tế của quốc gia dễ bị ảnh hưởng tiêu cực khi có những biến động không
lường trước trong chính trị, kinh tế và thị trường quốc tế.
- Hội nhập còn dẫn đến phân phối không công bằng lợi ích và rủi ro cho các nước
và các nhóm khác nhau trong xã hội, có nguy cơ làm tăng khoảng cách giàu – nghèo và
bất bình đẳng xã hội.

- Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các nước đang phát triển như nước ta
phải đối mặt với nguy cơ chuyển dịch cơ cấu kinh tế tự nhiên bất lợi, do thiên hướng tập
trung vào các ngành sử dụng nhiều tài nguyên, nhiều sức lao động nhưng có giá trị gia
tăng thấp. Vì thế dễ trở thành bãi rác thải công nghiệp và công nghiệp thấp, bị cạn kiệt tài
nguyên thiên nhiên và hủy hoại môi trường ở mức độ cao.
Ví dụ:
Trong nhiều nước đang phát triển như Việt Nam, quá trình hội nhập kinh tế có thể dẫn đến sự
tập trung vào các ngành công nghiệp như chế biến và sản xuất hàng dệt may, điện tử, và lắp ráp
sản phẩm điện tử. Các ngành công nghiệp này thường tiêu thụ nhiều tài nguyên và lao động,
nhưng lại tạo ra ít giá trị gia tăng và đôi khi còn gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Kết quả là, quá trình này có thể dẫn đến việc gia tăng mức độ ô nhiễm môi trường, sự cạn kiệt
tài nguyên thiên nhiên như nước và đất đai, và sự hủy hoại môi trường ở mức độ cao. Điều này
không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người dân mà còn gây ra
những vấn đề lớn trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
- Hội nhập có thể tạo ra một số thách thức đối với quyền lực Nhà nước, chủ
quyền quốc gia và phát sinh nhiều vấn đề phức tạp đối với việc duy trì an ninh
và ổn định trật tự, an toàn xã hội.
Ví dụ:

Khi mở cửa biên giới và tăng cường giao thương quốc tế, quốc gia có thể phải đối mặt với nguy
cơ bất hòa biên giới, buôn lậu, và các hành vi tội phạm xuyên quốc gia. Sự tồn tại của các nhóm
tội phạm tổ chức có thể làm suy yếu quyền lực của Nhà nước trong việc duy trì trật tự và an
toàn xã hội.

Ngoài ra, sự tăng cường của các nhóm phi pháp có thể gây ra các vấn đề an ninh phức tạp, bao
gồm cả vấn đề về ma túy, tội phạm mạng, và khủng bố. Điều này đòi hỏi sự hợp tác giữa các
quốc gia và tăng cường năng lực quản lý và thực thi pháp luật để đảm bảo an ninh và ổn định
trật tự xã hội.

- Hội nhập có thể làm gia tăng nguy cơ bản sắc dân tộc và văn hóa truyền
thống Việt Nam bị xói mòn trước sự “xâm lăng” của văn hóa nước ngoài.
Ví dụ:

Với sự phát triển của các phương tiện truyền thông quốc tế và mạng internet, văn hóa đại chúng
quốc tế có thể lan rộng và ảnh hưởng đến phong cách sống, quan niệm và giá trị của người dân
Việt Nam. Sự tiếp cận rộng rãi với các nền văn hóa khác có thể dẫn đến sự mất dần của các
phong tục truyền thống, ngôn ngữ, và giá trị văn hóa đặc trưng của Việt Nam.

Ngoài ra, sự tiếp xúc mở cửa với văn hóa nước ngoài cũng có thể tạo ra sự đa dạng văn hóa,
nhưng đồng thời cũng có thể gây ra xung đột giữa các giá trị văn hóa truyền thống và giá trị
văn hóa hiện đại. Điều này có thể dẫn đến sự mất mát của bản sắc dân tộc và văn hóa truyền
thống của Việt Nam.

- Hội nhập có thể làm tăng nguy cơ gia tăng của tình trạng khủng bố quốc tế, buôn
lậu, tội phạm xuyên quốc gia, dịch bệnh, nhập cư bất hợp pháp,…
Ví dụ:

Việc mở rộng các thị trường và tăng cường giao thương quốc tế có thể tạo điều kiện thuận lợi
cho các hoạt động buôn lậu, tội phạm xuyên quốc gia và nhập cư bất hợp pháp. Sự tăng cường
của các đường dẫn thông tin và phương tiện truyền thông cũng có thể tạo ra môi trường phát
triển cho các nhóm khủng bố quốc tế tuyển mộ và hoạt động.

Ngoài ra, sự di chuyển tự do của người dân qua biên giới cũng có thể tăng nguy cơ lây lan của
các dịch bệnh trên quy mô toàn cầu. Mặt khác, sự gia tăng của các nhóm người nhập cư bất
hợp pháp cũng có thể tạo ra các vấn đề về an ninh và sự ổn định xã hội trong các quốc gia đích
đến.

Tóm lại, hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay vừa có khả năng tạo ra những cơ
hội thuận lợi cho sự phát triển kinh tế, vừa có thể dẫn đến những nguy cơ to lớn mà
hậu quả của chúng là rất khó lường, nhưng không phải hội nhập là đương nhiên
hưởng đầy đủ tất cả các lợi ích và gánh mọi bất lợi như đã nêu trên. Vì vậy, tranh
thủ thời cơ, vượt qua mọi thách thức trong hội nhập kinh tế quốc tế là vấn đề cần
phải đặc biệt coi trọng.